I etap edukacyjny, uczeń kończący klasę III, edukacja przyrodnicza

Transkrypt

1 Scenariusz zajęć I etap edukacyjny, uczeń kończący klasę III, edukacja przyrodnicza Temat: Wakacje nad morzem Treści kształcenia: 3) nazywa charakterystyczne elementy typowych krajobrazów Polski: nadmorskiego, nizinnego, górskiego. Dodatkowe: Edukacja przyrodnicza 4) wymienia zwierzęta i rośliny typowe dla wybranych regionów Polski; rozpoznaje i nazywa niektóre zwierzęta egzotyczne. Edukacja polonistyczna 3) tworzy wypowiedzi: c) uczestniczy w rozmowach: zadaje pytania, udziela odpowiedzi i prezentuje własne zdanie; poszerza zakres słownictwa i struktur składniowych. Zajęcia komputerowe 1) umie obsługiwać komputer: a) posługuje się myszą i klawiaturą. Zajęcia techniczne 3) dba o bezpieczeństwo własne i innych: a) utrzymuje ład i porządek w miejscu pracy. Cele operacyjne: Uczeń: Rozróżnia i rozpoznaje dźwięki i odgłosy morza, Potrafi opisać, w jaki sposób ludzie wypoczywają nad morzem, Wymienia naturalne elementy przyrody, które można zobaczyć na brzegu, Wyjaśnia pochodzenie bursztynu, Potrafi oznaczyć trzy gatunki małży, Wyjaśnia działanie fal morskich na brzeg, Umie wytłumaczyć, dlaczego nie wolno chodzić po wydmach, Potrafi wymienić typowe zwierzęta występujące w krajobrazie nadmorskim, Umie wytłumaczyć funkcje latarni morskich, Kreatywnie tworzy makietę wybrzeża, Współpracuje z rówieśnikami. Nabywane umiejętności: Uczeń: Uważnie słucha, rozpoznaje i odkodowuje odgłosy, Ma umiejętność wyobrażenie, odtwarzania szczegółów z pamięci/zdobytych wiadomości i opowiadania o nich, Potrafi nazwać formy aktywnego wypoczynku nad morzem, Umie określić elementy krajobrazu nadmorskiego, 1

2 Potrafi łączyć przyczyny ze skutkiem na przykładzie działalności fal morskich, Potrafi twórczo wykorzystać wiedzę w pracy technicznej i plastycznej, Współpracuje i komunikuje się w grupie. Kompetencje kluczowe: Porozumiewanie się w języku ojczystym, Kompetencje informatyczne, Umiejętność uczenia się. Środki dydaktyczne: Pamiątki uczniów z wakacji, Przedmioty przyniesione przez nauczyciela muszelki, bursztyny, morszczyn, piasek morski (do nabycia w sklepie zoologicznym), Arkusze brystolu, klej, nożyczki, papier kolorowy, bibuła karbowana, Sprzęt multimedialny (komputer, tablica interaktywna, projektor multimedialny), Zasoby multimedialne: nagranie dźwiękowe ( Wakacje nad morzem ), galeria zdjęć ( Wakacje nad morzem ). Metody nauczania: Podające: pogadanka, wykład informacyjny, Problemowe: burza mózgów, dyskusja, Programowana: z użyciem komputera, Praktyczne: metoda pracy twórczej, doświadczenie. Formy pracy: Zbiorowa jednolita i zróżnicowana, Zespołowo-grupowa. Przebieg zajęć: Etap przygotowawczy Nauczyciel prosi dzieci o przyniesienie przywiezionych z nad morza pamiątek przyrodniczych wyrobów z bursztynu, muszelek, figurek statków itp., które będzie można wykorzystać do zrobienia niewielkiej makiety wybrzeża morskiego. Ustala, które dziecko przyniesie piasek, muszelki, makron itp. Etap wstępny Nauczyciel wita dzieci, wprowadza je w temat zajęć i dzieli na grupy. Każda przygotowuje sobie stanowisko pracy. Etap realizacji Następnie nauczyciel zaprasza na wycieczkę nad morze. Wykorzystując zasób multimedialny, odtwarza nagranie odgłosów znad morza. Prosi dzieci, aby dobrze się w nie wsłuchały i spróbowały powiedzieć, co takiego i gdzie mogło wydać taki dźwięk. Jest to polecenie inicjujące pogadankę na temat specyfiki krajobrazu nadmorskiego: nauczyciel prosi uczniów, by zamknęli oczy i wyobrazili sobie, że są nad morzem. 2

3 Zadaje im pytania: Co widzą? Jak wygląda morze? Które z dzieci widziało morze? Jak duże jest morze? Co jest na końcu widnokręgu? Kiedy jedziemy nad morze? Po co się jeździ nad morze? Jak trzeba zachowywać się nad wodą? Jakich zasad trzeba przestrzegać na plaży? Następnie nauczyciel rozdaje każdej parze w ławce kartki i prosi o wypisanie na jednej stronie określeń czynności (w formie czasowników), które wykonuje się, będąc nad morzem, np. odpoczywa się, pływa, ludzie opalają się, bawią się w piasku, spacerują, pływają (w wodzie i statkiem), zbierają (kamyczki, muszelki), zwiedzają, obserwują coś itp. Po chwili dzieci odczytują swoje propozycje, a nauczyciel zapisuje je na tablicy. Kolejnym etapem zajęć jest polecenie, aby dzieci na drugiej stronie kartki wypisały, co można zobaczyć nad morzem. Nauczyciel prosi o wyobrażenie sobie pustej plaży. Co znajduje się wokół nich i w zasięgu ich wzroku? To, co dzieci widzą, wypisują w formie rzeczowników, np. piasek, kamienie, bursztyny, muszelki, woda, fale, glony, falochrony, wydmy, meduzy, ryby, mewy, inne ptaki np. kormorany, port, kutry, latarnie. Następnie prowadzący zajęcia prosi o przepisanie z tablicy do zeszytu określeń pod hasłami: Aktywny wypoczynek nad morzem Przyroda nad morzem Z kolei nauczyciel przy użyciu galerii zdjęć z zasobu multimedialnego rozwija wokół każdego z wymienionych rzeczowników historię, dzięki której łatwiej uczniom przyswoić informacje. Zatrzymuje się przy różnych zdjęciach i pozwala dzieciom na swobodne wypowiedzi, które uzupełnia (przykładowe informacje w dodatkach scenariusza). Kolejnym zadaniem jest przygotowanie makiety krajobrazu nadmorskiego. Dzieci pracują w grupach na arkuszach brystolu i z materiałami, które otrzymują od nauczyciela. Zamalowują najpierw część papieru na niebiesko, tworząc morze, mogą przykleić do kartonu bibułę itp. Zaznaczają fale, ryby, morświny, statki i inne. Po drugiej stronie rysują port, latarnię morską. Brzeg morza smarują klejem i obsypują piaskiem. Na brzegu umieszczają kamyczki, muszelki, dorysowują lub przyklejają glony, kawałki makaronu pomalowane na brązowo przypominające bursztyny. Na wodzie mogą dorysować falochrony i mewy. Na sam koniec usypują trochę większe wydmy i dmuchając przez rurkę sprawdzają, w jaki sposób wiatr nadaje kształty wydmom ruchomym. Jeżeli mają ochotę, mogą poukładać przyniesione przez siebie skarby. Nauczyciel może przygotować również obrazki latarni, statków, sylwetek zwierząt, które dzieci mogą dokleić na brystolu. Po wykonaniu makiety jeden wybrany przez grupę przedstawiciel lub dzieci wspólnie omawiają, co znajduje się w ich krajobrazie. Prace te nauczyciel może wykorzystać do zrobienia wystawy w szkole. 3

4 Etap końcowy Nauczyciel podsumowuje zajęcia i zadaje dzieciom pracę domową: Zadanie domowe: otrzymywanie soli z wody morskiej Do szklanki wody wsyp 2 3 łyżki soli kuchennej i dokładnie wymieszaj. Na szklance połóż patyczek (można go przykleić taśmą klejącą) i przywiąż do niego sznurek, nitkę, wełenkę, itp., a następnie spuść go do wody. Szklankę postaw w ciepłym miejscu. Po całkowitym wyparowaniu wody, szklanki z otrzymanymi kryształkami soli przynieś do szkoły. Wyniki: po kilku dniach, kiedy woda zacznie parować, na sznureczku będzie osadzała się sól w postaci kryształków. Dodatkowo: Przykładowe informacje do opisów galerii zdjęć: Piasek nauczyciel pokazuje brzeg morza z szeroką plażą, ale również wybrzeże wysokie, tzw. klif. Tłumaczy dzieciom, że fale obijając się o brzeg zabierają ląd. Pokazuje ruiny kościółka w Trzęsaczu, jako dowód tej działalności morza (opowiada historię). Szerokie plaże powstają wtedy, gdy morze wraz z falami nanosi piasek. Zadaje dzieciom pytanie: skąd się wziął piasek na plaży? Jakie warunki muszą być na morzu, żeby zabierało piasek? Jaka pogoda? Kiedy jest sztorm i burza, fale są wysokie, zalewają ląd w jednym miejscu nanosząc piasek i kamienie, a w innym zabierają. Kamienie nauczyciel pokazuje kamienie (do nabycia w sklepach zoologicznych) wyszlifowane przez wodę, gładkie, i pyta, czym różnią się od kamieni w górach. Woda stale je obmywając, wygładziła ich powierzchnię. Dzieci powinny odgadnąć, gdzie jeszcze można znaleźć takie gładkie kamienie skoro woda je wygładziła, to w jeziorach i rzekach. Nauczyciel tłumaczy, że takie kamienie nazywamy otoczakami. Często kupuje się je do doniczek i ogrodów. Bursztyn zwany jantarem w okresie sztormu można znaleźć na brzegu wśród wyrzuconych kamieni i połamanych muszelek. Nauczyciel tłumaczy dzieciom, że jest to stwardniała żywica drzew. Kiedy ją zapalimy, bardzo przyjemnie pachnie. Była od dawna poszukiwana przez kupców, jako cenny surowiec do wyrobu ozdób. Opowiada, że przez Polskę przechodził kiedyś szlak bursztynowy. Pokazuje dzieciom bursztyny, pyta czy, mają takie pamiątki znad morza. Wspólnie oglądają pamiątki z bursztynu. Muszelki nauczyciel pokazuje muszelki znalezione na brzegu morza. Pyta, czy dzieci wiedzą, jak nazywa się zwierzę, które mieszka w muszlach. Tłumaczy, że małż jest przytwierdzony do obu muszelek mięśniem w taki sposób, że nie można ich rozłączyć. Dopiero, kiedy zwierzę zginie, pozostają po nim obie muszelki. Prosi, aby dzieci opisały swoje muszelki. Następnie podaje im nazwy małży. Karbowana muszla to sercówka pospolita, a te gładka to rogowiec bałtycki. Czarne muszelki to omułki jadalne. Małż ma ciało takie jak ślimak: wysuwa z muszelek nogę i pełznie po dnie. Z wody filtruje małe cząstki pokarmowe. Nauczyciel prosi dzieci, aby poukładały swoje muszelki na dwie kupki: osobno sercówki i osobno rogowce. Pyta, które im się bardziej podobają i dlaczego. 4

5 Woda nauczyciel pyta dzieci, po czym poznamy, że woda jest morska. Tłumaczy, ze Morze Bałtyckie jest słabo zasolone, najbardziej zasolonym morzem jest Morze Martwe. W takim morzu nic nie żyje. Tłumaczy, że im więcej soli, tym łatwiej się pływa, w Morzu Martwym człowiek unosi się na wodzie. Pyta, czy z wody morskiej można pozyskać sól. Tłumaczy, że jak wyparuje woda, to na dnie pozostanie sól. Pyta, skąd się biorą fale? Kiedy wieje silny wiatr, wówczas na morzu powstają fale. Glony tłumaczy, że w morzu na dnie rosną glony, które jak wszystkie rośliny dostarczają tlenu i są pokarmem dla zwierząt. Glony w morzu mają różne kolory - od zielonego, po czerwony i brązowy. W Morzu Bałtyckim glonem wyrzucanym najczęściej na brzeg jest morszczyn. Jeżeli jest to możliwe, to pokazuje okaz ususzonego morszczynu. Falochrony w głąb morza wbijane są falochrony. Nauczyciel pyta, jakie jest ich przeznaczenie. Tłumaczy, że w czasie sztormu wysokie fale rozbijają się o nie i z mniejszą siłą uderzają o brzeg. W portach często wysypywane są bloki cementowe lub kamienne, które pełnią taką samą funkcję. Na falochronach siadają ptaki morskie. Wydmy nauczyciel pyta, dlaczego nie wolno chodzić po wydmach. Tłumaczy, w jaki sposób piasek jest wywiewany przez wiatr i że właśnie dlatego w celu zabezpieczenia wydm, kładzie się na nich gałęzie. W sposób naturalny wydmy zabezpiecza także trawa. Pyta, czy dzieci wiedzą, co to są wydmy ruchome. Pokazuje uczniom zdjęcia ze Słowińskiego Parku Narodowego i tłumaczy, że wiatr przesuwa wydmy, zasypując las w jednym miejscu, a odsłaniając np. martwe drzewa wcześniej zasypane - w innym miejscu. Tłumaczy, że jest to obszar bardzo cenny pod względem przyrodniczym. Nauczyciel wysypuje trochę piasku na kartkę i wyznacza ucznia, aby wykonał pracę taką jak wiatr. Aby, dmuchając przez rurkę przesuwał usypane górki z piasku podobnie jak wędrują wydmy ruchome. Piasek można ponownie zebrać i inne dziecko może utworzyć nową wydmę. Zwierzęta meduzy, ryby, mewy, inne ptaki np. kormorany nauczyciel pyta, jakie zwierzęta można zobaczyć nad morzem. Tłumaczy, że meduzy są zbudowane z galaretowatej substancji i łatwo je zabić, dlatego nie powinno się brać ich do ręki. W Bałtyku żyją chełbie modre. W dodatku mają parzydełka, które mogą wywołać oparzenia skóry. Nad morzem można zobaczyć mewy, kormorany. Nauczyciel tłumaczy, że oprócz elementów przyrodniczych jest kilka innych, które można spotkać tylko nad morzem, a są dziełem człowieka. Dzięki temu statki mogą wpływać do portu. Naprowadza dzieci na wyrazy takie jak port, molo, latarnia morska. Na koniec podaje ciekawostkę przyrodniczą: w Polsce nad morzem można zobaczyć foki, a daleko od brzegu, bardzo rzadkie i zagrożone wyginięciem morświny. Morświny są podobne do delfinów, ale nie wyskakują nad wodę. Często wpadają w sieci rybackie i giną, ponieważ są ssakami i muszą oddychać tlenem atmosferycznym, tak jak ludzie. Korzystając z internetu nauczyciel pokazuje morświny żyjące w Bałtyku i foki pospolite. 5

6 Słowa kluczowe: morze, krajobraz morski, Morze Bałtyckie 6