INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W BIAŁYMSTOKU. INFORMACJA o stanie środowiska na terenie powiatu sokólskiego

Transkrypt

1 INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W BIAŁYMSTOKU INFORMACJA o stanie środowiska na terenie powiatu sokólskiego WIOŚ BIAŁYSTOK, LISTOPAD 2005

2 spis treści 1 DZIAŁALNOŚĆ INSPEKCYJNO KONTROLNA I BADAWCZA ZAKRES DZIAŁALNOŚCI INSPEKCYJNO-KONTROLNEJ MONITORING ŚRODOWISKA POWIETRZE EMISJA IMISJA WNIOSKI Z BADAŃ IMISJI STAN CZYSTOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH BIEBRZA BRZOZÓWKA RZEKA ŁOSOŚNA SOKOŁDA KRYNKA...16 WODY PODZIEMNE GOSPODARKA ODPADAMI ODPADY NIEBEZPIECZNE HAŁAS KOMUNIKACYJNY I PRZEMYSŁOWY POLA ELEKTROMAGNETYCZNE OCHRONA ŚRODOWISKA PRZED AWARIAMI NIEBEZPIECZNE SUBSTANCJE CHEMICZNE W ZAKŁADACH PRZEMYSŁOWYCH TRANSPORT KONTROLE INTERWENCYJNE

3 1 Działalność inspekcyjno kontrolna i badawcza Prawne podstawy funkcjonowania Inspekcji Ochrony Środowiska określono w ustawie z dnia 20 lipca 1991 r., która nałożyła na nią obowiązek: kontrolowania przestrzegania przepisów prawa o ochronie środowiska przez podmioty gospodarcze, prowadzenia badania stanu środowiska, informowania społeczeństwa o wynikach tych badań. Cele działalności inspekcyjno kontrolnej WIOŚ są corocznie ustalane w planach pracy, tworzonych na podstawie wytycznych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, analizy wyników dotychczasowej działalności, propozycji przekazanych przez Marszałka, Wojewodę oraz propozycji zgłaszanych przez organy samorządowe. 1.1 ZAKRES DZIAŁALNOŚCI INSPEKCYJNO-KONTROLNEJ Podstawowym celem kontroli jest wymuszenie na jednostkach organizacyjnych podejmowania działań, które w konsekwencji mają spowodować zmniejszenie ich negatywnego wpływu na środowisko. Inspekcja Ochrony Środowiska zgodnie z przysługującymi kompetencjami może zastosować różnego rodzaju środki dyscyplinujące, między innymi: wydać zarządzenia pokontrolne, wydać decyzję wyznaczającą termin usunięcia zaniedbań, a w przypadku stwierdzenia zagrożenia życia lub zdrowia a także znacznych szkód w środowisku, w porozumieniu z Wojewodą, wydać decyzję wstrzymującą działalność zakładu, wymierzyć karę pieniężną za naruszanie warunków korzystania ze środowiska, skierować wystąpienia do innych organów administracji państwowej, rządowej i samorządu terytorialnego z wnioskiem o podjęcie działań związanych z ich właściwością, zastosować karę grzywny (mandat karny), skierować wniosek do sądu i organów ścigania. W rejestrze obiektów kontrolowanych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku na terenie powiatu sokólskiego znajdują się 79 podmioty i obiekty gospodarcze mające wpływ na stan środowiska. W okresie od stycznia 2005 r. przeprowadzono 26 kontrole w najbardziej uciążliwych podmiotach i obiektach. W wyniku przeprowadzonych kontroli, w przypadkach stwierdzanych przekroczeń wymierzono kary pieniężne za naruszenie warunków korzystania za środowiska. 1.2 MONITORING ŚRODOWISKA W ramach działalności badawczej główny zakres prac prowadzony jest w oparciu o Program Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ), którego koordynatorem jest Główny Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie. System PMŚ składa się z 3 głównych bloków zagadnień: jakość środowiska, emisja oraz oceny i prognozy. 3

4 Zadania PMŚ realizowane są głównie przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska. Stanowią one również wojewódzką bazę informacji o stanie środowiska. Program badawczy realizowany przez WIOŚ obejmuje następujące komponenty środowiska: monitoring powierza atmosferycznego, monitoring wód powierzchniowych płynących i stojących, monitoring wód podziemnych, monitoring hałasu, monitoring pól elektromagnetycznych, monitoring odpadów niebezpiecznych. Aktualne wyniki kontroli i badań stanu środowiska na terenie powiatu przedstawiono poniżej. 2 Powietrze 2.1 EMISJA Substancjami zanieczyszczającymi, mającymi największy udział w emisji zanieczyszczeń, pochodzącymi głównie z procesów spalania energetycznego są: tlenki azotu (NO-NO 2 ), dwutlenek siarki (SO 2 ), tlenek węgla (CO) i pyły. Od środków transportu największy udział w emisji zanieczyszczeń mają: tlenek węgla (CO), tlenki azotu (NO-NO 2 ) i benzen (C 6 H 6 ). Głównymi źródłami zanieczyszczeń atmosfery na terenie powiatu sokólskiego są rozproszone źródła emisji z sektora komunalno bytowego, a także zanieczyszczenia komunikacyjne związane z ruchem pojazdów, głównie na trasie samochodowej Białystok Sokółka Kuźnica Białostocka. Największa emisja zanieczyszczeń powietrza pochodzi z miast gdzie głównymi źródłami zanieczyszczeń są miejskie przedsiębiorstwa energetyki cieplnej i zakłady przemysłowe zlokalizowane w Sokółce i Dąbrowie Białostockiej. Na terenie powiatu nie ma zakładu szczególnie uciążliwego dla środowiska znajdującego się na liście wojewódzkiej. Do zakładów kontrolowanych przez WIOŚ m. in. należą: Spółka MVV Polska Sp. z o.o. w Sokółce Spółdzielnia Mleczarska Somlek w Sokółce Zakład w Dąbrowie Białostockiej Przedsiębiorstwo Mięsne ANHED Sp. z o. o. w Dąbrowie Białostockiej Przedsiębiorstwo Drogowo Mostowe w Sokółce AGROMECH Sp. z o.o. w Sokółce Spółdzielnia Drobiu EKO GRIL w Sokółce Smak Mięso i Wędliny w Dąbrowie Białostockiej Spółdzielnia Produkcyjno Handlowa Krynka w Krynkach Wyniki kontroli tych źródeł przedstawiono poniżej. Spółka MVV Polska Sp. z o.o. w Sokółce. Źródłem zorganizowanej emisji jest kotłownia zakładowa wyposażona w 3 kotły węglowe typu WR 10 ( o mocy nominalnej 3x11,5 MW) oraz kocioł typu HHF 10 (o mocy nominalnej 4 MW). Spaliny z kotłów typu WR 10 odprowadzane 4

5 są emitorem stalowym o wysokości 64 m i średnicy 1,7 m. Spaliny z kotła HHF 10 odprowadzane są emitorem stalowym o wysokości 24 m i średnicy 0,5 m. Urządzeniami redukującymi emisję zanieczyszczeń są (przy kotłach typu WR 10) 4 odpylacze o skuteczności odpylania ok. 90%; (przy kotle typu HHF 10) odpylacz cyklonowy o skuteczności odpylania ok. 80%. Przedsiębiorstwo posiada decyzję ustalającą rodzaje i ilość substancji zanieczyszczających dopuszczonych do wprowadzania do powietrza z dnia r., (znak OŚ. 7644/1/04) wydaną przez Starostę Sokólskiego. Decyzja ważna jest do r. Zakład wywiązuje się z obowiązku prowadzenia, co najmniej dwukrotnie w ciągu roku, pomiarów stężeń substancji zanieczyszczających w gazach odlotowych z wszystkich eksploatowanych kotłów. W czasie kontroli eksploatowany był kocioł WR 10 Nr 2 oraz HHF Przeprowadzono kontrolne pomiary emisji z kotła WR 10 Nr 2. Nie stwierdzono przekroczeń. Spółdzielnia Mleczarska Somlek w Sokółce Zakład w Dąbrowie Białostockiej. Źródłem emisji zanieczyszczeń jest kotłownia wyposażona w 3 kotły z rusztem stałym typu: E-80 i 2 kotły P65/12 (w tym jeden rezerwowy). Zanieczyszczenia z eksploatowanych kotłów odprowadzane są emitorem stalowym o wysokości 30 m. Oba kotły wyposażone są w odpylacze cyklonowe oraz dopalacze spalin. Ze względu na moc kotłowni, zakład zwolniony jest z obowiązku posiadania decyzji o emisji dopuszczalnej. Przedsiębiorstwo Mięsne ANHED Sp. z o. o. w Dąbrowie Białostockiej. Źródła emisji stanowią: - kotłownia zakładowa wyposażona w dwa kotły węglowe (1 rezerwowy) o mocy 426 kw. Spaliny odprowadzane są do atmosfery emitorem murowanym o przekroju 0,6 x 0,6 m i wysokości 22 m. Brak urządzeń redukujących emisje zanieczyszczeń; - w procesie technologicznym - 2 komory wędzarniczo - warzelnicze i 2 komory parzelnicze. W technologii wędzenia stosowane są wiórki z drewna liściastego (bukowe i bukowo olchowe). Komory wyposażone są w dymogeneratory oraz tzw. układ myjki dymu do ograniczania emisji zanieczyszczeń. Ze względu na moc kotłownia zwolniona jest z obowiązku posiadania decyzji o emisji dopuszczalnej. Zakład posiada decyzję określającą rodzaje i ilości substancji zanieczyszczających dopuszczonych do wprowadzania do powietrza z procesów wędzenia i parzenia wędlin z dnia r. (znak OŚ. 7644/02/04) wydaną przez Starostę Sokólskiego. Decyzja ważna jest do r. W trakcie kontroli przeprowadzono kontrolne pomiary emisji zanieczyszczeń z komory wędzarniczej KWP 2 Nr 2. Przekroczeń nie stwierdzono. Przedsiębiorstwo Drogowo Mostowe w Sokółce. Zakład kontrolowany był w 2004 r. Szczegółowe informacje o kontroli podano w Informacji o stanie środowiska na terenie powiatu sokólskiego w 2004 r. W 2005 r. wymierzono przedsiębiorstwu karę pieniężną za przekroczenie (w okresie od godz. 11 dnia r. do godziny 24 dnia r.), dopuszczalnej emisji pyłu z Wytwórni Mas Bitumicznych WMB 30 w Dąbrowie Białostockiej. Kara została uregulowana. AGROMECH Sp. z o.o. w Sokółce. Źródła emisji zanieczyszczeń: - kotłownia wyposażona w kocioł Fabryki Kotłów FAKO Rumnia Janowo typu SPC 900. Spaliny odprowadzane są kominem murowanym o wysokości 10 m i przekroju 0,8x0,8 m. - suszarka do suszenia elementów malowanych proszkowo, o mocy znamionowej 4,2 kw. Stosowanym paliwem jest olej opałowy lekki, który magazynowany jest w zbiorniku stalowym, 5

6 zlokalizowanym na hali produkcyjnej, w odległości ok. 5m od suszarki. Moc nominalna kotła pozwala na zakwalifikowanie go jako źródła zwolnionego z ustawowego obowiązku posiadania decyzji o emisji dopuszczalnej. Spółdzielnia Producentów Drobiu EKO GRIL w Sokółce. Źródła emisji zanieczyszczeń: - kocioł parowy typu 100 HTO pracujący na cele produkcyjne, opalany olejem opałowym. - 3 kotły co pracujące na potrzeby grzewcze ( w okresie zimowym) budynku socjalnego i hal produkcyjnych o łącznej mocy grzewczej 238 kw. Moc nominalna kotłów pozwala na zakwalifikowanie ich jako źródła zwolnionego z ustawowego obowiązku posiadania decyzji o emisji dopuszczalnej. Opłaty za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza są naliczane i przedkładane do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego. Smak Mięso i Wędliny w Dąbrowie Białostockiej. Źródła emisji zanieczyszczeń: - kotłownia zakładowa wyposażona w kocioł olejowy TORUS o mocy nominalnej 130 kw. Spaliny odprowadzane są emitorem stalowym o wysokości 12 m i średnicy 0,4 m. Brak urządzeń redukujących emisję zanieczyszczeń. - w procesach technologicznych, komora wędzarniczo warzelnicza ATMOS. Spaliny odprowadzane są 2 emitorami stalowymi o wysokości 12i 10 m i średnicy 0,3 m oraz 0,4 m Ze względu na moc kotłownia zwolniona jest z obowiązku posiadania decyzji o emisji dopuszczalnej. Zakład posiada decyzję określającą rodzaje i ilości substancji zanieczyszczających dopuszczonych do wprowadzania do powietrza z procesów wędzenia wędlin z dnia r. (znak OŚ. 7644/02/05) wydaną przez Starostę Sokólskiego. Decyzja ważna jest do r. Podczas kontroli stwierdzono, że opłaty za wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza nie są naliczane i uiszczane. Spółdzielnia Produkcyjno-Handlowa Krynka w Krynkach. Zakład kontrolowano w 2004 r. Szczegółowe informacje o kontroli podano w Informacji o stanie środowiska na terenie powiatu sokólskiego w 2004 r. WSKAŹNIKI EMISYJNE Z TERENU POWIATU Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku wykonał ocenę poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacji stref województwa podlaskiego w 2004 roku (Art. 89 Ustawy Ochrony Środowiska). W ocenie wielkości i wskaźniki emisji dla poszczególnych zanieczyszczeń i stref (powiatów) opracowano na podstawie bazy opłat prowadzonej przez Urząd Marszałkowski. Wg tych danych w powiecie sokólskim wielkość emisji w 2004 roku wynosiła dla zanieczyszczeń: dwutlenek azotu (NO 2 ) 70,0 Mg/rok; dwutlenek siarki (SO2) 107,0 Mg/rok; tlenek węgla (CO) 294,3Mg/rok; dwutlenek węgla (CO 2 ) Mg/rok; pył ogółem 63,9 Mg/rok. Wskaźniki emisji w powiecie sokólskim kształtowały się w przedziale od 0,03 Mg/km 2 dwutlenku azotu i pyłu ogółem do 23,15 Mg/rok dla dwutlenku węgla. dla Według danych bazy opłat Urzędu Marszałkowskiego, do największych źródeł emisji w powiecie sokólskim zaliczono zakłady: 6

7 MVV ESCO POLSKA S.A. (właściciel kotłowni Zakładu Sokółka Okna i Drzwi S.A. w Sokółce), Spółdzielnia Mleczarska Somlek w Sokółce, Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Sokółce. 2.2 IMISJA Ocena stopnia zanieczyszczenia powietrza na terenie woj. podlaskiego dokonywana jest w oparciu o pomiary kontrolne głównych zanieczyszczeń bezpośrednio emitowanych do atmosfery (emisja) oraz badania monitoringowe substancji powstających w atmosferze (imisja). W 2004 r. uruchomiono 2 stacje pomiarowe w aglomeracji białostockiej (stacji tła miejskiego i podmiejskiego) oraz stację tła wiejskiego do oceny narażenia ekosystemów. Zmodernizowano aparaturę pomiarową na istniejących stacjach WIOŚ w Łomży i w Suwałkach. Sieć pomiarowa monitoringu powietrza na terenie województwa podlaskiego spełnia wymogi prawne. Na terenie powiatu sokólskiego oceny jakości powietrza dokonano na podstawie pomiarów prowadzonych metodą pasywną. Cykl badawczy został zrealizowany w okresie od lutego 2003 r. do stycznia 2004 r. Szczegółowe wyniki badań zawarto w opracowaniu Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu sokólskiego z 2004 r. oraz dostępne są stronie internetowej Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska ( w dziale publikacje. W nadleśnictwie Borsukowizna (gm. Szudziałowo) znajduje się stacja tła wiejskiego. W stacji tej automatycznie wykonywany jest pomiar tlenków azotu i ozonu. Pierwsze wyniki rocznej serii pomiarowej zostaną uzyskane po zakończeniu 2005 r. i reprezentatywne będą dla całego województwa ze względu na kryterium ochrona roślin (ekosystemów). Aktualnie obowiązującą oceną jakości powietrza (zgodnie art. 89 Prawa Ochrony Środowiska) jest wykonana corocznie przez WIOŚ Ocena poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacji stref województwa podlaskiego. Wykonana ocena za 2004 r. wskazuje, że strefa - powiat sokólski zaliczono do wynikowej klasy A, tzn. klasy dla której poziom stężeń nie przekracza wartości dopuszczalnej. 2.3 WNIOSKI Z BADAŃ IMISJI 1. Wyniki badań, w odniesieniu do obowiązujących norm dopuszczalnych stężeń substancji szkodliwych dla zdrowia w powietrzu atmosferycznym wskazują na dobrą jakość powietrza na terenie powiatu sokólskiego. 2. Nie stwierdzono przekroczeń średniorocznych dopuszczalnych stężeń SO 2, NO 2, i benzenu. Wartości były znacznie niższe od norm dopuszczalnych. 3. W sezonie grzewczym obserwowano nieznaczny wzrost zanieczyszczeń SO 2. W przypadku NO 2 i benzenu nie obserwowano podobnej zależności. 3 Stan czystości wód powierzchniowych Podstawą programu badań wód powierzchniowych płynących jest Program monitoringu środowiska województwa podlaskiego w latach opracowany przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku i zatwierdzony przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. 7

8 Należy podkreślić, iż zasady badań i ocen jakości wód rzek w 2004 roku uległy znaczącej modyfikacji z racji wprowadzonych nowych przepisów prawnych (m.in. wprowadzono nową 5 klasową ocenę wód oraz inne oceny wynikające z celów jakim ma służyć woda). Zasadniczym celem badań śródlądowych wód powierzchniowych jest stworzenie podstaw do podejmowania działań na rzecz poprawy stanu wód oraz ich ochrony przed zanieczyszczeniem, w tym ochrony przed eutrofizacją powodowaną wpływem sektora bytowo-komunalnego i rolnictwa, ochrony przed zanieczyszczeniami przemysłowymi, zasoleniem i substancjami szczególnie szkodliwymi dla środowiska wodnego. Podejmowane działania polegają na zintegrowanym zarządzaniu gospodarką wodną w układzie dorzeczy (poprzez Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej), stąd szczególny nacisk położono na zapewnienie spójności badań i ocen realizowanych w ramach 3 podsystemów Państwowego Monitoringu Środowiska, dotyczących monitoringu wód powierzchniowych, podziemnych i morskich. Zasady prowadzonego monitoringu wód na obszarze województwa podlaskiego uwzględniają badanie i ocenę jakości wód w sposób odpowiedni do celów jej użytkowania i prowadzonej działalności na obszarze zlewni. Badania obejmują: monitoring wód dla celów ogólnej oceny jakości wody, w tym stopnia eutrofizacji poprzez badania stężeń związków azotu i fosforu oraz w celu określenia odcinków wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. monitoring jakości wód przeznaczonych do bytowania ryb, skorupiaków i mięczaków w warunkach naturalnych, monitoring wód prowadzony w ujęciach zaopatrujących ludność w wodę do spożycia oraz w obszarach ochronnych zbiorników wód śródlądowych, monitoring jakości wód granicznych. Monitoring wód powierzchniowych województwa prowadzony jest w 2 podstawowych zakresach: diagnostycznym. Badania pozwalają na ocenę jakości wód w głównych punktach bilansowych zlewni w pełnym zakresie wymaganych oznaczeń do wykonania oceny. operacyjnym. Badania stanowią uzupełnienie sieci diagnostycznej i pozwalają na ocenę jakości wód (z uwzględnieniem dotychczasowych wyników badań) w stopniu zapewniającym potrzeby oceny i zmian jakości wód na poziomie regionalnym, a w szczególności na wykonanie takiej oceny wód województwa, która może dać podstawę do podejmowania decyzji w zakresie strategii planowania działań inwestycyjnych w tym także określania priorytetów ich dofinansowania. Wieloletni program monitoringu wód województwa podlaskiego określają również możliwości techniczne i finansowe wykonawstwa badań. Stąd w planowaniu badań uwzględnia się następujące zasady: badania poszczególnych rzek na terenie województwa prowadzone są w 1-, 3- i 5- letnich cyklach badawczych. Częstotliwość badań rzeki uzależniono od znaczenia gospodarczego i ekologicznego oraz od wielkości rzeki, a także od wielkości i rodzaju źródeł zanieczyszczeń znajdujących się w ich zlewniach; w cyklach corocznych prowadzone są badania rzek, będących źródłami zaopatrzenia dużych miast w wodę do picia, zasilające lub przepływające przez tereny obszarów chronionych (parków 8

9 i rezerwatów) oraz w zlewniach, w których znajdują się znaczne źródła zanieczyszczeń. Także coroczny cykl badawczy także założono dla zlewni rzek niedostatecznie zabezpieczonych przed wpływem zanieczyszczeń (brak lub słabo działające oczyszczalnie, uciążliwe źródła zanieczyszczeń stanowiące duże zagrożenie awaryjnego zanieczyszczenia wód); w cyklu 3-letnim będą badane są rzeki, w zlewniach, których nie występują duże źródła zanieczyszczeń, a gospodarka wodno - ściekowa na tym obszarze jest w zasadzie unormowana; w cyklach 5-letnich badane są mniejsze rzeki, w tym także na terenach obszarów chronionych, w celu okresowej oceny zmian parametrów jakości wód o charakterze zbliżonym do naturalnego. KLASYFIKACJE WÓD Ogólna ocena jakości wód. Podstawę ogólnej oceny jakości wody stanowi Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 roku w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód (Dz. U. nr 32 poz. 284). Rozporządzenie wprowadza 5 klas jakości tych wód (z uwzględnieniem kategorii jakości wody A1, A2 i A3, określonych w przepisach w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia): - klasa I - wody o bardzo dobrej jakości. Spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii A1. Wartości wskaźników jakości wody nie wskazują na żadne oddziaływania antropogeniczne; - klasa II - wody dobrej jakości. Spełniają w odniesieniu do większości wskaźników jakości wody wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii A2. Wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują niewielki wpływ oddziaływań antropogenicznych - klasa III - wody zadowalającej jakości. Spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii A2. Wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują umiarkowany wpływ oddziaływań antropogenicznych. - klasa IV - wody niezadowalającej jakości. Spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii A3. Wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują, na skutek oddziaływań antropogenicznych, zmiany ilościowe i jakościowe w populacjach biologicznych; - klasa V - wody złej jakości. Nie spełniają wymagań dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia. Wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują, na skutek oddziaływań antropogenicznych, zmiany polegające na zaniku występowania znacznej części populacji biologicznych. Ocena przydatności do bytowania ryb. Podstawę oceny stanowi Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz. U. Nr 176, poz. 1455). Ocena przydatności wody do spożycia. Podstawę oceny stanowi Rozporządzenie Ministra 9

10 Środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz. U. Nr 204 poz. 1728). Na terenie powiatu sokólskiego Inspektorat prowadzi badania monitoringowe rzek: Biebrzy (z dopływami Sidrą, Kropiwną, i Brzozówką), Sokołdy, Krynki i Łosośnej. Ostatnie badania Sokołdy na całej długości i Krynki w profilu granicznym prowadzone były w 2004 r. Rzeki te zostały ocenione wg nowego Rozporządzenia wprowadzającego 5 klas jakości wód. Ocena rzek: Biebrzy i jej dopływów (badane w 2003 r.), oraz Łosośnej (2002 r.). została szczegółowo przedstawiona w poprzednich opracowaniach o stanie środowiska na terenie powiatu sokólskiego (czerwiec 2003, wrzesień 2004). Stąd w niniejszym opracowaniu zawarto jedynie główne informacje o stanie czystości tych rzek oraz aktualne wyniki kontroli źródeł zanieczyszczeń z terenu powiatu. 3.1 BIEBRZA Rzeka stanowi atrakcyjny szlak turystyki wodnej. Jest pośrednim i bezpośrednim odbiornikiem ścieków komunalnych z Różanegostoku, Lipska, Dąbrowy Białostockiej, Sztabina, Suchowoli, Augustowa, Dolistowa, Osowca, Goniądza, Trzciannego. Badania monitoringowe rzeki na odcinku ujściowym wykonywane są corocznie, natomiast całej rzeki prowadzi się w cyklu 3-letnim (ostatnie w 2003 roku). Wykaz punktów pomiarowo-kontrolnych i klasyfikacja wód rzeki w 2004 r. Biebrza powyżej m. Nowy Dwór (155,3 km) II klasa, Biebrza poniżej m. Bobra Wielka (148,1 km) II klasa, Sidra (w m. Jaczno) dopływ Biebrzy (6,6 km) III klasa, Kropiwna (w m. Ostrowo) dopływ Biebrzy (2,0 km) nie odpowiadająca normom (NON), Kamienna (w m. Stara Kamienna) dopływ Biebrzy (2,5 km) III klasa, Brzozówka ( w m. Karpowicze) - ujście do Biebrzy (10,4 km) III klasa OMÓWIENIE WYNIKÓW BADAŃ Punkt powyżej m. Nowy Dwór. Stan czystości rzeki w tym punkcie odpowiadał II klasie czystości ze względu na stan sanitarny (miano Coli typu kałowego) oraz podwyższone stężenia azotu azotanowego, azotu ogólnego i wartości utlenialności (ChZT Mn ). Punkt poniżej m. Bobra Wielka. Biebrza poniżej stawów i zrzutu ścieków z Bobry Wielkiej odpowiadała II klasie czystości ze względu na podwyższone wartości biochemicznego zapotrzebowania tlenu (BZT 5 ), utlenialności i stężenia azotu azotynowego, fosforanów i fosforu ogólnego oraz stan sanitarny (miano Coli typu kałowego). Dopływ rzeka Sidra m. Jaczno (wodowskaz Harasimowicze). Przed ujściem do Biebrzy odpowiadała III klasie czystości ze względu na wysokie stężenia fosforu ogólnego. Podwyższone wartości biochemicznego zapotrzebowania tlenu (BZT 5 ) i chemicznego zapotrzebowania tlenu (utlenialność), stężenia azotu azotynowego i fosforanów oraz stan sanitarny (miano Coli typu kałowego) odpowiadały wartościom II klasy czystości. Pozostałe parametry zanieczyszczenia wód mieściły się w granicach I klasy czystości. 10

11 Kropiwna (w m. Ostrowo). Przy ujściu do Biebrzy prowadzi wody nie odpowiadające normom (NON), a wskaźnikami degradującymi są związki fosforu i azotu oraz zawartość materii organicznej i wynikająca z tego niska zawartość tlenu rozpuszczonego. Również stan sanitarny nie odpowiada normom. Dopływ rzeka Kamienna m. Stara Kamienna. Przy ujściu do Biebrzy stan czystości Kamiennej odpowiada III klasie czystości ze względu na wysokie stężenia azotu azotynowego oraz stan sanitarny (miano Coli typu kałowego). Podwyższone wartości chemicznego zapotrzebowania tlenu (utlenialności), stężenia fosforanów i fosforu ogólnego oraz obniżona zawartość tlenu rozpuszczonego odpowiadały wartościom II klasy czystości. Pozostałe parametry nie przekraczały granic I klasy czystości. W poprzednich latach rzeka nie była badana. Dopływ rzeka Brzozówka m. Karpowicze. Rzeka odpowiadała III klasie czystości ze względu na wysokie stężenie azotu azotynowego. Podwyższone stężenia fosforu ogólnego, wartości utlenialności oraz stan sanitarny (miano Coli typu kałowego) mieściły się w granicach II klasy czystości. Pozostałe parametry zanieczyszczenia wód nie przekraczały granic I klasy czystości WNIOSKI 1. Stan czystości wód Biebrzy w górnym biegu jest dość dobry. W punkcie przed Nowym Dworem czystość rzeki poprawiła się pod względem fizyko-chemicznym i sanitarnym rzeka odpowiadała II klasie czystości (w 2000 r. III klasa), choć notowano wysokie stężenia azotu azotynowego znacznie odbiegające od pozostałych wartości. 2. W punkcie poniżej Bobry Wielkiej stan czystości Biebrzy poprawił się w stosunku do badań z 2000 r. i odpowiadał II klasie czystości (poprzednio III klasa). 3. Spośród dopływów Biebrzy na terenie powiatu sokólskiego niską jakością wody charakteryzował się niewielki dopływ rzeka Kropiona będąca odbiornikiem ścieków z Dąbrowy Białostockiej. Ostatnie wyniki kontroli gospodarki wodno-ściekowej przeprowadzone w zakładach na obszarze zlewni Biebrzy Oczyszczalnia ścieków w Dąbrowie Białostockiej. Trwa modernizacja oczyszczalni, polegająca na jej przebudowie i rozbudowie. Stan formalno-prawny w zakresie eksploatacji urządzeń oczyszczających i odprowadzania ścieków z oczyszczalni jest nieuregulowany. PGKiM prowadzi badania jakości ścieków oczyszczonych odprowadzanych do rzeki 1 raz na kwartał. Zakończenie inwestycji przewiduje się na koniec 2005 roku. Gospodarstwo Skarbu Państwa w Makowlanach, Osiedle mieszkaniowe w Bobrze Wielkiej. Wytwarzane ścieki od grudnia 2003 roku zostały skierowane na oczyszczalnię w Nowym Dworze. Oczyszczalnia gminna w Nowym Dworze W trakcie przeprowadzonej kontroli w dniu r., nie stwierdzono naruszenia wymaganych warunków wprowadzania ścieków do odbiornika. Oczyszczalnia ścieków w Różanymstoku. Ostatnia kontrola oczyszczalni została przeprowadzona w końcu maja 2004 roku. Stan formalno-prawny w zakresie gospodarki wodnościekowej był uregulowany do r. Wyniki badań nie wykazały przekroczeń stężeń zanieczyszczeń w ściekach odprowadzanych do odbiornika (rów melioracyjny i dalej rz. Sidra). 11

12 3.2 BRZOZÓWKA Rzeka Brzozówka (lewostronny dopływ Biebrzy IV rzędu) o długości 55,8 km ma swe źródła w Puszczy Knyszyńskiej w rejonie wsi Niemczyn. Do Biebrzy uchodzi na 81 km między miejscowościami Dębowo i Dolistowo Stare. Główne dopływy Brzozówki to: Kumiałka, Biebła, Olszanka. Zlewnia rzeki ma charakter rolniczy. Wody Brzozówki zasilają środkową część Biebrzy. Brzozówka jest odbiornikiem ścieków z Jaświł, Jasionówki, Janowa, Korycina i Suchowoli. Rzeka badana jest w ramach monitoringu regionalnego w cyklu kilkuletnim. W 2003 roku przeprowadzono badania w dwóch punktach pomiarowo-kontrolnych na głównym cieku oraz w jednym punkcie na dopływie rzece Olszance poniżej zrzutu ścieków z Suchowoli. Badania monitoringowe rzeki prowadzone są w ramach monitoringu operacyjnego, a na odcinku przyujściowym w sieci monitoringu diagnostycznego. Wykaz punktów pomiarowo-kontrolnych oraz ich klasyfikacja wg badań w 2003 r. Rz. Brzozówka w m. Krasne Folwarczne (43,7 km) III klasa Rz. Olszanka w m. Karpowicze (0,5 km) III klasa Rz. Brzozówka w m. Karpowicze (10,4 km) III klasa Wykaz źródeł zanieczyszczeń w zlewni Brzozówki na terenie powiatu sokólskiego kontrolowanych w 2003 roku. Oczyszczalnia gminna w m. Korycin (poprzez rzekę Kumiałkę). Stan formalno-prawny uregulowany do końca października 2005 r. (zmiana pozwolenia wodno-prawnego we wrześniu 2003 r.) Kontrola bez przekroczeń. Oczyszczalnia gminna w m. Janów (poprzez rzekę Kumiałkę). Stan formalno-prawny uregulowany do 2013 r. Pod koniec lutego 2003 r., do oczyszczalni trafiły ścieki w postaci gnojowicy, co przyczyniło się do zniszczenia osadu czynnego, a tym samym niewydolności procesu oczyszczania ścieków. Zaszczepiono osad świeżą dawką. Kontrole przeprowadzone w kwietniu 2003 wykazały przekroczenie ładunku azotu amonowego, fosforu og. i BZT 5. Oczyszczalnia gminna w m. Suchowola (poprzez rz. Olszankę). Pozwolenie wodno-prawne jest ważne do końca 2005 r. Podczas kontroli w 2003 r. stwierdzono przekroczenia stężeń azotu amonowego i ogólnego oraz fosforu og. Z uwagi na rozpoczęcie w lutym 2003 r. modernizacji oczyszczalni, kary pieniężne z naruszeniem warunków określonych w pozwoleniu zostały odroczone do zakończenia realizacji inwestycji (koniec 2004 r.) OMÓWIENIE WYNIKÓW BADAŃ Punkt w m. Krasne Folwarczne. Brzozówka w górnym odcinku odpowiadała III klasie czystości ze względu na stan sanitarny (miano Coli typu kałowego). Podwyższone wartości utlenialności oraz stężenia azotu azotynowego i azotu ogólnego oraz fosforu ogólnego mieściły się w granicach II klasy czystości. Pozostałe parametry zanieczyszczenia wód nie przekraczały granic I klasy czystości. Dopływ rzeka Olszanka m. Karpowicze. Olszanka przy ujściu do Brzozówki prowadzi wody odpowiadające III klasie czystości, a wskaźnikami decydującymi są: miano Coli typu kałowego i wysokie stężenie azotu azotynowego. W granicach II klasy mieściły się podwyższone stężenia fosforu ogólnego. Pozostałe parametry nie przekraczały granic I klasy czystości. 12

13 Punkt w m. Karpowicze. Brzozówka w dolnym odcinku odpowiadała III klasie czystości ze względu na wysokie stężenie azotu azotynowego. Podwyższone stężenia fosforu ogólnego i azotu ogólnego, wartości utlenialności oraz obniżony stan sanitarny (miano Coli typu kałowego) mieściły się w granicach II klasy czystości. Pozostałe parametry zanieczyszczenia wód nie przekraczały granic I klasy czystości WNIOSKI 1. Rzeka Brzozówka od źródeł do ujścia do rzeki Biebrzy odpowiada III klasie czystości. Głównymi parametrami decydującymi o zaliczeniu badanych odcinków rzeki do danej klasy czystości były: miano Coli typu kałowego obrazujące stopień zanieczyszczenia sanitarnego wody oraz stężenia azotu azotynowego. 2. Liczne inwestycje prowadzone na obszarze zlewni Brzozówki: oddanie do eksploatacji oczyszczalni gminnych w Suchowoli i Korycinie, budowa sieci kanalizacyjnych w tych miejscowościach oraz oddanie szeregu oczyszczalni przydomowych w gminie Korycin systematycznie ograniczają wpływ zanieczyszczeń ze źródeł punktowych. 3. Rzeka Olszanka przed ujściem do rzeki Brzozówki odpowiadała III klasie czystości. 4. Na stan czystości rzeki mają wpływ rozproszone i obszarowe źródła zanieczyszczeń - spływy z pól uprawnych, spływy zanieczyszczonych wód z zagród rolniczych. Ostatnie wyniki kontroli gospodarki wodno-ściekowej przeprowadzone w zakładach na obszarze zlewni rzeki Oczyszczalnia gminna w Korycinie. Ostatnia kontrola została przeprowadzona w kwietniu 2004 roku. Stan formalno-prawny w zakresie gospodarki wodno-ściekowej jest uregulowany do r. Wyniki badań nie wykazały przekroczeń stężeń zanieczyszczeń w ściekach odprowadzanych do odbiornika (rów melioracyjny i dalej rz. Kumiałka). Na terenie gminy oprócz oczyszczalni gminnej funkcjonuje 350 oczyszczalni przyzagrodowych. Oczyszczalnia gminna w Janowie. Ostatnia kontrola oczyszczalni została przeprowadzona w lutym 2005 roku. Stan formalno-prawny w zakresie gospodarki wodno-ściekowej jest uregulowany do r. Wyniki badań nie wykazały przekroczeń stężeń zanieczyszczeń w odprowadzanych ściekach. 3.3 RZEKA ŁOSOŚNA Jest lewobrzeżnym dopływem Niemna (uchodzi do niego po stronie białoruskiej). Na obszarze Polski znajduje się górny odcinek rzeki o długości 17 km od źródeł do granicy państwa. W roku 2002 badana była w 2 profilach pomiarowych z częstotliwością raz na miesiąc. Wykaz punktów pomiarowo-kontrolnych i klasyfikacja wód rzeki Łosośnej w 2002 r. m. Kundzin (39,7 km) II klasa m. Kowale (29,6 km) III klasa WNIOSKI 1. Wyniki badań przeprowadzonych w 2002 r. i latach wcześniejszych wykazują, iż stan czystości rzeki Łosośnej nie ulega zasadniczym zmianom od wielu lat. O III klasie czystości w profilu Kowale decyduje stan sanitarny rzeki. 13

14 2. Jedynym znaczącym źródłem zanieczyszczeń rzeki Łosośnej jest Kuźnica Białostocka. Ostatnie wyniki kontroli gospodarki wodno-ściekowej przeprowadzone w zakładach na obszarze zlewni rz. Łosośnej oczyszczalnia gminna ZGKiM w Kuźnicy Białostockiej. Kontrola przeprowadzona w czerwcu 2005 roku nie wykazały przekroczenia wskaźników zanieczyszczeń w odprowadzanych ściekach. 3.4 SOKOŁDA Rzeka rozpoczyna swój bieg w punkcie połączenia wód cieków Kładziewo i Poganica. Długość rzeki wynosi 54,0 km, powierzchnia zlewni - 484,2,1 km 2. Na całej swej długości posiada charakter rzeki typowo nizinnej o stosunkowo niewielkim spadku i niewielkiej prędkości przepływu wody. Na znacznym odcinku w biegu środkowym i dolnym przepływa przez zwarte obszary leśne Puszczy Knyszyńskiej. W górnym i dolnym, biegu koryto rzeki dość silnie meandruje. Większymi dopływami Sokołdy są: Poganica, Jałówka i Kamionka. Dużą powierzchnię zlewni zajmują lasy Puszczy Knyszyńskiej, stąd też wszelkie zmiany stosunków wodnych w obrębie zlewni mogą wywrzeć wyraźny wpływ na ekosystem leśny podlegający szczególnej ochronie ze względu na swoje unikalne walory przyrodnicze. Były one podstawą utworzenia obszaru chronionego - Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej. Sokołda zasila wodami rzekę Supraśl, będącą źródłem zaopatrzenia w wodę pitną aglomeracji białostockiej z ujęcia powierzchniowego zlokalizowanego w Wasilkowie. Stąd jej zlewnia należy do obszaru pośredniej strefy ochronnej ujęcia. W 2004 roku Sokołdę badano w 4 profilach pomiarowokontrolnych. Wykaz punktów pomiarowo-kontrolnych i klasyfikacja wód rzeki w 2004 r. Rz. Sokołda w m. Bogusze (36,0 km) IV klasa Rz. Sokołda w m. Kuryły (32,8 km) V klasa Rz. Sokołda w m. Straż (22,1 km) IV klasa Rz. Sokołda w m. Sokołda (6,9 km) IV klasa Wykaz większych źródeł zanieczyszczeń w zlewni rzeki kontrolowanych w 2004 roku oczyszczalnia MPWiK w Sokółce. Pozwolenie wodno jest prawne ważne do końca 2015 r. Kontrola nie wykazała przekroczeń stężeń zanieczyszczeń w odprowadzanych ściekach. Dom Pomocy Społecznej w Łaźniach (Gm.Supraśl). Pozwolenie wodno - prawne jest ważne do sierpnia 2013 r. Ostatnia kontrola przeprowadzona w marcu 2002 r. nie wykazała przekroczeń OMÓWIENIE WYNIKÓW BADAŃ Punkt w m. Bogusze. Badania wód wykazały ogólną IV klasę czystości wód (wody niezadowalającej jakości) ze względu na podwyższoną barwę, wskaźniki tlenowe: ChZT Mn, ChZT Cr oraz wskaźniki mikrobiologiczne: ogólną liczbę bakterii grupy coli oraz liczbę bakterii coli typu kałowego. Ocena wody ze względu na przydatność do bytowania ryb wykazała, że rzeka w badanym przekroju pomiarowo-kontrolnym nie spełnia kryteriów jakim powinny odpowiadać wody do bytowania ryb w warunkach naturalnych (przekroczone wartości: tlenu rozpuszczonego, azotynów i fosforu ogólnego). Ocena podatności wody na eutrofizację wykazała przekroczenie wartości granicznej azotu azotanowego, powyżej której występuje eutrofizacja wód. 14

15 Punkt poniżej Sokółki w m. Kuryły. Stan czystości rzeki Sokołdy w tym punkcie pomiarowym odpowiadał wodom złej jakości (V klasa). Wskaźnikami kwalifikującymi są barwa, wskaźniki tlenowe: tlen rozpuszczony i ChZT Cr, wskaźniki biogenne: azotyny, fosforany, oraz wskaźniki mikrobiologiczne: ogólna liczba bakterii grupy coli i liczba bakterii coli typu kałowego. Ocena wody ze względu na przydatność do bytowania ryb wykazała, że rzeka w badanym przekroju pomiarowo-kontrolnym nie spełnia kryteriów jakim powinny odpowiadać wody do bytowania ryb w warunkach naturalnych (przekroczone wartości: tlenu rozpuszczonego, BZT 5, azotu amonowego, niezjonizowanego amoniaku, azotynów i fosforu ogólnego). Ocena podatności wody na eutrofizację wykazała przekroczenie wartości granicznej fosforu ogólnego, powyżej której występuje eutrofizacja wód. Punkt w m. Straż. Rzekę sklasyfikowano w IV klasie czystości ze względu na podwyższoną barwę, wskaźniki tlenowe: ChZT Mn i ChZT Cr, fosforany (wskaźnik biogenny) i ogólną liczba bakterii grupy coli. Ocena wody ze względu na przydatność do bytowania ryb wykazała, że rzeka w badanym przekroju pomiarowo-kontrolnym nie spełnia kryteriów jakim powinny odpowiadać wody do bytowania ryb w warunkach naturalnych. (przekroczone wartości: tlenu rozp., azotynów i fosforu ogólnego). Ocena podatności wody na eutrofizację wykazała przekroczenie wartości granicznej fosforu ogólnego, powyżej której występuje eutrofizacja wód. Punkt w m. Sokołda. Jakość wód ogólnie odpowiadała IV klasie czystości. Wskaźnikami klasyfikującymi rzekę w tej klasie były: barwa, wskaźniki tlenowe: ChZT Mn, ChZT Cr, OWO oraz wskaźniki biologiczne (indeks saprobowości peryfitonu) i mikrobiologiczne (ogólna liczba bakterii grupy coli i liczba bakterii coli typu kałowego). Ocena wody ze względu na przydatność do bytowania ryb wykazała, że rzeka w badanym przekroju pomiarowo-kontrolnym nie spełnia kryteriów jakim powinny odpowiadać wody do bytowania ryb w warunkach naturalnych. (przekroczone wartości: tlenu rozp., azotynów i fosforu ogólnego). Ocena podatności wody na eutrofizację nie wykazała przekroczeń wartości granicznych wskaźników stosowanych przy ocenie eutrofizacji wód powierzchniowych, powyżej których występuje eutrofizacja WNIOSKI 1. Klasyfikacja rzeki Sokołdy w oparciu o badania z 2004 r. wykazała wody IV klasy (niezadowalającej jakości) w 3 przekrojach pomiarowych: w m. Bogusze, m. Straż i m. Sokołda, oraz wody V klasy (złej jakości) w profilu w m. Kuryły (poniżej Sokółki). Wskaźnikami klasyfikującymi rzekę Sokołdę w badanych punktach były najczęściej: barwa, tlen rozpuszczony (m. Kuryły), ChZT Mn, ChZT Cr i OWO (profil w m. Sokołda), wskaźniki mikrobiologiczne (ogólna liczba bakterii grupy coli i liczba bakterii coli typu kałowego), oraz wskaźniki biogenne (azotyny i fosforany (w m. Kuryły), fosforany (w m. Straż). 2. Wyniki badań wykazują wyraźny negatywny wpływ odprowadzanych ścieków z Sokółki, które powodują, że wody Sokołdy na odcinku poniżej miasta są złej jakości (V klasa). Wpływ oddziaływania ścieków uwidacznia się aż do ujścia rzeki. 3. Ocena ze względu na przydatność do bytowania ryb wykazała, że wody rzeki Sokołdy we wszystkich badanych punktach pomiarowych nie spełniają kryteriów jakim powinny odpowiadać wody do bytowania ryb w warunkach naturalnych. 4. Ocena podatności wody na eutrofizację, wykazała przekroczenie wartości granicznych wskaźników stosowanych przy ocenie eutrofizacji wód powierzchniowych (powyżej których występuje eutrofizacja wód) w punktach pomiarowych w górnym i środkowym biegu rzeki (w m. Bogusze, Kuryły i Straż). 15

16 5. W roku 2004 nie stwierdzono przypadków awaryjnego zanieczyszczenia rzeki. Ostatnie wyniki kontroli gospodarki wodno-ściekowej przeprowadzone w zakładach na obszarze zlewni rz. Sokołdy MPWiK Sp. Z o. o. w Sokółce kontrola miejskiej oczyszczalni z września 2005 r. nie stwierdziła naruszenia wymaganych warunków wprowadzania ścieków do środowiska. W dniu kontroli urządzenia oczyszczające pracowały w sposób prawidłowy. Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe Agromech Sp. z o. o. Osiedle Buchwałowo 10 w Sokółce. Gospodarka wodno-ściekowa uregulowana do r. Ścieki po oczyszczeniu na osadnikach oraz łapaczu piasku i tłuszczu odprowadzane są poprzez rów melioracyjny do rzeki Sokołdy. Kontrola przeprowadzona w czerwcu 2005 r., wykazała, iż zakład nie posiada uregulowanego stanu formalno-prawnego w zakresie odprowadzania wód opadowych do odbiornika. 3.5 KRYNKA Rzeka jest lewobrzeżnym dopływem Świsłoczy. Swój początek bierze na północny-zachód od miejscowości Krynki, przepływa przez nią przyjmując zanieczyszczenia z zakładów położonych w tej miejscowości. Na terenie Polski znajduje się odcinek rzeki o długości ok. 4,5 km. W roku 2004 rzeka badana była w 1 punkcie pomiarowo-kontrolnym poniżej Krynek w profilu granicznym z częstotliwością raz w miesiącu. Stan czystości rzeki Krynki na podstawie wyników badań z 2004 roku odpowiadał normom przewidzianym dla wód IV klasy (niezadowalającej jakości). Wskaźnikami kwalifikującym wody rzeki do IV klasy czystości były: barwa, zawiesina ogólna, ChZT Mn, azotany, fosfor ogólny, indeks saprobowości peryfitonu. Natomiast wartości: ChZT Cr, fosforanów, liczby bakterii grupy coli typu kałowego oraz ogólnej liczby bakterii grupy coli mieszczą się w V klasie czystości wód (wody złej jakości). Kryteria przydatności do bytowania ryb zostały przekroczone ze względu na wysokie zawartości azotynów oraz fosforu ogólnego. Przekroczeniu uległy również wartości kryterialne fosforu ogólnego i azotanów dla wód podatnych na eutrofizację WNIOSKI 1. Stan czystości rzeki Krynki w profilu granicznym w 2004 roku odpowiadał wodom IV klasy czystości (woda niezadowalającej jakości). 2. Wody rzeki nie spełniają warunków przydatności do bytowania ryb w warunkach naturalnych. 3. Badany odcinek rzeki Krynki jest podatny na eutrofizację. 4. W roku 2004 nie stwierdzono przypadków poważnych awarii, powodujących zanieczyszczenie rzeki Krynki. Ostatnie wyniki kontroli gospodarki wodno-ściekowej przeprowadzone na gminnej oczyszczalni ścieków w Krynkach w styczniu 2005 roku nie stwierdziły naruszenia wymaganych warunków wprowadzania ścieków do środowiska. 16

17 Wody podziemne Wody podziemne należące do zasobów naturalnych, coraz bardziej zagrożone są zanieczyszczeniami z powierzchni ziemi. Konieczna jest ich szczególna ochrona, jako zasobów nieodnawialnych. Niezbędna jest ochrona znacznych obszarów, pod którymi znajdują się Główne Zbiorniki Wód Podziemnych. W Polsce jest ich około 180, a obszar obejmuje ponad 52 % powierzchni naszego kraju. Najczęściej wody podziemne zanieczyszczone są lokalnie lub na większych obszarach rozmaitymi substancjami chemicznymi, głównie są to azotany, fosforany, chlorki, siarczany i bardzo często substancje ropopochodne. Zanieczyszczenia siarczanami występują przede wszystkim na terenach uprzemysłowionych, azotanami i fosforanami na terenach rolniczych, są one także przyczyną degradacji zbiorników wodnych. Najpowszechniej występującymi przyczynami zanieczyszczeń wód podziemnych są wycieki z nieizolowanych wysypisk odpadów, z baz paliwowych i stacji sprzedaży paliw do pojazdów samochodowych. Na terenie powiatu sokólskiego w roku 2004 badania prowadzono w 7 punktach pomiarowych w sieciach monitoringu krajowego i w sieci regionalnej. Państwowy Instytut Geologiczny wykonał badania w 3 punktach w sieci monitoringu krajowego, punkty należące do sieci regionalnej badał Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku. Oceny badanych wód dokonano na podstawie: Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód (DZ. U. Nr 32, poz. 284). Rozporządzenie Ministra zdrowia z dnia 19 listopada 2002 r. w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 203, poz. 1718) Nowa klasyfikacja stanu wód podziemnych określa 5 klas jakości tych wód: klasa I - wody o bardzo dobrej jakości. Wartości wskaźników jakości wody są kształtowane jedynie w efekcie naturalnych procesów zachodzących w warstwie wodonośnej. Żaden ze wskaźników jakości wody nie przekracza wartości dopuszczalnych jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi; klasa II - wody dobrej jakości. Wartości wskaźników jakości wody nie wskazują na oddziaływania antropogeniczne. Wskaźniki jakości wody, z wyjątkiem żelaza i manganu, nie przekraczają wartości dopuszczalnych jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi; klasa III - wody zadowalającej jakości. Wartości wskaźników jakości wody są podwyższone w wyniku naturalnych procesów lub słabego oddziaływania antropogenicznego. Mniejsza część wskaźników jakości wody przekracza wartości dopuszczalne jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi; klasa IV - wody niezadowalającej jakości. Wartości wskaźników jakości wody są podwyższone w wyniku naturalnych procesów oraz słabego oddziaływania antropogenicznego. Większość wskaźników jakości wody przekracza wartości dopuszczalne jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. klasa V - wody złej jakości. Wartości wskaźników jakości wody potwierdzają oddziaływania 17

18 antropogeniczne. Woda nie spełnia wymagań określonych dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Przy zaliczaniu wody do odpowiedniej klasy, dopuszcza się przekroczenie wartości granicznych trzech wskaźników. Przekroczenie musi mieścić się w granicach przyjętych dla bezpośrednio niższej klasy jakości. Nie dopuszcza się natomiast przekroczenia wartości granicznych następujących wskaźników o charakterze toksycznym: arsenu, amoniaku, azotanów, azotynów, fluorków, chromu, kadmu, miedzi, niklu, ołowiu, rtęci, cyjanków, fenoli, pestycydów, wielopierścieniowych węglowodorów, olejów mineralnych, substancji powierzchniowo czynnych anionowych. Zestawienie stanowisk badawczych sieci krajowej i regionalnej powiatu sokólskiego i klasyfikacja jakości wód podziemnych w latach 2004 Nr otworu w sieci Ro dzaj sieci Miejscowość / Gmina [sw]-studnia wiercona [p]-piezometr [sk]-studnia kopana Stra tygrafia bokość stropu Wody Typ ośrodka Uży tko wa nie tere -nu Ob.- szary GZ WP Klasa wód 2004 Wskaźniki w zakresie stężeń odpowiadających wodzie o niskiej jakości Klasa IV Klasa V Wskaźniki przekracz. W 2004 r normy dla wód przeznacz. do spożycia przez ludzi 9 R Sidra/Sidra, [sw] Q 34,0 W IV NH4, FET - FET, Mn 10 R Janów/Janów, [sw] Q 40,0 W II - Brak przekr. 11 R Kuźnica Q 58,0 W III FET - FET, Mn Białostocka/Kuźnica Białostocka, [sw] 35 R Krynki/Krynki, [sw] Q 82,0 W III FET - FET,Mn 741 K Ostrówek/ Q 7,0 G 1 3 poza III FET - FET, Mn Szudziałowo,[sw] 743 K Sokółka/Sokółka,[sw] Q 65,5 W 1 7 poza I K Sieruciowce/ Nowy Dwór,[sw] Q 33,0 W 1 3 poza III FET - FET, Mn Q Czwartorzęd Rodzaj wód OBJAŚNIENIA DO TABELI W wgłębne wody poziomów artezyjskich i subartezyjskich G gruntowe wody płytkiego krążenia o swobodnym zwierciadle wody Typ ośrodka 1 warstwa porowa Użytkowanie terenu dominujący sposób użytkowania w promieniu 500 m 7 obszary zabudowane Na 7 przebadanych studni w 2004 roku na terenie powiatu sokólskiego, 6 charakteryzowało się dobrym stanem wód (klasa I, II i III), 1 studnia (Sidra) odznaczała się niezadowalającą jakością wód (klasa IV). Należy zwrócić uwagę, iż przedstawiona klasyfikacja wód podziemnych skierowana jest na ocenę stopnia zanieczyszczenia wód i nie obejmuje oceny stanu sanitarnego oraz badań pod kątem przydatności wody do picia (po uzdatnieniu). Ocenę taką wykonuje Państwowa Inspekcja Sanitarna. 4 Gospodarka odpadami W wyniku przeprowadzonych przeglądów ekologicznych składowisk, na terenie powiatu sokólskiego jedynie składowisko odpadów komunalnych w Poświętnem zostało zakwalifikowane do eksploatacji, gdyż spełnia określone przepisami wymogi. Wysypisko w Karczach zostało zakwalifikowane do zamknięcia. Natomiast pozostałe do dostosowania w terminie do końca 2005 r. 18

19 Żadne, z eksploatowanych na terenie powiatu wysypisk komunalnych nie jest przystosowane do składowania odpadów niebezpiecznych (oprócz nowego wysypiska w Poświętnem, gdzie przewidziany jest pojemnik na odpady problemowe ). Na terenie powiatu brak jest również wyznaczonego miejsca do wywożenia produktów zneutralizowanych np. skażonej gleby, w wyniku przeprowadzonych akcji ratowniczych o znamionach poważnych awarii. Także nierozwiązanym ciągle problemem w powiecie jest brak selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, co powoduje iż na wysypiska legalne i dzikie trafiają także odpady niebezpieczne np. zużyte świetlówki, baterie, akumulatory i inne. Problem wzrastającej w ostatnich latach ilości odpadów komunalnych spowodował na terenie powiatu ponowne włączenie do eksploatacji składowiska w Korycinie, przeznaczonego uprzednio do rekultywacji. W związku z tym, iż pojemność tego wysypiska nie została w całości wykorzystana przedłużono jego funkcjonowanie, wydając decyzję o dostosowaniu w terminie do końca 2005 roku. Na terenie powiatu sokólskiego nie ma stałych składowisk odpadów przemysłowych. Wykaz wysypisk i ich stan przedstawia poniższa tabela. Lp Miasto/gmina 1 Dąbrowa Białostocka 2 Janów, Korycin, Suchowola Wykaz wysypisk komunalnych na terenie powiatu sokólskiego Miejscowość /lokalizacja Data rozp. eksploa tacji Przewidy wana data zakończenia Powierzchnia (ha) Pojemność obiektu m 3 Uwagi przy drodze nr 670 w kier. do Suchowoli , do dostosowania Janów , Przyjmuje odpady także z gminy Korycin i Suchowola; z ekranizacją podłoża; do dost. 3 Krynki Ozierskie , do dostosowania 4 Kuźnica Białost. Cimanie , do dostosowania 5 Nowy Dwór Nowy dwór , do dostosowania 6 Sidra Sidra , do dostosowania; z ekranizacją podłoża 7 Sokółka Karcze 1992 b.d. 2,1 31,5 do zamknięcia 8 Suchowola Poswiętne , do eksploatacji 9 Szudziałowo Szudziałowo , do dostosowania 10 Korycin 0,8 km od Korycina , do dostosowania 4.1 ODPADY NIEBEZPIECZNE Na terenie powiatu sokólskiego znajduje się 1 mogilnik (miejscowość Bielany w gminie Nowy Dwór), zawierający około 1 Mg przeterminowanych środków ochrony roślin oraz opakowań po nich, zużytych przez Gminną Spółdzielnię Samopomoc Chłopska w Nowym Dworze. Ostatnią kontrolę mogilnika WIOŚ przeprowadził w dn r. W jej wyniku stwierdzono, iż w w/w obiekcie zalegają na dwóch poziomach znaczne ilości (ok. 1 Mg lub więcej) przeterminowanych środków ochrony roślin, wymieszanych z różnego rodzaju opakowaniami szklanymi, papierowymi, folią itp. Ponieważ istniejący stan stwarza duże zagrożenie dla ludzi i środowiska (najbliższa użytkowana studnia kopana znajduje się w odległości ok. 50 m od obiektu) wnioskowano o wszczęcie działań likwidacyjnych mogilnika. W wyniku wystąpienia pokontrolnego Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska przeprowadzono oględziny obiektu przez przedstawicieli Wydziału Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Leśnictwa Starostwa Powiatowego w Sokółce, PKP S.A. Centrala Zakład Gospodarowania Nieruchomościami w Białymstoku (wieczysty użytkownik działki na której znajduje się mogilnik) oraz Urzędu Gminy w Nowym Dworze. Po konsultacjach ustalono, 19