PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE W ZESPOLE SZKÓŁ W WAGANOWICACH

Transkrypt

1 PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE W ZESPOLE SZKÓŁ W WAGANOWICACH str. 1 opracowała: Katarzyna Domanik-Plutecka

2 Spis treści: I. Podstawa prawna PZO. II. Cele oceniania osiągnięć uczniów. III. Sposoby pomiaru osiągnięć edukacyjnych uczniów. IV. Ogólne kryteria wymagań na poszczególne stopnie. V. Szczegółowe kryteria wymagań na poszczególne stopnie. VI. Zasady wystawiania oceny śródrocznej i rocznej. VII. Tryb i warunki uzyskania wyższej niż przewidywana oceny rocznej. VIII. Sposoby i zasady informowania uczniów i rodziców o osiągnięciach i postępach edukacyjnych uczniów. IX. Szczegółowe cele edukacyjne zawarte w podstawie programowej. X. Dostosowanie wymagań edukacyjnych ze względu na orzeczenia SPPP o specyficznych trudnościach w uczeniu się. XI. Sposoby korygowania niepowodzeń szkolnych i podnoszenia osiągnięć uczniów. XII. Praca z uczniem uzdolnionym. str. 2

3 I. Podstawa prawna PZO. Przedmiotowe zasady oceniania z wiedzy o społeczeństwie są zgodne z: Podstawą programową kształcenia ogólnego dla gimnazjum; Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U poz. 997); Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 czerwca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U poz. 843); Programem nauczania Wiedza o społeczeństwie, Elżbieta Dobrzycka, Krzysztof Makara. Program nauczania Dziś i jutro Teresa Kowalewska II. Cele oceniania osiągnięć uczniów. Wspieranie ucznia w jego rozwoju. Określanie stopnia efektywności procesu kształcenia. Gromadzenie informacji o uczniu i formułowanie na ich podstawie opinii o jego osiągnięciach w nauce i rozwoju. Poinformowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i postępach w tym zakresie, pomoc uczniowi w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju. Motywowanie ucznia do dalszej pracy. Dostarczanie rodzicom (prawnym opiekunom) i wychowawcom informacji o postępach, trudnościach i specjalnych uzdolnieniach ucznia. str. 3

4 III. Sposoby pomiaru osiągnięć edukacyjnych uczniów. 1. Odpowiedź ustna - 1ocena w okresie Obowiązuje tematyka z trzech ostatnich lekcji, w przypadku lekcji powtórzeniowej z całego działu. Uczeń ma czas na zastanowienie się. Nauczyciel dokonuje ostatecznej oceny i ją uzasadnia. Ocena z odpowiedzi ustnej nie podlega poprawie. 2. Prace pisemne Praca klasowa - jest obowiązkowa i obejmuje materiał programowy jednego działu tematycznego. Zapowiadana jest z tygodniowym wyprzedzeniem, poprzedzona lekcją powtórzeniową. Praca klasowa zostaje sprawdzona i oddana w ciągu dwóch tygodni. Uczniowie, którzy są nieobecni podczas pracy klasowej zobowiązani są do napisania jej w terminie do dwóch tygodni po powrocie. Oceny niedostateczne z pracy klasowej można poprawić w terminie do siedmiu dni po oddaniu pracy klasowej przez nauczyciela. Uczeń poprawia pracę klasową raz i do dziennika wpisywane są obie oceny. Kartkówka - krótka forma pisemna sprawdzająca bieżące wiadomości z maksymalnie trzech ostatnich lekcji. Może być niezapowiedziana, sprawdzona w ciągu tygodnia. Oceny z kartkówek nie podlegają poprawie. Kontrola zeszytu ćwiczeń- minimum raz w semestrze, wyrywkowo. Przygotowanie skrótu najważniejszych wydarzeń z całego tygodnia, tzn. Prasówki ( np.; na każdą lekcje wyznaczony jest jeden uczeń którego zadaniem jest prezentacja wybranych najważniejszych, jego zdaniem wydarzeń z okresu od ostatniej do kolejnej lekcji wos-u - kształcenie umiejętności selekcji materiału oraz nauka publicznej prezentacji). Realizacje projektu Referat Diagnozy i próbne sprawdziany i egzaminy - oceniane według procentów. str. 4

5 3. Aktywność na lekcji Ocena obejmuje: Częste zgłaszanie się na lekcji i udzielanie poprawnych odpowiedzi. Prawidłowe rozwiązywanie zadań. 4. Prace domowe Praca ucznia wykonywana jest w domu. Uczeń nie otrzymuje oceny niedostatecznej, gdy przed lekcją zgłosi nauczycielowi, iż nie potrafił w domu sam wykonać zadanej pracy, powinien jednak wówczas pokazać pisemne próby rozwiązania. Brak zeszytu ćwiczeń jest równoznaczne z brakiem zadania domowego. Prace domowe nie muszą być zawsze oceniane. Prace domowe mogą być sprawdzane również w sposób wybiórczy na ocenę podczas lekcji ( rozwiązane na tablicy z wyjaśnieniem). 5. Prace dodatkowe - wg ustaleń z nauczycielem. 6. Praca w grupach na lekcji. 7. Udział w uroczystościach szkolnych i gminnych. 8. Udział w konkursach z wiedzy o społeczeństwie. IV. Ogólne kryteria wymagań na poszczególne stopnie. str. 5 Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który : samodzielnie rozwija własne uzdolnienia, wykorzystują zdobytą wiedzę podczas zajęć osiąga sukcesy w konkursach, olimpiadach przedmiotowych, reprezentuje szkołę na zewnątrz lub posiada inne znaczące osiągnięcia Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który:

6 opanował pełny zakres wiedzy i umiejętności określony programem nauczania potrafi efektywnie zaplanować pracę w zespole, umiejętnie podejmować decyzje, interpretować wyniki, odnajdywać i porządkować informacje potrafi zastosować umiejętności w rożnych sytuacjach, samodzielne rozwiązuje zadania i problemy w sposób twórczy w sytuacjach trudnych, nietypowych Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: posiada wiedzę określoną kryteriami oceny dobrej w przedmiotowych zasadach oceniania potrafi współpracować w grupie, wyciągnąć wnioski, różnicować ważność informacji, dzielić się wiedzą z innymi, wybrać własny sposób uczenia wykazuje aktywną postawę wobec trudnych i nietypowych zagadnień Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: opanował wiadomości i umiejętności określone kryteriami oceny dostatecznej współpracuje w grupie, umie objaśnić niektóre wyniki pracy, logicznie je uporządkować, podjąć decyzję, jaką postawę przyjąć rozwiązuje proste zadania teoretyczne i praktyczne. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: opanował wiedzę określoną kryteriami oceny dopuszczającej potrafi dostosować się do decyzji grupy i współpracować w niej rozwiązuje najprostsze zagadnienia z pomocy kolegi lub nauczyciela rozumie podstawowe zagadnienia wyrażane w sposób prosty i jednoznaczny Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań kryterialnych na ocenę dopuszczającą str. 6

7 V. Szczegółowe kryteria wymagań na poszczególne stopnie. Klasa II gimnazjum Temat lekcji Zagadnienia 1. Ja, czyli kto? - tożsamość - tożsamość osobista i społeczna - samoocena - praca nad sobą - styl życia - aktywny i bierny styl życia - sposoby spędzania wolnego czasu - samorealizacja - konsumpcyjny styl życia - współczesne autorytety 2. Człowiek - socjalizacja istotą społeczną - czynniki ułatwiające i utrudniające socjalizację - role społeczne - konflikt ról Wymagania na poszczególne oceny dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca Rozdział I: Ja i moje otoczenie - podejmuje działania mające - wskazuje sposoby - omawia negatywne skutki samoocena, samorealizacja, tożsamość, konsumpcjonizm na celu eliminację swoich poprawienia samooceny zaniżonej lub zawyżonej autorytet - wymienia elementy wad i wykorzystywanie - uzasadnia, jaki sposób samooceny - dokonuje samooceny tożsamości atutów spędzania wolnego czasu - odróżnia autorytety - tłumaczy, czym jest styl - odróżnia tożsamość osobistą - wymienia czynniki jest najkorzystniejsze dla rzeczywiste od pozornych życia od społecznej kształtujące styl życia człowieka - podaje przykłady aktywnego - charakteryzuje własny styl - przedstawia negatywne i - wskazuje osobę, którą i biernego spędzania wolnego życia pozytywne strony uważa za autorytet, i czasu - omawia różnice pomiędzy konsumpcyjnego stylu życia, uzasadnia swój wybór aktywnym i biernym stylem na podstawie tekstu życia źródłowego - wskazuje współczesne autorytety konformizm, nonkonformizm - tłumaczy, co to znaczy, że - wyjaśnia termin: - wyjaśnia, co decyduje o - wskazuje czynniki - wymienia przyczyny człowiek jest istotą społeczną socjalizacja dobrych relacjach z innymi sprzyjające socjalizacji i ją konfliktu ról społecznych - wylicza pełnione przez - wymienia role społeczne, ludźmi ograniczające siebie role społeczne jakie może odgrywać - określa, w jakich sytuacjach człowiek człowiek może utracić swoją indywidualność, na podstawie str. 7

8 tekstu źródłowego 3. - komunikacja - wyjaśnia, na czym polega - podaje zasady skutecznego - przekazuje komunikat w - wyjaśnia znaczenie mowy - prezentuje publicznie Porozumiewam werbalna i komunikacja werbalna i porozumiewania się sposób werbalny i ciała w akcie komunikacji przygotowane wystąpienie y się niewerbalna niewerbalna - wymienia podstawowe niewerbalny - uczestniczy w dyskusji lub - tłumaczy, na czym polega - nadawca i odbiorca - prowadzi rozmowę w zasady publicznych wystąpień - odczytuje w sposób debacie na wybrany temat debata oksfordzka - zasady skutecznej sposób kulturalny prawidłowy gesty rozmówcy komunikacji - wskazuje sposoby - określa reguły przemawiania - mowa ciała podejmowania decyzji w w sytuacjach oficjalnych - umiejętność grupie - podaje zalety pracy publicznych zespołowej wystąpień - prowadzenie dyskusji i debaty - praca zespołowa 4. Nie taki - przyczyny konflikt, - wymienia różne typy - określa najczęstsze - podaje negatywne skutki - symuluje prowadzenie konflikt powstawania negocjacje, kompromis zachowań i postaw w przyczyny konfliktów we różnych zachowań w mediacji pomiędzy straszny konfliktów - podaje przykłady sytuacji sytuacjach konfliktowych współczesnym świecie sytuacjach konfliktowych zwaśnionymi stronami - najczęstsze sytuacje konfliktowych w codziennym - wskazuje sposoby - wskazuje problemy, z konfliktowe życiu rozwiązywania konfliktów którymi najczęściej wiąże się - sposoby - tłumaczy, na czym polega konflikt pokoleń, na rozwiązywania konflikt pokoleń, na podstawie tekstu źródłowego konfliktów podstawie tekstu źródłowego - skuteczne prowadzenie negocjacji 5. Grupy - zbiorowość a grupa - wyjaśnia, czym jest - określa rolę kontaktów i - wymienia korzyści płynące - omawia hierarchię grupy rodzina społeczne społeczna zbiorowość, a czym grupa więzi z innymi ludźmi w z przynależności do różnych - przedstawia cechy, jakie niepełna, rodzina przybrana, - przyczyny społeczna życiu człowieka grup społecznych powinien mieć przywódca rodzina zastępcza powstawania grup - podaje nazwy grup - przedstawia podział grup - dostrzega wpływ grupy na grupy społecznych społecznych, do których społecznych jednostkę - tłumaczy, na czym polega str. 8

9 - podział grup należy - charakteryzuje współczesny wartość i rola rodziny oraz społecznych - wymienia funkcje rodziny model rodziny specyfika więzi rodzinnych - hierarchia w grupie - rodzina jako podstawowa grupa społeczna - funkcje rodziny 6. Życie szkoły - władze szkolne - wyjaśnia, czym jest statut - omawia strukturę władz - określa zadania - podaje sposoby - omawia wybrany problem - statut szkoły szkoły szkoły poszczególnych organów aktywnego uczestniczenia swojej społeczności - prawa i obowiązki - wymienia podstawowe - podaje przykłady działań władz szkoły w życiu szkoły szkolnej i wskazuje sposoby ucznia prawa i obowiązki ucznia samorządu uczniowskiego - przedstawia historię swojej jego rozwiązania - zadania samorządu szkoły i biografię jej patrona uczniowskiego 7. Normy i - formalne i - rozpoznaje podstawowe - wyjaśnia, dlaczego należy - podaje przykłady - uzasadnia, które normy - przedstawia sposoby zasady nieformalne normy zasady i normy współżycia przestrzegać norm postępowania zgodne z społeczne uważa za zapobiegania dyskryminacji społeczne społecznego społecznych określonymi normami najważniejsze w szkole - funkcje norm - wymienia podstawowe - tłumaczy, na czym polega - omawia skutki - wymienia przykłady społecznych prawa obywatelskie Polaków tolerancja i nietolerancja nieprzestrzegania norm nietolerancji we - prawa obywatelskie - omawia przyczyny - podaje przyczyny społecznych współczesnym świecie - tolerancja i rodzaje dyskryminacji w szkole nietolerancji - przedstawia prawa i nietolerancji wolności obywatelskie - dyskryminacja osób Polaków i grup społecznych - określa, czym zajmuje się Rzecznik Praw Obywatelskich w Polsce - wyjaśnia termin: wolność słowa - rozpoznaje zagrożenia związane z nietolerancją, na podstawie tekstu źródłowego str. 9

10 Rozdział II: Naród i społeczeństwo 1. Mój udział w - społeczność - wymienia elementy - wymienia korzyści płynące - określa zadania lokalnych - inicjuje działania mające życiu - społeczność społeczność, społeczność składające się na tradycję z życia w społeczności stowarzyszeń i organizacji na celu rozwiązanie społecznym lokalna lokalna lokalną swojego miejsca - podaje przykłady - omawia problemy lokalnych problemów - tradycja lokalna - tłumaczy, czym są potrzeby zamieszkania stowarzyszeń i organizacji występujące w społeczności - lokalne - wskazuje potrzeby niższego - podaje informacje na temat lokalnych lokalnej stowarzyszenia i wyższego rzędu swojej najbliższej okolicy - charakteryzuje działalność i organizacje - wymienia różne sposoby lokalnego stowarzyszenia, na - potrzeby człowieka realizacji tej samej potrzeby podstawie tekstu źródłowego i ich podział - przedstawia hierarchię - hierarchia potrzeb potrzeb według A. Maslowa 2. Razem - naród - wyjaśnia termin: naród - podaje przykłady polskiego - przedstawia etapy - wymienia zalety stanowimy naród - tożsamość - wymienia polskie symbole tożsamość narodowa, dziedzictwa narodowego powstawania narodu uczestnictwa w tworzeniu narodowa narodowe dziedzictwo narodowe - określa rolę symboli polskiego kultury narodowej - dziedzictwo - podaje daty polskich świąt narodowych - wyjaśnia, dlaczego utrata - omawia dobre oraz złe narodowe narodowych niepodległości i okres strony wielonarodowości - symbole narodowe - omawia czynniki zaborów wpłynęły na i ich historia sprzyjające kształtowaniu się kształtowanie świadomości - kształtowanie się narodów narodowej Polaków narodu polskiego 3. Od - ojczyzna ojczyzna, - tłumaczy, na czym polega - wskazuje różnice pomiędzy - charakteryzuje - wyjaśnia znaczenie patriotyzmu do - mała ojczyzna patriotyzm patriotyzm lokalny patriotyzmem a współczesne formy stereotypu w odniesieniu do szowinizmu - patriotyzm - przedstawia obowiązki - wymienia rodzaje nacjonalizmem i patriotyzmu narodów - patriotyzm lokalny obywateli wobec ojczyzny patriotyzmu, na podstawie szowinizmem - omawia przyczyny - podaje przykłady - nacjonalizm, tekstu źródłowego Holocaustu pozytywnych stereotypów szowinizm, rasizm, - charakteryzuje różne narodowych kosmopolityzm postawy patriotyczne - stereotypy nacjonalizm, szowinizm i str. 10

11 narodowe kosmopolityzm - określa, czym jest stereotyp i wymienia jego cechy - wyjaśnia, czym był Holocaust 4. Mniejszości - mniejszości - podaje podstawowe prawa - omawia prawa mniejszości - wskazuje więzi łączące - ocenia stosunek Polaków narodowe narodowe i etniczne mniejszości narodowe, mniejszości narodowych i narodowych i etnicznych w Polonię z państwem i do mniejszości narodowych - prawa mniejszości mniejszości etniczne etnicznych w Polsce Polsce narodem polskim narodowych i - wymienia mniejszości - uzasadnia konieczność - wskazuje na mapie państwo, - wymienia dziedziny etnicznych narodowe i etniczne poszanowania odrębności w którym znajduje się aktywności Polonii - emigracja i mieszkające w Polsce kulturowej mniejszości największe skupisko Polonii - omawia pozytywne i imigracja narodowych - podaje czynniki wpływające negatywne skutki emigracji - Polonia na świecie - wskazuje największe na kształtowanie poczucia Polaków skupiska Polonii na świecie odrębności kulturowej, na podstawie tekstu źródłowego 5. - społeczeństwo - wyjaśnia termin: - wyjaśnia termin: globalna - charakteryzuje klasy i - opisuje funkcjonowanie - wyjaśnia, na czym polega Społeczeństwo i - społeczeństwo społeczeństwo wioska warstwy społeczne wybranego społeczeństwa awans społeczny i hierarchia informacyjne - wymienia klasy społeczne - tłumaczy, czym jest - wymienia korzyści pierwotnego degradacja społeczna społeczna - globalna wioska społeczeństwo informacyjne wynikające z obecności w - przedstawia dobre i złe - klasy i warstwy - wskazuje różnice między społeczeństwie klasy średniej, strony przynależności do społeczne życiem społeczeństwa na podstawie tekstu wybranej klasy społecznej - awans społeczny i pierwotnego i współczesnego źródłowego degradacja społeczna - charakteryzuje klasę średnią 6. Polskie - współczesne - wymienia klasy społeczne - charakteryzuje współczesne - charakteryzuje problemy - omawia poziom - tłumaczy przyczyny małej społeczeństwo społeczeństwo występujące w Polsce społeczeństwo polskie społeczne występujące w wykształcenia liczebności polskiej klasy polskie - przedstawia kwestie Polsce społeczeństwa polskiego średniej - podział klasowy związane ze szkolnictwem - przedstawia korzyści i polskiego wyższym w Polsce, na zagrożenia, jakie niesie ze społeczeństwa podstawie tekstu źródłowego sobą powszechny dostęp do internetu str. 11

12 Rozdział III: Państwo 1. Po co ludziom - państwo - wyjaśnia termin: państwo - podaje nazwy trzech państw - omawia cechy państwa - wskazuje na mapie - samodzielnie tworzy państwo? - państwa - przyporządkowuje Polskę federacyjnych i unitarnych - opisuje wewnętrzne i państwa federacyjne i definicje państwa federacyjne i do właściwego rodzaju - określa funkcje państwa zewnętrzne funkcje państwa unitarne federacyjnego i państwa unitarne państwa - rozróżnia pojęcia - wyjaśnia termin: repatriacja - przedstawia sposoby unitarnego - cechy państwa - wymienia cechy państwa obywatelstwo i narodowość uzyskania obywatelstwa - ocenia relacje państwo - funkcje państwa polskiego obywatel - obywatelstwo - narodowość 2. Ustroje - państwa - charakteryzuje ustroje: - wymienia nazwy dwóch - charakteryzuje rolę - opisuje sposoby - rozpoznaje przywódców polityczne demokratyczne, demokratyczny, autorytarny i państw demokratycznych, obywateli w państwie powstawania trzech typów najważniejszych państw autorytarne i totalitarny autorytarnych i totalitarnych demokratycznym, ustrojów politycznych współczesnych totalitarne - wskazuje różnice między - podaje nazwy dwóch autorytarnym i totalitarnym - wyjaśnia genezę różnych - republika monarchią a republiką monarchii i republik ideologia, form rządów indoktrynacja, pucz, system - monarchia - opisuje, na czym polegają gospodarka centralnie - wskazuje na mapie prezydencki, parlamentarny - system mechanizmy wpajania sterowana, kadencja państwa demokratyczne, i mieszany prezydencki, społeczeństwu określonej autorytarne i totalitarne parlamentarny i ideologii, na podstawie tekstu - odszukuje na mapie mieszany źródłowego monarchie i republiki 3. Demokracja - demokracja - wyjaśnia istotę demokracji - odróżnia demokrację - wyjaśnia, w jaki sposób - tłumaczy, na czym - ocenia znaczenie kultury bezpośrednia i - wymienia prawa i wolności bezpośrednią od pośredniej państwo demokratyczne dba o polegają różne rodzaje politycznej dla pośrednia obywatelskie w państwie - podaje przykłady dobro obywateli demokracji funkcjonowania państwa - istota demokracji demokratycznym zastosowania różnych form - wymienia przykłady praw - uzasadnia wyższość demokratycznego - termin: prawa radni, demokracji bezpośredniej i przysługujących obywatelom demokracji nad innymi człowieka posłowie, referendum pośredniej w krajach demokratycznych ustrojami politycznymi - prawa i wolności - tłumaczy, czym jest kultura - przyporządkowuje prawa obywatelskie w polityczna, na podstawie obywateli do odpowiednich państwie tekstu źródłowego kategorii praw demokratycznym - uczestniczy w dyskusji na temat stosowania zasad str. 12

13 demokratycznych w życiu codziennym inicjatywa obywatelska, plebiscyt, konsultacje społeczne 4. Zalety i wady - zalety i wady - wymienia zalety i wady - tłumaczy, na czym polega - omawia zagrożenia, które - rozróżnia pojęcia dobro - przedstawia swoją opinię demokracji demokracji ustroju demokratycznego demokracja większościowa i wiążą się z demokracją państwa i dobro partii na temat polskiej - demokracja demokracja konstytucyjna większościową - wymienia cechy demokracji większościowa i - wyjaśnia, na czym polegają - przedstawia znaczenie charakteru i osobowości, konstytucyjna działania dla dobra państwa współpracy i kompromisu dla którymi powinien się - dobro państwa a funkcjonowania demokracji, odznaczać dobry polityk dobro partii na podstawie tekstu źródłowego 5. - obywatelstwo - wyjaśnia termin: - tłumaczy, na czym polega - wymienia cechy, którymi weto - wskazuje sposoby Społeczeństwo - inicjatywa obywatelstwo istota społeczeństwa powinny charakteryzować się ludowe, strajk rozwiązań problemów obywatelskie obywatelska i - wymienia prawa i obowiązki obywatelskiego osoby chcące brać aktywny pracowniczy, organizacja lokalnych i społeczeństwo obywatela Polski - przedstawia formy udziału udział w życiu społecznym, pożytku publicznego ogólnokrajowych z obywatelskie - omawia cechy obywateli w życiu na podstawie tekstu - uczestniczy w dyskusji wykorzystaniem różnych - formy społecznego charakteryzujące dobrego publicznym źródłowego dotyczącej wpływu form inicjatywy protestu obywatela - rozróżnia formy - uzasadnia konieczność obywateli na sprawy ważne obywatelskiej - obywatelskie społecznego protestu udziału obywateli w życiu dla całego państwa - prowadzi dyskusję nieposłuszeństwo publicznym dotyczącą wpływu obywateli na sprawy ważne dla całego państwa 6. Organizacje - organizacje - rozróżnia trzy sektory życia - wskazuje różnice między - przedstawia zasady - podaje przykłady - wskazuje korzyści pozarządowe pozarządowe społecznego działalnością fundacji i wolontariatu organizacji non profit wynikające z pracy - wolontariat - wyjaśnia termin: wolontariat stowarzyszenia - tłumaczy, jaką rolę działających w najbliższej wolontariuszy dla - stowarzyszenia i - wyjaśnia termin: organizacja - omawia zadania organizacji odgrywają w społeczeństwie okolicy obywatela i społeczeństwa fundacje pozarządowa pozarządowych organizacje non profit, na str. 13

14 podstawie tekstu źródłowego 7. Patologie w - demagogia - wymienia patologie władzy - rozpoznaje wystąpienie o - uczestniczy w dyskusji lub - prowadzi dyskusję lub państwie - populizm - wskazuje przykłady demagogia, populizm charakterze populistycznym debacie na temat sposobów debatę na temat sposobów demokratycznym - przykłady patologii nadmiernej biurokratyzacji - tłumaczy, na czym polegają: - wymienia skutki korupcji zwalczania patologii władzy zwalczania patologii władzy władzy: korupcja, korupcja, biurokratyzacja, - opracowuje szkolną biurokratyzacja, centralizacja kampanię walki z korupcją centralizacja Rozdział IV: Mój udział w życiu gospodarczym 1. Po co ludziom - historia pieniądza - wymienia funkcje pieniądza - przedstawia historię - uczestniczy w dyskusji na - wymienia pozytywne i - tłumaczy ideę pieniądze? - karty płatnicze - wyjaśnia, jak należy pieniądza temat przyszłości pieniądza negatywne skutki wprowadzania wspólnej - konto bankowe posługiwać się kartą płatniczą - omawia funkcje pieniądza - przedstawia pozytywne nieograniczonego dostępu europejskiej waluty euro - funkcje pieniądza strony posiadania karty do pieniędzy płatniczej 2. ABC - gospodarka i jej - wyjaśnia, czym jest - charakteryzuje poszczególne - wskazuje różnice pomiędzy - charakteryzuje polską - wyjaśnia, czym jest gospodarki działy gospodarka działy gospodarki gospodarką centralnie gospodarkę koniunktura gospodarcza - gospodarka popyt, planowaną i gospodarką - określa zależność między centralnie planowana konkurencja, monopol podaż wolnorynkową popytem i podażą - gospodarka - tłumaczy, na czym polega wolnorynkowa monopol i konkurencja - popyt i podaż - równowaga rynkowa - konkurencja i monopol 3. Ekonomia w - gospodarstwo - wyjaśnia, czym jest - wymienia rodzaje - planuje budżet domowy - określa liczebność i - wymienia zadania moim domu domowe gospodarstwo domowe gospodarstw domowych - wyjaśnia, czym są wydatki rodzaje współczesnych rzecznika konsumentów - źródła dochodów - przedstawia różne źródła - podaje sposoby zgłaszania stałe i zmienne polskich gospodarstw - tłumaczy, czym zajmuje gospodarstw dochodów w gospodarstwach reklamacji - podaje, na co należy zwrócić domowych się Urząd Ochrony domowych domowych - wskazuje instytucje uwagę przy dokonywaniu Konkurencji i str. 14

15 - budżet domowy - planuje swoje wydatki zajmujące się ochroną praw zakupu towaru Konsumentów - wydatki stałe i - wyjaśnia, kim jest konsumenta - omawia prawa konsumenta i zmienne konsument obowiązki sprzedawcy - konsument - wymienia podstawowe - prawidłowo wypełnia - prawa konsumenta prawa konsumenta formularz reklamacyjny - obowiązki - tłumaczy, czym jest sprzedawcy gwarancja towaru - umowa kupnasprzedaży - gwarancja towaru - reklamacja - dochodzenie praw konsumenta 4. Podatki i - idea podatków - wyjaśnia termin: podatek - wymienia rodzaje podatków - charakteryzuje rodzaje deficyt - opisuje sposoby budżet państwa - rodzaje podatków - uzasadnia potrzebę płacenia w Polsce podatków w Polsce budżetowy, NIP, PIT, CIT, pokrywania deficytu w Polsce podatków - podaje wysokość stawek - tłumaczy, na czym polega VAT budżetowego - budżet państwa - wyjaśnia, czym jest budżet podatkowych obowiązujących zjawisko szarej strefy - oblicza wysokość podatku - ocenia skalę podatkową państwa w Polsce dochodowego płaconego obowiązującą w Polsce na - wskazuje źródła dochodów i przez obywatela tle innych państw wydatków państwa - przedstawia własne propozycje inicjatyw, które można by finansować z dochodów państwa 5. System - system pieniężny waluta, emisja, - wskazuje szanse i - wymienia zadania - wyjaśnia, co wpływa na bankowy - rodzaje banków i konto bankowe, lokata, kredyt NBP, Rada Polityki zagrożenia wynikające z Narodowego Banku tworzenie systemu ich specyfika - określa istotę działalności Pieniężnej korzystania z różnorodnych Polskiego i Rady Polityki pieniężnego w danym - usługi bankowe banków - omawia prawo popytu i usług bankowych Pieniężnej państwie - reklama usług podaży - określa czynniki - porównuje i ocenia jakość bankowych kształtujące prawo popytu i usług bankowych podaży - prezentuje ofertę str. 15

16 - omawia rolę reklamy w wybranych banków sektorze bankowym internetowych 6. Giełda - giełda i jej rodzaje giełda, indeks - wymienia nazwy miast, w - opisuje, na czym polega - odszukuje w internecie papierów - rodzaje papierów makler, akcja, obligacja giełdowy, hossa, bessa których znajdują się praca maklera i gra na informacje o wynikach wartościowych wartościowych - wskazuje różnice między największe współczesne giełdzie indeksów giełdowych - specyfika gry na akcjami a obligacjami giełdy papierów - ocenia ryzyko związane z - przedstawia zasady giełdzie wartościowych grą na giełdzie funkcjonowania funduszy inwestycyjnych 7. Ożywienie - warunki rozwoju produkt - określa czynniki - odszukuje w rocznikach - ocenia aktualny stan gospodarcze i gospodarczego koniunktura, recesja, inflacja krajowy brutto, produkt wpływające na ożywienie i statystycznych i internecie polskiej gospodarki kryzys państwa - wymienia skutki ożywienia i krajowy brutto na osobę kryzys gospodarczy w informacje o wartości - porównuje obecny stan - przyczyny kryzysu kryzysu gospodarczego dla - tłumaczy, za pomocą jakich państwie wskaźników stanu polskiej gospodarki z gospodarczego obywateli wskaźników można ocenić - wymienia skutki ożywienia i gospodarki w Polsce sytuacją gospodarczą w - wpływ władz stan gospodarki kryzysu gospodarczego dla - opisuje mechanizm innych krajach Unii państwowych na państwa i przedsiębiorców powstawania inflacji Europejskiej rozwój gospodarczy - wskazuje szanse i - porównuje wskaźniki - produkt krajowy zagrożenia wynikające z poziomu polskiej brutto i inne ingerencji władz gospodarki ze wskaźnikami wskaźniki państwowych w gospodarkę stanu gospodarki innych gospodarki: produkt danego kraju państw narodowy brutto, produkt krajowy brutto na osobę str. 16

17 Klasa III gimnazjum Temat lekcji Zagadnienia Wymagania na poszczególne oceny dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca Rozdział I: System polityczny państwa polskiego 1. Konstytucja - ustawa zasadnicza - zasady ustrojowe III RP - prawa i obowiązki obywatela Polski konstytucja, suwerenność narodu - omawia różnicę między prawami a obowiązkami konstytucyjnymi - wymienia podstawowe prawa obywatelskie Polaków - określa obowiązki obywatelskie Polaków preambuła, trójpodział władzy, państwo prawa, decentralizacja władzy - odszukuje w Konstytucji III RP rozdziały, w których zawarte są podstawowe zasady ustroju oraz wolności, prawa i obowiązki obywateli - na podstawie tekstu źródłowego podaje prawa dzieci zapisane w Konstytucji III RP - wyjaśnia znaczenie naczelnych zasad konstytucyjnych dla określenia ustroju państwa - omawia znaczenie praw i obowiązków wynikających z Konstytucji III RP - wymienia przykłady sytuacji, w których doszło do naruszenia praw obywateli - klasyfikuje prawa (osobiste, polityczne, ekonomiczne, socjalne i kulturalne) i podaje przykłady - uzasadnia znaczenie nadrzędności konstytucji nad innymi aktami prawnymi - interpretuje wybrane fragmenty Konstytucji III RP - ocenia jakość Konstytucji i prawa stanowionego w Polsce - porównuje Konstytucję III RP z rozwiązaniami ustrojowymi innych państw 2. Sejm i senat - uprawnienia polskiego parlamentu str funkcjonowanie polskiego parlamentu - przebieg procesu - wyjaśnia termin: immunitet - opisuje rolę parlamentu w koncepcji trójpodziału próg wyborczy, Zgromadzenie Narodowe, inicjatywa ustawodawcza, ordynacja wyborcza, - wymienia podmioty, którym przysługuje inicjatywa ustawodawcza - opisuje, na czym polega praca parlamentarzysty - przedstawia genezę polskiego parlamentaryzmu - ocenia pracę wybranego - ocenia jakość prawa stanowionego przez polski sejm i senat - opisuje na podstawie ilustracji lub schematu

18 ustawodawczego władzy - określa funkcje sejmu i senatu - wymienia warunki, które musi spełnić kandydat na posła lub senatora wotum zaufania, wotum nieufności - omawia funkcjonowanie polskiego parlamentu - przedstawia kwestie związane z zasadami wyborczymi - tłumaczy, na czym polega proces ustawodawczy - odszukuje w źródłach dodatkowe informacje na temat regulaminu pracy sejmu i senatu - interpretuje wybrane fragmenty Konstytucji III RP parlamentarzysty - określa rolę Prezydenta RP i Trybunału Konstytucyjnego w procesie ustawodawczym - aktywnie uczestniczy w symulacji procesu ustawodawczego - wymienia i rozróżnia funkcje sejmu i senatu salę posiedzeń sejmu - w czasie symulacji procesu ustawodawczego występuje z inicjatywą ustawodawczą i umiejętnie ją argumentuje - orientuje się w bieżących wydarzeniach związanych z funkcjonowaniem parlamentu - wylicza uprawnienia sejmu i senatu w Polsce - charakteryzuje poszczególne etapy procesu ustawodawczego 3. Rząd i prezydent - organy władzy wykonawczej - funkcje i uprawnienia Rady Ministrów - rola i kompetencje Prezydenta RP - sposoby - opisuje rolę władzy wykonawczej w koncepcji trójpodziału władzy - podaje imię i nazwisko obecnego Prezydenta RP oraz aktualnego Prezesa Rady Ministrów - wymienia podstawowe kompetencje Prezydenta RP i Rady Ministrów - przedstawia procedury wyboru Prezydenta RP i Rady Ministrów dymisja, Rada Gabinetowa, kontrasygnata, ratyfikacja - wymienia imiona i nazwiska wszystkich prezydentów Polski po 1989 r. - interpretuje wybrane fragmenty Konstytucji III - opisuje procedury odwołania Prezydenta RP i Rady Ministrów - porównuje kompetencje Prezydenta RP z uprawnieniami prezesa Rady Ministrów - ocenia pracę obecnego Prezydenta RP oraz - wyjaśnia zasadność tworzenia tzw. gabinetów cieni - prawidłowo interpretuje skutki finansowe realizacji różnych przedsięwzięć władzy wykonawczej str. 18

19 powoływania i odwoływania Rady Ministrów RP aktualnych członków Rady Ministrów 4. Władza sądownicza - rola i specyfika władzy sądowniczej - rodzaje sądów i trybunałów w Polsce - struktura sądów w Polsce - rola sędziego, prokuratury i policji - wyjaśnia termin: prawo - charakteryzuje specyfikę władzy sądowniczej w koncepcji trójpodziału władzy - opisuje rolę sędziego w sprawowaniu władzy sądowniczej - uzasadnia konieczność niezawisłości władzy sądowniczej adwokat, radca prawny - wymienia rodzaje sądów i trybunałów w Polsce - tłumaczy, na czym polega zasada niezawisłości sędziów - rozróżnia specyfikę pracy prokuratury i policji - na podstawie tekstu źródłowego określa wpływ władzy sądowniczej na życie obywateli oraz jej rolę we współczesnym państwie demokratycznym - wymienia kompetencje poszczególnych organów władzy sądowniczej w Polsce - wyjaśnia, na czym polega zasada instancyjności sądów - ocenia działalność sądów, prokuratury i policji w Polsce - podaje nazwy instytucji, do których można się zwrócić w przypadku bycia świadkiem naruszenia prawa - wyjaśnia rolę międzynarodowych organów sądowniczych - identyfikuje i objaśnia problemy polskiego wymiaru sprawiedliwości - uzasadnia konieczność niezależności władzy sądowniczej od innych władz 5. Idziemy na wybory - legitymizacja władzy - ordynacja wyborcza - rodzaje ordynacji wyborczej - zasady - podaje nazwy organów władzy, do których społeczeństwo wybiera swoich przedstawicieli - wymienia zasady demokratycznych legitymizacja władzy, ordynacja wyborcza - opisuje zasady demokratycznych wyborów - omawia znaczenie udziału obywateli w wyborach - uzasadnia konieczność obowiązywania zasad demokratycznych wyborów - ocenia zasadność istnienia przymusu wyborczego - wskazuje korzyści i zagrożenia wynikające z częstego przeprowadzania - odszukuje informacje o wynikach wyborów w innych państwach - ocenia i porównuje polityczne kampanie wyborcze str. 19

20 demokratycznych wyborów - rodzaje prawa wyborczego - procedury wyborcze do parlamentu wyborów - rozróżnia czynne i bierne prawo wyborcze - opisuje procedury wyborcze do parlamentu - odszukuje informacje o wynikach wyborów i zasadach ich przeprowadzania referendów - wymienia zalety oraz wady proporcjonalnego i większościowego systemu liczenia głosów 6. Partie polityczne - partie polityczne - funkcje partii politycznych - systemy partyjne - typy partii politycznych - polska scena polityczna - wyjaśnia termin: partia polityczna - podaje nazwy partii politycznych istniejących w Polsce - omawia funkcje partii politycznych - określa typy systemów partyjnych - wymienia nazwy krajów, w których obowiązują poszczególne systemy partyjne - charakteryzuje typy partii politycznych - na podstawie tekstu źródłowego wskazuje cechy ideologii konserwatywnej - określa rolę partii politycznych we współczesnym świecie - opisuje procedury zakładania partii i podstawy jej działania - na podstawie tekstu źródłowego omawia tezę o częstej niejednoznaczności podziału na lewicę i prawicę w Polsce - wskazuje zalety i wady poszczególnych typów systemów partyjnych - charakteryzuje polską scenę polityczną - odszukuje informacje o programach partii politycznych istniejących w Polsce - uzasadnia, jaki model finansowania partii politycznych jest najkorzystniejszy - ocenia jakość proponowanych przez partie polityczne haseł programowych 7. Mass media i opinia publiczna - opinia publiczna - mass media i ich funkcje - termin czwarta władza opinia publiczna, mass media, cenzura - wymienia funkcje mass mediów - wyjaśnia termin czwarta władza - opisuje funkcje mass mediów - wymienia nazwy ośrodków badania opinii publicznej - rozróżnia i charakteryzuje rodzaje cenzury - korzysta z różnych źródeł - podaje sposoby przeprowadzania badań opinii publicznej - wyjaśnia wpływ mass mediów oraz opinii publicznej na działalność władz - dostrzega wady i zalety różnych metod badania opinii publicznej - rozumie i wyjaśnia problem manipulowania społeczeństwem za pomocą wyników str. 20

21 - cenzura informacji i zachowania społeczne badań oraz odpowiednio formułowanych informacji 8. Służba publiczna - administracja publiczna - służba cywilna - prawa i obowiązki obywatela - prawa i obowiązki urzędnika - wskazuje obowiązki urzędników służby cywilnej - wymienia prawa przysługujące obywatelom korzystającym z usług urzędów publicznych - omawia strukturę administracji publicznej - na podstawie tekstu źródłowego określa najważniejsze zasady moralne i etyczne obowiązujące urzędników służby cywilnej - uzasadnia znaczenie apolityczności urzędników służby cywilnej - bierze udział w dyskusji na temat funkcjonowania idealnego urzędu oraz cech idealnego urzędnika - wskazuje różnice między pracownikami służby cywilnej a urzędnikami mianowanymi służby cywilnej - lokalizuje urzędy na terenie swojej gminy, powiatu i województwa oraz określa ich zakres zadań Rozdział II: Samorządna Rzeczpospolita 1. Władza centralna a samorząd terytorialny - idea samorządności - rodzaje samorządów - podział administracyjny Polski - zadania samorządu terytorialnego - nadzór nad samorządem terytorialnym - przedstawia ideę samorządności - tłumaczy, na czym polega zasada pomocniczości - wyjaśnia termin: decentralizacja władzy - opisuje założenia reformy samorządu terytorialnego z 1999 r. prawo lokalne, subwencja, Regionalna Izba Obrachunkowa - wymienia rodzaje samorządów w Polsce - rozróżnia zadania własne samorządu od zadań zleconych - omawia, kto i w jaki sposób nadzoruje samorząd terytorialny - uzasadnia konieczność sprawowania nadzoru nad samorządem terytorialnym - określa, jaką rolę odgrywają Samorządowe Kolegia Odwoławcze - przedstawia genezę samorządności w Polsce i na świecie - omawia przykłady realizacji zasady pomocniczości w UE 2. Samorząd gminny - rodzaje gmin - władze gminne i ich - wymienia typy gmin - charakteryzuje specyfikę - omawia różnice między uprawnieniami władzy wykonawczej a kompetencjami - opisuje sposób wyboru kandydatów do władz gminnych - przedstawia własne propozycje inicjatyw, które można by finansować z dochodów - inicjuje działania, które wpłynęłyby na podniesienie jakości życia mieszkańców str. 21

22 uprawnienia - zadania i budżet gminy - rola obywatela w życiu gminy poszczególnych typów gmin - wyjaśnia, w jaki sposób obywatele mogą wpływać na decyzje władz gminy władzy uchwałodawczej w gminie - określa zadania władz gminnych - podaje przykłady spraw urzędowych, które można załatwić na poziomie gminy - wskazuje źródła gminnych dochodów i wydatków - wskazuje miejsce urzędowania władz gminy, na której terenie mieszka - wymienia imiona i nazwiska osób pełniących najważniejsze funkcje w gminie (wójta, burmistrza lub prezydenta, przewodniczącego rady gminy bądź przewodniczącego rady miasta) gminnych - podaje przykładowe rozwiązania problemów zaistniałych w gminie - ocenia pracę władz swojej gminy w jego gminie - wskazuje sposoby pozyskiwania funduszy unijnych na realizację gminnych przedsięwzięć 3. Samorząd powiatowy - rodzaje powiatów - władze powiatowe i ich uprawnienia - zadania i budżet powiatu - wymienia typy powiatów - charakteryzuje specyfikę poszczególnych typów powiatów - omawia różnice między uprawnieniami władzy wykonawczej a kompetencjami władzy uchwałodawczej w powiecie - określa zadania władz powiatowych - podaje przykłady spraw urzędowych, które można załatwić na poziomie powiatu - opisuje sposób wyboru kandydatów do władz powiatowych - wskazuje miejsce urzędowania władz powiatu, na którego terenie mieszka - wymienia imiona i nazwiska osób pełniących najważniejsze funkcje w powiecie (starosty, przewodniczącego rady powiatu) - przedstawia własne propozycje inicjatyw, które można by finansować z dochodów powiatowych - podaje przykładowe rozwiązania problemów zaistniałych w powiecie - ocenia pracę władz swojego powiatu - inicjuje działania, które wpłynęłyby na podniesienie jakości życia mieszkańców w jego powiecie - wskazuje sposoby pozyskiwania funduszy unijnych na realizację przedsięwzięć powiatowych - wskazuje źródła powiatowych dochodów i wydatków - na podstawie tekstu str. 22

23 źródłowego przedstawia propozycje zmian, które warto byłoby wprowadzić w funkcjonowaniu powiatów 4. Samorząd wojewódzki - cechy województwa - władze wojewódzkie i ich uprawnienia - zadania samorządu wojewódzkiego - budżet województwa - przedstawiciel rządu w województwie - wyjaśnia, jaka jest rola wojewody - podaje przykłady spraw urzędowych, które można załatwić na poziomie województwa - wymienia różnice między uprawnieniami władzy wykonawczej a kompetencjami władzy uchwałodawczej w województwie - określa zadania samorządu wojewódzkiego - wskazuje źródła wojewódzkich dochodów i wydatków - na podstawie tekstu źródłowego przedstawia główne problemy dotyczące współpracy między różnymi organami władzy samorządu wojewódzkiego - opisuje sposób wyboru kandydatów do władz wojewódzkich - wskazuje miejsce urzędowania władz województwa, na którego terenie mieszka - wymienia imiona i nazwiska osób pełniących najważniejsze funkcje w województwie (wojewody, marszałka wojewódzkiego) - omawia zmiany w podziale administracyjnym Polski, które zaszły od 1950 r. - przedstawia własne propozycje inicjatyw, które można by finansować z dochodów wojewódzkich - podaje przykładowe rozwiązania problemów zaistniałych w województwie - ocenia pracę władz swojego województwa - rozpoznaje herb swojej gminy, powiatu oraz województwa i wyjaśnia ich symbolikę 5. Jak załatwić sprawę w urzędzie? - urzędy publiczne i ich funkcjonowanie - wypełnia wybrane formularze urzędowe, np. wniosek o wydanie - wyjaśnia termin: Biuletyn Informacji - wskazuje lokalizację najważniejszych urzędów w miejscu swojego - podaje własne propozycje zmian w funkcjonowaniu - wyjaśnia pojęcie biurokracji i podaje jej cechy pozytywne str. 23

24 - proces informatyzacji urzędów - Biuletyn Informacji Publicznej - elektroniczny podpis dowodu osobistego - pobiera z internetu wybrane druki urzędowe Publicznej - odszukuje w różnych źródłach informacje na temat działalności wskazanych urzędów - tłumaczy, do czego służą karty opisu usługi zamieszkania - wymienia rodzaje usług świadczonych przez urzędy za pośrednictwem internetu urzędów - wyjaśnia konieczność informatyzacji administracji publicznej - podaje szanse i zagrożenia wynikające z informatyzacji urzędów (idealne) oraz negatywne - proponuje zmiany na stronie internetowej urzędu w swojej miejscowości lub tworzy własną stronę WWW Rozdział III: Polska i świat 1. Polska polityka zagraniczna - racja stanu - polityka zagraniczna - współpraca międzynarodowa - podmioty polityki zagranicznej - służba dyplomatyczna i konsularna - wyjaśnia termin: polityka zagraniczna - wymienia podmioty uprawnione w Polsce do prowadzenia polityki zagranicznej - wskazuje główne kierunki polskiej polityki zagranicznej racja stanu, służba dyplomatyczna i konsularna - przedstawia kierunki polskiej polityki zagranicznej - na podstawie tekstu źródłowego omawia tezę o wpływie techniki na politykę międzynarodową - charakteryzuje różne sposoby działania w polityce zagranicznej - na podstawie mapy przedstawia kierunki polskiej polityki zagranicznej w Europie i na świecie - ocenia bieżącą politykę zagraniczną Polski - wymienia zadania polskiej dyplomacji - uzasadnia konieczność współpracy międzynarodowej - ocenia znaczenie takich elementów polskiej polityki zagranicznej, jak: wejście w struktury NATO, UE, Rady Europy czy uczestnictwo w konfliktach zbrojnych w Iraku i Afganistanie 2. Integracja europejska - geneza integracji europejskiej - trzy filary Unii Europejskiej - funkcjonowanie i organy Unii - przedstawia najważniejsze etapy integracji europejskiej - wymienia nazwy organów Unii Europejskiej - wyjaśnia znaczenie Traktatu z Lizbony dla procesu integracji europejskiej - wskazuje na mapie państwa członkowskie - przedstawia przyczyny integracji europejskiej - omawia szczegółowo etapy integracji europejskiej - charakteryzuje organy - wskazuje korzyści i zagrożenia wynikające z integracji Polski z Unią Europejską - uczestniczy w dyskusji na temat dalszego pogłębiania i poszerzania integracji Unii - poszukuje informacji na temat programów unijnych oraz budżetu UE - ocenia różnorodne aspekty funkcjonowania UE: finansowy, polityczny, społeczny, str. 24

25 Europejskiej - przebieg integracji europejskiej - miejsce Polski w Unii Europejskiej - fundusze unijne Unii Europejskiej Unii Europejskiej Europejskiej oraz wprowadzenia euro w Polsce kulturowy itp. 3. Polska w organizacjach międzynarodowych - organizacje międzynarodowe - rodzaje organizacji międzynarodowych - charakterystyka wybranych organizacji międzynarodowych - wyjaśnia termin: organizacja międzynarodowa - rozwija skrótowce: ONZ, NATO, ZSRR - rozwija skrótowiec: OBWE - określa zasadnicze cele wybranych organizacji międzynarodowych, do których należy Polska - wymienia typy organizacji międzynarodowych - wskazuje na mapie zasięg wybranych organizacji międzynarodowych - ocenia zaangażowanie Polski w funkcjonowanie organizacji międzynarodowych (np. NATO) - odszukuje informacje na temat wybranych organizacji międzynarodowych - porównuje skuteczność działania poszczególnych organizacji międzynarodowych - zna aktualnych liderów poszczególnych organizacji międzynarodowych - miejsce Polski w organizacjach międzynarodowych 4. Organizacja Narodów Zjednoczonych - geneza ONZ - struktura i cele ONZ - misje pokojowe - organizacje wyspecjalizowane ONZ - podaje nazwy najważniejszych organów ONZ - wymienia najważniejsze organizacje wyspecjalizowane ONZ - omawia przyczyny utworzenia ONZ - określa założenia i cele ONZ - charakteryzuje działalność UNESCO i UNICEF - przedstawia genezę ONZ - charakteryzuje poszczególne organy ONZ - lokalizuje na mapie miejsca misji pokojowych ONZ - ocenia skuteczność działań podejmowanych przez ONZ - uczestniczy w dyskusji na temat przyszłości i reformy ONZ - wyjaśnia mechanizmy funkcjonowania ONZ (wybór przedstawicieli, sposób nabywania i utraty członkostwa, podejmowanie decyzji w ZO i RB) - ocenia wkład Polski w funkcjonowanie ONZ 5. Konflikty - konflikty na świecie - charakteryzuje - charakteryzuje różne - ocenia działalność - wskazuje miejsca str. 25

26 międzynarodowe i ich przyczyny - migracje ludności - główne formy migracji - terroryzm migracja, terroryzm - wymienia potencjalne skutki konfliktów zbrojnych i działań terrorystycznych aktualne konflikty i wskazuje na mapie miejsca, w których do nich doszło - opisuje różnorodne formy działań terrorystycznych formy migracji - tłumaczy, na czym polega uchodźstwo - opisuje wybrane zamachy terrorystyczne w XXI w. terrorystyczną, uwzględniając zasady moralne, prawo oraz skuteczność działania - odszukuje informacje na temat najważniejszych konfliktów zbrojnych na świecie potencjalnych konfliktów w przyszłości i uzasadnia swój wybór - proponuje działania lokalne, państwowe i międzynarodowe zmierzające do rozwiązania problemów migracyjnych 6. Problemy współczesnego świata - państwa Trzeciego Świata - podział na bogatą Północ i biedne Południe - problemy współczesnego świata - pomoc humanitarna - globalizacja Trzeci Świat, pomoc humanitarna - wskazuje na mapie kraje bogatej Północy i biednego Południa - wyjaśnia termin: globalizacja - charakteryzuje problemy współczesnego świata - przedstawia sposoby rozwiązywania problemów współczesnego świata - charakteryzuje działalność organizacji humanitarnych - opisuje różne wymiary globalizacji - uzasadnia konieczność niesienia pomocy humanitarnej w wybranych rejonach świata - wskazuje pozytywne i negatywne strony globalizacji - ocenia skuteczność różnorodnych form przeciwdziałania problemom współczesnego świata (pomoc humanitarna organizacji rządowych i pozarządowych, działalność MWF, BŚ, WHO, WTO) Rozdział IV: Moja przyszłość zawodowa 1. Wybór szkoły i zawodu - predyspozycje wymagane w poszczególnych typach zawodów - typy szkół ponadgimnazjalnych i studiów wyższych - poradnictwo - podaje umiejętności i predyspozycje osobiste niezbędne do wykonywania określonych zawodów - wskazuje własne predyspozycje zawodowe - planuje własną ścieżkę edukacji i kariery zawodowej - na podstawie tekstu źródłowego wyjaśnia ideę zmian w polskim systemie kształcenia - na podstawie tekstu - wymienia sposoby pozyskiwania informacji dotyczących dalszego kształcenia - ocenia skuteczność różnorodnych sposobów pozyskiwania - uzasadnia dokonany przez siebie wybór dalszej ścieżki edukacyjnej i kariery zawodowej - wskazuje zalety i wady wykonywania określonych - oddziela kwestię prestiżu zawodowego od wysokości zarobków związanych z wykonywaniem określonych zawodów - ocenia wady i zalety prowadzenia własnej działalności gospodarczej, pracy na podstawie umowy o pracę i umowy str. 26

27 zawodowe - ścieżka kariery zawodowej - wymienia rodzaje szkół w Polsce - omawia możliwości dalszego kształcenia źródłowego przedstawia przyczyny funkcjonowania dotychczasowego systemu kształcenia na wybranych kierunkach informacji zawodów cywilnej, pracy w pełnym i niepełnym wymiarze godzin 2. Rynek pracy - rynek pracy - krajowy i lokalny rynek pracy - mobilność zawodowa - emigracja zarobkowa - kierunki emigracji zarobkowej - bezrobocie rynek pracy, mobilność zawodowa, aktywność zawodowa, bezrobocie, bezrobotny, stopa bezrobocia - podaje przyczyny emigracji zarobkowej Polaków - wymienia zawody najbardziej poszukiwane na rynku pracy - charakteryzuje potrzeby lokalnego rynku pracy - omawia działania instytucji wpływających na rynek pracy - wskazuje na mapie kierunki emigracji zarobkowej Polaków - przedstawia korzyści i zagrożenia wynikające z istnienia emigracji zarobkowej - określa stopę bezrobocia w powiecie, na którego terenie mieszka - wskazuje przyczyny i skutki bezrobocia - ocenia sposoby przeciwdziałania bezrobociu - proponuje własne sposoby przeciwdziałania bezrobociu - ocenia skutki emigracji zarobkowej z perspektywy społecznej, ekonomicznej, politycznej i kulturowej - analizuje zjawisko bezrobocia w UE i na świecie - tłumaczy, na czym polega drenaż mózgów 3. Moja pierwsza praca str zasady poszukiwania pracy - staż zawodowy - CV i list motywacyjny - redaguje CV - redaguje list motywacyjny - wskazuje źródła informacji o ofertach pracy - umie odpowiednio - wskazuje korzyści wynikające ze zdobywania doświadczenia zawodowego w trakcie odbywania stażu - odszukuje w - ocenia skuteczność różnych form poszukiwania pracy - określa cechy dobrego pracownika w zależności od - przeprowadza rozmowę kwalifikacyjną z perspektywy pracodawcy