Wstêp. Maria Koliñska, Tadeusz Chrobak

Transkrypt

1 Proponowane funkcje POLSKIE systeu TOWARZYSTWO zarz¹dzania powiatowy INFORMACJI zasobe PRZESTRZENNEJ geodez. i kartograficzny ROCZNIKI GEOMATYKI 2005 TOM III ZESZYT PROPONOWANE FUNKCJE SYSTEMU ZARZ DZANIA POWIATOWYM ZASOBEM GEODEZYJNYM I KARTOGRAFICZNYM FUNCTIONALITY PROPOSED FOR A GEODETIC AND CARTOGRAPHIC RESOURCES MANAGEMENT SYSTEM IN A POWIAT Maria Koliñska, Tadeusz Chrobak Urz¹d Miasta w Krakowie S³owa kluczowe: GIS, geoinforacja, baza danych Keywords: GIS, geoinforation, database Wstêp Budowie systeu inforatycznego o przestrzeni geograficznej towarzysz¹ bardzo zró - nicowane koszty danych, oprograowania i sprzêtu, które ilustruje siê sugestywnie relacj¹ 100:10:1. Jest wiêc uzasadniona analiza tych kosztów, w szczególnoœci kosztów pozyskiwania danych, które s¹ najwy sze. Na koszt pozyskiwania danych wp³yw a technologia poiarów, która nie zale y od sposobu organizacji i zarz¹dzania danyi. Natoiast organizacja i zarz¹dzanie wp³ywa na wielokrotnoœæ wykorzystania danych, a ty say na aortyzacjê poniesionego kosztu. Jest równie uzasadniona integracja u ytkowników w systeie, ocno skorelowana z wielokrotnoœci¹ wykorzystywania danych. Raz pozyskane dane powinno wykorzystywaæ wiele ogniw (u ytkowników) ze sob¹ wspó³pracuj¹cych, np. w urzêdach: referaty w oddziale, oddzia³y w wydziale czy wydzia³y iêdzy sob¹ w raach urzêdu, podobnie koórki organizacyjne w przedsiêbiorstwach lub biurach. Na koszty pozyskiwania danych w tworzony systeie wp³yw a kolejnoœæ budowania baz danych, która powinna wynikaæ z zapotrzebowania na dane oraz ze wzglêdów technicznych. Najwa niejszy czynnikie wp³ywaj¹cy na rozwój systeu, a ty say na jego koszty, jest cz³owiek - u ytkownik systeu, którego potrzebo powinno byæ podporz¹dkowane oprograowanie. Istotna jest tu analiza oprograowania systeu inforacji przestrzennej (SIP), która powinna u ytkownikowi odpowiedzieæ na pytanie: na ile filozofia oprograowania jest przyjazna u ytkownikowi i s³u y rozwi¹zywaniu jego probleów, obejuj¹c np. autoatyczne uruchoienie procedury wprowadzenia podzia³u nieruchooœci po uprawoocnieniu siê decyzji do bazy danych ewidencji gruntów i budynków. Seantyczna analiza oprograowania GIS jest obszerny teate (Poianowski, 2005), która wi¹ e siê z analiz¹ kosztów systeu.

2 190 Maria Koliñska, Tadeusz Chrobak Najniej w¹tpliwoœci, jak siê zdaje, budz¹ inwestycje sprzêtowe, pod warunkie, e s¹ realizowane zgodnie z odpowiednii wyaganiai ekonoicznyi i technicznyi. Treœci¹ artyku³u jest okreœlenie funkcji, które w znacz¹cy sposób wp³ywaj¹ na integracjê systeu obejuj¹cego powiatowy zasób geodezyjny i kartograficzny (PZGiK). Rola tego zasobu jest znacz¹ca, gdy groadzone w ni dane stanowi¹ najbardziej szczegó³owy opis rzeczywistoœci. Na ich podstawie, poprzez generalizacjê, og¹ byæ pozyskiwane dane uogólnione, co uo liwia zwiêkszenie efektywnoœci ekonoicznej systeu. W celu zapewnienia integracji zasobu geodezyjnego i kartograficznego syste powinien uwzglêdniaæ zakres funkcjonalny przedstawiony w podziale na 6 czêœci: prowadzenie zintegrowanej ewidencji gruntów, budynków i lokali oraz rejestru cen i wartoœci nieruchooœci, prowadzenie cyfrowej apy zasadniczej, wspoaganie prac Zespo³u Uzgodnieñ Dokuentacji Projektowej, prowadzenie danych geodezyjnych w Pañstwowy Systeie Odniesieñ Przestrzennych, eksportowanie danych ewidencyjnych na potrzeby u ytkowników zewnêtrznych (IACS, IPE), prowadzenie obs³ugi ksiêgowo finansowej, kancelaryjnej i prawnej zasobu geodezyjnego i kartograficznego. Tworzenie baz danych w systeie Liczba dokonywanych operacji jest pierwszy z kryteriów do ustalania kolejnoœci budowanych baz danych systeu PZGiK. Drugie stanowi¹ uregulowania prawne (ustawy, rozporz¹dzenia, zarz¹dzenia czy nory techniczne), które nie tylko obliguj¹ u ytkownika do korzystania z bazy, ale wskazuj¹ etody rozwi¹zañ. Trzecie kryteriu wynika z wyagañ dostêpu do danych, a czwarte wi¹ e siê z ich bezpieczeñstwe. W przypadku PZGiK najwa niejsz¹ jest baza ewidencji gruntów i budynków, a przyk³ad z iasta Krakowa to potwierdza, gdy liczba zian w danych ewidencji gruntów i budynków przekracza rocznie Nie o e istnieæ czêœæ graficzna ewidencji gruntów bez danych geodezyjnych, st¹d koniecznoœæ tworzenia bazy danych geodezyjnych. Podobnie ziano w ewidencji gruntów towarzysz¹ opracowania techniczno prawne, prowadzone z uwzglêdnienie historii zian i sposobu pozyskiwania danych. Do tych prac przydatny jest syste etadanych. Uwzglêdniaj¹c kryteria iloœciowe i jakoœciowe nale y w koncepcji systeu uwzglêdniæ wszystkie bazy, a w haronograie okreœliæ kolejnoœæ ich budowy. Syste powinien uo liwiaæ obs³ugê kancelaryjn¹, prawn¹ i ksiêgowo finansow¹, co wyaga równie utworzenia odpowiednich baz danych. Zakres funkcjonalny Poni ej przedstawione zostan¹ funkcje, które, wed³ug opinii autorów, powinny byæ realizowane w systeie PZGiK. Podane s¹ one zgodnie z podzia³e okreœlony we wstêpie.

3 Proponowane funkcje systeu zarz¹dzania powiatowy zasobe geodez. i kartograficzny Prowadzenie zintegrowanej ewidencji gruntów, budynków i lokali oraz rejestru cen i wartoœci nieruchooœci Nale y tu wyró niæ funkcje wynikaj¹ce z wyagañ instrukcji G5, a zw³aszcza s³u ¹ce do: definiowania grup uprawnieñ u ytkowników i zarz¹dzania dostêpai do danych wraz z histori¹ przyznawania uprawnieñ, wyszukiwania jednostek rejestrowych wed³ug danych z bazy (nueru jednostki rejestrowej, nueru dzia³ki, nueru ksiêgi wieczystej, adresu danych osobowych, nueru ziany), echanizu d³ugich transakcji, aktualizacji danych, zachowuj¹cej zgodnoœæ poiêdzy czêœci¹ opisow¹ i graficzn¹ ewidencji, autoatycznego tworzenia kartoteki obiektu poprzez nadanie u ID przy wprowadzaniu na warstwê graficzn¹ nowego budynku, uzyskiwania dostêpu do historii wszystkich danych z ka dego poziou w bazie ewidencyjnej, obslugi podsysteu etadanych prowadzenia warstwy roboczej uo liwiaj¹cej kartowanie i kontrolowanie danych graficznych z operatów geodezyjnych przed ich zatwierdzenie i zapisanie w bazie po uprawoocnieniu decyzji, integracji rejestru cen i wartoœci nieruchooœci z ewidencj¹ gruntów, budynków i lokali, rejestracji danych fakultatywnych (atrybutów nieruchooœci istotnych do szacowania nieruchooœci), procedur i algorytów, które w aksyalny stopniu zapewni¹ poprawnoœæ wprowadzanych do bazy danych na pozioie poszczególnych pól (np.: NR NIP, NR PE- SEL), wielopozioowego bezpieczeñstwa i ochrony danych tak na pozioie transakcji, jak te przez onitorowanie i kontrolowanie dostêpu do danych, szybkiego eksportu danych opisowych i graficznych w standardzie SWDE, generowania apy cen z t³e apy ewidencyjnej i zasadniczej, wydawania wypisów dla rzeczoznawców i wykonywania wykazów i analiz, generowania raportów niezgodnoœci danych w czêœci graficznej ewidencji ulic i nueracji porz¹dkowej nieruchooœci, prowadzenia warstwy punktów adresowych oraz projektowanych nuerów porz¹dkowych nieruchooœci. Nie s¹ to wszystkie o liwe funkcje, ale, zgodnie z przepisai bran owyi GUGiK, niezbêdne w prowadzeniu zintegrowanej czêœci opisowej i graficznej ewidencji gruntów, budynków i lokali. 2. Prowadzenie cyfrowej apy zasadniczej Niezbêdne s¹ funkcje s³u ¹ce do obs³ugi: odu³ów definiowania grup uprawnieñ u ytkowników i zarz¹dzania dostêpai do tych danych wraz z histori¹ przyznawania uprawnieñ, interfejsu graficznego uo liwiaj¹cego swobodne poruszanie siê po nak³adkach teatycznych, echanizu d³ugich transakcji,

4 192 Maria Koliñska, Tadeusz Chrobak definiowania nowych syboli nie ujêtych w instrukcjach technicznych, autoatycznego powiadaiania o wynikaj¹cej z obowi¹zuj¹cych przepisów terinowoœci za³atwiania spraw (np. terin p³atnoœci, kontroli operatu itp.), skanowania dokuentów wp³ywaj¹cych do zasobu (np. szkiców polowych, protoko³ów granicznych, sprawozdañ technicznych itp.), prowadzenia warstwy roboczej uo liwiaj¹cej skartowanie i skontrolowanie danych przestrzennych z operatów geodezyjnych przed zatwierdzenie decyzj¹ ostateczn¹ i zapisanie ich w bazie po jej uprawoocnieniu, odu³u apy zasadniczej uo liwiaj¹cego referencyjne pod³¹czanie plików rastrowych, w szczególnoœci: ortofotoapy, rastra apy ewidencyjnej i katastralnej, autoatycznego uzupe³niania bazy danych danyi, zapisanyi w plikach zgodnie z og³oszony standarde, przekazywanyi przez wykonawców robót geodezyjnych, z jednoczesn¹ kontrol¹ topologii oraz kategorii obiektów (instrukcja K-1). generowania protoko³u kontroli, prowadzenia pe³nej historii zian dla obiektów apy zasadniczej uo liwiaj¹cej odtworzenia stanu na dowolny dzieñ z wykorzystanie etadanych, kontroli powierzchni ewidencyjnej dzia³ek, wraz z sygnalizacj¹ przekroczenia odchy³ki dopuszczalnej, dostêpu do iejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i pozwoleñ na budowê, szybkiego eksportu danych opisowych i graficznych w standardzie SWING, a tak e eksportu plików XML, GML, ASCII, transportu danych do Dzia³u Ksiêgowo Finansowego, redakcji apy zasadniczej w sposób przyjazny dla operatora, prowadzenia listy kontrolnej przygotowanych, a nastêpnie wydanych ateria³ów w zwi¹zku ze zg³oszon¹ pracê geodezyjn¹, archiwu ateria³ów przyjêtych do zasobu w postaci elektronicznej obejuj¹cego echanizy zarz¹dzania tyi ateria³ai oraz lokalizacjê ateria³ów w postaci analogowej (opis iejsca przechowywania). 3. Wspoaganie prac Zespo³u Uzgodnieñ Dokuentacji Projektowej. Wyienione poni ej funkcje s¹ niezbêdnie potrzebne ZUDP do prowadzenia danych graficznych i opisowych w technologii koputerowej. S³u ¹ one do: powi¹zania nueru wniosku ZUDP z kartotek¹ DZ, KERG oraz Dzia³e Ksiêgowo- Finansowy wraz z inforacj¹ o wykonany naliczeniu, prowadzenia warstwy roboczej w powi¹zaniu z nak³adk¹ U, osnow¹ geodezyjn¹ oraz czêœci¹ kancelaryjn¹ ZUDP (Nr rejestracji wniosku) i kartotekai DZ, KERG. tworzenia szablonów dokuentów, z o liwoœci¹ odyfikacji przez uprawnionego u ytkownika lub adinistratora, uwzglêdniaj¹cych: listê z wykaze sk³adu zespo³u ZUDP, wytyczne zespo³u uzgadniaj¹cego z o liwoœci¹ do³¹czania rastrów dokuentów, sporz¹dzanie wykazu spraw na posiedzenie, sporz¹dzanie protoko³u z posiedzenia oraz jednostkowych protoko³ów do rozpatrywanych wniosków, sporz¹dzanie opinii,

5 Proponowane funkcje systeu zarz¹dzania powiatowy zasobe geodez. i kartograficzny 193 powi¹zania dokuentacji pozytywnej opinii ZUDP z warstw¹ robocz¹, i autoatycznego przeniesienia projektu na nak³adkê R, autoatycznego przeniesienia do archiwu treœci uzgodnienia z nak³adki R (jako nieobowi¹zuj¹cego) po inwentaryzacji zrealizowanego w terenie projektu (aktualizacja nak³adki U), autoatycznego przeniesienie projektu do archiwu po utracie jego przydatnoœci u ytkowej, tj., po up³ywie trzech lat od daty wydania opinii, prowadzenia ewidencji wniosku z histori¹ rozpatrywania sprawy w podsysteie etadanych, prowadzenia archiwu ZUDP, z o liwoœci¹ wgl¹du do historii wszystkich danych o projekcie dla uprawnionego u ytkownika (w podsysteie etadanych), sporz¹dzania raportów, np. wed³ug adinistracyjnych terinów rozpatrzenia wniosków, oraz generowanie obszarów uzgodnieñ i projektowanej lokalizacji obiektów na apie (nak³adka R), sporz¹dzania dla zleceniodawcy opinii z za³¹cznikie graficzny obejuj¹cy wydruk apy uzupe³niony inforacj¹ o lokalizacji i wyiarach uzgodnionych obiektów. 4. Prowadzenie danych geodezyjnych w Pañstwowy Systeie Odniesieñ Przestrzennych. Nale y tu wyró niæ funkcje s³u ¹ce do: prowadzenia bazy danych ewidencji osnów geodezyjnych wraz z cyfrowyi opisai topograficznyi punktów osnowy w postaci hybrydowej oraz charakterystyki terenu o dostêpnoœci poiarów GPS i danych adresowych o punktach osnowy, a tak e inforacji o planie zagospodarowania przestrzennego i topografii terenu (apy topograficznej), groadzenia wspó³rzêdnych punktów osnowy w ró nych uk³adach odniesienia (lokalny, 1965, 2000). obliczania i groadzenia w bazie danych paraetrów transforacji z jednego uk³adu odniesienia do drugiego, zgodnie z instrukcj¹ G 1.10, wydawania wspó³rzêdnych punktów geodezyjnych w ró nych uk³adach wspó³rzêdnych (lokalny, 1965, 2000) z wykonywanie transforacji w tle. Wyienione funkcje s¹ niezbêdne, poniewa szacuje siê, e w Polsce istnieje ponad 200 lokalnych uk³adów wspó³rzêdnych, poio prawnego unorowania probleu odniesieñ przestrzennych w 2000 r. 5. Eksportowanie danych ewidencyjnych na potrzeby u ytkowników zewnêtrznych (IACS, IPE). Nale y tu wyró niæ funkcje s³u ¹ce do obs³ugi: eksportu i iportu danych w foracie SWDE w ró nych konfiguracjach: dla danych opisowych i graficznych oddzielnie oraz opisowo graficznych w postaci zintegrowanej, z o liwoœci¹ eksportu danych w trybie ró nicowy dla danej jednostki ewidencyjnej lub wybranych obrêbów, eksportu i iportu etadanych, autoatycznej aktualizacji etadanych, eksportu danych w foratach obowi¹zuj¹cych w instrukcji G 5 (rozdz punkt 4) podpunkt g), eksportu wszystkich danych opisowych w foracie RTF i TXT wg zakresu wybranego przez u ytkownika oraz do foratów pakietu MsOffice, w szczególnoœci: RTF, XLS, MDB, DOC, jak równie iportu tych danych.

6 194 Maria Koliñska, Tadeusz Chrobak 6. Prowadzenie obs³ugi ksiêgowo finansowej, kancelaryjnej i prawnej zasobu geodezyjnego i kartograficznego. Syste zarz¹dzania powiatowy zasobe geodezyjny i kartograficzny powinien posiadaæ w ty zakresie funkcje: uo liwiaj¹ce realizacjê wszystkich zadañ prograu ksiêgowo finansowego SYM- FONIA, który uwzglêdnia obowi¹zuj¹ce wyogi w prawie polski, uwzglêdniaj¹ce wyogi Kodeksu Postêpowania Adinistracyjnego przy prowadzeniu pis wchodz¹cych i wychodz¹cych do PZGiK z o liwoœci¹ sporz¹dzania sprawozdañ okreœlonych przepisai prawa, uo liwiaj¹ce w odule obs³ugi kancelaryjnej wariantowe analizowanie pis.in. pod wzglêde treœci teatycznej oraz terinów za³atwiania spraw, Poniewa w zasobie geodezyjny dane o ewidencji gruntów s¹ wprowadzane do bazy na podstawie aktów prawnych, w ty decyzji adinistracyjnych, syste nie tylko powinien posiadaæ funkcjê sporz¹dzenia decyzji, ale równie powinien zapewniaæ jej uwzglêdnienie w bazie danych ewidencji gruntów i budynków. Podsuowanie Przedstawione w punktach 1 6 poprzedniego rozdzia³u funkcje systeu zarz¹dzania powiatowy zasobe geodezyjny i kartograficzny powinny realizowaæ zasadê: raz stworzone dane s¹ wielokrotnie wykorzystywane przez zainteresowane podioty. Przedstawione wyagania s¹ wdra ane w Urzêdzie Miasta Krakowa. Wy³oniony zosta³ wykonawca prac w drodze przetargu ograniczonego, a zakoñczenie wdro enia planuje siê na 30 paÿdziernika 2005 roku. W systeie d¹ y siê równie do uwzglêdnienia wyogów wynikaj¹cych z projektu dyrektywy Unii Europejskiej INSPIRE. Literatura Baranowski M., 2000: Miejski Oœrodek Dokuentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w akiecie systeu inforacji przestrzennej w Polsce. II Konferencja Oœrodki Dokuentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w zreforowany pañstwie, Elbl¹g. Bia³o³usz St. i inni, 2004: Systey baz danych przestrzennych dla Województwa Mazowieckiego. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa. Chrobak T., 2003: Analiza doœwiadczeñ projektowania i realizacji Ma³opolskiego Systeu Inforacji Przestrzennej. Raport dla Instytutu Fotograetrii i Kartografii Politechniki Warszawskiej, Kraków. Chrobak T., 2000: Architektura systeu inforacji przestrzennej dla agloeracji iejskiej na przyk³adzie iasta Krakowa. Wroc³aw. Chrobak T., Koliñska M., 1999: Tworzenie systeu katastralnego wielozadaniowego na przyk³adzie giny Kraków. IX Konferencja Naukowo-Techniczna, Systey Inforacji Przestrzennej, Warszawa. Ney B., 2000: Systey inforacji przestrzennej w Polsce a oœrodki dokuentacji geodezyjnej i kartograficznej. II Konferencja Oœrodki Dokuentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w zreforowany pañstwie, Elbl¹g. Poianowski W., 2005: Seantyczna analiza oprograowania GIS. Polski Przegl¹d Kartograficzny. To 37 nr 1.

7 Proponowane funkcje systeu zarz¹dzania powiatowy zasobe geodez. i kartograficzny 195 Suary In the paper, a syste a geodetic and cartographic resources anageent syste in a powiat is presented. In order to ensure integration of resources the syste should include the functions divided into the following 6 parts: to keep integrated records of land, buildings and preises and records of prices and value of real estate, to keep digital basic ap, to support the works of the Group Arranging Project Docuents, to keep geodetic data in the State Syste of Spatial References, to export recorded data for the needs of external users (IACS, IPE) to provide financial, accounting, office and legal services for geodetic and cartographic resources. These functions should allow to ipleent the rule that the data once created is used any ties by entities concerned. gr in.maria Koliñska MKolinska@u.krakow.pl dr hab. Tadeusz Chrobak, prof. AGH tchrobak@uci.agh.edu.pl