1. WSTĘP 2. BLOK: STAN

Transkrypt

1

2 2

3 SPIS TREŚCI strona 1. WSTĘP BLOK: STAN Podsystem monitoringu jakości powietrza Monitoring chemizmu opadów atmosferycznych Podsystem monitoringu jakości wód Monitoring jakości wód powierzchniowych Monitoring rzek Monitoring jezior Monitoring wód przejściowych i przybrzeżnych Monitoring jakości wód podziemnych Podsystem monitoringu hałasu Podsystem monitoringu pól elektromagnetycznych

4 4

5 1. WSTĘP Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie przedstawia kolejne zmiany w programie monitoringu jakości środowiska województwa zachodniopomorskiego w roku 2009, które są głównie następstwem postępu prac w przygotowaniu nowych aktów wykonawczych do prawa wodnego i prawa ochrony środowiska, regulujących zasady monitoringu. w stosunku do Programu Monitoringu Środowiska w Województwie Zachodniopomorskim w latach , Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska (WIOŚ) w Szczecinie wprowadza do realizacji w 2009 r. zmiany (uszczegółowienie bądź zakres badań) omówione w poszczególnych rozdziałach. Realizacja zaplanowanego programu badań w roku 2009 będzie uzależniona od możliwości finansowych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Szczecinie. Całkowity koszt badań monitoringowych w roku 2009 wynosi zł. 2. BLOK STAN 2.1. PODSYSTEM MONITORINGU JAKOŚCI POWIETRZA Podsystem monitoringu jakości powietrza obejmuje działania związane z pozyskiwaniem, gromadzeniem, analizowaniem i upowszechnianiem informacji o poziomach substancji zanieczyszczających w powietrzu. W ramach tego podsystemu, w 2009 r. będą wytwarzane i gromadzone dane pierwotne dotyczące stanu jakości powietrza na obszarach stref województwa zachodniopomorskiego. W oparciu o zgromadzone w 2009 r. dane pomiarowe oraz obliczenia modelowe rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu, wykonana zostanie przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie, obowiązkowa, roczna ocena jakości powietrza za 2009r. dla stref województwa zachodniopomorskiego. Przedstawiony w tym dokumencie program monitoringu jakości powietrza, przewidziany do realizacji w województwie zachodniopomorskim w 2009 r. jest kontynuacją zadań zawartych w Programie Państwowego Monitoringu Środowiska na lata , zaakceptowanym przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Na niektórych stacjach program pomiarowy będzie poszerzony o nowe substancje. Nowym zadaniem, przewidzianym do realizacji w 2009 r. będzie wdrażanie przez Polskę dyrektywy 2008/50/WE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (CAFE). Dyrektywa ta wyznacza nowe cele w zakresie jakości powietrza w Europie, między innymi poprzez ustanowienie standardów dla pyłu drobnego PM2,5. W związku z tym, w 2009 r. zostanie wykonana przez WIOŚ w Szczecinie, wstępna ocena jakości powietrza dla stref województwa zachodniopomorskiego, której celem będzie określenie odpowiedniego sposobu oceny jakości powietrza dla PM2,5 pod potrzeby rocznych ocen dla tego zanieczyszczenia, obowiązkowych od 2010 r. Oceny te będą obowiązkowe od 2010 roku. Program monitoringu jakości powietrza dla województwa zachodniopomorskiego dla 2009 r. został opracowany w porozumieniu Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Szczecinie z jednostkami uczestniczącymi w systemie oceny jakości powietrza: z Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym Województwa Zachodniopomorskiego oraz z PGE Zespół Elektrowni Dolna Odra Spółka Akcyjna. Zadania wykonywane przez jednostki uczestniczące: WIOŚ w Szczecinie, PWIS WSSE w Szczecinie, oraz PGE ZEDO, przedstawione zostały w tabelach (Tabele ). W roku 2008 wprowadzone zostały nowe akty prawne związane z zarządzaniem jakością powietrza, które stanowią podstawę do określenia programu monitoringu jakości powietrza na rok 2009: Ustawa z dnia r. Prawo ochrony środowiska tekst jednolity z dnia 23 stycznia 2008 r. (Dz. U. z 2008 r. Nr 25 poz. 150); Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 marca 2008 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U nr 52, poz. 310); 5

6 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U nr 47, poz. 281). Nowe wytyczne określa również dyrektywa 2008/50/WE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (CAFE) z dnia 21 maja 2008 r. Program monitoringu jakości powietrza w województwie zachodniopomorskim, planowany do realizacji w 2009 r. Przepisy prawne definiują system oceny jakości powietrza oparty na klasyfikacji stref w województwie. Strefami są: aglomeracje o liczbie ludności powyżej 250 tys., obszar jednego lub więcej powiatów położonych na obszarze tego samego województwa, niewchodzący w skład aglomeracji. Lista stref w województwie, podlegających w 2009 r. ocenie jakości powietrza, zawarta jest w załączniku nr 3 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 6 marca 2008 r. - w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza. Dla zanieczyszczeń: SO 2, NO 2, NOx, CO, benzenu, pyłu PM10 oraz Pb, As, Cd, Ni, B(a)P w PM10, w województwie zachodniopomorskim, tak zdefiniowanych stref jest 17, w tym jedna aglomeracja Szczecin (Mapa ); w przypadku ozonu są to 2 strefy: aglomeracja Szczecińska i pozostały obszar województwa nazwany strefą zachodniopomorską (Mapa ). Podział na strefy może podlegać modyfikacji zgodnie z pięcioletnim cyklem weryfikacji systemu oceny jakości powietrza w oparciu o wyniki ocen pięcioletnich. Mapa Podział województwa zachodniopomorskiego na strefy pod kątem oceny jakości powietrza dla zanieczyszczeń: SO 2, NO 2, NOx, CO, benzen, pył PM10 oraz Pb, As, Cd, Ni, B(a)P w PM10 6

7 Mapa Podział województwa zachodniopomorskiego na strefy pod kątem oceny jakości powietrza dla ozonu Zakres i sposób funkcjonowania monitoringu jakości powietrza w województwie zachodniopomorskim od 2008 roku został określony w wykonanej w czerwcu 2007 r., (zgodnie z art. 88 ustawy Prawo ochrony środowiska), pięcioletniej ocenie jakości powietrza ( ). Ocena ta określiła kierunki modernizacji istniejącego systemu monitoringu oraz posłużyła do zaplanowania inwestycji w tym zakresie. Wyniki tej oceny, przekazane Głównemu Inspektorowi Ochrony Środowiska oraz Wojewodzie i Marszałkowi Województwa Zachodniopomorskiego, opublikowane są na stronie internetowej WIOŚ w Szczecinie: Zgodnie z przedstawionymi w tym opracowaniu wynikami, roczne oceny jakości powietrza dla stref województwa zachodniopomorskiego powinny być wykonywane w oparciu o następujące metody: pomiary automatyczne i manualne w stałych punktach, pomiary wskaźnikowe wykonywane metodą pasywną oraz obliczenia modelowe rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu i metody szacowania. W 2009 r. monitoring jakości powietrza w województwie zachodniopomorskim prowadzony będzie w oparciu o: 1. pomiary automatyczne zanieczyszczeń gazowych i pyłu (PM10, PM2,5) w stałych punktach, 2. pomiary manualne zanieczyszczeń pyłowych (pył PM10, Pb, As, Cd, Ni, B(a)P w stałych punktach), 3. pomiary SO 2 i NO 2 wykonywane przez WIOŚ w Szczecinie metodą pasywną, 4. pomiary manualne NO 2 wykonywane przez Państwową Inspekcje Sanitarną PIS w stałych punktach, 5. obliczenia modelowe rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu w oparciu o inwentaryzację emisji. 7

8 1. Pomiary automatyczne w stałych punktach. W 2009 r. pomiary automatyczne prowadzone będą na 11 stacjach w województwie. Właścicielami stacji są: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie (5 stacji) i PGE ZEDO (6 stacji). Lokalizację stacji przedstawiono na mapach (Mapy i 2.1.4) a szczegółowe dane dotyczące zakresu pomiarowego na poszczególnych stacji w tabelach (Tabele i.2.1.3) Automatyczne stacje Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Szczecinie, to: Szczecin, ul. Andrzejewskiego - pomiary tła miejskiego; Szczecin, ul. Piłsudskiego - pomiary komunikacyjnych zanieczyszczeń powietrza; miejscowość Widuchowa (powiat gryfiński) stacja tła regionalnego, a równocześnie źródło informacji o oddziaływaniu transgranicznych emisji z obszaru Niemiec na zachodnią część województwa zachodniopomorskiego, Szczecin, ul. Łączna oddziaływanie Z.Ch. Police na północne obszary Szczecina, Koszalin, ul. Armii Krajowej - pomiary komunikacyjnych zanieczyszczeń powietrza Sieć lokalna PGE Zespołu Elektrowni Dolna Odra obejmuje 6 stacji automatycznych. Funkcjonowanie tych stacji umożliwia określenie oddziaływania dużych źródeł energetycznych na jakość powietrza w województwie (elektrownia Dolna Odra, elektrociepłownie Szczecin i Pomorzany). Są to stacje zlokalizowane w miejscowościach: Gryfino, Stoki k/chojny, Lipnik k/stargardu Szczecińskiego; Marwice (powiat gryfiński) stacja uruchomiona przez PGE ZEDO w październiku 2007 r. Rejestracja parametrów meteorologicznych w połączeniu z wynikami pomiarów stężeń umożliwia przede wszystkim kontrolę zanieczyszczeń transgranicznych z rejonu rafinerii w Szwedt (Niemcy); Storkowo (powiat szczecinecki) - stacja uruchomiona przez PGE ZEDO w październiku 2007 r. Położona na obszarze pozamiejskim, z dala od lokalnych oddziaływań, pozwala na ocenę oddziaływania na dalekie odległości dużego energetycznego źródła emisji, jakim jest elektrownia Dolna Odra. Ze względu na dużą reprezentatywność stanowisk pomiarowych (tzw. tło regionalne), wyniki pomiarów z tej stacji zostaną wykorzystane przez WIOŚ w Szczecinie w rocznych ocenach jakości powietrza dla obszaru całego województwa, dla celu ochrona roślin; Szczecin, ul. Żółkiewskiego (rejon Turzyna) - stacja uruchomiona przez PGE ZEDO w sierpniu 2008 r., zostanie włączona do wojewódzkiego systemu monitoringu jakości powietrza z dniem 1 stycznia 2009 r. Położona jest w obszarze gęsto zaludnionym Szczecina, w rejonie spodziewanych maksymalnych stężeń zanieczyszczeń. Celem jej funkcjonowania jest umożliwienie określenia wpływu emisji pochodzących z elektrociepłowni zlokalizowanych w Szczecinie (Szczecin, Pomorzany) na jakość powietrza w aglomeracji. 2. Pomiary manualne zanieczyszczeń pyłowych w stałych punktach. W 2009 r. pomiary manualne wykonywane będą łącznie na 6 stacjach, których właścicielami są: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie (3 stacje) i Państwowa Inspekcja Sanitarna (3 stacje). Pomiary manualne obejmować będą zanieczyszczenia pyłowe: pył zawieszony PM10, Pb oraz arsen, kadm, nikiel i benzo-a-piren w pyle PM10. Dodatkowo, na jednej z tych stacji, w Szczecinie (ul. Piłsudskiego) prowadzone będą pomiary składu pyłu pod kątem zawartości WWA. W przypadku zanieczyszczeń pyłowych, metody manualne są metodami referencyjnymi określonymi w rozporządzeniu MŚ w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu. Lokalizację stacji manualnych dla potrzeb oceny jakości powietrza przedstawiono na Mapie , a szczegółowy zakres pomiarów w tabelach (Tabela i ) 2.1. Stacje obsługiwane przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie : Szczecin, ul. Piłsudskiego pomiary zanieczyszczeń: pył PM10 oraz zawarte w nim As, Cd, Ni, B(a)P. Pomiary składu pyłu pod kątem zawartości WWA; 8

9 Widuchowa (powiat gryfiński) pomiary zanieczyszczeń: pył PM10 oraz zawarte w nim As, Cd, Ni, B(a)P. Źródło informacji o oddziaływaniu transgranicznych emisji z obszaru Niemiec na zachodnią część województwa zachodniopomorskiego; Szczecin, ul. Łączna porównawcze pomiary pyłu PM10 metodą manualną z funkcjonującą na tej stacji metodyką automatyczną Stacje obsługiwane przez Państwową Inspekcję Sanitarną: Koszalin, ul. Żwirowa pomiary zanieczyszczeń: pył PM10 oraz zawarte w nim Pb, Cd, Ni, B(a)P; Świnoujście, ul. Żeromskiego pomiary zanieczyszczeń: pył PM10 oraz zawarte w nim Pb, Cd, Ni, B(a)P; Szczecinek, ul. Artyleryjska pomiary zanieczyszczeń: pył PM10 oraz zawarte w nim Pb, Cd, Ni, B(a)P. 3. Pomiary wskaźnikowe - metoda pasywna. W 2009 r. planuje się wykonywanie przez WIOŚ w Szczecinie miesięcznych pomiarów stężeń SO 2 i NO 2 w 35 punktach województwa rozmieszczonych na obszarach wszystkich stref. Na obszarze aglomeracji Szczecińskiej pomiary takie prowadzone będą w 6 punktach. Pomiary będą kontynuacją pomiarów wykonywanych w większości punktów od 2002 r. Lokalizację punktów pomiarów pasywnych przedstawiono na mapie Mapa i w Tabeli Pomiary manualne NO 2 wykonywane przez Państwową Inspekcje Sanitarną w stałych punktach W 2009 r. pomiary manualne NO 2 będą wykonywane przez PIS na stanowiskach w 5 miejscowościach: Szczecin, Koszalin, Stargard Szczeciński, Kamień Pomorski, Kołobrzeg. 5. Obliczenia modelowe Dla wszystkich zanieczyszczeń i dla każdej strefy, system ocen rocznych jakości powietrza powinien obejmować obliczenia modelowe rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w oparciu o inwentaryzacje emisji. Dla stref, w których pomiary nie są wymagane, metoda ta, w połączeniu z pomiarami wskaźnikowymi, jest wystarczająca do dokonywania rocznych ocen jakości powietrza. W 2009 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie będzie kontynuował prace związane z obliczeniami modelowymi, w oparciu o wymaganą inwentaryzację emisji. Do realizacji tego zadania planuje się: aktualizowanie bazy danych o emisjach (emisje: punktowa, powierzchniowa, liniowa), wykorzystując informacje z różnych źródeł: dane o opłatach, dane GUS, wyniki z automatycznych pomiarów emisji funkcjonujących w województwie. Dane o emisjach ze źródeł powierzchniowych pozyskiwane będą z danych administracji samorządowej i instytucji zajmujących się dystrybucją ciepła. Dane o emisji ze źródeł liniowych z danych Okręgowych Dyrekcji Dróg Publicznych, Urzędów Miejskich i innych instytucji, z których pozyskać można dane o natężeniu ruchu pojazdów. Pozyskiwane dane dotyczyć będą także zanieczyszczeń objętych dyrektywą 2004/107/WE (As, Cd, Ni, benzo-a-piren). W związku z wdrażaniem na obszarze Polski dyrektywy 2008/50/WE (dyrektywa CAFE), inwentaryzacja obejmie również pył drobny (PM2,5); pozyskiwanie danych o napływie emisji na obszar województwa zachodniopomorskiego z terenów z nim sąsiadujących, w tym z obszarów Niemiec (Meklemburgii Pomorze Przednie i Brandenburgii); wykonanie obliczeń rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu dla aglomeracji Szczecin i dla pozostałych stref województwa zachodniopomorskiego. Obliczenia przeprowadzone zostaną dla substancji obowiązkowych do oceny: SO 2, NO 2, NOx, CO, benzen, pył PM10 oraz Pb, As, Cd, Ni, B(a)P w PM10. Obliczenia zostaną wykonane pod kątem klasyfikacji stref, z uwzględnieniem przemian chemicznych. Kontynuowana będzie weryfikacja modelu matematycznego w oparciu o pomiary automatyczne, pasywne i manualne; w 2009 roku WIOŚ w Szczecinie wykona obliczenia modelowe na potrzeby wstępnej oceny jakości powietrza pod kątem zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5 dla województwa zachodniopomorskiego. 9

10 Mapa Województwo zachodniopomorskie lokalizacja automatycznych stacji pomiarowych zanieczyszczeń powietrza ujętych w wojewódzkim programie monitoringu na 2009 r. Mapa Województwo zachodniopomorskie lokalizacja stacji pomiarowych zanieczyszczeń powietrza w 2009 r. stanowiska automatyczne dla ozonu. 10

11 Mapa Województwo zachodniopomorskie lokalizacja stacji pomiarowych zanieczyszczeń powietrza w 2009 r. stanowiska manualne dla zanieczyszczeń pyłowych. Mapa Województwo zachodniopomorskie lokalizacja stacji pomiarowych zanieczyszczeń powietrza w 2009 r. stanowiska pasywne SO 2 i NO 2 WIOŚ oraz stanowiska manualne NO 2 Inspekcji Sanitarnej. 11

12 Tabela Monitoring jakości powietrza w województwie zachodniopomorskim przewidziany do realizacji w 2009 r. stacje automatyczne i manualne Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Szczecinie. Lp. 1. Nazwa strefy Lokalizacja stacji (typ stacji) Szczecin, ul. Andrzejewskiego (tło miejskie) 2. Szczecin, ul. Piłsudskiego Aglomeracja Szczecińska 6. powiat m. Koszalin powiat gryfiński Typ pomiarów ciągły automatyczny ciągły automatyczny Zakres pomiarowy w 2009 r. SO 2, NO, NO 2, NOx, pył PM10, O 3 parametry meteorologiczne SO 2, NO, NO 2, NO x, CO, benzen, toluen, m,p-ksylen, etylobenzen, pył PM2.5; parametry meteorol. pył PM10 As, Cd, Ni, B(a)P w PM10 Szczecin, ul. Piłsudskiego pomiary manualne skład pyłu pod kątem WWA: benzo(a)antracen, benzo(b)fluoranten, benzo(j)fluoranten, bezo(k)fluoranten, indeno(1,2,3- cd)piren, dibenzo(a,h)antracen SO ciągły 2, NO, NO 2, NOx, CO, pył PM10, parametry Szczecin, ul. Łączna automatyczny meteorologiczne pomiary manualne pył PM10 Koszalin, ul. Armii Krajowej m. Widuchowa ciągły automatyczny ciągły automatyczny SO 2, NO, NO 2, NOx, pył PM10, parametry meteorologiczne SO 2, NO, NO 2, NOx, O 3 parametry meteorologiczne pył PM10 pomiary manualne As, Cd, Ni, B(a)P Uwagi Pomiary tła miejskiego lokalizacja w prawobrzeżnej części Szczecina. Kontynuacja pomiarów prowadzonych od 2005 r. Pomiary komunikacyjnych zanieczyszczeń powietrza. Kontynuacja pomiarów prowadzonych od 2005 r. stężenia 24-godz. codziennie 365/rok 52 pomiary w roku. 1 raz w tygodniu w sposób losowy równomiernie w ciągu roku. 121 pomiarów w roku. Pomiary 1 raz na 3 dni. program pomiarowy mniej intensywny 52 pomiary w roku. 1 raz w tygodniu w sposób losowy równomiernie w ciągu roku/24h Oddziaływanie Z.Ch. Police na Szczecin Kontynuacja pomiarów prowadzonych od 2005 r. stężenia 24-godz. codziennie 365/rok Lokalizacja w obszarze wpływu transportu samochodowego na jakość powietrza w mieście. Kontynuacja pomiarów prowadzonych od 2007 r. Kontynuacja pomiarów prowadzonych od 2005 r. Tło regionalne, źródło informacji o napływie zanieczyszczeń z obszaru Niemiec. Stacja uwzględniana w ocenie dla celu ochrona roślin. stężenia 24-godz. codziennie 365/rok 52 pomiary w roku. (losowo 1 raz w tygodniu)

13 Tabela Województwo zachodniopomorskie - lokalizacja punktów pomiarowych dla metody pasywnej - SO 2, i NO 2 w 2009 r. Pomiary wykonywane przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie. Lp. Nazwa strefy Obszar strefy lokalizacja stanowiska Substancja SO 2 NO 2 1 Brama Portowa x x 2 Plac Rodła x x 3 Aglomeracja ul. Andrzejewskiego x x powiat m. Szczecin 4 Szczecińska ul. Łączna x x 5 ul. Struga x x 6 ul. Żółkiewskiego x x 7 ul. Armii Krajowej x x powiat m. Koszalin m. Koszalin 8 ul. Żwirowa x x 9 powiat choszczeński powiat choszczeński Choszczno x x 10 powiat goleniowski powiat goleniowski Nowogard x x 11 Gryfino x x powiat gryfiński powiat gryfiński 12 Stoki k/chojny x x 13 Dźwirzyno x x powiat kołobrzeski powiat kołobrzeski 14 Kołobrzeg x x 15 Łobez x x powiat łobeski powiat łobeski 16 Resko x x 17 powiat myśliborski powiat myśliborski Barlinek x x 18 powiat policki Lubieszyn x x powiat policki 19 Police x x 20 powiat pyrzycki Bielice x x powiat pyrzycki 21 Warnice x x 22 Lipnik x x powiat stargardzki powiat stargardzki 23 Stargard Szcz., ul. Kramarska x x 24 Storkowo x x powiat szczecinecki powiat szczecinecki 25 Szczecinek x x 26 powiat białogardzki Białogard x x strefa białogardzkoświdwińska powiat świdwiński 27 Połczyn Zdrój uzdrowisko x x 28 Sławoborze x x 29 strefa drawskowałecka powiat drawski Kalisz Pomorski x x 30 powiat wałecki Wałcz x x 31 strefa gryfickokamieńska Trzebiatów x x Rewal x x powiat gryficki powiat kamieński Kamień Pomorski x x 34 strefa koszalińskosławieńska powiat koszaliński Sianów x x 35 powiat sławieński Darłowo x x 13

14 Tabela Monitoring jakości powietrza w województwie zachodniopomorskim przewidziany do realizacji w 2009 r. stacje automatyczne PGE Zespół Elektrowni Dolna Odra. Lp. Nazwa strefy Lokalizacja stacji (typ stacji) Typ pomiarów Zakres pomiarowy w 2009 r. Uwagi 1. Aglomeracja Szczecińska 2. Marwice Szczecin, ul. Żółkiewskiego 3. Gryfino, ul. Słowackiego 4. powiat gryfiński 5. powiat stargardzki m. Stoki/k. Chojny m. Lipnik/k. Stargardu Szczecińskiego 6. powiat szczecinecki m. Storkowo ciągły automatyczny ciągły automatyczny ciągły automatyczny ciągły automatyczny ciągły automatyczny ciągły automatyczny SO 2, NO, NO 2, NOx, pył PM10, CO parametry meteorologiczne pył PM10, SO 2, NO, NO 2, NOx, O 3, parametry meteorologiczne SO 2, NO 2, pył PM10 SO 2, NO 2, pył PM10 SO 2, NO 2, pył PM10 SO 2, NO, NO 2, NOx, O 3 2) parametry meteorologiczne Stacja położona w obszarze gęsto zaludnionym Szczecina, w rejonie spodziewanych maksymalnych stężeń zanieczyszczeń. Celem jej funkcjonowania jest umożliwienie określenia wpływu emisji pochodzących z elektrociepłowni zlokalizowanych w Szczecinie (Szczecin, Pomorzany) na jakość powietrza w aglomeracji. Stacja włączona do systemu monitoringu r. Rejestracja parametrów meteorologicznych w połączeniu z wynikami pomiarów stężeń umożliwia określenie udziału Elektrowni Dolna Odra na jakość powietrza w województwie oraz kontrolę zanieczyszczeń transgranicznych z rejonu rafinerii w Szwedt (Niemcy). Kontynuacja programu pomiarowego prowadzonego od 1998 r. Kontynuacja programu pomiarowego prowadzonego od 1998 r. Oddziaływanie El. Dolna Odra na obszar w rejonie Jeziora Miedwie. Kontynuacja programu pomiarowego prowadzonego od 1998 r. Oddziaływania dużego energetycznego źródła emisji, jakim jest elektrownia Dolna Odra na dalekie odległości. 14

15 Tabela Monitoring jakości powietrza w województwie zachodniopomorskim przewidziany do realizacji w 2009 r. stacje pomiarów manualnych zanieczyszczeń pyłowych i dwutlenku azotu Państwowej Inspekcji Sanitarnej WSSE w Szczecinie. Lp. 1 Nazwa strefy aglomeracja/powiat Aglomeracja szczecińska Adres stacji pomiarowej (typ stacji) Szczecin, ul. Wincentego Pola Typ pomiaru Mierzone substancje Tryb prowadzenia pomiarów/czas uśredniania stężeń manualny NO2 codziennie/24h Uwagi kontynuacja pomiarów z 2008 r. Pomiary traktowane jako wskaźnikowe 2. 3 powiat m. Koszalin powiat m. Świnoujście 4 powiat szczecinecki Koszalin, ul. Zwycięstwa Świnoujście, ul. Żeromskiego Szczecinek, ul. Artyleryjska 5 powiat kamieński Kamień Pomorski, ul. Wolińska 6 powiat kołobrzeski Kołobrzeg, ul. Zdrojowa 7 powiat stargardzki Stargard Szczeciński, ul. Czarnieckiego manualny manualny manualny pył PM10 B(a)P Cd Ni Pb NO2 pył PM10 B(a)P Cd Ni Pb pył PM10 B(a)P Cd Ni Pb codziennie/24h losowo 60 pomiarów/rok codziennie/24h codziennie/24h losowo/60 pomiarów codziennie/24h losowo/60 pomiarów manualny NO 2 codziennie/24h manualny NO 2 codziennie/24h manualny NO 2 codziennie/24h kontynuacja pomiarów z 2008 r. obszar ochrony uzdrowiskowej oddziaływanie zakładu Kronospan na jakość powietrza w Szczecinku kontynuacja pomiarów z 2008 r. Pomiary traktowane jako wskaźnikowe kontynuacja pomiarów z 2008 r. Pomiary traktowane jako wskaźnikowe kontynuacja pomiarów z 2008 r. Pomiary traktowane jako wskaźnikowe 15

16 Monitoring chemizmu opadów atmosferycznych W roku 2009 monitoring chemizmu opadów będzie kontynuowany według dotychczasowego programu, jako zadanie krajowe z udziałem Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Szczecinie. W województwie zachodniopomorskim znajduje się 13 stacji opadowych i 1 stacja pomiarowa chemizmu opadów zlokalizowana w Świnoujściu. Stacje obsługiwane przez IMGW we Wrocławiu. Opad atmosferyczny mokry (woda opadowa) zbierany jest w sposób ciągły i analizowany w cyklach miesięcznych. Analizy składu fizykochemicznego opadów wykonywane są przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie. W miesięcznych próbach oznaczane są: odczyn, chlorki, siarczany, przewodność, azot amonowy, azot azotanowy, azot azotynowy, azot Kjeldahla, azot ogólny, fosfor ogólny, magnez, wapń, żelazo ogólne, mangan, sód, potas, cynk, chrom, kadm, nikiel, miedź i ołów. Razem stanowi to 22 oznaczenia. Ocena badań wód opadowych dokonywana jest przez IMGW we Wrocławiu PODSYSTEM MONITORINGU JAKOŚCI WÓD Monitoring jakości wód powierzchniowych Monitoring rzek Monitoring jakości rzek, przewidziany do realizacji w 2009 roku, wynika z trzyletniego planu, który został określony w opracowanym przez WIOŚ w Szczecinie Programie monitoringu środowiska w województwie zachodniopomorskim w latach Zgodnie z tym Programem zaprojektowane systemy są testowane i weryfikowane. Wyniki weryfikacji posłużą ustaleniu ostatecznej struktury oraz funkcjonowania systemu monitoringu wód powierzchniowych na okres następnych sześciu lat. Zakres i częstotliwość badań oraz kryteria klasyfikacji stanu rzek określają rozporządzenia wykonawcze do ustawy Prawo wodne: W stosunku do Programu monitoringu środowiska w województwie zachodniopomorskim w latach zmiany prawne dotyczą: rozporządzenia MŚ z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 162, poz. 1008); rozporządzenia MŚ w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych oraz podziemnych (projekt 2007 r.). Zaprojektowaną na lata sieć monitoringu rzek województwa zachodniopomorskiego tworzy łącznie 128 punktów pomiarowo-kontrolnych monitoringu diagnostycznego (52 stanowiska) i operacyjnego (76 stanowisk). Do badań w 2009 roku wytypowano 57 stanowisk (w tym 18 punktów sieci diagnostycznej). Wykaz tych stanowisk tabela i ich lokalizację obrazuje mapa Zgodnie z projektem rozporządzenia MŚ w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych, w monitoringu diagnostycznym wyznacza się stanowiska diagnostyczne, a w monitoringu operacyjnym operacyjne i celowe. Sieć monitoringu operacyjnego (punkty operacyjne) tworzą stanowiska zlokalizowane w jednolitych częściach wód uznanych za zagrożone nieosiągnięciem celów wynikających z Ramowej Dyrektywy Wodnej. W ramach tej sieci prowadzone są badania wód na obszarach zagrożonych zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego, dla których zostały opracowane i wprowadzone w drodze rozporządzenia właściwego dyrektora regionalnego zarządu 16

17

18 gospodarki wodnej, programy działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych. Do sieci monitoringu operacyjnego (punkty celowe) włączono badania jakości wód użytkowych, wymagane dyrektywami szczegółowymi w zakresie warunków do bytowania ryb, wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia oraz stanowiska pomiarowe wynikające z umów międzynarodowych. Zakres badań Zakres badań dostosowano do zapisów projektu rozporządzenia MŚ w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych. Monitoring diagnostyczny W sieci punktów monitoringu diagnostycznego oprócz wskaźników fizykochemicznych i biologicznych (badanie fitoplanktonu, fitobentosu, makrobezkręgowców bentosowych i makrolitów Tabela ) prowadzone będą badania substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. Monitoring operacyjny Zakres badań w monitoringu operacyjnym ustala się osobno dla każdego punktu pomiarowokontrolnego tak, aby spełniał wymogi określone dla podsieci, w której dany punkt się znajduje (monitoring operacyjny, monitoring operacyjny celowy). W sytuacji przypisania danego ppk do kilku podsieci, realizowany program pomiarowy jest sumą programów określonych dla każdej z nich. Zakres i częstotliwość badań w odniesieniu do funkcji pełnionych przez punkty pomiarowo kontrolne przedstawia Tabela Pomiary na stacji wodnej w Widuchowej W 2009 roku kontynuowane będą pomiary zanieczyszczeń wód Odry na stacji pomiarów ciągłych w Widuchowej, stanowiącej istotny element systemu monitoringu regionalnego w województwie zachodniopomorskim. Nadal mierzone będą: poziom wody, temperatura wody, odczyn ph, przewodnictwo właściwe i tlen rozpuszczony. 19

19 Tabela Zestawienie punktów pomiarowo- kontrolnych monitoringu rzek w 2009 r. Monitoring Monitoring operacyjny diagnostyczny punkty celowe punkty operacyjne L.p. Nazwa rzeki punkty diagnostyczne ppk sieci z umów międzynarodowych ppk dla wód wyznaczonych do bytowania ryb ppk dla wód do picia ppk sieci operacyjnej (MO) ppk na wodach wrażliwych na zan. zw. azotu 1 Odra w Widuchowej x x x 2 Odra powyżej uj. Rurzycy (m. Krajnik Dolny) x x 3 Odra poniżej uj. Słubii (m. Osinów) x x 4 Odra Wschodnia uj. do jez. Dąbie (Szczecin-Most Cłowy) x 5 Odra poniżej Gryfina x 6 Odra Zachodnia autostrada x x x 7 Odra w Mescherin x x 8 Odra ujście do Roztoki Odrzańskiej (Police) x x 9 Odra Zachodnia - Baza UMS, Szczecin x 10 Odra Zachodnia - Most Długi, Szczecin x 11 Lewińska Struga odpływ ze zlewni jezior WPN x x 12 Płonia powyżej jez. Płoń x x x 13 Kanał Młyński ujście do Płoni (m. Ryszewo) x x 14 Płonia poniżej jez. Płoń x x 15 Płonia powyżej ujścia Kanału Młyńskiego x x x x 16 Gowienica Miedwiańska powyżej Dŕbicy x x 17 Gowienica Miedwiańska ujście do jeziora Miedwie x x x 18 Bielica na drodze Linie-Bielice x x 19 Bielica przed ujściem do Kanału Nieborowskiego x x 20 Kanał Nieborowski, na drodze Pyrzyce-Banie x x 21 Kanał Nieborowski, m. Nieborowo x x 22 Ostrowica powyżej jez. Bŕdgoszcz x x 23 Krzekna ujście do jez. Bŕdgoszcz x x 24 Ostrowica ujście do jeziora Miedwie x x x 25 Płonia poniżej jeziora Miedwie x x 26 Płonia w m. Kołbacz x x 27 Płonia w Jezierzycach x x 28 Ina poniżej Recza Pomorskiego x x 29 Stobnica ujście do Iny (na drodze Choszczno-Recz) x 30 Mała Ina ujście do Iny, m. Witkowo x x 31 Krąpiel ujście do Iny x x 32 Krępa ujście do Krąpieli, m. Marianowo x x x 33 Ina poniżej Goleniowa x x x 34 Gunica ujście, m. Jasienica x x 35 Myśliborka uj. do jez. Nowowarpieńskiego x 36 Rega w Trzebiatowie x 37 Parsęta w m. Bardy x x 38 Czerwona ujście do morza, m.ustronie Morskie x x x 39 Wieprza, m. Stary Kraków x x x 20

20 Monitoring Monitoring operacyjny diagnostyczny punkty celowe punkty operacyjne L.p. Nazwa rzeki punkty diagnostyczne ppk sieci z umów międzynarodowych ppk dla wód wyznaczonych do bytowania ryb ppk dla wód do picia ppk sieci operacyjnej (MO) ppk na wodach wrażliwych na zan. zw. azotu 40 Grabowa w m. Grabowo x x 41 Żydówka, m.kołatnik x 42 Drawa poniżej Drawska Pom (m. Mielenko) x x 43 Kokna ujście do Drawy, m. Darskowo x x x 44 Drawa powyżej ujścia Drawicy, m.prostynia x 45 Drawica powyżej jez. Mąkowarskiego, m. Mąkowary x x 46 Drawa pow. ujścia Korytnicy, m. Bogdanka x x 47 Korytnica ujście do Drawy, m. Bogdanka x x x 48 Słopica ujście do Drawy, m. Międzybór x x x 49 Myśla poniżej Myśliborza x 50 Reczyca ujście do Iny, m.suchanówko x x 51 Lubieszowa ujście do Regi, m. Raduń x x 52 Wardynka ujście do Stobnicy (na drodze Wardyń-Chełpa) x x 53 Pęzinka ujście do Krąpieli, m. Pŕzino x x 54 Gwda powyżej jez. Wielimie, m.spore x x x 55 Płociczna poniżej ujścia Cieszynki, m.sienno x x 56 Miedwianka ujście do j. Miedwie x x x 57 Rów Kunowski, ujście do jez. Miedwie x x Tabela Zakres i częstotliwość badań w 2009 roku w odniesieniu do funkcji pełnionych przez punkty pomiarowo - kontrolne Monitoring diagnostyczny Monitoring operacyjny punkty celowe punkty operacyjne Wskaźnik punkty diagnostyczne ppk sieci z umów międzynarodowych (graniczne) ppk dla wód do picia ppk dla wód wyznaczonych do bytowania ryb ppk na wodach wrażliwych na zan. zw. azotu ppk sieci operacyjnej Ilość rocznych cykli pomiarów i badań w letnim cyklu planowania Elementy Chlorofil "a" biologiczne Temperatura wody Fizykochemiczne elementy jakości wód Stan fizyczny Warunki tlenowe i zan. org Barwa Zawiesina ogólna Tlen rozpuszczony BZT

21 Monitoring diagnostyczny Monitoring operacyjny punkty celowe punkty operacyjne Wskaźnik punkty diagnostyczne ppk sieci z umów międzynarodowych (graniczne) ppk dla wód do picia ppk dla wód wyznaczonych do bytowania ryb ppk na wodach wrażliwych na zan. związkami azotu ppk sieci operacyjnej Fizyko-chemiczne elementy jakości wód Fizykochemiczne elementy jakości wód Substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego Warunki tlenowe i zan. org. Zasolenie i zakwaszenie Substancje biogenne Substancje priorytetowe ChZT Mn ChZT Cr OWO Przewodność w 20 o C Substancje rozpuszczone Siarczany Chlorki Wapń 12 Magnez 12 Twardość ogólna Odczyn Zasadowość 12 Azot amonowy Azot Kiejdahla Azot azotanowy Azot azotynowy Azot ogólny Fosforany PO Fosfor ogólny Krzemionka 6 Alachlor 4 Antracen 4 Atrazyna 4 Benzen 4 Difenyloetery bromowane 4 Kadm i jego związki C chloroalkany 4 Chlorenwifos 4 Chlorpyrifos 4 1,2-dichloroetan EDC 4 Dichlorometan 4 22

22 Monitoring diagnostyczny Monitoring operacyjny punkty celowe punkty operacyjne Wskaźnik punkty diagnostyczne ppk sieci z umów międzynarodowych (graniczne) ppk dla wód do picia ppk dla wód wyznaczonych do bytowania ryb ppk na wodach wrażliwych na zan. zw. azotu ppk sieci operacyjnej Substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego Woda przeznaczona do spożycia Wody do bytowania ryb Inne substancje zanieczyszczające Specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne DDT - izomer para-para 4 DDT całkowity 4 Trichloroetylen TRI 4 Tetrachloroetylen PER 4 Arsen 4 1 Bar 4 1 Bor 4 1 Chrom Cr Chrom ogólny 12 Cynk rozpuszczony 4 4 Miedź Fenole lotne (indeks fenolowy) Węglowodory ropopochodne 4 1 Glin 4 Cyjanki wolne 4 1 Selen 4 1 Wanad 4 1 Fluorki 4 1 Zapach 12 Żelazo 4 Mangan 4 Substancje powierzchniowo czynne anionowe Pestycydy ogółem 1 Liczba bakterii coli typu kałowego Nasycenie tlenem Niejonowy amoniak 12 Cynk ogólny

23 Tabela Zestawienie punktów pomiarowo- kontrolnych monitoringu biologicznego rzek w 2009 r. L.p. Nazwa rzeki Ranga stanowiska* makrozoobentos fitobentos makrofity fitoplankton 1 Odra powyżej ujścia Rurzycy (m. Krajnik Dolny) D, G x x 2 Odra Zachodnia autostrada D, O,P x 3 Odra ujście do Roztoki Odrzańskiej (Police) O, R x 4 Lewińska Struga odpływ ze zlewni jezior WPN D, O x 5 Płonia poniżej jez. Płoń O x 6 Gowienica Miedwiańska powyżej Dębicy O x 7 Bielica na drodze Linie-Bielice O x 8 Płonia poniżej jeziora Miedwie O x 9 Ina poniżej Recza Pomorskiego D, O x x 10 Stobnica ujście do Iny (na drodze Choszczno-Recz) O x 11 Mała Ina ujście do Iny, m. Witkowo O, R x 12 Krąpiel ujście do Iny O, R x 13 Krępa ujście do Krąpieli, m. Marianowo D, O, R x x 14 Ina poniżej Goleniowa D, O, R x 15 Gunica ujście, m. Jasienica O, R x 16 Myśliborka uj. do jez. Nowowarpieńskiego D x x 17 Rega w Trzebiatowie D x x 18 Parsęta, m. Bardy D, R x x 19 Czerwona ujście do morza, m.ustronie Morskie D, R x 20 Wieprza, m. Stary Kraków D, O, R x x x 24

24 L.p. Nazwa rzeki Ranga stanowiska* makrozoobentos fitobentos makrofity fitoplankton 21 Grabowa w m. Grabowo D, R x 22 Żydówka, m. Kołatnik O x 23 Drawa poniżej Drawska Pomorskiego (m. Mielenko) O, R x 24 Kokna ujście do Drawy, m. Darskowo D, O, R x x 25 Drawa powyżej ujścia Drawicy, m. Prostynia D x x 26 Drawica powyżej jez. Mąkowarskiego, m. Mąkowary O, R x 27 Drawa pow. ujścia Korytnicy, m. Bogdanka D, O x x 28 Korytnica ujście do Drawy, m. Bogdanka D, O, R x x 29 Słopica ujście do Drawy, m. Międzybór D, O, R x x 30 Myśla poniżej Myśliborza O x 31 Reczyca ujście do Iny, m. Suchanówko O, R x 32 Lubieszowa ujście do Regi, m. Raduń O, R x 33 Wardynka ujście do Stobnicy (na drodze Wardyń-Chełpa) O, R x 34 Pęzinka ujście do Krąpieli, m. Pęzino O, R x 35 Gwda powyżej jez. Wielimie, m. Spore D, R x x 36 Płociczna poniżej ujścia Cieszynki, m. Sienno O, R x * D - O - G - R - monitoring diagnostyczny monitoring operacyjny monitoring graniczny (według umów międzynarodowych) monitoring wód wyznaczonych do bytowania ryb 25

25 Monitoring jezior W województwie zachodniopomorskim do badań monitoringowych w roku 2009 wytypowano jeziora, które zostały uwzględnione w krajowej sieci wód powierzchniowych ustalonej na lata Badaniami objętych zostanie 10 jezior wraz z ich dopływami i odpływami, w tym; 6 jezior w sieci diagnostycznej z czego 2 jeziora reperowe (sieć diagnostyczno reperowa). Na 5 jeziorach będzie prowadzony także monitoring operacyjny (sieć diagnostyczno operacyjna) oraz 4 jeziora tylko w sieci operacyjnej. Wykaz tych jezior wraz z liczbą stanowisk pomiarowych i planowaną częstotliwością badań znajduje się w tabeli Położenie tych akwenów na obszarze województwa oraz lokalizację stanowisk pomiarowych przedstawiono na mapie Z pośród 10 jezior objętych planem monitoringu, 3 jeziora położone są na obszarze szczególnie narażonym na zanieczyszczenia azotanami pochodzenia rolniczego. Są to: Miedwie, Zaborsko I oraz Płoń. Program badawczy w roku 2009 będzie realizowany zgodnie z ustaleniami w projekcie rozporządzenia MŚ w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych. Wykaz wskaźników badanych w ramach monitoringu diagnostycznego i operacyjnego zestawiono w tabelach i Tabela Wykaz punktów pomiarowo kontrolnych na jeziorach objętych monitoringiem w roku 2009 nazwa jeziora Ilość pkt. pom. na jeziorze monitoring diagnostyczny Ilość pkt. pom. na ciekach częstotliwość badania stanowiska kontrolne na jeziorze monitoring operacyjny Ilość pkt. pom. na ciekach częstotliwość badania Morzycko* x 1 1 6x Wielkie Dąbie* x Bukowo x x Drawsko x x Miedwie x x Płoń x x Nowogardzkie x Gągnowo x Kańsko x Zaborsko I x * Jeziora diagnostyczno reperowe Zestaw badanych wskaźników w programie badania jezior sieci diagnostyczno-reperowej i w programie badania sieci diagnostycznej jest taki sam. Natomiast inna jest częstotliwość przeprowadzania tych badań. Obligatoryjna częstotliwość dla każdego wskaźnika została podana w załączniku 3 projektu rozporządzenia MŚ w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (tabela nr ). Jeziora sieci diagnostyczno-reperowej są badane corocznie z częstotliwością od 6 do 8 razy w roku, za wyjątkiem badań elementów oceny stanu biologicznego takich jak roślinność wodna (makrofity), fitobentos oraz zestawu wskaźników niezbędnych do oceny stanu chemicznego (pełen wykaz w tabeli ). Badania wyszczególnionych elementów biologicznych (makrofitów i fitobentosu) zgodnie z projektem rozporządzenia MŚ w jeziorach reperowych prowadzone są 1 raz w roku co 3 lata. Natomiast badania stanu chemicznego wykonywane są minimum 4 raz w roku, również co 3 lata. Jeziora sieci diagnostycznej badane są 1 raz w 6-cio letnim planie zarządzania wodami dorzecza z częstotliwością 3 razy w roku (za wyjątkiem makrofitów i fitobentosu 1 raz w roku), a wskaźniki stanu chemicznego minimum 4 razy w roku. Zakres badań jezior objętych monitoringiem operacyjnym uwzględnia badania zawartości związków organicznych, dodatkowe wskaźniki zawartości związków mineralnych oraz wskaźniki zanieczyszczenia bakteriologicznego. Badania będą prowadzone z minimalną częstotliwością 4 razy w roku. 26

26 Tabela Wykaz wskaźników badanych w roku 2009 w różnych sieciach monitoringu jezior oraz na ich dopływach i odpływach. lp Wskaźnik jakości wody Stanowiska na jeziorze Diagnostyczny Operacyjny Dopływy i odpływy Diagnostycznoreperowy Diagnostycznoreperowy 1 Przeźroczystość Fitoplankton: biomasa, (Z) Chlorofil a + feofityna (Z) Roślinność wodna makrofity (transekty) 1* 1* Fitobentos (pobór prób) 1* 1* Temperatura wody** 6 (profil) 3 (profil) 4 (profil) Tlen rozpuszczony** 6 (profil) 3 (profil) 4 (profil) Nasycenie tlenem, %** 6 (profil) 3 (profil) 4 (profil) Przewodność w 20 C Azot amonowy Azot Kjeldahla Azot azotynowy Azot azotanowy Fosforany PO Fosfor ogólny Barwa Krzemionka Wapń Zasadowość Odczyn ph BZT Ogólny węgiel organiczny Substancje rozpuszczone Twardość ogólna Ogólna liczba bakterii Coli Lliczba bakterii z grupy Coli 26 typu kałowego substancji priorytetowych) substancji zanieczyszczających wg KOM 2006/0129 COD 13 substancji stanowiącyche zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne * - dotyczy całego jeziora; **( profil) pomiary od powierzchni do dna, co 1 metr; Z próby zintegrowane (zlewane z kilku poziomów głębokości, wiosną od 1-5 metra, latem z epilimnionu) Tabela Wykaz wskaźników niezbędnych do oceny stanu chemicznego jezior. Diagnostyczny Operacyjny 27

27 Substancje priorytetowe Specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne 1 Alachlor 1 Arsen 2 Antracen 2 Bar 3 Atrazyna 3 Bor 4 Benzen 4 Cyjanki wolne 6 Kadm metodą AAS 5 Cynk (sączony i niesączony) 7 C chloroalkany 6 Miedź rozpuszczona 8 Chlorfenwinfos 7 Chrom sześciowartościowy 9 Chlorpyrifos 8 Glin 10 1,2 -dichloroetan (EDC) 9 Indeks fenolowy 11 Dichlorometan 10 Chrom ogólny metodą AAS 12 Di (2-etyloheksyl) ftalan (DEHP) 11 Węglowodory - indeks olejowy 13 Diuron 12 Selen 14 Endosulfan 13 Fluorki 15 Fluoranten 16 Heksachlorobenzen (HCB) 17 Heksachlorobutadien (HCBD) 18 Heksachlorocykloheksan (HCH) 19 Izoproturon 20 Ołów metodą AAS 21 Rtęć 22 Naftalen 23 Nikiel 24 Nonylofenole 25 Oktylofenole wskaźniki substancji zanieczyszczających (wg KOM 2006/01129) 27 Pentachlorofenol (PCP) 1 Aldryna (C12H6Cl6) 28 Benzo(a)piren 2 Dieldryna (C12H8Cl6O) 29 Benzo(b)fluoranten 3 Endryna (C12H8Cl6O) 30 Benzo(k)fluoranten 4 Izodryna (C12H8Cl6) 31 Benzo(g,h,i)perylen 5 DDT - izomer para-para 32 Indeno(1,2,3-cd)piren 6 DDT całkowity 33 Symazyna 7 Trichloroetylen (TRI) 34 Związki tributylocyny 8 Tetrachloroetylen (PER) 35 Trichlorobenzeny (TCB) 36 Trichlorometan (chloroform) 37 Trifluralina 28

28

29 Szczegółowe ustalenia dla jezior objętych monitoringiem w roku 2009 Sieć diagnostyczna-reperowa W roku 2009 jeziora: Morzycko i Wielkie Dąbie będą badane 6 razy (od kwietnia do września). Ponieważ w roku 2008 wykonano badania stanu chemicznego obu tych akwenów, to zgodnie z załącznikiem 3 projektu rozporządzenia MŚ w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych kolejna ocena stanu chemicznego zostanie wykonana w następnym 6-cioletnim planie zarządzania wodami (lata ). W roku 2009 jezioro Wielkie Dąbie będzie objęte badaniami roślinności wodnej (makrofitów) oraz fitobentosu. Powyższe badania na jeziorze Morzycko zostały przeprowadzone w roku 2008 i w roku 2009 nie będą powtarzane. Sieć diagnostyczna Jeziora sieci diagnostycznej: Drawsko, Miedwie i Płoń w ramach tej formy monitoringu zostaną objęte badaniami roślinności wodnej i fitobentosu. Zaplanowano również przeprowadzenie tych badań dla jeziora Bukowo, które jest jeziorem przymorskim o wodach okresowo zasalanych. Z uwagi na zastrzeżenia odnośnie stosowania tych samych metodyk do badania wód jezior słodkowodnych i jezior okresowo znajdujących się pod wpływem wód morskich istnieje, duże prawdopodobieństwo wyłączenia z programu badania jeziora Bukowo dwóch wymienionych powyżej elementów biologicznych. Badania stanu chemicznego, z częstotliwością 4 razy w roku zaplanowano na 1 wybranym stanowisku każdego z jezior: Bukowo, Drawsko, Miedwie i Płoń oraz na stanowiskach zlokalizowanych na istotnych dopływach tych jezior (łącznie na 6 dopływach). Badania punktów objętych monitoringiem diagnostycznym prowadzone są 3 razy w roku: wczesną wiosną, wczesnym latem oraz w pełni lata. Jeziora Miedwie oraz Płoń posiadają liczne dopływy. Niektóre z tych cieków jak również wody odpływające z obu wymienionych jezior będą badane w ramach monitoringu rzek. Sieć diagnostyczno- operacyjna Jeziora przewidziane do badań w ramach monitoringu diagnostycznego w roku 2009: Bukowo, Drawsko, Miedwie i Płoń oraz jezioro Morzycko uzyskały w pogłębionej analizie presji status jezior zagrożonych tym, że jakość ich wód do roku 2015 nie spełni celów środowiskowych Ramowej Dyrektywy Wodnej. W związku z powyższym jeziora te zostały również objęte badaniami w ramach monitoringu operacyjnego. W zależności od nasilenia presji badania te będą prowadzone na wszystkich stanowiskach badawczych danego jeziora, lub na stanowiskach wybranych (patrz tabela ). Na jeziorze Drawsko zlokalizowano stanowisko 05 objęte wyłącznie monitoringiem operacyjnym. Są to jeziora: Nowogardzkie, Gągnowo, Kańsko, Zaborsko I. Badania punktów objętych monitoringiem diagnostycznym i jednocześnie monitoringiem operacyjnym prowadzone są 4 razy w roku: wczesną wiosną, wczesnym latem, latem i jesienią. Sieć operacyjna W ramach tej formy monitoringu zaplanowano badania 4 jezior. Badania biologiczne obejmą koncetrację chlorofilu a (wskaźnik obligatoryjny) oraz skład gatunkowy i biomasę fitoplanktonu (wskaźniki wytypowane, z uwagi na możliwość ich porównania z wynikami badań z lat wcześniejszych). Program badania wód jeziora Nowogardzkiego, którego dno zostało zanieczyszczone osadami z kanalizacji deszczowej z terenu nieczynnej gazowni, obejmie również 4 krotne badania: fenoli, cyjanków, arsenu, WWA i indeksu olejowego. Jeziora Gągnowo i Kańsko zostały wytypowane do badań monitoringu operacyjnego z uwagi na zagrożenie nie spełnienia celów środowiskowych Ramowej Dyrektywy Wodnej do roku

30 Jezioro Zaborsko I (koło Kołbacza) położone jest na obszarze szczególnie narażonym na zanieczyszczenie związkami azotu pochodzenia rolniczego (OSN zlewnie Płoni). Badania punktów objętych monitoringiem operacyjnym prowadzone są 4 razy w roku: wczesną wiosną, wczesnym latem, latem i jesienią. Sieć operacyjna-celowa Jezioro Miedwie posiada wyjątkowy status jako źródło wody pitnej dla miasta Szczecina. Dlatego wody tego akwenu, bez względu na to czy są objęte planami monitoringu operacyjnego (rok 2008) lub diagnostycznego (rok 2009), są corocznie objęte monitoringiem operacyjnym-celowym. Zakres tych badań jest zgodny z rozporządzeniem MŚ z dn. 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przydatną do spożycia (Dz.U.z dn. 9XII 2002). Ujęcie wody pitnej na jeziorze Miedwie zaopatruje ponad 100 tysięcy ludzi i należy do kategorii A2 (woda wymagająca typowego uzdatniania fizycznego i chemicznego). Wykaz wskaźników i częstotliwość badania wód jeziora Miedwia w ramach monitoringu operacyjnego-celowego wody pitnej znajduje się w tabeli Zakres badań zaplanowanych w roku 2009 pozwoli również na ocenę przydatności wód jezior Miedwie i Płoń do bytowania ryb w warunkach naturalnych. Badania jeziora zostaną przeprowadzone 8 razy, a jeziora Płoń 4 razy. Tabela Badania wody powierzchniowej, z której pobierana jest woda przeznaczona do zaopatrzenia ludności obligatoryjna ilość badań niezbędna do oceny WSKAŹNIKI wody przydatnej do spożycia 1 Odczyn wody 8 2 Barwa 8 3 Zawiesiny ogólne 8 4 Temperatura wody 8 5 Przewodność elektrolityczna (w 20 C) 8 6 Zapach 8 7 Azot azotanowy 8 8 Chlorki 8 9 Fosforany (P- PO 4 ) 8 10 ChZT-Mn 8 11 ChZT-Cr 8 12 tlen rozpuszczony (nasycenie) 8 13 Pięciodobowe zapotrzebowanie tlenu (BZT 5 ) 8 14 Azot amonowy (amoniaki) 8 1 Żelazo rozpuszczone 4 2 Mangan 4 3 Miedź 4 4 Cynk (próbka sączona) 4 5 Siarczany 4 6 Środki powierzchniowo czynne - anionowe 4 7 Indeks fenolowy 4 8 Azot Kjeldahla 4 9 Liczba bakterii grupy Coli 4 10 Liczba bakterii z grupy Coli typu kałowego 4 32

31 WSKAŹNIKI obligatoryjna ilość badań niezbędna do oceny wody przydatnej do spożycia 11 Ogólny węgiel organiczny 4 1 Fluorki 1 2 Bor 1 3 Nikiel 1 4 Arsen 1 5 Kadm 1 6 Chrom ogólny 1 7 Ołów 1 8 Selen 1 9 Rtęć 1 10 Bar 1 11 Cyjanki 1 12 Ekstrakt eterowy 1 13 suma WWA 1 14 Pestycydy ogólne 1 15 Wanad Monitoring wód przejściowych i przybrzeżnych. Struktura sieci pomiarowej w 2009 roku Zaprojektowaną na 2009 rok sieć monitoringu wód przejściowych i przybrzeżnych realizowanego przez WIOŚ w Szczecinie tworzy łącznie 14 stanowisk zlokalizowanych w 4 jednolitych części wód przejściowych (Zalew Szczeciński, Zalew Kamieński, ujście Świny, ujście Dziwny) i 2 jednolitych częściach wód przybrzeżnych (Dziwna Świna, Sarbinowo Dziwna). Badania wykonywane będą w ramach monitoringu operacyjnego. Zakres i częstotliwość wykonywania badań w 2009 roku W ramach monitoringu operacyjnego realizowanego w roku 2009 badane będą elementy jakości biologicznej (fitoplankton, chlorofil a ), elementy jakości fizykochemicznej (wskaźniki charakteryzujące stan fizyczny wód, w tym warunki termiczne, wskaźniki charakteryzujące warunki tlenowe, zasolenie, zakwaszenie, warunki biogenne, a także wskaźniki charakteryzujące występowanie substancji priorytetowych i innych substancji zanieczyszczających) oraz wskaźniki mikrobiologiczne. Na stanowiskach usytuowanych w ujściowych odcinkach rzek Świny i Dziwny prowadzony będzie monitoring operacyjny, w ramach którego realizowany jest program pomiarowy obejmujący wskaźniki biologiczne (chlorofil a ), elementy jakości fizykochemicznej (wskaźniki charakteryzujące stan fizyczny wód, w tym warunki termiczne, wskaźniki charakteryzujące warunki tlenowe, zasolenie, warunki biogenne), jak również wskaźniki mikrobiologiczne. Badania prowadzone będę z minimalną częstotliwością, która w przypadku elementów biologicznych (chlorofil a, fitoplankton) wyniesie 3 razy, natomiast częstotliwość wykonywania pomiarów pozostałych parametrów wyniesie 4 razy w okresie od marca (kwietnia) do października (listopada). Zakres pomiarowy z wyszczególnieniem stacji monitoringowych, w których prowadzone będą badania danych parametrów w ramach monitoringu operacyjnego przedstawiono w tabeli

32 Tabela Zakres pomiarowy na poszczególnych stacjach zlokalizowanych na wodach przejściowych i przybrzeżnych Nazwa stacji Fitoplankton (liczebność, skład gatunkowy, biomasa, chlorofil "a") Temperatura Barwa Zawiesina ogólna Przezroczystość Tlen rozpuszczony Nasycenie tlenem BZT5 OWO Zasolenie Chlorki Przewodność w 200C ph Zasadowość ogólna NH4 NO2 NO3 Azot całkowity PO4 Fosfor całkowity SiO4 Kadm Ołów Rtęć Nikiel Cynk Miedź Miano coli typu kałowego NPL bakterii grupy coli typu kałowego w 100 cm3 wody Wody przejściowe Monitoring operacyjny WL SW DZ C H B2* E IV SWR* tylko chlorofil a + tylko DZR* chlorofil a + Wody przybrzeżne *próby pobierane będą z warstwy powierzchniowej, natomiast na pozostałych stanowiskach zarówno z warstwy powierzchniowej jak i przydennej 34

33 Mapa Lokalizacja punktów monitoringu operacyjnego wód przejściowych i przybrzeżnych przeznaczonych do realizacji w 2009 roku 35

34 Monitoring jakości wód podziemnych Badania wód podziemnych na obszarze szczególnie narażonym na zanieczyszczenia azotanami pochodzenia rolniczego (OSN) Badania na obszarach narażonych na zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego przeprowadzone zostaną przy współpracy z wojewódzkimi inspektoratami ochrony środowiska oraz z uwzględnieniem rozporządzeń dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej w sprawie programów działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych. W ramach badań w sieci wojewódzkiej monitoringu wód podziemnych w województwie zachodniopomorskim w 2009 roku kontynuowane będą badania wód podziemnych na obszarze wrażliwym na zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego zlokalizowanym w zlewni rzeki Płoni. Zgodnie z Rozporządzeniem Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie nr 1/2008 z dnia 19 marca 2008 r. w sprawie określenia wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie narażonych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 34, poz. 665) za obszar szczególnie narażony na wpływ zanieczyszczeń pochodzenia rolniczego został powtórnie uznany obszar w zlewni rzeki Płoni od źródeł do przekroju na km 13.8 (OSN zlewnia Płoni). Rozporządzeniem Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie nr 2/2008 z dnia 6 maja 2008 r. w sprawie wprowadzenia programu działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 48, poz. 1025) wprowadzony został kolejny 4-letni program naprawczy dla OSN w zlewni rzeki Płoni, zgodnie z którym jednostką odpowiedzialną za wykonywanie badań i oceny jakości wód na wyznaczonym obszarze jest Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie. W 2009 roku badania wód podziemnych wykonane zostaną w następujących 7 punktach obejmujących: 6 punktów funkcjonujących w sieci monitoringu regionalnego w obszarze OSN w zlewni rzeki Płoni, 1 nowy punkt, który zostanie włączony do badań w sieci monitoringu regionalnego w obszarze OSN w zlewni rzeki Płoni. Zakłada się, że wyznaczone punkty będą podlegały badaniom corocznym. Kryteria wyboru punktów były następujące: reprezentatywność punktu ze względu na zagospodarowanie terenu i potencjalne lub istniejące, stwierdzone w badaniach, w latach poprzednich, możliwości oddziaływania zanieczyszczeń ze źródeł rolniczych, reprezentatywność punktu ze względu na głębokość i położenie systemie wód podziemnych umożliwiającą śledzenie zmian jakości wód podziemnych położonych głównie w strefach płytszych (do 15 m głębokości), inne, istniejące sieci monitoringu wód podziemnych, lokalizacja punktu zapewniająca dobry dojazd i dostęp do punktu, warunki techniczne dotyczące utrzymania i zabezpieczenia punktu, warunki dotyczące użytkowania punktu i stanu eksploatacji punktu oraz możliwości poboru wody. Częstotliwość i zakres pomiarów Zakres i częstotliwość badań prowadzonych w monitoringu operacyjnym wód podziemnych zaplanowano zgodnie z założeniami Programu Państwowego Monitoringu Środowiska na lata Badania wód podziemnych prowadzone będą: 2 razy w roku - badania wód wgłębnych (w sezonie jesiennym i wiosennym), 4 razy w roku badania wód gruntowych (co kwartał). Zakres badań obejmuje: określenie stężeń tlenu rozpuszczonego w wodzie, azotu amonowego, azotu azotynowego, azotanów oraz pomiary przewodności elektrolitycznej i temperatury. 36

35 Pobór prób wód podziemnych oraz oznaczenia chemiczne wykonane zostaną przez Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Szczecinie. Tabela Lokalizacja punktów objętych monitoringiem w roku 2009 L.p Numer punktu Miejscowość Nazwa Gmina Powiat Głębokość do zwierciadła wody [m p.p.t] 1 PL7 Koszewko Monitoring Jez. Miedwie Stargard Szczeciński Stargard Szczeciński 6,88 gruntowe 2 PL9 Będgoszcz Karczma Stare Czarnowo Gryfino 4,10 wgłębne 3 PL10 Koszewo Monitoring Jez. Miedwie Stargard Szczeciński Stargard Szczeciński 5,00 gruntowe 4 PL21 Kluki wodociąg grupowy Przelewice Pyrzyce - gruntowe 5 PL22 Nowy Przylep piezometr IMUZ - 25 Warnice Pyrzyce 1,87 gruntowe 6 PL23 Reńsko piezometr IMUZ - 23 Warnice Pyrzyce 2,25 gruntowe 7 PL 24* Będgoszcz piezometr nr 2 - stacja paliw LUKOIL Stare Czarnowo Gryfino 7,22 gruntowe * punkt nowy planowany do włączenia w 2009 roku Typ wód Stan otworu czynny (piezometr) czynny (studnia) czynny (piezometr) czynny (studnia) czynny (piezometr) czynny (piezometr) czynny (piezometr) Ilość badań w roku Mapa Punkty regionalnego monitoringu wód podziemnych na obszarze szczególnie narażonym na zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego w 2009 roku. 37

36 2.3. PODSYSTEM MONITORINGU HAŁASU Hałas przemysłowy w 2009 roku Pomiary hałasu przemysłowego wykonywane będą w ramach kontroli przez Wydział Inspekcji. Hałas komunikacyjny w 2009 Ze względu na możliwości techniczne i kadrowe WIOŚ w Szczecinie w 2009 roku planuje wykonać cztery całodobowe pomiary hałasu komunikacyjnego z częstotliwością raz w roku. Tabela 2.3. Wykaz punktów pomiarowych hałasu drogowego mierzonego w porze dziennej i nocnej na terenach województwa zachodniopomorskiego w 2009 roku. Punkt pomiarowy Miejscowość Lokalizacja Droga 1 Ostromice krajowa nr 3 2 Barlinek krajowa nr 3 3 Szczecinek krajowa nr 11 4 Kołobrzeg wojewódzka Nr 102 Mapa 2.3. Lokalizacja punktów pomiarowych hałasu drogowego mierzonego w porze dziennej i nocnej na terenie województwa zachodniopomorskiego w 2009 roku. 38