U Z A S A D N I E N I E

Transkrypt

1 U Z A S A D N I E N I E Zaproponowane w przedmiotowym projekcie ustawy rozwiązania mają na celu unormowanie sposobu świadczenia usług płatniczych oraz uregulowanie działalności polegającej na świadczeniu usług płatniczych, w taki sposób aby zapewniło to harmonizację świadczenia tych usług w całej Unii Europejskiej, w celu wypełnienia ustaleń dyrektywy 2007/64/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego zmieniającej dyrektywy 97/7/WE, 2002/65/WE, 2005/60/WE i 2006/48/WE i uchylającej dyrektywę 97/5/WE, będącej dyrektywą tzw. pełnej harmonizacji. Proponowane w projekcie regulacje w pełni odpowiadają uregulowaniom zawartym w Dyrektywie. W zakresie uregulowania działalności świadczenia usług płatniczych, największe znaczenie naleŝy wiązać z wprowadzeniem przedmiotową dyrektywą oraz nową ustawą na rynek krajowy i zarazem unijny nowego podmiotu regulowanego świadczącego usługi płatnicze instytucji płatniczej, wobec którego będzie obowiązywać zasada jednolitego paszportu w UE, pozwalająca na świadczenie usług płatniczych w całej UE po uzyskaniu zezwolenia tylko w jednym państwie członkowskim. Ustawa ponadto jest pierwszym systemowym uregulowaniem w Polsce zarówno usług płatniczych, jak równieŝ samej działalności polegającej na ich świadczeniu. Dotychczas świadczenie usług płatniczych miało charakter tzw. wolnej działalności gospodarczej, a po wprowadzeniu w Ŝycie ustawy będzie miało charakter działalności regulowanej i poddanej nadzorowi odpowiednich instytucji, w tym przede wszystkim Komisji Nadzoru Finansowego. Kolejne podmioty dołączą do katalogu podmiotów nadzorowanych w ramach jednolitego nadzoru w zakresie ich działalności na rynku finansowym. Ustawa wprowadza zamknięty katalog podmiotów uprawnionych do świadczenia usług płatniczych dostawców usług płatniczych, w którym znajdą się istniejące podmioty np. banki czy spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, ale takŝe nowe podmioty regulowane, poddane nadzorowi KNF - ww. instytucje płatnicze oraz biura usług płatniczych. Biura usług płatniczych w porównaniu z instytucjami płatniczymi i innymi dostawcami usług płatniczych, będą adresatem mniejszych wymogów ustawowych, ale będą teŝ mogły

2 świadczyć usługi płatnicze w ograniczonym zakresie (jedynie przekaz pienięŝny, w tym wpłaty na rachunki), na ograniczoną skalę (ich obroty nie będą mogły przekroczyć euro miesięcznie) oraz na terytorium ograniczonym do Rzeczypospolitej Polskiej, jako podmioty wyłączone z zastosowania zasady jednolitego paszportu. Działalność w formie biur usług płatniczych powinna zapewnić pod rządami nowej ustawy i w nowym reŝimie prawnym, moŝliwość kontynuacji działania podmiotom świadczącym usługi płatnicze, a dotychczas nieregulowanym, czyli tzw. pośrednikom finansowym, którzy zwykle prowadzą działalność w formach drobnej przedsiębiorczości podmiotach o charakterze rodzinnym czy w formie jednoosobowej działalności gospodarczej. Celem dyrektywy, jak równieŝ ustawy jest zwiększenie bezpieczeństwa środków finansowych powierzanych dostawcom usług płatniczych oraz zwiększenie konkurencji na rynku usług płatniczych. Dlatego teŝ tzw. pośrednicy finansowi, punkty opłat za rachunki powinny mieć moŝliwość kontynuacji swojej działalności przy spełnieniu odpowiednich ustawowych wymagań. Skutkiem implementacji dyrektywy ma być bowiem poprawa konkurencyjności zarówno na poziomie europejskim, dzięki ww. zasadzie jednolitej licencji, jak i krajowym, poprzez wprowadzenie nowych kategorii podmiotów świadczących usługi płatnicze. Celem dyrektywy, w zakresie usług płatniczych, jest ponadto usunięcie barier dla transgranicznych produktów SEPA (Single Euro Payment Area), pełna harmonizacja przepisów prawnych na szczeblu unijnym dotyczących usług płatniczych, zwiększenie zaufania konsumentów do nowoczesnych instrumentów płatniczych poprzez wprowadzenie szerokiego dostępu do informacji dla uŝytkowników usług płatniczych oraz jednolite zasady dotyczące wykonania usługi płatniczej. Przyczyni się do tego równieŝ wspomniane zwiększenie bezpieczeństwa środków finansowych powierzanych dostawcom usług płatniczych dzięki regulacji rynku płatniczego i nadzorze nad nim. NaleŜy bowiem wskazać, iŝ podmioty świadczące szeroki zakres usług płatniczych (międzynarodowe przekazy pienięŝne, wpłaty na rachunki bankowe, wydawanie kart płatniczych, rozliczenie kart płatniczych, płatności mobilne, płatności internetowe) zostaną objęte nowym reŝimem prawnym. W celu wypełnienia ustaleń dyrektywy ustawa uzupełnia oraz zmienia szereg istniejących regulacji ustawowych, w tym zawartych w ustawie z dnia 12 września 2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych (Dz. U. Nr 169, poz 1385 z późn. zm), ustawie z 2

3 dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, z późn. zm.), czy w ustawie z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami (Dz. U. nr 123, poz. 1351, z późn. zm.). Ponadto naleŝy wskazać, iŝ prócz dokładnej implementacji PSD, niektóre z artykułów zostały wprowadzone dodatkowo, ale równieŝ wiąŝą się przynajmniej w sposób pośredni z implementacją PSD. Art. 5 ust. 4 wprowadza rozszerzenie zakresu terytorialnego i walutowego Projektu w odniesieniu do odpowiedzialności za wykonanie transakcji płatniczych. Sprawia, iŝ w tym zakresie Przepisy ustawy stosuje się do transakcji one-leg, czyli pomiędzy podmiotami pochodzącymi z państw członkowskich UE a podmiotami pochodzącymi z poza państw członkowskich UE. PSD jako dyrektywa pełnej harmonizacji nie przewiduje wprost takiej opcji, niemniej jednak, PSD nie stoi na przeszkodzie przyjęciu tych samych lub zbliŝonych uregulowań dla pozostałych rozliczeń. Jest to bowiem obszar niezharmonizowany przez dyrektywę. Jak się wydaje, w przyszłości naleŝy zastosować te przepisy w szerszym zakresie. Objęcie ustawą większej ilości transakcji przyczyniłoby się do większej ochrony konsumentów. NaleŜy przy ty zwrócić uwagę, iŝ zgodnie z art. 87 PSD do dnia 1 listopada 2012 Komisja Europejska moŝe w ramach dokonanego przeglądu stwierdzić, iŝ naleŝy dokonać obowiązkowego rozszerzenia zakresu zastosowania dyrektywy na transakcje płatnicze we wszystkich walutach i na transakcje płatnicze, w przypadku których tylko jeden z dostawców usług płatniczych znajduje się na terytorium wspólnoty. W art. 55, będącym implementacją art. 69 PSD, w ust. 1 wprowadzony został krótszy termin wykonania dla wszystkich płatności, w tym związanych z daninami publicznymi, zarówno w stosunku do obowiązującego art. 112a ustawy Prawo bankowe (5 dni roboczych), jak i w stosunku do nowowprowadzanego ustawą z dnia 18 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz ustawy prawo bankowe, która została podpisana przez Prezydenta RP w dniu 29 lipca 2009 r., terminu 2 dni roboczych od dnia przyjęcia gotówki lub obciąŝenia rachunku bankowego posiadacza tego rachunku. Nowy termin został wprowadzony do projektu ustawy o usługach płatniczych jako bezpośrednia implementacja art. 69 PSD oraz motywu 43 PSD (w prawie unijnym 3

4 pierwszeństwo ma wykładnia celowościowa). Mianowicie, dostawca płatnika jest zobowiązany doprowadzić do uznania rachunku dostawcy odbiorcy kwotą transakcji płatniczej zainicjowanej przez płatnika nie później niŝ do końca następnego dnia roboczego po otrzymaniu zlecenia zgodnie z art. 50, co oznacza około 1 dzień, a zainicjowanej przez odbiorcę w tym samym czasie (55 ust. 1), chyba, Ŝe uzgodniono dłuŝszy termin (55 ust. 3). NaleŜy wskazać, iŝ w art. 112a ust. 1 ustawy Prawo bankowe jest wyraźnie określony termin, w którym banki mają obowiązek realizować wpłaty dokonywane gotówką oraz polecenia przelewu dotyczące naleŝności, do których stosuje się przepisy ustawy - Ordynacja podatkowa oraz rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny (Dz. Urz. WE L 302 z ), ostatnio zmienionego aktem dotyczącym warunków przystąpienia Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Republiki Cypryjskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Węgierskiej, Republiki Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Słowenii i Republiki Słowackiej oraz dostosowań w traktatach stanowiących podstawę Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE L 236 z ). Ustawa z dnia 18 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz ustawy prawo bankowe zmienia ww. pięciodniowy termin na 2 dni robocze od dnia przyjęcia gotówki lub obciąŝenia rachunku bankowego posiadacza tego rachunku (do czasu wejścia w Ŝycie ww. ustawy, co nastąpi po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia jest to termin 5 dni roboczych od dnia przyjęcia gotówki lub obciąŝenia rachunku bankowego posiadacza tego rachunku). Termin ten jest czytelny i nie budzi Ŝadnych wątpliwości. Termin realizacji płatności naleŝności poddanych przepisom ustawy Ordynacja podatkowa, jako przepisom administracyjnoprawnym, nie moŝe być przedmiotem uzgodnień między podatnikiem a organami podatkowymi i nie moŝe budzić wątpliwości. Zasadne jest w związku z tym wyłączenie naleŝności publicznoprawnych z zapisu przejściowego zawartego w art. 175, który zgodnie z PSD pozwala na to aby do dnia 1 stycznia 2012 r. płatnik i jego dostawca mogli uzgodnić termin, o którym mowa w art. 55 ust. 1 jako nie dłuŝszy niŝ trzy dni robocze, a nawet przedłuŝony jeszcze o kolejny dzień roboczy w odniesieniu do transakcji płatniczych inicjowanych na papierze. W ustawie przyjęto zatem rozwiązanie polegające na wprowadzeniu nowego przepisu przejściowego dla wykonania transakcji związanych z naleŝnościami publicznoprawnymi poprzez przeniesienie w art. 176 do nowego ust. 3 treści art. 112a ustawy - Prawo bankowe 4

5 oraz art. 32a ustawy o SKOK. Treść ta zostanie jednak na nowo ujęta poprzez objęcie obowiązkiem dotychczas dotyczącym banków i SKOKów, takŝe innych dostawców usług płatniczych, z uwagi na zrównanie ich uprawnień np. w art. 162 z uprawnieniami banków i SKOKów. Termin realizacji płatności naleŝności poddanych przepisom ustawy Ordynacja podatkowa nie tylko nie moŝe być przedmiotem uzgodnień między podatnikiem (czy teŝ dostawcą usług płatniczych) a organami podatkowymi, ale ponadto terminy zapłaty naleŝności podatkowych nie powinny budzić najmniejszych wątpliwości poniewaŝ uchybienia w tym zakresie mogą mieć doniosłe skutki budŝetowe. Stąd teŝ uznano za zasadne wprowadzenie zastrzeŝenia w art. 55 ust. 3, Ŝe moŝliwość wydłuŝenia terminów z art. 55 ust. 1 i 2 nie dotyczy naleŝności publicznoprawnych. Z uwagi na objęcie obowiązkiem realizacji transakcji płatniczych dotyczących naleŝności publicznoprawnych wszystkich dostawców, ustawa uchyli terminy wprowadzone ustawą z dnia 18 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowokredytowych oraz ustawy prawo bankowe. Uchylane przepisy art. 112a ustawy Prawo bankowe i art. 32a ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych mają aktualnie doniosłe znaczenie dla zapewnienia terminowej realizacji płatności zobowiązań podatkowych. NaleŜy jednak podkreślić, iŝ uchylenie tych przepisów wiąŝe się jedynie z przeniesieniem norm prawnych w nich zawartych do ustawy o usługach płatniczych. Art. 150 jest konsekwencją powyŝszych zapisów. Natomiast ze względu na konieczność ustalenia opłaty za wydanie zezwolenia na prowadzenie działalności w charakterze instytucji płatniczej jako formy ekwiwalentu za czynności organów administracji publicznej (ich złoŝoność oraz czasochłonność) zasadne wydaje się ustalenie szczególnej stawki opłaty, która będzie pobierana przez UKNF i będzie stanowiła dochód budŝetu UKNF na wzór przepisów art. 17 ustawy o nadzorze nad rynkiem kapitałowym. Podobnie zostanie ustalona wysokość opłaty za wpis do rejestru, o którym mowa w art. 76 podmiotów tam wskazanych, jak równieŝ opłaty za wpis na listę, o której mowa w art. 177 ust. 1. Opłaty te zgodnie z art. 109 zostaną określone w drodze Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów. 5

6 Zezwolenie na wykonywanie działalności w charakterze instytucji płatniczej oraz zmiana wydanego zezwolenia powinna podlegać, jak się wydaje, opłacie w wysokości złotych. Opłata jako promil kapitału zakładowego byłaby, jak się wydaje, nieadekwatna do czynności organów administracji publicznej. Powinna być jednak niŝsza niŝ w przypadku innych instytucji finansowych, które w wykonywaniu swojej działalności są obłoŝone większymi obostrzeniami (w tym wyŝszymi wymogami kapitałowymi). W art. 159 została określona kwestia wprowadzenia upowaŝnienia do fakultatywnego wydania szczególnych zasad rachunkowości instytucji płatniczych (zmiany do ustawy o rachunkowości). W chwili obecnej nie moŝna bowiem w sposób jednoznaczny określić zasad rozliczeń przeprowadzanych transakcji, zakresu działalności instytucji płatniczych itp., a więc nie moŝna z całą pewnością stwierdzić, iŝ zaistnieje w przyszłości konieczność wydania przedmiotowego rozporządzenia. Art. 162 projektu zawierający zmiany w art. 60 ustawy - Ordynacja podatkowa, jest uzasadniony potrzebą zrównania uprawnień w zakresie transakcji płatniczych instytucji płatniczych oraz z uprawnieniami banków, poczty i SKOK w związku z poddaniem instytucji płatniczych nadzorowi. Odnosi się to równieŝ do biur usług płatniczych w zakresie w jakim projektowana ustawa upowaŝnia je do tego na podstawie art. 129 ust. 2 projektu ustawy. Art. 164 projektu zawierający zmiany w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych wiąŝe się równieŝ z poddaniem instytucji płatniczych oraz biur usług płatniczych nadzorowi, z związku z czym ich uprawnienia w zakresie transakcji płatniczych winny być zrównane z uprawnieniami banków, poczty i SKOK. Art. 168 zawiera zmiany w art. 3 ust. 3 ustawy Prawo dewizowe, które uzasadnione są zrównaniem uprawnień w zakresie transakcji płatniczych w obrocie dewizowym, banków oraz instytucji płatniczych, w związku z poddaniem instytucji płatniczych nadzorowi. Podobnie art. 172 wprowadza zmiany w art. 6 ust. 1 i 2 ustawy o opłatach abonamentowych umoŝliwiając pobór opłat abonamentowych przez wszystkich dostawców usług płatniczych, z uwagi na wprowadzenie ich katalogu i poddanie ich nadzorowi. 6

7 Na podstawie przepisu przejściowego z art. 174 ust. 3 wszyscy dostawcy usług płatniczych będą zobowiązani do dostosowania swoich umów z klientami w zakresie dostarczanych uŝytkownikom usług płatniczych informacji, dotychczas niezawartych w umowach obowiązujących przed wejściem w Ŝycie ustawy lub sprzecznych z ustawą, w ciągu 12 miesięcy od wejścia w Ŝycie ustawy. Zapewni to pełną moŝliwość logistycznego dostosowania umów lub regulaminów z uŝytkownikami usług płatniczych tak aby były w pełni zgodne z nowym porządkiem prawnym. 12-miesięczny okres przejściowy nie powinien wpłynąć negatywnie na tempo wdroŝenia PSD do prawa polskiego, a jedynie umoŝliwić dostawcom usług płatniczych harmonijne przejście do nowych warunków prawnych w relacjach z klientami. Pozostałe przepisy ustawy są wprost bezpośrednio zgodne z odpowiednimi przepisami PSD. Ustawa implementuje równieŝ część dyrektywalną Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 3665/09 z dnia r. w sprawie płatności transgranicznych we Wspólnocie oraz uchylającego rozporządzenie (WE)2560/2001, którego planowane wejście w Ŝycie pokrywa się z terminem implementacji dyrektywy. Rozporządzenie zostało przyjęte 27 lipca 2009 r. przez Radę Unii Europejskiej. Część artykułów rozporządzenia, które co do zasady jest bezpośrednio stosowane i nie wymaga implementacji, zawiera jednak zobowiązanie nałoŝone na państwa członkowskie do wprowadzenia pewnych przepisów. Z reguły implementacja artykułów dyrektywalnych rozporządzenia znalazła swoje uzupełnienie wprost w artykułach implementujących PSD (art. 14 ust. 1, art. 15, art. 103 ust. 1 i 2, art. 110, art. 146 ust. 3, art. 147 ust. 1 i 2). Ponadto w ustawie zostały uwzględnione zmiany do ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami oraz ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze, związane z koniecznością uwzględnienia uwag Europejskiego Banku Centralnego oraz Komisji Europejskiej, wynikających z oceny implementacji do prawa polskiego dyrektywy 98/26/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 maja 1998 r. w sprawie ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych (Dz. Urz. WE nr L 166, str. 45), jak równieŝ upływem ponad siedmiu lat obowiązywania ustawy, co pozwala na ocenę jej funkcjonowania w 7

8 praktyce oraz ustalenie, które z rozwiązań nie sprawdziły się, które wymagają korekt oraz które wywołują wątpliwości interpretacyjne. Ze względu na przystąpienie Narodowego Banku Polskiego do systemu TARGET2 w dniu 19 maja 2008 r. zmiana wybranych artykułów ustawy o ostateczności rozrachunku została zawarta w projekcie ustawy zmieniającej ustawę o obrocie instrumentami finansowymi, zaś pozostałą część zmian, nawiązującą w wybranych miejscach do zmian proponowanych w projekcie ustawy zmieniającej ustawę o obrocie instrumentami finansowymi ze względu na fakt, iŝ dotyczy ona, tak jak w duŝej części ustawa implementująca dyrektywę 2007/64/WE, polskiego systemu płatniczego. Art. 1 pkt 5 lit. c rozszerzono o oddział instytucji kredytowej, co uzupełnia katalog podmiotów, które mogą uczestniczyć w systemach płatności i systemach rozrachunku wartościowych i co jest zgodne z dyrektywą 98/26/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 maja 1998 r. w sprawie ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych (Dz. Urz. WE nr L 166, str. 45). W art. 1 pkt 13 wykreślono wyrazy w celu reorganizacji lub likwidacji uczestnika, aby nie pozostawiał wątpliwości fakt, iŝ zagraniczne postępowanie upadłościowe obejmuje takŝe przypadki egzekucji, która nie musi być prowadzona w celu reorganizacji lub likwidacji. Ponadto, zakres podmiotowy definicji wg projektu obejmuje nie tylko uczestników systemów polskich, ale takŝe podmioty mające siedzibę na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej będące uczestnikami systemów podlegających prawu innego państwa członkowskiego. Taka regulacja dostosuje treść art. 1 pkt 13 ustawy do treści jej art. 5. W art. 1 pkt 14 lit. a zmieniono odwołanie do rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. - Prawo upadłościowe na odwołanie do obecnie obowiązującej ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze. Ponadto, zakres podmiotowy art. 1 pkt 14 lit. a, tak, jak art. 1 pkt 13, dostosowano do treści art. 5 ustawy, poprzez objęcie zakresem art. 1 pkt 14 lit. a zarówno uczestników systemów polskich, jaki i podmioty mające siedzibę na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej będące uczestnikami systemów podlegających prawu innego państwa członkowskiego. W art. 4 usunięto odniesienie do postępowania układowego ze względu na fakt, iŝ obecnie obowiązujące Prawo upadłościowe i naprawcze przewiduje wyłącznie wydanie postanowienia w przedmiocie ogłoszenia upadłości bądź z moŝliwością zawarcia układu, a jeśli to nie jest moŝliwe, w celu likwidacji. Ponadto, zakres tego artykułu rozszerzono o inne środki prawne względem uczestnika, skutkujących zawieszeniem lub ograniczeniem realizacji zleceń 8

9 rozrachunku w systemie. Zgodnie bowiem z art. 2 lit. j dyrektywy 98/26/EC, postępowanie upadłościowe oznacza kaŝde środki zaradcze przewidziane w prawie państwa członkowskiego lub kraju trzeciego zmierzające do likwidacji uczestnika, lub jego reorganizacji, gdzie takie środki zaradcze obejmują zawieszenie lub nałoŝenie ograniczeń na transfery lub płatności. Warto dodać, Ŝe niektóre kraje członkowskie w Raporcie Oceniającym dla Parlamentu Europejskiego i Rady, dotyczącym implementacji Dyrektywy i ewentualnych propozycji jej zmian, zaproponowały rozszerzenie zakresu definicji insolvency proceedings na inne rodzaje postępowań, których wszczęcie wywołuje podobne skutki na systemy płatności i systemy rozrachunku papierów wartościowych. Zamieszczenie w art. 4 odwołania do przepisów Prawa upadłościowego i naprawczego jest uzasadnione faktem, Ŝe przed jego wejściem w Ŝycie w 2003 r. wszystkie przepisy dotyczące ostateczności rozrachunku były umieszczone w ustawie, zaś wraz z wejściem w Ŝycie Prawa upadłościowego i naprawczego część z nich została do niego przeniesiona. Z obowiązującego brzmienia art. 6 ustawy wynika, Ŝe w kaŝdym systemie powinien być zdefiniowany moment, od którego zlecenie rozrachunku nie moŝe być odwołane. Projekt art. 6 nakłada obowiązek określenia w zasadach funkcjonowania systemu krajowego takŝe momentu wprowadzenia zlecenia rozrachunku do systemu krajowego. Na bazie obecnych postanowień ustawy obowiązek zdefiniowania obu tych momentów istnieje tylko w odniesieniu do systemów, które wymagają uzyskania zgody na ich funkcjonowanie (art. 6 i 17 ust. 2 pkt 3). Obowiązku zdefiniowania momentu wprowadzenia zlecenia rozrachunku do systemu nie ma zaś w odniesieniu do systemów prowadzonych przez NBP, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych oraz giełdowe izby rozrachunkowe. Na prowadzenie systemów przez te podmioty nie jest bowiem wymagana zgoda i nie są objęte art. 17 ust. 2 pkt 3. W związku z powyŝszym nowe brzmienie art. 6 wprowadza obowiązek zdefiniowania zarówno momentu wprowadzenia zlecenia rozrachunku do systemu krajowego i momentu, od którego zlecenie takie nie moŝe być odwołane zarówno przez podmioty prowadzące systemy krajowe na podstawie zgody, jak i przez podmioty, które nie takiej zgody na mocy ustawy uzyskiwać nie muszą. Określenie momentu wprowadzenia zlecenia rozrachunku do systemu jest bardzo istotne dla określenia zakresu wypełnienia obowiązków upadłego uczestnika w danym systemie. Treść art. 7 dostosowano do nowego brzmienia art. 4 ustawy. Zmiany w art. 13 ust. 1 3 ustawy są związane z ustanowieniem obowiązku powiadamiania przez NBP właściwych władz innych państw członkowskich, na podstawie art. 13 ust. 3 ustawy, o upadłości podmiotów nie tylko będących jednocześnie uczestnikami systemów 9

10 krajowych i zagranicznych, ale takŝe jedynie zagranicznych. Obecnie, ustawa ogranicza takie obowiązki jedynie do uczestników systemów krajowych, a w sytuacji, w której ogłoszona zostałaby upadłość podmiotu polskiego nieuczestniczącego w systemach krajowych, a jedynie w zagranicznych, na gruncie obecnie obowiązujących przepisów o fakcie tym władze innych państw członkowskich nie musiałyby zostać poinformowane. Dyrektywa 98/26/WE obejmuje jednakŝe swoim zakresem wszystkie systemy rządzone przez prawa państw członkowskich UE i dlatego teŝ proponowana zmiana dąŝy do objęcia swoim zakresem takŝe wyŝej opisanej sytuacji. Konieczność dokonania takiej zmiany wyraził Europejski Bank Centralny w piśmie z dnia 5 kwietnia 2005 r., znak: PSSC/2005/148. Uregulowanie takie są potrzebne takŝe w związku z zawarciem przez NBP umowy uczestnictwa w systemie EURO1 i koniecznością powiadamiania przez NBP o upadłości pochodzących z Polski uczestników systemów EURO1 i STEP2. W celu osiągnięcia wyŝej opisanego celu, istotna jest kwestia nałoŝenia na sądy i właściwe organy obowiązku informowania NBP o ogłoszeniu upadłości, wydaniu orzeczenia, postanowienia lub decyzji takŝe w odniesieniu do podmiotów polskich, będących uczestnikami systemów podlegających prawu innych państw członkowskich, niezaleŝnie od tego, czy jednocześnie uczestniczą w systemach polskich, czy nie. Kwestie powyŝsze ta wiąŝą się z art. 13 ustawy w dwóch zakresach: - przekazywania do NBP informacji o ogłoszeniu upadłości (ust. 1), - przekazywania do NBP informacji o innych zdarzeniach traktowanych na równi z ogłoszeniem upadłości (ust. 2). Jeśli dany podmiot mający siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, będzie uczestnikiem takŝe (lub tylko) systemu podlegającego prawu innego państwa członkowskiego, wówczas sądy na podstawie art. 13 ust. 1 ustawy powinny powiadomić NBP o ogłoszeniu takiej upadłości. To rozwiązałoby problem tylko w odniesieniu do ogłoszenia upadłości, a nie objęło przypadków, o których mowa w art. 13 ust. 2 (np. zawieszenie działalności) w stosunku do podmiotów pochodzących z Polski, uczestniczących w systemach podlegających prawu innych państw członkowskich. Informacja taka jest potrzebna ze względu na obowiązek przekazania jej przez NBP właściwym władzom innych państw członkowskich. W art. 13 dodano takŝe ust. 2a rozciągający obowiązki powiadamiania na uczestników pośrednich, jeŝeli zostali oni uznani za uczestników, zaś zdanie wstępne ust. 3 artykułu 13 zostało rozszerzone o odwołania do ust. 2a. 10

11 W art. 14 obowiązek nałoŝony dotychczas jedynie na podmioty uczestniczące w systemach polskich rozciągnięto takŝe na podmioty polskie uczestniczące w systemach podlegających prawu innych Państw Członkowskich Unii Europejskiej. Przepis ten jest odzwierciedleniem art. 10 zdanie 4 dyrektywy 98/26/WE. W art. 16 ust. 1 rozszerzono zakres systemów, na których prowadzenie jest wymagana zgoda Prezesa NBP, o systemy płatności w rozumieniu ustawy o usługach płatniczych. W art. 16 ust. 3 doprecyzowano, iŝ zgody na wprowadzenie zmian w zasadach funkcjonowania systemu wymagają jedynie te zmiany, które mogą mieć wpływ na jego sprawne i bezpieczne funkcjonowanie. W dotychczasowej praktyce wydawania przez Prezesa NBP zgód na zmiany w zasadach funkcjonowania systemów zaistniało bowiem wiele przypadków, w których zgoda dotyczyła zmian niepływających na zwiększenie ryzyka finansowego generowanego przez system, a konieczność jej uzyskania wywoływała jedynie zbędną biurokrację zarówno po stronie podmiotu prowadzącego system, jak i NBP. Nowe brzmienie ust. 3 art. 16 ma na celu zapobieŝenie podobnym sytuacjom w przyszłości. Zmiana art. 17 ust. 3 ustawy jest związana z dodaniem art. 2b (moŝliwość objęcia przepisami ustawy uczestników pośrednich), a takŝe z rezygnacją z wymogu umieszczania na liście uczestników systemu miejsca prowadzenia ich działalności, gdyŝ w praktyce okazało się, iŝ podanie nazwy i siedziby uczestnika systemu jest wystarczające. W związku z koniecznością powiadamiania NBP o zmianach w akcjonariacie dodano w art. 17 nowy ust. 3a, nakładający na prowadzące systemy krajowe podmioty, działające w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjnej, obowiązek załączania do wniosku o wydanie zgody na prowadzenie systemu listy udziałowców lub akcjonariuszy z podaniem ich procentowego udziału. Ponadto, w związku z faktem wystąpienia w praktyce i uznania zmian w akcjonariacie podmiotów prowadzących systemy uznane za szczególnie istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa funkcjonowania systemu, zaproponowano dodanie ust. 3b w art. 17. W art. 17 ust. 4 czas na poinformowanie organu wydającego zgodę na prowadzenie systemu krajowego przez podmiot prowadzący system o zmianach w zakresie listy uczestników systemu i innych danych, o których mowa w ust. 3 artykułu 17, został wydłuŝony do maksimum 7 dni, co ma na celu zapewnienie zgodności z praktyką. Art. 18 ust. 4 i 5 stanowią poszerzenie instrumentów nadzoru nad systemami krajowymi. W praktyce okazało się, iŝ ze względu na standardy międzynarodowe, które nie mają mocy wiąŝącej i przez to nie są wdraŝane do praw krajowych, ale które stanowią jedno z podstawowych źródeł sprawowania nadzoru nad systemami płatności lub systemami 11

12 rozrachunku papierów wartościowych, istniały potrzeby raportowania instytucjom europejskim (jak Europejskiemu Bankowi Centralnemu), róŝnych informacji dotyczących funkcjonowania systemów. Dotychczas nie istniała podstawa prawna do uzyskiwania przez podmioty nadzorujące systemy takich informacji, a art. 18 ust. 4 i 5 ma na celu jej stworzenie. Kryteria oceny nadzorowanych przez Narodowy Bank Polski systemów płatności zostały określone w dokumencie, umieszczonym na stronie internetowej NBP Polityka Narodowego Banku Polskiego w zakresie nadzoru nad systemami płatności. W dokumencie tym zostały wymienione zostały wspomniane wyŝej standardy międzynarodowe, którymi NBP, jako organ nadzorujący systemy płatności, kieruje się, dokonując oceny ich funkcjonowania. Art. 21 uchylono ze względu na fakt, iŝ był on wprowadzony do systemu prawnego w momencie obowiązywania ustawy z dnia 19 listopada 1999r. Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz.1178, z późn. zm.). Obecnie obowiązująca ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz.1807, z późn. zm.), która zastąpiła Prawo działalności gospodarczej, ma nieco inną konstrukcję prawną. Dla potrzeb omawianej tematyki trzeba zwrócić uwagę na art. 75 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Zgodnie z ust. 4 tego artykułu uzyskania zgody wymaga prowadzenie systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych, w zakresie określonym przepisami ustawy o ostateczności rozrachunku. Porównanie tego ustępu (ust. 4 w art. 75) z ust. 1 (ust.1 w art. 75) prowadzi do wniosku, Ŝe ustawa o swobodzie działalności gospodarczej uwzględnia przedstawioną wyŝej odmienną rolę oraz normatywne znaczenie przepisów ustawy o ostateczności rozrachunku. Podstawowymi załoŝeniami obowiązujących przepisów jest to, Ŝe prowadzenie systemu nie musi być działalnością gospodarczą a prowadzącym system nie musi być przedsiębiorca. Zgodnie z zaproponowanym brzmieniem art. 22, publikowana na jego podstawie lista powinna zawierać nie tylko listy uczestników, ale takŝe systemów, do których stosuje się przepisy o ostateczności rozrachunku, co zwiększy walor jego informacyjny. Ponadto, propozycja publikowania ww. danych na stronach internetowych NBP i odstąpienie od koncepcji publikowania w formie obwieszczenia Prezesa NBP listy uczestników systemów, do których stosuje się przepisy o ostateczności rozrachunku zostało dokonane ze względu na fakt, iŝ dotychczasowa praktyka wykazała, Ŝe obwieszczenie to często traci na aktualności ze względu na zmiany w zakresie uczestników systemów, zaś ze względów proceduralnych nie jest moŝliwe, aby jego zmiany następowały w bardzo szybkim czasie. Dlatego teŝ przyjęto nowe rozwiązanie, posługując się analogią do ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do 12

13 informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz z późn. zm.), zgodnie z którą walor informacji publicznej ma informacja umieszczona w formie elektronicznej w Biuletynie Informacji Publicznej. Publikowanie listy uczestników systemów w formie elektronicznej pozwoli takŝe na bieŝące aktualizowanie informacji w niej zawartych. Zmiana art. 135 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze jest związana z uwagą Komisji Europejskiej, dotyczącą wdroŝenia do prawa polskiego artykułu 7 1 dyrektywy 98/26/WE. W swoim piśmie z dnia 19 listopada 2003 r., znak: D(2003) 473, Komisja podkreśliła, iŝ artykuł 7 dyrektywy dotyczy zarówno systemów rozrachunku netto, jak i brutto i Ŝe w związku z tym jego transpozycja do prawa polskiego jest niepełna. Dlatego teŝ zakres art. 135 został rozszerzony o systemy rozrachunku brutto (dotychczas artykuł ten odnosił się jedynie do systemów rozrachunku netto). W art. 136 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze dodano wyraz tego przed wyrazem systemu ze względu na fakt, iŝ w projektowanym stanie prawnym nie będzie istniała definicja systemu ani w ustawie o ostateczności rozrachunku, ani w ustawie Prawo upadłościowe i naprawcze i w związku z tym art. 136 w zaproponowanym brzmieniu doprecyzuje, Ŝe chodzi o system krajowy, o którym mowa w tym przepisie. W art. 137 doprecyzowano, Ŝe chodzi o zlecenie rozrachunku, które zostało wprowadzone do systemu krajowego po ogłoszeniu upadłości (a nie w dniu jej ogłoszenia, czyli teoretycznie takŝe przed ogłoszeniem upadłości, które w kontekście projektowanych uregulowań liczy się od konkretnej godziny i minuty). NaleŜy wskazać, iŝ ww. dyrektywa nakłada obowiązek wprowadzenia w Ŝycie przepisów niezbędnych do jej wykonania do dnia 1 listopada 2009 r. Z tego względu, z uwagi na przedłuŝenie prac nad projektem ustawy ze względu na jej złoŝoność, planowane jest krótkie vacatio legis, niemniej jednak zostaną uwzględnione niezbędne wymogi w zakresie procesu dostosowawczego dzięki odpowiednim przepisom przejściowym. 1 Art. 7 dyrektywy 98/26/WE: Postępowanie upadłościowe nie działa wstecz na prawa i obowiązki uczestnika wynikające z jego uczestnictwa lub w związku z uczestnictwem w systemie przed momentem otwarcia takiego postępowania, jak zdefiniowano w art. 6 ust

14 14

15 O C E N A S K U T K Ó W R E G U L A C J I 1. Podmioty, na które będzie oddziaływał akt normatywny Projekt ustawy będzie oddziaływał na banki krajowe, oddziały instytucji kredytowych, oddziały banku zagranicznego, instytucje pieniądza elektronicznego, pocztowego operatora publicznego, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, w tym Krajową Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-Kredytową oraz szereg innych podmiotów np. tzw. pośredników finansowych (punkty opłat za rachunki) i inne podmioty świadczące szeroki zakres usług płatniczych, w tym międzynarodowe przekazy pienięŝne, wpłaty na rachunki bankowe, wydawanie kart płatniczych, rozliczanie kart płatniczych, płatności mobilne, płatności internetowe, które to podmioty zostaną objęte całkowicie nowym reŝimem prawnym. Projekt będzie miał równieŝ wpływ na klientów tych instytucji, a takŝe na Urząd Komisji Nadzoru Finansowego i Komisję Nadzoru Finansowego, Narodowy Bank Polski oraz Ministerstwo Finansów. Nie jest moŝliwe podanie szacunkowej liczby podmiotów świadczących w chwili obecnej usługi płatnicze w charakterze tzw. wolnej działalności gospodarczej z uwagi na fakt, iŝ nie dysponuje danymi dotyczącymi ilości takich podmiotów. Nie jest to w chwili obecnej działalność regulowana, podlegająca nadzorowi. Dopiero wprowadzana w projekcie ustawy konieczność rejestrowania działalności czy teŝ wpisywania na listę podmiotów świadczących usługi płatnicze w okresie przejściowym, pozwoli w przyszłości na odpowiednie, szczegółowe, podmiotowe analizy rynku. Z uwagi na dotychczas istniejące przepisy w zakresie niektórych podmiotów, które zostaną objęte ustawą o usługach płatniczych istnieje potrzeba przedstawienia w toku uzgodnień międzyresortowych moŝliwości oszacowania liczby podmiotów świadczących w chwili obecnej poszczególne z usług płatniczych (np. podmiotów świadczących międzynarodowe przekazy pienięŝne, wpłaty na rachunki bankowe, wydawanie kart płatniczych, rozliczenie kart płatniczych, płatności mobilne, płatności internetowe) przez inne instytucje, które mogą nimi dysponować, w tym np. Narodowy Bank Polski. 2. Wpływ aktu normatywnego na dochody i wydatki sektora finansów publicznych Systemowa regulacja usług płatniczych, dotychczas będących tzw. wolną działalnością gospodarczą, przyczynia się do potrzeby zwiększenia zatrudnienia w jednostce zajmującej się regulacją usług i systemów płatniczych w resorcie finansów, o co najmniej 4 etaty. Ustawa zawiera bowiem delegacje do wydania kilkunastu rozporządzeń i wiąŝe się z obsługą, w tym wnioskowo-skargową i informacyjną licznych podmiotów będących 15

16 adresatami ustawy, zawartych w katalogu dostawców usług płatniczych oraz uŝytkowników usług płatniczych, w tym konsumentów. W chwili obecnej zadania związane z obszarem usług płatniczych powierzone są jednemu pracownikowi. Niemniej jednak powyŝsze zostanie zapewnione poprzez przesunięcie 4 etatów z innych departamentów resortu finansów, a więc nie będzie to miało przełoŝenia na zwiększenie wydatków sektora finansów publicznych w tym zakresie. Natomiast ze względu na konieczność przymusowego dochodzenia naleŝności ujętych w projekcie, tj. nałoŝenie na organy egzekucyjne nowych obowiązków polegających głównie na konieczności dochodzenia kar pienięŝnych (art. 111 ust. 2) i wpłat z tytułu nadzoru (art. 109 ust. 2 oraz 139 ust. 2) wprowadzonych na podstawie niniejszej ustawy, w oparciu o przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, jak się wydaje, istnieje potrzeba zwiększenia obsady kadrowej pracowników egzekucji w urzędach skarbowych. Aktualne obciąŝenie pracą pracowników egzekucji w urzędach skarbowych, bez doetatyzowania organów egzekucyjnych, moŝe istotnie utrudnić sprawną egzekucję kar i wpłat na pokrycie kosztów nadzoru. Brak jest jednak moŝliwości oszacowania w chwili obecnej ilości spraw, które mogą zostać skierowane do egzekucji administracyjnej. Dlatego teŝ, po stosownej analizie, naleŝy zapewnić w przyszłości dodatkowe etaty w organach egzekucyjnych. Na obecnym etapie nie jest moŝliwe określenie wielkości koniecznego zatrudnienia. ObciąŜenie poszczególnych urzędów skarbowych będzie nierównomierne. Zwiększone zapotrzebowanie na etaty wystąpi w części z nich. Wysokość zapotrzebowania na etaty będzie moŝna określić po wprowadzeniu ustawy w Ŝycie i w oparciu o ilość zarejestrowanych na podstawie niniejszej ustawy podmiotów. NaleŜy przy tym zauwaŝyć, Ŝe wszystkie podmioty tworzone na podstawie niniejszej ustawy będą rejestrowane przez Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, która będzie równieŝ nakładać kary pienięŝne, a takŝe na jej rzecz będą wnoszone wpłaty z tytułu nadzoru. Koszty osobowe etatów w organach egzekucyjnych wyniosą rocznie (bez dodatkowego wynagrodzenia rocznego) w przeliczeniu na jeden etat złotych. Natomiast koszty bieŝące i majątkowe (wyposaŝenie stanowiska) w przeliczeniu na jeden etat wyniosą jednorazowo złotych. 16

17 Z uwagi na brak moŝliwości oszacowania ilości koniecznych etatów, ustawa w powyŝszym zakresie dotyczącym organów egzekucyjnych, nie odniesie bezpośrednich skutków w 2009 r. ani w 2010 r. Objęcie nadzorem instytucji płatniczych i biur usług płatniczych będzie ponadto wymagało zwiększenia rocznego budŝetu Urzędu KNF, jak wynika z wyliczeń Urzędu KNF - o kwotę ponad 7 mln złotych. Wyliczenia (poniŝej uszczegółowione) zostały oparte o ostroŝne szacunki dotyczące rozmiaru poddanego projektowanej regulacji sektora rynku. Zgodnie z wstępną oceną Urzędu KNF realizacja przez organ nadzoru zadań przewidzianych w projektowanej ustawie wiąŝe się z koniecznością zwiększenia zatrudnienia o docelowo 30 etatów (przede wszystkim pracowników bezpośrednio zaangaŝowanych w czynności nadzorcze, ale takŝe pracowników zaplecza niezbędnego dla prawidłowego realizowania funkcji nadzorczych: prawnego, informatycznego i administracyjnego). Na szacowane koszty nadzoru składają się zarówno koszty osobowe (wynagrodzenia, pochodne i narzuty), jak i wydatki bieŝące oraz majątkowe przypadające na dodatkowe etaty. Szacowane koszty nadzoru Urząd określił, iŝ są na poziomie wydatków roku Średni roczny koszt na 1 etat Liczba etatów nowych SUMA: Koszty osobowe (wynagrodzenia pochodne i narzuty) 143 tys. zł tys. zł Koszty bieŝące i majątkowe 91 tys. zł tys. zł Koszty ogółem 234 tys. zł tys. zł Projektowana ustawa przewiduje zastosowanie w odniesieniu do sektora usług płatniczych rozwiązań funkcjonującego w Polsce modelu finansowania nadzoru nad rynkiem finansowym. Analogicznie jak w przypadku kosztów nadzoru bankowego, ubezpieczeniowego, emerytalnego i nadzoru nad rynkiem kapitałowym, wydatki Urzędu KNF pokrywane będą z budŝetu państwa i w całości równowaŝone wpłatami wnoszonymi przez podmioty nadzorowane działające w danym sektorze, w tym przypadku przez instytucje płatnicze i biura usług płatniczych. NaleŜy zaznaczyć, Ŝe koszty nadzoru nad poszczególnymi sektorami rozliczane są odrębnie, a roczny koszt, który łącznie obciąŝy 17

18 instytucje płatnicze i biura usług płatniczych będzie kosztem rzeczywistym poniesionym na nadzór nad tym sektorem w danym roku. W związku z powyŝszym koszty związane z wprowadzeniem nadzoru nad instytucjami płatniczymi i biurami usług płatniczych będą neutralne dla budŝetu państwa, zwiększą natomiast, w stosunku do stanu obecnego, koszty funkcjonowania poszczególnych przedsiębiorców objętych obowiązkiem dokonywania wpłat. Koszty prowadzenia działalności przez objętych nadzorem przedsiębiorców wzrosną w przypadku instytucji płatniczych o kwotę nie większą niŝ wskazany w ustawie odsetek obrotów instytucji płatniczych, a w przypadku biur usług płatniczych odpowiednio o kwotę nie większą od wyliczonej w odniesieniu do liczby dokonywanych transakcji. Ustawa przewiduje upowaŝnienie dla Prezesa Rady Ministrów do określenia w drodze rozporządzeń terminów uiszczania, wysokości i sposobu obliczania wpłat. Przepisy rozporządzeń określą w granicach maksimum ustawowego wysokość wskaźnika, określającego rzeczywisty poziom kosztów instytucji płatniczych oraz biur usług płatniczych związanych z koniecznością pokrycia kosztów nadzoru. Niemniej jednak naleŝy wskazać, iŝ proponowana ilość nowych etatów powinna wynikać z odpowiedniej analizy, w tym powinna być powiązana z kosztami nadzoru, które nie zostały określone przez Urząd KNF. Zwiększenie etatów powinno być wynikiem analizy rzeczywistego zapotrzebowania i odpowiadać kosztom rzeczywistym ponoszonym na nadzór nad tym sektorem w związku z wejściem w Ŝycie nowej regulacji. Ilość nowych etatów powinna być pochodną nowych obowiązków UKNF i proporcjonalna do faktycznego zapotrzebowania opartego na precyzyjnych wyliczeniach. Koszty nadzoru powinny być rozliczane w oparciu o rzeczywiste koszty poniesione na nadzór nad działalnością na rynku usług płatniczych. Ponadto warto wskazać na konieczność szerszego uzasadnienia oszacowania kosztu osobowego jednego dodatkowego etatu w KNF. Mając na uwadze powyŝsze, obecne szacunki UKNF w zakresie zapotrzebowania na etaty oraz koszty nadzoru będą zweryfikowane w perspektywie dwóch lat budŝetowych w oparciu o dane faktyczne zebrane w trakcie funkcjonowania nowej regulacji dotyczącej rynku usług płatniczych. NaleŜy ponadto wziąć pod uwagę, iŝ dochodem budŝetu UKNF będą równieŝ opłaty o charakterze publicznoprawnym z tytułu udzielonych zezwoleń i wpisów do rejestru (na listę), o których była mowa wyŝej, gdyŝ ustawa czyni UKNF ich beneficjentem. 18

19 Ustawa wprowadza bowiem uregulowanie dotyczące prowadzenia działalności w zakresie świadczenia usług płatniczych, czyniąc z niej przede wszystkim co do zasady działalność podlegającą zezwoleniu, a w zakresie biur usług płatniczych oraz podmiotów mogących prowadzić działalność w zakresie usług płatniczych bez zezwolenia w okresie przejściowym działalność regulowaną. To oznacza, Ŝe spowoduje to dodatkowe dochody dla budŝetu UKNF z uwagi na wiąŝącą się z uzyskaniem zezwolenia konieczność poniesienia opłaty określonej w stosownym Rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów, a takŝe wiąŝącą się z uzyskaniem wpisu do rejestru instytucji płatniczych, ich agentów, biur usług płatniczych oraz na listę podmiotów mogących prowadzić działalność w zakresie usług płatniczych bez zezwolenia w okresie przejściowym - konieczność poniesienia opłaty, równieŝ tam określonej (art. 109). Ministerstwo Finansów proponuje opłatę za wydanie zezwolenia w wysokości 6 tysięcy złotych, a za wpis do rejestru w wysokości 616 złotych (w wysokości standardowej opłaty skarbowej za wpis do rejestru). Globalna kwota dodatkowych dochodów dla budŝetu UKNF z tytułu opłaty, naleŝnej od zezwoleń i od dokonania wpisu do rejestru działalności regulowanej, nie jest na chwilę obecną moŝliwa do oszacowania, poniewaŝ nie jest wiadoma liczba podmiotów, które wystąpią o udzielenie zezwolenia w Polsce (mogą to zrobić w innym kraju - zaleŝy to od siedziby osoby prawnej i wyboru jej załoŝyciela w tym zakresie) czy teŝ wpis na listę podmiotów świadczących usługi płatnicze w okresie przejściowym, czy teŝ do rejestru. 3. Wpływ aktu normatywnego na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na funkcjonowanie przedsiębiorstw Projekt ustawy moŝe pozytywnie oddziaływać na sektor przedsiębiorstw i gospodarstw domowych. Spowoduje usunięcie barier dla transgranicznych produktów SEPA (Single Euro Payment Area), zwiększenie konkurencji pomiędzy podmiotami świadczącymi usługi płatnicze oraz zwiększenie zaufania konsumentów do nowoczesnych instrumentów płatniczych. Powinna pojawić się poprawa konkurencyjności przedsiębiorstw zarówno na poziomie europejskim, dzięki zasadzie jednolitej licencji, jak i krajowym, poprzez wprowadzenie nowej kategorii podmiotów świadczących usługi płatnicze. Zapewniony zostanie szeroki dostęp do informacji dla uŝytkowników usług płatniczych oraz jednolite zasady dotyczące wykonania usługi płatniczej. 19

20 Ustawa powinna przyczynić się do rozwoju obrotu bezgotówkowego, co spowoduje zwiększenie rynku usługodawców tym zakresie, jak równieŝ przyczyni się do bardziej płynnego przejścia do strefy euro. NaleŜy wskazać, iŝ ustawa czyni ze świadczenia usług płatniczych działalność regulowaną oraz zezwala na jej wykonywanie jedynie podmiotom zawartym we wprowadzanym katalogu dostawców usług płatniczych. W związku z tym istniejące podmioty zajmujące się świadczeniem usług płatniczych, nie mieszczące się w katalogu ww. dostawców (np. nie będące bankiem lub SKOK-iem) do dnia 30 kwietnia 2011 r. (art. 177) będą musiały podjąć kroki w celu dostosowania swojej formy wykonywania działalności w zakresie usług płatniczych, do tych przewidzianych w ustawie. Natomiast instytucje finansowe, które prowadziły działalność w zakresie usług przekazu pienięŝnego w dniu wejścia w Ŝycie niniejszej ustawy, jeŝeli powiadomią KNF o tej działalności do dnia 25 grudnia 2009 r., po spełnieniu stosownych wymogów, mogą być wpisane do rejestru instytucji płatniczych (art. 180). W zakresie zdolności polskich podmiotów do sprostania konkurencji podmiotów zagranicznych na rynku usług płatniczych w kontekście zasady jednolitego paszportu w UE, naleŝy wskazać, iŝ w duŝej mierze polskie podmioty powinny być na to przygotowane, z uwagi na to, Ŝe dotychczasowa działalność w zakresie usług płatniczych nie była regulowana, a więc wykonywanie jej odbywało się na zasadzie tzw. wolnej działalności gospodarczej na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Na tej podstawie podmioty zagraniczne mogły tworzyć swoje oddziały lub przedstawicielstwa w Polsce oraz zawierać umowy agencyjne z podmiotami krajowymi. Ponadto naleŝy wskazać, iŝ w wielu z krajów unijnych regulacja, a na pewno harmonizacja usług płatniczych równieŝ będzie novum, dlatego podmioty z tych krajów równieŝ będą musiały przygotować się na konkurencję ze strony podmiotów zagranicznych, w tym polskich. Istnieje zatem moŝliwość, iŝ w ogólnym bilansie polskie podmioty mogą zyskać na paszporcie europejskim. Na wzroście konkurencji z pewnością zyskają uŝytkownicy usług płatniczych. 4. Wpływ aktu normatywnego na rynek pracy Projekt ustawy nie powinien mieć większego wpływu na rynek pracy. Z uwagi jednak na poprawę konkurencyjności poprzez wprowadzenie nowej kategorii podmiotów świadczących usługi płatnicze oraz zwiększenie zaufania konsumentów do nowoczesnych instrumentów płatniczych powinien nastąpić szybszy rozwój obrotu bezgotówkowego. 20

21 Zapewnić to powinna zwiększona, dzięki konkurencji, innowacyjność oraz zachęty względem uŝytkowników usług płatniczych, którzy uzyskają większe bezpieczeństwo środków finansowych powierzanych dostawcom usług płatniczych, a takŝe większe bezpieczeństwo prawne dzięki wymogom informacyjnym wprowadzonym w ustawie. Rozwój rynku nowoczesnych usług płatniczych powinien natomiast przyczynić się do zwiększenia ilości miejsc pracy u powstających usługodawców. Z drugiej strony mimo konieczności przekształceń w biura usług płatniczych, instytucje płatnicze lub ich agentów małych przedsiębiorców, często rodzinnych czy prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, prowadzących dotychczas działalność w zakresie usług płatniczych na zasadach tzw. wolnej działalności gospodarczej odpowiednie przepisy przejściowe i wachlarz moŝliwości przekształceń powinny przyczynić się do utrzymania istniejącego wolumenu miejsc pracy na rynku mniejszych pośredników finansowych czy remitentów. W projekcie ustawy o usługach płatniczych przyjęto rozwiązania prawne, które powinny pozwolić wszystkim istniejącym podmiotom utrzymać się na rynku przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiednich wymogów ostroŝnościowych względem nich. Intencją ustawodawcy europejskiego ani krajowego nie jest bowiem ograniczenie ilości podmiotów na rynku, ale jedynie poddanie ich regulacji, tak aby moŝna było zwiększyć pewność prawną i bezpieczeństwo środków powierzanych tym instytucjom przez ich klientów. Ustawa o usługach płatniczych spowoduje przyrost zatrudnienia w Komisji Nadzoru Finansowego oraz organach egzekucyjnych urzędów skarbowych, związany z wprowadzoną przez nowy reŝim prawny koniecznością regulowania rynku dostawców usług płatniczych i prowadzenia nadzoru ostroŝnościowego nad niektórymi dostawcami usług płatniczych, nie będącymi dotychczas przedmiotem nadzoru, jak i nadzoru w zakresie zgodności działania ich z przepisami prawa (compliance). 5. Wpływ aktu normatywnego na sytuację i rozwój regionalny Projekt ustawy nie będzie miał duŝego wpływu na sytuację i rozwój regionalny. Niemniej jednak rozwój nowoczesnych form płatności, a przez to innowacyjności gospodarki i obrotu bezgotówkowego, do czego powinna przyczynić się ustawa, powinien wspomóc rozwój społeczeństwa informacyjnego i przeciwdziałać wykluczeniu finansowemu oraz sprzyjać edukacji finansowej w rejonie równieŝ mniejszych miast i wsi. Ponadto 21

22 wprowadzenie łagodniejszego reŝimu dla biur usług płatniczych, a więc punktów przyjmowania opłat, celem ich przekazu lub wpłaty na odpowiedni rachunek płatniczy, powinno pozwolić na rozwój tego typu działalności we wszystkich regionach i odpowiednie nasycenie punktami we wszystkich skupiskach ludzkich. 6. Konsultacje społeczne Projekt ustawy zostanie przekazany do zaopiniowania w ramach uzgodnień międzyresortowych, w tym równieŝ do organizacji społeczno-zawodowych oraz naukowych, takich jak: Związek Banków Polskich, Krajowy Związek Banków Spółdzielczych, Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa, Polska Izba Ubezpieczeń, izb gospodarczych pośredników finansowych (Milamedia, Accadia), Polska Izba Informatyki i Telekomunikacji, Federacja Konsumentów, Polska Akademia Nauk oraz Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego. Ponadto projekt będzie konsultowany z Narodowym Bankiem Polskim, Krajową Izbą Rozliczeniową, Bankowym Funduszem Gwarancyjnym, Pocztą Polską, Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych, Centrum Rozliczeń i Informacji, Fundacją Autodeskrypcja, organizacjami kartowymi (VISA Europe, American Express). Przekazanie projektu na ścieŝkę legislacyjną zostało ponadto poprzedzone konsultacją projektu Ministerstwa Finansów z grupą roboczą ds. usług płatniczych Rady Rozwoju Rynku Finansowego powołaną przez Ministra Finansów. Grupa robocza została powołana w toku krajowych prac implementacyjnych w dniu 28 sierpnia 2007 r. w ramach RRRF i składała się z przedstawicieli administracji oraz rynku płatniczego. Odbyło się 9 spotkań w ramach Grupy Roboczej. PowyŜsze konsultacje były konieczne z uwagi na złoŝoną materię projektu i licznych adresatów nowej ustawy mającej charakter pionierski dla uczestników polskiego rynku płatniczego. Celem konsultacji w ramach RRRF było zapewnienie przyszłego sprawnego przeprowadzenia formalnych uzgodnień międzyresortowych i konsultacji społecznych oraz uniknięcia ewentualnych opóźnień. Większość uwag zgłoszonych w trakcie prac Grupy Roboczej została uwzględniona w przedmiotowym projekcie. 22