Egzekucja administracyjna charakter i rodzaje* 1

Transkrypt

1 Anna Sereda Egzekucja administracyjna charakter i rodzaje* 1 I. Wstęp Egzekucja administracyjna została uregulowana w ustawie z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Ustawa określa podstawowe zasady postępowania egzekucyjnego, środki egzekucyjne oraz organy uprawnione do stosowania środków egzekucyjnych. Egzekucję administracyjną można określić jako działania polegające na stosowaniu środków przymusu przez organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego w celu doprowadzenia do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków wobec państwa. Obowiązki te mają charakter publicznoprawny tzn. wynikają ze stosunków administracyjnych i są egzekwowane w drodze egzekucji administracyjnej. Ich źródłem są decyzje administracyjne albo przepisy prawa. Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji wymienia w art. 2 1 obowiązki, które podlegają egzekucji administracyjnej. Do obowiązków o charakterze pieniężnym należą m.in: podatki, inne opłaty do których stosuje się ordynację podatkową, grzywny i kary pieniężne wymierzone przez organy administracji publicznej (policja, inspekcja sanitarna, inspekcja budowlana), inne należności pieniężne pozostające we właściwości organów administracji publicznej, wpłaty na fundusze, kary, mandaty. Katalog obowiązków jest bardzo szeroki, należą do niego również obowiązki o charakterze niepieniężnym pozostające we właściwości organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego lub przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie przepisu szczególnego 2. Można przypuszczać, że przez tak dokładne i kazuistyczne wskazanie obowiązków podlegających egzekucji administracyjnej, ustawodawca chciał uniknąć wątpliwości co do trybu w jakim mają być egzekwowane dane obowiązki. Co z pewnością jest ułatwieniem dla wszelkich podmiotów zarówno egzekwujących obowiązki, jak i zobowiązanych do ich spełnienia. 1* Publikacja stanowiła referat wygłoszony na konferencji Naukowa "Przymusowe wykonanie obowiązków związanych z daninami publicznymi", 14 kwietnia 2016 r. Rzeszów. Publikacja ma charakter poglądowy. 2 Ustawa z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz.599 ze zm.).

2 Obowiązki o charakterze pieniężnym cechuje konieczność świadczenia pewnej kwoty pieniężnej, natomiast obowiązki o charakterze niepieniężnym, sprowadzają się do konieczności spełnienia świadczeń, podjęcia czynności lub zaniechania czynności. Art. 8 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji jest źródłem informacji o przedmiotach wyłączonych od egzekucji administracyjnej. Przepis jest realizacją jednej z zasad postępowania egzekucyjnego tj. zasady poszanowania minimum egzystencji. Należą do nich m.in. przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna i ubranie niezbędne dla zobowiązanego i będących na jego utrzymaniu członków rodziny, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu, zapasy żywności i opału, niezbędne dla zobowiązanego i będących na jego utrzymaniu członków rodziny na okres 30 dni, jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce, pieniądze w kwocie 760 zł, dokumenty osobiste, po jednej obrączce zobowiązanego i jego współmałżonka, wykonanej z metali szlachetnych, ordery i odznaczenia. W postępowaniu egzekucyjnym biorą udział określone podmioty. Ich definicje i uprawnienia zostały uregulowane w ustawie. Organ egzekucyjny uprawniony jest do stosowania w całości lub w części środków egzekucyjnych służących do wykonania obowiązków o charakterze pieniężnym lub niepieniężnym oraz ich zabezpieczenia, jest to definicja legalna, zawarta w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Z takiego określenia można wyprowadzić wniosek, że powyższa definicja obejmuje zarówno element procesowy czynności egzekucyjnych, jak i faktyczną stronę takich czynności, co sprawia, iż chodzić ma o organ wydający akty procesowe oraz dokonujący czynności faktycznych w postępowaniu służących osiągnięciu celu egzekucji 3. Wierzyciel natomiast jest podmiotem, który ma prawo żądać wykonania obowiązku lub jego zabezpieczenia. Zobowiązanym może być zarówno osoba prawna jak i jednostka nieposiadająca osobowości prawnej oraz osoba fizyczna. Podmioty te w wyznaczonym terminie nie wykonały ciążącego na nich obowiązku. Są to podmioty, których udział w postępowaniu egzekucyjnym jest obligatoryjny. Art. 1a pkt 12 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji określa środki egzekucyjne w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym należności pieniężnych. Środki egzekucyjne stanowią formę realizacji przymusu państwowego i mają na celu doprowadzenie 3 Szubiakowski M., [w:] Szubiakowski M., Wierzbowski M. (red.), Wiktorowska A., Postępowanie administracyjne ogólne, podatkowe, egzekucyjne i przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2008, s

3 do wykonania obowiązków nałożonych na podmiot w związku z prowadzonym postępowaniem egzekucyjnym. Do środków egzekucyjnych dotyczących należności pieniężnych zalicza się: egzekucję z pieniędzy z wynagrodzenia za pracę ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego oraz ubezpieczenia społecznego, a także z renty socjalnej z rachunków bankowych z innych wierzytelności pieniężnych z praw z instrumentów finansowych w rozumieniu przepisów o obrocie instrumentami finansowymi, zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub innym rachunku, oraz z wierzytelności z rachunku pieniężnego służącego do obsługi takich rachunków z papierów wartościowych niezapisanych na rachunku papierów wartościowych z weksla, z autorskich praw majątkowych i praw pokrewnych oraz z praw własności przemysłowej, z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, z pozostałych praw majątkowych, z ruchomości, z nieruchomości, Jedną z zasad postępowania egzekucyjnego w administracji jest zasada stosowania wyłącznie środków egzekucyjnych przewidzianych w ustawie. Zasada ta jest wyrazem legalizmu działania organów administracji publicznej. Organy nie mogą korzystać z innych środków egzekucyjnych, niż te które przewiduje prawo. Jeżeli zastosują środek egzekucyjny niedopuszczalny będzie to skutkowało umorzeniem postępowania. II. Egzekucja z pieniędzy Jest to środek egzekucyjny wymagający najmniejszych działań ze strony zobowiązanego. Można tak przypuszczać ze względu na umieszczenie tego środka egzekucyjnego przez ustawodawcę na pierwszym miejscu wśród innych środków egzekucyjnych. Należy brać pod uwagę zasadę stosowania środka najłagodniejszego dla zobowiązanego i zasadę celowości. Jeśli jest to możliwe, stosujemy środek najmniej dolegliwy. Zasada to została potwierdzona w wielu orzeczeniach sądów administracyjnych. 2

4 Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 16 stycznia 2014 r. I SA/Ol 221/13 wskazuje, że organ egzekucyjny najpierw powinien ustalić jakie środki egzekucyjne ma do wyboru w danej sprawie, wziąć pod uwagę konieczność zastosowania takiego środka, aby doprowadzić do bezpośredniego wykonania obowiązku, a spośród kilku takich zastosować najmniej uciążliwy 4. Ustawa nie określa jednak komu przysługuje prawo oceny stopnia dolegliwości dla zobowiązanego. Przyjmuje się, że ocena co do wyboru środka należy do organu egzekucyjnego. W przypadku egzekucji z pieniędzy poborca skarbowy wzywa zobowiązanego do uiszczenia określonej kwoty pieniężnej, która jest przedmiotem toczącej się egzekucji. Zobowiązany może dobrowolnie spełnić wezwanie poborcy skarbowego i wydać mu żądaną kwotę pieniężną. Poborca wystawia mu wówczas pokwitowanie. Następuje realizacja obowiązku nałożonego na zobowiązanego. Może on również odmówić spełnienia obowiązku uiszczenia odpowiedniej kwoty. Poborca skarbowy będzie wówczas uprawniony do przeszukania rzeczy, pomieszczeń, walizek zobowiązanego. Poborca skarbowy sporządza protokół z przeszukania oraz wystawia pokwitowanie odebrania pieniędzy. Pokwitowanie stanowi dowód wykonania obowiązku. III. Egzekucja z wynagrodzenia za pracę Egzekucja z wynagrodzenia za pracę stosowana jest wobec zobowiązanych, którzy są osobami fizycznymi i pobierają wynagrodzenie za pracę 5. Realizacja obowiązku następuję z chwilą zajęcia przez organ egzekucyjny części wynagrodzenia zobowiązanego. Pierwszym etapem jest zajęcie wynagrodzenia za pracę oraz przekazywanie zajętego wynagrodzenia organowi egzekucyjnemu przez pracodawcę. Organ egzekucyjny przesyła pracodawcy zawiadomienie o zajęciu części wynagrodzenia za pracę, która nie jest zwolniona od egzekucji i jednocześnie wzywa pracodawcę do niewypłacania pracownikowi tej części wynagrodzenia, aż do pełnego pokrycia egzekwowanych należności. Organ egzekucyjny o zajęciu zawiadamia również zobowiązanego, przesyła mu odpis wezwania przesłanego do pracodawcy oraz odpis tytułu wykonawczego jeśli nie został wcześniej doręczony. Na potrzeby tejże ustawy zostały w art. 1a ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji sformułowane definicje wynagrodzenia oraz pracodawcy. Przez pojęcie wynagrodzenia rozumie się wynagrodzenia oraz niewyłączone spod egzekucji inne świadczenia pieniężne związane z pracą lub funkcją wykonywaną przez zobowiązanego na podstawie stosunku 4 Wyrok WSA w Olsztynie, I SA/Ol 221/13 z dnia 16 stycznia 2014 r. 5A. Kosut, W. Peredus, Egzekucja administracyjna z wynagrodzenia za pracę, [w:] System egzekucji administracyjnej, pod red. Niczyporuka J., Fundowicza S. i Radwanowicza J., Warszawa 2004, s

5 pracy oraz innej podstawie, jeżeli z tego tytułu zobowiązany otrzymuje okresowe świadczenia pieniężne. Pracodawca zdefiniowany jest podmiot wypłacający wynagrodzenia, o których mowa powyżej. Zajęcie wynagrodzenia za pracę podlega jednak pewnym ograniczeniom. Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji wskazuje, że przy stosowaniu powyższego środka egzekucyjnego należy przestrzegać przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeks pracy. Zasady określone przez Kodeks pracy stosuje się odpowiednio w postępowaniu egzekucyjnym. Z wynagrodzenia za pracę mogą być tylko potrącane : sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych; sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne; zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi; kary pieniężne określone w przepisach Kodeksu pracy. Potrąceń dokonuje się w kolejności podanej powyżej. Potrącenia mogą być dokonywane w następujących granicach: w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych do wysokości trzech piątych wynagrodzenia; w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych do wysokości połowy wynagrodzenia. Wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości: 1) minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne; 2) 75% wynagrodzenia określonego w pkt 1 przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi; 3) 90% wynagrodzenia określonego w pkt 1 przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w przepisach Kodeksu pracy Zajęcie wynagrodzenia za pracę jest skuteczne z chwila doręczenia pracodawcy zawiadomienia o zajęciu. Trwa przez cały okres pracy zobowiązanego, aż do całkowitego 4

6 pokrycia egzekwowanych należności. Jest skuteczne także wobec pracodawców, z którymi zobowiązany nawiązał stosunek pracy po dokonaniu zajęcia np. zobowiązany rozwiązał stosunek z pracy, z którego otrzymywał wynagrodzenie obciążone zajęciem, a nawiązał nowy stosunek pracy 6. IV. Egzekucja ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego oraz ubezpieczenia społecznego, a także z renty socjalnej Powyższy środek egzekucyjny stosowany jest wobec zobowiązanych będącymi osobami fizycznymi i pobierającymi świadczenia z zaopatrzenia emerytalnego lub ubezpieczenia społecznego lub rentę socjalną. Polega na zajęciu części świadczenia przez organ egzekucyjny i zobowiązaniu organu rentowego do przekazywania tej części świadczenia organowi egzekucyjnemu. Organ egzekucyjny dokonuje zajęcia części świadczenia niewyłączonego od egzekucji przez przesłanie organowi rentowemu zawiadomienia o zajęciu i wezwanie do niewypłacania tej części świadczenia zobowiązanemu, a przekazywania jej organowi egzekucyjnemu aż do całkowitego pokrycia egzekwowanej kwoty. Z chwilą doręczenia zawiadomienia zajęcie staje się skuteczne, o czym zawiadamia się zobowiązanego, przesyłając mu odpis zawiadomienia i odpis tytułu wykonawczego, o ile nie został wcześniej doręczony. Do ograniczeń występujących przystosowaniu egzekucji z zaopatrzenia emerytalnego oraz ubezpieczenia społecznego, renty socjalnej zalicza się: 1. Na podstawie art ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji nie podlegają egzekucji świadczenia alimentacyjne, świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, świadczenia rodzinne, dodatki rodzinne, pielęgnacyjne, porodowe, dla sierot zupełnych, zasiłki dla opiekunów, świadczenia z pomocy społecznej oraz świadczenie wychowawcze. 2. Świadczenia pieniężne z zaopatrzenia emerytalnego, renty i emerytury otrzymywane z zagranicy podlegają egzekucji tylko w zakresie określonym w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym art. 10 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Powyższe zajęcie jest skuteczne także w przypadku zmiany organu rentowego właściwego do wypłaty przysługującego świadczenia 7. 6 Miemiec M., Ofiarska M., Sobieralski K., Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 2014, s Ibidem, s

7 V. Egzekucja z rachunków bankowych Egzekucja z rachunków bankowych jest skierowana do osób, co do których organ egzekucyjny albo wierzyciel mają wiedzę na temat posiadania przez zobowiązanego rachunek bankowy. Egzekucja jest skierowana do wierzytelności, którą zobowiązany ma wobec banku, a której przedmiotem są środki pieniężne należące do zobowiązanego, ale przechowywane przez bank. Organ egzekucyjny przesyła do banku albo do odpowiedniego oddziału banku zawiadomienie o zajęciu wierzytelności pieniężnej zobowiązanego i wzywa bank do niewypłacania pieniędzy z rachunku bankowego do wysokości zajętej przez organ egzekucyjny. Zajęcie jest skuteczne z chwilą doręczenia bankowi zawiadomienia, o zajęciu zawiadamia się również zobowiązanego przez przesłanie mu odpisu zawiadomienia i odpisu tytułu wykonawczego, o ile nie został wcześniej doręczony. Zajęcie jest skuteczne wobec rachunków zobowiązanego prowadzonych przez dany bank, nie ważne czy w zawiadomieniu zostały określone numery rachunków bankowych. Drugim sposobem prowadzenia egzekucji z rachunków bankowych jest odbiór dokumentu, który potwierdza, że zobowiązany posiada rachunek bankowy w danym banku. Organ egzekucyjny dokonuje zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego związanego z powyższym dokumentem. Wpisuje wierzytelność do protokołu zajęcia, który podpisuje poborca skarbowy. Jeżeli dokument jest tego rodzaju, że bez jego okazania zobowiązany nie może realizować wierzytelności z rachunku bankowego, organ egzekucyjny dokonuje zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego związanego z tym dokumentem przez jego odbiór Zobowiązanemu dostarcza się odpis protokołu zajęcia oraz odpis tytułu wykonawczego. O zajęciu organ egzekucyjny powiadamia bank. Ograniczenia występujące w przypadku egzekucji z rachunków bankowych: 1. Na podstawie art. 8 1 pkt 7 i pkt 8 egzekucji nie podlegają wkłady oszczędnościowe złożone w bankach na zasadach i w wysokości określonej przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe oraz wkłady oszczędnościowe złożone w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych w wysokości określonej przepisami ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych. 6

8 Ze względu na rozwój technologii, rozwój usług bankowych, wzrost liczby rachunków bankowych otwieranych na świecie, można przypuszczać, że powyższy środek egzekucyjny będzie coraz bardziej popularny. Coraz więcej osób posiada konta bankowe, są one wygodną alternatywą przechowywania pieniędzy. Wszczęcie postępowania egzekucyjnego i skierowanie zawiadomienia o zajęciu rachunku bankowego przez organ egzekucyjny stwarza po stronie banku konieczność spełnienia pewnych obowiązków. Taka relacja między bankiem, a organem egzekucyjnym może mieć wpływ na sprawność i efektywność przeprowadzania postępowania egzekucyjnego. IV. Egzekucja z innych wierzytelności pieniężnych Środek ten jest stosowany we wszystkich przypadkach egzekucji z wierzytelności, z wyjątkiem tych które zostały w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym uregulowane odmiennie np. egzekucja z wynagrodzenia za pracę, egzekucja z rachunków bankowych. Organ egzekucyjny przesyła dłużnikowi zobowiązanego zawiadomienie o zajęciu wierzytelności pieniężnej zobowiązanego i wezwanie dłużnika, aby bez zgody organu egzekucyjnego nie uiszczał zobowiązanemu należności, a daną kwotę przekazał organowi egzekucyjnemu. W terminie 7 dni od doręczenia zawiadomienia dłużnik powinien złożyć oświadczenie czy uznaje zajętą wierzytelność zobowiązanego, czy przekaże organowi egzekucyjnemu środki na pokrycie egzekwowanych należności czy odmawia, wskazujące czy i przed jakim sądem toczyła się sprawa o daną wierzytelność. W przypadku gdy dłużnik uznał wierzytelność i jest ona wymagalna, a uchyla się od obowiązku przekazywania egzekwowanych należności organowi egzekucyjnemu można wobec niego stosować przepisy o egzekucji administracyjnej 8. VI. Egzekucja z weksla Egzekucja z weksla jest podobna do egzekucji z rachunku bankowego zobowiązanego związanego z dokumentem, gdyż na podstawie ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku Prawo wekslowe weksel jest dokumentem. Przeprowadzenie egzekucji wymaga zajęcia weksla przez organ egzekucyjny. Organ egzekucyjny dokonuje odbioru weksla. Jednocześnie wzywa trasata, czyli osobę która powinna zapłacić sumę wekslową, aby należnej sumy nie uiszczał posiadaczowi weksla, ale organowi egzekucyjnemu. Organ egzekucyjny zawiadamia zobowiązanego o zajęciu weksla, uprzedza, że nie wolno mu rozporządzać wekslem oraz odebrać od trasata sumy wekslowej. Organ egzekucyjny przedstawia weksel do zapłaty w 8 Miemiec M., Ofiarska M., Sobieralski K., Postępowanie administracyjne, op. cit., s

9 trybie określonym w ustawie Prawo wekslowe lub sprzedaje weksel w trybie określonych w ustawie i postępowaniu egzekucyjnym zasad sprzedaży ruchomości. Pozostawia się organowi egzekucyjnemu swobodę w wyborze sposobu realizacji weksla. VII. Egzekucja z autorskich praw majątkowych Powyższy środek egzekucyjny pozwala organowi egzekucyjnemu na zajęcie: 1) autorskiego prawa majątkowego i praw pokrewnych, 2) patentu, 3) prawa ochronnego na wzór użytkowy, 4) prawa z rejestracji wzoru zdobniczego, 5) prawa z rejestracji znaku towarowego, 6) prawa do używania znaku towarowego powszechnie znanego niezarejestrowanego, 7) prawa z rejestracji topografii układu scalonego, 8) prawa do projektu racjonalizatorskiego Organ egzekucyjny dokonuje zajęcia przez wpisanie któregokolwiek z powyższych praw i korzyści z nich do protokołu zajęcia. Protokół podpisuje poborca skarbowy, zobowiązany lub świadkowie. Poborca skarbowy zamieszcza w takim protokole opis praw oraz jeśli jest taka możliwość ich szacunkową wartość. Jeżeli jest to niemożliwe wówczas organ egzekucyjny zwraca się do biegłego skarbowego o oszacowanie wartości praw zamieszczonych w protokole. Zajęcie powyższych praw, oprócz autorskiego prawa majątkowego i praw pokrewnych oraz prawa do używania znaku towarowego powszechnie znanego niezarejestrowanego może odbyć się przez wysłanie do Urzędu Patentowego RP zawiadomienia o zajęciu prawa. Zajęcie jest skuteczne z chwilą podpisania protokołu zajęcia albo doręczenia zawiadomienia o zajęciu Urzędowi Patentowemu RP. VIII. Właściwość rzeczowa organów egzekucyjnych w zakresie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji reguluję również kwestię właściwości rzeczowej organów egzekucyjnych. Dzięki temu wiadome jest jaki organ jest właściwy do załatwienia spraw danego rodzaju. Ustawa określa odrębne organy dla 8

10 egzekwowanych obowiązków o charakterze pieniężnym i obowiązków o charakterze niepieniężnym. Do organów egzekucyjnych mających uprawnienie do prowadzenia egzekucji należności pieniężnych zalicza się: 1. Naczelnika urzędu skarbowego upoważniony jest do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych, a jako jedyny ma prawo do stosowania egzekucji z nieruchomości. 2. Właściwy organ gminy o statusie miasta, wymienionej w odrębnych przepisach oraz miasta stołecznego Warszawy, na podstawie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji będą to prezydenci miast w sprawach egzekucji administracyjnej należności pieniężnych, dla których ustalania lub pobierania są właściwi. Mogą stosować wszystkie środki egzekucyjne oprócz egzekucji z nieruchomości. Od 1 stycznia 2016 roku został dodany przepis, który mówi, że powyższy organ egzekucyjny może upoważnić kierownika nieposiadającej osobowości prawnej jednostki organizacyjnej gminy do działania w jego imieniu jako organ egzekucyjny. Na wniosek kierownika upoważnienie może być udzielone również pracownikowi tej jednostki. 3. Przewodniczący organu orzekającego - w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych w pierwszej instancji może stosować tylko egzekucję z wynagrodzenia za pracę zobowiązanego na poczet orzeczonych wobec niego kar pieniężnych i kosztów postępowania. 4. Dyrektor oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych - jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania egzekucji z wynagrodzenia za pracę, ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, z renty socjalnej, z wierzytelności pieniężnych oraz z rachunków bankowych z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i należności pochodnych od składek. 5. Dyrektor izby celnej uprawniony jest do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości, 6. Dyrektor oddziału regionalnego Wojskowej Agencji Mieszkaniowej jest uprawniony do stosowania egzekucji z wynagrodzenia za pracę, ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego i ubezpieczenia społecznego z tytułu używania lokali mieszkalnych będących własnością Agencji. 7. Może być to również inny organ określony odrębnymi przepisami. 9

11 Uczestnicy postępowania, a zwłaszcza zobowiązany wobec którego prowadzona jest egzekucja mają do dyspozycji środki służące ochronie ich praw i zapewnieniu prawidłowego stosowania ustawy 9. Do środków przewidzianych w samej ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji należą: zarzuty, skarga na czynności organu egzekucyjnego i egzekutora, skarga na przewlekłość postępowania, zażalenie, żądanie wyłączenia rzeczy lub prawa od egzekucji. Z zarzutów może skorzystać tylko zobowiązany, może on ponieść zarzut m.in. wykonania lub umorzenia w całości albo w części obowiązku, przedawnienie, wygaśnięcie albo nieistnienie obowiązku, błąd co do osoby zobowiązanego. Zarzuty wnosi się w terminie siedmiu dni od daty doręczenia odpisu tytułu wykonawczego wraz z klauzulą skierowania go do egzekucji lub odpisu orzeczenia sądowego, będącego podstawą postępowania egzekucyjnego. Zarzuty rozstrzygane są postanowieniem. Zobowiązanemu przysługuje skarga na czynności egzekucyjne organu egzekucyjnego lub egzekutora oraz skarga na przewlekłość postępowania egzekucyjnego. Skargę wnosi się w terminie 14 dni od dnia zawiadomienia zobowiązanego o czynności egzekucyjnej, o ile przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej. W sprawie skarg, postanowienie wydaje organ egzekucyjny. Na postanowienie o oddaleniu skargi przysługuje zażalenie. W przypadku uwzględnienia skargi na czynności organ egzekucyjny uchyla zakwestionowaną czynność egzekucyjną lub usuwa stwierdzone wady czynności. Przedmiotem zażalenia będą postanowienia wydawane w toku postępowania egzekucyjnego lub dotyczące tego postępowania. Żądanie wyłączenia rzeczy lub prawa od egzekucji przysługuje każdemu kto nie jest zobowiązanym, a rości sobie prawo do rzeczy lub prawa majątkowego, z którego prowadzi się egzekucję administracyjną. Podmiot taki może wystąpić do organu egzekucyjnego w terminie czternastu dni od dnia uzyskania wiadomości o czynności egzekucyjnej skierowanej do tej rzeczy lub tego prawa z żądaniem ich wyłączenia spod egzekucji, przedstawiając lub powołując dowody na poparcie swego żądania. 9 Przybysz P., Administracyjne środki prawne w postępowaniu egzekucyjnym w administracji, Warszawa Dok. Elektr. 10