Bezpiecze stwo fotobiologiczne wybranych róde wiat a stosowanych do celów o wietleniowych

Transkrypt

1 Agnieszka WOLSKA, Agata LATA A, Andrzej PAWLAK Centralny Instytut Ochrony Pracy - Pa stwowy Instytut Badawczy, Zak ad Techniki Bezpiecze stwa Bezpiecze stwo fotobiologiczne wybranych róde wiat a stosowanych do celów o wietleniowych Streszczenie. Artyku przedstawia wyniki bada bezpiecze stwa fotobiologicznego 53 róde wiat a ( wietlówek, arówek halogenowych i róde ledowych) stosowanych do celów o wietleniowych. Pomiary emitowanego przez ród a promieniowania optycznego wykonano zgodnie z kryteriami i metod bada zawart w PN-EN 6247:200. Spo ród badanych róde adne nie zaklasyfikowane zosta o do grupy wysokiego, natomiast do grupy umiarkowanego zaklasyfikowano róde stanowi cych zamienniki arówek: 5 halogenów i 6 róde ledowych. Abstract: The article presents results of a study on photobiological safety of 53 light sources (compact fluorescent tubes, halogens and LEDs) used for lighting. The measurements were carried out according to criteria and method described in EN 6247:200. Among None of the studied sources were classified as high-risk, whereas, all incandescent lamps equivalents were classified as moderate risk sources: 5 halogens and 6 LEDs. (Photobiological safety of selected light sources used for lighting). S owa kluczowe: bezpiecze stwo fotobiologiczne, ród a wiat a, zagro enie dla zdrowia, grupy. Keywords: photobiological safety, light sources, health hazard, risk groups. Wst p Promieniowanie optyczne w rodowisku pracy zaliczane jest do czynników szkodliwych, gdy nadmierna ekspozycja na to promieniowanie mo e powodowa skutki szkodliwe dla zdrowia w odniesieniu do skóry i oczu. Z tego wzgl du pracodawca jest zobowi zany do identyfikacji róde tego promieniowania na stanowiskach pracy oraz do dokonywania oceny zawodowego [, 2]. Zgodnie z zapisem rozporz dzenia MPiPS w sprawie bhp przy pracach zwi zanych z ekspozycj na promieniowane optyczne [2] ocen tak mo na dokona m.in. na podstawie informacji dostarczanych przez producentów róde promieniowania i zwi zanego z nimi wyposa enia, co oznacza m.in. podanie przez producenta grupy promiennika ze wzgl du na bezpiecze stwo fotobiologiczne. Do takiej informacji producent powinien do czy wyniki pomiarów emitowanych poziomów promieniowania [2]. ród a promieniowania optycznego, a zw aszcza wszelkiego rodzaju promienniki nadfioletu, podczerwieni oraz ród a wiat a stosowane do celów o wietleniowych wyst puj powszechnie w rodowisku ycia i pracy cz owieka. O ile w przypadku stosowania promienników UV i IR u ytkownicy zazwyczaj mniej lub bardziej zdaj sobie spraw z tego, e promieniowanie przez nie emitowane mo e by dla nich szkodliwe, o tyle przy stosowaniu róde wiat a ju nie wyst puje taka obawa. Wynika to g ównie z braku ogólnej wiadomo ci, e promieniowanie optyczne emitowane przez ród a wiat a, oprócz ewentualnego zagro enia oczu i skóry promieniowaniem nadfioletowym, mo e równie stanowi o zagro eniu siatkówki promieniowaniem widzialnym i podczerwonym, a tak e rogówki i soczewki promieniowaniem podczerwonym. W dobie gwa townego rozwoju róde wiat a, a zw aszcza wietlówek kompaktowych, energooszcz dnych arówek halogenowych i róde ledowych, które stosowane s jako zamienniki arówek rodzi si pytanie, czy ta energooszcz dna zamiana nie niesie za sob równie pewnych zagro e dla zdrowia? Aby na to pytanie spróbowa odpowiedzie przeprowadzono badania 53 róde wiat a w celu okre lenia ich grupy ze wzgl du na bezpiecze stwo fotobiologiczne. Celem artyku u jest przedstawienie okre lonych na podstawie bada grup ze wzgl du na bezpiecze stwo fotobiologiczne róde wiat a oraz wynikaj cych st d konsekwencji dla u ytkownika. Klasyfikacja lamp ze wzgl du na bezpiecze stwo fotobiologiczne Norma PN-EN 6247: 200 Bezpiecze stwo fotobiologiczne lamp i systemów lampowych zawiera kryteria dla bezpiecze stwa fotobiologicznego lamp, które definiuje jako ród a wykonane w celu wytworzenia promieniowania optycznego. Zgodnie z PN-EN 6247:200 [3] wyró nia si cztery grupy : ) grupa, 2) grupa (niskie ryzyko), 3) grupa 2 (umiarkowane ryzyko), 4) grupa 3 (wysokie ryzyko). Warto ci graniczne emisji dla poszczególnych grup okre lone zosta y na podstawie istniej cych kryteriów i warto ci maksymalnych dopuszczalnych ekspozycji (MDE) stosowanych do oceny zagro enia promieniowaniem optycznym w rodowisku pracy [4, 5]. Ró nica polega tylko na tym, e dla potrzeb okre lenia kryteriów klasyfikacji do poszczególnych grup przyj to osobne za o enia o dopuszczalnych czasach bezpiecznej ekspozycji dla ka dego z pi ciu rodzajów rozpatrywanych zagro e fotobiologicznych w ramach danej kategorii. I tak, grupa to taka, która nie stwarza zagro enia: nadfioletem aktynicznym w ci gu 8 godzin ekspozycji oraz nadfioletem bliskim w ci gu 000 s ekspozycji, a tak e zagro enia siatkówki: fotochemicznego w ci gu s ekspozycji oraz termicznego w ci gu 0 s i zagro enia rogówki oraz soczewki promieniowaniem podczerwonym w ci gu 000 s [3]. Ponadto do grupy wolnej od zaliczane s lampy, które emituj promieniowanie podczerwone bez silnego bod ca wietlnego (tj. o luminancji mniejszej od 0 cd/m 2 ) i nie stwarzaj zagro enia siatkówki blisk podczerwieni w czasie 000 s ekspozycji. Warto ci graniczne emisji oraz przyj te przy poszczególnych zagro eniach czasy bezpiecznej ekspozycji dla poszczególnych grup (oprócz grupy 3) zestawiono w tabeli. W przyj tej klasyfikacji do grupy 3 zalicza si te lampy, które mog stwarza zagro enia nawet przy chwilowej lub krótkiej ekspozycji i których wyznaczone z pomiarów warto ci poszczególnych parametrów s u cych do oceny zagro enia przekraczaj granice grupy 2. Na uwag zas uguje fakt, e inaczej okre la si warto ci graniczne emisji dla zagro enia termicznego siatkówki, gdy dane ród o jest silnym bod cem wietlnym, a inaczej gdy jest s abym bod cem wietlnym. PRZEGL D ELEKTROTECHNICZNY (Electrical Review), ISSN , R. 88 NR 6/2059

2 Tabela. Warto ci graniczne emisji dla badanych promienników o dzia aniu ci g ym, na podstawie [3] Rodzaj zagro enia fotobiologicznego Aktyniczne promieniowaniem UV Zakres widmowy, nm Funkcja skuteczno ci biologicznej S - aktyniczna - zagro enie fotochemiczne oczu i skóry promieniowaniem UV Symbol E s Czas bezpiecznej ekspozycji (t) Warto ci graniczne emisji t = 8 godz. 0,00 Bliskim UV (UVA) E UVA t = 000 s wiat em niebieskim Termiczne siatkówki Termiczne siatkówki, gdy s aby bodziec wietlny* Termiczne rogówki i soczewki promieniowaniem IR B - blue light hazard - zagro enie fotochemiczne siatkówki wiat em niebieskim R - zagro enie termiczne siatkówki promieniowaniem VIS i IRA R - zagro enie termiczne siatkówki promieniowaniem IRA L B L R L R 0 t = s 00 t = 0 s / t = 000 s 6 000/ E IR t = 000 s 00 * wymaga oceny, gdy ród o nie jest u ytkowane w o wietleniu ogólnym ** 0,25 s przyjmuje si jako czas odruchu awersyjnego (obronnego) oczu t = s 0,003 t = 300 s 33 t = 00 s t = 0 s / t = 00 s 6 000/ t = 00 s Jednostka t = 000 s 0,03 W m -2 t = 00 s 00 W m -2 t = 0,25 s** W m t = 0,25 s** 7 000/ - W m t = 0 s / W m t = 0 s W m -2 W zestawieniu w tabeli uwzgl dniono fakt, e k ty widzenia badanych promienników ( ) by y wi ksze od mrad, czyli ród a te nie by y zaklasyfikowane jako ma e. Te same warto ci bezpiecznych czasów ekspozycji i warto ci granicznych emisji dla grupy wolnej od i grupy przy ocenie zagro enia termicznego siatkówki z silnym bod cem wietlnym nie s przypadkowe, gdy autorzy normy [3] przyj li dla tych grup takie samo kryterium czasowe. Natomiast te same warto ci graniczne emisji dla wszystkich grup, oprócz grupy 3, przy ocenie zagro enia termicznego siatkówki ze s abym bod cem wietlnym wynikaj z faktu, e dla czasów ekspozycji powy ej 0 s obowi zuje ten sam wzór na warto graniczn, który nie jest zale ny od czasu, tylko od k ta widzenia ród a ( ). Jako ogóln (wynikaj c ze wszystkich rozwa anych zagro e fotobiologicznych) grup danego promiennika przyjmuje si najwy sz z otrzymanych grup. Metoda bada Badania wykonano zgodnie z metodyk bada przedstawion w PN-EN 6247: 200 [3]. W celu otrzymania stabilnej emisji strumienia energetycznego emitowanego przez ród a wiat a podczas procesu pomiarowego i otrzymania powtarzalnych wyników, ród a przed wykonaniem pomiarów promieniowania optycznego by y odpowiednio wy wiecane (tzw. starzenie). Wszystkie wietlówki wy wiecane by y 00 godzin, arówki halogenowe godzin, a ród a ledowe 0 godzin. Pomiary wykonano w ciemni fotometrycznej w laboratorium promieniowania optycznego CIOP-PIB, w którym dzi ki zainstalowanej klimatyzacji mo liwe jest utrzymywanie temperatury otoczenia na sta ym poziomie. Pomiary wykonano systemem spektroradiometrycznym OL 750 (Optronic Laboratories, USA) wyposa onym w podwójny monochromator, sterownik, detektor krzemowy, detektor PbS oraz optyczny uk ad wej ciowy (kul ca kuj c do pomiaru nat enia napromienienia i reflex teleskop do pomiaru luminancji energetycznej) [5]. Do wzorcowania systemu spektroradiometrycznego OL 750 wykorzystano trzy ród a wzorcowe, lamp deuterow OL UV-40 (w zakresie nm), lamp halogenow OL 200 IR (w zakresie nm) lamp halogenow OL 455 (w zakresie nm). Lamp deuterow OL UV-40 i halogenow OL 200 IR wykorzystano do wzorcowania systemu spektroradiometrycznego do pomiarów nat enia napromienienia, a lamp halogenow OL do pomiarów luminancji energetycznej. Pomiary rozk adu widmowego nat enia napromienienia z zakresu nm oraz luminancji energetycznej z zakresu nm wykonywane by y dla ka dego ród a 3-krotnie. W analizie zagro e brane by y pod uwag u rednione z 3 pomiarów rozk ady widmowe promieniowania danego ród a. Zgodnie z PN-EN [3] do pomiarów rozk adu nat enia napromienienia jako odleg o ci pomiaru przyjmowano odleg o przy której nat enie o wietlenia od danego ród a mierzone przy uk adzie wej ciowym (otworze kuli) wynosi o 500 lx, lecz nie mniejszej ni 0,2 m. W przypadku badanych róde by y to odleg o ci z przedzia u 0,2 2,5 m. W przypadku róde o jednorodnym rozk adzie przestrzennym promieniowania zgodnie z PN EN [3] przyjmowano do pomiarów nat enia napromienienia apertur o rednicy 25 mm, natomiast dla róde niejednorodnych (np. lampy z reflektorem o w skim rozsyle) przyjmowano do pomiarów apertur o rednicy 7 mm. W pomiarach luminancji energetycznej stosowano do pomiarów apertur o rednicy 7 mm. Wszystkie badane ród a wiat a traktowano jako silne bod ce wietlne, gdy ich luminancja znacznie przekracza a warto 0 cd/m 2 [3]. Obliczenia parametrów do oceny zagro enia Na podstawie pomiarów rozk adów widmowych nat enia napromienienia (E ) obliczano odpowiednio warto ci: aktynicznego nat enia napromienienia (E s ), nat enia napromienienia UVA (E UVA ) oraz nat enia napromienienia dla zagro enia termicznego rogówki i soczewki promieniowaniem IR (E IR ), zgodnie z nast puj cymi wzorami: 260 PRZEGL D ELEKTROTECHNICZNY (Electrical Review), ISSN , R. 88 NR 6/202

3 () 400 E s E S 200 (2) (3) 400 E UVA E, E IR gdzie: - interwa obliczeniowy, S - skuteczno widmowa nadfioletu w wywo ywaniu skutków szkodliwych dla i skóry (skuteczno aktyniczna). Na podstawie pomiarów rozk adów widmowych luminancji energetycznej badanych róde (L ) obliczano odpowiednio warto ci: skutecznej luminancji energetycznej dla zagro enia fotochemicznego siatkówki (L B ) oraz skutecznej luminancji energetycznej dla zagro enia termicznego siatkówki (L R ) zgodnie z nast puj cymi wzorami: () 700 L B L B 350 (2) 00 L R L 380 R gdzie: - interwa obliczeniowy, B - skuteczno widmowa dla zagro enia fotochemicznego siatkówki, R - skuteczno widmowa dla zagro enia termicznego siatkówki. Zgodnie z zapisem normy [3] termiczne zagro enie siatkówki przy s abym bod cu wzrokowym wymagane jest dla róde nie u ytkowanych w o wietleniu ogólnym (tabela ). Jednocze nie luminancja badanych róde znacznie przekracza a przyj t granic s abego bod ca wietlnego tj. 0 cd/m 2. W zwi zku z powy szym w opracowywanych wynikach bada s u cych do oceny grupy ze wzgl du na zagro enie termiczne siatkówki badanych róde wiat a przyj to, e wszystkie ród a wiat a bez wzgl du na to czy s przeznaczone do celów o wietlenia ogólnego, czy te miejscowego lub akcentowego b d traktowane jako silne bod ce wietlne. Charakterystyka badanych róde promieniowania optycznego Do bada wytypowano 53 ród a wiat a ( wietlówki, arówki halogenowe oraz ród a ledowe) przeznaczone do o wietlenia ogólnego, miejscowego lub akcentowego. W ród badanych róde wiat a by y: wietlówki liniowe o rednicy rury 26 mm i mocy 8 W lub 36 W o ró nych wska nikach oddawania barw (80 i 90) oraz barwach wiat a (2 700 K, K, K i K) przeznaczone do o wietlenia ogólnego (7 szt.), wietlówki kompaktowe niezintegrowane i zintegrowane z uk adem zap onowym o ró nych mocach, wska nikach oddawania barw (80 lub nieokre lony przez producenta) i barwach wiat a (2 500 K, K, K lub okre lanej przez producenta jako ciep a lub zimna) oraz ró nej budowie uk adu wietlno-optycznego (23 szt.), arówki halogenowe o ró nych mocach i budowie uk adu wietlno-optycznego - przeznaczone do pracy przy napi ciu sieciowym 230 V (0 szt.), ród a ledowe o ró nych mocach, barwach wiat a (okre lanej przez producenta jako ciep a lub zimna) oraz budowie uk adu wietlno-optycznego - przeznaczone do pracy przy napi ciu sieciowym 230 V (3 szt.). W ród badanych róde wiat a znacz c grup (4 sztuk) stanowi y tzw. energooszcz dne zamienniki arówek g ównego szeregu ( wietlówki kompaktowe, arówki halogenowe i ród a ledowe). Badane by y wietlówki kompaktowe o nast puj cej budowie uk adu wietlnooptycznego: 2, 4, i 6 rurkowe, spiralne, z dodatkow ba k opalizowan, reflektorowe (w tym: typu SPOT i PAR). E,, Natomiast w ród arówek halogenowych i róde ledowych by y ród a reflektorowe (typu SPOT, PAR, z zimnym lustrem) oraz z ba k przezroczyst lub opalizowan. Wyniki bada Wyniki bada parametrów zagro enia fotobiologicznego badanych róde wiat a wskazuj, e: adne z badanych rodzajów róde wiat a nie zakwalifikowano do 3. grupy (ryzyko wysokie), wszystkie z badanych wietlówek zakwalifikowano do. grupy ze wzgl du na zagro enie fotochemiczne siatkówki oraz 5 z nich równie ze wzgl du na zagro enie aktyniczne, wszystkie ród a zaklasyfikowano do grupy wolnej od ze wzgl du na zagro enie termiczne rogówki i soczewki oraz fotochemiczne soczewki (UVA). Wi ksze ni dla wietlówek zró nicowanie wyników wyst powa o w ród arówek halogenowych i róde ledowych, dlatego szczegó owe zestawienie grup ze wzgl du na poszczególne rodzaje zagro e dla tych róde przedstawiono w tabeli 2. Mo na zauwa y, e rodzaj zastosowanego uk adu wietlno optycznego tych róde w du ym stopniu determinuje grup ród a i st d: 4 ród a ledowe zakwalifikowano do 2. grupy ze wzgl du na zagro enie fotochemiczne siatkówki (s to ród a ledowe reflektorowe typu PAR lub akcentowe z jedn lub trzema diodami du ej mocy), 2 ród a ledowe zakwalifikowano do 2. grupy ze wzgl du na zagro enie fotochemiczne siatkówki i jednoczesne zagro enie termiczne siatkówki (s to ród a ledowe reflektorowe: o mocy 3 W, x LED oraz o mocy 6W, 3 x LED, 5, oba o barwie ciep obia ej), 6 róde ledowych zakwalifikowano do. grupy, a jedno - do grupy wolnej od, 2 ród a ledowe zaklasyfikowano do. grupy ze wzgl du na zagro enie aktyniczne, 3 arówki halogenowe zakwalifikowano do 2. grupy ze wzgl du na zagro enie fotochemiczne siatkówki (s to zamienniki arówek g ównego szeregu o mocy 05 W i 40 W i reflektorowa typu PAR o mocy 75W), 2 arówki halogenowe zakwalifikowano do 2. grupy ze wzgl du na zagro enie fotochemiczne siatkówki i jednoczesne zagro enie termiczne siatkówki (s to arówki reflektorowe: typu PAR z zimnym lustrem o mocy 50W i k cie wypromieniowania 30 oraz typu SPOT o mocy 40W i k cie wypromieniowania 30 ), 5 arówek halogenowych zakwalifikowano do. grupy ze wzgl du na zagro enie fotochemiczne siatkówki, wszystkie badane halogeny zaklasyfikowano do grupy wolnej od ze wzgl du na zagro enia aktyniczne nadfioletem. Wnioski Analiza uzyskanych wyników odno nie bezpiecze stwa fotobiologicznego badanych róde wiat a stosowanych do celów o wietleniowych wskazuje, e: wyst puj ce na rynku energooszcz dne arówki halogenowe nie stanowi ju o zagro eniu promieniowaniem nadfioletowym, lecz mog stanowi niskie lub umiarkowane ryzyko ze wzgl du na zagro enie siatkówki (fotochemiczne, a w niektórych przypadkach nawet termiczne), ród a ledowe stosowane jako zamienniki arówek mog stanowi o niskim lub umiarkowanym ryzyku ze wzgl du na zagro enie siatkówki (fotochemiczne, a w niektórych przypadkach nawet termiczne), PRZEGL D ELEKTROTECHNICZNY (Electrical Review), ISSN , R. 88 NR 6/206

4 Tabela 2. Zestawienie grup dla badanych róde wiat a halogenowych i ledowych róde wiat a arówka typu halogen A z ba k opalizowan, 60 W arówki halogenowe z ba k przezroczyst o mocy 20 W i 70W - zamienniki GSZ* arówki halogenowe z ba k przezroczyst o mocy 05W i 40 W - zamienniki GSZ* PAR z zimnym lustrem,50 W, 30 arówka halogenowa reflektorowa z zimnym lustrem, 35 W, 40 SPOT, R 63, 42 W, 30 SPOT, R 50, 28 W, 30 arówka reflektorowa typu PAR w wersji halogen A, 75 W, 0 ród o ledowe z ba k matow, 8 W, 3000 K, 80, zamiennik GSZ* ród o ledowe z ba k przezroczyst typu GLOBE G 95, 3 W, LEDy o mocy 00 mw przewlekane pionowo w osi ród a ród o ledowe z ba k przezroczyst, x LED 2 W z uk adem optycznym ród o ledowe reflektorowe z zimnym lustrem 2,8 W, K, LEDy o mocy 00 mw wype niaj ce prysznicowo powierzchni ko ow ród o ledowe reflektorowe akcentowe, 4 W, 0, ciep obia e ród o ledowe reflektorowe typu SPOT, R63, 7 W, 40 ród a ledowe reflektorowe (3 x LED) typu PAR o mocach 2 W i 5 W i k tach wypromieniowania 30 i 20, ciep obia e i ch odnobia e ród o ledowe reflektorowe ( x LED) typu PAR, R 50, o mocy 4,5 W, ch odnobia e ród o ledowe reflektorowe ( x LED) typu PAR, R 50, o mocy 4,5 W, ciep obia e ród o ledowe reflektorowe (3 x LED) typu PAR, R 50, 6 W, 5, ciep obia e ród o ledowe reflektorowe ( x LED), 3 W, ciep obia e ród o ledowe z ba ka opalizowan 5 W * GSZ- arówka g ównego szeregu Przyj ta grupa Aktyniczne oczu i skóry ze wzgl du na zagro enie UVA Termiczne Fotochemiczne soczewki siatkówki siatkówki Termiczne rogówki i soczewki niektóre ród a ledowe emituj pewn ilo promieniowania UV, które mo e stanowi o ryzyku niskim dla zagro enia aktynicznego, wietlówki liniowe i kompaktowe stosowane do celów o wietleniowych stanowi co najwy ej o niskim ryzyku ze wzgl du na zagro enie fotochemiczne siatkówki i rzadziej ze wzgl du na zagro enie aktyniczne nadfioletem. Przedstawione wyniki klasyfikacji róde wiat a odnosz si do okre lonych warunków pomiarowych, jakie proponuje norma PN-EN6247 [3], a zw aszcza do ró nych odleg o ci przy której wyst powa pomiar i nast pnie ocena zagro enia danego ród a. W przypadku badanych róde by y to odleg o ci z przedzia u 0,2 m 2,5 m, przy których na wej ciu do kuli ca kuj cej monochromatora wyst powa o 500 lx. Ze wzgl du na istotny wp yw odleg o ci ród a od eksponowanej cz ci cia a na poziom nat enia napromienienia na niej wyst puj cy nale y uwzgl dni fakt, e ryzyko to mo e rosn przy zmniejszaniu odleg o ci oraz male wraz z jej zwi kszaniem. Wszystkie ród a badano bez stosowania uk adów wietlno-optycznych odbijaj cych cz strumienia i ukierunkowuj cych strumie energetyczny padaj cy na tkank. St d, cho ród a te w wi kszo ci przypadków stanowi co najwy ej niskie ryzyko ze wzgl du na zagro enie aktyniczne promieniowaniem nadfioletowym, to przy wi kszej liczbie róde jednocze nie emituj cych nawet znikome ilo ci tego promieniowania oraz przy zastosowaniu uk adów wietlno-optycznych jak np. odb y niki, zagro enie to mo e by znacznie wi ksze. Przyk adowo zastosowanie odb y nika aluminiowego powoduje ponad 2 krotne zwi kszenie poziomu promieniowania padaj cego na tkank od tego samego promiennika. 262 PRZEGL D ELEKTROTECHNICZNY (Electrical Review), ISSN , R. 88 NR 6/202

5 Nale y zachowa pewn ostro no przy stosowaniu w o wietleniu miejscowym róde wiat a zakwalifikowanych do 2. grupy, gdy niezamierzona ekspozycja oczu i skóry mo e by szkodliwa dla zdrowia. Publikacja opracowana na podstawie wyników uzyskanych w ramach II etapu programu wieloletniego pn. Poprawa bezpiecze stwa i warunków pracy, finansowanego w latach w zakresie s u b pa stwowych przez Ministerstwo Pracy i Polityki Spo ecznej. Koordynator programu: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Pa stwowy Instytut Badawczy. LITERATURA [] Rozporz dzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 wrze nia 997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpiecze stwa i higieny pracy (tekst jednolity DzU z 2003 r. Nr 69 poz. 650 z pó niejszymi zmianami). [2] Rozporz dzenie Ministra Pracy i Polityki Spo ecznej w sprawie bhp przy pracach zwi zanych z ekspozycj na promieniowane optyczne z dnia 27 maja 200 r. (DzU z 200 nr 00 poz. 643) [3] PN EN 6247:200 Bezpiecze stwo fotobiologiczne lamp i systemów lampowych. [4] Dyrektywa 2006/25/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie minimalnych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpiecze stwa dotycz cych nara enia pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (sztucznym promieniowaniem optycznym) DzU UE L4/38 z r. [5] Rozporz dzenie Ministra Pracy i Polityki Spo ecznej z dnia 29 lipca 200 r. zmieniaj ce rozporz dzenie w sprawie najwy szych dopuszczalnych st e i nat e czynników szkodliwych dla zdrowia w rodowisku pracy (DzU z 200 nr 4 poz. 950). [6] Operation Manuals no M OL Series 750 Automated Spectroradiometric Measurement System. Optronic Laboratories, Orlando USA, 997. Autorzy: dr in. Agnieszka Wolska, Centralny Instytut Ochrony Pracy Pa stwowy Instytut Badawczy, ul. Czerniakowska 6, Warszawa, agwol@ciop.pl; mgr in. Agata Lata a, Centralny Instytut Ochrony Pracy Pa stwowy Instytut Badawczy, ul. Czerniakowska 6, Warszawa, aglat@ciop.pl, mgr in. Andrzej Pawlak Centralny Instytut Ochrony Pracy Pa stwowy Instytut Badawczy, ul. Czerniakowska 6, Warszawa, anpaw@ciop.pl. PRZEGL D ELEKTROTECHNICZNY (Electrical Review), ISSN , R. 88 NR 6/2063