PROGNOZA ODDZIAŁYWANIAA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY DOBRODZIEŃ DOBRODZIEŃ NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA

Transkrypt

1 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIAA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY DOBRODZIEŃ NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA PROGNOZA ODDZIAŁYWANIAA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY DOBRODZIEŃ NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA

2 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY DOBRODZIEŃ NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA ul. Niemodlińska 79 pok. 22/ Opole tel./fax. 77/ , 77/ kom , mail: albeko@poczta.fm, beatapodgorska@poczta.fm Wykonawcą Prognozy oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Dobrodzień był zespół firmy Albeko z siedzibą w Opolu w składzie: mgr inż. Beata Podgórska mgr inż. Jarosław Górniak mgr inż. Paweł Synowiec 2

3 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY DOBRODZIEŃ NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA SPIS TREŚCI 1. STAN FORMALNO-PRAWNY I CEL SPORZĄDZENIA PROGNOZY ZAKRES MERYTORYCZNY PROGNOZY ODDZIAŁYWANIA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ZASTOSOWANE METODY I WYKORZYSTANE MATERIAŁY INFORMACJE O ZAWARTOŚCI, GŁÓWNYCH CELACH PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA I POWIĄZANIU Z INNYMI DOKUMENTAMI OCENA STOPNIA REALIZACJI CELÓW I ZADAŃ Z PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY DOBRODZIEŃ OKREŚLENIE, ANALIZA I OCENA ISTNIEJĄCEGO STANU ŚRODOWISKA ORAZ POTENCJALNYCH ZMIAN TEGO STANU W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA GMINY DOBRODZIEŃ OCENA STANU ŚRODOWISKA POTENCJALNE ZMIANY STANU ŚRODOWISKA W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PROJEKTU OKREŚLENIE, ANALIZA I OCENA STANU ŚRODOWISKA NA OBSZARACH OBJĘTYCH PRZEWIDYWANYM ZNACZĄCYM ODDZIAŁYWANIEM WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE Wody powierzchniowe Wody podziemne POWIETRZE ATMOSFERYCZNE ADAPTACJA DO ZMIAN KLIMATU HAŁAS PROMIENIOWANIE NIEJONIZUJĄCE ZASOBY PRZYRODNICZE POWIERZCHNIA ZIEMI GOSPODARKA ODPADAMI OKREŚLENIE, ANALIZA I OCENA ISTNIEJĄCYCH PROBLEMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNYCH Z PUNKTU WIDZENIA PROGRAMU WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE ADAPTACJA DO ZMIAN KLIMATU I NADZWYCZAJNE ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA POWIETRZE ATMOSFERYCZNE HAŁAS PROMIENIOWANIE NIEJONIZUJĄCE ZASOBY PRZYRODNICZE POWIERZCHNIA ZIEMI GOSPODARKA ODPADAMI OKREŚLENIE, ANALIZA I OCENA CELÓW OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONYCH NA SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM, WSPÓLNOTOWYM I KRAJOWYM, ISTOTNYCH Z PUNKTU WIDZENIA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA, ORAZ SPOSOBY, W JAKICH TE CELE I INNE PROBLEMY ŚRODOWISKA ZOSTAŁY UWZGLĘDNIONE PODCZAS OPRACOWYWANIA DOKUMENTU CELE OCHRONY ŚRODOWISKA OKREŚLONE W PROGRAMIE OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY DOBRODZIEŃ Cele wynikające z polityki unijnej CELE WYNIKAJĄCE STRATEGII BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE I ŚRODOWISKO Zgodność celów projektu Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Dobrodzień z zapisami Ustawy o ochronie przyrody

4 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY DOBRODZIEŃ NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA Zgodność celów projektu Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Dobrodzień z zapisami KPGO 2022 oraz PGOWO ( ) OKREŚLENIE, ANALIZA I OCENA PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO, W TYM ODDZIAŁYWANIA BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE, WTÓRNE, SKUMULOWANE, KRÓTKOTERMINOWE, ŚREDNIOTERMI-NOWE I DŁUGOTERMINOWE, STAŁE I CHWILOWE ORAZ POZYTYWNE I NEGATYWNE PODSUMOWANIE PRZEWIDYWANYCH ODDZIAŁYWAŃ NA POSZCZEGÓLNE ASPEKTY ŚRODOWISKA, W SZCZEGÓLNOŚCI NA OBSZARY OBJĘTE OCHRONĄ Oddziaływanie na obszary ochronione, obszary Natura 2000, bioróżnorodność biologiczną, rośliny i zwierzęta Oddziaływanie na wody Oddziaływania na klimat akustyczny Oddziaływanie na powietrze Oddziaływanie na powierzchnię ziemi i krajobraz Oddziaływanie na zasoby naturalne Oddziaływanie na ludzi Oddziaływanie na zabytki i dobra materialne ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO, MOGĄCYCH BYĆ REZULTATEM REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ODDZIAŁYWANIA TRANSGRANICZNE ANALIZA ROZWIĄZAŃ ALTERNATYWNYCH DO ROZWIĄZAŃ ZAPROPONOWANYCH W PROGRAMIE OCHRONY ŚRODOWISKA PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROJEKTOWANYM PROGRAMIE OCHRONY ŚRODOWISKA ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA PODSUMOWANIE I WNIOSKI STRESZCZENIE LITERATURA SPIS TABEL Tabela 1. Zestawienie pomników przyrody na terenie Gminy Dobrodzień Tabela 2. Wyniki oceny wykonanej dla punktów pomiarowo-kontrolnych JCW na terenie Gminy Dobrodzień Tabela 3. Charakterystyka punktu pomiarowego wód podziemnych w 2016 roku na terenie Gminy Dobrodzień Tabela 4. Wyniki pomiarów pasywnych na stacji pomiarowej w Dobrodzieniu w 2014, 2015 i 2016 roku Tabela 5. Wyniki bieżącej oceny jakości powietrza za rok Tabela 6. Gatunki roślin i zwierząt objęte ochroną występujące na terenie Gminy Dobrodzień 25 Tabela 7. Obszar Północnego RGOK Tabela 8. Powiązanie celów ochrony środowiska określone w Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Dobrodzień z VI Wspólnotowym Programem Działań w Zakresie Środowiska Naturalnego Tabela 9. Powiązanie celów ochrony środowiska określone w Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Dobrodzień ze Strategią Bezpieczeństwa Energetycznego i Środowiska Tabela 10. Przewidywane znaczące oddziaływania na poszczególne aspekty środowiska Tabela 11. Matryca oddziaływań kierunków, charakteru i czasu działań proponowanych w Programie Ochronie Środowiska przedsięwzięć realizowanych na terenie Gminy Dobrodzień. 56 4

5 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY DOBRODZIEŃ NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA STAN FORMALNO-PRAWNY I CEL SPORZĄDZENIA PROGNOZY Obowiązek sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko do projektów dokumentów strategicznych - programów, planów i polityk wynika z art. 46 oraz art. 51 Ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U poz. 353 tekst jednolity). Przepisy tej ustawy zobowiązują organ opracowujący projekt Programu Ochrony Środowiska (POŚ) dla Gminy Dobrodzień na lata z perspektywą na lata do sporządzenia dokumentacji prognozy oddziaływania na środowisko oraz przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko z udziałem społecznym. Niniejsza Prognoza w myśl wyżej przywołanego art. 46 stanowi element strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Prognoza wskazuje na możliwe negatywne skutki realizacji Programu Ochrony Środowiska i przedstawia zalecenia dotyczące przeciwdziałania ewentualnym negatywnym skutkom oraz przedstawia sposoby ich minimalizacji. 2. ZAKRES MERYTORYCZNY PROGNOZY ODDZIAŁYWANIA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA Zakres Prognozy uzgodniony na podstawie art. 53 Ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Opolu pismo znak: WOOŚ AW z dnia 16 maja 2017 r. jest zgodny z wymogami określonymi w art. 51 ust. 2 oraz art. 52 ust. 1 i 2 cytowanej wyżej ustawy i powinien: 1) zawierać: a) informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami, b) informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy, c) propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania, d) informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko, e) streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym; 2) określać, analizować i oceniać: a) istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu, b) stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, c) istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U r., poz tekst jednolity ze zm.). d) cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu, e) przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, 5

6 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY DOBRODZIEŃ NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy; 3) przedstawiać: a) rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, b) biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy. Celem wykonania Prognozy jest identyfikacja potencjalnych oddziaływań na środowisko będących wynikiem realizacji Programu Ochrony Środowiska oraz ocena jego natężenia, a także określenie czy w należyty sposób został uwzględniony w dokumencie interes środowiska przyrodniczego i kulturowego. 3. ZASTOSOWANE METODY I WYKORZYSTANE MATERIAŁY Przy opracowywaniu niniejszej Prognozy oparto się na ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U poz. 353 tekst jednolity). Określa ona sposób postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji programu. Proces opiniowania w ramach strategicznych ocen oddziaływania na środowisko oraz określenie zakresu i stopnia szczegółowości Prognozy prowadzi Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska. Podczas opracowywania Prognozy kierowano się również Ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U r., poz tekst jednolity ze zm.). Ustawa ta uszczegóławia przepisy odnośnie obszarów podlegających ochronie. Aby w pełni ocenić czy Program Ochrony Środowiska zawiera elementy zapewniające ochronę środowiska kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju przy opracowywaniu Prognozy, obok aktów prawnych, wykorzystano szereg dokumentów strategicznych, szczebla regionalnego i krajowego, odnoszących się bezpośrednio jak i pośrednio do ochrony środowiska, przyrody oraz zdrowia i życia ludzi. Przy opracowywaniu Prognozy zastosowano metodę macierzy interakcji. Przyjęta tu macierz jest wykresem siatki, w której w wierszach wpisano uruchamiane przez realizację Programu Ochrony Środowiska zamierzenia (cele strategiczne), a w kolumnach wpisano wskaźniki charakteryzujące i opisujące środowisko. Występowanie wzajemnego oddziaływania pomiędzy składnikami przeciwstawnych osi zaznaczono symbolem: (+) realizacja celu spowoduje pozytywne oddziaływania i skutki w zakresie analizowanego zagadnienia, (-) realizacja celu spowoduje negatywne oddziaływania i skutki w zakresie analizowanego zagadnienia, (+/-) realizacja celu może spowodować zarówno pozytywne jak i negatywne oddziaływania i skutki w zakresie różnych aspektów analizowanego zagadnienia, (0) - realizacja celu nie wpływa w sposób zauważalny na analizowane zagadnienie 6

7 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY DOBRODZIEŃ NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA (N) brak możliwości jednoznacznego określenia spodziewanego oddziaływania i skutków, są one zależne od wyboru szczegółowych rozwiązań lub innych niemożliwych obecnie do przewidzenia i uwzględnienia w symulacji, uwarunkowań. 4. INFORMACJE O ZAWARTOŚCI, GŁÓWNYCH CELACH PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA I POWIĄZANIU Z INNYMI DOKUMENTAMI W Prognozie oddziaływania na środowisko projektu Programu Ochrony Środowiska uwzględniono cele główne oraz cele pośrednie dotyczące poszczególnych komponentów środowiska. Do każdego z celów przyporządkowane zostały kierunki działań zmierzające do osiągnięcia postawionych celów. W Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Dobrodzień cele środowiskowe skupiają się głównie na ochronie wód, ochronie powietrza, ochronie przed hałasem oraz ochronie przyrody. Określone cele mają wpłynąć odpowiednio na: utrzymanie i osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód, utrzymanie określonego stanu powietrza w zakresie pyłu PM10, zmniejszenie narażenia na ponadnormatywny hałas oraz zachowanie bioróżnorodności biologicznej. Analizując cele sformułowane w POŚ dla Gminy Dobrodzień, oprócz analizy ich wpływu na środowisko, należy dokonać odniesienia tych celów do kierunków działań określonych w dokumentach nadrzędnych (krajowym i wojewódzkim) oraz równoległych, określonych na szczeblu gminy. Od komplementarności i zharmonizowania tych celów w znacznym stopniu zależy możliwość osiągnięcia sukcesu polityki ekologicznej gminy. Zadania wyznaczone w Programie Ochrony Środowiska wskazują szereg działań jakie mają być podjęte dla rozwoju gospodarczego regionu przy jednoczesnym utrzymaniu dobrego stanu środowiska. Ocenia się, że podjęte działania w perspektywie długoterminowej będą miały korzystny wpływ na środowisko regionu. Ponadto projekt Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Dobrodzień jest zgodny z Ustawą o ochronie przyrody dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz. U r., poz tekst jednolity ze zm.). Na terenie Gminy Dobrodzień ustanowiono następujące formy ochrony przyrody: - obszar Natury 2000 obszar siedliskowy Dolina Małej Panwi, - zespół przyrodniczo krajobrazowy Kocia Góra. - użytek ekologiczny, - pomniki przyrody. Cele wyznaczone w projekcie Programu Ochrony Środowiska uwzględniają cele ochrony i zakazy wyznaczone dla obszarów lub obiektów objętych ochroną w ramach aktów prawa miejscowego. Stopień zgodności zapisów projektu POŚ z zapisami aktów prawa miejscowego ustanawiających formy ochrony przyrody (w tym z ochroną gatunkową roślin, grzybów i zwierząt) określa się jako całkowity. 5. OCENA STOPNIA REALIZACJI CELÓW I ZADAŃ Z PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY DOBRODZIEŃ Obecny dokument Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dobrodzień na lata z perspektywą na lata jest kontynuacją poprzedniej Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Dobrodzień na lata , która została przyjęta Uchwałą Nr XXXV/345/2014 Rady Miejskiej w Dobrodzieniu z dnia 16 czerwca 2014 r. Przyjęty dokument nie jest aktem prawa miejscowego, ma jedynie charakter kierunkowy, wyznaczone i opisane w nim zadania są wytyczną dla realizowania polityki środowiskowej na terenie gminy, stawiając jednocześnie szereg zadań inwestycyjnych i pozainwestycyjnych do wykonania 7

8 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY DOBRODZIEŃ NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA w ciągu 4 kolejnych lat. Wytyczone zadania mają w sposób optymalny pomagać kształtować ład przestrzenny, zgodny z bieżącymi wymogami ochrony środowiska. Realizacja części zadań wymaga dużych nakładów finansowych i współdziałania tak urzędów administracji publicznej, jak i przedsiębiorstw i organizacji pozarządowych. Efekty realizacji wytyczonych zadań obserwowane są zwykle w długim horyzoncie czasowym, przy założonej ciągłości realizacji zadań poprawy i utrzymania stanu środowiska. Ocena stopnia realizacji zadań wytyczonych w przyjętym Programie Ochrony Środowiska: Przyjęty Program Ochrony Środowiska formułował zadania inwestycyjne i pozainwestycyjne tak dla Gminy Dobrodzień, jak również dla szeregu instytucji i organizacji uczestniczących w wywieraniu wpływu na stan środowiska na terenie gminy. Określenie stanu ich realizacji nie jest sprawą oczywistą i prostą ze względu na szereg elementów wpływających na realizację zadań, w tym m.in.: - zmiany sytuacji ekonomiczno-gospodarczej kraju, województwa, gminy, - zmiany priorytetów realizacyjnych w okresie obowiązywania programu, DZIAŁANIA SYSTEMOWE: Edukacja ekologiczna: Zadania w dziedzinie edukacji ekologicznej traktowane są priorytetowo, ze względu na świadomość pokładania w tym elemencie ochrony środowiska znacznych nadziei i spodziewanych korzyści w długoterminowym horyzoncie czasu. Realizowane były głównie przez placówki oświatowe z terenu gminy, Nadleśnictwa oraz przez organizacje pozarządowe. Do najważniejszych akcji i projektów zalicza się: - Sprzątanie Świata, - Dzień Ziemi. Prowadzono działania zmierzające do szerszego udostępnienia informacji o środowisku i działaniach proekologicznych w gminie. Informacje o środowisku umieszczane są, zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. 2016, poz. 353), na stronie internetowej Gminy Dobrodzień, w Biuletynie Informacji Publicznej oraz na ogólnopolskiej stronie Centrum Informacji o Środowisku. Uzupełniano i sukcesywnie polepszano bazę turystyczną na terenie obszarowych form ochrony przyrody. Promowana była agroturystyka, organizowano szkolenia i pokazy praktyczne dla rolników i działkowców w zakresie gospodarki ekologicznej, Dobrej Praktyki Rolniczej, programów środowiskowych itp. Zarządzanie środowiskowe: Zgodnie z terminami określonymi w dokumentach nadrzędnych przygotowywane są odpowiednie dokumenty właściwe dla szczebla gminnego przez Urząd Miejski w Dobrodzieniu. Realizowane zadania przebiegały zgodnie z obowiązującym stanem prawnym. W zarządzaniu środowiskiem wykorzystywane są: - miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, - studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy - Program Usuwania Wyrobów Azbestowych, - Strategia Rozwoju Gminy Dobrodzień, - Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dobrodzień, - Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Dobrodzień. OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH. Zachowanie bogatej różnorodności biologicznej, ochrona przyrody: Zadania związane z ochroną przyrody oraz w zakresie zachowania i ochrony zasobów przyrodniczych w istniejących kompleksach leśnych prowadzone były głównie przez Nadleśnictwa. Prowadzono zalesienia i zadrzewienia w ramach ochrony i zwiększania różnorodności biologicznej, realizowano plan gospodarczy utrzymania lasów. Prowadzono nadzór nad gospodarką leśną w lasach prywatnych. Realizowane zadania własne gminy związane były m.in. z rewitalizacją terenów zielonych, realizacją zieleni urządzonej, jej bieżącego utrzymania na terenach rekreacyjno 8

9 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY DOBRODZIEŃ NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA wypoczynkowych. Utrzymywano obecne formy ochrony przyrody i obszary prawnie chronione. Prowadzono pielęgnację i wycinkę drzew oraz nasadzenia. Kształtowanie stosunków wodnych i ochrona przed powodzią: Prowadzono działania związane głównie z: - bieżącym utrzymaniem i konserwacją rowów przydrożnych, w tym: o regulacja kratek, o przebudowa i budowa studzienek ściekowych, o remonty odwodnień, o czyszczenie separatorów, o remonty przepustów. Ochrona powierzchni ziemi: Kontynuowano szkolenia dla rolników z zakresu Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych, promowano rolnictwo ekologiczne i agroturystykę. Zadania w zakresie ochrony powierzchni ziemi realizowane były także w ramach wprowadzania odpowiednich zapisów w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, wprowadzając działania prewencyjne, m.in. dotyczące strefowania poszczególnych zamierzeń, stref ochronnych, granic obszarów. Wykonano m.in. zadania związane z rekultywacją terenów zdegradowanych oraz likwidacją dzikich wysypisk. POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO. Ochrona powietrza atmosferycznego: Zadania związane z ochroną powietrza atmosferycznego oraz z poprawą jego jakości realizowane były w zakresie: - przeprowadzania szeregu działań termomodernizacyjnych obiektów na terenie gminy, - przeprowadzania szeregu działań termomodernizacyjnych obiektów użyteczności publicznej, - modernizacji systemów grzewczych, instalacją automatyki w kotłowniach, - modernizacji i przebudowy dróg oraz poprawy stanu technicznego, - edukacji ekologicznej młodzieży szkolnej, - opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Dobrodzień, - prowadzonych działań związanych z edukacją ekologiczną, - promocji czystych ekologicznie systemów grzewczych i odnawialnych źródeł energii, promocji oszczędności energii i stosowania odnawialnych źródeł energii. Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych, gospodarka wodno-ściekowa: Realizowano zadania związane z rozbudową sieci kanalizacyjnej i kolejnymi podłączeniami do sieci oraz wykonaniem zadań Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych. Zadania związane z pomiarami i bieżącym monitoringiem wód realizowane były przez WIOŚ w Opolu. Prowadzono działania kontrolne, mające na celu przeciwdziałanie odprowadzaniu nieoczyszczonych ścieków komunalnych do wód oraz przeciwdziałanie nieprawidłowościom w odprowadzaniu ścieków przemysłowych. Prowadzono działania propagujące oszczędzanie wody, zmniejszania wodochłonności w przemyśle. Duża część zadań w tym obszarze, ze względu na posiadane kompetencje realizowana była przez spółki wodne oraz przedsiębiorstwa komunalne - związane były głównie z porządkowaniem gospodarki ściekowej w gminach (budowa kanalizacji sanitarnej), modernizacjami oczyszczalni ścieków, przygotowaniem technicznym inwestycji gospodarki ściekowej. Gospodarka odpadami: W ramach realizacji zadań z zakresu gospodarki odpadami wdrożono, a następnie usprawniano nowy system gospodarowania odpadami komunalnymi. Ponadto udzielano dotacji dla osób fizycznych na dofinansowanie kosztów związanych z demontażem konstrukcji budowlanych zawierających azbest oraz wspierano działania z edukacji ekologicznej związane z właściwym gospodarowaniem odpadami. Ochrona przed hałasem: Realizowane zadania związane były głównie z: - modernizacją dróg gminnych zgodnie z wyznaczonym harmonogramem, 9

10 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY DOBRODZIEŃ NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA uwzględnianiem ochrony przed hałasem na etapie wprowadzania zmian do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego (np. określenia wpływu lokalizacji przedsięwzięć uciążliwych dla środowiska w zakresie hałasu), - prowadzeniem monitoringu hałasu przez WIOŚ w Opolu. Realizowane były również przewidziane działania zawarte w Programie Ochrony środowiska przed hałasem (na wyznaczonych odcinkach dróg). Promieniowanie elektromagnetyczne: W kompetencjach Starosty leży przyjmowanie zgłoszeń dot. promieniowania niejonizującego (m.in. stacje bazowe telefonii komórkowych BTS). 6. OKREŚLENIE, ANALIZA I OCENA ISTNIEJĄCEGO STANU ŚRODOWISKA ORAZ POTENCJALNYCH ZMIAN TEGO STANU W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU 6.1. CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA GMINY DOBRODZIEŃ Gmina Dobrodzień jest gminą miejsko-wiejską położoną w północno-wschodniej części województwa opolskiego, w południowej części powiatu oleskiego, ok. 40 km na wchód od Opola. Od wschodu Gmina Dobrodzień sąsiaduje z gminami Ciasna i Pawonków, od południa z gminami Zawadzkie, Kolonowskie i Ozimek, od zachodu z gminą Zębowice i od północy z gminą Olesno. Gmina Dobrodzień zajmuje powierzchnię 163 km 2 ( ha). Gminę tworzą miasto Dobrodzień oraz 16 sołectw: Bzinica Stara - Bąki, Gosławice, Główczyce - Zwóz, Klekotna, Kocury - Malichów, Ligota Dobrodzieńska, Makowczyce, Myślina - Turza, Pietraszów, Pludry, Rzędowice, Szemrowice, Warłów, Bzinica Nowa, Kolejka, Błachów. Rysunek 1. Gmina Dobrodzień na tle podziału administracyjnego województwa opolskiego i powiatu oleskiego. Źródło: Według danych pozyskanych z Urzędu Miejskiego - liczba mieszkańców w Gminie Dobrodzień na koniec 2016 r. wynosiła osoby, z czego w mieście zamieszkiwało osoby (ok. 36,6 %), a na terenach wiejskich osób (ok. 63,4 %). 10

11 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY DOBRODZIEŃ NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA Warunki klimatyczne Gmina Dobrodzień położona jest w stosunkowo najcieplejszej strefie klimatycznej Polski. Charakterystycznymi cechami są relatywnie małe roczne amplitudy temperatury powietrza, wczesna wiosna, długie ciepłe lato, łagodna i krótka zima. Warunki klimatyczne są korzystne dla osadnictwa i turystyki, lecz nie są optymalne dla rolnictwa, ze względu na podwyższoną temperaturę gruntu i wzmożoną transpirację. Duży udział powierzchni leśnych wpływa na wykształcenie korzystnych warunków mikroklimatycznych i wodnych. Jednakże obszar doliny Małej Panwi, w tym Jezior Turawskich, narażony jest na występowanie zastoisk chłodnego powietrza, zamglenia i przymrozki. Ukształtowanie powierzchni, geomorfologia, geologia Głównym czynnikiem, który zadecydował o zróżnicowaniu rzeźby terenu, budowy geologicznej, walorów florystycznych i faunistycznych jest lokalizacja gminy na pograniczu Niziny Śląskiej i Wyżyny Woźnicko - Wieluńskiej. W ukształtowaniu rzeźby północnej części gminy wyraźnie zaznaczają się łagodne wzniesienia wyżynnego Garbu Woźnickiego o wysokości ok. 280 m n. p. m Zbudowane są one z charakterystycznych wiśniowych iłów i wapieni górnego triasu. Do najcenniejszych miejsc występowania tych skał należy jedyne w regionie naturalne odsłonięcie brekcji wapiennych w Rędzinie. Południowa część gminy zlokalizowana jest w obrębie Doliny Małej Panwi wznoszącej się na wysokość ok. 195 m n.p.m. Zróżnicowana budowa geologiczna podłoża sprawia, że warunki występowania i krążenia wód podziemnych są w tym rejonie bardzo skomplikowane. Rysunek 2. Wycinek mapy Polska Regiony Fizjograficzne wg. J.Kondrackiego. Źródło: mapa Polska Regiony Fizjograficzne wg. J.Kondrackiego Analiza zagospodarowania przestrzennego Podstawowe funkcje Gminy ukształtowały się w wyniku jej położenia w południowej części powiatu oleskiego, na styku województw opolskiego i śląskiego. W Gminie występuje złożoność funkcji: - mieszkalnictwo, - rolnictwo, - duża liczba zakładów stolarskich. Strukturę przestrzenną Gminy Dobrodzień charakteryzują: 11

12 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY DOBRODZIEŃ NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA zabudowa wiejska i miejska, - wysoki stopień zalesienia, - przebieg szlaków kolejowych i drogowych o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym. Szkielet struktury przestrzennej Gminy wyznaczają: układ komunikacyjny (droga krajowa, wojewódzka), linie kolejowe, przebiegające sieci elektroenergetyczne OCENA STANU ŚRODOWISKA Wody powierzchniowe Sieć wód powierzchniowych w gminie Dobrodzień kształtują głównie rzeki Myślina, Bziniczka i Lublinica. Rzeki te płyną z kierunku północno-wschodniego na południowy-zachód i stanowią prawe dopływy Małej Panwi, należącej do dorzecza Odry. Ponadto sieć wód powierzchniowych uzupełniają mniejsze dopływy ww. rzek, częściowo uregulowane. Stawy naturalne i sztuczne zbiorniki wodne zajmują niewielkie powierzchnie, głównie w rejonach Dobrodzień-Gosławice i Bzinica - Pludry - Pietraszów. 12

13 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY DOBRODZIEŃ NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA Rysunek 3. Jednolite Części Wód Powierzchniowych występujące na terenie Gminy Dobrodzień. Żródło: Wody podziemne Wody podziemne występują w południowej części Gminy Dobrodzień, w utworach triasowych i czwartorzędowych. Obszar gminy znajduje się w zasięgu występowania czterech głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP): - GZWP nr 327 Lubliniec Myszków; zbiornik zlokalizowany jest w utworach triasu środkowego i dolnego, w ośrodku szczelinowo krasowym, - GZWP nr 328 Dolina kopalna Małej Panwi; zbiornik zlokalizowany jest w utworach czwartorzędowych w ośrodku porowym, - GZWP nr 335 Krapkowice Strzelce Opolskie; zbiornik zlokalizowany jest w utworach triasu dolnego w ośrodku szczelinowo porowym - GZWP nr 333 Opole Zawadzkie; obejmuje swoim zasięgiem strefę występowania szczelinowo-krasowych utworów środkowego i górnego wapienia muszlowego. 13

14 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY DOBRODZIEŃ NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA Nowy podział obszaru Polski na 176 części JCWPd wskazuje, że na terenie Gminy Dobrodzień znajdują się dwie JCWPd nr 116 i 94. Rysunek 4. Jednolite części wód podziemnych na terenie Gminy Dobrodzień. Żródło: 14

15 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY DOBRODZIEŃ NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA Walory przyrodnicze gminy Lasy Powierzchnia gruntów leśnych w Gminie Dobrodzień wynosi 7 906,9 ha, co kształtuje lesistość gminy na poziomie 47,3%. Wskaźnik lesistości gminy jest znacząco wyższy od przeciętnej lesistości województwa (26,5%). Największą powierzchnię na terenie Gminy Dobrodzień zajmują lasy o charakterze borów sosnowych i mieszanych. W wielu miejscach wśród lasów liściastych spotykane są grądy subkontynentalne (najczęściej dominują w nich olsza szara, jesion wyniosły, grab zwyczajny i dąb szypułkowy) oraz w okolicy zbiorników i cieków wodnych łęgi jesionowo-olszowe. Na obszarze Gminy Dobrodzień występuje bardzo małe zróżnicowanie zbiorowisk leśnych. W dolinie Myśliny oraz miejscami w dolinach mniejszych strumieni dominują lasy liściaste. Natomiast na pozostałym terenie dominują lasy iglaste, które są najczęściej sztucznie nasadzonymi monokulturami sosnowymi. Lasy o charakterze borów mieszanych i monokultury sosny zajmują na omawianym terenie największą powierzchnię. Mają one najczęściej niewielką wartość przyrodniczą, gdyż są to przeważnie zbiorowiska wtórne, ze sztucznie nasadzoną sosną na siedliskach grądowych. W bardzo ubogim pod względem florystycznym runie tych lasów dominują różne gatunki jeżyn oraz trzcinnik piaskowy, szczególnie bujnie rozwijające się w partiach nadmiernie prześwietlonych. W niewielu miejscach, zwłaszcza w oddziałach leśnych ze starszym drzewostanem położonym na wydmach, występują dobrze wykształcone suboceaniczne bory świeże z licznymi gatunkami borowymi w runie (m.in. w okolicach Myśliny i Turzy). Obszary przyrodniczo cenne Obszarami o szczególnych walorach przyrodniczych w Gminie Dobrodzień są: - obszar Natury 2000 Obszar siedliskowy Dolina Małej Panwi, - zespół przyrodniczo krajobrazowy Kocia Góra. - użytek ekologiczny, - pomniki przyrody. Obszar Natury 2000 obszar siedliskowy Dolina Małej Panwi Na obszarze wiejskim gminy znajduje się jedynie mała część specjalnego obszaru ochrony siedlisk Natura 2000 Dolina Małej Panwi (PLH160008), który zajmuje powierzchnię 69,669 ha. Dolina Małej Panwi charakteryzuje się zróżnicowaną morfologią tworzoną przez plejstoceńskie terasy oraz zdenudowane, peryglacjalne równiny lodowcowe i wodnolodowcowe. Ostoja obejmuje koryto rzeki o naturalnym silnie meandrującym przebiegu, jak i spektrum zróżnicowania siedliskowego zawartego w dolinie Małej Panwi. Mała Panew w granicach ostoi jest jedną z najbardziej naturalnych rzek nizinnych regionu. Ostoja obejmuje także kompleksy pól wydmowych z wydmami dochodzącymi do 25m, w zagłębieniach między wydmowych oraz w samej dolinie rzecznej zlokalizowane są niewielkie torfowiska. W granicach Doliny Małej Panwi dominują lasy, wśród których największą wartość przyrodniczą mają starodrzewia borów na wydmach i morenach. W obniżeniach terenu zlokalizowane są bory bagienne i bagniska z roślinnością szuwarową. W ostoi obecne są torfowiska wysokie (żywe), przejściowe i niskie, w tym niezwykle cenne doskonale zachowane niskie torfowisko węglanowe. Na niewielkich fragmentach skarp i piaszczysk rozwinęły się zbiorowiska muraw i wrzosowisk. Dolina Małej Panwi w granicach ostoi jest rzeką o naturalnym przebiegu z licznymi starorzeczami, meandrami, wyspami. W Małej Panwi i jej dopływach występują zbiorowiska. Dolina przedstawia unikalne zróżnicowanie siedliskowe nieobecne w innych częściach województwa. W ostatnich latach bezpośrednim zagrożeniem stała się zamiana przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele budowlane, często w bezpośrednim sąsiedztwie koryta rzeki. Kolejnym zagrożeniem jest zmiana stosunków wodnych (melioracje) na terenach rolnych i leśnych co może prowadzić do degeneracji rzadkich zespołów roślinnych i zanikania cennych gatunków roślin i zwierząt. 15

16 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY DOBRODZIEŃ NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA Zespół przyrodniczo krajobrazowy Kocia Góra Przedmiotem ochrony jest obszar leśny (bory sosnowe) z łańcuchami wzniesień morenowych z najwyższą w okolicy Kocią Górą oraz kompleks malowniczych stawów hodowlanych zwanych Pluderskimi Stawami. Na kompleksach stawów stwierdzono występowanie chronionych gatunków roślin, m.in. grążela żółtego Nuphar lutea, pływacza zwyczajnego Utricularia vulgaris. Na ich obrzeżach rozwinęła się interesująca roślinność szuwarowa i błotna. Na wysychających brzegach zbiorników wodnych wykształca się późnym latem i jesienią roślinność drobnych terofitów, tj. roślin o krótkim czasie aktywnego życia, przeżywających niekorzystny okres w postaci nasion. Do najciekawszych z nich należą ponikło jajowate Eleocharis ovata i turzyca ciborowata Carex cyperoides. W sąsiedztwie stawów rozwinęły się niewielkie torfowiska. Występuje w nich wiele chronionych i rzadkich gatunki roślin, np.: owadożerne rosiczka okrągłolistna Drosera rotundifolia. W głębszych partiach stawów rozwijają się zbiorowiska roślin podwodnych i pływających. W otaczających stawy borach sosnowych występuje m.in. widłak goździsty Lycopodium calvatum i mącznica lekarska Arctostaphyllos uva-ursi. Stawy Pluderskie są jedynym w gminie miejscem lęgów następujących gatunków ptaków wodnobłotnych: perkozka Tachybaptus ruficollis, cyraneczki Anas crecca, łyski Fulica atra, kokoszki Gallinula chloropus, żurawia Grus grus oraz trzciniaka Acrocephalus arundinaceus. Jest to jedno z nielicznych miejsc gdzie liczniej odbywają gody płazy (traszka zwyczajna Triturus vulgaris, żaba wodna Rana esculenta, żaba trawna Rana temporaria, ropucha szara Bufo bufo, ropucha zielona Bufo viridis). Dodatkowo jest to ważny w skali gminy obszar lęgów chronionych: potrzosa Emberiza schoeniclus i trzcinniczka Acrocephalus scirpaceus. Rozporządzeniem Wojewody Opolskiego Nr 151/P/8/2003 z dnia 8 grudnia 2003 zwiększono powierzchnię obszaru chronionego z 284 ha do 370,36 ha. Użytek ekologiczny Stawy Pluderskie Użytek został przyjęty Uchwałą nr IV/23/2015 Rady Miejskiej w Dobrodzieniu z dnia 5 lutego 2015 r. w sprawie ustanowienia użytku ekologicznego,,stawy Pluderskie nr 2 i 3. Użytek stanowi część zespołu 5 stawów utworzonych na rzece Smolinie. Rzeka Smolina jako dopływ Małej Panwi to niewielki ciek wodny przepływający pomiędzy rzeką Bziniczką, a rzeką Lublinicą. Topografia doliny i hydrologia rzeki Smoliny tworzy swoistego rodzaju warunki przyrodnicze śródleśnych zbiorowisk wodno - błotnych korzystnie wpływających na różnorodność biologiczną tego regionu. Płytkie stawy, z zastoiskową wodą, wysychającą w okresie letnim pozwalają na rozwój i bytowanie charakterystycznych dla tego typu warunków siedliskowych roślin i zwierząt często rzadkich i zagrożonych wyginięciem. Warunki mikroklimatyczne stawów pozwalają na zachowanie śródleśnych bagien i torfowisk. Jest to miejsce lęgów następujących gatunków ptaków wodnobłotnych: perkozka Tachybaptus ruficollis, cyraneczki Anas crecca, łyski Fulica atra, kokoszki Gallinula chloropus, żurawia Grus grus oraz trzciniaka Acrocephalus arundinaceus. Jest to jedno z nielicznych miejsc gdzie liczniej odbywają gody płazy (traszka zwyczajna Triturus vulgaris, żaba wodna Rana esculenta, żaba trawna Rana temporaria, ropucha szara Bufo bufo, ropucha zielona Bufo viridis). Dodatkowo jest to ważny w skali gminy obszar lęgów chronionych: potrzosa Emberiza schoeniclus i trzcinniczka Acrocephalus scirpaceus. Pomniki przyrody Na terenie Gminy Dobrodzień ustanowiono 2 pomniki przyrody, są nimi grupy drzew, a także pojedyncze okazałe drzewa. Tabela 1. Zestawienie pomników przyrody na terenie Gminy Dobrodzień Lp. Obiekt Data utworzenia Obowiązująca podstawa prawna 1. Grupa drzew z gatunku r. Dz. Urz. Woj. Opolskiego buk pospolity (Fagus z dnia 7 listopada 2005r. silvatica) - 3 szt. Nr 72, poz Miejscowość występowania Dobrodzień 16

17 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY DOBRODZIEŃ NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA Pojedynczy okaz z gatunku dąb szypułkowy (Quercus robur) r. Dz. Urz. Woj. Opolskiego z dnia 7 listopada 2005r. Nr 72, poz Dobrodzień Rysunek 5. Lokalizacja istniejących form ochrony przyrody na terenie Gminy Dobrodzień. 17

18 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY DOBRODZIEŃ NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA Krajowa Sieć Ekologiczna ECONET - POLSKA Obszar gminy pełni ważną funkcję w ekologicznym systemie przestrzennym regionu i kraju. W koncepcji Krajowej Sieci Ekologicznej ECONET-PL gmina z wyjątkiem centralnej wylesionej części położona jest na obszarze węzłowym o randze krajowej 10K Bory Stobrawskie. W systemie ostoi przyrody CORINE biotopes na badanym terenie wyróżniono następujące ostoje: - Bory Stobrawskie ostoja o powierzchni powyżej 100 ha (82313 ha) obejmuje całą zachodnią i południowo-zachodnią, zalesioną część gminy; typ ostoi L Lasy; Kocia Góra ostoja o powierzchni powyżej 100 ha (1698 ha) obejmuje część południowego obszaru gminy; typ ostoi L Lasy, W Wody powierzchniowe, M Murawy i łąki; - 466a Stawy koło Pluder ostoja o powierzchni do 100 ha (72 ha) obejmuje część ostoi 466 zlokalizowaną w dolinie Smoliny; typ ostoi W wody powierzchniowe, L Lasy; Dolina Małej Panwi ostoja o powierzchni powyżej 100 ha (3909 ha) obejmuje skrajną południową część gminy; typ ostoi W wody powierzchniowe, L lasy; Korytarze ekologiczne, sprzyjające utrzymaniu się równowagi w przyrodzie, powinny być chronione przed nadmierną urbanizacją i gospodarczym wykorzystaniem, a już przekształconym powinno się stopniowo przywracać naturalny charakter. Gleby Dominujące powierzchniowo gleby w gminie Dobrodzień należą do następujących głównych typów i podtypów gleb: - Gleby fitogeniczne - na terenie gminy nie występują w znacznym udziale. Jedynym miejscem ich występowania są wydmowe tereny położone w lasach w północnej (okolice Klekotnej) i południowej części gminy (okolice Pietraszowa). Gleby te charakteryzują się słabym wykształceniem profilu i niską wartością rolniczą. Zostały w większości zalesione. - Gleby autogeniczne - posiadają zdecydowaną obszarową dominację w pokrywie glebowej gminy. Reprezentowane są przez czarnoziemy (zdegradowane i gleby szarobrunatne występują w nielicznych płatach w centralnej części gminy), brunatne właściwe (występują w największym natężeniu w centralnej części gminy w okolicach Szemrowic, Dobrodzienia, Ligoty Dobrodzieńskiej, Rzędowic), brunatne kwaśne (występują pospolicie w centralnej części gminy), płowe (występują razem z płatami gleb brunatnych właściwych i kwaśnych na terenie całej gminy, w większym udziale w części centralnej), rdzawe i bielicowe (występują w kilku zwartych płatach w południowej i północnej części gminy w okolicach Pluder, Klekotnej, Myśliny). - Gleby semihydrogeniczne reprezentowane przez czarne ziemie ( występują na niewielkich obszarach w centralnej części gminy koło Dobrodzienia), gleby opadowo-glejowe i gruntowoglejowe występują w kilku powierzchniach po obu stronach doliny Myśliny). - Gleby hydrogeniczne - reprezentowane są na terenie gminy przez gleby aluwialne mad rzecznych (większe powierzchnie wstępowania tych gleb występują w dolinie Myśliny i Małej Panwi), gleby mułowe ( występują głównie na niewielkich powierzchniach w dolinach rzecznych całej gminy), gleby torfowe (występują na niewielkich powierzchniach w dolinach rzecznych, m.in. w Ligocie Dobrodzieńskiej). Pokrywa glebowa Gminy Dobrodzień charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem typologicznym gleb. Generalnie gleby o dużej wartości dla produkcji rolnej zlokalizowane są w centralnej części gminy w okolicach Dobrodzienia, Rzędowic, Błachowa, Ligoty Dobrodzieńskiej, Makowczyc, Bzinicy, Szemrowic i Warłowa. Najsłabsze gleby dla produkcji rolnej posiadają sołectwa Kocury, Klekotna, Myślina, Pludry. Wśród dominujących utworów glebowych Gminy Dobrodzień wyróżnić można w szczególności utwory piaszczyste piasków luźnych występujących na obszarach wydmowych, piasków słabogliniastych występujących pospolicie na terenie całej gminy, piasków gliniastych lekkich występujących również pospolicie na terenie gminy (zwłaszcza w części centralnej), piasków gliniastych występujących głównie w okolicach Szemrowic, Błachowa, Dobrodzienia, Bąków. Wśród gleb gliniastych zlokalizowano tu gliny lekkie występujące w zwartych obszarach w 18

19 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY DOBRODZIEŃ NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA okolicach Szemrowic i Błachowa, gliny średnie występujące nielicznie w centralnej części gminy. Pozostałe utwory glebowe na terenie Gminy Dobrodzień są słabiej reprezentowane. Zasoby kopalin Na terenie Gminy Dobrodzień znajdują się udokumentowane złoża kopalin: - Bzionków kruszywa naturalne o pow. 23,20 ha - Główczyce kruszywa naturalne o pow. 48,70 ha - Myślina VI kruszywa naturalne o pow. 3,59 ha - Myślina VIII kruszywa naturalne o pow. 1,55 ha - Myślina I piaski formierskie o pow. 6,00 ha eksploatacja złoża zaniechana - Myślina II piaski formierskie o pow. 5,90 ha eksploatacja złoża zaniechana - Myślina III piaski formierskie o pow. 18,27 ha eksploatacja złoża zaniechana - Myślina IX piaski formierskie o pow. 1,89 ha eksploatacja złoża zaniechana 6.3. POTENCJALNE ZMIANY STANU ŚRODOWISKA W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PROJEKTU Wszystkie działania zaproponowane do realizacji w ramach Programu Ochrony Środowiska mają z założenia na celu poprawę stanu środowiska na terenie gminy i tym samym pozytywnie wpływać będą na zdrowie i życie ludzi. W związku z rozwojem gospodarczym regionu, wzrostem inwestycji przemysłowych i poziomu konsumpcji, zwiększającą się presją na obszary cenne przyrodniczo i niezurbanizowane, zwiększeniem zapotrzebowania na surowce, brak realizacji zapisów Programu prowadzić będzie do znaczącego pogorszenia wszystkich elementów środowiska. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji Programu Ochrony Środowiska: 1. pogorszenie jakości wód powierzchniowych i podziemnych w związku ze zwiększonym wytwarzaniem ścieków, 2. postępująca degradacja gleb i utrata ich dla rolnictwa, 3. utrata różnorodności ekologicznej i cennych przyrodniczo terenów, 4. degradacja walorów krajobrazu. W przypadku, gdy POŚ nie zostanie wdrożony, negatywne trendy będą się pogłębiać, a zanieczyszczenie środowiska wzrastać. Realizacja Programu jest więc konieczna. 7. OKREŚLENIE, ANALIZA I OCENA STANU ŚRODOWISKA NA OBSZARACH OBJĘTYCH PRZEWIDYWANYM ZNACZĄCYM ODDZIAŁYWANIEM Znaczące oddziaływania związane z realizacją zapisów Programu Ochrony Środowiska mogą wystąpić w przypadku przedsięwzięć wymienionych w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz.U. 2016, poz. 71). Potencjalne oddziaływania mogą mieć charakter liniowy, punktowy lub rozproszony i mogą wystąpić na obszarach, gdzie prowadzona będzie realizacja zadań inwestycyjnych. Należy jednak podkreślić, że zasięg oddziaływań jest trudny do określenia i wymaga indywidualnego podejścia dla każdej inwestycji. W związku z brakiem szczegółowych analiz środowiskowych dla terenów na których przewiduje się wystąpienie oddziaływań stan środowiska określa się dla obszaru gminy. 19

20 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY DOBRODZIEŃ NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE Wody powierzchniowe Obecnie klasyfikację wód powierzchniowych określa się zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U poz. 1482). Rozporządzenie to definiuje 5 klas stanu ekologicznego: - klasa I stan bardzo dobry dla wód o niezmienionych warunkach przyrodniczych lub zmienionych tylko w bardzo niewielkim stopniu, - klasa II stan dobry gdy zmiany warunków przyrodniczych w porównaniu do warunków niezakłóconych działalnością człowieka są niewielkie, - klasa III stan umiarkowany obejmujący wody przekształcone w średnim stopniu, - klasa IV stan słaby wody o znacznie zmienionych warunkach przyrodniczych (biologicznych, fizyko-chemicznych, morfologicznych), gdzie gatunki roślin i zwierząt znacznie różnią się od tych, które zwykle towarzyszą danemu typowi jednolitej części wód, - klasa V stan zły wody o poważnie zmienionych warunkach przyrodniczych, w których nie występują typowe dla danego rodzaju wód gatunki. Ocenę jakości wód powierzchniowych na terenie Gminy Dobrodzień przeprowadza WIOŚ w Opolu. W 2014 roku przeprowadzone zostały badania jakości tzw. Jednolitych Częściach Wód Powierzchniowych (JCWP) na terenie województwa opolskiego, w tym w obszarze JCWP na terenie Gminy Dobrodzień. W ramach JCW jeden punkt umiejscowiony był na terenie Gminy Dobrodzień, pozostałe dwa poza terenem Gminy, jednakże wskazanie punktu pomiarowego w obrębie danej JCW (na terenie sąsiedniej gminy) daje odniesienie do jakości wód w danym JCW. Ocena wód powierzchniowych poprzez określenie ich stanu ekologicznego jest nowym podejściem zgodnym z założeniami Dyrektywy 2000/60/WE, zwanej Ramową Dyrektywą Wodną. Stan ekologiczny wód określany jest na podstawie elementów biologicznych (fitoplankton, fitobentos, makrolity, makrobezkręgowce bentosowe i ryby) oraz parametrów wspomagających (elementy fizykochemiczne). Stan ekologiczny/potencjał ekologiczny jest określeniem jakości struktury i funkcjonowania ekosystemu wód powierzchniowych, sklasyfikowanej na podstawie wyników badań elementów biologicznych oraz wspierających je wskaźników fizykochemicznych i hydromorfologicznych. Stan ekologiczny jednolitych części wód powierzchniowych klasyfikuje się poprzez nadanie jednolitej części wód jednej z pięciu klas jakości, przy czym klasa pierwsza oznacza bardzo dobry stan ekologiczny, klasa druga dobry stan ekologiczny, zaś klasy trzecia, czwarta i piąta odpowiednio stan ekologiczny umiarkowany, słaby i zły. Analiza parametrów wód w JCW na terenie Gminy Dobrodzień wykazała w trzech przypadkach stan/potencjał ekologiczny umiarkowany. Stan ogólny wód został oceniony jako zły. Do degradacji wód powierzchniowych na obszarze gminy przyczyniają się zrzuty ścieków komunalnych i przemysłowych, jak również zanieczyszczenia tranzytowe dostarczane wodami powierzchniowymi. Na obszarach pozbawionych infrastruktury komunalnej należy się spodziewać degradacji wód powierzchniowych przez niekontrolowane zrzuty ścieków z terenów zabudowanych, trafiające do gruntu, rowów melioracyjnych, bądź bezpośrednio do cieków. Powodują one z reguły lokalne zanieczyszczenie wód objawiające się wzrostem wartości BZT 5, oraz zawartości sodu, potasu, azotanów i fosforanów, a także skażenie bakteriologiczne wody. Do zanieczyszczenia wód substancjami biogennymi (azotany, fosforany) przyczyniają się także spływy z pól uprawnych oraz nawożonych łąk i pastwisk. 20

21 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY DOBRODZIEŃ NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA Tabela 2. Wyniki oceny wykonanej dla punktów pomiarowo-kontrolnych JCW na terenie Gminy Dobrodzień. Nazwa JCW/nazwa ppk Myślina ppk Myślina poniżej Myśliny PLRW Bziniczka ppk Bziniczka - Kolonowskie* PLRW Lublinica ppk Lublinica poniżej Lublińca; ppk Lublinica - Zawadzkie* PLRW Klasa elementów biologicznych hydromorfologicznych fizykochemicznych Stan/potencjał ekologiczny Ocena spełnienia wymagań dla obszarów chronionych III I II umiarkowany T zły III II II umiarkowany T zły III II PPD umiarkowany N zły Źródło: Ocena wód powierzchniowych za 2015 rok w województwie opolskim., WIOS Opole Objaśnienia: JCW - Jednolite części wód zostały wyznaczone, zgodnie z Ramową Dyrektywą Wodną, która definiuje je jako: oddzielny i znaczący element wód powierzchniowych taki jak: jezioro, zbiornik, strumień, rzeka lub kanał, część strumienia, rzeki lub kanału, wody przejściowe lub pas wód przybrzeżnych. Ocena stanu JCW. Uwagi: *W 2015 roku przeprowadzone zostały badania jakości tzw. Jednolitych Częściach Wód Powierzchniowych (JCW) na terenie województwa opolskiego, w tym w obszarze Jednolitych Części Wód, obejmujących swoim zasięgiem Gminę Dobrodzień. Z uwagi na to, pomiary nie były wykonywane na terenie Gminy Dobrodzień, jednakże wskazanie punktu pomiarowego w obrębie danej JCW (na terenie sąsiedniej gminy) daje odniesienie do jakości wód w danym JCW. 21