ZARZĄD POWIATU HRUBIESZOWSKIEGO PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU HRUBIESZOWSKIEGO

Transkrypt

1 ZARZĄD POWIATU HRUBIESZOWSKIEGO PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU HRUBIESZOWSKIEGO Hrubieszów 2003

2 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Hrubieszowskiego został opracowany na podstawie umowy z dnia 9 maja 2003 roku zawartej w Hrubieszowie pomiędzy: Powiatem Hrubieszowskim reprezentowanym przez Zarząd Powiatu w Hrubieszowie a EKO-GEO Pracownią Geologii i Ochrony Środowiska z siedzibą w Lublinie reprezentowaną przez Annę Majka Smuszkiewicz. Sfinansowano ze środków: Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Hrubieszowie Główni autorzy opracowania: EKO-GEO Pracownia Geologii i Ochrony Środowiska w Lublinie mgr inż. Anna Majka Smuszkiewicz mgr Stanisław Kozina mgr inż. Kazimierz Smuszkiewicz Małgorzata Ondra Autorzy składają podziękowania za cenną współpracę: Zarządowi Powiatu, Komisji Rolnictwa, Leśnictwa i Ochrony Środowiska Rady Powiatu, Burmistrzowi i Wójtom Gmin terenu powiatu hrubieszowskiego, oraz Wydziałowi Rolnictwa, Leśnictwa i Ochrony Środowiska Starostwa Powiatowego. Projekt Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu Hrubieszowskiego został poddany szerokiej dyskusji i konsultacji oraz przeprowadzonej procedurze opiniowania, zgodnie z art. 14 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628, z późn. zm.)

3 - 3 -

4 SPIS TREŚCI Streszczenie Wprowadzenie Cel opracowania Pojęcia związane z gospodarką odpadami zgodnie z ustawą o odpadach Wymagania prawne dotyczące planu gospodarki odpadami Założenia i dane podstawowe Podział administracyjny i lokalizacja Ludność i struktura zabudowy Infrastruktura techniczna i gospodarka powiatu Opis stanu środowiska Warunki glebowe, geologiczne, geomorfologiczne, hydrograficzne, hydrogeologiczne i przyrodnicze mogące mieć wpływ na lokalizację instalacji gospodarki odpadami Charakterystyka obszaru pod kątem możliwości zastosowania do celów nawozowych i rekultywacyjnych kompostów z odpadów Analiza stanu istniejącego w sektorze gospodarki odpadami Odpady powstające w sektorze komunalnym Odpady komunalne Bilans odpadów powstających w sektorze komunalnym Odpady powstające w sektorze handlowym i publicznym Istniejący system zbierania, segregacji, odzysku i unieszkodliwiania odpadów w sektorze komunalnym Systemy zbierania odpadów Częstotliwość zbierania odpadów System segregacji i odzysku odpadów Zakłady zajmujące się zbieraniem i transportem i przeładunkiem odpadów na składowiska oraz rodzaj sprzętu wykorzystywanego do gospodarki odpadami System unieszkodliwiania odpadów Komunalne składowiska odpadów Dzikie wysypiska Schemat przepływu odpadów - miejsca składowania (unieszkodliwiania) odpadów z poszczególnych gmin i miasta Hrubieszowa Koszty i opłaty związane z gospodarowaniem odpadami Mocne i słabe strony istniejących rozwiązań gospodarki odpadami oraz ich zgodność z obowiązującymi wymogami technologicznymi i prawnymi Ocena postępowania z odpadami niebezpiecznymi Ocena postępowania z odpadami ulegającymi biodegradacji Ocena przyjętych rozwiązań z ustawą o odpadach i ustawodawstwem Unii Europejskiej Komunalne osady ściekowe Osady ściekowe powstające w oczyszczalniach ścieków Oczyszczalnie ścieków Odpady powstające w sektorze gospodarczym Bilans odpadów powstających w sektorze gospodarczym Bilans odpadów innych niż niebezpieczne powstających w sektorze gospodarczym Bilans odpadów niebezpiecznych powstających w sektorze gospodarczym

5 5.2.2 Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych i infrastruktury drogowej Odpady przemysłu spożywczego Odpady powstające w ciepłowniach i kotłowniach Odpady przemysłu samochodowego Wyeksploatowane samochody Zużyte opony Odpady olejowe i ropopochodne Azbest Akumulatory i baterie Farby i lakiery PCB Zużyte źródła światła zawierające rtęć Bilans odpadów powstających w sektorze medycznym i weterynaryjnym Rodzaje odpadów powstających w sektorze medycznym Instalacja do unieszkodliwiania odpadów medycznych (i weterynaryjnych) Odpady powstające w sektorze weterynaryjnym Ocena wpływu na środowisko spalarni do unieszkodliwiania odpadów medycznych Prognoza zmian Zmiany demograficzne Prognoza zmian w sektorze komunalnym Prognoza zmian w sektorze odpadów komunalnych Prognoza zmian czynników wpływających na wytwarzanie odpadów komunalnych Prognoza ilości wytwarzanych odpadów komunalnych Prognoza zmian w sektorze osadów ściekowych powstających w oczyszczalniach ścieków Prognoza zmian w sektorze gospodarczym Polityka, cele i zadania dla przyszłego systemu gospodarki odpadami Polityka, cele i zadania w planach Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami Polityka, cele i zadania na poziomie powiatu Założenia cele i przyjęty system gospodarki odpadami Sektor komunalny Plan działań w sektorze gospodarki odpadami komunalnymi Cele i kierunki działań w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi Założenia do planu działań w sektorze gospodarki odpadami komunalnymi Bilans odpadów komunalnych Planowany recykling odpadów biodegradowalnych Zakładane poziomy odzysku odpadów opakowaniowych Zakładane poziomy odzysku odpadów wielkogabarytowych Odpady budowlane Odpady niebezpieczne w strumieniu odpadów komunalnych Odpady przeznaczone do składowania Działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczenia ich ilości Program promocji i edukacji w zakresie gospodarki odpadami Działania organizacyjne Działania w zakresie zbierania i transportu odpadów Systemy zbiórki selektywnej odpadów

6 Systemy zbiórki poszczególnych strumieni odpadów komunalnych Działania w zakresie odzysku i unieszkodliwiania odpadów Linie do segregacji odpadów Odzysk i unieszkodliwianie odpadów komunalnych ulegających biodegradacji Odzysk i unieszkodliwianie odpadów wielkogabarytowych Odzysk i unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych Odzysk i unieszkodliwianie odpadów budowlanych Unieszkodliwianie odpadów komunalnych na składowiskach Zakład Zagospodarowania Odpadów Propozycje rozwiązań organizacyjnych w zakresie lokalizacji i funkcjonowania ZZO Wyposażenie i wielkość Zakładu Zagospodarowania Odpadów Organizacja gospodarki odpadami w ramach eksploatacji ZZO Odległość poszczególnych gmin od ZZO Potrzeby ZZO w zakresie zagospodarowania poszczególnych strumieni odpadów Harmonogram i koszt inwestycji ZZO Plan działań w zakresie modernizacji, zamykania i rekultywacji składowisk odpadów komunalnych Modernizacja składowisk Zamykanie składowisk Rekultywacja składowisk Monitoring składowisk Likwidacja dzikich składowisk Osady ściekowe Cele i kierunki działań w zakresie gospodarki osadami ściekowymi Sposób postępowania z wytworzonymi osadami ściekowymi Stosowanie osadów ściekowych w rolnictwie oraz w rekultywacji Kompostowanie osadów ściekowych Kompostowanie pryzmowe Kompostowanie komorowe Agrotechniczne przetwarzanie osadów na kompost roślinny Poprawa właściwości osadów przy użyciu wapna nawozowego Biokompostowanie Wykorzystane osadów jako przesypka dzienna na składowisku Wysokotemperaturowe suszenie i spalanie osadów ściekowych Sektor gospodarczy Sektor przemysłowy Cele i kierunki w zakresie gospodarki odpadami z sektora przemysłowego Cele i kierunki w zakresie gospodarki poszczególnymi rodzajami odpadów Jednostki służby zdrowia i placówki weterynaryjne Harmonogram, koszty wdrażania i możliwości finansowania Planu Gospodarki Odpadami w Powiecie Hrubieszowskim Niezbędne koszty związane z realizacją przedsięwzięć w gospodarce odpadami komunalnymi w Powiecie Hrubieszowskim Koszty inwestycyjne Koszty eksploatacyjne Koszt innych działań nieinwestycyjnych Sumaryczne koszty wdrażania PGO w sektorze komunalnym

7 9.2 Koszt działań inwestycyjnych i nieinwestycyjnych w sektorze gospodarczym w Powiecie Hrubieszowskim Zasady finansowania Koszty inwestycyjne Koszty eksploatacyjne Inne źródła finansowania Wybrane źródła finansowania Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Ekofundusz Banki Fundusze inwestycyjne Programy pomocowe Unii Europejskiej Organizacja i zasady monitoringu realizacji Planu Gospodarki Odpadami Zasady zarządzania systemem Ustawowo określone zadania poszczególnych szczebli administracji i samorządów w zakresie gospodarki odpadami Zadania gmin Zadania Powiatu Samorząd województwa Opiniowanie projektu planu gospodarki odpadami dla powiatu hrubieszowskiego Aktualizacja i modyfikacja planów Raportowanie wdrażania planów Wskaźniki monitorowania efektywności Planu Wnioski z analizy oddziaływania planu na środowisko Informacja o zawartości, uwarunkowaniach i głównych celach planu gospodarki odpadami dla Powiatu Hrubieszowskiego Ocena zgodności celów planu gospodarki odpadami z celami ochrony środowiska szczebla międzynarodowego, krajowego i regionalnego Analiza i ocena aktualnego stanu środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji PGO Określenie, analiza i ocena przewidywanego znaczącego oddziaływania na środowisko, wynikające z realizowanych zadań, przedsięwzięć określonych w planie gospodarki odpadami Informacja o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko skutków realizacji przedsięwzięć zawartych w projekcie planu gospodarki odpadami Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji strategii Rozwiązania alternatywne do zawartych w projekcie strategii oraz uzasadnienie ich wyboru i metod oceny prowadzącej do tego wyboru Informacja o systemie monitoringu i kontroli realizacji przedsięwzięć określonych w projekcie planu gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego Niedostatki i braki materiałów utrudniające ocenę niekorzystnego oddziaływania na środowisko przedsięwzięć zawartych w projekcie planu gospodarki odpadami Wykaz aktów prawnych stan na r Wykaz nowych aktów prawnych związanych z gospodarką odpadami tzn. wchodzących w życie po dniu 30 września 2001 r Ustawy Rozporządzenia

8 Rozporządzenia wydane na podstawie upoważnień zawartych w ustawie - Prawo ochrony środowiska Rozporządzenia wydane na podstawie upoważnień zawartych w ustawie o odpadach Rozporządzenia wydane na podstawie upoważnień zawartych w ustawie o opakowaniach i odpadach opakowaniowych Rozporządzenia i obwieszczenia wydane na podstawie upoważnień zawartych w tzw. ustawie o opłacie produktowej Rozporządzenia wydane na podstawie upoważnień zawartych w ustawie o substancjach i preparatach chemicznych Rozporządzenia i obwieszczenia wydane na podstawie upoważnień zawartych w ustawie o postępowaniu z substancjami zubożającymi warstwę ozonową Rozporządzenia wydane na podstawie upoważnień zawartych w ustawie o portowych urządzeniach do odbioru odpadów oraz pozostałości ładunków ze statków Rozporządzenia wydane na podstawie upoważnień zawartych w ustawie o prawie atomowym Wykaz dotychczasowych aktów prawnych związanych z gospodarką odpadami, które zachowały moc (tj. tych, które weszły w życie przed dniem l października 2001 r.) Ustawy Rozporządzenia Umowy międzynarodowe Wykaz przygotowywanych nowych aktów prawnych związanych z gospodarką odpadami, przewidzianych do wydania w 2003 r Ustawy Rozporządzenia Rozporządzenia do wydania na podstawie upoważnień zawartych w ustawie Prawo ochrony środowiska Rozporządzenia do wydania na podstawie upoważnień zawartych w ustawie o odpadach Rozporządzenia do wydania na podstawie upoważnień zawartych w ustawie o opakowaniach i odpadach opakowaniowych Rozporządzenia i obwieszczenia wydane na podstawie upoważnień zawartych w tzw. ustawie o opłacie produktowej Prawodawstwo Unii Europejskiej Wykaz obowiązujących aktów prawnych Unii Europejskiej związanych z gospodarką odpadami Wymagania ogólne Spalanie odpadów Składowanie odpadów Międzynarodowy obrót odpadami Sprawozdawczość Wymagania szczegółowe Oleje przepracowane PCB Baterie i akumulatory Odpady z przemysłu dwutlenku tytanu Komunalne osady ściekowe Odpady opakowaniowe

9 Odpady opakowaniowe Pojazdy wycofane z eksploatacji ("wraki samochodowe") Odpady ze statków Substancje zubożające warstwę ozonową Azbest Wykaz projektów aktów prawnych Unii Europejskiej związanych z gospodarką odpadami Piśmiennictwo Załączniki

10 SPIS TABEL Tab. 1 Szacunkowy harmonogram i koszt inwestycji przewidzianych do roku 2020 w powiecie hrubieszowskim(tys. zł) Tab. 3.1 Powierzchnia, liczba miejscowości, liczba sołectw i lokalizacja gmin Tab. 3.2 Liczba ludności w powiecie hrubieszowskim oraz poszczególnych gminach w 2001 r. wg danych M.in. Urzędu Statystycznego w Lublinie Tab. 3.3 Infrastruktura w gminach powiatu hrubieszowskiego Tab a Wskaźniki charakterystyki ilościowej odpadów komunalnych w kg/mieszkańca/rok (wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, październik, 2002) Tab b Ilość wytworzonych odpadów komunalnych w poszczególnych gminach/miastach w roku Tab c Ilość wytworzonych odpadów w gospodarstwach domowych Tab d Skład morfologiczny odpadów domowych i z obiektów infrastruktury w % wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, październik, Tab e Skład morfologiczny odpadów komunalnych dla obszarów miejskich i wiejskich wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, październik, Tab f Szacunkowa ilość poszczególnych strumieni odpadów komunalnych wytworzonych w roku 2002 w Mg w poszczególnych jednostkach administracyjnych w obrębie powiatu Tab Ilość wytworzonych odpadów w sektorze handlowym i publicznym Tab Dzikie składowisko odpadów Tab a Charakterystyka składowisk komunalnych w powiecie hubieszowskim, część I Tab b Charakterystyka składowisk komunalnych w powiecie hrubieszowskim, część II Tab a. Bilans ścieków w owiecie hrubieszowskim za 2002 r Tab b Masa odpadów ściekowych w poszczególnych gminach powiatu Tab a Oczyszczalnie w powiecie hrubieszowskim w zależności od typu oczyszczalni Tab b Liczba oczyszczalni w poszczególnych gminach Tab Bilans odpadów z sektora gospodarczego na terenie powiatu hrubieszowskiego w 2002 r. w Mg Tab a. Bilans odpadów z sektora gospodarczego, innych niż niebezpieczne, wytworzonych na terenie powiatu hrubieszowskiego w 2002 r. w Mg Tab b Bilans odpadów, innych niż niebezpieczne, wytworzonych na obszarze powiatu hrubieszowskiego w roku 2002, w Mg, wg grup odpadów Tab c Bilans odpadów z sektora gospodarczego, innych niż niebezpieczne, wytworzonych w 2002 r. w Mg, według grup odpadów, w podziale na gminy 77 Tab d. Masa odpadów innych niż niebezpieczne wytworzonych przez większe zakłady w 2002 r. w Mg Tab a Bilans odpadów niebezpiecznych z sektora gospodarczego wytworzonych w 2002 r. w Mg, w podziale na gminy Tab b Masa odpadów niebezpiecznych wytworzonych przez większe zakłady w 2002 r. w Mg Tab a Bilans odpadów z sektora rolno spożywczego w Mg, wytworzonych w 2002 r. w poszczególnych gminach na terenie powiatu hrubieszowskiego (wg GUS) Tab b Bilans odpadów z sektora rolno spożywczego w Mg, w podziale na gminy

11 Tab Najwięksi wytwórcy odpadów powstających w kotłowniach i ciepłowniach Tab Zestawienie przedsiębiorstw zajmujących się unieszkodliwianiem pojazdów Tab. 6.1a Prognozowana liczba mieszkańców powiatu hrubieszowskiego w latach Tab. 6.1b Prognozowany procentowy udział mieszkańców poszczególnych gmin w ogólnej liczbie mieszkańców powiatu Tab Prognoza zmian wskaźników emisji w latach 2005, 2010 i 2014 w Polsce w podziale na miasto/wieś (wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, październik, 2002) Tab a Prognozowana masa poszczególnych strumieni odpadów komunalnych w powiecie hrubieszowskim w latach w tys. Mg według Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami Tab b Prognozowany udział poszczególnych strumieni odpadów komunalnych w powiecie hrubieszowskim w latach w % według Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami Tab c Prognozowana masa poszczególnych strumieni odpadów komunalnych w mieście Hrubieszowie w Mg Tab d Prognozowana masa poszczególnych strumieni odpadów komunalnych w gminie Dołhobyczów w Mg Tab e Prognozowana masa poszczególnych strumieni odpadów komunalnych w gminie Horodło w Mg Tab Prognozowana masa poszczególnych strumieni odpadów komunalnych w gminie Hrubieszów w Mg Tab g Prognozowana masa poszczególnych strumieni odpadów komunalnych w gminie Mircze w Mg Tab h Prognozowana masa poszczególnych strumieni odpadów komunalnych w gminie Trzeszczany w Mg Tab i Prognozowana masa poszczególnych strumieni odpadów komunalnych w gminie Uchanie w Mg Tab j Prognozowana masa poszczególnych strumieni odpadów komunalnych w gminie Werbkowice w Mg Tab a Zakładane ilości odpadów biodegradowalnych kierowanych do składowania Tab b Zakładane ilości odpadów zielonych podlegających procesom kompostowania Tab c Zakładane poziomy odzysku odpadów opakowaniowych przez przedsiębiorców wg Rozporządzenia RM z dnia 30 czerwca 2001 r Tab d Poziomu odzysku opakowań papierowych jakie przyjęto w Planie Tab e. Planowany recykling odpadów biodegradowalnych dla powiatu hrubieszowskiego (tys. Mg/rok) Tab f. Planowany recykling odpadów biodegradowalnych dla miasta Hrubieszów (tys. Mg/rok) Tab g. Planowany recykling odpadów biodegradowalnych dla gminy Dołhobyczów (tys. Mg/rok) Tab h Planowany recykling odpadów biodegradowalnych dla gminy Horodło (tys. Mg/rok) Tab i. Planowany recykling odpadów biodegradowalnych dla gminy Hrubieszów (tys. Mg/rok) Tab j. Planowany recykling odpadów biodegradowalnych dla gminy Mircze (tys. Mg/rok)

12 Tab k Planowany recykling odpadów biodegradowalnych dla gminy Trzeszczany (tys. Mg/rok) Tab l. Planowany recykling odpadów biodegradowalnych dla gminy Uchanie (tys Mg/rok) Tab ł. Planowany recykling odpadów biodegradowalnych dla gminy Werbkowice (tys. Mg/rok) Tab a Zakładane poziomy odzysku odpadów opakowaniowych przez przedsiębiorców wg Rozporządzenia RM z dnia 30 czerwca 2001 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych Tab b Zakładana masa pozyskanych odpadów opakowaniowych dla powiatu hrubieszowskiego (tys. Mg/rok) Tab c Zakładana masa pozyskanych odpadów opakowaniowych dla miasta Hrubieszów (tys. Mg/rok) Tab d Zakładana masa pozyskanych odpadów opakowaniowych dla gminy Dołhobyczów (tys. Mg/rok) Tab e Zakładana masa pozyskanych odpadów opakowaniowych dla gminy Horodło (tys. Mg/rok) Tab f Zakładana masa pozyskanych odpadów opakowaniowych dla gminy Hrubieszów (tys. Mg/rok) Tab g Zakładana masa pozyskanych odpadów opakowaniowych dla gminy Mircze (tys. Mg/rok)) Tab h Zakładana masa pozyskanych odpadów opakowaniowych dla gminy Trzeszczany (tys. Mg/rok)) Tab i Zakładana masa pozyskanych odpadów opakowaniowych dla gminy Uchanie (tys. Mg/rok)) Tab j Zakładana masa pozyskanych odpadów opakowaniowych dla gminy Werbkowice (tys. Mg/rok)) Tab a Zakładane poziomy odzysku odpadów wielkogabarytowych w stosunku wytwarzanych Tab b Dane o ilości odpadów wielkogabarytowych, które winny zostać objęte zbiórką i przerobem w odpowiednich instalacjach (tys. Mg/rok) Tab a Zakładane poziomy odzysku odpadów budowlanych w stosunku do wytwarzanych Tab b Dane o ilości odpadów budowlanych, które winny zostać objęte zbiórką i przerobem w odpowiednich instalacjach (tys. Mg/rok) Tab a Zakładane poziomy odzysku odpadów niebezpiecznych przez przedsiębiorców wg Rozporządzenia RM z dnia 30 czerwca 2001 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz.U z dnia 6 lipca 2001 r.) 130 Tab b Poziom odzysku odpadów opakowaniowych i poużytkowych w latach , zgodnie z tendencjami wzrostu odzysku przedstawionymi w Rozporządzeniu z dnia 30 czerwca 2001 r Tab c Zakładane poziomy redukcji odpadów niebezpiecznych w stosunku do odpadów wytwarzanych Tab d Zakładane ilości pozyskanych odpadów niebezpiecznych z masy odpadów komunalnych (tys. Mg) Tab Szacunkowa ilość odpadów komunalnych do składowania lub unieszkodliwienia termicznego w latach

13 Tab Tematy szkoleń dobrane do ww. grup przy uwzględnieniu ich specyfiki Tab Opcje zagospodarowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji poza składowaniem, wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, październik, Tab Informacje dotyczące ilości freonów i olejów w sprzęcie chłodniczym (Tyszkiewicz, 1999) Tab a Średnia odległość poszczególnych gmin w km od ZZO w Łaskowie, gm. Mircze Tab b Średnia odległość poszczególnych gmin w km od ZZO w Hrubieszowie Tab a Prognozowana masa poszczególnych strumieni odpadów komunalnych wytworzonych na terenie ZZO powiatu hrubieszowskiego w latach (tys. Mg) Tab b. Planowany recykling odpadów biodegradowalnych na terenie ZZO powiatu hrubieszowskiego (tys. Mg/rok) Tab c Zakładana masa pozyskanych odpadów opakowaniowych na terenie ZZO powiatu hrubieszowskiego (tys. Mg/rok) Tab d Dane o ilości odpadów wielkogabarytowych, które winny zostać objęte } zbiórką i przerobem na terenie ZZO powiatu hrubieszowskiego (tys. Mg/rok) Tab eDane o ilości odpadów budowlanych, które winny zostać objęte zbiórką i przerobem na terenie ZZO powiatu hrubieszowskiego (tys. Mg/rok) Tab f Zakładane ilości pozyskanych odpadów niebezpiecznych z masy odpadów komunalnych na terenie ZZO powiatu hrubieszowskiego (tys. Mg) Tab g Szacunkowa ilość odpadów komunalnych do składowania na terenie ZZO powiatu hrubieszowskiego w latach Tab Harmonogram i koszt inwestycji obiektów ZZO dla powiatu hrubieszowskiego, w tys. zł Tab a. Dopuszczalna ilość metali ciężkich w osadach ściekowych wykorzystywanych na cele nieprzemysłowe Tab b. Dopuszczalna ilość metali ciężkich w wierzchniej (0-20 cm) warstwie gruntu przy stosowaniu osadów ściekowych w rolnictwie oraz do rekultywacji gruntów na potrzeby rolnicze Tab c. Ilość metali ciężkich w wierzchniej (0-20 cm) warstwie gruntu przy stosowaniu osadów ściekowych do rekultywacji gruntów na potrzeby nierolnicze Tab d. Dawki osadów ściekowych stosowanych do rekultywacji gruntów na potrzeby rolnicze i nierolnicze, do roślinnego utrwalania powierzchni gruntów oraz do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu Tab Zakres stopnia wysuszenia osadu jako funkcja ostatecznego jego zagospodarowania (Poradnik, 1999) Tab Przykładowe działania na rzecz ograniczenia ilości odpadów oraz toksyczności wybranych odpadów niebezpiecznych Tab Szacunkowy harmonogram i koszt inwestycji przewidzianych w do roku 2020 w powiecie hrubieszowskim(tys. zł) Tab a Sumaryczne koszty eksploatacyjne zbiórki, transportu, odzysku, unieszkodliwiania odpadów, frakcji organicznej i surowców wtórnych (tys. zł/rok) ZZO Hrubieszów - Łasków Tab b Szacunkowe koszty eksploatacyjne odzysku i unieszkodliwiania odpadó w budowlanych, wielkogabarytowych i niebezpiecznych (tys. zł) - ZZO Hrubieszów Łasków

14 Tab c Szacunkowe koszty eksploatacyjne systemu uwzględniającego wszystkie wytwarzane odpady (zł/rok) ZZO Hrubieszów - Łasków Tab Zestawienie i koszt działań nieinwestycyjnych w sektorze komunalnym na lata w powiecie hrubieszowskim Tab. 9.3 Koszty wdrażania PGO w latach (tys. zł) Tab Zestawienie i koszt działań inwestycyjnych i nieinwestycyjnych w sektorze gospodarczym na lata w powiecie hrubieszowskim Tab Wskaźniki monitorowania Planu Tab Ważniejsze wskaźniki mogące świadczyć o wpływie na wody podziemne poszczególnych rodzajów składowisk Tab Wskaźniki monitorowania Planu SPIS RYSUNKÓW Ryc. 1 Podział administracyjny powiatu hrubieszowskiego Ryc. 2 Uwarunkowania przyrodnicze Ryc. 3 Procentowy udział wytworzonych odpadów komunalnych w poszczególnych gminach powiatu hrubieszowskiego w 2002 r Ryc. 4 Szacunkowa ilość poszczególnych strumieni odpadów komunalnych wytworzonych w 2002 r Ryc. 5 Kierunki przemieszczania odpadów Ryc. 6 Bilans odpadów z sektora gospodarczego wytworzonych w poszczególnych gminach powiatu hrubieszowskiego w 2002 r Ryc. 7 Udział procentowy poszczególnych rodzajów zagospodarowania odpadów z sektora gospodarczego wytworzonych w poszczególnych gminach powiatu hrubieszowskiego w 2002 r Rys. 8 Prognozowana masa odpadów komunalnych wytworzonych w powiecie hrubieszowskim Ryc. 9 Planowany recykling odpadów biodegradowalnych dla powiatu hrubieszowskiego Rys. 10 Zakładana masa pozyskanych odpadów opakowaniowych Ryc. 11 Szacunkowa ilość odpadów komunalnych do składowania

15 Streszczenie Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Hrubieszowskiego powstał jako realizacja ustawy z dnia r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późniejszymi zmianami), która w rozdziale 3, art wprowadza obowiązek opracowywania planów na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Treść Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu Hrubieszowskiego uwzględnia zapisy Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz. U. Nr 66, poz. 620). Celem opracowania jest sformułowanie strategii rozwoju gospodarki odpadami - jako elementu ekorozwoju powiatu hrubieszowskiego oraz wytyczenie programu działań na najbliższe lata. Cele te zrealizowano poprzez: określenie aktualnych i prognozowanych parametrów powstawania odpadów, określenie uwarunkowań społeczno - gospodarczych i środowiskowych postępowania z odpadami. Praca stanowić będzie podstawę planowania gospodarki odpadami w powiecie hrubieszowskim. Odpad to, zgodnie z definicją zawartą w Ustawie o odpadach, każda substancja lub przedmiot należący do jednej z kategorii, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do ich pozbycia jest zobowiązany. Ze względu na źródło pochodzenia odpadów, zasadniczo wyodrębnia się dwie podstawowe grupy: - odpady przemysłowe, powstające w wyniku działalności gospodarczej, - odpady komunalne, powstające w wyniku bytowania człowieka. Zgodnie z art ustawy o odpadach plan gospodarki odpadami obejmuje wszystkie rodzaje odpadów powstających na terenie danej jednostki administracyjnej oraz przywożonych na jej teren, a w szczególności odpady komunalne z uwzględnieniem odpadów ulegających biodegradacji, odpady opakowaniowe, odpady budowlane, wraki samochodowe, opony oraz odpady niebezpieczne, w tym odpady medyczne i weterynaryjne, oleje odpadowe, baterie i akumulatory. Plan Powiatowy uwzględnia zapisy Krajowego Planu Gospodarki Odpadami oraz Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Lubelskiego. Zgodnie z zapisem art ustawy o odpadach projekt planu powiatowego podlega zaopiniowaniu przez zarząd powiatu, zarząd województwa oraz przez władze gmin z terenu powiatu. Sprawozdania z realizacji planu gospodarki powiatu odpadami składane są co 2 lata radzie powiatu (art ), natomiast ich aktualizację przeprowadza się nie rzadziej niż co 4 lata (art ustawy o odpadach). Odpowiedzialny za aktualizację jest zarząd powiatu. Bilans odpadów powstających w sektorze komunalnym Zgodnie z treścią art. 3 ustawy o odpadach, odpady komunalne są to odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Odpady komunalne powstają w: gospodarstwach domowych oraz obiektach infrastruktury takich jak: handel, usługi, szkolnictwo, obiekty turystyczne, obiekty działalności gospodarczej i wytwórczej. W roku 2002, w Powiecie Hrubieszowskim wytworzono m 3 odpadów komunalnych, to jest Mg. Ilość ta została określona w oparciu o wskaźniki nagromadzenia odpadów komunalnych wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami i ilość mieszkańców według danych US w Lublinie, 2001 r

16 12% Miasto Hrubieszów 6% Gmina Dołhobyczów 6% 40% Gmina Horodło Gmina Hrubieszów 9% Gmina Mircze Gmina Trzeszczany 13% 7% 7% Gmina Uchanie Gmina Werbkowice Ryc. 1 Procentowy udział wytworzonych odpadów komunalnych w poszczególnych gminach powiatu hrubieszowskiego w 2002 r. Systemy zbierania odpadów w powiecie hrubieszowskim Dominującym systemem zbierania odpadów jest zbiórka odpadów niesegregowanych. Odbywa się ona do pojemników o poj. 1,1 m 3, kontenerów KP7 lub kontenerów plastikowych o pojemności od 0,1 do 0,3 m 3 rozmieszczonych przy zabudowie wielorodzinnej, instytucjach i zakładach pracy oraz do worków foliowych i pojemników 110 l na terenach zabudowy jednorodzinnej. Częstotliwość zbierania odpadów Hrubieszów - na bieżąco, w miarę potrzeb, na zgłoszenie zarządcy posesji. gminy wiejskie - w małych miejscowościach - 1 raz na w miesiącu, 1 raz na 2 tygodnie, na zamówienie, - w większych miejscowościach - 1 raz na tydzień, w ustalone dni, na zamówienie. System segregacji i odzysku odpadów Segregacja i odzysk odpadów w powiecie hrubieszowskim prowadzone są w niewielkim stopniu bądź nie są prowadzona w ogóle. Segregacja wtórna odpadów jest prowadzona na terenie składowisk. W większych miejscowościach przy budynkach użyteczności publicznej ustawione są kontenery do zbiórki: szkła, plastiku i papieru. System unieszkodliwiania odpadów Na terenie powiatu hrubieszowskiego unieszkodliwianie odpadów odbywa się poprzez ich składowanie na składowiskach odpadów komunalnych oraz poprzez spalanie, którym poddawane są odpady medyczne. W obrębie powiatu hrubieszowskiego występuje 6 składowisk odpadów komunalnych. Brak jest składowisk odpadów przemysłowych. Składowiska odpadów komunalnych usytuowane są w następujących miejscowościach: - Hrubieszów, ul. Gródecka, - Hulcze, gmina Dołhobyczów,

17 - Kopyłów, gmina Horodło, - Łasków, gmina Mircze, - Trzeszczany, - Uchanie. Gmina Hrubieszów odprowadza odpady na miejskie składowisko odpadów komunalnych w Hrubieszowie. Gmina Werbkowice odprowadza odpady z terenu zabudowy wielorodzinnej na miejskie składowisko odpadów komunalnych w Hrubieszowie, natomiast z zabudowy jednorodzinnej, obiektów użyteczności publicznej oraz wiejskich punktów gromadzenia odpadów w miejscowościach Sahryń, Podhorce i Hostynne odpady odprowadzane są na składowisko odpadów komunalnych dla gminy Tyszowce w Klątwach (powiat Tomaszów Lubelski). Bilans odpadów powstających w sektorze gospodarczym W 2002 roku w powiecie hrubieszowskim wytworzono ,22 Mg odpadów z sektora gospodarczego (w tym 50,22 Mg odpadów niebezpiecznych), z czego tymczasowo składowano Mg, odzyskano ,22 Mg, unieszkodliwiono poza składowaniem 884 Mg, a składowano na składowiskach komunalnych 425 Mg. Informacje uzyskano ze Starostwa Powiatowego w Hrubieszowie, z Wydziału Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Geodezji Lubelskiego Urzędu Marszałkowskiego, zakładów przemysłowych oraz Raportu o stanie środowiska woj. lubelskiego Spośród wytwarzanych odpadów w sektorze gospodarczym 97% wszystkich odpadów stanowiły odpady z sektora rolno spożywczego (grupa 02). Dominująca ich część (98,7%) powstaje w Cukrowniach WERBKOWICE S.A.i STRZYŻÓW S.A. Mocne strony istniejących rozwiązań gospodarki odpadami w powiecie hrubieszowskim: - w każdej gminie istnieje system zbierania odpadów, - istnienie w gminie Mircze sortowni odpadów, zlokalizowanej przy składowisku komunalnym w Łaskowie, - istnienie przy składowisku komunalnym w Hrubieszowie infrastruktury i wystarczającej przestrzeni do sortowania i odzysku odpadów, - uregulowany status gminnych składowisk odpadów, z wyjątkiem składowiska w Uchaniach, które ma być zlikwidowane w 2009 r., - istnienie na terenie gmin komunalnych oczyszczalni ścieków, - odzysk odpadów przemysłowych w obrębie dużych zakładów przemysłu rolno - spożywczego, - istnienie coraz większej ilości punktów skupu odpadów, zwłaszcza złomu, - istnienie na terenie Powiatu zakładów zbierających odpady niebezpieczne - GO-MET Grzegorz Sobol, Miejska Służba Drogowa w Hrubieszowie, Słabe strony istniejących rozwiązań gospodarki odpadami: - brak selektywnej zbiórki odpadów, z wyjątkiem gminy Mircze, - brak selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych, - przestarzała konstrukcja spalarni odpadów medycznych, powodująca, że spalarnia jest przewidziana do zamknięcia, - niewielki odzysk odpadów komunalnych, - brak instalacji, innych niż składowiska odpadów, do unieszkodliwiania odpadów (poza spalarnią odpadów medycznych), - planowanie uruchomienia Zakładu Zagospodarowania Odpadów dopiero w 2011 r., - niewystarczająca sieć kanalizacyjna na terenie powiatu

18 Prognoza ilości wytwarzanych odpadów komunalnych ,1 27,6 28,0 28, ,3 26,7 Mg w tys ,4 22,9 23,2 23,4 23,7 24,1 24,4 24,7 25,1 25,4 25, Rys. 2 Prognozowana masa odpadów komunalnych wytworzonych w Powiecie Hrubieszowskim Cele i kierunki działań w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi Cele krótkoterminowe na lata ukształtowanie prośrodowiskowych postaw mieszkańców. - objecie zorganizowaną zbiórką odpadów wszystkich mieszkańców powiatu hrubieszowskiego. - skierowanie w roku 2007 na składowiska do 79,1% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, - osiągnięcie w roku 2007 zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów: - opakowania z papieru i tektury 48,0%, - opakowania ze szkła 40,0%, - opakowania z tworzyw sztucznych 25,0%, - opakowania metalowe 40,0%, - opakowania wielomateriałowe- 25,0%, - odpady wielkogabarytowe- 33,6%, - odpady budowlane 20,0%, - odpady niebezpieczne (z grupy odpadów komunalnych) 29,0%, - deponowanie na składowiskach nie więcej niż 72,6% wytworzonych odpadów komunalnych. Cele długoterminowe na lata skierowanie w roku 2020 na składowiska nie więcej niż 30,1% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, - osiągnięcie w roku 2020 zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów:

19 - opakowania z papieru i tektury - 60,0%, - opakowania ze szkła - 55,0%, - opakowania z tworzyw sztucznych - 40,0%, - opakowania metalowe - 55,0%, - opakowania wielomateriałowe - 40,0%, - odpady wielkogabarytowe - 100,0%, - odpady budowlane - 94,0%, - odpady niebezpieczne (z grupy odpadów komunalnych) 100,0%, - deponowanie na składowiskach nie więcej niż 34,4 % wszystkich odpadów komunalnych. Kierunki działań - podnoszenie świadomości społecznej obywateli, w szczególności w zakresie minimalizacji wytwarzania odpadów, - wprowadzanie systemowej gospodarki odpadami komunalnymi w układzie ponadlokalnym, w tym budowa zakładu zagospodarowania odpadów (sortownia, kompostownia, składowisko o funkcji ponadlokalnej), - wdrażanie nowoczesnych technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów, - podniesienie skuteczności selektywnej zbiórki odpadów ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju selektywnej zbiórki odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. - wdrażanie selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych, budowlanych i niebezpiecznych, - redukcja zawartości składników biodegradowalnych w odpadach kierowanych na składowiska, - modernizacja składowisk odpadów komunalnych, które będą użytkowane do czasu wprowadzenia rozwiązań ponadlokalnych, - utrzymanie przez gminy kontroli nad gminnymi składowiskami odpadów komunalnych do czasu ich wyeksploatowania, - zamykanie, rekultywacja lub modernizacja gminnych składowisk odpadów komunalnych po ich wyeksploatowaniu. W przyszłości, w związku z planowaną budową ZZO, po wyeksploatowaniu gminnych składowisk komunalnych, na terenie Powiatu będzie funkcjonowało jedno składowisko przy ZZO. Szacunkową ilość odpadów komunalnych skierowanych do składowania lub wykorzystania energetycznego w latach określono na Mg. Oznacza to, że niezbędna pojemność składowisk przy wykorzystaniu spychaczy gąsienicowych do ubijania odpadów powinna wynosić m 3, natomiast przy korzystaniu z kompaktorów m 3. Obecnie ilość nagromadzonych odpadów na składowiskach wynosi, łącznie z przypuszczalną masą odpadów zdeponowanych w 2003 r., ok m 3 Mg. Daje to ok m 3 odpadów zdeponowanych aktualnie w Powiecie Hrubieszowskim. Po uwzględnieniu aktualnego zapełnienia składowisk, pojemność składowisk do wykorzystania wynosi do 2020 r m 3 ( m m 3 ). Jak wynika z analizy aktualna pojemność składowisk do wykorzystania jest niższa niż niezbędna pojemność składowisk od 2020 r. ( m 3 lub m 3 ). W związku z tym w przyszłości zajdzie konieczność budowy nowego składowiska odpadów komunalnych przy ZZO lub rozbudowy już istniejącego. Brakująca pojemność składowiska, dla przewidzianych do zdeponowania odpadów w latach r. wynosi m 3 - przy wykorzystaniu do ubijania odpadów spychaczy gąsienicowych

20 Brakująca pojemność składowiska, dla przewidzianych do zdeponowania odpadów w latach r. wynosi m 3 - przy wykorzystaniu kompaktorów do ubijania odpadów. Cele i kierunki w zakresie gospodarki odpadami z sektora przemysłowego Cele na lata zwiększenie stopnia wykorzystania odpadów, - bezpieczne dla środowiska unieszkodliwienie odpadów azbestowych oraz odpadów i urządzeń zawierających PCB, - eliminacja zagrożenia ze strony odpadów pochodzenia zwierzęcego. Kierunki działań w celu osiągnięcia założonych celów - systematyczne wprowadzanie bezodpadowych i mało odpadowych technologii produkcji, - stymulowanie podmiotów gospodarczych wytwarzających odpady przemysłowe do zintensyfikowania działań zmierzających do maksymalizacji gospodarczego wykorzystania odpadów, - dekontaminacja i unieszkodliwienie urządzeń zawierających PCB oraz likwidacja PCB, - organizacja nadzoru weterynaryjnego nad procesem powstawania i niszczenia odpadów pochodzenia zwierzęcego szczególnego ryzyka (SRM) oraz padłych zwierząt (HRM). Polityka, cele i zadania gospodarki odpadami na poziomie powiatu 1. Docelowym rozwiązaniem gospodarki odpadami na terenie powiatu hrubieszowskiego jest zintegrowanie gmin w Powiecie wokół Zakładu Zagospodarowania Odpadów (ZZO). 2. Pod uwagę brana jest lokalizacja ZZO przy istniejących składowiskach odpadów komunalnych w Hrubieszowie lub Łaskowie, gmina Mircze (PGO dla województwa lubelskiego). 3. Argumenty za utworzeniem Zakładu Zagospodarowania Odpadów w Hrubieszowie: - korzystne uwarunkowania przyrodnicze, - niewielka odległość dowozu odpadów do ZZO, gdyż ok. 40% wszystkich odpadów komunalnych w powiecie hrubieszowskim wytwarzana jest w Hrubieszowie, - możliwość wykorzystania miejskiego urządzonego składowiska odpadów komunalnych do deponowania/unieszkodliwiania odpadów. Jest to składowisko o największej pojemności w powiecie hrubieszowskim m 3 (aktualne wypełnienie wynosi m 3 ), - możliwość adaptacji dla ZZO istniejących na terenie Hrubieszowa obiektów, - odpowiedni zapas terenu dla ZZO w Hrubieszowie, - dogodny dojazd do ZZO w Hrubieszowie, - położenie ZZO w centrum dla przeważającego obszaru powiatu, - bliskie odległości do ZZO, nie przekraczające 30 km, z miasta Hrubieszowa i gmin: Hrubieszów, Horodło, Uchanie, Trzeszczany, północnej części gminy Werbkowice, - funkcjonowanie miasta Hrubieszowa jako centrum administracyjno gospodarczego powiatu. 4. Argumenty za utworzeniem Zakładu Zagospodarowania Odpadów w Mirczu Łaskowie:

21 - korzystne uwarunkowania przyrodnicze, - duża odległość ZZO od terenów zabudowowanych, - możliwość wykorzystania istniejącej hali do segregacji odpadów, - możliwość wykorzystania, jeszcze nie wypełnionego (oddanego do użytku w czerwcu 2003 r.) składowiska o pojemności m 3, - odpowiedni zapas terenu dla ZZO w Mirczu - Łaskowie, - dogodny dojazd do ZZO w Mirczu - Łaskowie, - bliskie odległości do ZZO, nie przekraczające 30 km, z gmin: Mircze, Dołhobyczów, południowych fragmentów gmin: Werbkowice i Hrubieszów. 5. O przyjętej lokalizacji technologii w ZZO decydować będą władze powiatu i poszczególnych Gmin w porozumieniu z władzami wojewódzkimi. 6. Lokalizacja ZZO winna być zgodna z zasadą bliskości według ustawy o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U ). 7. W zasięgu obszaru należącego do ZZO, niezależnie od jego lokalizacji występują większe odległości, niż optymalne 30 km, pomiędzy planowanymi ZZO w Hrubieszowie lub w Łaskowie a skrajnie położonymi miejscami w Powiecie. Stworzy to konieczność budowy, na terenie Powiatu, Wiejskich Punktów Gromadzenia Odpadów (WPGO) jako stacji przeładunkowych. 8. Najkorzystniejszym rozwiązaniem jest lokalizacja ZZO w Hrubieszowie (głównym argumentem jest niewielka odległość dowozu odpadów do ZZO, gdyż ok. 40% odpadów komunalnych w powiecie hrubieszowskim wytwarzana jest w mieście Hrubieszowie). Łasków w gminie Mircze, z wyposażeniem w nowoczesne składowisko odpadów komunalnych oraz sortownię, mógłby pełnić rolę głównej stacji przeładunkowej dla odpadów transportowanych z południowych peryferii powiatu, w obrębie której prowadzona byłaby również dla części odpadów w powiecie dodatkowa segregacja odpadów. 9. ZZO mają obsługiwać gminy należące do powiatu hrubieszowskiego. Nie przewiduje się przyjmowania do ZZO odpadów spoza powiatu hrubieszowskiego oraz kierowania odpadów z terenu Powiatu Hrubieszowskiego poza jego granice. 10. Zakład Zagospodarowania Odpadów (ZZO) winien być wyposażony w: - w linie do segregacji odpadów, - urządzenia do doczyszczania surowców wtórnych ze zbiórki selektywnej, - urządzenia do konfekcjonowania surowców, - instalację do unieszkodliwiania odpadów organicznych (kompostownia), - stanowiska demontażu odpadów wielkogabarytowych, - pomieszczenia do magazynowania odpadów niebezpiecznych, - składowisko odpadów, - zakład zagospodarowania odpadów budowlanych usytuowany w pobliżu lub na terenie składowiska odpadów komunalnych. 11. Na obszarze gmin odbywać się będzie zbiórka segregacyjna odpadów. O sposobie zbiórki odpadów decydować będą gminy skupione w ZZO. 12. Na terenach wiejskich oraz miejskich z zabudową wielorodzinną preferowane będzie kompostowanie odpadów organicznych we własnym zakresie. 13. Założono, że z poszczególnych gmin odpady segregowane będą kierowane do ZZO, natomiast pozostałe odpady będą deponowane na lokalnych składowiskach do czasu ich wypełnienia lub konieczności ich zamknięcia z innych powodów. W takim przypadku odpady kierowane będą na najbliższe funkcjonujące składowisko lub na składowisko przy ZZO

22 Niezbędne koszty związane z realizacją przedsięwzięć w gospodarce odpadami komunalnymi w powiecie hrubieszowskim Wprowadzanie w życie przyjętego planu gospodarki odpadami w sektorze komunalnym wiązać się będzie z koniecznością ponoszenia kosztów niezbędnych do realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych związanych ze zbieraniem, transportem, segregacją, odzyskiem i unieszkodliwianiem odpadów, z budową zakładu zagospodarowania odpadów (ZZO), wraz z całą jego infrastrukturą oraz będzie wiązać się z likwidacją oraz rekultywacją gminnych składowisk komunalnych. Koszty realizacji założonych działań zostały przedstawiono w oparciu o dane z Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Lubelskiego. Tab. 1 Szacunkowy harmonogram i koszt inwestycji przewidzianych do roku 2020 w powiecie hrubieszowskim(tys. zł) Zadanie Lata realizacji Budowa sortowni (lata realizacji ) Budowa kompostowni komorowej (lata realizacji ) Budowa składowiska (lata realizacji ) Budowa Punktów Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych (PZON) 416 Budowa zakładów unieszkodliwiania odpadów budowlanych Zakup Mobilnych Punktów Zbiórki odpadów niebezpiecznych 17 Kompostownie pryzmowe Zakup pojemników do zbiórki selektywnej Zakup pojemników do odpadów organicznych Zakup pojemników na odpady niebezpieczne Rekultywacja składowisk Razem

23 1. Wprowadzenie Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Hrubieszowskiego powstał jako realizacja ustawy z dnia r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późniejszymi zmianami), która w rozdziale 3, art wprowadza obowiązek opracowywania planów na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Niniejszy dokument uwzględnia zapisy zawarte w aktualnie obowiązujących aktach prawnych z zakresu gospodarki odpadami oraz wytyczne dokumentów nadrzędnych czyli Krajowego Planu Gospodarki Odpadami (Mon. Pol. z 2003 r. Nr 11, poz. 159) i Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Lubelskiego. Treść Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu Hrubieszowskiego uwzględnia zapisy Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz. U. Nr 66, poz. 620). W opracowaniu przedstawiono: - opis stanu środowiska, - infrastrukturę techniczną i gospodarkę Powiatu, - bilanse wytwarzanych poszczególnych rodzajów odpadów, - istniejący system zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów, - obiekty do unieszkodliwiania odpadów, - prognozę zmian w sektorze komunalnym i przemysłowym, - założenia i cele dla przyszłego systemu gospodarki odpadami w perspektywie krótkoterminowej ( ) i długoterminowej ( ), - organizację i zasady monitoringu realizacji Planu Gospodarki Odpadami, - prognozę oddziaływania Planu na środowisko, - mapy przedstawiające istniejące i projektowane obiekty związane z gospodarką odpadami, w skali 1 : Materiały źródłowe dla opracowania uzyskano w: - Starostwie Powiatowym w Hrubieszowie, - Urzędzie Miasta Hrubieszów, - Urzędach Gmin: Hrubieszów, Mircze, Dołhobyczów, Horodło, Trzeszczany, Uchanie i Werbkowice, - Wydziale Ochrony Środowiska i Rolnictwa Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego, - Wydziale Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Geodezji Lubelskiego Urzędu Marszałkowskiego, - zakładach gospodarki komunalnej, zakładach usługowych i przemysłowych, - Raporcie o Stanie Środowiska Województwa Lubelskiego w 2003 r., - Wybranych danych o powiatach i gminach Województwa Lubelskiego w 2001 r. wydanych przez Wojewódzki Urząd Statystyczny w Lublinie. 1.1 Cel opracowania Celem opracowania jest sformułowanie strategii rozwoju gospodarki odpadami - jako elementu ekorozwoju powiatu hrubieszowskiego oraz wytyczenie programu działań na najbliższe lata. Cele te zrealizowano poprzez: określenie aktualnych i prognozowanych parametrów powstawania odpadów, określenie uwarunkowań społeczno - gospodarczych i środowiskowych postępowania z odpadami. Praca stanowić będzie podstawę planowania gospodarki odpadami w powiecie hrubieszowskim. Przedstawione dane charakteryzują skalę zagrożenia i uciążliwość dla środowiska odpadów, oraz przedsięwzięcia w zakresie przeciwdziałania tej uciążliwości. Uciążliwość odpadów dla środowiska przejawia się przede wszystkim zanieczyszczeniem wody i gleb,

24 skażeniem powietrza, niszczeniem walorów estetycznych i krajobrazowych, wyłączeniem z użytkowania terenów rolnych i leśnych zajmowanych pod ich składowanie. Odpady i związane z nimi zagrożenia stanowią obecnie jeden z największych problemów w dziedzinie ochrony środowiska. Zwiększająca się masa odpadów w wyniku działalności gospodarczej i bytowej człowieka, przy niedoskonałych rozwiązaniach organizacyjno technicznych i prawnych gospodarki odpadami powoduje negatywny wpływ na środowisko. Składowanie odpadów na powierzchni ziemi, w sposób niekontrolowany, to degradacja powierzchni ziemi, zła jakość wód podziemnych i powierzchniowych oraz zanieczyszczenie atmosfery. Odpad to, zgodnie z definicją zawartą w Ustawie o odpadach, każda substancja lub przedmiot należący do jednej z kategorii, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do ich pozbycia jest zobowiązany. Ze względu na źródło pochodzenia odpadów, zasadniczo wyodrębnia się dwie podstawowe grupy: - odpady przemysłowe, powstające w wyniku działalności gospodarczej, - odpady komunalne, powstające w wyniku bytowania człowieka. Ustawa o odpadach wyraźnie określa również zasady postępowania z odpadami, które to zasady można scharakteryzować następująco: - zapobieganie i minimalizacją powstawania odpadów, - poddanie odzyskowi odpadów, których powstawania w danych warunkach techniczno ekonomicznych nie da się uniknąć, - unieszkodliwianie odpadów, - bezpieczne dla zdrowia ludzkiego i środowiska składowanie odpadów, których nie da się z uwagi na warunki techniczno -ekonomiczne poddać odzyskowi bądź unieszkodliwić. Starostwo w Hrubieszowie, aby wypełnić ustawowy obowiązek, zleciło wykonanie Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu Hrubieszowskiego, który ma stanowić bazę danych oraz ma służyć podejmowaniu działalności zgodnie z zasadą: - zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ich ilości oraz negatywnego oddziaływania na środowisko, - zapewniania zgodnego z zasadami ochrony środowiska odzysku, jeżeli nie udało się zapobiec ich powstaniu, - zapewniania zgodnego z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwiania odpadów, których powstawaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi, - stworzeniu zintegrowanej i wystarczającej sieci instalacji oraz urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, spełniających wymagania określone w przepisach o ochronie środowiska. Cele krótkoterminowe na lata ukształtowanie prośrodowiskowych postaw mieszkańców. - objecie zorganizowaną zbiórką odpadów wszystkich mieszkańców powiatu hrubieszowskiego. - skierowanie w roku 2007 na składowiska do 79,1% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. - osiągnięcie w roku 2007 zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów: - opakowania z papieru i tektury 48,0%, - opakowania ze szkła 40,0%, - opakowania z tworzyw sztucznych 25,0%,

25 - opakowania metalowe 40,0%, - opakowania wielomateriałowe- 25,0%, - odpady wielkogabarytowe- 33,6%, - odpady budowlane 20,0%, - odpady niebezpieczne (z grupy odpadów komunalnych) 29,0%, - deponowanie na składowiskach nie więcej niż 72,6% wytworzonych odpadów komunalnych. Cele długoterminowe na lata skierowanie w roku 2020 na składowiska nie więcej niż 30,1% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, - osiągnięcie w roku 2020 zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów: - opakowania z papieru i tektury - 60,0%, - opakowania ze szkła - 55,0%, - opakowania z tworzyw sztucznych - 40,0%, - opakowania metalowe - 55,0%, - opakowania wielomateriałowe - 40,0%, - odpady wielkogabarytowe - 100,0%, - odpady budowlane - 94,0%, - odpady niebezpieczne (z grupy odpadów komunalnych) 100,0%, - deponowanie na składowiskach nie więcej niż 34,4 % wszystkich odpadów komunalnych Pojęcia związane z gospodarką odpadami zgodnie z ustawą o odpadach. Odpady definicja cytowana powyżej. Gospodarowanie odpadami rozumie się przez to: zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, w tym również nadzór nad takimi działaniami oraz nad miejscami unieszkodliwiania odpadów. Magazynowanie odpadów rozumie się przez to czasowe przetrzymywanie lub gromadzenie odpadów przed ich transportem, odzyskiem lub unieszkodliwianiem. Odpady komunalne rozumie się przez to odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Odpady medyczne rozumie się przez to odpady powstające w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny. Wytwórca odpadów rozumie się przez to każdego, którego działalność lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów, oraz każdego, kto przeprowadza wstępne przetwarzanie, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu tych odpadów. Termiczne przekształcanie odpadów rozumie się przez to procesy utleniania odpadów, w tym spalania, zdegazowywania, lub rozkładu odpadów, w tym rozkładu pirolitycznego, prowadzone w przeznaczonych do tego instalacjach lub urządzeniach na zasadach określonych w przepisach szczegółowych. Recykling rozumie się przez to taki odzysk, który polega na powtórnym przetwarzaniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu, w tym też recykling organiczny, z wyjątkiem odzysku energii

26 Odzysk rozumie się przez to wszelkie działania, nie stwarzające zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska, polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub części, lub prowadzące do odzyskania z odpadów substancji, materiałów lub energii i ich wykorzystania, określone w załączniku nr 5 do Ustawy o odpadach. Odzysk energii rozumie się przez to termiczne przekształcanie odpadów w celu odzyskania energii. Składowisko odpadów - rozumie się przez to obiekt budowlany przeznaczony do składowania odpadów. 2. Wymagania prawne dotyczące planu gospodarki odpadami Postępowanie z odpadami regulują następujące podstawowe akty prawne: Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62, poz.627 z póżn. zm.). Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. Nr 62, poz. 628 z póżn. zm.). Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U. Nr 63, poz. 638 z póżn. zm.). Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz.U. Nr 63, poz. 639 z późn. zm.). Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 100, poz z póżn. zm.). Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. Nr 132, poz. 622 z późn. zm.). W ustawie Prawo ochrony środowiska (tytuł I, dział III, art. 5-11) wprowadzono następujące zasady ogólne, istotne z punktu widzenia gospodarki odpadami: 1. Zasadę zintegrowanego podejścia do ochrony środowiska jako całości: ochrona jednego lub kilku elementów przyrodniczych powinna być realizowana z uwzględnieniem ochrony pozostałych elementów. 2. Zasadę zapobiegania: ten, kto podejmuje działalność mogącą negatywnie oddziaływać na środowisko jest zobowiązany do zapobiegania temu oddziaływaniu. 3. Zasadę przezorności: kto podejmuje działalność, której negatywne oddziaływanie na środowisko nie jest jeszcze w pełni rozpoznane, jest obowiązany, kierując się przezornością, podjąć wszelkie możliwe środki zapobiegawcze. 4. Zasadę zanieczyszczający płaci : kto powoduje zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty usunięcia skutków tego zanieczyszczenia; kto może spowodować ponadnormatywne zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty zapobiegania temu zanieczyszczeniu. 5. Zasadę dostępu obywateli do informacji o środowisku i jego ochronie. 6. Zasadę uwzględniania wymagań ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju przy opracowywaniu polityki, strategii, planów i programów. 7. Zasadę, że każdy obywatel w przypadkach określonych w ustawie ma prawo do uczestniczenia w postępowaniu w sprawie wydania decyzji z zakresu ochrony środowiska lub przyjęcia projektu polityki, strategii, planu lub programu rozwoju i restrukturyzacji oraz projektu studium i planu zagospodarowania przestrzennego. 8. Zasadę, że decyzja wydana z naruszeniem przepisów dotyczących ochrony środowiska jest nieważna

27 Ustawa o odpadach określa zasady postępowania z odpadami w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności zasady zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, a także odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. Ustawa ta mówi m.in. (art. 5), że każdy podejmujący działania powodujące lub mogące powodować powstawanie odpadów, powinien takie działania planować, projektować i prowadzić, tak aby: 1. zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywne oddziaływanie na środowisko przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ich użytkowania, 2. zapewniać zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeżeli nie udało się zapobiec ich powstaniu, 3. zapewniać zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie odpadów, których powstaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi. Ponadto, w ustawie sformułowano następujące zasady (Rozdział 2): 1. Zasadę bliskości, która mówi, że odpady powinny być w pierwszej kolejności poddawane odzyskowi lub unieszkodliwieniu w miejscu ich powstawania; jeśli nie jest to możliwe, to uwzględniając najlepszą dostępną technikę lub technologię, powinny być przekazane do najbliżej położonych miejsc, w których mogą zostać poddane odzyskowi lub unieszkodliwieniu. 2. Zasadę rozszerzonej odpowiedzialności producenta stanowiącą, że producent jest nie tylko odpowiedzialny za powstające w procesie produkcyjnym odpady, ale również za odpady powstające w trakcie użytkowania, jak i po zużyciu wytworzonych przez niego produktów. Jedną z konsekwencji tej zasady jest odpowiednie projektowanie wyrobów. Z kolei w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach określono zadania gminy oraz obowiązki właścicieli nieruchomości dotyczące utrzymania czystości i porządku, a także warunki udzielania zezwoleń podmiotom świadczącym usługi w zakresie objętym regulacją ustawy. Zmiany dotyczące omawianej ustawy wynikające z ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz z późn. zm.) w sposób istotny zmieniły jej dotychczasową treść. Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych określa wymagania, jakim muszą odpowiadać opakowania ze względu na zasady ochrony środowiska oraz sposoby postępowania z opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, zapewniające ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej określa obowiązki importerów oraz wytwórców produktów, związane z wprowadzaniem na rynek krajowy produktów w opakowaniach oraz określa zasady ustalania i pobierania opłaty produktowej i opłaty depozytowej. Zgodnie z ustawą o odpadach, zarządzanie gospodarką odpadami powinno być prowadzone w oparciu o plan gospodarki odpadami, ujmujący wszystkie rodzaje odpadów

28 Przepisy ustaw: o odpadach oraz Prawo ochrony środowiska są zgodne z prawem Unii Europejskiej co do ogólnych celów i ich hierarchii (prewencja, odzysk, unieszkodliwianie), a także podstawowych pojęć. Gospodarowanie odpadami zostało oparte na obowiązujących w UE zasadach prewencji oraz obciążenia wytwarzającego (zanieczyszczający płaci). Wymienione powyżej dwie ustawy obejmują zagadnienia będące przedmiotem następujących dyrektyw Rady: 75/442/EWG o odpadach (ramowa), 91/689/WE o odpadach niebezpiecznych, 94/62/WE o opakowaniach i odpadach z opakowań, 89/429/WE o starych spalarniach odpadów komunalnych, 94/67/WE o spalarniach odpadów niebezpiecznych, 99/31/WE o składowaniu odpadów, oraz rozporządzenie Rady 259/93/EWG w sprawie transgranicznego przesyłania odpadów. Zarówno cele założone w aktualnej polityce ekologicznej państwa (2003 r.) jak i zasady postępowania z odpadami określone w ustawie o odpadach, stanowią podstawę do sformułowania zadań w Planie Gospodarki Odpadami dla Powiatu Hrubieszowskiego. Przyjęty cel nadrzędny polityki ekologicznej państwa ma być realizowany zgodnie z: zasadą zrównoważonego rozwoju (pkt 12)- rozumiana jako równorzędne traktowanie racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych, czyli integrowania zagadnień ochrony środowiska z polityką w poszczególnych dziedzinach gospodarki; zasadą przezorności (pkt 13), która przewiduje rozwiązanie pojawiających się problemów już wtedy, gdy pojawia się uzasadnione prawdopodobieństwo (po,,bezpiecznej stronie ), a nie dopiero wtedy, gdy istnieje pełne tego naukowe potwierdzenie; zasadą wysokiego poziomu ochrony środowiska (pkt 13), która zakłada, że stosowanie zasady prewencji i przezorności powinno być ukierunkowane na wysoki i bezpieczny dla zdrowia ludzkiego poziom ochrony środowiska; zasadą integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi (pkt 14), która wynika z konstytucyjnej zasady zintegrowanego rozwoju i skutkuje zasadami prewencji (w tym ideą likwidacji zanieczyszczeń u źródła), przezorności i wysokiego poziomu ochrony środowiska; zasadą równego dostępu do środowiska przyrodniczego (pkt 15)- traktowaną w następujących kategoriach: - sprawiedliwości międzypokoleniowej, - sprawiedliwości międzyregionalnej i międzygrupowej, - równoważenia szans pomiędzy człowiekiem a przyrodą; zasadą regionalizacji (pkt 16) - oznaczającą, przy konstruowaniu i stosowaniu narzędzi polityki ekologicznej, m.in.: rozszerzenie uprawnień dla samorządu terytorialnego i wojewodów lub regionalizowanie ogólnokrajowych narzędzi polityki ekologicznej; zasadą uspołeczniania (pkt 17) realizowaną przez stworzenie instytucjonalnych, prawnych i materialnych warunków do udziału obywateli, grup społecznych i organizacji pozarządowych w procesie kształtowania modelu zrównoważonego rozwoju, przy jednoczesnym rozwoju edukacji ekologicznej, rozbudzaniu świadomości i wrażliwości ekologicznej oraz kształtowaniu nowej etyki zachowań wobec środowiska; zasadą,,zanieczyszczający płaci (pkt 18) oznaczającą złożenie pełnej odpowiedzialności, w tym materialnej, za skutki zanieczyszczania i stwarzania innych zagrożeń dla środowiska na sprawcę, tj. na jednostki użytkujące zasoby środowiska;

29 zasadą prewencji (pkt 19), która zakłada, że przeciwdziałanie negatywnym skutkom dla środowiska powinno być podejmowane na etapie planowania i realizacji przedsięwzięć w oparciu o posiadaną wiedzę, wdrożone procedury ocen oddziaływania na środowisko oraz monitorowanie prowadzonych przedsięwzięć; zasadą stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT) (pkt 20), w tym najlepszych, dostępnych technologii uzasadnionych ekonomiczne (zasada BAT NEEC); zasadą subsydialności (pkt 21) oznaczającą stopniowe przekazywanie części kompetencji i uprawnień decyzyjnych dotyczących ochrony środowiska na właściwy szczebel regionalny lub lokalny; zasadą klauzul zabezpieczających (pkt 22)- umożliwiającą stosowanie w uzasadnionych przypadkach ostrzejszych środków w porównaniu z wymaganiami prawa ekologicznego; zasadą skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej przedsięwzięć ochrony środowiska (pkt 23) mającą zastosowanie do wyboru planowanych przedsięwzięć inwestycyjnych ochrony środowiska, a następnie, w trakcie i po zakończeniu ich realizacji do oceny osiągniętych wyników. Do głównych priorytetów krótkookresowych i średniookresowych określonych w II Polityce Ekologicznej Państwa należą: ostateczne dostosowanie polskiego prawa do regulacji prawnych Unii Europejskiej; przygotowanie strategii gospodarowania odpadami na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym; opracowanie planów gospodarowania odpadami na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym oraz we współpracy z innymi krajami, z wydzieleniem planów gospodarowania odpadami niebezpiecznymi (w tym wybranymi rodzajami odpadów) i odpadami z opakowań; przygotowanie programów likwidacji specyficznych odpadów niebezpiecznych oraz przyspieszenie realizacji programu likwidacji mogilników; tworzenie nowych struktur organizacyjnych i systemów dla udzielania pozwoleń, prowadzenie kontroli, identyfikacji i rejestracji odpadów oraz zakładów przeróbki odpadów; opracowanie koncepcji budowy zintegrowanej sieci zakładów gospodarowania odpadami, ze szczególnym uwzględnieniem odpadów niebezpiecznych; identyfikacja zagrożeń i rozszerzenie zakresu prac na rzecz likwidacji starych składowisk odpadów, modernizacji składowisk eksploatowanych oraz rekultywacji terenów zdegradowanych; zmniejszenie do minimum przemieszczania odpadów, zgodnie ze wspólnotowymi zasadami bliskości i samowystarczalności; ograniczenie ilości odpadów składowanych na wysypiskach; wdrożenie w całym kraju systemów selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, w tym odpadów niebezpiecznych; wprowadzenie systemów ewidencji zakładów posiadających rocznie ponad 500 litrów olejów odpadowych; tworzenie rynków zbytu dla materiałów z odzysku; opracowanie i stopniowe wdrażanie narodowej strategii redukcji ilości składowanych odpadów ulegających biodegradacji, z uwzględnieniem Dyrektywy rady 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów;

30 wdrożenie skutecznego systemu kontroli i nadzoru nad gospodarowaniem odpadami, w tym prowadzenie monitoringu. Powiatowy plan gospodarki odpadami określa (art ustawy o odpadach): 1. aktualny stan gospodarki odpadami, 2. prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami, 3. działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami, 4. instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów, 5. system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów, oraz w szczególności (art. 15.3): 1. rodzaj, ilość i źródło pochodzenia odpadów, które mają być poddane procesom odzysku lub unieszkodliwiania, 2. rozmieszczenie istniejących instalacji i urządzeń do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów wraz z wykazem podmiotów prowadzących działalność w tym zakresie, 3. działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko oraz prawidłowego postępowania z nimi, w tym ograniczenia ilości odpadów ulegających biodegradacji zawartych w odpadach komunalnych kierowanych na składowiska, 4. projektowany system gospodarowania odpadami. Zgodnie z art ustawy o odpadach plan gospodarki odpadami obejmuje wszystkie rodzaje odpadów powstających na terenie danej jednostki administracyjnej oraz przywożonych na jej teren, a w szczególności odpady komunalne z uwzględnieniem odpadów ulegających biodegradacji, odpady opakowaniowe, odpady budowlane, wraki samochodowe, opony oraz odpady niebezpieczne, w tym odpady medyczne i weterynaryjne, oleje odpadowe, baterie i akumulatory. Plan powiatowy powinien uwzględniać zapisy Krajowego Planu Gospodarki Odpadami oraz Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Lubelskiego. Powyższe organy udzielają opinii dotyczących PGO w terminie nie dłuższym niż 2 miesiące od dnia otrzymania projektu. Nie udzielenie opinii w tym terminie uznaje się za opinię pozytywną (art. 14.8). Sprawozdania z realizacji planu gospodarki powiatu odpadami składane są co 2 lata radzie powiatu (art ), natomiast ich aktualizację przeprowadza się nie rzadziej niż co 4 lata (art ustawy o odpadach). Odpowiedzialny za aktualizację jest zarząd powiatu. 3. Założenia i dane podstawowe 3.1 Podział administracyjny i lokalizacja Powiat hrubieszowski położony jest w południowo - wschodniej części województwa lubelskiego. Ma południkowo wydłużony kształt. Powiat hrubieszowski funkcjonuje od 1 stycznia 1999 roku. Posiada powierzchnię 1269,45 km 2. Liczba mieszkańców wynosi osób. W skład powiatu wchodzą: jedna gmina miejska - Hrubieszów i 7 gmin wiejskich: Dołhobyczów, Horodło, Hrubieszów, Mircze, Trzeszczany, Uchanie i Werbkowice. Powiat od wschodu graniczy z Ukrainą, od południowego - zachodu z powiatem tomaszowskim, od zachodu z powiatem zamojskim a od północy z powiatem chełmskim. Na terenie powiatu znajduje się najdalej na wschód wysunięty punkt w Polsce zakole Bugu w miejscowości Zosin. Granicę powiatu hrubieszowskiego od wschodu wyznacza rzeka Bug, która w tej części swego biegu jest również granicą państwa z Ukrainą

31 Gmina/miasto Powiat Hrubieszowski Miasto Hrubieszów Gmina Dołhobyczów Tab. 3.1 Powierzchnia, liczba miejscowości, liczba sołectw i lokalizacja gmin Powierzchnia w km 2 Liczba miejscowości Liczba sołectw 1 269, Lokalizacja Położony w południowo wschodniej części województwa. 32,8 1 Położone nad rzeką Huczwą. 214, Gmina Horodło 130, Gmina Hrubieszów 259, Gmina Mircze 233, Gmina Trzeszczany 90, Gmina Uchanie 120, Gmina Werbkowice 188, Położona w południowej części Powiatu. Gmina poło Na terenie gminy występuje Dołhobyczowski Obszar Chronionego Krajobrazu. Położona w północno wschodniej części Powiatu, nad rzeką Bug. Na terenie gminy występuje Strzelecki Park Krajobrazowy. Położona w centralnej części Powiatu, nad rzeką Bug. Przez gminę przepływa rzeka Huczwa. Na terenie gminy występuje Nadbużański Obszar Chronionego Krajobrazu. Położona w centralnej części Powiatu. Na terenie gminy występują Nadbużański i Dołhobyczowski Obszar Chronionego Krajobrazu. Położona w północno zachodniej części Powiatu. Położona w zachodniej części Powiatu. Położona w południowo zachodniej części Powiatu. Przez gminę przepływa rzeka Huczwa. 3.2 Ludność i struktura zabudowy Tab. 3.2 Liczba ludności w powiecie hrubieszowskim oraz poszczególnych gminach w 2001 r. wg danych M.in. Urzędu Statystycznego w Lublinie Jednostka administracyjna Liczba ludności % ludności w powiecie Powiat Hrubieszowski ,0 Miasto Hrubieszów ,1 Gmina Dołhobyczów ,9 Gmina Horodło ,2-31 -

32 Jednostka administracyjna Liczba ludności % ludności w powiecie Gmina Hrubieszów ,6 Gmina Mircze ,1 Gmina Trzeszczany ,9 Gmina Uchanie ,4 Gmina Werbkowice ,8 Powiat hrubieszowski ma od wielu lat ujemne saldo migracji, zwłaszcza na wsi, które jest wynikiem utrzymującego się od wielu lat bezrobocia, powstałego na skutek likwidacji zakładów pracy. W powiecie hrubieszowskim osadnictwo rozwinęło się w oparciu o dolinę Bugu, doliny rzek Huczwy i Bukowej oraz wzdłuż ciągów komunikacyjnych związanych z połączeniem terenu z miastem Hrubieszowem. Istotne znaczenie dla lokalizacji i formy zabudowy miały również dwory, pałace oraz obiekty sakralne. Dawna zabudowa pałacowa i dworska zachowała się w niewielkiej części miejscowości. Obiekty zabytkowe uległy znacznemu zniszczeniu, a jedyną ich pozostałością są resztki parków podworskich. Istniejący układ przestrzenny charakteryzuje się występowaniem zarówno zwartych jak i rozproszonych form osadnictwa. Znaczne rozproszenie układu przestrzennego występuje szczególnie w południowej części obszaru. Na terenie Powiatu Hrubieszowskiego występują formy zabudowy wiejskiej, charakterystycznej dla małych miast oraz miejskiej. W Powiecie Hrubieszowskim dominuje zabudowa wiejska jednorodzinna. Przeważają wsie zwarte. Drugim rodzajem wsi pod względem liczby ludności są miejscowości o luźnej zabudowie i przysiółki. Do trzeciej grupy należy zaliczyć wsie o zabudowie rozproszonej nieregularnie oraz o zabudowie kolonijnej. Centra większych miejscowości Powiatu takich jak Horodło, Strzyżów, Mircze, Dołhobyczów, Werbkowice, Nieledew, Uchanie mają typ zabudowy charakterystyczny dla małych miast. Miasto Hrubieszów charakteryzuje się dużą dysproporcją pomiędzy zwartym obszarem zainwestowania miejskiego a terenami otwartymi. Obszary wiejskie, w których dominuje produkcja roślinna charakteryzują się rozproszoną zabudową zagrodową, częściowo rozciągniętą wśród dróg. Zajmują one 75% powierzchni administracyjnej miasta. Tereny zainwestowania miejskiego, w tym zabudowa jednorodzinna, wielorodzinna oraz obiekty użyteczności publicznej i związanej z działalnością gospodarczą zajmują ok. 25% powierzchni miasta. Na terenie powiatu występują liczne zabytki kultury materialnej. Prowadzone od szeregu lat prace wykopaliskowe w miejscowości Masłomęcz, gmina Hrubieszów doprowadziły do odkrycia wielu kultur świadczących o zamieszkaniu regionu m.in. przez Gotów (III IV wiek n.e. ). Na uwagę zasługuje również miejscowość Gródek w gminie Hrubieszów. 3.3 Infrastruktura techniczna i gospodarka powiatu Powiat Hrubieszowski ma charakter rolniczy. Funkcjonuje tu ok. 13 tys. gospodarstw rolniczych. W strukturze zasiewów dominują pszenica i inne zboża, buraki cukrowe, ziemniaki, rzepak i warzywa. Użytkowanie gruntów w Powiecie Hrubieszowskim kształtuje się w następujący sposób: użytki rolne 79,49%,

33 Ryc. 1 Podział administracyjny powiatu hrubieszowskiego

34 użytki leśne oraz grunty zadrzewione i zakrzewione 13,22%, grunty zabudowane i zurbanizowane 5,60%, użytki ekologiczne - 0,01%, nieużytki 0,73%, wody powierzchniowe 0,95%. W Powiecie Hrubieszowskim w 2001 r. zarejestrowanych było ok podmiotów gospodarczych, z czego 1726 w mieście Hrubieszowie. Większość z nich to podmioty małe i średnie, prowadzące przede wszystkim działalność handlową i świadczące podstawowe usługi. Na bazie uprawianych w regionie buraków cukrowych funkcjonują w Powiecie dwie duże w skali kraju cukrownie: Cukrownia WERBKOWICE S.A. i Cukrownia STRZYŻÓW S.A. Większe podmioty gospodarcze występujące na terenie powiatu to: - Zakład Przetwórstwa Owocowo - Warzywnego VIN-KON-NIELEDEW Sp. z o.o., - Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Sp. z o.o. Hrubieszów, - Zakład Przetwórstwa Mięsnego Jarosławiec, - Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej Hrubieszów, - Przedsiębiorstwo PKS Hrubieszów, - Jednostka Wojskowa Nr 4055 Hrubieszów, - Masarnia z Ubojnią Stanisław Kurantowicz Hrubieszów, - Przedsiębiorstwo Robót Drogowo-Mostowych sp. z o.o. Hrubieszów, - KRES-MOT Sp. z o. o. Nieledew, - PKP Przedsiębiorstwo Państwowe-Zakład Taboru w Lublinie - Sekcja Hrubieszów, - Zakład przetwórstwa Mięsnego i Piekarniczego w Dziekanowie. W powiecie hrubieszowskim znajdują się następujące obiekty infrastruktury: - sieć wodociągowa 342,1 km, 6314 przyłączeń, - sieć kanalizacyjna 68,2 km, 1375 przyłączeń Trwają prace zmierzające do zgazyfikowania powiatu hrubieszowskiego, harmonogram działań w zakresie gazyfikacji przewiduje doprowadzenie gazu do Hrubieszowa już w najbliższym czasie. Na terenie powiatu hrubieszowskiego znajduje się 57 szkół podstawowych (6208 uczniów), 16 gimnazjów (3505 uczniów), 5 zasadniczych szkół zawodowych (670 uczniów), 15 szkół średnich technicznych i zawodowych (1870 uczniów), 34 średnie szkoły ogólnokształcące (1231 uczniów), 3 szkoły policealne (122 uczniów).ogółem w powiecie hrubieszowskim kształci się uczniów. W powiecie hrubieszowskim znajdują się następujące jednostki służby zdrowia: 1 szpital, 6 przychodni, 12 ośrodków zdrowia, 23 praktyki lekarskie oraz 16 aptek. W powiecie hrubieszowskim posiada 570,2 km dróg powiatowych, 80 km dróg wojewódzkich oraz 80 km drógi krajowych (nr 844 Chełm - Hrubieszów Zosin Granica Państwa oraz nr 847 Zamość Hrubieszów). Pozostałe drogi to drogi gminne (871 km). Na terenie miasta Hrubieszowa położonych jest 32 km dróg. Wyraźnie odczuwalny jest brak obwodnicy miasta Hrubieszowa. Na granicy z Ukrainą zlokalizowane są trzy przejścia graniczne: przejście międzynarodowe Zosin Ustiług (na terenie gminy Horodło), przejście o ruchu uproszczonym Uśmierz-Waręż (na terenie gminy Dołhobyczów) oraz przejście kolejowe Hrubieszów Izow, łączące Śląsk z Ukrainą. Przejście w Zosinie uzyskało od 15 września 2000 r. status przejścia międzynarodowego dla ruchu osobowego

35 Powiat hrubieszowski utrzymuje kontakty partnerskie z powiatami i miastami Ukrainy: z rejonem Włodzimiersko - Wołyńskim, Sokalskim i miastem Czerwonograd. Porozumienie o współpracy z rejonem Włodzimiersko - Wołyńskim podpisane zostało w roku 1999 jako kontynuacja wcześniejszej współpracy z gminami powiatu hrubieszowskiego. Współpraca w ramach podpisanych umów z miastem Czerwonograd i rejonem Sokalskim zapoczątkowana została w lipcu 2000 roku. Polega ona na wymianie kulturalnej i sportowej, współpracy administracji i kontaktach gospodarczych. Powiat utrzymuje także kontakty z niemieckim powiatem Soest w Północnej Westwalii Nadrenii. Zespół Szkół Rolniczych w Hrubieszowie i Zespół Szkół Rolniczych w Turkowicach prowadzą wymianę młodzieży z bliźniaczymi szkołami w Soest i Landshut. Również gminy powiatu hrubieszowskiego mają podpisane porozumienia o współpracy ze stroną ukraińską: miasto Hrubieszów, gmina Trzeszczany i gmina Hrubieszów - z Włodzimierzem Wołyńskim; gmina Dołhobyczów - z Warężem oraz powiatowy Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Hrubieszowie - z Wydziałem Rolnictwa Administracji Rejonowej we Włodzimierzu Wołyńskim. Gminy Werbkowice i Mircze mają zawarte umowy i porozumienia z partnerem węgierskim. Kierunki rozwoju powiatu hrubieszowskiego W najbliższych latach powiat hrubieszowski swój rozwój opierać będzie na założeniach i kierunkach w oparciu o strategię rozwoju powiatu hrubieszowskiego. Zadania na najbliższe lata - starania o uruchomienie na międzynarodowym przejściu granicznym w Zosinie ruchu towarowego i autokarowego, - zmiana statusu przejścia granicznego Uśmierz - Waręż na przejście międzynarodowe, - lepsze wykorzystanie Linii Hutniczo Siarkowej, - poprawa infrastruktury drogowej z dostosowaniem ciągów drogowych do potrzeb przejść granicznych, - wykorzystanie przygranicznego położenia i zwiększenie zakresu współpracy handlowej i kooperacyjnej z Ukrainą oraz innymi partnerami, w tym partnerami na zachodzie Europy, - rozwój gospodarki, a zwłaszcza przemysłu rolno spożywczego, małych i średnich przedsiębiorstwach, lokowanie nowego i nowoczesnego, nieuciążliwego ekologicznie przemysłu. - tworzenie warunków dla potencjalnych inwestorów zarówno polskich jak i zagranicznych, - poprawa infrastruktury komunalnej w powiecie, - poprawa bezpieczeństwa obywateli i ograniczenie zjawisk patologii społecznej, - rozwój funkcji edukacyjnych, w tym utworzeniem wyższej uczelni, - rozwój agroturystyki i turystyki, - dbałość o zachowanie czystego środowiska, głównie czystości wód rzek: Bug i Huczwy, - wykorzystanie bogactwa przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego w promocji Powiatu oraz dbałość o zabytki kultury

36 Tab. 3.3 Infrastruktura w gminach powiatu hrubieszowskiego Gmina/Miasto Powiat Hrubieszów Miasto Hrubieszów Gmina Dołhobyczów Gmina Horodło Sieć wodociągowa 342,1 km przyłącza ,2 km przyłącza ,9 km przyłącza 787 1,1 km przyłącza 22 68,2 km przyłącza ,9 km przyłącza ,2 km przyłącza 116 3,0 km przyłącza 22 Sieć gazowa Sieć kanalizacyjna Oczyszczalnie ścieków brak 27 brak 1 brak 8 brak 4 Użytkowanie gruntów w ha Powierzchnia ogólna Użytki rolne razem Grunty orne Sady Łąki Pastwiska Lasy i grunty leśne Pozostałe grunty i nieużytki Powierzchnia ogólna Użytki rolne razem Grunty orne Sady - 63 Łąki Pastwiska - 68 Lasy i grunty leśne 84 Pozostałe grunty i nieużytki Powierzchnia ogólna Użytki rolne razem Grunty orne Sady - 58 Łąki Pastwiska Lasy i grunty leśne Pozostałe grunty i nieużytki Powierzchnia ogólna Użytki rolne razem Grunty orne Usługi i przemysł Podmioty gospodarcze Sklepy, punkty sprzedaży paliw i targowiska Podmioty gospodarcze Sklepy, punkty sprzedaży paliw i targowiska Podmioty gospodarcze 214 Sklepy, punkty sprzedaży paliw i targowiska - 51 Podmioty gospodarcze 165 Sklepy, punkty Szkoły Podstawowe - 57 Gimnazja - 16 Średnie ogólnokształcące 3 Średnie techniczne 17 Zawodowe 5 Policealne 3 Podstawowe - 4 Gimnazja -5 Średnie ogólnokształcące 2 Średnie techniczne 12 Zawodowe 4 Policealne - 3 Podstawowe - 3 Gimnazja 1 Podstawowe - 6 Gimnazja - 2 Średnie

37 Gmina/Miasto Gmina Hrubieszów Gmina Mircze Gmina Trzeszczany Sieć wodociągowa 119,5 km przyłącza km przyłącza ,7 km przyłącza 760 1,3 km przyłącza 15 3,2 km przyłącza 41 5,2 km przyłącza 153 Sieć gazowa Sieć kanalizacyjna Oczyszczalnie ścieków brak 3 brak 4 brak 2 Użytkowanie gruntów w ha Sady - 87 Łąki Pastwiska Lasy i grunty leśne Pozostałe grunty i nieużytki Powierzchnia ogólna Użytki rolne razem Grunty orne Sady Łąki Pastwiska Lasy i grunty leśne Pozostałe grunty i nieużytki Powierzchnia ogólna Użytki rolne razem Grunty orne Sady Łąki Pastwiska Lasy i grunty leśne Pozostałe grunty i nieużytki Powierzchnia ogólna Użytki rolne razem Grunty orne Sady - 67 Łąki Pastwiska - 46 Lasy i grunty leśne Pozostałe grunty i nieużytki 594 Usługi i przemysł sprzedaży paliw i targowiska - 40 Podmioty gospodarcze 332 Sklepy, punkty sprzedaży paliw i targowiska - 50 Podmioty gospodarcze 264 Sklepy, punkty sprzedaży paliw i targowiska - 66 Podmioty gospodarcze 164 Sklepy, punkty sprzedaży paliw i targowiska - 41 Szkoły ogólnokształcące 1 Podstawowe - 16 Gimnazja 2 Podstawowe - 7 Gimnazja 1 Podstawowe - 4 Gimnazja

38 Gmina/Miasto Gmina Uchanie Gmina Werbkowice Sieć wodociągowa 26,2 km przyłącza 747 7,5 km przyłącza 338 9,1 km przyłącza 133 6,4 km przyłącza 184 Sieć gazowa Sieć kanalizacyjna Oczyszczalnie ścieków brak 2 brak 2 Użytkowanie gruntów w ha Powierzchnia ogólna Użytki rolne razem Grunty orne Sady Łąki Pastwiska Lasy i grunty leśne Pozostałe grunty i nieużytki Powierzchnia ogólna Użytki rolne razem Grunty orne Sady Łąki Pastwiska Lasy i grunty leśne Pozostałe grunty i nieużytki Usługi i przemysł Podmioty gospodarcze 168 Sklepy, punkty sprzedaży paliw i targowiska - 41 Podmioty gospodarcze 342 Sklepy, punkty sprzedaży paliw i targowiska - 79 Szkoły Podstawowe - 7 Gimnazja - 1 Podstawowe - 10 Gimnazja

39 4. Opis stanu środowiska 4.1 Warunki glebowe, geologiczne, geomorfologiczne, hydrograficzne, hydrogeologiczne i przyrodnicze mogące mieć wpływ na lokalizację instalacji gospodarki odpadami Klimat Klimat panujący na obszarze powiatu hrubieszowskiego należy do grupy klimatów umiarkowanych, przejściowych ze znacznym wpływem kontynentalizmu. Wyróżnia się długim, ciepłym latem i długą mroźną zimą, a także dużym nasłonecznieniem oraz znacznym udziałem wiatrów wschodnich. Najzimniejszym miesiącem jest styczeń, (-4,2 o C) a najcieplejszym lipiec (17,7 o C). Średnia roczna temperatura powietrza z wielolecia dla powiatu hrubieszowskiego wynosi 7,2 o C. W dolinach zachodzi zjawisko inwersji termicznej. Powoduje ono utrzymywanie się tam dłużej niższych temperatur i większej wilgoci niż na pozostałych obszarach. Czas zalegania pokrywy śnieżnej jest wydłużony. Utrudnione jest także topnienie pokrywy lodowej na rzekach. Na obszarach wierzchowinowych zaznacza się większy udział silnych wiatrów, dzięki czemu jest tam lepsze przewietrzanie. Dobrze przewietrzane są również doliny o przebiegu W E. Na całym obszarze Powiatu przeważają wiatry zachodnie, jednak występuje tu jeden z najwyższych współczynników udziału wiatrów wschodnich, co łączy się z wpływem cech kontynentalizmu na tym obszarze. Średnie wieloletnie sumy opadów na obszarze powiatu hrubieszowskiego wynoszą około 550 mm/rok. Najbardziej suchymi miesiącami są styczeń i luty, o opadach mm. Najwilgotniejszymi miesiącami są lipiec, a na niektórych obszarach czerwiec o średniej sumie opadów - 90 mm/miesiąc. Najniższe opady w miesiącach jesienno-zimowych występują na Równinie Bełzkiej, natomiast najniższe opady w miesiącach wiosenno - letnich w Obniżeniu Dubienki. Obszary wyniesione centralnej części powiatu, głównie Grzędy Sokalskiej i Grzędy Horodelskiej otrzymują relatywnie więcej opadów. Ukształtowanie powierzchni Według J. Kondrackiego w obrębie Powiatu Hrubieszowskiego występują następujące jednostki fizycznogeograficzne: A. Europa Wschodnia I. Wyżyny Ukraińskie 1. Wyżyna Wołyńsko Podolska 1.1 Kotlina Pobuża a. Równina Bełzka 1.2 Wyżyna Wołyńska a. Grzęda Sokalska b. Kotlina Hrubieszowska c. Grzęda Horodelska II. Niż Wschodniobałtycko - Białoruski 1. Polesie 1.1 Polesie Wołyńskie - Obniżenie Dubieńskie B. Europa Zachodnia I. Wyżyny Polskie 1. Wyżyna Lubelsko Lwowska 1.1 Wyżyna Lubelska a) Działy Grabowieckie

40 Położenie na styku dwóch wielkich jednostek fizyczno - geograficznych Europy ma swoje odbicie w bogactwie form terenu, klimacie, urozmaiconym składzie florystycznym i faunistycznym, a także w bogactwie historyczno - kulturowym. Rzeźba terenu w powiecie hrubieszowskim to naprzemianległe obszary obniżeń i wzniesień ułożone równoleżnikowo. Z wyjątkiem północnego krańca występują tu krajobrazy wyżynne, z charakterystyczną, urozmaiconą rzeźbą typu lessowego oraz skał węglanowych. W dnach dolin występują wydmy. Na północy powiatu występuje typ krajobrazu równin poleskich. Wody spływające do górnego Bugu wypreparowały w marglach kredowych szerokie obniżenie Równiny Bełzkiej. W granicach Polski znajduje się niewiele bo ok. 160 km 2 tego regionu z czego niewielka część w południowej części powiatu. Obszar charakteryzuje się nieznacznymi deniwelacjami terenu oraz brakiem pokrywy lessowej w stosunku do sąsiadujących obszarów, a także gęstą siecią cieków wodnych naturalnego i antropogenicznego pochodzenia. Faliste powierzchnie denudacyjne ku południu przechodzą w rozległe płaskie równiny tarasów nadzalewowych i zalewowych Sołokiji i jej dopływów. Na północ od Równiny Bełzkiej znajduje się ciąg wzniesień nazywanych Grzędą Sokalską. Wysokie garby posiadają regularny układ orograficzny wiążący się wyraźnie z ułożeniem warstw opok i margli górnokredowych. Wzniesienia pokryte płatami lessów miejscami, w zachodniej części osiągają rzędne bezwzględne powyżej 300 m n.p.m. Ich równoleżnikowy przebieg przecinają odcinki przełomowe górnej Huczwy i Bugu o przebiegu południkowym. Doliny tych rzek dzielą Grzędę Sokalską na człony, które są poprzecinane dolinkami subsekwentnymi na szereg drugorzędnych grzęd. Wschodni człon między Huczwą a Bugiem, leżący na obszarze powiatu hrubieszowskiego, jest niższy od zachodniego i osiąga od 220 do 260 m n.p.m. W nadbużańskiej części członu, cechy rzeźby grzędowej zacierają się, co wiąże się ściśle ze zmiana biegu warstw skalnych. Cała Grzęda Sokalska pokryta jest szczelnie bardzo miąższymi lessami, których powierzchnię urozmaicają suche doliny erozyjno denudacyjne. W sumie, w granicach Polski znajduje się ok. 720 km 2 tego regionu. W mniej odpornych warstwach górnej kredy, marglach i wapieniach marglistych, wytworzyło się szerokie obniżenie denudacyjne zwane Kotliną Hrubieszowską. Wysokości bezwzględne oscylują tu w granicach m n.p.m. Warstwy skalne we wschodniej części obszaru przebiegają prawie południkowo, co ma bezpośredni wpływ na układ garbów i grzęd oraz dzielących je subsekwentnych obniżeń w tej części powiatu. Przykładem takiego obniżenia jest dolina Bugu pomiędzy Kryłowem i ujściem Huczwy. Garby wznoszą się na wysokość od 15 do 30 m względem den dolin. Występowanie wapieni marglistych powoduje rozwijanie się form krasowych. Powierzchnie akumulacji dennej to głównie wysoki teras nadzalewowy o wysokości względnej powyżej 10 m (miejscami do 20 m). Odgrywają one znaczną rolę w północno zachodniej części obszaru, nad dolną Huczwą i Bugiem. Nad Huczwą są one znacznie porozcinane tworząc wyspy i półwyspy meandrowe. Grzęda Horodelska wznosząca się na północ od Kotliny Hrubieszowskiej, to pas płaskich wzniesień, zbudowanych z margli górnokredowych szczelnie pokrytych lessem, wysokości m n.p.m. Wzniesienia te na terenie Polski zajmują niewiele bo ok. 190 km 2, ale mają swoja kontynuację po wschodniej stronie Bugu na Wyżynie Zachodniowołyńskiej. Obszar stanowi szeroki klin, wcinając się ku wschodowi w wielki łuk Bugu pomiędzy Strzyżowem i Horodłem po stronie Polskiej i Uściługiem po stronie Ukraińskiej. W zespole tym przeważają suche doliny denudacyjne i erozyjno-denudacyjne. Rozcinają one płaską wierzchowinę wznoszącą się ponad dna dolin Bugu i Huczwy o ok. 40 m. Północne krańce powiatu obejmuje Obniżenie Dubienki, które słabo wyróżniającą się granicą oddzielone jest od Grzędy Horodelskiej na południu. Obszar zaliczany do Polski

41 Niżowej posiada charakter równiny, nachylonej ku wschodowi od ok. 200 m n.p.m. do ok. 170 m w dolinie Bugu. Wypełniają ja głównie utwory czwartorzędowe z przewaga piasków, mad i torfów. W podłożu krasowiejącym wytworzyły się formy krasu powierzchniowego i ukrytego. Północno - zachodnią część powiatu obejmują wzniesienia Działów Grabowieckich. Zbudowane są z odpornych warstw górnokredowych, a pokryte miąższą warstwą lessów i utworów lessopodobnych. Kulminacje działów pomiędzy dolinami osiągają tu wysokości około 300 m n.p.m., a wysokości względne dochodzą do 100 m. Budowa geologiczna Obszar powiatu hrubieszowskiego w większości położony jest w obrębie jednostki strukturalnej zwanej Synkliną Kumowa, wypełnionej kompleksem zróżnicowanych litologicznie osadów paleozoicznych i mezozoicznych. Północna część znajduje się w obrębie Rowu Terebińskiego. Oddziela je Uskok Włodzimierski (Włodzimierza Wołyńskiego). Osady paleozoiku wykształcone są w postaci piaskowców; mułowców i wapieni. Górną część tego kompleksu stanowi karbońska seria węglonośna (warstwy bużańskie i komarowskie) wykształcona jako piaskowce i mułowce z przewarstwieniami iłowców i utworów węglanowych oraz cienkimi pokładami węgla. Strop utworów paleozoicznych na tym obszarze występuje na głębokości od 200 do 300 m (Zachodniowłyńskie Zagłębie Węglowe). Na utworach karbońskich zalegają osady wieku kredowego wykształcone jako wapienie, margle, opoki margliste i kreda pisząca. Osady kredy górnej występują na powierzchni w środkowej części powiatu. Odsłaniają się one na zboczach dolin, a także na garbach i w obrębie równin denudacyjnych. W części zachodniej są to opoki margliste, margle i kreda pisząca górnego mastrychtu, we wschodniej margle z przewarstwieniami kredy piszącej dolnego mastrychtu. Osady trzeciorzędowe wykształcone jako piaski glaukonitowe występują w formie niewielkich płatów na całym obszarze Powiatu. Powierzchnia podczwartorzędowa została uformowana w wyniku procesów denudacyjno - erozyjnych. Osady czwartorzędu leżą bezpośrednio na kredzie górnej bądź na nielicznych płatach trzeciorzędu. Wykształcone są one jako lessy oraz lessopodobne utwory pylasto - piaszczyste, piaski i mułki rzeczne. Ich miąższość zmienia się od 0 m na wychodniach kredy do 30 m na wysoczyznach pokrytych lessem. Tarasy zalewowe doliny Bugu, Huczwy i ich dopływów tworzą głębokie wcięcia morfologiczne wypełnione namułami i mułkami piaszczystymi. Rozległe powierzchnie tarasów nadzalewowych tworzą pokrywy piasków drobnoziarnistych, pylastych bądź pyłów piaszczystych zalegających bezpośrednio na zerodowanym podłożu lessowym. Najmłodszymi utworami są osady holoceńskie reprezentowane przez mułki i piaski rzeczne, namuły piaszczysto - żwirowe i mułkowate, namuły torfiaste i torfy. W dnie doliny Bugu i oraz jego dopływów występują torfy. Gleby Gleby na przeważającym obszarze powiatu hrubieszowskiego należy zaliczyć do bardzo dobrych i dobrych. wyróżniających się pod tym względem w skali kraju. Znajduje się tu największy w Polsce obszar występowania czarnoziemów. W obrębie Pobuża (Równina Bełzka) dominują ciężkie rędziny oraz gleby hydrogeniczne o charakterystycznych cechach związanych z węglanowością zalegających tam torfów. Część rędzin zagrożonych jest procesami erozji. Grzęda Sokalska pomiędzy rzekami Bugiem i Huczwą charakteryzuje się znacznym udziałem procentowym czarnoziemów wytworzonych z lessów. Podobne gleby występują na Grzędzie Horodelskiej. Na terenie Kotliny Hrubieszowskiej występuje cała gama glebowa od bardzo dobrych czarnoziemów w okolicy miejscowości Czerniczyn Modryń Masłomęcz, rędzin, aż po

42 gleby wytworzone z piasków. Znaczny udział powierzchni posiadają gleby hydrogeniczne, przeważnie węglanowe, co w znacznym stopniu upodabnia Kotlinę Hrubieszowską do Pobuża (Równiny Bełzkiej). Obniżenie Dubienki w powiecie hrubieszowskim to obszar występowania gleb słabych, wytworzonych z piasków i glin. Występują tu licznie także gleby hydrogeniczne. Wody powierzchniowe Cały obszar powiatu hrubieszowskiego leży w zlewni Bugu. Sieć rzeczną dorzecza Bugu tworzy rzeka Huczwa z jej dopływami, rzeka Bukowa oraz liczne mniejsze rzeki i potoki, mokradła i rowy melioracyjne. Bug dopływa do Polski na 587,2 km swego biegu, w okolicy wsi Gołębie, gmina Dołhobyczów. Na teren Polski wkracza w pasie wyżyn, w którym po zachodniej stronie rzeki wyróżnia się obniżenie Kotliny Hrubieszowskiej i wzniesienie Grzędy Horodelskiej. Dalej na północ rozciąga się Obniżenie Dubienki, stanowiące przedłużenie Polesia Wołyńskiego. Rzeka nie jest uregulowana, posiada liczne meandry, a wiosną w dolinie rzeki występują rozlewiska związane z roztopami. Dolina zmienia swoją szerokość od około 100 m w odcinkach przełomowych do kilku kilometrów. Średni spadek rzeki wynosi o 0,17. Przepływ Bugu jest kontrolowany w Strzyżowie na 536,6 km biegu (licząc od ujścia). Teren powiatu hrubieszowskiego odwadniają rzeki należące do sytemu rzecznego Bugu: Warężanka, Bukowa, Huczwa i Wełnianka. Huczwa jest pierwszym dużym dopływem Bugu. Górna część dorzecza odwadnia Grzędę Sokalską. Następnie rzeka płynie przez Kotlinę Hrubieszowską. Przyjmuje tu lewostronny dopływ Siniochę, płynącą prawie równolegle do północnej krawędzi Grzędy Sokalskiej i odprowadzająca wodę z rozległych podmokłych obniżeń terenu, pociętych siecią rowów melioracyjnych. W Gozdowie, na 16,9 km biegu Huczwy (od ujścia) znajduje się wodowskaz, zamykający zlewnię. W Hrubieszowie Huczwa dzieli się na dwa ramiona obejmujące stare miasto. Lewe ramię jest czynnym korytem, prawe zamieniono na kanał. Dolny odcinek rzeki stanowi granicę między Kotliną Hrubieszowską a Działami Grabowieckimi i Grzędą Horodelską. Z krain tych do Huczwy spływają niewielki cieki. Rzeka w dolnym biegu nie jest uregulowana. Meandruje, wcinając się głęboko w dno doliny. Średni spadek rzeki wynosi 0,86 %. Bukowa ma swój początek na południe od Wereszyna, w pobliżu którego zbiega się kilka strumieni odwadniających północną krawędź Grzędy Sokalskiej. Ich źródła znajdują się na wysokości m n. p. m. Bukowa płynie generalnie ku północy przyjmując małe dopływy. Poniżej ujścia największego z nich, Kacapskiego Rowu, skierowuje się ku wschodowi i uchodzi do Bugu w Kosmowie na wysokości bezwzględnej około 178 m n. p. m. Jej odpływ nie jest kontrolowany. Wełnianka. Za początek rzeki przyjmuje się źródło bijące na wysokości około 250 m n. p. m. w Rozkoszówce na południe od Uchań. Ciek ten nazywany bywa Uchańką. Rzeka i jej dopływy w górnej części zlewni zbierają wody z obszaru wyżynnego Działów Grabowieckich. Doliny rzeczne wcinają się w podłoże kredowe, zbudowane z odpornych margli i opok. Płaskie dna dolin pocięte są rowami melioracyjnymi. Długość rzeki wynosi około 32 km. Dolna Wełnianka ma średni spadek około 0,7, w górnym biegu spadki są większe ciek spod Pawłówki 1, a spod Uchań 2. Warężanka odwadnia Grzędę Sokalską. Bieg Warężanki składa się z odcinków równoleżnikowych i południkowych. Odcinek równoleżnikowy stanowi typowy przykład subsekwentnych dolin Grzędy Sokalskiej o dużej głębokości i stromych zboczach kontrastujących z płaskim, podmokłym dnem. Zbiorniki wodne i wody stojące Na obszarze powiatu hrubieszowskiego występuje kilka naturalnych zbiorników wodnych o niewielkim znaczeniu

43 Jezioro Kacapka, położone w gminie Horodło, pomiędzy wsiami Łuszczów, Zosin i Janki Górne. Jest to jezioro pochodzenia krasowego. Posiada powierzchnię 10,2 ha i głębokość kilku metrów. Ze względu na położenie, bliskość doliny Bugu, oraz ważną ostoję ptactwa obszar ten z terenami przyległymi podlega ochronie jako użytek ekologiczny. Innym przykładem zagłębień pochodzenia krasowego są zbiorniki wodne w okolicy wsi: Kolonia Modryń, Modryniec, Smoligowa, Mircze i innych (gm. Mircze). W dolinie Bugu znajdują się nieregularne zbiorniki typu starorzeczy o zmiennej powierzchni i wydłużonym kształcie. Niektóre, posiadające niewielkie rozmiary i głębokość zanikają, tworząc obszary podmokłe. Największa ilość obszarów podmokłych występuje w dolinach Bugu i Huczwy. W powiecie hrubieszowskim istnieje też znaczna ilość niewielkich zbiorników wodnych pochodzenia antropogicznego, których głównym celem były walory estetyczne. Ich występowanie pokrywa się z rozlokowaniem parków podworskich. Powierzchnia ich z reguły nie jest duża, rzadko przekraczają 1 ha. Na niewielkich powierzchniach utworzono także stawy hodowlane tak jak np. na Huczwie i jej dopływach, na bezimiennym cieku pod Wieniawką (gm. Horodło), na Bukowej i jej dopływach. Sieć sztucznych zbiorników wodnych uzupełniają sadzawki utworzone w gliniankach. Wody podziemne. Badany obszar wchodzi w obręb hydrogeologicznego regionu kredy lubelskiej, z głównym poziomem wodonośnym utrzymującym się w osadach górnej kredy, lokalnie również w utworach trzeciorzędowych lub czwartorzędowych. Wody podziemne w utworach kredowych występują na całym obszarze. Głównym kolektorem dla wód podziemnych są szczeliny skał węglanowych powstałe w wyniku procesów tektonicznych. Przebieg stref dyslokacyjnych pokazują doliny rzeczne oraz suche doliny denudacyjne. W stropowej części górotworu, na sieć spękań tektonicznych nakładają się szczeliny pochodzenia wietrzeniowego. O warunkach występowania wody decydują przepuszczalność hydrauliczna i odsączalność oraz miąższość warstw wodonośnych i izolujących kredy i czwartorzędu. Oprócz warunków geologicznych wielkość zasobów wodnych jest uzależniona od zasilania, sezonowej i rocznej zmienności opadów oraz ich intensywności. Na tworzenie się zasobów wodnych wpływa proces parowania, duże znaczenie mają również gleby, potrzeby wodne roślin, użytkowanie i zabudowa terenu. Na podkreślenie zasługuje także silne powiązanie hydrauliczne wód podziemnych i powierzchniowych. Wody podziemne występujące w różnych wiekowo i litologicznie utworach, znajdują się w łączności hydraulicznej. Tworzą one jedno ciągłe zwierciadło wody, którego wysokość położenia nawiązuje do rzeźby terenu. Występuje ono na głębokości od 1 2 m p. p. t. w dolinach rzecznych do 30 m p. p. t. w rejonach wierzchowinowych. Zwierciadło wody, w zależności od charakteru nadległych skał, ma charakter swobodny lub napięty. Wykazuje generalnie nachylenie zgodne z ukształtowaniem powierzchni topograficznej. Głęboko wcięte doliny Bugu z Huczwą silnie drenują wody podziemne. Gradient hydrauliczny wskazuje przy generalnie dużej przepuszczalności skał na ruchliwość wód podziemnych i ich znaczny udział w zasilaniu rzek. Widoczna jest duża zgodność podziemnych i powierzchniowych działów wodnych. Szczególnie duże zróżnicowanie wysokości położenia zwierciadła wody jest w pobliżu dolin. W zróżnicowanych utworach czwartorzędowych wody podziemne występują w porach piasków różnoziarnistych, często pylastych lub gliniastych. W obszarach dolin i obniżeń oraz równin akumulacyjnych płytko położone zwierciadło wody pierwszego poziomu decyduje o istnieniu mokradeł stałych lub okresowych

44 Głównym środowiskiem skalnym słodkich wód podziemnych jest seria skał osadowych górnej kredy wykształconych w postaci spękanych twardych opok, gez, różnoodpornych margli plastycznych i łatwo pęczniejącej kredy oraz innych przejściowych typów litologicznych skał węglanowych. Wszystkie typy litologiczne skał kredowych cechują się znaczną porowatością całkowitą (25-52%). Natomiast porowatość efektywna decydująca o wodoprzepuszczalności jest mała. Gromadzenie i przepływ wód podziemnych odbywa się w porach i szczelinach skalnych. Możliwości przepływu wody są uzależnione od rozwartości i rozciągłości szczelin skalnych, najlepiej wykształconych w strefach nieciągłości tektonicznych. Szczelinowatość skał nie jest równomierna, rozkłada się przestrzennie w zależności od podatności na odkształcanie różnych odmian litologicznych skał oraz od intensywności przebiegu zjawisk tektonicznych. Naturalna jakość wód podziemnych rozpatrywanego terenu odpowiada warunkom jakie są wymaganie dla wód pitnych zarówno pod względem fizykochemicznym, jak i bakteriologicznym. (Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 19 listopada 2002 r. w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi - Dz. U. Nr 203, poz ), bądź przekracza najwyższe dopuszczalne wartości pod względem zawartości żelaza (0,25 mg Fe/dm 3 ) i manganu (0,02 mg Mn/dm 3 ). Woda ze studni wierconych o podwyższonej zawartości żelaza wymaga prostego uzdatniania polegającego na redukcji żelaza i manganu do ilości odpowiadającej warunkom stawianym wodzie przeznaczonej do celów pitnych. Powiat hrubieszowski leży w obrębie głównego kredowego zbiornika wód podziemnych (GZWP) nr 407 Niecka Lubelska (Chełm - Zamość), który pełni funkcję polegającą na zachowaniu niezbędnych zasobów wód podziemnych o dobrej jakości. Warunki przyrodnicze Lasy zajmują niecałe 13% powierzchni Powiatu. Większy, zwarty obszar lasów mieści się na terenach Strzeleckiego Parku Krajobrazowego. Pozostałe lasy pokrywają przestrzenie na południu i północnym - zachodzie od Hrubieszowa (głównie na terenie gminy Mircze). Wiele obszarów w obrębie powiatu hrubieszowskiego podlega szczególnej ochronie. Należą do nich: Strzelecki Park Krajobrazowy, Nadbużański Obszar Chronionego Krajobrazu, Dołhobyczowski Obszar Chronionego Krajobrazu, rezerwaty przyrody, rezerwaty leśne, faunistyczne i zespoły przyrodniczo-krajobrazowe. Nadbużański Obszar Chronionego Krajobrazu chroni głównie ekosystemy nieleśne - szuwarowe, łąkowe, wodne doliny Bugu oraz kserotermiczne na zboczach doliny tej rzeki. Dolina Bugu jest cenną ostoją fauny wodno - błotnej, na zboczach kserotermicznych występują bardzo rzadkie gatunki roślin naczyniowych oraz stepowych owadów. Dołhobyczowski Obszar Chronionego Krajobrazu został powołany w celu ochrony wyróżniających się krajobrazowo ekosystemów leśnych, wodnych, łąkowych oraz pól uprawnych charakteryzujących się bogactwem gatunkowym roślin i zwierząt. Obszar ten obejmuje środkową część doliny Huczwy oraz liczne kompleksy leśne położone wokół Mircza. Zbiorowiska leśne wykształciły się tu na różnych rędzinach kredowych, piaskach gliniastych i lessach. Zachowały się tu dąbrowy świetliste z dużym udziałem roślin stepowych w runie i lasy grądowe. Strzelecki Park Krajobrazowy Lasy Strzeleckie uznawane są za jedno z największych w Europie skupisk ptaków drapieżnych oraz nietoperzy. Ze względu na swoje walory, obszary leśne parku zostały wpisane na listę ostoi ptaków o znaczeniu krajowym, natomiast dolina Bugu to ostoja o znaczeniu europejskim. W Parku występuje również wiele rzadkich roślin: skalnica ziarenkowata, czosnek kątowaty. brzoza niska, obuwik pospolity, lilia złotogłów, wawrzynek wilczełyko oraz parzydlo leśne

45 Rezerwaty, użytki ekoligiczne i zespoły przyrodniczo-krajobrazowe W miejscowości Ślipcze Bug silnie meandruje, a następnie przebijając się przez kredowe wzniesienia przechodzi w odcinek przełomowy. Strome skarpy pocięte są przez płytkie wąwozy i jary, a malowniczości i dzikości dodaje krajobrazowi porastający zbocza las. Tutaj znajduje się leśny rezerwat przyrody. Na mniej nachylonych zboczach i niewielkich polanach występuje roślinność ciepłolubna, obfitująca przede wszystkim w gatunki stepowe, znajdujące tu dzięki wapiennemu podłożu znakomite warunki rozwoju. Przy drodze Hrubieszów - Czumów, na zboczach otaczających najniższe tarasy Bugu został utworzony użytek ekologiczny, chroniący roślinność stepową. Wśród pokrywającej stoki roślinności występuje tu wiele osobliwości florystycznych Lubelszczyzny: oset zwisły, starzec polny, wiśnia karłowata. W Gródku na zboczu doliny Bugu mieści się rezerwat roślinny. Silnie nasłoneczniona nadbużańska skarpa w okolicy Gródka jest miejscem, gdzie na podłożu lessowym rozwija się stepowa i ciepłolubna roślinność pochodząca z południowo-wschodniej Europy. Występuje tu wiele rzadkich w naszym kraju roślin, a wśród nich takie jak: wężymord stepowy, żmijowiec czerwony, kosaciec bezlistny czy szczodrzeniec zmienny, który ma tu jedyne w Polsce stanowisko. Dna dolin Huczwy i Bugu są często w okresie wiosenno - letnim zalaniu. Duże rozlewiska Bugu występują w rejonie miejscowości Husynne, Gródek i Czumów. Stają się one okresowo siedliskiem licznych gatunków ptaków. Obszar ten sprawia wrażenie falujacego morza dzięki terenom pokrytym trawami, które łagodnie kołyszą się na wietrze. W okolicach Horodła utworzono rezerwat "Liski", który wchodzi w skład Strzeleckiego Parku Krajobrazowego. Szczególnej ochronie poddane zostały tu: starodrzew dębowy, sosna matczańska i runo leśne. Na terenie Strzeleckiego Parku Krajobrazowego znajdują się również rezerwaty leśne: Matcze, Cegielnia, Kłosy. Faunę reprezentują: jelenie, sarny, wydry, borsuki, dziki oraz pospolite tutaj lisy i zające. W lasach występują wiewiórki, na mokradłach stada dzikich kaczek oraz bociany. Na zachód od Strzeleckiego Parku Krajobrazowego, w miejscowości Gliniska w gminie Uchanie, na znacznych wzniesieniach terenu położony jest jeden z nielicznych w Europie rezerwat faunistyczny, w którym występuje tchórz stepowy, łasica, łaska i kolonia susła perełkowanego. W gminie Dołhobyczów występują dwa rezerwaty faunistyczne: Myców i Chochłów Jest to miejsce występowania susła perełkowanego. Pomiędzy miejscowościami Zosin, Janki Górne i Łuszków, przy Bugu, znajduje się użytek ekologiczny "Kacapka" z małym naturalnym jeziorkiem. To śródpolne obniżenie terenu. Na zmieniającej się w zależności od pory roku powierzchni pokrytego trzcinami jeziora spotkać można ciekawe gatunki ptactwa wodnego. Miejsce to jest jednym z pięciu legowisk rybitwy białoskrzydlatej w Polsce. Ochronie podlega również unikatowa roślinność stepowa oraz różne gatunki zwierząt m.in. bobry, łosie, żołna. Żołnę można oglądać również w Wieniawce, obok Horodła. Teren ten zalicza się do zespołu przyrodniczo - krajobrazowego. Można tu podziwiać kolorowo upierzone ptaki, przybysze ze strefy podzwrotnikowej, które w norkach w skarpach lessowych zakładają gniazda w okresie letnim. W Kosmowie, w miejscowym lasku, na granicy z miejscowością Cichobórz, czaple siwe założyły tzw. czapliniec. Jest tutaj skupisko blisko 80 gniazd. Od Husynnego w gminie Hrubieszów, Strzyżowa, aż po Matcze w gminie Horodło, wzdłuż Doliny Bugu ciągnie się, unikatowy w skali kraju, szlak bocianich gniazd. Drzewa pomnikowe

46 Na terenie powiatu znajduje się duża ilość ponad stuletnich drzew pomnikowych. Ich większe skupiska, rosną najczęściej na terenie podworskich parków: w Werbkowicach, Uchaniach, Dołhobyczowie, Strzyżowie, Moroczynie i Stefankowicach. W Hrubieszowie rośnie kilkanaście drzew zaliczanych do pomników przyrody, są to głównie wyniosłe jesiony przy dworku Du Chateau i wokół kościoła św. Stanisława Kostki oraz dąb szypułkowy w parku miejskim. 4.2 Charakterystyka obszaru pod kątem możliwości zastosowania do celów nawozowych i rekultywacyjnych kompostów z odpadów Powiat hrubieszowski charakteryzuje się występowaniem, na przeważającym obszarze, gleb bardzo dobrych i dobrych, które jakością wyróżniają się w skali kraju. Gleby te, z reguły, nie wymagają stosowania kompostów do celów nawozowych i rekultywacyjnych. Poniżej przedstawiono obszary, które mogą być objęte stosowaniem kompostowania do celów nawozowych i rekultywacyjnych. Są to: obszary: - o naturalnej obniżonej jakości gleb, - zdegradowanych gleb w wyniku procesów naturalnych, - zdegradowanych gleb w wyniku procesów antropogenicznych. Stosowanie kompostowania do celów nawozowych na obszarach o naturalnej obniżonej jakości gleb obszary występowania gleb słabych, ubogich w związki próchnicze, które zostały wytworzone na piaskach i glinach: - północna część gminy Horodło i północno wschodni fragment gminy Hrubieszów położone w obrębie Obniżenia Dubienki, - obniżenia terenu wypełnione piaskami w centralnej części Powiatu zajmowanej przez Kotlinę Hrubieszowską gminy: Mircze, Werbkowice i Hrubieszów. obszary występowania rędzin z niewielką zawartością poziomu próchniczego (na terenach odsłaniania się na powierzchni utworów węglanowych) obszary wierzchowinowe w obrębie całego powiatu hrubieszowskiego. Stosowanie kompostowania do celów rekultywacyjnych na obszarach zdegradowanych gleb w wyniku procesów naturalnych obszary występowania zjawisk krasowych, narażonych na działanie procesów erozyjnych, powodujących wymywanie substancji mineralnych takich jak sole mineralne, węglan wapnia, związki żelaza, glinu i inne: - fragmenty centralnej części Powiatu zajmowane przez Kotlinę Hrubieszowską gminy: Mircze, Werbkowice i Hrubieszów. obszary narażone na silną erozję ze względu na występowanie dużych spadków terenu obszary o nachyleniu powyżej 6º występujące na Działach Grabowieckich (fragmenty gmin: Uchanie i Trzeszczany), Grzędy Sokalskiej (południowy fragment gminy Mircze) i Grzędy Horodelskiej (fragmenty południowej części gminy Horodło oraz północnej części gminy Hrubieszów)

47 Ryc. 2 Uwarunkowania przyrodnicze

48 Stosowanie kompostowania do celów rekultywacyjnych na obszarach zdegradowanych gleb w wyniku procesów antropogenicznych rekultywacja (użyźniane) gleb na terenach zakończonej eksploatacji złóż (kruszywa, glin, iłów), rekultywacja (użyźniane) gleb na terenach wyeksploatowanych składowisk odpadów (np. składowiska odpadów komunalnych w Miętkiem, Małkowie i Kryłowie, gmina Mircze) rekultywacja (użyźniane) gleb na terenach planowanych do likwidacji składowisk odpadów, np. komunalnego składowiska odpadów w Uchaniach. 5. Analiza stanu istniejącego w sektorze gospodarki odpadami 5.1 Odpady powstające w sektorze komunalnym Odpady komunalne Bilans odpadów powstających w sektorze komunalnym Zgodnie z treścią art. 3 ustawy o odpadach, odpady komunalne są to odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Odpady komunalne powstają w: 1. gospodarstwach domowych. 2. obiektach infrastruktury takich jak: handel, usługi, szkolnictwo, obiekty turystyczne, obiekty działalności gospodarczej i wytwórczej. Obliczenia dotyczące szacunkowej ilości wytwarzanych odpadów komunalnych oparto głównie na wskaźnikach nagromadzenia odpadów komunalnych przyjętych w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami (październik, 2002). Tab a Wskaźniki charakterystyki ilościowej odpadów komunalnych w kg/mieszkańca/rok (wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, październik, 2002) L.p. Źródła powstawania odpadów Przyjęty wskaźnik nagromadzenia miasto wieś 1 Odpady z gospodarstw domowych Odpady z obiektów infrastruktury Odpady wielkogabarytowe Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych Odpady z ogrodów i parków Odpady z czyszczenia ulic i placów 15 7 Odpady niebezpieczne wchodzące w strumień odpadów komunalnych 3 2 Razem W roku 2002, w powiecie hrubieszowskim wytworzono m 3 odpadów komunalnych, to jest Mg. Ilość ta została określona w oparciu o wskaźniki nagromadzenia odpadów komunalnych wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami i ilość mieszkańców według danych US w Lublinie, 2001 r

49 Tab b Ilość wytworzonych odpadów komunalnych w poszczególnych gminach/miastach w roku 2002 Jednostka administracyjna m 3 Mg Powiat Hrubieszowski Miasto Hrubieszów Gmina Dołhobyczów Gmina Horodło Gmina Hrubieszów Gmina Mircze Gmina Trzeszczany Gmina Uchanie Gmina Werbkowice % Miasto Hrubieszów 6% Gmina Dołhobyczów 6% 40% Gmina Horodło Gmina Hrubieszów 9% Gmina Mircze Gmina Trzeszczany 13% 7% 7% Gmina Uchanie Gmina Werbkowice Ryc. 3 Procentowy udział wytworzonych odpadów komunalnych w poszczególnych gminach powiatu hrubieszowskiego w 2002 r. Według Krajowego Planu Gospodarki Odpadami wskaźnik nagromadzenia odpadów w gospodarstwach domowych wynosi 224 kg/mieszkańca/rok dla terenów miejskich i 116 kg/mieszkańca/rok dla wsi. Tab c przedstawia ilość wytworzonych odpadów w gospodarstwach domowych w poszczególnych gminach/miastach w roku 2002, określoną w oparciu o wskaźniki nagromadzenia odpadów i ilość mieszkańców według danych US w Lublinie, 2001 r. Tab c Ilość wytworzonych odpadów w gospodarstwach domowych Jednostka administracyjna m 3 Mg Powiat Hrubieszowski Miasto Hrubieszów Gmina Dołhobyczów Gmina Horodło

50 Jednostka administracyjna m 3 Mg Gmina Hrubieszów Gmina Mircze Gmina Trzeszczany Gmina Uchanie Gmina Werbkowice Poniżej przedstawiono skład morfologiczny odpadów domowych i z obiektów infrastruktury oraz podział odpadów komunalnych wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, październik, Tab d Skład morfologiczny odpadów domowych i z obiektów infrastruktury w % wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, październik, 2002 Odpady domowe Odpady z L.p. Frakcje odpadów obiektów miasto wieś infrastruktury 1 Odpady organiczne pochodzenia roślinnego Odpady organiczne pochodzenia zwierzęcego Inne odpady organiczne Papier i tektura Tworzywa sztuczne Materiały tekstylne Szkło Metale Odpady mineralne Frakcja drobna (< 10 mm) Razem Tab e Skład morfologiczny odpadów komunalnych dla obszarów miejskich i wiejskich wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, październik, 2002 L.p. Strumień odpadów komunalnych Miasto Wieś kg % kg % 1 Domowe odpady organiczne, w tym: 90,20 21,3 22,11 10,0 1a odpady organiczne roślinne 81,40 18,80 1b odpady organiczne zwierzęce 4,40 1,10 1c odpady organiczne inne 4,40 2,21 2 Odpady zielone 10,00 2,4 4,16 1,9 3 Papier i tektura (nieopakowaniowe) 28,62 6,8 10,64 4,8 4 Opakowania z papieru i tektury 41,52 9,8 15,43 6,9 5 Opakowania wielomateriałowe 4,66 1,1 1,73 0,8 6 Tworzywa szt. (nieopakowaniowe) 48,27 11,3 21,03 9,4 7 Opakowania z tworzyw sztucznych 15,53 3,7 6,77 3,0 8 Tekstylia 12,10 2,9 4,65 2,1-50 -

51 L.p. Strumień odpadów komunalnych Miasto Wieś kg % kg % 9 Szkło (nieopakowaniowe) 2,00 0,5 1,00 0,4 10 Opakowania ze szkła 28,12 6,6 18,89 8,4 11 Metale 12,79 3,0 4,55 2,0 12 Opakowania z blachy stalowej 4,57 1,1 1,63 0,7 13 Opakowania z aluminium 1,33 0,3 0,47 0,2 14 Odpady mineralne 14,30 3,4 13,25 5,9 15 Drobna frakcja popiołowa 46,70 11,0 40,28 18,0 16 Odpady wielkogabarytowe 20,00 4,7 15,00 6,7 17 Odpady budowlane 40,00 9,4 40,00 17,9 18 Odpady niebezpieczne 3,00 0,7 2,00 0,9 Razem 423, , Tab f Szacunkowa ilość poszczególnych strumieni odpadów komunalnych wytworzonych w roku 2002 w Mg w poszczególnych jednostkach administracyjnych w obrębie Powiatu Nazwa strumienia Powiat Hrubieszów Miasto Hrubieszów Dołhobyczów Horodło Hrubieszów Gmina Mircze Trzeszczany Uchanie Werbkowice Domowe odpady 4349,0 1799,2 146, ,5 182,1 112,9 121,9 243,6 organiczne Odpady zielone 490,0 202,7 27,8 25,5 48,7 34,5 21,4 23,2 46,3 Papier i tektura 1388,0 574,4 70,2 64,5 123,1 87,4 54,2 58,5 117,0 (niopakowaniowe) Opakowania z 2000,7 827,8 100,9 92,7 177,0 125,6 77,9 84,1 168,0 papieru i tektury Opakowania wielomateriałowe 225,0 92,9 11,7 10,7 20,5 14,6 9,0 9,7 19,5 Tworzywa sztuczne (nieopakowaniowe) 2307,0 954,5 137,5 126,3 241,1 171,2 106,1 114,6 229,0 Opakowania z tworzyw szt. 755,4 312,5 43,8 40,3 77,0 54,6 33,8 36,5 73,0 Tekstylia 592,0 245,0 30,7 28,2 53,9 38,2 23,7 25,6 51,1 Szkło 102,0 (nieopakowaniowe) 42,2 5,85 5,4 10,3 7,3 4,5 4,9 9,7 Opakowania ze szkła 1347,4 557,5 122,8 112,8 215, ,8 102,3 204,6 Metale ,4 28,2 26,9 51,3 36,4 22,6 24,4 48,7 Opakowania z blachy stalowej 224,6 92,9 10, ,9 12,7 7,9 8,5 17,0 Opakowania z aluminium 61,2 25,3 2,9 2,7 5,1 3,6 2,2 2,4 4,9 Odpady mineralne 694,1 287,2 86,3 79,2 151,3 107,4 66,6 71,9 143,7-51 -

52 Nazwa strumienia Powiat Hrubieszów Miasto Hrubieszów Dołhobyczów Horodło Hrubieszów Gmina Mircze Trzeszczany Uchanie Werbkowice Drobna frakcja 2245,8 929,2 263,4 241,7 461,7 327,8 203,2 219,4 438,5 popiołowa Odpady 959,5 397,0 98, , ,6 81,7 163,2 wielkogabarytowe Odpady budowlane 1919,1 794,0 261,9 240,4 459, ,2 436,0 Odpady 142,9 59,1 13, , ,16 11,0 22,0 niebezpieczne Razem ,0 8447,

53 Mg Domowe odpady organiczne Odpady zielone Papier i tektura (nieopakowaniowe) Opakowania z papieru i tektury Opakowania wielomateriałowe Tworzywa sztuczne (nieopakowaniowe) Opakowania z tworzyw szt. Tekstylia Szkło (nieopakowaniowe) Opakowania ze szkła Metale Opakowania z blachy stalowej Opakowania z aluminium Odpady mineralne Drobna frakcja popiołowa Odpady wielkogabarytowe Odpady budowlane Odpady niebezpieczne Ryc. 4 Szacunkowa ilość poszczególnych strumieni odpadów komunalnych wytworzonych w 2002 r. w powiecie hrubieszowskim

54 Odpady powstające w sektorze handlowym i publicznym Według Krajowego Planu Gospodarki Odpadami odpady komunalne, poza gospodarstwami domowymi, powstają również w obiektach infrastruktury takich jak: handel, usługi, szkolnictwo, obiekty turystyczne, obiekty działalności gospodarczej i wytwórczej. Odpady w obiektach infrastruktury, czyli w sektorze handlowym i publicznym, są podobne do odpadów powstających w zabudowie mieszkaniowej, lecz charakteryzują się innym składem morfologicznym. Zawierają one więcej odpadów opakowaniowych takich jak: papier, tektura, tworzywa sztuczne. Dane dotyczące ilości obecnie wytworzonych odpadów są niedokładne, gdyż odpady te są często zbierane z pozostałymi odpadami komunalnymi, a prowadzenie obiektów sektora handlowego i publicznego nie wymaga uzyskiwania pozwoleń na wytwarzanie odpadów. Według Krajowego Planu Gospodarki Odpadami wskaźnik nagromadzenia odpadów infrastruktury (w sektorze handlowym i publicznym) wynosi 110 kg/mieszkańca/rok dla terenów miejskich i 45 kg/mieszkańca/rok dla wsi. Tab przedstawia ilość wytworzonych odpadów w sektorze handlowym i publicznym w poszczególnych gminach/miastach w roku 2002, określoną w oparciu o wskaźniki nagromadzenia odpadów z obiektów infrastruktury i ilość mieszkańców (według danych US w Lublinie, 2001 r.). Tab Ilość wytworzonych odpadów w sektorze handlowym i publicznym Jednostka administracyjna m 3 Mg Powiat Hrubieszowski Miasto Hrubieszów Gmina Dołhobyczów Gmina Horodło Gmina Hrubieszów Gmina Mircze Gmina Trzeszczany Gmina Uchanie Gmina Werbkowice

55 Istniejący system zbierania, segregacji, odzysku i unieszkodliwiania odpadów w sektorze komunalnym Systemy zbierania odpadów Dominującym systemem zbierania gromadzenia odpadów jest zbiórka odpadów niesegregowanych. Poniżej przedstawiono sposoby zbierania odpadów z różnego rodzaju zabudowy w mieście Hrubieszowie oraz poszczególnych gminach. Miasto Hrubieszów - pojemniki 1,1 m 3 i kontenery KP-7 rozmieszczone przy zabudowie wielorodzinnej, instytucjach i zakładach pracy, - pojemniki 110 l rozmieszczone przy posesjach z zabudową jednorodzinną. Gmina Dołhobyczów - kontenery plastikowe o pojemności od 0,1 do 0,3 m 3 rozmieszczone przy budynkach użyteczności publicznej i zakładach pracy oraz zabudowie wielorodzinnej, - worki foliowe przekazane do posesji z zabudową jednorodzinną. Gmina Horodło - kontenery KP-7 rozmieszczone przy budynkach użyteczności publicznej, - worki foliowe przekazane do posesji z zabudową jednorodzinną. Gmina Hrubieszów - kontenery KP-7 rozmieszczone przy budynkach użyteczności publicznej i zakładach pracy - worki foliowe przekazane do posesji z zabudową jednorodzinną. Gmina Mircze - kontenery KP-7 rozmieszczone przy budynkach użyteczności publicznej, - worki foliowe przekazane do posesji z zabudową jednorodzinną. Gmina Trzeszczany - kontenery KP-7 rozmieszczone przy budynkach użyteczności publicznej, - worki foliowe przekazane do posesji z zabudową jednorodzinną. Gmina Uchanie - 12 kontenerów KP-7 rozmieszczonych w poszczególnych sołectwach przy budynkach użyteczności publicznej oraz zabudowy jednorodzinnej. Gmina Werbkowice - Wiejskie Punkty Gromadzenia Odpadów usytuowane w miejscowościach Sahryń (pow. 0,04 ha), Podhorce (pow. 0,05 ha) i Hostynne (pow. 0,04 ha) o podłożu betonowym, ogrodzone, zbierające odpady również z miejscowości sąsiednich. Do 1 WPGO trafia ok. 500 m 3 odpadów powstałych w gospodarstwach domowych (łącznie do 3 punktów 1500 m 3 ). - kontenery KP-7 rozmieszczone przy budynkach z zabudową wielorodzinną, budynkach użyteczności publicznej oraz zakładach pracy w Werbkowicach i Gozdowie. - pojemniki o pojemności rozmieszczone przy posesjach z zabudową jednorodzinną w Werbkowicach 850 gospodarstw domowych Częstotliwość zbierania odpadów Giasto Hrubieszów Odpady zbierane są na bieżąco, w miarę potrzeb, na zgłoszenie zarządcy posesji. Zbieraniem odpadów zajmuje się Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Tyszowce odbiera odpady 1 raz w miesiącu. Gmina Dołhobyczów Odpady zbierane są 1 raz w tygodniu

56 Gmina Horodło Odpady zbierane są: na bieżąco, 1 raz na w miesiącu w małych miejscowościach, 1 raz na tydzień w większych miejscowościach, w ustalone dni, na zamówienie. Gmina Hrubieszów Odpady zbierane są 1 raz na 2 tygodnie. Gmina Mircze Odpady zbierane są 1 raz w miesiącu. Planowana jest zbiórka 2 razy w miesiącu, a w większych skupiskach ludności 1 raz tygodniowo. Gmina Trzeszczany Odpady zbierane są 1 raz w tygodniu, na zamówienie. Gmina Uchanie Odpady zbierane są 1 raz na 2 tygodnie, na zamówienie. Gmina Werbkowice Z terenów zabudowy wielorodzinnej odpady zbierane są 1 raz w tygodniu przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Hrubieszowie. Z zabudowy jednorodzinnej, obiektów użyteczności publicznej oraz wiejskich punktów gromadzenia odpadów w miejscowościach: Sahryń, Podhorce i Hostynne odpady zbierane są 1 raz w miesiącu przez Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych w Tyszowcach, System segregacji i odzysku odpadów Miasto Hrubieszów Prowadzona jest tylko segregacja wtórna odpadów na terenie składowiska. Firma Metal-Pol, Obrót Metalami Nieżelaznymi z Chełma, ul. Okszowska 41 wybiera ze składowiska szkło, tworzywa sztuczne, metale, zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne oraz baterie i akumulatory. Gmina Dołhobyczów Przy obiektach użyteczności publicznej usytuowane są osobne kontenery do zbiórki: szkła, plastiku i papieru. Gmina Horodło Gmina nie prowadzi segregacji i odzysku odpadów. Gmina Hrubieszów Odzysk szkła gromadzonego: - w kontenerach przy obiektach użyteczności publicznej, - w workach foliowych przy gospodarstwach indywidualnych. Gmina Mircze Gmina posiada własną sortownię odpadów, zlokalizowaną przy składowisku komunalnym w Łaskowie. Zebrane odpady są tam segregowane, a następnie zgodnie z zaleceniami odbiorców kruszone, prasowane itp. Przy obiektach użyteczności publicznej usytuowane są osobne kontenery do zbiórki: szkła, plastiku i papieru. Gmina Trzeszczany Gmina nie prowadzi segregacji i odzysku odpadów. Gmina Uchanie

57 Na gminnym składowisku usytuowane są 3 boksy do segregowania: szła, metalu i plastiku. Gmina Werbkowice W Werbkowicach przy ul. Prusa punkt skupu surowców wtórnych prowadzi Przedsiębiorstwo Produkcyjno Usługowo Handlowe Ster-Tor Szyport Lech z siedzibą w Zamościu. Asortyment zbieranych surowców to: - złom stalowy i żeliwa - ok. 450 Mg/rok, odbiorcy to Huty: Ostrowiec, Zawiercie i Warszawa, - złom metali kolorowych (miedź, aluminium, mosiądz ok. 25 Mg/rok, odbiorcy to Eko Świat Kłomnice, Tampol Tomaszów Mazowiecki, Kolor metal Rzeszów, Sara Lublin Zakłady zajmujące się zbieraniem, transportem i przeładunkiem odpadów na składowiska oraz rodzaj sprzętu wykorzystywanego do gospodarki odpadami: Miasto Hrubieszów Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Sp. z o.o. w Hrubieszowie, ul. Krucza 20 samochód z prasą, samochód przystosowany do przewozu kontenerów KP-7 i pojemników, Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych w Tyszowcach, ul. Wielka 62 śmieciarka do opróżniania pojemników, Miejska Służba Drogowa w Hrubieszowie, ul. Ciesielczuka 2 (jednostka gminna) usuwanie odpadów z ulic i terenów zieleni miejskiej ciągnik z przyczepą mającą osiatkowanie zabezpieczające przed gubieniem odpadów oraz małe ciężarówki skrzyniowe marki KIA. Gmina Dołhobyczów Usługi Komunalne Wywóz Nieczystości Stałych i Płynnych Mariusz Martyniuk, Wólka Poturzyńska, 2 samochody ciężarowe: Kamaz do przewożenia pojemników 300 l i Star do przewożenia pojemników 100 l. odpady w workach foliowych przywożone są na składowisko indywidualnie z terenów zabudowy jednorodzinnej lub za pomocą ciągnika wynajętego przez Gminę. Gmina Horodło Wywozem kontenerów samochodem ciężarowym zajmuję się firma - Tomasz Olszak, Nieledew,. Bieżące zbieranie odbywa się ciągnikiem MTZ-82 należącym do Urząd Gminy Gmina Hrubieszów Gminny Zakład Usług Komunalnych w Hrubieszowie, z siedzibą w Świerszczowie, Samochód przystosowany do przewozu kontenerów. Gmina Mircze Gminny Zakład Komunalny w Mirczu - samochód przystosowany do przewozu kontenerów. Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych w Tyszowcach, Mariusz Matysiak Usługi Komunalne. Gmina Trzeszczany Tomasz Olszak, Nieledew, samochód ciężarowy. Gmina Uchanie Tomasz Olszak, Nieledew, samochód ciężarowy

58 Gmina Werbkowice Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Sp. z o.o. w Hrubieszowie - wywóz kontenerów KP-7 ze Spółdzielni Mieszkaniowej Cukrownik w Werbkowicach. Wywóz odpadów odbywa się samochodem przystosowanym do przewozu kontenerów i pojemników na składowisko odpadów komunalnych w Hrubieszowie. Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych w Tyszowcach wywóz kontenerów KP-7 (30 sztuk) i pojemników 100 l z terenów zabudowy jednorodzinnej i obiektów użyteczności publicznej oraz wiejskich punktów gromadzenia odpadów w miejscowościach: Sahryń, Podhorce i Hostynne na składowisko odpadów komunalnych w Klątwach, gmina Tyszowce. Wywóz odpadów odbywa się samochodem przystosowanym do przewozu kontenerów i pojemników System unieszkodliwiania odpadów Na terenie powiatu hrubieszowskiego unieszkodliwianie odpadów odbywa się poprzez ich składowanie na składowiskach odpadów komunalnych oraz poprzez spalanie, którym poddawane są odpady medyczne, które zostały przedstawione w rozdziale Na terenie powiatu hrubieszowskiego występuje 6 składowisk odpadów komunalnych, zarejestrowano 1 składowisko dzikie. Brak jest składowisk odpadów przemysłowych. Składowiska odpadów komunalnych usytuowane są w następujących miejscowościach: - Miasto Hrubieszów, ul. Gródecka, - Hulcze, Gmina Dołhobyczów, - Kopyłów, Gmina Horodło, - Łasków, Gmina Mircze, - Trzeszczany, - Uchanie. Aktualnie w trakcie rekultywacji są wyeksploatowane składowiska odpadów komunalnych w następujących miejscowościach: - Hrubieszów, ul. Wyzwolenia (pow. 2,5 ha), - Miętkie, Gmina Mircze (pow. 0,3 ha) Komunalne składowiska odpadów Na obszarze powiatu hrubieszowskiego funkcjonuje 6 składowisk odpadów komunalnych. Ich charakterystykę zamieszczono w tabelach a i b

59 Tab a Charakterystyka składowisk komunalnych w Powiecie Hrubieszowskim, część I Gmina Miasto Hrubieszów Gmina Dołhobyczów Gmina Horodło Gmina Mircze Gmina Trzeszczany Gmina Uchanie Lokalizacja składowiska Hrubieszów ul. Gródecka Hulcze Kopyłów Łasków Trzeszczany Uchanie Przedsiębiorstwo obsługujące obiekt Miejska Służba Drogowa Urząd Gminy w Dołhobyczowie Urząd Gminy w Horodle Urząd Gminy w Mirczu Urząd Gminy w Trzeszczanach Urząd Gminy w Uchaniach Pojemność składowiska [m3] Powie rzchnia [ha] Ilość odpadów nagromadzonych do końca 2002 r. w Mg Ilość odpadów złożona w 2002 r. w Mg Stopień wypełnienia w % Przewidywany okres eksploatacji (rok) , , , ,09 oddane do użytku w czerwcu 2003 r (na składowisku komunalnym w Miętkiem, eksploatowanym do czerwca 2003 r.) 230 (na składowisku komunalnym w Miętkiem, eksploatowanym do czerwca 2003 r.) , ,8 42 Na składowisku w Uchaniach w 2002 r. składowano 35 Mg odpadów komunalnych. Ponadto 120 Mg odpadów rocznie wywożonych jest na składowisko odpadów komunalnych w Dorohusku. Łącznie , Stan prawny uregulowany uregulowany uregulowany uregulowany uregulowany nieuregulowany

60 Tab b Charakterystyka składowisk komunalnych w Powiecie Hrubieszowskim, część II Gmina Miasto Hrubieszów Gmina Dołhobyczów Gmina Horodło Gmina Mircze Gmina Trzeszczany Gmina Uchanie Lokalizacja składowiska Ilość piezometrów Hrubieszów 2 Hulcze 2 Kopyłów 1 Ekranizacja podłoża grunt naturalny, gliny geomembrana o grubości 2 mm geomembrana o grubości 2 mm Drenaż podłoża Selektywna zbiórka odpadów Odzysk surowców wtórnych Odzysk odpadów niebezpiecznych tak tak tak tak tak tak tak nie tak nie nie nie Łasków 5 bentomat tak tak tak nie Trzeszczany 2 Uchanie 2 geomembrana o grubości 1,5 mm grunt naturalny, gliny tak nie nie nie nie tak tak nie

61 Dzikie wysypiska Dane o istniejących w dłuższym okresie czasu miejscach nielegalnego składowania odpadów nie są wyczerpujące, gdyż wiele gmin nie prowadzi ich inwentaryzacji. Składowane są na nich w większości niesegregowane odpady komunalne, makulatura, szkło, złom, tworzywa sztuczne, odpady budowlane. Na terenie powiatu hrubieszowskiego dzikie składowisko zinwentaryzowano we wsi Malice położonej w gminie Werbkowice. Gmina Tab Dzikie składowisko odpadów Lokalizacja Powierzchnia [ha] Rodzaj odpadów Werbkowice wieś Malice 0,3 komunalne, z cmentarza Schemat przepływu odpadów - miejsca składowania (unieszkodliwiania) odpadów z poszczególnych gmin i miasta Hrubieszowa Miasto Hrubieszów Miejskie Składowisko Odpadów Komunalnych w Hrubieszowie Gmina Dołhobyczów Składowisko Odpadów Komunalnych dla gminy Dołhobyczów w Hulczach Gmina Horodło Składowisko Odpadów Komunalnych dla gminy Horodło w Kopyłowie Gmina Hrubieszów Miejskie Składowisko Odpadów Komunalnych w Hrubieszowie Gmina Mircze Składowisko Odpadów Komunalnych dla gminy Mircze w Łaskowie Gmina Trzeszczany Gminne Składowisko Odpadów Komunalnych w Trzeszczanach Gmina Uchanie Gminne Składowisko Odpadów Komunalnych w Uchaniach (35 Mg w 2002 r.), Gminne Składowisko Odpadów Komunalnych w Dorohusku, Powiat Chełm (120 Mg w 2002 r.), Gmina Werbkowice Z terenów zabudowy wielorodzinnej odpady odprowadzane są na Miejskie Składowisko Odpadów Komunalnych w Hrubieszowie. Z zabudowy jednorodzinnej, obiektów użyteczności publicznej oraz wiejskich punktów gromadzenia odpadów w miejscowościach Sahryń, Podhorce i Hostynne odpady odprowadzane są na Składowisko Odpadów Komunalnych w Klątwach, gmina Tyszowce Koszty i opłaty związane z gospodarowaniem odpadami Miasto Hrubieszów Opłaty za przyjęcie odpadów za przyjęcie odpadów na składowisku w Hrubieszowie: - opłaty przyjmowane z terenu miasta 11,2 zł/m 3 + 7% VAT, - opłaty przyjmowane spoza miasta 26,2 zł/m 3 + 7% VAT, - 6 zł/pojemnik 110 l,

62 - 20 zł/pojemnik 1,1 m 3, - 113,72 zł/kontener KP-7 Eksploatacja składowiska zł/rok. Gmina Dołhobyczów Brak opłat. Gmina Horodło Koszty eksploatacji składowiska przy zatrudnieniu 1 osoby około zł. Brak pobierania opłat. Gmina Hrubieszów Opłata 26,2 zł/m 3 z za przyjęcie odpadów na Miejskie Składowisko Odpadów w Hrubieszowie

63 Ryc. 5 Kierunki przemieszczania odpadów

64 Gmina Mircze Gospodarstwa domowe: - 5 zł/miesiąc/worek foliowy odpady nieselektywne, - 4 zł/miesiąc/worek foliowy odpady selektywne. Jednostki organizacyjne (spółdzielnie, stowarzyszenia itp.) z terenu gminy Mircze: - 16,22 zł/m 3 odpady selektywne, - 24,33 zł/m 3 odpady nieselektywne. Inne przedsiębiorstwa działające na terenie gminy Mircze: - 4 zł/110 l pojemnik - odpady selektywne, - 5 zł/110 l pojemnik - odpady nieselektywne. Urząd Gminy w Mirczu: - 16,22 zł/m 3 odpady selektywne, - 24,33 zł/m 3 odpady nieselektywne. Odpady pochodzące spoza terenu gminy Mircze: - 17,84 zł/m 3 odpady selektywne, - 26,76 zł/m 3 odpady nieselektywne. W przyszłości planowany jest do wdrożenia system pobierania opłat wyliczany w stosunku do kosztów ponoszonych przez Gminny Zakład Komunalny w Mirczu na składowanie i odzysk odpadów na podstawie systemu ilościowo wagowego. Gmina Trzeszczany Brak opłat. Gmina Uchanie Koszty eksploatacji oraz wywóz odpadów przez firmę Tomasz Olszak wynoszą zł/rocznie. Gmina Werbkowice opłata 30,5 zł z za przyjęcie 1 m 3 odpadów pochodzących z Wiejskich Punktów Gromadzenia Odpadów, opłata 22,0 zł z za przyjęcie 1 m 3 odpadów pochodzących z 1 kontenera KP-7., Mocne i słabe strony istniejących rozwiązań gospodarki odpadami oraz ich zgodność z obowiązującymi wymogami technologicznymi i prawnymi Mocne strony istniejących rozwiązań gospodarki odpadami: - w każdej gminie istnieje system zbierania odpadów, - istnienie w Gminie Mircze sortowni odpadów, zlokalizowanej przy składowisku komunalnym w Łaskowie, - istnienie przy składowisku komunalnym w Hrubieszowie infrastruktury i wystarczającej przestrzeni do sortowania i odzysku odpadów, - uregulowany status gminnych składowisk odpadów, z wyjątkiem składowiska w Uchaniach, które ma być zlikwidowane w 2009 r., - istnienie na terenie gmin komunalnych oczyszczalni ścieków, - odzysk odpadów przemysłowych w obrębie dużych zakładów przemysłu rolno - spożywczego, - istnienie coraz większej ilości punktów skupu odpadów, zwłaszcza złomu, - istnienie na terenie Powiatu zakładów zbierających odpady niebezpieczne - GO-MET Grzegorz Sobol w Żyrardowie, Miejska Służba Drogowa w Hrubieszowie, Słabe strony istniejących rozwiązań gospodarki odpadami: - brak selektywnej zbiórki odpadów, z wyjątkiem gminy Mircze, - brak selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych,

65 - przestarzała konstrukcja spalarni odpadów medycznych, powodująca, że rozważana jest możliwość jej zamknięcia, - niewielki odzysk odpadów komunalnych, - brak instalacji, innych niż składowiska odpadów, do unieszkodliwiania odpadów, - unieszkodliwianie odpadów jedynie poprzez ich składowanie, - planowanie uruchomienia Zakładu Zagospodarowania Odpadów dopiero w 2011 r., - niewystarczająca sieć kanalizacyjna na terenie Powiatu Ocena postępowania z odpadami niebezpiecznymi Na terenie powiatu hrubieszowskiego w 2002 r. zarejestrowano wytworzenie 50,22 Mg odpadów niebezpiecznych. Największymi wytwórcami tych odpadów są: - Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej Hrubieszów, - Przedsiębiorstwo PKS Hrubieszów, - PKP Przedsiębiorstwo Państwowe-Zakład Taboru w Lublinie - Sekcja Hrubieszów, - Jednostka Wojskowa Nr 4055 Hrubieszów, - Cukrownia "WERBKOWICE" S.A., - Cukrownia "STRZYŻÓW" S.A., - Przedsiębiorstwo Robót Drogowo-Mostowych Sp. z o.o. Hrubieszów, - Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Sp. z o.o. Hrubieszów, - KRES-MOT Sp. z o. o. Nieledew, - Hrubieszowska Spółdzielnia Mieszkaniowa im. St. Staszica. W wielu zakładach powstają niewielkie ilości odpadów niebezpiecznych, których ilości i sposób postępowania z nimi nie są rejestrowane. Nie są one objęte statystyką państwową i monitoringiem odpadów z uwagi na fakt, że powstają w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw, oraz ze względu na duże ich rozproszenie. Na terenie Powiatu brak jest selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych. Istnieją zakłady, które zajmują się zbieraniem takich odpadów, takie jak : GO-MET Grzegorz Sobol w Żyrardowie, Miejska Służba Drogowa w Hrubieszowie. Odpady te następnie są przekazywane do Zakładów, usytuowanych poza Powiatem, które zajmują się ich wykorzystaniem lub unieszkodliwianiem. Na terenie Powiatu unieszkodliwiane są odpady medyczne. Wysokotemperaturowa Spalarka Uniwersal 12 z palnikiem olejowym zlokalizowana jest przy Przychodni Rejonowej w Hrubieszowie, ul. Mickiewicza 2. jest to urządzenie przestarzałe, zainstalowane w 1968 r. Spalarnia posiada zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych, obowiązujące do r. W 2002 r. w spalarni unieszkodliwiono 21 Mg odpadów Ocena postępowania z odpadami ulegającymi biodegradacji Aktualnie odpady ulegające biodegradacji nie są zagospodarowywane w sposób zorganizowany. Powstające w gospodarstwach domowych odpady są wykorzystywane we własnym zakresie. Odpady zieleni miejskiej są przekazywane na składowisko odpadów komunalnych w Hrubieszowie. W przyszłości odpady biodegradowalne będą przekazywane do kompostowni i przekształcane w nawóz, który następnie będzie sprzedawany okolicznym mieszkańcom Powiatu. Harmonogram inwestycji w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami zakłada, że kompostownia komorowa działająca w ramach Zakładu Zagospodarowania Odpadami dla powiatu hrubieszowskiego będzie budowana w latach

66 Ocena przyjętych rozwiązań z ustawą o odpadach i ustawodawstwem Unii Europejskiej Aktualne rozwiązania gospodarki odpadami na terenie powiatu hrubieszowskiego w niewielkim stopniu spełniają wymagania związane z ustawą o odpadach i ustawodawstwem Unii Europejskiej. Selektywna zbiórka odpadów jest na terenie poszczególnych gmin jest w fazie wdrażana. Brak jest selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych. Unieszkodliwianie odpadów odbywa się jedynie poprzez ich składowanie. Wyjątkiem są tu odpady medyczne, które są unieszkodliwiane termicznie w spalani odpadów medycznych. Przestarzała konstrukcja spalarni sprawia, że władze rozważają jej zamknięcie i odprowadzanie odpadów poza teren powiatu. Na terenie powiatu brak jest urządzeń do odzysku odpadów, w tym kompostowni do odzysku odpadów biodegradowalnych. Gospodarki odpadami będzie mogła być realizowana zgodnie z ustawą o odpadach i ustawodawstwem Unii Europejskiej po uruchomienia Zakładu Zagospodarowania Odpadów oraz wszystkich urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów takich jak: - hala z liniami do segregacji i doczyszczania zebranych surowców wtórnych wraz z wyposażeniem np. w prasę, belownice itp. sortownia odpadów istnieje przy składowisku komunalnym w Łaskowie, gmina Mircze, - boksy na surowce wtórne przeznaczone do sprzedaży, - pomieszczenia do tymczasowego magazynowania odpadów niebezpiecznych, - pomieszczenia do rozbiórki i kruszenia odpadów wielkogabarytowych oraz urządzenia do kruszenia tych odpadów, - kompostowania odpadów organicznych, składowisko odpadów wraz z wyposażeniem (brodzik, waga, kompaktor, system monitorowania, obiekty socjalne) Komunalne osady ściekowe Osady ściekowe powstające w oczyszczalniach ścieków Osady wytwarzane w oczyszczalniach ścieków można podzielić na: - odpady ze skratek, - piaskowników, - procesów stabilizacji i odwadniania osadów, w tym ustabilizowane osady ściekowe. Większość ścieków stanowią ścieki komunalne. Ścieki przemysłowe wytwarzane są przede wszystkim w Cukrowniach Werbkowice i Strzyżów, Zakładach Przetwórstwa Owocowo - Warzywnego VIN-KON-NIELEDEW, Zakładzie Przetwórstwa Mięsnego Jarosławiec oraz w Masarni i Ubojni Stanisław Kurnatowicz w Hrubieszowie. Ścieki powstające w Cukrowniach Werbkowice i Strzyżów, Zakładach Przetwórstwa Owocowo - Warzywnego VIN-KON-NIELEDEW są oczyszczane w komunalno przemysłowych oczyszczalniach ścieków. Ścieki z innych zakładów oczyszczane są w oczyszczalniach komunalnych. W 2002 r. w powiecie hrubieszowskim oczyszczono m 3 ścieków

67 gmina/miasto Tab a. Bilans ścieków w Powiecie Hrubieszowskim za 2002 r. ilość oczyszczonych ścieków w m 3 /dobę ilość oczyszczonych ścieków komunalnych w m 3 /dobę ilość oczyszczonych ścieków przemysłowych w m 3 /dobę Miasto Hrubieszów Gmina Dołhobyczów Gmina Horodło Gmina Hrubieszów Gmina Mircze Gmina Trzeszczany Gmina Uchanie Gmina Werbkowice Powiat Hrubieszowski Masę osadów ściekowych w 2002 r. (w Mg suchej masy) w powiecie hrubieszowskim określono w oparciu o dane z oczyszczalni ścieków oraz wskaźniki podane w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami. gmina/miasto Tab b Masa odpadów ściekowych w poszczególnych gminach Powiatu ogółem wykorzystanie na cele przemysłowe wykorzystanie na cele rolnicze tymczasowe składowanie na lagunach lub poletkach osadowych Miasto Hrubieszów Gmina Dołhobyczów Gmina Horodło Gmina Hrubieszów 3 3 Gmina Mircze 7 7 Gmina Trzeszczany Gmina Uchanie 2 2 Gmina Werbkowice Powiat Hrubieszowski Ogółem w powiecie hrubieszowskim w 2002 r. wytworzono 612 Mg osadów ściekowych, w tym 20 Mg zagospodarowano na cele przemysłowe, 152 Mg na cele rolnicze, 370 Mg pozostawiono tymczasowo do składowania na lagunach i poletkach osadowych, natomiast 70 Mg przeznaczono na inne cele. inne

68 Oczyszczalnie ścieków Aktualnie na terenie powiatu hrubieszowskiego funkcjonuje 28 oczyszczalni ścieków. Spośród 28 oczyszczalni, 25 oczyszcza ścieki komunalne, natomiast 3 ścieki komunalno przemysłowe. Oczyszczalnie komunalno przemysłowe występują w Werbkowicach (Cukrownia Werbkowice Spółka z o. o.), Strzyżowie (Cukrownia Strzyów Spółka z o. o.) oraz w Nieledwi (VIN-KON-NIELEDEW). Poniżej przedstawiono charakterystykę eksploatowanych oczyszczalni. Tab a Oczyszczalnie w powiecie hrubieszowskim w zależności od typu oczyszczalni gmina/miasto typ oczyszczalni symbol liczba mechaniczno - biologiczna MB 22 biologiczna B 3 mechaniczna M 3 razem 28 Tab b Liczba oczyszczalni w poszczególnych gminach liczba oczyszczalni istniejących liczba istniejących oczyszczalni komunalnych liczba istniejących oczyszczalni komunalno - przemysłowych liczba projektowanych oczyszczalni komunalnych Miasto Hrubieszów 1 1 Gmina Dołhobyczów 8 8 Gmina Horodło Gmina Hrubieszów 3 3 Gmina Mircze Gmina Trzeszczany Gmina Uchanie 2 2 Gmina Werbkowice razem Miasto Hrubieszów Oczyszczalnia komunalna dla miasta Hrubieszowa - typ oczyszczalni: mechaniczno biologiczna, - przepustowość 2974 m 3 /dobę, - aktualna ilość ścieków: 1900 m 3 /dobę, - miejsce zagospodarowania osadu stałego: laguny do składowania osadu przy oczyszczalni ścieków. Gmina Dołhobyczów Dołhobyczów - oczyszczalnia komunalna dla Spółdzielni Mieszkaniowej - typ oczyszczalni: mechaniczno biologiczna,

69 - przepustowość 120 m 3 /dobę, - aktualna ilość ścieków: 80 m 3 /dobę, - miejsce zagospodarowania osadu stałego: 3 poletka osadowe przy oczyszczalni ścieków. Przewodów - oczyszczalnia komunalna dla miejscowości Przewodów, Lipiny, Białystok - lokalizacja: Przewodów - typ oczyszczalni: mechaniczno biologiczna, - przepustowość 80 m 3 /dobę, - aktualna ilość ścieków: 50 m 3 /dobę, - sposób zagospodarowania osadu stałego: odprowadzanie na 1 poletko osadowe przy oczyszczalni ścieków. Kościaszyn - oczyszczalnia dla osiedla mieszkaniowego po dawnym zakładzie rolnym - typ oczyszczalni: mechaniczno biologiczna, - przepustowość 18 m 3 /dobę, - aktualna ilość ścieków: 18 m 3 /dobę, - sposób zagospodarowania osadu stałego: odprowadzanie na 1 poletko osadowe przy oczyszczalni ścieków. Hulcze - oczyszczalnia dla osiedla mieszkaniowego po dawnym zakładzie rolnym - typ oczyszczalni: mechaniczno biologiczna, - przepustowość 40 m 3 /dobę, - aktualna ilość ścieków: 25 m 3 /dobę, - sposób zagospodarowania osadu stałego: odprowadzanie na 1 poletko osadowe przy oczyszczalni ścieków. Liwcze - oczyszczalnia dla osiedla mieszkaniowego po dawnym zakładzie rolnym - typ oczyszczalni: mechaniczno biologiczna, - przepustowość 20 m 3 /dobę, - aktualna ilość ścieków: 20 m 3 /dobę, - sposób zagospodarowania osadu stałego: odprowadzanie na składowisko odpadów komunalnych w Dołhobyczowie. Uśmierz - oczyszczalnia dla osiedla mieszkaniowego po dawnym zakładzie rolnym - typ oczyszczalni: mechaniczno biologiczna, - przepustowość 20 m 3 /dobę, - aktualna ilość ścieków: 20 m 3 /dobę, - sposób zagospodarowania osadu stałego: odprowadzanie na składowisko odpadów komunalnych w Dołhobyczowie. Wólka Poturzyńska - oczyszczalnia dla osiedla mieszkaniowego po dawnym zakładzie rolnym - typ oczyszczalni: mechaniczno biologiczna, - przepustowość 20 m 3 /dobę, - aktualna ilość ścieków: 20 m 3 /dobę, - sposób zagospodarowania osadu stałego: odprowadzanie na składowisko odpadów komunalnych w Dołhobyczowie. Gołębie - oczyszczalnia dla osiedla mieszkaniowego po dawnym zakładzie rolnym - typ oczyszczalni: mechaniczno biologiczna Bio-Clark, - przepustowość 20 m 3 /dobę, - aktualna ilość ścieków: 15 m 3 /dobę, - sposób zagospodarowania osadu stałego: odprowadzanie na składowisko odpadów komunalnych w Dołhobyczowie. Gmina Horodło Horodło - oczyszczalnia dla Spółdzielni Mieszkaniowej w Horodle

70 - typ oczyszczalni: mechaniczno biologiczna, - przepustowość 4,4 m 3 /dobę, - aktualna ilość ścieków: 4 m 3 /dobę, - sposób zagospodarowania osadu stałego: odprowadzanie na składowisko odpadów komunalnych w Kopyłowie. Horodło - oczyszczalnia dla Liceum Ogólnokształcącego w Horodle - typ oczyszczalni: biologiczna, - przepustowość 10 m 3 /dobę, - aktualna ilość ścieków: 10 m 3 /dobę, - sposób zagospodarowania osadu stałego: odprowadzanie na składowisko odpadów komunalnych w Kopyłowie. Strzyżów - oczyszczalnia dla Cukrowni Strzyżów Spółka z o. o. - typ oczyszczalni: biologiczna, - przepustowość 800 m 3 /dobę, - aktualna ilość ścieków: 205 m 3 /dobę, - sposób zagospodarowania osadu stałego: laguny przy Cukrowni Strzyżów. Matcze - oczyszczalnia dla Szkoły Podstawowej w Matczu - typ oczyszczalni: biologiczna, - przepustowość 3,5 m 3 /dobę, - aktualna ilość ścieków: 3,0 m 3 /dobę, - sposób zagospodarowania osadu stałego: odprowadzanie na składowisko odpadów komunalnych w Kopyłowie. Projektowane komunalne oczyszczalnie: - Matcze, - Horodło, - Kopyłów. Gmina Hrubieszów Mieniany oczyszczalnia komunalna typu Bioblok M typ oczyszczalni: biologiczno- chemiczna, - przepustowość 30 m 3 /dobę, - oczyszczalnia obsługuje pobliskie miejscowości. Dziekanów oczyszczalnia komunalna - typ oczyszczalni: mechaniczno biologiczna, - oczyszczalnia obsługuje pobliskie miejscowości. Husynne oczyszczalnia komunalna typu Eliot - typ oczyszczalni: mechaniczno biologiczna, - oczyszczalnia obsługuje pobliskie miejscowości. Gmina Mircze Mircze oczyszczalnia komunalna - typ oczyszczalni: mechaniczna KOS, - przepustowość 50 m 3 /dobę, - miejsce zagospodarowania osadu stałego: odprowadzanie na składowisko odpadów komunalnych, - oczyszczalnia obsługuje miejscowość Mircze. Mircze oczyszczalnia komunalna - właściciel: Urząd Gminy w Mirczu, - typ oczyszczalni: mechaniczna ELIOT, - przepustowość 50 m 3 /dobę, - miejsce zagospodarowania osadu stałego: odprowadzanie na składowisko odpadów komunalnych,

71 - oczyszczalnia obsługuje miejscowość Mircze. Wiszniów - oczyszczalnia dla osiedla mieszkaniowego po dawnym zakładzie rolnym - typ oczyszczalni: mechaniczno biologiczna, - przepustowość 50 m 3 /dobę, - ilość ścieków 20 m 3 /dobę, - miejsce zagospodarowania osadu stałego: odprowadzanie na składowisko odpadów komunalnych. Małków - oczyszczalnia dla osiedla mieszkaniowego po dawnym zakładzie rolnym - typ oczyszczalni: mechaniczno biologiczna, - ilość ścieków 20 m 3 /dobę, - miejsce zagospodarowania osadu stałego: odprowadzanie na składowisko odpadów komunalnych. Projektowane komunalne oczyszczalnie: - Mircze. Gmina Trzeszczany Leopoldów oczyszczalnia dla osiedla mieszkaniowego po dawnym zakładzie rolnym - typ oczyszczalni: mechaniczno - biologiczna, - przepustowość 200 m 3 /dobę, - ilość ścieków 20 m 3 /dobę, - miejsce zagospodarowania osadu stałego: odprowadzanie na składowisko odpadów komunalnych. Nieledew oczyszczalnia dla Zakładów Przetwórstwa Owocowo Warzywnego VIN- KON-NIELEDEW oraz dla miejscowości Nieledew - typ oczyszczalni: mechaniczno - biologiczna, - przepustowość 2600 m 3 /dobę, - ilość ścieków 600 m 3 /dobę, - miejsce zagospodarowania osadu stałego: laguny przy VIN-KON-NIELEDEW. Gmina Uchanie Uchanie oczyszczalnia komunalna - typ oczyszczalni: mechaniczno biologiczna, - przepustowość 36 m 3 /dobę, - ilość ścieków 28 m 3 /dobę - miejsce zagospodarowania osadu stałego: odprowadzanie na składowisko odpadów komunalnych, - oczyszczalnia obsługuje miejscowości Uchanie i Wola Uchańska. Chyżowice - oczyszczalnia dla osiedla mieszkaniowego po dawnym zakładzie rolnym - typ oczyszczalni: mechaniczno biologiczna, - przepustowość 14 m 3 /dobę, - ilość ścieków 14 m 3 /dobę, - miejsce zagospodarowania osadu stałego: odprowadzanie na składowisko odpadów komunalnych. Gmina Werbkowice Werbkowice oczyszczalnia dla Cukrowni Werbkowice Spółka z o. o. oraz dla gminy Werbkowice - typ oczyszczalni: mechaniczno - biologiczna, - przepustowość 800 m 3 /dobę, - aktualna ilość ścieków 220 m 3 /dobę. - sposób zagospodarowania osadu stałego: laguny przy Cukrowni Werbkowice oraz składowisko komunalne w Hrubieszowie i Klątwach, gm. Tyszowce

72 Honiatycze - oczyszczalnia dla Szkoły Podstawowej - typ oczyszczalni: biologiczna, - przepustowość 30 m 3 /dobę, - aktualna ilość ścieków: 4 m 3 /dobę. Turkowice - oczyszczalnia dla Szkoły Podstawowej - typ oczyszczalni: mechaniczna typu Imhoff, - przepustowość 80 m 3 /dobę, - aktualna ilość ścieków: 4 m 3 /dobę. Sahryń - oczyszczalnia dla osiedla mieszkaniowego po dawnym zakładzie rolnym - typ oczyszczalni: mechaniczna typu Imhoff, - przepustowość 80 m 3 /dobę, ilość ścieków 15 m 3 /dobę. 5.2 Odpady powstające w sektorze gospodarczym Bilans odpadów powstających w sektorze gospodarczym W celu zbilansowania powstających na obszarze powiatu hrubieszowskiego odpadów wykorzystano: - dane z Urzędu Miasta Hrubieszowa oraz poszczególnych gmin, - decyzje Starostwa Powiatowego w Hrubieszowie na wytwarzanie odpadów, - dane z Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami, - dane z Krajowego Planu gospodarki Odpadami, - dane z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego (2001), - dane z Wydziału Ochrony Środowiska i Rolnictwa Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego, - dane z Wydziału Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Geodezji Lubelskiego Urzędu Marszałkowskiego, - dane z zakładów gospodarki komunalnej, zakładów usługowych i przemysłowych na terenie powiatu hrubieszowskiego, - Raport o stanie środowiska woj. lubelskiego w roku Dane obejmują głównie duże zakłady. Ankietyzacją nie są objęte grupy małych i średnich podmiotów gospodarczych oraz niewielkie ilości odpadów występujące w dużej ilości zakładów. Ilości odpadów wytwarzane przez te źródła stanowią łączenie około 2-8% całego strumienia odpadów powstających w Polsce. Na podstawie uzyskanych danych z wyżej wymienionych źródeł określono, że w roku 2002 r. w powiecie hrubieszowskim wytworzono ,22 Mg odpadów z sektora gospodarczego (w tym 50,22 Mg odpadów niebezpiecznych), z czego tymczasowo składowano Mg, odzyskano ,22 Mg, unieszkodliwiono poza składowaniem 884 Mg, a składowano na składowiskach komunalnych 425 Mg. Spośród wytwarzanych w sektorze gospodarczym odpadów, największą masowo grupę stanowiły odpady z sektora rolno spożywczego (grupa 02)

73 Tab Bilans odpadów z sektora gospodarczego na terenie powiatu hrubieszowskiego w 2002 r. w Mg Gmina/miasto Wytworzone Miasto Hrubieszów Tymczasowo składowane Odzyskane Unieszkodliwione Składowane 1 956, , Gmina Horodło , ,5 19 Gmina Trzeszczany 4 157, , Gmina Uchanie Gmina Werbkowice Powiat Hrubieszowski , ,

74 Ryc. 6 Bilans odpadów z sektora gospodarczego wytworzonych w poszczególnych gminach powiatu hrubieszowskiego w 2002 r

75 Ryc. 7 Udział procentowy poszczególnych rodzajów zagospodarowania odpadów z sektora gospodarczego wytworzonych w poszczególnych gminach powiatu hrubieszowskiego w 2002 r