Autoreferat. Dr Krzysztof Śmietanka. Państwowy Instytut Weterynaryjny -Państwowy Instytut Badawczy w Puławach. Zakład Chorób Drobiu
|
|
- Magdalena Niemiec
- 9 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Załącznik nr 2 do wniosku o przeprowadzenie postępowania habilitacyjnego Autoreferat Dr Krzysztof Śmietanka Państwowy Instytut Weterynaryjny -Państwowy Instytut Badawczy w Puławach Zakład Chorób Drobiu Zakład Epidemiologii i Oceny Ryzyka Puławy, 203
2 . Imię i Nazwisko Krzysztof Śmietanka 2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe z podaniem nazwy, miejsca i roku ich uzyskania oraz tytułu rozprawy doktorskiej Dyplom ukończenia studiów na kierunku medycyna weterynaryjna, Akademia Rolnicza (obecnie Uniwersytet Przyrodniczy) w Lublinie, 2000 r., lekarz weterynarii Dyplom doktora nauk weterynaryjnych, Państwowy Instytut Weterynaryjny Państwowy Instytut Badawczy w Puławach, 2007 r., tytuł rozprawy doktorskiej: Molekularna charakterystyka krajowych szczepów paramyksowirusów ptaków serotypu 3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych od 2000 r. Państwowy Instytut Weterynaryjny Państwowy Instytut Badawczy w Puławach, Zakład Chorób Drobiu od 20 r. - Państwowy Instytut Weterynaryjny Państwowy Instytut Badawczy w Puławach, Zakład Epidemiologii i Oceny Ryzyka 4. Wskazanie osiągnięcia* wynikającego z art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 4 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.): a) tytuł osiągnięcia naukowego/artystycznego Badania nad występowaniem, epidemiologią i patobiologią grypy ptaków ze szczególnym uwzględnieniem zakażeń wirusem H5N b) (autor/autorzy, tytuł/tytuły publikacji, nazwa wydawnictwa, rok wydania, impact factor IF i punktacja MNiSW aktualna w roku publikacji). Śmietanka K., Minta Z., Domańska-Blicharz K., Tomczyk G., Wijaszka T.: Avian influenza H5N outbreak in a flock of mute swans in the city of Toruń, Poland, in Bull. Vet. Inst. Pulawy 2008, 52, IF=0,337, MNiSW =5 pkt 2. Śmietanka K., Fusaro A., Domanska-Blicharz K., Salviato A., Monne I., Dundon W.G., Cattoli G., Minta Z.: Full-length genome sequencing of the Polish HPAI H5N viruses suggests separate introductions in 2006 and Avian Dis. 200, 54, IF=,623, MNiSW = 32 pkt 2
3 3. Śmietanka K., Pikuła A., Minta Z., Meissner W.: Evidence of persistence and multiple genetic modifications of H7N7 low-pathogenic avian influenza virus in wild mallards in Poland provided by phylogenetic studies. Avian Pathol. 20, 40, IF=,7, MNiSW = 32 pkt 4. Śmietanka K., Minta Z., Wyrostek K., Jóźwiak M., Olszewska M., Domańska-Blicharz K., Reichert M., Pikuła A., Habyarimana A., van den Berg T.: Susceptibility of pigeons to clade and 2.2 high pathogenicity avian influenza H5N virus. Avian Dis. 20, 55, IF=,462, MNiSW = 32 pkt 5. Śmietanka K., Minta Z., Włodarczyk R., Wyrostek K., Jóźwiak M., Olszewska M., Minias P., Kaczmarek K., Janiszewski T., Kleszcz A.: Avian influenza viruses in wild birds at the Jeziorsko reservoir in Poland in Pol J Vet Sci. 202,5, IF=0,565, MNiSW = 20 pkt 6. Śmietanka K., Minta Z., Reichert M., Olszewska M., Wyrostek K., Jóźwiak M., van den Berg T.: Experimental infection of juvenile domestic and Canada geese with two different clades of H5N high pathogenicity avian influenza virus. Vet Microbiol. 203, 63, IF=3,327, MNiSW = 40 pkt 7. Olszewska M., Śmietanka K., Minta Z. Phylogenetic studies of H3 low pathogenic avian influenza viruses isolated from wild mallards in Poland. Acta Vet Hung 203, 3, IF=,73, MNiSW = 25 pkt autor korespondencyjny Indywidualny wkład współautorów w powstanie w/w publikacji znajduje się w odpowiednich załącznikach do wniosku. Sumaryczny współczynnik wpływu (IF) prac stanowiących monotematyczny cykl: 0,98 Sumaryczna liczba punktów MniSW prac stanowiących monotematyczny cykl: 96 3
4 c) omówienie celu naukowego ww. prac i osiągniętych wyników wraz z omówieniem ich ewentualnego wykorzystania Grypa ptaków (ang. avian influenza, AI) jest chorobą zakaźną wywołaną przez wirus z rodziny Orthomyxoviridae, rodzaj Influenzavirus A. Budowa antygenowa białek zewnętrznych hemaglutyniny (HA) i neuraminidazy (NA) stanowi podstawę podziału wirusów AI na podtypy. Do chwili obecnej zidentyfikowano u ptaków 6 podtypów HA (H-H6) i 9 podtypów NA (N-N9), występujących w różnych kombinacjach (np. H5N, HN, H3N6 itd.), a ptaki wolno żyjące należące do rzędu blaszkodziobych i siewkowych stanowią naturalny rezerwuar patogenu i pierwotne źródło zakażenia dla drobiu. Zjadliwość AIV dla dzikich ptaków jest zwykle niska (ang. low pathogenic avian influenza, LPAI), natomiast u drobiu niektóre wirusy podtypów H5 i H7 mogą ulegać mutacji do formy wysoce zjadliwej (ang. highly pathogenic avian influenza, HPAI) i wywoływać duże straty. Grypa ptaków wywołana przez podtypy H5 i H7 podlega obowiązkowi zgłaszania i zwalczania zarówno w formie LPAI jak i HPAI, jednak konsekwencje epidemiologiczne i ekonomiczne są nieporównywalnie wyższe w przypadku wysoce zjadliwej postaci choroby. Z uwagi na dużą zmienność wirusa AI oraz dynamicznie zmieniające się uwarunkowania w zakresie epidemiologii choroby u różnych gatunków ptaków, celem pracy, którą podjąłem wspólnie ze współpracownikami, były badania nad grypą ptaków w 3 aspektach: ) epidemiologii zakażeń wirusem wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) H5N w Polsce u drobiu i ptaków dzikich publikacje wymienione w p. i 2 2) występowania wirusów grypy w naturalnym rezerwuarze u ptaków dzikich na terenie kraju (publikacje 3, 5 i 7) oraz charakterystyki molekularnej wybranych izolatów wirusa wykrytych u kaczek krzyżówek (Anas platyrhynchos) (publikacje 3 i 7) 3) wrażliwości wybranych gatunków ptaków (gęsi domowe, bernikle kanadyjskie, gołębie) na eksperymentalne zakażenie wirusem HPAI H5N, w tym określenia zakresu i intensywności zmian anatomo-patologicznych i histopatologicznych, rozmieszczenia wirusa w organizmie oraz jego siewstwa do środowiska publikacje wymienione w p. 4 i 6 Główne osiągnięcia będące rezultatem przeprowadzonych badań, wliczanych do osiągnięcia naukowego stanowiącego monotematyczny cykl publikacji: I. Wykazanie siewstwa wirusa grypy ptaków H5N oraz serokonwersji u łabędzi niemych nie wykazujących objawów klinicznych choroby Epidemia wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) wywołana przez podtyp H5N wirusa objęła pod koniec 2003 r. dużą część Azji Południowo-Wschodniej, a w 2005 roku wirus pojawił się w azjatyckiej części Rosji, Kazachstanie, a następnie w Turcji, Rumunii i Chorwacji (Sims i Brown, 2008). Od stycznia 2006 r. zaczęto obserwować 4
5 masowe zachorowania i padnięcia u ptaków dzikich najpierw w Niemczech, a następnie w innych państwach Europy. Na początku marca 2006 r. rozpoznano pierwsze krajowe przypadki zakażeń H5N u 3 martwych łabędzi niemych znalezionych nad Wisłą w centrum Torunia (Minta i wsp., 2007). Łabędzie stanowiły część większego stada, liczącego 6 osobników, które zostały zamknięte w specjalnie do tego celu przygotowanej wolierze. Pięć dni po zamknięciu ptaków w wolierze padł kolejny łabędź, a badania narządów wewnętrznych potwierdziły u niego obecność wirusa H5N. Przeprowadzono szczegółowe badania żywych łabędzi, od których pobierano wymazy z jamy ustno-gardłowej i kloaki (do badań metodami RT-PCR) oraz krew (do badań serologicznych przy użyciu metody ELISA, immunodyfuzji w żelu agarowym oraz testu hamowania hemaglutynacji - HI). Obecność materiału genetycznego wirusa grypy ptaków wykryto u 32 łabędzi nie wykazujących objawów klinicznych choroby. Poziom siewstwa był jednak niski. Z kolei obecność przeciwciał typowo-specyficznych wykazano metodą konkurencyjną ELISA ( competitive ELISA) u ok. 90% ptaków i potwierdzono podtypowo-specyficznym testem HI dla antygenu H5 u ponad 70% osobników. U mniejszego odsetka łabędzi wykryto również obecność przeciwciał dla podtypów H, H3, H7 i H9, chociaż przynajmniej w pewnym stopniu mogło to wynikać z reakcji krzyżowych, gdyż test HI nie charakteryzuje się wysoką swoistością. Chociaż łabędzie nieme są bardzo wrażliwe na zakażenie wirusem HPAI H5N w badaniach eksperymentalnych (do 00% zachorowalności i śmiertelności) i są również uznawane za ptaki wskaźnikowe (ang. sentinel birds ), u których zwiększona śmiertelność powinna nasuwać podejrzenie obecności wirusa na danym obszarze, to wyniki przeprowadzonych badań własnych wskazują na dość niski odsetek śmiertelności w warunkach terenowych, co potwierdzają inni autorzy. Dla przykładu, podczas epidemii w Czechach w stadzie 282 łabędzi padło tylko 2 osobników (Nagy i wsp., 2007), a we Francji nieco ponad 50 łabędzi ze stada liczącego ok. 800 ptaków (Hars i wsp., 2008). Z kolei w Wielkiej Brytanii w 2008 roku obecność wirusa H5N stwierdzono u 0 padłych łabędzi w stadzie liczącym kilkaset ptaków. Przyczyny rozbieżności pomiędzy wynikami badań eksperymentalnych i obserwacji terenowych są dość złożone, jednak wyjaśnieniem tego zjawiska, zaproponowanym w dyskusji do publikacji stanowiącej efekt opisywanych badań, może być wcześniejsza ekspozycja na zakażenie wirusem grypy (najprawdopodobniej o niskiej zjadliwości) i wykształcenia się częściowej odporności krzyżowej na zakażenie HPAIV/H5N. Opublikowane już później wyniki badań naukowców z Niemiec (Globig i wsp., 2009), Francji (Niqueux i wsp., 200) i Wielkiej Brytanii (Pybus i wsp., 202) potwierdzają, że wśród łabędzi niemych obecność seroreagentów występuje w wysokim odsetku i przynajmniej częściowo wyjaśnia stosunkowo niską zachorowalność i śmiertelność obserwowaną w warunkach terenowych. 5
6 II. Wykazanie, że krajowe przypadki zakażeń wirusem wysoce zjadliwej grypy ptaków H5N u ptaków dzikich i drobiu w 2006 i 2007 roku były wywołane przez co najmniej dwie niezależne introdukcje różniących się genetycznie wariantów wirusa, należących do linii azjatyckiej Qinghai. Wysoce zjadliwa grypa ptaków wywołana przez podtyp H5N wystąpiła w Polsce dwukrotnie: w 2006 i 2007 roku (Minta i wsp., 2007; Śmietanka i wsp., 2009). Ogółem w okresie obecność wirusa potwierdzono u 64 ptaków dzikich, głównie łabędzi niemych, ale również u czapli siwej, tracza nurogęsia i jastrzębia. Nie odnotowano ognisk u drobiu. Z kolei na początku grudnia 2007 r. wirus H5N został wykryty na 2 fermach indyków w powiecie płockim. Pomiędzy a 22 grudnia 2007 r. zarejestrowano ogółem 0 ognisk, w tym dziewięć u drobiu (oprócz indyków również u kur niosek towarowych i kur w chowie przyzagrodowym) i jedno u ptaków dzikich utrzymywanych w azylu (bocian biały i myszołów zwyczajny). Koszty zwalczania choroby, której obecność wykryto ostatecznie w kilku powiatach znajdujących się na terenie 2 województw: mazowieckiego i warmińsko-mazurskiego, wyniosły ok. 2 milionów złotych (Śmietanka i wsp., 2009). Podstawowym problemem naukowym jaki pojawił się w tym okresie było pytanie o genezę epidemii HPAI H5N z 2006 i 2007 r. oraz o możliwy związek między nimi. Badania wykonano we współpracy naukowej z laboratorium referencyjnym ds. grypy ptaków Światowej Organizacji Zdrowia Zwierząt (OIE) w Legnaro (Włochy) w ramach konsorcjum naukowego Epizone, w którym brałem aktywny udział. Badania polegały na wykorzystaniu techniki sekwencjonowania najpierw w celu określenia podstawowych markerów molekularnych dotyczących zjadliwości, adaptacji do organizmu ptaków i ssaków oraz markerów związanych z lekoopornością, a następnie ustalenia pokrewieństwa filogenetycznego pomiędzy wybranymi izolatami H5N z lat 2006 i Ogółem poddano sekwencjonowaniu genom 7 izolatów H5N: 5 z 2006 roku (3 od łabędzi niemych, od jastrzębia i od tracza nurogęsia) oraz 2 z 2007 roku ( od kurcząt i od myszołowa zwyczajnego), przy czym w większości przypadków uzyskano sekwencję obejmującą od 90% do 00% długości każdego z genów. W pierwszej kolejności przeanalizowane zostały markery molekularne determinujące zjadliwość, adaptację do organizmu gospodarza oraz lekooporność. Rola markerów molekularnych genomu wirusa grypy ptaków została szczegółowo opisana w publikacji przeglądowej (Śmietanka i Minta, 20). W wyniku przeprowadzonych badań wykazano, że wszystkie izolaty wirusowe były wysoce zjadliwe, gdyż posiadały liczne aminokwasy zasadowe (argininę i lizynę) w miejscu cięcia hemaglutyniny (HA). Z kolei obecność glutaminy w pozycji 238 i glicyny w pozycji 240 białka HA wskazuje na powinowactwo do receptorów α-2,3 kwasu sjalowego, występujących głównie w nabłonku górnych dróg oddechowych u ptaków (u ludzi dominują receptory kwasu sjalowego w konfromacji α-2,6). W neuraminidazie (NA) stwierdzono obecność delecji 20 aminokwasów, co sugeruje wzrost zjadliwości dla drobiu grzebiącego, jednak nie wykazano markerów oporności na oseltamivir, 6
7 powszechnie stosowany lek przeciwwirusowy. Wykryta we wszystkich badanych izolatach mutacja w pozycji 627 wirusowej polimerazy PB2, gdzie w miejsce występującego tam zwykle kwasu glutaminowego pojawiła się lizyna, jest markerem zwiększonej adaptacji i patogenności dla ssaków. W białku NS wykazano obecność delecji 5 aminokwasów w pozycjach 80-84, których rola nie jest do końca poznana, ale hipotetycznie może również wskazywać na zwiększoną patogenność dla ssaków. Reasumując tę część badań, krajowe izolaty wirusów H5N z roku 2006 i 2007 nie różniły się w zakresie głównych markerów molekularnych, charakteryzując się wysoką zjadliwością dla ptaków, zwiększonym potencjałem patogenności i adaptacji do organizmu ssaków, przy jednoczesnej wrażliwości na najczęściej stosowane leki przeciwwirusowe. Wyniki badań filogenetycznych przeprowadzonych w oparciu o metodę przyłączania sąsiada (ang. neighbour-joining) wykazały jednoznacznie, że izolaty z 2006 i 2007 stanowiły dwie wyraźnie odrębne linie kladu genetycznego 2.2, określane jako 2.2 II (wirusy z 2006 r.) i 2.2 III (wirusy z 2007 r.). W pośredni sposób potwierdza to, że przypadki HPAI z 2006 i 2007 roku wywołane zostały przez co najmniej dwie niezależne introdukcje różniących się co prawda nieznacznie, jednak bezsprzecznie odrębnych genetycznie wirusów. W związku z tym odrzuciliśmy hipotezę, że ogniska HPAI H5N z 2007 roku były kontynuacją epidemii z roku Wyniki badań filogenetycznych wykazały najbliższe pokrewieństwo wirusów z 2006 r. z izolatami niemieckimi, ale wszystkie należały do tzw. chińskiej linii Qinghai. Zgodnie z hipotezą, którą zaproponowaliśmy w publikacji, źródłem ognisk w 2006 roku mogły być ptaki dzikie, które przeniosły wirus z Azji poprzez Rosję do krajów basenu Morza Bałtyckiego (Szwecji, Danii, Polski i Niemiec). Geneza przypadków z 2007 r. jest znacznie trudniejsza do ustalenia. Wirusy izolowane w Polsce były spokrewnione z izolatami z Czech, Rumunii i Niemiec (i w nieco mniejszym stopniu z Bliskiego Wschodu). W tym samym roku zgłaszano przypadki H5N w tych właśnie państwach i najprawdopodobniej wirus został zawleczony z jednego z nich. Niewyjaśniona pozostaje kwestia, czy do przeniesienia na wirusa teren Polski przyczyniły się ptaki dzikie czy działalność człowieka związana z handlem lub transportem drobiu. Wirusy kladu 2.2 III wykrywano u ptaków dzikich w państwach ościennych - Niemczech i Republice Czeskiej - natomiast badania monitoringowe prowadzone w naszym kraju nie wykazały obecności wirusa w populacji wolno żyjącej. Z kolei dochodzenie epidemiologiczne przeprowadzone przy użyciu nowoczesnych metod epidemiologii molekularnej nie wykazało jasnych powiązań z którymkolwiek z ognisk chorobowych u drobiu w krajach sąsiadujących z Polską, a szczególnie w Niemczech (Haase i wsp., 200). 7
8 III. Wykazanie na drodze eksperymentalnego zakażenia wirusem HPAI/H5N, że gołębie domowe są oporne na rozwój choroby w formie klinicznej, podczas gdy wirus wywołuje zachorowania i padnięcia młodych gęsi domowych i bernikli kanadyjskich Epidemia HPAI/H5N, która w 2003 r. objęła duży region Chin i Azji Południowo- Wschodniej, a od 2005 r. zaczęła rozprzestrzeniać się do Azji Centralnej, Bliski Wschód, Europę i Afrykę, była wydarzeniem bezprecedensowym nie tylko z uwagi na skalę zasięgu geograficznego, ale również z uwagi na fakt, że wówczas wirus H5N ujawnił swoje szerokie spektrum patogenności, obejmujące nie tylko liczne gatunki ptaków, lecz również ssaki, w tym kotowate i łasicowate oraz ludzi. Jednym z głównym problemów naukowych przed którym stanęli specjaliści w zakresie grypy była ocena wrażliwości różnych gatunków ptaków na zakażenie wirusem H5N oraz oszacowanie ich epidemiologicznej roli jako bezobjawowego rezerwuaru (w tym możliwości rozprzestrzeniania wirusa na dalekie odległości), jak również jako indykatora obecności tego patogenu na danym terenie. Wspólnie z interdyscyplinarnym zespołem wirusologów i patologów podjąłem badania, których celem była ocena zjadliwości dwóch różniących się genetycznie szczepów wirusa H5N dla gołębi domowych Columba livia, gęsi domowych Anser anser f. domestica i bernikli kanadyjskich Branta canadensis. Wybór gatunków podyktowany był kilkoma przyczynami, przedstawionymi poniżej. Gołębie stanowią zróżnicowaną ekologicznie populację, którą można podzielić na 3 grupy: gołębie domowe, miejskie (potomkowie domowych gołębi uciekinierów z hodowli) oraz dzikie (w Polsce występuje gołąb grzywacz, sierpówka, turkawka i siniak). W związku z tym mogą one stanowić ogniwo pośrednie pomiędzy populacją dziką a drobiem hodowlanym. W momencie podjęcia badań publikacje dotyczące wpływu zakażeń wirusem H5N na gołębie były nieliczne, jednak wskazujące na stosunkową duża oporność wrodzoną tego gatunku, aczkolwiek wyniki nie były do końca jednoznaczne i wskazywały m.in. na wpływ genotypu wirusa użytego do zakażenia oraz jego dawkę (Liu i wsp., 2007; Werner i wsp., 2007; Jia i wsp., 2008). Podczas epidemii HPAI/H5N w Polsce w 2006 r., w krajowym laboratorium referencyjnym ds. grypy wielokrotnie badano próbki pochodzące od gołębi z przypadków masowych padnięć i w żadnym przypadku nie uzyskano wyniku dodatniego. Z drugiej jednak strony naturalne zakażenia gołębi były na świecie odnotowywane, opisano również zejście śmiertelne kota w następstwie zjedzenia zwłok zakażonego H5N gołębia (Ellis i wsp., 2004; Songserm i wsp., 2006). Tak więc rola gołębi w epidemiologii zakażeń wirusami grypy H5N wymagała dalszych badań. Polska jest jednym z największych w Europie producentów gęsi, jednak rola tego gatunku w epidemiologii HPAI/H5N była niejednoznaczna, mimo że pierwszy przypadek izolacji wirusa H5N tzw. typu azjatyckiego miał miejsce w Chinach w 996 r. właśnie w stadzie gęsi (Xu i wsp., 999). Bardzo nieliczne publikacje naukowe 8
9 wskazują na zróżnicowaną wrażliwość gęsi na zakażenie eksperymentalne, zależną od genetycznego wariantu wirusa H5N wykorzystanego w badaniach. Bernikla kanadyjska Branta canadensis to północnoamerykański gatunek dzikiej gęsi introdukowany do Wielkiej Brytanii w XVII wieku. Dzisiejsza rozprzestrzeniająca się populacja potomków bernikli uciekinierów z prywatnych hodowli uznawana jest za inwazyjną. W Polsce widywana jest regularnie, gównie w rejonie Zatoki Gdańskiej, gdzie w 2005 roku miał miejsce pierwszy udany lęg (Meissner i Bzoma, 2009). Ze względu na zachowania synantropijne może stanowić ogniwo pośrednie pomiędzy populacją ptaków dzikich i hodowlanych. W celu oceny wrażliwości gołębi na zakażenie wirusem H5N, cztery grupy ptaków w wieku roku oraz 4 tygodni (0 ptaków w każdej grupie) zakażono donosowo i dospojówkowo dawką 0 6 EID 50 (dawki infekcyjnej dla zarodków kurzych) wirusa H5N należącego do kladu oraz krajowego izolatu H5N od łabędzi z 2006 r. reprezentującego klad 2.2. W klatce z gołębiami zakażonymi umieszczono kurczęta SPF kontaktowe, nie zakażone, w pełni wrażliwe, stanowiące kontrolę siewstwa i transmisji wirusa. W 3, 5, 7 0 i 4 dniu po zakażeniu (p.i.) dwa ptaki z każdej grupy eksperymentalnej humanitarnie uśmiercano i pobierano do badań histopatologicznych oraz badań ilościową metodą real time RT-PCR grupę 4 narządów oraz wymazy z jamy dziobowej i kloaki. Podczas 4-dniowego okresu obserwacji nie stwierdzono występowania padnięć oraz objawów klinicznych w żadnej z badanych grup wiekowych. W grupie zakażonej wirusem H5N kladu wykryto przy użyciu metody real time RT-PCR krótkotrwałe (pomiędzy 3-7 dniem p.i.) i niewielkiego stopnia siewstwo wirusa z układu oddechowego i pokarmowego (w zakresie 0 2,83-0 3,50 EID50) oraz niewielkiego do umiarkowanego stopnia zmiany histopatologiczne w różnych narządach, m.in. w płucach i mózgu, głównie o charakterze krwotocznym i w postaci nacieków limfocytarnych. Obecność materiału genetycznego wykryto w różnych narządach wewnętrznych pomiędzy 3-0 dniem p.i., przy czym najwięcej w płucach (0 6,32-0 6,62 EID 50/g tkanki) i mózgu (0 5,86-0 6,80 EID 50/g tkanki) między 5-7 dniem p.i.. Również u 2 dorosłych osobników zakażonych wirusem kladu H5N stwierdzono obecność przeciwciał w teście ELISA i hamowania hemaglutynacji. Nie stwierdzono zachorowań u kurcząt kontaktowych, co dowodziło braku efektywnej transmisji wirusa do osobników w pełni wrażliwych, pomimo niewielkiego stopnia siewstwa do otoczenia. W odniesieniu do gołębi zakażonych wirusem kladu 2.2 stwierdzono jedynie obecność materiału genetycznego H5N w tchawicy, płucach, żołądku gruczołowym i mięśniowym u dorosłego osobnika w 3 dniu p.i. podczas gdy wyniki próbek wymazów z jamy dziobowej i kloaki oraz surowic pobranych 4 dnia p.i. były ujemne. Wyniki przeprowadzonych badań potwierdzają, że gołębie są bardzo oporne na zakażenie wirusem HPAI/H5N kladu i 2.2 i oporność ta jest wysoka również u gołębi młodych. Pewne różnice w sposobie reakcji ptaków na zakażenie eksperymentalne 9
10 zależne są od genotypu wirusa użytego do zakażenia, przy czym nieco wyższą zjadliwość wykazał wirus H5N kladu, co wyrażało się : - dłuższą replikacją wirusa w większej liczbie narządów (z zaznaczonym neuro- i pneumotropizmem), prowadzącą do indukcji umiarkowanego stopnia zmian histopatologicznych - siewstwem do środowiska (chociaż bez transmisji do ptaków wrażliwych) - serokonwersją Mechanizm oporności wrodzonej u gołębi może być związany z obecnością receptorów typu ludzkiego (α-2,6) w nabłonku górnych dróg oddechowych, co znacznie utrudnia zakażenie wirusami ptasimi (Liu i wsp., 2009). Kolejne badania eksperymentalne dotyczyły oceny patogenności i stopnia zjadliwości wirusów H5N dla młodych gęsi domowych i bernikli kanadyjskich. W tym celu przeprowadzono ogółem 4 różne doświadczenia, w których zastosowano zbliżony układ eksperymentalny jak w przypadku opisanych wyżej badań na gołębiach. Wykorzystano gęsi domowe w wieku 8 dni i bernikle kanadyjskie w wieku ok. 3 tygodni, które zakażono wirusami H5N należącymi do dwóch różnych grup genetycznych. Użycie w badaniach dorosłych ptaków było ze względów praktycznych niemożliwe, gdyż klatki izolowane używane w tego typu doświadczeniach byłyby zbyt małe. Ze względu na bezpieczeństwo osób obsługujących zwierzęta oraz wykonujących sekcję i pobierających próbki do badań nie podjęto ryzyka utrzymywania ptaków zakażonych wirusem H5N w pomieszczeniach w systemie wolno wybiegowym. W wyniku zakażenia zarówno gęsi domowe jak i bernikle kanadyjskie chorowały, wykazując osowienie, brak apetytu, oraz objawy nerwowe (ruchy maneżowe, drgawki, zarzucanie głowy na grzbiet, kręcz szyi), które prowadziły do skrajnego wyczerpania i często śmierci. Zanotowano jednak różną śmiertelność, sięgającą u bernikli wszystkich osobników (zgodnie z przyjętą w tego typu badaniach praktyką, ptaki będące w stanie agonalnym poddawano eutanazji), natomiast u gęsi, w zależności od wariantu genetycznego wirusa, 4 do 5 ptaków na 0 zakażonych, w zależności od kladu. Metodą real time RT-PCR wykryto dużą ilość wirusowego RNA we wszystkich badanych próbkach narządów oraz wymazach, jednak zdecydowanie najwięcej w mózgu. Zmiany histopatologiczne były również wielonarządowe, głównie o charakterze krwotocznym, zapalnym, a przy dłużej trwającym procesie chorobowym również martwicowym. Przedłużony czas trwania choroby i niższa śmiertelność u gęsi domowych może być spowodowana niezidentyfikowanymi do tej pory czynnikami związanymi zarówno z samym patogenem, jak również z mechanizmami nieswoistej odporności wrodzonej organizmu gospodarza. Reasumując, przeprowadzone badania nad patobiologią zakażeń wirusami grypy wykazały zróżnicowaną wirulencję izolatów H5N dla gołębi, gęsi i bernikli kanadyjskich, a uzyskane wyniki potwierdzają, że masowe padnięcia u gołębi nie 0
11 powinny być przyczyną alertu skłaniającego do natychmiastowych działań. Z drugiej strony, gęsi domowe i bernikle kanadyjskie powinny być brane pod uwagę przy realizacji monitoringu biernego (objawowego), przynajmniej w odniesieniu do ptaków młodych. IV. Określenie prewalencji zakażeń oraz identyfikacja głównych gatunków ptaków dzikich ulegających infekcjom wirusami grypy ptaków na przykładzie 3-letnich badań monitoringowych na zbiorniku Jeziorsko w centralnej Polsce Badania przeprowadzono w latach na zbiorniku Jeziorsko, który jest jednym z największych sztucznych zbiorników Polski (o powierzchni ok. 43 km 2 ). Stanowi on siedlisko dla ponad 250 gatunków ptaków, w tym 50 gatunków lęgowych. Jest również ważnym miejscem postoju i odpoczynku ptaków podczas jesiennych migracji, które gromadzą się wówczas w liczbie ponad osobników (Janiszewski i wsp., 998). Przed 2008 rokiem badania monitoringowe w tym miejscu nie były prowadzone na szerszą skalę, warto jednak odnotować fakt, iż jeden z 64 przypadków wykrycia wirusa H5N u dzikiego ptactwa w 2006 roku został potwierdzony u łabędzia niemego znalezionego właśnie w okolicach tego zbiornika (Minta i wsp., 2007). W ramach przeprowadzonych badań monitoringowych pobrano w ścisłej współpracy z ornitologami 549 wymazów z jamy dziobowej i kloaki od 366 ptaków należących do 4 gatunków i reprezentujących 3 rzędy: blaszkodziobe (Anseriformes), siewkowe (Charadriiformes) i żurawiowe (Gruiformes). Próbki badano przy użyciu metod real time RT-PCR, a próbki dodatnie konwencjonalnym RT-PCR oraz metodą izolacji na zarodkach. Wirus grypy ptaków o niskiej zjadliwości został wykryty u 4 ptaków (prewalencja 3-letnia wyniosła 3,8%), w tym 2 cyraneczek Anas crecca, kaczki krzyżówki Anas platyrhynchos i cyranki Anas querquedula. Trzy wirusy należały do potencjalnie niebezpiecznego podtypu H5, ale badania molekularne potwierdziły ich niski potencjał zjadliwości. Zidentyfikowano jednakże unikalny, niespotykany do tej pory profil aminokwasowy w miejscu cięcia HA: PQREIR*GLF w izolacie H5 od cyranki. Badania filogenetyczne 3 wirusów H5 wykazały ich umiejscowienie w grupie wirusów euroazjatyckich. Izolaty od cyraneczek z 2008 i 200 r. zlokalizowały się na drzewie filogenetycznym na sąsiednich gałęziach, co sugeruje, iż stosunkowo niedawno oddzieliły się od wspólnego przodka. Innym interesującym wynikiem przeprowadzonych badań było jednoczesne wykrycie 4 wirusów u 3 samic cyraneczki, żerujących razem i schwytanych 26 sierpnia 200 r. o godz Dwie z nich były zakażone wirusem AI podtypu H4N6, podczas gdy u trzeciej wykryto obecność materiału genetycznego AIV podtypu H5 oraz paramyksowirusa ptaków serotypu 4. Ponieważ stwierdzenie obecności dwóch różnych wirusów grypy (H4 i H5) w tym samym miejscu i czasie mogło nasuwać podejrzenie wystąpienia reasortacji (wymiany segmentów genomu pomiędzy nimi), podjęto dalsze badania, które z przyczyn obiektywnych (niepowodzenie izolacji wirusa H5 na
12 zarodkach kurzych, najprawdopodobniej ze względu na zbyt małą ilość wirusa w wyjściowym materiale) zawężono tylko do 2 wirusów H4N6. Przeprowadzono częściowe sekwencjonowanie 6 segmentów genomu (od 460 do 780 pz) kodujących białka wewnętrzne wirusa grypy i wykazano 00% homologii pomiędzy nimi, co w tym przypadku wykluczyło możliwość reasortacji. Niemniej jednak śledzenie tego rodzaju procesów jest bardzo cenne i niekiedy dostarcza bardzo interesujących wyników. Dla przykładu, w badaniach Dugan i wsp. (2008) wykryto obecność 5 wirusów H4N6 u kaczek krzyżówek poddanych próbobraniu w tym samym miejscu, a sekwencjonowanie genów kodujących białka wewnętrzne AIV wykazało występowanie aż 4 różnych konfiguracji genomowych, przy czym tylko 2 wirusy posiadały jednorodny układ genów. Podsumowując, badania przeprowadzone na zbiorniku Jeziorsko wykazały stosunkowo wysoką prewalencję zakażeń AIV (3,8% w ciągu 3 lat), znacznie przewyższającą średnią dla całego kraju (dane niepublikowane), co tłumaczyć należy przede wszystkim czasem próbkobrania (późne lato/wczesna jesień), kiedy odsetek osobników zakażonych czynnie AIV jest w Europie najwyższy. Badania potwierdziły również, że podobnie jak w innych częściach świata, ptaki blaszkodziobe stanowią główny rezerwuar wirusa. Wykrycie potencjalnie niebezpiecznych dla drobiu wirusów podtypu H5 uzasadnia potrzebę monitorowania sytuacji w tym zakresie w populacji dzikich ptaków. V. Analiza epidemiologiczna zakażeń wirusami grypy ptaków o niskiej zjadliwości należących do podtypów H3 i H7 u kaczek krzyżówek i wykazanie, że gatunek ten może odgrywać rolę w długotrwałym utrzymywaniu się wirusa na ograniczonym terytorium W opisanych w p. IV badaniach monitoringowych prowadzonych na zbiorniku Jeziorsko zakażenia AIV wykrywano głównie u cyraneczek, co związane było najprawdopodobniej ze specyfiką miejsca. W badaniach prowadzonych na terenie całego kraju od szeregu lat gatunkiem ptaków u którego stwierdzana jest najwyższa prewalencja zakażeń AIV jest kaczka krzyżówka (dane niepublikowane). Podobna tendencja stwierdzana jest w całej Europie (Munster i wsp., 2007). Wśród licznych podtypów wirusów grypy stwierdzanych u tego gatunku w Polsce w ramach prowadzonych od blisko 0 lat badań monitoringowych wymienić należy m.in. H, H2, H3, H4 i H7. Jednym z celów, które postawiłem sobie w mojej pracy, była szczegółowa charakterystyka genetyczna izolatów należących do podtypów H7 i H3, z przyczyn opisanych poniżej. Epidemie HPAI, których przyczyną były wirusy podtypu H7, chociaż znajdujące się w cieniu epidemii H5N, mogą mieć również poważne konsekwencje epidemiologiczne i ekonomiczne. Dwa najbardziej spektakularne przykłady to epidemia HPAI/H7N we Włoszech w latach 999/2000, w wyniku której padło i wybito ok. 3 2
13 milionów ptaków oraz HPAI/H7N7 w Holandii w 2003 r., podczas której padło i poddano eutanazji ok. 25 milionów ptaków, co stanowiło ok. /3 całkowitej liczby drobiu w tym kraju (Capua et al., 2000; Alexander et al., 2008). Wirusy H7 posiadają również potencjał zoonotyczny, aczkolwiek do niedawna zakażenia u ludzi przebiegały zwykle łagodnie (nie licząc zgonu lekarza weterynarii w 2003 roku, którego przyczyną była niewydolność oddechowa wywołana zakażeniem wirusem H7N7). W ostatnim czasie uwagę naukowców i opinii publicznej skupia stosunkowo wysoka patogenność wirusa H7N9 ptasiego pochodzenia, który w Chinach wywołał już kilkadziesiąt zgonów (stan na sierpień 203) u ludzi. Na uwagę zasługuje fakt, że jest to wirus o niskiej zjadliwości dla drobiu. Wirusy grypy ptaków podtypu H3, chociaż nie są tak niebezpieczne jak H5 i H7, były niekiedy izolowane od drobiu wykazującego objawy ze strony układu oddechowego oraz spadki nieśności (Campitelli i wsp., 2002). W ostatnich latach opisywano również przypadki zakażeń psów wirusami H3 pochodzącymi od ptaków (Song i wsp., 2008; Li i wsp., 200). Zdecydowanie najistotniejsze w kontekście zagrożenia zdrowia publicznego wydaje się jednak wykazanie, że wirus H3N2, który wywołał pandemię u ludzi w 968 r. (tzw. grypa Hong Kong ) powstał w wyniku reasortacji pomiędzy wirusami pochodzącymi od ptaków i ludzi (Bean et al., 992). Celem pierwszej części tego etapu pracy była charakterystyka pokrewieństwa genetycznego pomiędzy szczepami wirusa grypy ptaków podtypu H7N7 izolowanymi od kaczek krzyżówek w Polsce w latach Pochodziły one z populacji miejskich Gdańska (2 izolaty), Słupska ( izolat) i Białegostoku ( izolat). Analiza markerów molekularnych wykazała profil w pełni charakterystyczny dla wirusów izolowanych zwykle od dzikich ptaków, bez cech wskazujących na wzrost zjadliwości czy zwiększony potencjał adaptacyjny dla drobiu i ssaków oraz brak oporności na leki przeciwwirusowe, co wyraźnie sugeruje, że wirusy te nie krążyły wcześniej u innych zwierząt niż dzikie ptactwo. W analizie pokrewieństwa w oparciu o gen HA, wszystkie krajowe izolaty zlokalizowały się w obrębie jednego kladu genetycznego, jednak wirusy A/mallard/Poland/4/09 (Słupsk) i A/mallard/Poland/446/09 (Gdańsk) umiejscowione były szczególnie blisko siebie na drzewie filogenetycznym (>99% podobieństwa). Obydwa wirusy H7N7 izolowano w odstępie 9 miesięcy z miejsc oddalonych od siebie w prostej linii dokładnie o 02 km. Izolat A/mallard/Poland/0/08 również umiejscowił się na drzewie filogenetycznym w tej samej grupie, jednak z niższym procentem podobieństwa wynoszącym ok. 97,5%. Z kolei analiza filogenetyczna w oparciu o gen neuraminidazy (NA) wykazała najbliższe podobieństwo między A/mallard/Poland/6/09 i A/mallard/Poland/446/09, izolowanych w Gdańsku w tym samym miejscu (staw w Jelitkowie), w odstępie prawie dokładnie jednego roku ( ). Powyższe wyniki umożliwiły sformułowanie wniosku, że izolat A/mallard/Poland/446/09 (Gdańsk) powstał w wyniku reasortacji: gen hemaglutyniny 3
14 ma wspólne pochodzenie z genem HA wirusa A/mallard/Poland/4/09 (Słupsk), natomiast gen neuraminidazy z genem NA wirusa A/mallard/Poland/6/09 (Gdańsk). Wykazanie ciągłości pokrewieństwa pomiędzy różnymi izolatami tego samego podtypu dowodzi pośrednio, że genetycznie spokrewnione wirusy AI mogą krążyć u dziko żyjących kaczek krzyżówek w Polsce przez długi czas (co najmniej rok). W szczególności jest to istotne w odniesieniu do izolatów A/mallard/Poland/6/09 i A/mallard/Poland/446/09, wykrytych w dokładnie w tym samym miejscu w odstępie prawie roku, co świadczy o tym, że wirusy (a przynajmniej niektóre ich geny) mogą utrzymywać przez długi czas nawet na bardzo ograniczonym terenie. Staw, na którym przebywały kaczki, ma powierzchnię ok m 2. W opublikowanej pracy wspólnie z współautorami postulowaliśmy, że rezerwuarem umożliwiającym tak długą cyrkulację wirusów są kaczki krzyżówki z populacji osiadłej. Na poparcie tej tezy, oprócz pośrednich dowodów filogenetycznych, świadczy fakt licznych obserwacji ornitologicznych samca o numerze obrączki SN 463, od którego pochodził izolat A/mallard/Poland/446/09. Próbkę do badań pobrano , a z obserwacji ornitologicznych wynika, że był widziany na tym samym zbiorniku lub w jego najbliższych okolicach 23 lutego, maja i w pierwszych dniach czerwca 200 r. (W.Meissner, informacja ustna). Wirusy krążą zatem w populacji krzyżówek osiadłych, jednak dochodzi również do ich rozprzestrzeniania na bliższe i dalsze odległości, czego dowodem jest nie tylko jednorodność genetyczna wirusów z Gdańska, Słupska i Białegostoku, ale również wykrycie podobnych wirusów w północnych Niemczech i Holandii, które miało miejsce już po opublikowaniu wyników powyższych badań (G. Koch, T. Harder, informacja ustna). Z dotychczasowych informacji ornitologicznych wynika, że ten rejon Europy jest miejscem zimowania krzyżówek mających tereny lęgowe w Polsce. Tak więc kaczki krzyżówki z populacji wędrującej odgrywają rolę w rozprzestrzenianiu wirusów AIV na dalekie odległości. Należy jeszcze podkreślić, że wiele lokalizacji, takich jak np. Gdańsk, w którym prowadzono dużą część badań, jest miejscem, w którym populacje wędrujące i osiadłe kaczek krzyżówek koegzystują (W. Meissner, informacja ustna). Z innych ważnych osiągnięć tej części pracy należy wspomnieć o wyjątkowo bliskim pokrewieństwie genów HA i NP szczepu A/mallard/Poland/446/09 oraz wirusa izolowanego w tym samym roku od gęsi domowych w Czechach (99,4-99,8% podobieństwa), co jest kolejnym potwierdzeniem, że dochodzi do transmisji zakażeń AIV od ptaków dzikich do drobiu. W drugiej części badań dotyczących epidemiologii molekularnej AIV w rezerwuarze jakim jest kaczka krzyżówka poddaliśmy charakterystyce filogenetycznej 4 wirusy podtypu H3 (H3N3, 2xH3N8 i H3N9) izolowane w latach na terenie województwa warmińsko-mazurskiego (3 izolaty) i podkarpackiego ( izolat). Wykonano częściowe sekwencjonowanie wszystkich segmentów genomu (wielkość 4
15 produktu poddanego analizie filogenetycznej, wynosiła w zależności od genu od 449 do 000 pz). Wyniki przeprowadzonych badań wskazują na ciągły przepływ genów wirusa grypy pomiędzy Eurazją i Afryką, a nawet Ameryką Północną (Alaska). Szczególnie ta ostatnia informacja jest interesująca w kontekście funkcjonującego poglądu o występowaniu dwóch odseparowanych linii genetycznych wirusów grypy: euroazjatyckiej i amerykańskiej, co wynika z dość ścisłego rozdzielenia geograficznego głównych tras migracji ptaków. Analiza filogenetyczna genu hemaglutyniny wszystkich badanych izolatów wykazała, że tworzą co prawda odrębną podgrupę, jednak w ramach jednej, dużej grupy gromadzącej wirusy z Eurazji, Afryki oraz Alaski. Jest to zatem pośredni dowód na to, że populacje ptaków z Eurazji i Alaski nie są w 00% od siebie oddzielone i dochodzi między nimi co prawda do rzadkich, ale ewidentnych kontaktów, które skutkują dwustronną wymianą wirusów grypy. Innym ważnym osiągnięciem przeprowadzonych badań było wykazanie wysokiego stopnia pokrewieństwa pomiędzy genem PA polskiego izolatu A/mallard/Poland/96/0 oraz izolatów wysoce zjadliwej grypy ptaków H5N należących do kladu Badania przeprowadzone wcześniej przez Li i wsp. (20) wskazywały, że gen PA wirusów H5N izolowanych od padłych dzikich ptaków w 2009 r. w rezerwacie Qinghai w Chinach był jedynym, który odbiegał swoim genetycznym profilem od genu PA stwierdzanego w HPAIV H5N kladu Wyniki naszych badań pozwalają postawić hipotezę, że gen PA stwierdzany w chińskich wirusach wysoce zjadliwych H5N kladu z roku 2009 oraz w wirusie słabo zjadliwej grypy ptaków H3N8 wykrytym w sierpniu 200 r. w województwie warmińsko-mazurskim (A/mallard/Poland/96/0) pochodzą od wspólnego przodka, którym był prawdopodobnie, jak sugeruje Li i wsp. (20), wirus H5N tzw. typu Yamaguchi Dowodzi to bezspornie, że ptaki dzikie ulegają mieszanym zakażeniom wysoce i słabo zjadliwymi wirusami grypy, a w wyniku reasortacji powstają warianty posiadające segmenty genomu pochodzące z różnych źródeł. Konsekwencje epidemiologiczne takich zdarzeń nie są znane, ale na pewno uzasadniają konieczność prowadzenia dalszych badań w tym zakresie. Podobnie jak w opisanym wyżej przypadku wirusów H7N7, niektóre geny AIV/H3 wykazywały homologię z genami wirusów AI H5 i H7 izolowanych od drobiu (np. geny NP wirusa A/mallard/Poland/358/06 oraz wirusów słabo zjadliwej grypy ptaków H5 wykrytych u kaczek hodowlanych we Francji w 2008 r., czy też wirusów HPAI /H7N7 z epidemii holenderskiej w 2003 r.), co również dowodzi transmisji zakażeń od ptaków dzikich do drobiu, a niewykluczone, że również w odwrotnym kierunku. 5
16 Piśmiennictwo cytowane w opisie osiągnięć. Alexander D.J. i wsp.: Highly pathogenic avian influenza outbreaks in Europe, Asia, and Africa since 959, excluding the Asian H5N virus outbreaks. In D.E. Swayne (Ed.). 2008, Avian Influenza st edn (s ). Ames, IA: Blackwell Publishing. 2. Bean W.J.: Evolution of the H3 influenza virus hemagglutinin from human and nonhuman hosts. J. Virol. 992, 66, Campitelli L. i wsp.: H3N2 influenza viruses from domestic chickens in Italy: an increasing role for chickens in the ecology of influenza? J. Gen. Virol. 2002, 83, Capua I.: H7N avian influenza in Italy (999 to 2000) in intensively reared chickens and turkeys. Avian Pathology 2000, 29, Dugan V.G. i wsp.: The evolutionary genetics and emergence of avian influenza viruses in wild birds. PLoS Pathog 2008, 4: e Ellis T. M. i wsp.: Investigation of outbreaks of highly pathogenic H5N avian influenza in waterfowl and wild birds in Hong Kong in late Avian Pathol. 2004, 33, Globig A. i wsp.: Epidemiological and ornithological aspects of outbreaks of highly pathogenic avian influenza virus H5N of Asian lineage in wild birds in Germany, 2006 and Transbound Emerg Dis 2009, 56, Haase M. i wsp.: Possible sources and spreading routes of highly pathogenic avian influenza virus subtype H5N infections in poultry and wild birds in Central Europe in 2007 inferred through likelihood analyses. Infect Genet Evol. 200, 0, Hars J. i wsp.: The epidemiology of the highly pathogenic H5N avian influenza in mute swan (Cygnus olor) and other Anatidae in the Dombes region (France), J. Wildl. Dis. 2008, 44, Janiszewski T. i wsp.: Awifauna zbiornika Jeziorsko w latach Not. Ornitol. 998, 39, Jia B. i wsp.: Pathogenicity of Chinese H5N highly pathogenic avian influenza viruses in pigeons. Arch. Virol. 2008, 53, Li S. i wsp.: Avian-origin H3N2 canine influenza A viruses in Southern China. Infect. Genet. Evol. 200, 0, Li Y. i wsp.: New avian influenza virus (H5N) in wild birds, Qinghai, China. Emerg. Infect. Dis. 20, 7, Liu Y. i wsp.: Susceptibility and transmissibility of pigeons to Asian lineage highly pathogenic avian influenza virus subtype H5N. Avian Pathol. 2007, 36, Liu Y. i wsp.: Influenza A virus receptors in the respiratory and intestinal tracts of pigeons. Avian Pathol. 2009, 38, Meissner W. i Bzoma S.: Pierwsze lęgi bernikli kanadyjskiej Branta canadensis w Polsce oraz problemy związane ze wzrostem jej liczebności na świecie. Not. Ornitol. 2009, 50, Minta Z. i wsp.: Wysoce zjadliwa grypa ptaków H5N u dzikich ptaków w Polsce - analiza pierwszych przypadków. Medycyna Weter. 2007, 63, Munster V.J. i wsp.: Spatial, temporal, and species variation in prevalence of influenza A viruses in wild migratory birds. PLoS Pathogens 2007,, e6. 9. Nagy A. i wsp.: Highly pathogenic avian influenza virus subtype H5N in Mute swans in the Czech Republic. Vet. Microbiol. 2007, 20,
17 20. Niqueux E. i wsp.: Presence of serum antibodies to influenza A subtypes H5 and N in swans and ibises in French wetlands, irrespective of highly pathogenic H5N natural infection. Avian Dis. 200, 54, Pybus O.G. i wsp.: The ecology and age structure of a highly pathogenic avian influenza virus outbreak in wild mute swans. Parasitology 202, 39, Sims L. D., Brown I.H.: Multicontinental epidemic of H5N HPAI virus ( ). W: Avian influenza, st ed. D. E. Swayne, 2008, ed. Blackwell Publishing Ames, IA. 23. Song M.S.: Ecology of H3 avian influenza viruses in Korea and assessment of their pathogenic potentials. J. Gen. Virol. 2008, 89, Songserm T. i wsp.: Avian influenza H5N in naturally infected domestic cat. Emerg. Infect. Dis. 2006, 2, Śmietanka K., Minta Z.: Wirusy grypy ptaków - molekularne determinanty patogenności, lekooporności i adaptacji do organizmu gospodarza. Medycyna Weter. 20, 67, Śmietanka i wsp., 2009: Przypadki wysoce zjadliwej grypy ptaków H5N w Polsce w 2007 roku. Medycyna Weter. 2009, 65, Werner O. i wsp.: Minute excretion of highly pathogenic avian influenza virus A/chicken/Indonesia/2003 (H5N) from experimentally infected domestic pigeons (Columba livia) and lack of transmission to sentinel chickens. J. Gen. Virol. 2007, 88, Xu X. i wsp.: Genetic characterization of the pathogenic influenza A/Goose/Guangdong//96 (H5N) virus: similarity of its hemagglutinin gene to those of H5N viruses from the 997 outbreaks in Hong Kong. Virology 999, 26, Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo - badawczych. Po ukończeniu studiów na Wydziale Medycyny Weterynaryjnej AR w Lublinie w 2000 r. podjąłem pracę w Zakładzie Chorób Drobiu Państwowego Instytutu Weterynaryjnego PIB w Puławach pod kierownictwem prof. dr hab. Zenona Minty. W pierwszym okresie pracy włączyłem się w działalność naukowo-badawczą związaną z zakaźnym zapaleniem torby Fabrycjusza (chorobą Gumboro) kurcząt (IBD), co wynikało w dużej mierze z aktywnego uczestnictwa Zakładu w programie unijnym COST 828 Immunosuppressive viral dieseases of poultry ( Immunosupresyjne choroby drobiu ). W tym okresie byłem odpowiedzialny m.in. za eksperymentalne zakażenia kurcząt SPF krajowymi izolatami IBDV o różnej zjadliwości, oceną kliniczną oraz anatomopatologiczną zmian indukowanych przez te wirusy oraz przygotowaniem materiału do jego dalszej charakterystyki antygenowej molekularnej. Głównym osiągnięciem w tym okresie było opisanie nowej grupy genetycznej wirusów IBD, którą tworzą szczepy izolowane na przełomie lat 70/80-tych XX wieku w Polsce i na Węgrzech. Uczestniczyłem również w zastosowaniu metody analizy restrykcyjnej (REA) do różnicowania zjadliwości izolatów IBDV oraz przy produkcji przeciwciał monoklonalnych dla IBDV. W 2004 roku wziąłem udział w tygodniowym szkoleniu (Wydział Medycyny Weterynaryjnej, Instytut Wirusologii, Lipsk, prof. H. Müller) w zakresie metody real time RT-PCR do wykrywania wirusów IBD oraz wykorzystania metody REA i sekwencjonowania w ich dalszej charakterystyce. 7
18 Badania nad IBD zbiegły się w czasie z nawrotem epidemii zakaźnego zapalenia krtani i tchawicy kur (infectious laryngotracheitis, ILT). Brałem aktywny udział w rozpoznaniu tych przypadków u kur niosek towarowych i kur stad reprodukcyjnych oraz dokonałem wstępnej charakterystyce izolatów. Również od początku pracy brałem udział w badaniach nad wirusami grypy ptaków (AI) i rzekomego pomoru drobiu (ND). Od 2003 roku moja główna uwaga skupiona była nad zagadnieniami związanymi z ND, gdyż ta jednostka chorobowa była tematem mojej pracy doktorskiej, którą obroniłem w 2007 r. Temat dotyczył zastosowania metod biologii molekularnej do diagnostyki ND oraz molekularnej analizy krajowych szczepów NDV izolowanych w latach od kur, indyków i gołębi. W mojej pracy wdrożyłem do rutynowego stosowania metodę RT-PCR (należy podkreślić, że jest ona wykorzystywana do dziś w ramach działalności usługowej i referencyjnej Zakładu) oraz dokonałem klasyfikacji krajowych izolatów na 3 grupy: do pierwszej z nich (określanej w nomenklaturze jako grupa 2) zaliczyłem wirusy lentogeniczne izolowane od kurcząt i indyków od początku lat 90-tych. Jedyny zarchiwizowany wirus welogeniczny z 970 r. należał do grupy 3b, a grupa 4b objęła wirusy wykryte u gołębi w latach W odniesieniu do izolatów z grupy 2 udało się ustalić, że wszystkie stanowią jednorodną grupę pochodzącą od wirusa szczepionkowego typu LaSota i ich cykliczne wykrywanie u kurcząt brojlerów jest związane z masowym stosowaniem szczepień. Z kolei stwierdzenie obecności tych wirusów również w stadach nieszczepionych świadczy o tym, że szczepy La Sotapodobne których źródłem są żywe szczepionki, mogą krążyć pomiędzy fermami drobiu. W swojej pracy postulowałem potrzebę stałego monitorowania sytuacji w tym zakresie, gdyż w efekcie niekontrolowanej cyrkulacji wirusów (nawet szczepionkowych) może dojść do powstania mutacji w RNA, prowadzących do negatywnych konsekwencji epidemiologicznych. Badania nad rzekomym pomorem drobiu kontynuowałem w kolejnych latach. Ich wymiernym efektem jest m.in. pierwsze w Polsce wykrycie atypowego wirusa ND u gołębi oraz kierowanie dwoma projektami badawczymi: Wrażliwość różnych gatunków drobiu na zakażenie wariantem gołębim wirusa rzekomego pomoru drobiu (MNiSW, ) oraz Opracowanie i wdrożenie technologii produkcji szczepionki wektorowej przeciwko chorobie Newcastle u kur (NCBiR, ). Jeszcze podczas pracy nad doktoratem zająłem się tematyką, która zdominowała moją późniejszą aktywność naukową, czyli grypą ptaków. Należy podkreślić, że mój pierwszy, chociaż epizodyczny kontakt z tym zagadnieniem, miał miejsce na samym początku mojej kariery zawodowej, kiedy uczestniczyłem w pionierskich w skali kraju badaniach seroepidemiologicznych dotyczących zakażeń wirusem grypy drobiu w rodzimych stadach kur i indyków. W kolejnych latach uczestniczyłem we wdrażaniu metod biologii molekularnej do diagnostyki AI oraz programu nadzoru nad grypą w populacji drobiu i ptaków dzikich w Polsce. Niezwykle istotnym momentem zwrotnym był rok 2005, kiedy wirus H5N zaczął stwarzać poważne zagrożenie dla Europy (ostatecznie pojawił się w Europie jesienią tego roku), ja natomiast nadzorowałem dużą 8
19 część badań dzikich ptaków i drobiu, od których próbki trafiały do Zakładu Chorób Drobiu, które krótko przedtem uzyskało status laboratorium referencyjnego ds. AI. Punktem kulminacyjnym mojej działalności w tym okresie były lata , kiedy odegrałem znaczącą rolę w rozpoznaniu pierwszych przypadków HPAI/H5N w kraju. Godny podkreślenia jest fakt, że szybka i skuteczna diagnostyka grypy ptaków odbyła się dzięki wprowadzeniu do rutynowego stosowania metod biologii molekularnych, walidację których nadzorowałem, potwierdzając ich przydatność. Badania nad grypą, które kontynuowałem po 2007 r. (rok uzyskania doktoratu), są tematem habilitacji i zostały szczegółowo opisane w pierwszej części autoreferatu. Nie uwzględniłem jednak w tym opisie szeregu opublikowanych badań, w których mój udział był drugorzędny. Należą tutaj badania dotyczące przeżywalności wirusa H5N w środowisku wodnym (Domańska i wsp., 200), analiza epidemii HPAI w Europie w szerszym kontekście (Harder i wsp., 2009; Haase i wsp., 200), jak również dalsze doskonalenie metod diagnostyki grypy, w tym zastosowanie metody MSSCP oraz onestep RT-PCR (Gromadzka i wsp., 2008; Nidzworski i wsp., 203). Z innych badań w zakresie awiopatologii, w których uczestniczyłem, zaliczyć należy współudział w wykryciu tzw. wariantu chińskiego (QX) wirusa zakaźnego zapalenia oskrzeli kur (IB) oraz analiza filogenetyczna szczepów IBV izolowanych w latach jak również badania nad adenowirusem powodującym wrzodziejące zapalenie żołądka mięśniowego (ang. gizzard erosions GE). W 20 r. podjąłem nowe wyzwanie w mojej karierze zawodowej, które wiązało się z częściową zmianą profilu badawczego. Nie rezygnując z pracy w Zakładzie Chorób Drobiu (jednak ograniczając zakres obowiązków), podjąłem pracę w Zakładzie Epidemiologii i Oceny Ryzyka PIWet-PIB jako kierownik tej jednostki. W mojej nowej pracy staram się połączyć wiedzę ekspertów reprezentujących różne, pozornie odległe dziedziny, takie jak np. epidemiologia, wirusologia, ornitologia, a przede wszystkim matematyka i statystyka. Częściowo korzystam z już zdobytych doświadczeń w Zakładzie Chorób Drobiu. Wymiernym efektem jest realizowany od 202 r. projekt badawczy finansowany przez Narodowe Centrum Nauki pt. Ocena ryzyka introdukcji i rozprzestrzenienia wirusów grypy ptaków w Polsce, który polega m.in. na ocenie roli kaczek krzyżówek w epidemiologii grypy ptaków w oparciu o badania telemetryczne (śledzenie szybkości i kierunków przemieszczeń kaczek przy użyciu nadajników GPS/GSM). Nadzoruję również proces wdrażania narzędzi geograficznego systemu informacji (GIS) w badaniach epidemiologicznych oraz zastosowania modeli matematycznych do oceny ryzyka wprowadzenia chorób zakaźnych do Polski za pośrednictwem importu. Ponadto analizuję wyniki badań zgromadzone w centralnej bazie danych CELAB. 9
20 6. Sumaryczne podsumowanie dorobku naukowego (szczegolowy wykaz znajduje si^ w zal^czniku nr 3 do wniosku o przeprowadzenie post^powania habilitacyjnego) Czasopismo (alfabetycznie) Rok publikacji Liczba publikacji Impact Factor w roku publikacji Acta Veterinaria Hungarica Archives of Virology Avian Diseases 203,73 Sumaryczny Impact Factor, ,59 2, ,623,462,7 0,244 0,90 0,290 0,402 0,273 0,337,0 3,246,462,7 0,244 0,380 0,290,206 0,273 0,337,0 Avian Pathology Bulletin of the Veterinary Institute in Pulawy Central European Journal of Biology 6,794 Emerging 2009 Infectious Diseases 3,086 Infection Genetics 200 and Evolution 2,96 Molecular and 2008 Cellular Probes 0,565 Polish Journal of 20 Veterinary 0, Sciences,728 Poultry Science 20 3,327 Veterinary 202 Microbiology 3, ,540 Veterinary Record 2006 Ogolem liczba publikacji w czasopismach z listy JCR Ogolem liczba publikacji w czasopismach spoza listy JCR oraz monografii i rozdziaiow w ksi^zkach Ogolem liczba komunikatow konferencyjnych Sumaryczny wspokzynnik wplywu (Impact Factor, IF) Sumaryczny IF przed uzyskaniem doktoratu Sumaryczny IF po uzyskaniu doktoratu Liczba cytowari (bez autocytowan) wg Web of Science Indeks Hirscha wg Web of Science 6,794 3,086 2,96 0,565 0,565,728 3,327 3,327, ,609 6,092 30,
WYSOCE ZJADLIWA GRYPA PTAKÓW D. POMÓR DROBIU
WYSOCE ZJADLIWA GRYPA PTAKÓW D. POMÓR DROBIU Wysoce zjadliwa grypa ptaków (Highly pathogenic avian influenza, HPAI) jest wirusową chorobą układu oddechowego i pokarmowego ptaków. Objawy mogą także dotyczyć
Raport z aktualnej sytuacji i oceny ryzyka w związku z występowaniem w Polsce i Europie wirusa wysoce zjadliwej grypy ptaków podtypu H5N8
Puławy, 22.12.2016 Raport z aktualnej sytuacji i oceny ryzyka w związku z występowaniem w Polsce i Europie wirusa wysoce zjadliwej grypy ptaków podtypu H5N8 Pierwsze informacje nt. wirusa wysoce zjadliwej
PAŃSTWOWY INSTYTUT WETERYNARYJNY
PAŃSTWOWY INSTYTUT WETERYNARYJNY - PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY Konsorcjum Naukowe Zdrowe Zwierzę Bezpieczna Żywność DYREKTOR dr hab. Krzysztof Niemczuk profesor nadzwyczajny Puławy, 17.01.2017 Raport z
PAŃSTWOWY INSTYTUT WETERYNARYJNY
PAŃSTWOWY INSTYTUT WETERYNARYJNY - PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY Konsorcjum Naukowe Zdrowe Zwierzę Bezpieczna Żywność DYREKTOR dr hab. Krzysztof Niemczuk profesor nadzwyczajny Puławy, 2.01.2017 Raport z
.: Ocena wrażliwości różnych gatunków drobiu na zakażenie wariantem gołębim wirusa choroby Newcastle
1 Wrocław, 09.01.2017 r. Prof. dr hab. Alina Wieliczko Katedra Epizootiologii z Kliniką Ptaków i Zwierząt Egzotycznych Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Recenzja rozprawy
PAŃSTWOWY INSTYTUT WETERYNARYJNY
PAŃSTWOWY INSTYTUT WETERYNARYJNY - PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY Konsorcjum Naukowe Zdrowe Zwierzę Bezpieczna Żywność DYREKTOR dr hab. Krzysztof Niemczuk profesor nadzwyczajny Puławy, 05..206 Raport ze wstępnej
PAŃSTWOWY INSTYTUT WETERYNARYJNY
PAŃSTWOWY INSTYTUT WETERYNARYJNY - PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY Konsorcjum Naukowe Zdrowe Zwierzę Bezpieczna Żywność DYREKTOR dr hab. Krzysztof Niemczuk profesor nadzwyczajny Puławy, 10.02.2017 Raport z
PAŃSTWOWY INSTYTUT WETERYNARYJNY
PAŃSTWOWY INSTYTUT WETERYNARYJNY - PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY Konsorcjum Naukowe Zdrowe Zwierzę Bezpieczna Żywność DYREKTOR dr hab. Krzysztof Niemczuk profesor nadzwyczajny Puławy, 16.02.2017 Raport z
PAŃSTWOWY INSTYTUT WETERYNARYJNY
PAŃSTWOWY INSTYTUT WETERYNARYJNY - PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY Konsorcjum Naukowe Zdrowe Zwierzę Bezpieczna Żywność DYREKTOR dr hab. Krzysztof Niemczuk profesor nadzwyczajny Puławy, 2.02.2017 Raport z
Krajowy program monitorowania zakażeń wirusami grypy ptaków u drobiu i ptaków dzikich w 2006 r.
Krajowy program monitorowania zakażeń wirusami grypy ptaków u drobiu i ptaków dzikich w 2006 r. A. Ogólne kryteria 1. Program monitorowania został opracowany w oparciu o 12 Rozporządzenia Ministra Rolnictwa
Recenzja. wykrywania i charakterystyki szczepów wirusa zakaźnego zapalenia torby Fabrycjusza
Prof. dr hab. Alina Wieliczko Katedra Epizootiologii z Kliniką Ptaków i Zwierząt Egzotycznych Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Anny
Dziennik Ustaw Nr 71 6295 Poz. 459
Dziennik Ustaw Nr 71 6295 Poz. 459 PROGRAM MAJĄCY NA CELU WYKRYCIE WYSTĘPOWANIA ZAKAŻEŃ WIRUSAMI WYWOŁUJĄCYMI GRYPĘ PTAKÓW (AVIAN INFLUENZA) ORAZ POSZERZENIE WIEDZY NA TEMAT RYZYKA WYSTĄPIENIA TEJ CHOROBY
Ptasia grypa w Polsce: jedno ognisko wiele problemów
.pl https://www..pl Ptasia grypa w Polsce: jedno ognisko wiele problemów Autor: Beata Kozłowska Data: 9 grudnia 2016 Najpierw były informacje o wirusie H5N8 ptasiej grypy wykrytym u dzikiego ptactwa w
Wysoce zjadliwa grypa ptaków (highly
Wysoce zjadliwa grypa ptaków podtypu H5 w Europie i Polsce w latach 2016 i 2017 aktualna sytuacja, zwalczanie i ocena ryzyka Krzysztof Śmietanka, Krzysztof Niemczuk, Edyta Świętoń, Paweł Niemczuk* z Państwowego
adaptacji oraz mutacji uzyskały zdolność infekowania innych organizmów. Zakażenia ptaków dzikich następują najczęściej bezobjawowo na drodze kontaktu
Streszczenie Wirus grypy (Influenza virus, IV) należy do rodziny Orthomyxoviridae i dzięki swoim zdolnościom adaptacyjnym jest jednym z najgroźniejszych patogenów na świecie. Wyróżnia się trzy typy wirusa
Nazwa projektu rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie zarządzenia środków związanych z wystąpieniem wysoce zjadliwej grypy ptaków u drobiu Ministerstwo wiodące i ministerstwa współpracujące
PAŃSTWOWY INSTYTUT WETERYNARYJNY
PAŃSTWOWY INSTYTUT WETERYNARYJNY - PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY Konsorcjum Naukowe Zdrowe Zwierzę Bezpieczna Żywność DYREKTOR dr hab. Krzysztof Niemczuk profesor nadzwyczajny Puławy, 9..206 Raport z oceny
Gorączka Q epidemiologia, patogeneza oraz diagnostyka laboratoryjna. Wskazówki dla lekarzy weterynarii i hodowców
Gorączka Q epidemiologia, patogeneza oraz diagnostyka laboratoryjna. Wskazówki dla lekarzy weterynarii i hodowców Agnieszka Warda-Sporniak Główny Inspektorat Weterynarii gorączka Q tabela 4 choroby rejestrowane
13.1.2007 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 8/29
13.1.2007 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 8/29 DECYZJA KOMISJI z dnia 22 grudnia 2006 r. dotycząca niektórych środków ochronnych w odniesieniu do wysoce zjadliwej grypy ptaków oraz przemieszczania
Prof. dr hab. Wojciech Szweda Olsztyn, r. Katedra Epizootiologii Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Prof. dr hab. Wojciech Szweda Olsztyn, 26.07.2015 r. Katedra Epizootiologii Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie R E C E N Z J A rozprawy doktorskiej mgr Kingi Urbaniak
PAŃSTWOWY INSTYTUT WETERYNARYJNY
PAŃSTWOWY INSTYTUT WETERYNARYJNY - PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY Konsorcjum Naukowe Zdrowe Zwierzę Bezpieczna Żywność DYREKTOR dr hab. Krzysztof Niemczuk profesor nadzwyczajny Puławy, 4..206 Raport z aktualnej
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej
L 39/6 16.2.2017 DECYZJA WYKONAWCZA KOMISJI (UE) 2017/263 z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie środków zmniejszających ryzyko i wzmocnionych środków bezpieczeństwa biologicznego oraz systemów wczesnego wykrywania
H5 i H7 Reasortacja genowa
GRYPA PTAKÓW Wirus gry ptaków (RNA) należy do rodziny Orthomyxoviridae, rodzaju Influenzavirus, typ A 2 główne antygeny wirusowe: hemaglutynina (HA), neuraminidaza (NA) Podtypy: H1 - H16 oraz N1 - N9 H5
PAŃSTWOWY INSTYTUT WETERYNARYJNY
PAŃSTWOWY INSTYTUT WETERYNARYJNY - PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY Konsorcjum Naukowe Zdrowe Zwierzę Bezpieczna Żywność DYREKTOR dr hab. Krzysztof Niemczuk profesor nadzwyczajny Puławy, 4.12.2016 Raport z
KOMUNIKAT GŁÓWNEGO INSPEKTORATU SANITARNEGO W ZWIĄZKU Z WYSTĄPIENIEM PRZYPADKÓW ZAKAŻENIA WIRUSEM GRYPY ŚWIŃ TYPU A/H1N1 U LUDZI W USA I MEKSYKU
KOMUNIKAT GŁÓWNEGO INSPEKTORATU SANITARNEGO W ZWIĄZKU Z WYSTĄPIENIEM PRZYPADKÓW ZAKAŻENIA WIRUSEM GRYPY ŚWIŃ TYPU A/H1N1 U LUDZI W USA I MEKSYKU z dnia 26 kwietnia 2009 r. (godz. 19.00 ) (Źródło: WHO,
Wirusowe zakażenia układu pokarmowego. Problemy związane z grypą pochodzenia zwierzęcego
Wirusowe zakażenia układu pokarmowego Problemy związane z grypą pochodzenia zwierzęcego Anna Majewska Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej, WUM 2014 Wirusowe zakażenia układu pokarmowego Wirusy wnikające
Powiatowy Inspektorat Weterynarii w Bełchatowie. 30.01.2015r.
Powiatowy Inspektorat Weterynarii w Bełchatowie 30.01.2015r. Zakaźna i zaraźliwa, wirusowa choroba ptaków, zarówno drobiu, jak i ptaków dzikich i ozdobnych; Wrażliwe są ptaki w każdym wieku, śmiertelność
Choroba guzowatej skóry bydła: jakie jest zagrożenie dla polskich stad?
.pl https://www..pl Choroba guzowatej skóry bydła: jakie jest zagrożenie dla polskich stad? Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 1 lutego 2017 Choroba guzowatej skóry bydła (inaczej określana jako guzowata
Głównym źródłem zagrożenia. są dzikie ptaki, będące bezobjawowymi nosicielami wirusa grypy ptaków.
GRYPA PTASIA HPAI Głównym źródłem zagrożenia są dzikie ptaki, będące bezobjawowymi nosicielami wirusa grypy ptaków. Objawy kliniczne NAJBARDZIEJ WRAŻLIWE SĄ INDYKI I KURY, GĘSI I KACZKI W ZNACZNIE MNIEJSZYZM
Moc. Żywy wirus zakaźnego zapalenia torby Fabrycjusza, szczep V EID 50 na dawkę Żywy wirus zakaźnego zapalenia torby Fabrycjusza,
ANEKS I WYKAZ NAZW, POSTAĆ FARMACEUTYCZNA, MOC WETERYNARYJNEGO PRODUKTU LECZNICZEGO, GATUNKI ZWIERZĄT, DROGA PODANIA, ZALECANA DAWKA, OKRES KARENCJI, WNIOSKODAWCA/PODMIOT ODPOWIEDZIALNY POSIADAJĄCY POZWOLENIE
Ocena rozprawy doktorskiej Pani lek. wet. Iwony Kozyry p.t. Molekularna charakterystyka zoonotycznych szczepów rotawirusa świń
Prof. dr hab. Zbigniew Grądzki Katedra Epizootiologii i Klinika Chorób Zakaźnych Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Ocena rozprawy doktorskiej Pani lek. wet. Iwony Kozyry
Recenzja pracy doktorskiej Pani mgr Olimpii Kursa pt.: Charakterystyka terenowych szczepów Mycoplasma synoviae
Prof. dr hab. Renata Urban-Chmiel Zakład Prewencji Weterynaryjnej i Chorób Ptaków Instytut Biologicznych Podstaw Chorób Zwierząt Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Lublin,
5-ETAPOWY-Proces ABCD
TO JEST PRRSONALNE 5-ETAPOWY-Proces KONTROLI PRRS ABCD zagęszczenie zwierząt dostawy paszy przepływ świń wprowadzanie nowych zwierząt transport, pojazdy przenoszenie się wirusa drogą powietrzną stres igły
Program Konferencji Czwartek 27 czerwca 2013 r. 9.30-9.45 OTWARCIE KONFERENCJI prof. dr hab. Alina Wieliczko Wystąpienia zaproszonych gości
Program Konferencji Czwartek 27 czerwca 2013 r. 9.30-9.45 OTWARCIE KONFERENCJI prof. dr hab. Alina Wieliczko Wystąpienia zaproszonych gości SESJA I 9.45 10.25 10.25 11.05 11.05 11.45 Prof. dr hab. Alina
GRYPA. Jak zapobiec zakażeniom grypy? m. st. Warszawie. Oddział Promocji Zdrowia, ul. Cyrulików 35; Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w
Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w m. st. Warszawie ul. Kochanowskiego 21, Oddział Promocji Zdrowia, ul. Cyrulików 35; tel. 22/311-80-07 08; e-mail: oswiatazdrowotna@pssewawa.pl GRYPA Jak zapobiec
Analiza przyczyn występowanie grypy ptaków w Polsce i państwach UE
Analiza przyczyn występowanie grypy ptaków w Polsce i państwach UE Krzysztof Śmietanka, Krzysztof Niemczuk Państwowy Instytut Weterynaryjny Państwowy Instytut Badawczy w Puławach Warszawa, MRiRW, 7.02.2017
GRYPA JAK ZAPOBIEC ZAKAŻENIOM GRYPY?
Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w m. st. Warszawie ul. Kochanowskiego 21,, ul. Cyrulików 35; tel. 22/311-80-07 08; e-mail: oswiatazdrowotna@pssewawa.pl GRYPA JAK ZAPOBIEC ZAKAŻENIOM GRYPY?
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
L 205/48 14.8.2018 DECYZJA WYKONAWCZA KOMISJI (UE) 2018/1136 z dnia 10 sierpnia 2018 r. w sprawie środków zmniejszających ryzyko i wzmocnionych środków bezpieczeństwa biologicznego oraz systemów wczesnego
ZAPYTANIE OFERTOWE. Szanowni Państwo, Niniejszym składam zapytanie ofertowe dotyczące następującego przedmiotu zamówienia:
Puławy, dn. 30.09.2015r. ZAPYTANIE OFERTOWE Szanowni Państwo, Niniejszym składam zapytanie ofertowe dotyczące następującego przedmiotu zamówienia: Kod wspólnego słownika zamówień (CPV) dla tego zamówienia
Podstawy prawne Zasady zwalczania Etapy uwalniania stad Stopień realizacji, dane statystyczne i plany realizacji Napotkane problemy
Podstawy prawne Zasady zwalczania Etapy uwalniania stad Stopień realizacji, dane statystyczne i plany realizacji Napotkane problemy Ustawa z dnia 11 marca 2004r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu
POLIOMYELITIS. (choroba Heinego Medina, nagminne porażenie dziecięce, porażenie rogów przednich rdzenia, polio)
W latach 50. na chorobę Heinego-Medina chorowało w Europie i USA jedno na 5000 dzieci. Po wdrożeniu w Polsce masowych szczepień przeciw poliomyelitis, już w 1960 roku zarejestrowano mniej zachorowań. W
AKTUALNOÂCI BINET. Nr 10/ Drogie Koleżanki i Koledzy. Inwazyjna choroba meningokokowa w 2015 roku
www.koroun.edu.pl Drogie Koleżanki i Koledzy Witamy serdecznie, oddajemy w Państwa ręce kolejny numer Aktualności BINet. Jest on poświęcony epidemiologii inwazyjnych zakażeń wywoływanych przez Neisseria
Anna Pikuła, Krzysztof Śmietanka, Katarzyna Domańska-Blicharz, Zenon Minta
Anna Pikuła, Krzysztof Śmietanka, Katarzyna Domańska-Blicharz, Zenon Minta Państwowy Instytut Weterynaryjny Państwowy Instytut Badawczy, Zakład Chorób Drobiu CHARAKTERYSTYKA GENETYCZNA ORAZ ZJADLIWOŚĆ
Wirusowe zakażenia układu pokarmowego. Problemy związane z grypą pochodzenia zwierzęcego
Wirusowe zakażenia układu pokarmowego Problemy związane z grypą pochodzenia zwierzęcego Anna Majewska Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej, WUM 2015 Wirusowe zakażenia układu pokarmowego Wirusy wnikające
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 12 lipca 2006 r.
Dz.U.06.128.900 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 12 lipca 2006 r. w sprawie środków podejmowanych w związku z wystąpieniem u dzikich ptaków wysoce zjadliwej grypy ptaków d. pomoru
Ptasia grypa w Polsce? Ryzyko jest realne i wysokie!
https://www. Ptasia grypa w Polsce? Ryzyko jest realne i wysokie! Autor: Witold Katner Data: 20 października 2017 Ptasia grypa w Polsce to w tym momencie bardzo realne zagrożenie. Wszystko przez trwający
Informacje ogólne o grypie
ABY ZMNIEJSZYĆ RYZYKO ZACHOROWANIA NA PTASIĄ GRYPĘ Jako światowy lider w opracowywaniu rozwiązań zapewniających właściwe warunki sanitarne, Ecolab przyjął aktywną postawę mającą na celu ochronę naszych
Prof. dr hab. Wojciech Szweda Olsztyn, r.
Prof. dr hab. Wojciech Szweda Olsztyn, 15.09.2015 r. Katedra Epizootiologii Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie RECENZJA rozprawy doktorskiej mgr inż. Aleksandry
Ptasia grypa: bez żelaznej dyscypliny ani rusz!
.pl https://www..pl Ptasia grypa: bez żelaznej dyscypliny ani rusz! Autor: Małgorzata Chojnicka Data: 13 stycznia 2017 Z niepokojem śledzimy informacje o rozprzestrzenianiu się ptasiej grypy, bo to bardzo
AFRYKAŃSKI POMÓR ŚWIŃ REALNE ZAGROŻENIE
AFRYKAŃSKI POMÓR ŚWIŃ REALNE ZAGROŻENIE Michał Popiołek Biuro Zdrowia i Ochrony Zwierząt Główny Inspektorat Weterynarii Opis jednostki chorobowej Gatunki wrażliwe (Polska) ASF stanowi zagrożenie dla populacji
Wirusowe zakażenia układu pokarmowego. Problemy związane z grypą pochodzenia zwierzęcego
Wirusowe zakażenia układu pokarmowego Problemy związane z grypą pochodzenia zwierzęcego Anna Majewska Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej, WUM 2018 Wirusowe zakażenia układu pokarmowego Wirusy wnikające
Zasady bioasekuracji przy wysoce zjadliwej grypie ptaków
Zasady bioasekuracji przy wysoce zjadliwej grypie ptaków Krzysztof Niemczuk, Krzysztof Śmietanka, Grzegorz Tomczyk Państwowy Instytut Weterynaryjny PIB w Puławach Bioasekuracja Bioasekuracja = biologiczna
Wysoce zjadliwa grypa ptaków H5N8 aktualna sytuacja i ocena ryzyka PSZCZYNA
Wysoce zjadliwa grypa ptaków H5N8 aktualna sytuacja i ocena ryzyka PSZCZYNA 16.01.2017 Grypa ptaków typ A Typ A Zakaża liczne gatunki ptaki, ludzie, świnie, konie, inne ssaki W oparciu o powierzchniowe
Oporność na antybiotyki w Unii Europejskiej Dane zaprezentowane poniżej zgromadzone zostały w ramach programu EARS-Net, który jest koordynowany przez
Informacja o aktualnych danych dotyczących oporności na antybiotyki na terenie Unii Europejskiej Październik 2013 Główne zagadnienia dotyczące oporności na antybiotyki przedstawione w prezentowanej broszurze
EPIDEMIOLOGIA DANE KRAJOWE
EPIDEMIOLOGIA DANE KRAJOWE Dane krajowe zostały opracowane na podstawie informacji przekazanych przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny (zwany dalej NIZP-PZH) oraz zamieszczonych
NA ZAKAŻENIE HBV i HCV
NA ZAKAŻENIE HBV i HCV Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gdańsku 18.04.2016r. Aneta Bardoń-Błaszkowska HBV - Hepatitis B Virus Simplified diagram of the structure of hepatitis B virus, Autor
Zagrożenie przeniesienia afrykańskiego pomoru świń z terytorium Białorusi oraz Federacji Rosyjskiej do Polski
2013 Zagrożenie przeniesienia afrykańskiego pomoru świń z terytorium Białorusi oraz Federacji Rosyjskiej do Polski Piotr Deryło Główny Inspektorat Weterynarii 2013-06-24 Wystąpienia ognisk afrykańskiego
KOMISJA DECYZJE. L 222/16 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 28.8.2007
L 222/16 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 28.8.2007 II (Akty przyjęte na mocy Traktatów WE/Euratom, których publikacja nie jest obowiązkowa) DECYZJE KOMISJA DECYZJA KOMISJI z dnia 27 sierpnia 2007 r.
Prof. dr hab. Wojciech Szweda Olsztyn, r. Katedra Epizootiologii Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Prof. dr hab. Wojciech Szweda Olsztyn, 01.08.2017 r. Katedra Epizootiologii Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie RECENZJA rozprawy doktorskiej lek. wet. Iwony Kozyry
Sytuacja epizootyczna w zakresie wirusowych chorób ryb
Sytuacja epizootyczna w zakresie wirusowych chorób ryb Marek Matras, Magdalena Stachnik, Ewa Borzym, Joanna MajPaluch, Michał Reichert Zakład Chorób Ryb Państwowy Instytut Weterynaryjny Państwowy Instytut
Ocena pracy doktorskiej mgr inż. Eweliny Szacawy
Dr hab. Marek Gehrke, prof. nadzw. UP Instytut Weterynarii Wydział Medycyny Weterynaryjnej i Nauk o Zwierzętach Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Poznań, dn. 9.03.2016 r. Ocena pracy doktorskiej mgr
Ptasia grypa: groźna zoonoza przenoszona przez ptaki wolno żyjące historia i stan obecny
Przeglądy Overviews Ornis Polonica 2017, 58: 35 43 Ptasia grypa: groźna zoonoza przenoszona przez ptaki wolno żyjące historia i stan obecny Marian Flis Zoonozy to choroby zakaźne lub pasożytnicze przenoszone
WZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B?
SZCZEPIONKA WZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B? ZDOBĄDŹ INFORMACJE! ZASZCZEP SIĘ! ZDOBĄDŹ OCHRONĘ!
uzyskano tylko w 13 przypadkach gruźlicy PŁUC tzn. w 21,0% przypadków gruźlicy u dzieci
Sytuacja epidemiologiczna gruźlicy w Polsce 2012/2013 Dane o zachorowaniach na gruźlicę w Polsce pochodzą z Krajowego Rejestru Zachorowań na Gruźlicę, który prowadzony jest w Instytucie Gruźlicy i Chorób
SPROSTOWANIA. (Tekst mający znaczenie dla EOG) (2005/759/WE)
L 291/48 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 5.11.2005 SPROSTOWANIA Sprostowanie do decyzji Komisji 2005/759/WE z dnia 27 października 2005 r. dotyczącej niektórych środków ochronnych w odniesieniu do
z dnia 19 kwietnia 2006 r. (Dz. U. z dnia 26 kwietnia 2006 r.)
Dz.U.06.71.493 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 19 kwietnia 2006 r. w sprawie środków podejmowanych w związku ze zwalczaniem u drobiu wysoce zjadliwej grypy ptaków d. pomoru drobiu
z dnia 12 lipca 2006 r. (Dz. U. z dnia 18 lipca 2006 r.)
Dz.U.06.128.900 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 12 lipca 2006 r. w sprawie środków podejmowanych w związku z wystąpieniem u dzikich ptaków wysoce zjadliwej grypy ptaków d. pomoru
Europejska Komisja ds. Kontrolowania Pryszczycy (EUFMD) Vademecum wykrywania ogniska pryszczycy i dochodzenia Wersja 1 (12/2009)
Europejska Komisja ds. Kontrolowania Pryszczycy (EUFMD) Vademecum wykrywania ogniska pryszczycy i dochodzenia Wersja 1 (12/2009) Wstęp: Poniższy dokument został sporządzony przez Sekretariat Komisji aby
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 12 lipca 2006 r.
Dz.U.06.128.900 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 12 lipca 2006 r. w sprawie środków podejmowanych w związku z wystąpieniem u dzikich ptaków wysoce zjadliwej grypy ptaków d. pomoru
PROBLEMY TERAPEUTYCZNE WTÓRNYCH ZAKAŻEŃ KRWI POWODOWANE PRZEZ PAŁECZKI Enterobacterales W PRAKTYCE ODDZIAŁÓW ZABIEGOWYCH I ZACHOWAWCZYCH
PROBLEMY TERAPEUTYCZNE WTÓRNYCH ZAKAŻEŃ KRWI POWODOWANE PRZEZ PAŁECZKI Enterobacterales W PRAKTYCE ODDZIAŁÓW ZABIEGOWYCH I ZACHOWAWCZYCH DOROTA ROMANISZYN KATEDRA MIKROBIOLOGII UJCM KRAKÓW Zakażenie krwi
Wyróżniamy 2 postacie choroby: -wysoce zjadliwa grypa ptaków HPAI -grypa ptaków o niskiej zjadliwości LPAI
Grypa ptaków oznacza zakażenie drobiu lub innych utrzymywanych ptaków wywołane przez jakikolwiek wirus grypy typu A: - podtyp H5 lub H7, lub - z indeksem dożylnej zjadliwości u 6-tygodniowych kurcząt wynoszącym
Wirus zapalenia wątroby typu B
Wirus zapalenia wątroby typu B Kliniczne następstwa zakażenia odsetek procentowy wyzdrowienie przewlekłe zakażenie Noworodki: 10% 90% Dzieci 1 5 lat: 70% 30% Dzieci starsze oraz 90% 5% - 10% Dorośli Choroby
OCENA WRAŻLIWOŚCI RÓŻNYCH GATUNKÓW DROBIU NA ZAKAŻENIE WARIANTEM GOŁĘBIM WIRUSA CHOROBY NEWCASTLE
Prof. dr hab. Piotr Szeleszczuk Katedra Patologii i Diagnostyki Weterynaryjnej Zakład Chorób Ptaków Wydz. Medycyny Weterynaryjnej 02-786 Warszawa ul. Ciszewskiego 8 Warszawa, 2016.02.07 RECENZJA rozprawy
Grypa ptaków nowe przepisy prawne!
Grypa ptaków nowe przepisy prawne! Autor: Ewa Ploplis Data: 3 stycznia 2017 Od 28 grudnia 2016 r. obowiązują nowe przepisy związane z tym, że w naszym kraju wystąpiła wysoce zjadliwa grypa ptaków. Wprowadziły
PODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE OCENY RYZYKA, ZASAD POSTĘPOWANIA I ŚRODKÓW ZAPOBIEGAWCZYCH W PRZYPADKU NARAŻENIA NA KONTAKT Z WIRUSEM H5N1.
GŁÓWNY INSPEKTORAT SANITARNY PODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE OCENY RYZYKA, ZASAD POSTĘPOWANIA I ŚRODKÓW ZAPOBIEGAWCZYCH W PRZYPADKU NARAŻENIA NA KONTAKT Z WIRUSEM H5N1. (opracowane na podstawie wytycznych
Ocena rozprawy doktorskiej
1 Wrocław, 6 grudnia 2016 r. Prof. zw. dr hab. Alina Wieliczko. Katedra Epizootiologii z Kliniką Ptaków i Zwierząt Egzotycznych Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Ocena
Prof. dr hab. Zbigniew Grądzki Katedra Epizootiologii i Klinika Chorób Zakaźnych Wydziału Medycyny Weterynaryjnej UP w Lublinie
Prof. dr hab. Zbigniew Grądzki Katedra Epizootiologii i Klinika Chorób Zakaźnych Wydziału Medycyny Weterynaryjnej UP w Lublinie Ocena rozprawy doktorskiej Pani lek. wet. Magdaleny Frączyk pt. Opracowanie
INSPEKCJA WETERYNARYJNA. Wojewódzki Inspektorat Weterynarii w Białymstoku
INSPEKCJA WETERYNARYJNA Wojewódzki Inspektorat Weterynarii w Białymstoku 17.10.2017 Wysoce zjadliwa grypa ptaków ( HPAI ) : Podsumowanie epidemii 2016/2017 Aktualne Zagrożenie Bioasekuracja ferm drobiu
URZĄD GMINY RASZYN. dnia r. OSGK JB(l) W g rozdzielnika
URZĄD GMINY RASZYN ' (/ Raszyn, dnia 13.01.2017r. OSGK.6140.1.20 17.JB(l) 111111111111111111111111 1 000000 303285 W g rozdzielnika W nawiązaniu do pisma Powiatowego Lekarza Weterynarii z dnia 5 stycznia
Jakość próbek do badań serologicznych w ramach monitoringu szczepień lisów przeciwko wściekliźnie. Główny Inspektorat Weterynarii
Jakość próbek do badań serologicznych w ramach monitoringu szczepień lisów przeciwko wściekliźnie Główny Inspektorat Weterynarii Podstawy prawne monitoringu Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju
Wirusy 2018 aktualne dane dotyczące zagrożeń epidemicznych
Wirusy 2018 aktualne dane dotyczące zagrożeń epidemicznych Dr med. Iwona Paradowska-Stankiewicz Zakład Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru Konsultant Krajowy w dziedzinie Epidemiologii Warszawa, 6
Postęp wiedzy w zakresie wpływu genetyki na ujawnianie się PMWS w stadzie świń
Postęp wiedzy w zakresie wpływu genetyki na ujawnianie się PMWS w stadzie świń PMWS (Post-weaning multisystemic wasting syndrome) Zespół wyniszczenia poodsadzeniowego u świń Pierwsze objawy choroby zarejestrowano
Wysoce zjadliwa grypa ptaków H5N8 w Polsce i innych krajach Europy aktualna sytuacja i ocena ryzyka
Wysoce zjadliwa grypa ptaków H5N8 w Polsce i innych krajach Europy aktualna sytuacja i ocena ryzyka Państwowy Instytut Weterynaryjny Państwowy Instytut Badawczy w Puławach Gospodarze dla wirusów grypy
PIC Polska rekomendacje weterynaryjne
Choroby a Ekonomia Około 65% stad w Polsce jest zakażonych wirusem PRRS, a ponad 95% Mycoplasma hyopneumoniae (Mhp). Choroby układu oddechowego, zwłaszcza o charakterze przewlekłym, są dziś główną przyczyną
B i o a s e k u r a c j a
S Z K O L E N I E G M I N N E B i o a s e k u r a c j a Ptasia Grypa 18.01.2017 r. Uwaga! Ptasia grypa Ostra choroba zakaźna występująca powszechnie u ptaków Wywoływana przez typ A wirusa grypy ( kilka
Warszawa, dnia 17 stycznia 2017 r. Poz. 105
Warszawa, dnia 17 stycznia 2017 r. Poz. 105 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 4 stycznia 2017 r. w sprawie wprowadzenia programu mającego na celu wykrycie występowania zakażeń wirusami
Nazwa własna Moc Postać farmaceutyczna
Aneks I Wykaz nazw, postać farmaceutyczna, moc produktu leczniczego weterynaryjnego, gatunki zwierząt i podmioty odpowiedzialne posiadające pozwolenie na dopuszczenie do obrotu w państwach członkowskich
ZAPRASZAMY Rodziców uczniów. klas VII na spotkanie
ZAPRASZAMY Rodziców uczniów klas VII na spotkanie PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ WIRUSEM BRODAWCZAKA LUDZKIEGO (HPV) ósma edycja 2017-2018 Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna we Wrocławiu Dolnośląskie
Interpretacja wyników testów serologicznych
Interpretacja wyników testów serologicznych Dr hab. Kazimierz Tarasiuk Główny Lekarz Weterynarii PIC Polska i Europa Centralna VI FORUM PIC, Stryków, 18.11.09 Systematyczne monitorowanie statusu zdrowia
OCENA ZMIENNOŚCI GENETYCZNEJ ORAZ PATOGENNOŚCI WIRUSA GRYPY PTAKÓW PODTYPU H9N2 U WYBRANYCH GATUNKÓW DROBIU
OCENA ZMIENNOŚCI GENETYCZNEJ ORAZ PATOGENNOŚCI WIRUSA GRYPY PTAKÓW PODTYPU H9N2 U WYBRANYCH GATUNKÓW DROBIU STRESZCZENIE Grypa ptaków (avian influenza, AI) jest jedną z najważniejszych chorób zakaźnych
Ustawa o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych
Ustawa o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych Ustawa z dnia 11 marca 2004r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt. Dz.U. 2004 nr 69 poz. 625 Tekst
Dobierając optymalny program szczepień, jesteśmy w stanie zapobiec chorobom, które mogą być zagrożeniem dla zdrowia Państwa pupila.
SZCZEPIENIA KOTÓW Działamy według zasady: Lepiej zapobiegać niż leczyć Wychodząc naprzeciw Państwa oczekiwaniom oraz dbając o dobro Waszych pupili opisaliśmy program profilaktyczny chorób zakaźnych psów,
Uchwała Nr XIX/169/2008 Rady Miasta Marki z dnia 18 czerwca 2008 roku
Uchwała Nr XIX/169/2008 Rady Miasta Marki z dnia 18 czerwca 2008 roku w sprawie wyrażenia zgody na realizację programu zdrowotnego w zakresie szczepień ochronnych przeciwko grypie, dla mieszkańców Miasta
Biologia medyczna, materiały dla studentów
Jaka tam ewolucja. Zanim trafię na jednego myślącego, muszę stoczyć bitwę zdziewięcioma orangutanami Carlos Ruis Zafon Wierzbownica drobnokwiatowa Fitosterole, garbniki, flawonoidy Właściwości przeciwzapalne,
INFORMACJA DLA WŁAŚCICIELI GOSPODARSTW, W KTÓRYCH UTRZYMYWANE SĄ OWCE LUB KOZY
INFORMACJA DLA WŁAŚCICIELI GOSPODARSTW, W KTÓRYCH UTRZYMYWANE SĄ OWCE LUB KOZY UWAGA!!! Zmiany w wymaganiach dotyczących handlu (pomiędzy państwami członkowskimi UE) owcami i kozami hodowlanymi oraz przeznaczonymi
PIW.DK.032/10/2014 Brzeg, 12.06.2014 r.
PIW.DK.032/10/2014 Brzeg, 12.06.2014 r. Działania Inspekcji Weterynaryjnej w Powiecie Brzeskim w 2013 r. w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa zdrowia ludzi oraz ograniczania strat gospodarczych I W 2013
Panie/Panowie Burmistrzowie i Wójtowie Miast i Gmin w powiecie garwolińskim
INSPEKCJA WETERYNARYJNA POWIATOWY LEKARZ WETERYNARII W GARWOLINIE Andrzej Koryś Panie/Panowie Burmistrzowie i Wójtowie Miast i Gmin w powiecie garwolińskim Nasz znak: PIW.A.420S.2.20 16.AK Dot. sprawy
Choroba Gumboro cz. I
Wiadomości Drobiarskie marzec 2012 Dr Mariusz Urbanowski Specjalista chorób drobiu Choroba Gumboro cz. I W produkcji drobiarskiej zdrowie ptaków jest podstawowym warunkiem dobrej wydajności. Optymalny
WZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B?
WZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B? ZDOBĄDŹ INFORMACJE! ZASZCZEP SIĘ! ZDOBĄDŹ OCHRONĘ! szczepionka przeciw