Minął sezon od poprzedniego wydania

Transkrypt

1 nowości porady informacje egzemplarz bezpłatny Personalnie, produktowo i usługowo, czyli co nowego? Minął sezon od poprzedniego wydania Sadowniczego ekspresu, a w firmie Bayer znaczące zmiany, w tym personalne. Panowie nie są nowymi twarzami w branży Radosław Suchorzewski: Z branżą ogrodniczą związany jestem nieustannie od 1988 r., tj. od rozpoczęcia nauki w Technikum Ogrodniczym w Opatówku. Edukację w tym kierunku kontynuowałem na Akademii Rolniczej w Poznaniu, obecnie Uniwersytet Przyrodniczy, którą ukończyłem w 1998 r. Praktycznie więc przez większość życia, a na pewno przez całe zawodowe zajmowałem się produkcją głównie roślinną w gospodarstwach szklarniowych oraz polowych warzywniczych mając ścisły związek z praktyką. Kierowałem sporymi grupami ludzi, zarządzając jednocześnie uprawami. Od 213 r. pracuję w firmie Bayer. Była to dla mnie znacząca zmiana profilu pracy. Postanowiłem jednak podjąć wyzwanie i spróbować wykorzystać zdobywane przez lata wiedzę i doświadczenie w praktyce ogrodniczej oraz kontakty interpersonalne pod nieco innym kierunkiem. Tomasz Gasparski: Podstawy sadownictwa zdobywałem w niewielkim gospodarstwie rodziców znajdującym się w Brzeznej. Podglądając tatę i starszych braci wybrałem rodzinną szkołę Technikum Ogrodnicze w Bielsku-Białej, gdzie wszyscy oni się uczyli. Edukację ogrodniczą kontynuowałem w Akademii Rolniczej w Lublinie, obecnie Uniwersytet Przyrodniczy. Po jej ukończeniu w 23 r. rozpocząłem staż w Sadowniczym Zakładzie Doświadczalnym ISK w Brzeznej. W międzyczasie zaangażowałem się w Stowarzyszeniu Integrowanej Produkcji Owoców PODKARPACIE skupiającym sadowników z Małopolski. Wówczas razem z prof. dr. hab. Adamem Szczygłem prowadziliśmy doradztwo i edukowali członków organizując spotkania terenowe, na których omawiana była tematyka ochrony sadów przed chorobami i szkodnikami, co ważne z uwzględnieniem zasad integrowanej produkcji owoców. Wciąż też współpracuję z ww. stowarzyszeniem jako doradca, dodatkowo jako prezes. Przygotowujemy się w tym roku do jubileuszu 25-lecia działalności naszej organizacji. W firmie Bayer pracuję od 27 roku. Do października 216 r. w dziale Rozwoju i Rejestracji jako Specjalista Wsparcia Wiedzy Technicznej, czyli doświadczalnik-doradca. W Stacjach Badawczych w Kozietułach, ale także na terenie Brzeznej prowadziłem doświadczenia trzech typów: wdrożeniowe pomocne działowi marketingu i sprzedaży, wskazujące różnice pomiędzy programami ochrony, działaniem grup środków, efektywnością poszczególnych ś.o.r.; typowe rejestracyjne, uwzględniające metodyki EPPO, wykorzystywane do rejestracji ś.o.r.; przedrejestracyjne, tj. poszukiwałem tzw. okien zastosowania, najbardziej optymalnych dawek. Przy każdym etapie doświadczeń kontrolowałem bezpieczeństwo środków dla rośliny uprawnej i środowiska. Jakie obecnie stanowiska Panowie zajmujecie? Co należy do Waszych obowiązków? R.S.: Jako Grower Manager w firmie Bayer odpowiadam za Radosław Suchorzewski Grower Manager odpowiedzialny za zarządzanie uprawami: sady, warzywa, ziemniaki Tomasz Gasparski Kierownik ds. Technicznego Zarządzania Uprawami (sadownictwo i warzywnictwo) zarządzanie uprawami: sady, warzywa, ziemniaki. Rozbieżność spora pomiędzy rodzajami, ale po latach praktyki z uprawami polowymi i przestrzennymi nie stanowi to dla mnie problemu. Oczywiście jest wyzwaniem, głównie organizacyjnym. Do moich obowiązków w dziale marketingu, w którym pracuję, należy przygotowywanie strategii produktowych, sprzedażowych, kampanii reklamowych. Czyli w jak najprzystępniejszy dla klientów sposób prezentuję nasz dorobek w formie kampanii medialnych, ale także w praktyce, jednocześnie wykorzystując w pełni wiedzę o produkcie, którym niekoniecznie musi być środek ochrony roślin. W naszej ofercie mamy bowiem także usługi, systemy wspomagania decyzji, wskazujemy, w jaki sposób bezpiecznie wykonać zabieg, w tym zwracając uwagę na użycie odzieży ochronnej, w zależności od stosowanego środka, wykorzystywanego sprzętu, itp. Zainteresowanych ogrodników zapraszamy w sezonie produkcyjnym do naszych Stacji Badawczych w Kozietułach do sadowniczej, a w Bedlnie do warzywniczej. Tam w praktyce można stwierdzić, jak sprawdzają się środki, systemy ochrony, pełne programy uprawy i ochrony z wykorzystaniem dostępnych metod agrotechnicznych, biologicznych, chemicznych. Firma, którą reprezentuję dostarcza bowiem producentom rolnym kompleksowe rozwiązania a także usługi, od standardowych w ofercie, konwencjonalnych środków ochrony roślin, poprzez biologiczne, także niestandardowe produkty wspomagające ochronę, nasiona, usługi związane z sygnalizacją agrofagów, systemy wspomagania decyzji, i wiele innych przydatnych w prawidłowym funkcjonowaniu gospodarstwa, m.in. sadowniczego, zwracając szczególną uwagę na bezpieczeństwo użytkownika i środowiska. T.G.: Od października 216 r. jestem Kierownikiem ds. Technicznego Zarządzania Uprawami (sadownictwo i warzywnictwo). To pozwala mi realizować wyzwania i wiele planów rozwojowych, wykorzystać wiedzę zdobytą wcześniej jako doświadczalnik, mając możliwość badań wdrożeniowych i rejestracyjnych. Do którego z Panów jakie obowiązki będą należały jeśli chodzi o kontakt z klientami? R.S.: Moje kontakty nie będą tak częste, jak bym sobie tego życzył, z racji dzielenia czasu na 3 uprawy. Generalnie moim zadaniem jest poznawanie potrzeby klientów w celu sprostania ich oczekiwaniom, a czasami także żądaniom. Nie będę zajmował się doradztwem technologicznym i ochroną, może okazyjnie podczas bezpośrednich wizyt na polu (to wciąż jest bowiem moja pasja i wiedzą chętnie się dzielę). T.G.: Moje obowiązki związane są głównie z rejestracją produktów dla ogrodnictwa warzywnictwa i sadownictwa, przygotowaniem dokumentacji dla MRiRW i schematów doświadczeń dla Działu Rozwoju i Rejestracji Bayer Crop Science oraz zewnętrznych jednostek badawczych. Wciąż będę prowadził doświadczenia, ale już w znacznie ograniczonym zakresie. Zdobytą wiedzę, którą pozyskałem m.in. w Sadowniczej Stacji Badawczej w Kozietułach wykorzystuję podczas organizowanych konferencji branżowych, szkoleń, czy też spotkań i rozmów z sadownikami. W zeszłym roku firma Bayer uruchomiła platformę wspomagającą decyzję odnośnie do ochrony m.in. roślin sadowniczych przed chorobami i szkodnikami. Kto i w jakich rejonach Polski może z niej korzystać? R.S.: Mogą z niej korzystać wszyscy zainteresowani ogrodnicy, m.in. sadownicy zajmujący się produkcją owoców ziarnkowych, pestkowych, oraz tzw. owoców miękkich. Ze względu na to, iż nasza sieć stacji jest najliczniejsza w Polsce, każdy z pewnością znajdzie najbliższą swojej lokalizacji. Najgęściej osieciowana jest pod względem sadowniczym Polska Centralna, 2

2 2 1 rejony Sandomierza oraz Nowego Sącza. Oczywiście naszą ofertą sygnalizacyjną obejmujemy także innych ogrodników, w tym uprawiających warzywa. Zachęcam więc do korzystania z naszej bezpłatnej oferty oceny stanu zagrożenia upraw przez agrofagi. Mam sygnały, że wielu ogrodników już doceniło nasz system, mimo, iż działa on zaledwie rok. Zachęcam też tych, którzy dotychczas jeszcze nie sprawdzili w praktyce tego produktu. Klikając po wejściu na naszą stronę () w zakładkę Vademecum ukazuje się mapa z rozmieszczonymi na niej lokalizacjami stacji. Należy wybrać najbliższą pola uprawnego i sprawdzić stan zagrożenia. T.G.: W tym roku będziemy kontynuować współpracę z firmami dysponującymi podobnymi, jak kilkadziesiąt Bayera, stacjami meteorologicznymi. Łącznie w naszym systemie funkcjonuje ponad 1 stacji. Przez wspomnianą już zakładkę Vademecum w zeszłym roku z modeli i komunikatów w tym systemie regularnie korzystało łącznie kilka tysięcy internautów. Na jakiej podstawie ustalacie okresy krytyczne dla poszczególnych agrofagów? R.S.: Są to stacje meteorologiczne, przy czym każda ma wmontowany model chorobowy. Ostateczna ocena zagrożenia jest więc wypadkową: pogody w danym rejonie (temperatury, wilgotności, siły wiatru, zwilżenia roślin) oraz symulacji Ekspres Sadowniczy Bezpłatny informator dla gospodarstw sadowniczych firmy: Bayer Sp. z o.o. Al. Jerozolimskie Warszawa Tel Fax: Koordynator: Radosław Suchorzewski Opracowanie materiałów na zlecenie wydawcy: Plantpress Sp. z o.o. ul. J. Lea 114a, Kraków wystąpienia warunków sprzyjających infekcji przez patogeny. Co godzinę aktualizowana jest informacja przez stację i model chorobowy, a efektem tego jest podsumowanie w postaci wykresu obrazującego skalę zagrożenia. System ten działa nieprzerwanie 24 godziny na dobę. Można więc z niego korzystać o każdej porze dnia. T.G.: Komunikaty chorobowe uzupełniamy o informacje dotyczące wystąpienia zagrożenia ze strony szkodników. W oparciu o monitoring prowadzony w różnych rejonach kraju, wykorzystując do tego celu pułapki z feromonem i lepowe barwne, czerpaki entomologiczne, lustrując uprawy, informujemy o obecności groźnych gospodarczo szkodników: miodówek, mszyc, przędziorków, pordzewiaczy, zwójkówek, w tym owocówek. Komunikaty sadownicze są tworzone przez specjalistów z firmy Bayer, w tym przez Szymona Jabłońskiego, przy wzajemnym wsparciu moim oraz doradców komercyjnych. Są to więc kompleksowe dane pozyskiwane praktycznie ze wszystkich rejonów kraju. Czy korzystanie z systemu Vademecum jest odpłatne? R.S.: Nie. Każdy, kto widzi potrzebę i sensowność, może z niego korzystać. Traktujemy to jako jeden z elementów współpracy z sadownikami, formę wsparcia producentów. Czy klienci otrzymują komunikaty od Państwa? Czy aby się zorientować w sytuacji muszą wejść na Waszą stronę? R.S.: Są następujące kanały dotarcia do klienta z informacją na temat zagrożenia upraw komunikat na naszej stronie, ale także współpraca ze wszystkimi portalami oraz komercyjnymi doradcami. Komunikaty o zagrożeniu są poprzez nich dystrybuowane (sms, mail). T.G.: Informacje te są rozpowszechniane także poprzez sklepy branżowe, które wydruki naszych komunikatów wywieszają na swoich tablicach informacyjnych lub w innym widocznym miejscu dla klientów. Czy użytkownicy Vademecum mogą liczyć na wskazówki: czym i kiedy zwalczać określony agrofag? R.S.: Zawsze w naszych komunikatach zawarte są sugestie, po jaki środek ochrony czy preparat wspomagający ochronę sięgnąć. Jeśli w doborze naszych produktów nie mamy najefektywniejszej w danym okresie, przeciwko dominującemu stadium, czy przy nasileniu zagrożenia substancji, zalecamy najskuteczniejsze substancje aktywne dostępne na polskim rynku. Współpracujecie również z wielkotowarowymi gospodarstwami sadowniczymi? Jakich bonusów może się spodziewać od Was ta grupa klientów? R.S.: Współpracujemy ściśle z wieloma gospodarstwami wielkopowierzchniowymi, na zasadzie wzajemnej korzyści. Stacje znajdujące się w tych gospodarstwach są zazwyczaj włączane do naszego systemu Vademecum. Jest to grupa klientów oczekujących wiedzy krok do przodu o nowych produktach, zaleceniach Takimi danymi się z nimi dzielimy w pierwszej kolejności. T.G.: Mogą oni liczyć także na specjalne programy bonusowe. Ale nie zapominamy również o zorganizowanych grupach. Współpracujemy także z wybranymi i chętnymi grupami producenckimi na zasadach podobnych, jak z dużymi gospodarstwami. Jakie nowe projekty będą realizowane w tym roku? R.S.: W ramach systemu Vademecum wprowadzamy monitoring na plantacjach borówki wysokiej pod kątem zagrożenia chorobami. T.G.: Sprawdzamy możliwość dostosowania posiadanych modeli chorobowych do użycia w innych uprawach, czy mają w nich odzwierciedlenie. Dotyczy to m.in. wystąpienia i precyzyjnego oznaczenia zagrożenia, a także wyznaczenia terminu zabiegu przeciwko antraknozie, która staje się dużym problemem w uprawach borówki wysokiej, szczególnie przy niedoborze fungicydów, jakie plantatorzy mają możliwość do zastosowania. Głównie jednak bazujemy na modelach rekomendowanych i opracowanych przez ich twórców i przeznaczonych do poszczególnych upraw. Jakiej pomocy z Waszej strony mogą oczekiwać sadownicy w nadchodzącym sezonie? R.S.: Skupiamy się głównie na transferze wiedzy poprzez doradztwo prowadzone przez specjalistów z naszej firmy, czyli na wartościach mniej mierzalnych niż gotówka. Kontynuujemy także współpracę z doradcami komercyjnymi oraz z instytucji państwowych, handlowcami związanymi z branżą agro. T.G.: Jesteśmy do dyspozycji sadowników podczas szkoleń, konferencji gdzie jest możliwość dyskusji, zadawania pytań dotyczących produktów Bayera i systemów ochrony. Dla zorganizowanych grup sadowników stwarzamy możliwość wizytacji doświadczeń wdrożeniowych wykonywanych w naszych stacjach badawczych. Udzielamy wskazówek i informacji. Zorganizowaliśmy, jako firma, fora doradców warzywniczych i sadowniczych. Forum Doradców Sadowniczych skupia około 4 osób z całej Polski, a Forum Doradców Warzywniczych ok. 3. Z doradcami dzielimy się wiedzą o naszych produktach, o ich optymalnym wykorzystaniu w ciągu całego okresu wegetacyjnego. Jakie nowe preparaty wprowadzicie w tym sezonie? R.S.: Poza standardowymi środkami nasza firma oferuje także niekonwencjonalne rozwiązania wspomagające ochronę. Od tego sezonu wprowadzamy m.in. Emulpar 94 EC. Ten preparat, zawierający olej roślinny i związki emulgujące, działa mechanicznie i fizycznie, unieruchamiając organizm szkodliwy, uniemożliwia jego przemieszczanie się, np. w celu pobrania pokarmu, także pokrywa jego ciało nieprzepuszczalną dla gazów powłoką. Unieruchomiony w taki sposób szkodnik z czasem ginie. Preparat ten polecamy do ograniczenia liczebności populacji mszyc, przędziorków, miodówek, miseczników, głównie ich stadiów mało ruchliwych. Ponadto dostarczamy sadownikom preparaty typowo biologiczne, zarejestrowane zgodnie z wytycznymi dla klasycznych ś.o.r. Należą do nich Serenade ASO, czy Contans WG (zarejestrowany w uprawach warzyw, roślin ozdobnych i rolniczych). Z początkiem tego roku uzyskaliśmy rozszerzenie rejestracji konwencjonalnego fungicydu Luna Experience 4 SC do zastosowań w wielu uprawach przeciwko szerokiej gamie patogenów (szczegóły na str. 6 red.). T.G.: Jako firma innowacyjna patrzymy w przyszłość myśląc o tworzeniu programów i konceptów ochrony nie tylko w oparciu o produkty naszego koncernu, ale także innych, które skutecznie zabezpieczą rośliny uprawne przed zagrożeniem. Jednocześnie skupiamy uwagę na takim doborze środków, aby uniknąć wywołania, a następnie narastania odporności poszczególnych agrofagów na często stosowane w sezonie substancje aktywne ś.o.r. Od kilku lat podczas szkoleń i konferencji otwarcie mówimy o tym problemie wyjaśniając, jak przeciwdziałać temu zjawisku. Dlatego też promujemy produkty biologiczne oraz inne pochodzenia naturalnego, które można włączyć w programy ochrony przed chorobami i szkodnikami. Komu dedykujecie te rozwiązania? R.S.: Rozwiązania te są przeznaczone przede wszystkim dla profesjonalistów do wykorzystania w konwencjonalnych uprawach oraz integrowanych. Naturalne środki, wykorzystujące ich specyficzne właściwości, zawierając mikroorganizmy występujące naturalnie w środowisku, z powodzeniem bez ryzyka mogą być użyte także w ekologicznej produkcji. Nie stwierdza się w plonie ich pozostałości. Część działa na zasadzie antagonizmu wobec patogenów, stymuluje mechanizmy obronne w roślinie. Wszystkie one natomiast, użyte jako ogniwo w programach ochrony przeciwdziałają powstawaniu odporności patogenów i szkodników na związki chemiczne. T.G.: Na rozszerzeniu rejestracji fungicydu Luna Experience skorzystają bardzo liczni plantatorzy malin oraz sadownicy uprawiający m.in. grusze, wiśnie, czereśnie. Natomiast rozszerzenie rejestracji Serenade, o zwalczanie chorób pochodzenia bakteryjnego, z pewnością wpłynie na zwiększenie zdrowotności grusz oraz drzew pestkowych. Serenade można również stosować w większości upraw jagodowych do zabezpieczania przed szarą pleśnią oraz mączniakiem prawdziwym. Oczekujemy jeszcze na rozszerzenie etykiety rejestracyjnej środka Luna Sensation 5 SC. Jest to produkt, który będzie bardzo przydatny w ochronie borówki wysokiej, maliny, porzeczki i innych małoobszarowych upraw sadowniczych. Istotne jest to, że nasz środek poszerzy dobór fungicydów legalnie dopuszczonych do użycia w uprawie borówki wysokiej. Dodatkowo jest to bardzo skuteczne antidotum przeciwko właśnie antraknozie borówki wysokiej, co wykazały doświadczenia prowadzone przez Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach. Dzięki nowej rejestracji plantatorzy będą mieli do dyspozycji środek należący do nowej grupy SDHI. Pozwoli to na rotację grup środków ochrony i przeciwdziałaniu powstawania odporności na poszczególne substancje aktywne. Dziękuję za rozmowę

3 3 Zwalczanie szkodników w uprawie jabłoni, czyli jak skutecznie prowadzić ochronę Szymon Jabłoński, młodszy specjalista ds. doświadczalnictwa W każdym sezonie straty w plonach owoców, powodowane przez szkodniki, sięgają od kilku do kilkunastu procent. Bywają lata wręcz gradacyjnego wystąpienia niektórych gatunków szkodliwych organizmów, co zwiększa odsetek owoców o obniżonej wartości handlowej. W ubiegłym roku, szczególnie w sadach jabłoniowych, sporo problemów przysparzały mszyce, przede wszystkim mszyca jabłoniowo-babkowa. Czynnikami sprzyjającymi wzrostowi gospodarczego znaczenia tych szkodników są przede wszystkim warunki pogodowe, nieprawidłowa ochrona oraz stosowanie produktów nieselektywnych (szczególnie po kwitnieniu), które wyniszczają populację organizmów pożytecznych. Pamiętajmy, aby w latach utrudnionej sprzedaży owoców, łączyć różne metody ochrony, co w wielu przypadkach pozwoli na ograniczenie kosztów związanych z wykonywaniem zabiegów środkami ochrony roślin. Skutecznie chroń wczesną wiosną Początek sezonu wegetacyjnego to czas rozwoju głównej grupy szkodników sadów jabłoniowych. Mszyca jabłoniowa [Aphis (Aphis) pomi, fot. 1] oraz Fot. 1. Osobniki mszycy jabłoniowej na młodym liściu Fot. 2. Kolonia mszycy jabłoniowo-babkowej Fot. 3. Efekt żerowania mszycy jabłoniowo-babkowej deformacja owoców i liści Innym groźnym agrofagiem, rozpoczynającym rozwój wraz z początkiem wegetacji jest przędziorek owocowiec (Panonychus ulmi), którego jaja zimowe o barwie czerwonej, składane są w pofałdowaniach i szczelinach kory, często u nasady pąków i krótkopędów. Najważniejszym zabiegiem wiosennym, skutecznie ograniczającym jednocześnie populacje mszyc i przędziorka owocowca, jest opryskiwanie drzew olejami naturalnymi lub parafinowymi. Oleje działają kontaktowo, w sposób mechaniczno-fizyczny, prowadząc do zablokowania procesu wymiany gazowej, w tym oddychania oraz w pewnym stopniu unieruchomienia szkodnika. Bardzo dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie produktu Emulpar 94 EC, zawierającego olej rydzowy tłoczony z nasion lnianki siewnej (Camelina sativa). Ogromną zaletą tego produktu jest wysoka skuteczność w zwalczaniu larw oraz osobników dorosłych wielu gatunków mszyc, występujących nie tylko na jabłoniach, ale i na innych gatunkach drzew owocowych czy krzewów jagodowych. Zastosowanie produktu Emulpar w stężeniu,9 1,2% jest wystarczające aby uzyskać odpowiednio wysoką i zadowalającą efektywność. Ilość cieczy roboczej należy zawsze 4 mszyca jabłoniowo-babkowa [Dysaphis (Pomaphis) plantaginea, fot. 2] zimują w postaci czarnych jaj złożonych w duże skupiska lub pojedynczo na powierzchni pędów (głównie jednorocznych i dwuletnich). Wylęgające się wczesną wiosną larwy żerują na młodych, wykształcających się liściach. Ze względu na wysoką płodność, mszyce bardzo szybko zwiększają liczebność populacji, stąd niezmiernie ważne jest ograniczenie rozwoju tego szkodnika do momentu kwitnienia. W przypadku licznego wystąpienia, mszyce mogą skutecznie ograniczyć lub wręcz zahamować wzrost drzew, co jest szczególnie niebezpieczne w młodych nasadzeniach. W ubiegłym sezonie, najwięcej szkód wyrządziła mszyca jabłoniowo-babkowa, która masowo pojawiła się w wielu sadach, przyczyniając się do zmniejszenia plonu owoców (fot. 3), w skrajnych przypadkach nawet o kilkadziesiąt procent. + produkt o działaniu mechanicznym, oparty na naturalnym oleju + wysoka skuteczność, m.in. na mszyce i przędziorki + przydatny w rolnictwie integrowanym + brak pozostałości w plonach + bezpieczny dla roślin i środowiska Bayer Sp. z o.o., Al. Jerozolimskie 158, Warszawa, tel Ochrona z plusem środek pochodzenia naturalnego Emulpar 94 EC ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące na rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj zalecanych środków bezpieczeństwa.

4 4 Emulpar 94 EC (1,2%) Standard (,2%) 2 terminy ocen: Efektywność (%) preparatów w zwalczaniu przędziorka owocowca na jabłoni Emulpar 94 EC (1,2%) Standard (,2%) 2 terminy ocen: dopasować do faz fenologicznych drzew, tak aby całkowicie pokryła powierzchnię pędów, gałęzi czy konarów oraz dotarła do wszelkich zakamarków i szczelin. Warto jednak pamiętać, że Emulpar jest typowym produktem kontaktowym aby zadziałał, musi mieć styczność ze szkodnikiem! Badania prowadzone w Instytucie Ogrodnictwa w Skierniewicach potwierdziły dobrą efektywność Emulparu w porównaniu do innych produktów o działaniu Skuteczność mechanicznym MOVENTO 1 SC w ochronie mszyc jabłoni lub przed przędziorków mszycami w da- Jeżeli zagrożenie ze strony (wykres 1 1). nym sadzie jest duże, można Termin zabiegu: Ilość wody 7 l/ha MOVENTO 2,25 L/Ha Acetamipryd,125 kg/ha Pirymikarb,4 kg/ha 2 DAA 6 DAA 9 DAA 13 DAA 22 DAA 35 DAA nowa substancja aktywna nowy mechanizm działania w roślinie działa systemicznie dwukierunkowo zwalcza nawet trudne szkodniki, np. bawełnice, miodówki spełnia wymogi Integrowanej Ochrony Skuteczność MOVENTO 1 SC w ochronie jabłoni przed mszycami MOVENTO 2,25 L/Ha Acetamipryd,125 kg/ha Pirymikarb,4 kg/ha 2 DAA 6 DAA 9 DAA 13 DAA 22 DAA 35 DAA zastosować blok olejowy polegający na wykonaniu pierwszego zabiegu olejem parafinowym w okresie bezlistnym, kiedy mszyce oraz przędziorek zaczynają się wylęgać z jaj, a kolejne zabiegi wykonywać Emulparem, który nie wykazuje objawów fitotoksyczności. Emulpar można stosować kilka razy w sezonie, aż do momentu dojrzewania owoców, pamiętając by nie wykonywać jednak zabiegu w niesprzyjających warunkach atmosferycznych (wysoka temperatura lub duże nasłonecznienie). Zgodnie z zasadami integrowanej ochrony roślin, ze względu na bezpieczeństwo organizmów pożytecznych oraz proces zapobiegania wywołaniu odporności, zabiegi produktami z grupy pyretroidów polecane są wczesną wiosną, kiedy to ich wpływ na pożyteczną entomofaunę jest minimalny. Warto jednak wykonać taki zabieg ze względu na szerokie spektrum działania środków z tej grupy chemicznej. Stosując m.in. Decis Mega 5 EW zwalczamy nie tylko mszycę jabłoniową ale również kwieciaka jabłkowca. Aby dokładnie wyznaczyć termin wiosennego zabiegu preparatem olejowym czy pyretroidem niezbędne są częste lustracje sadu w okresie bezlistnym drzew oraz po ruszeniu wegetacji. Kontrola w tych terminach pozwala na dokładne oszacowanie poziomu zagrożenia oraz stadium rozwojowego agrofaga w poszczególnych kwaterach. Weź szkodniki w dwa ognie Movento 1 SC ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące na rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj zalecanych środków bezpieczeństwa. Bayer Sp. z o.o., Al. Jerozolimskie 158, Warszawa, tel Działaj systemicznie ale wcześnie Drugim istotnym okresem w walce z mszycami jest czas po kwitnieniu, kiedy to zwiększa się nie tylko populacja tych szkodników, ale również niezwykle skutecznych w ich zwalczaniu organizmów pożytecznych, takich jak: biedronki, złotooki (fot. 4), skorki, drapieżne bzygowate i pryszczarki. Oprócz stwarzania tym organizmom odpowiednich warunków do bytowania i rozwoju, należy tak dobierać produkty do chemicznej ochrony, aby były selektywne tzn. bezpieczne dla

5 5 Fot. 4. Larwa złotooka pospolitego efektywnego drapieżcy mszyc fot. 1 4 S. Jabłoński Mocny front w walce z chorobami Radosław Suchorzewski, Bayer Sp. z o. o. pożytecznych organizmów. Jeżeli określimy potrzeby i wymagania odnośnie do działania danego produktu, np.: wysokiej skuteczności w zwalczaniu mszyc jabłoniowej i jabłoniowo-babkowej oraz bawełnicy korówki, selektywności w stosunku do organizmów pożytecznych, stosunkowo długiego okres działania systemicznego w połączeniu z ochroną przyrostów rozwijających się po zabiegu, najlepszym rozwiązaniem spełniającym wszystkie wymienione kryteria będzie zastosowanie preparatu Movento 1 SC. Wyniki badań (wykres 2), których celem było określenie skuteczności oraz długości działania poszczególnych substancji aktywnych: spirotetramatu (Movento), pirymikarbu oraz acetamiprydu w zwalczeniu mszycy jabłoniowej najlepiej pokazują efektywność i długość działania poszczególnych substancji aktywnych. Efekt działania Movento po dwóch dniach od zabiegu był niewystarczający (oscylował na poziomie 2%), co jest związane ze specyfiką działania substancji aktywnej tego środka, która musi zostać pobrana przez roślinę, a następnie przemieszczona w niej w dwóch kierunkach (góra/ dół). Po 6 dniach skuteczność Movento w zwalczaniu mszycy jabłoniowej wynosiła > 9% i utrzymywała się na takim poziomie nawet do 35 dni po zabiegu!!! Warto dodać, że żaden z produktów porównawczych, w dłuższej perspektywie czasu, nie osiągał skuteczności na zadowalającym poziomie. Biorąc więc pod uwagę fakt długości działania Movento, zabieg warto przeprowadzić między końcem kwitnienia jabłoni, a tzw. opadem czerwcowym, czyli zwykle na przełomie maja i czerwca. Należy pamiętać, że czynnikiem ograniczającym działanie wszystkich produktów układowych mogą być silnie poskręcane i zdeformowane liście (efekt żerowania mszycy jabłoniowo-babkowej), w których uszkodzone wiązki przewodzące nie są w stanie efektywnie transportować pobranej substancji aktywnej. Dlatego też, ochronę przed tymi szkodnikami należy rozpocząć w momencie tworzenia się kolonii. Dobór preparatów do odpowiednich stadiów rozwojowych szkodnika, w konkretnym etapie sezonu wegetacyjnego, często sprawia problemy sadownikom i przyczynia się do niepowodzeń w ochronie. Warto zatem najpierw ocenić stan zagrożenia ze strony konkretnego szkodnika, stadium rozwoju, w którym znajduje się większość populacji oraz poszukać informacji na temat warunków pogodowych i innych czynników, które mają wpływ na skuteczność konkretnych produktów. W integrowanej ochronie roślin należy wykorzystywać wszelkie znane i dostępne metody ochrony upraw przed chorobami, ograniczające w największym, możliwym stopniu zużycie chemicznych fungicydów. Takie działanie jest nie tylko narzędziem bezpiecznym dla konsumentów, ale i dla środowiska. Wśród nowoczesnych rozwiązań są produkty zawierające mikroorganizmy antagonistyczne wobec sprawców chorób. Oręż w walce z chorobami stanowi, m.in. mikrobiologiczny środek grzybobójczy i bakteriobójczy Serenade ASO. Jego biologicznie aktywnym czynnikiem jest szczep QST 713 bakterii Bacillus subtilis (mikroorganizmu występującego naturalnie w przyrodzie). Środek ten przeznaczony jest do stosowania w ochronie przed chorobami różnych upraw ogrodniczych, w tym drzew owocowych i roślin jagodowych. Zgodnie z etykietą, Serenade wykazuje działanie ochronne roślin przed m.in.: szarą pleśnią (fot. 1), alternariozą, mączniakiem prawdziwym (fot. 2), brunatną zgnilizną drzew pestkowych Ochrona z plusem fungicyd i bakteriocyd biologiczny + Bezpieczeństwo dla środowiska i konsumenta + Przydatny w integrowanych programach ochrony + Spełnia wymogi rolnictwa ekologicznego + Brak pozostałości, brak okresu karencji Serenade ASO ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące na rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj zalecanych środków bezpieczeństwa. Bayer Sp. z o.o., Al. Jerozolimskie 158, Warszawa, tel Fot. 1. Owoc truskawki porażony przez Botrytis cinerea (fot. 3), zgnilizną twardzikową, fuzariozą, rizoktoniozą oraz bakteriami chorobotwórczymi, czyli chorobami różnych gatunków upraw ogrodniczych. Bacillus subtilis QST 713 wykazuje działanie grzybobójcze oraz fungistatyczne i bakteriostatyczne poprzez kontakt z patogenem na powierzchni roślin i wytwarza substancję, która zakłóca funkcjonowanie błon komórkowych patogenów. B. subtilis QST Teraz w ochronie porzeczek i borówki!

6 6 5 Fot. 2. Tkanka liści porażonych przez mączniaka prawdziwego przebarwia się i zawija ku górze Luna Experience 4 SC wiosną lub przed zbiorami Tomasz Gasparski, kierownik ds. Technicznego Zarządzania Uprawami (sadownictwo i warzywnictwo) firmy Bayer fot. 1-3 archiw. Fot. 3. Objawy brunatnej zgnilizny drzew pestkowych na owocach czereśni konkuruje także z patogenami o przestrzeń życiową i składniki odżywcze oraz indukuje systemiczną odporność rośliny. Inni już wiedzą. Czas na nas! Fungicyd Serenade jest za granicą wysoko pozycjonowany jako skuteczne narzędzie w walce z wieloma patogenami upraw. Na świecie jest wykorzystywany do zwalczania sprawców, którymi są: bakterie z rodzajów: Pseudomonas, Xanthomonas oraz Erwinia amylovora; grzyby z rodzaju Botrytis; patogeny odglebowe rodzajów: Rhizoctonia, Phytophthora i Fusarium. Ponadto Serenade może być wykorzystywany do ograniczenia patogenów roślin: z rodzaju Sclerotinia oraz powodujących plamistości liści: Alternaria spp., Monilinia spp., Colletotrichum spp., a także takich chorób roślin, jak antraknoza i mączniak prawdziwy (na różnych gatunkach roślin). Serenade jest zalecane np. przez doradców włoskich do zwalczania chorób bakteryjnych (Erwinia amylovora). Amerykańskie zalecenia wskazują także na skuteczność Serenade m.in. w ochronie jabłoni i gruszy przed zarazą ogniową i mączniakiem prawdziwym (Podosphaera leucotricha). W zapobieganiu porażeniu roślin przez zarazę ogniową skuteczna okazuje się w USA aplikacja produktu zawierającego B. subtilis w okresie przed i w czasie kwitnienia, w warunkach sprzyjających infekcji bakteriami E. amylovora. Serenade, w połączeniu z innymi produktami może być także według zaleceń holenderskich stosowany w ochronie jabłek przed chorobami przechowalniczymi. W Holandii zabiegi Serenade są także zalecane w zapobieganiu chorobom powodowanym przez patogeny z rodzajów: Pseudomonas, Monilinia, Botrytis. W okresie Zalety stosowania Serenade ASO: bezpieczny dla środowiska i konsumenta przydatny w integrowanych programach ochrony spełniający wymogi rolnictwa ekologicznego niewykazujący pozostałości w plonach brak karencji możliwość stosowania solo lub w programach z innymi produktami, np. Zato 5 WG, Luna Sensation 5 SC, Luna Experience 4 SC, oraz innymi. kwitnienia zaleca się Serenade do zapobiegania porażeniu kwiatów, a w czasie dorastania i dojrzewania owoców przeciwko gniciu owoców (sprawców: Monilinia spp., Botrytis spp.). Fot. 1. Objawy parcha jabłoni na liściu Fot. 2. Efekt porażenia jabłka przez Venturia inaequalis Wiosną W sadach jabłoniowych, najbardziej powszechnymi chorobami pochodzenia grzybowego są parch jabłoni (fot. 1, 2) oraz mączniak jabłoni (fot. 3, 4). Sprawcy tych chorób, grzyby, odpowiednio: Venturia inaequalis oraz Podosphaera leucotricha mają jednak odmienne cykle rozwojowe. Dla sadownika przy wyborze środka ochrony roślin istotną rolę odgrywa wszechstronność produktu, tak by wykonując jeden zabieg, zabezpieczyć sad przed kilkoma chorobami. Co roku sadownicy stają przed wyborem jaką obrać strategię ochrony jabłoni i gruszy. Do wyboru są oczywiście różne pod względem jakości, skuteczności, wszechstronności i ceny środki ochrony roślin. Obecnie na polskim rynku jest już zarejestrowanych kilka fungicydów, które chronią sady jabłoniowe jednocześnie przed parchem jabłoni, jak również przed mączniakiem. Wśród fungicydów, które skutecznie zabezpieczają jabłonie przed wspomnianymi chorobami należy wymienić środek Luna Experience, który jest gotową mieszaniną zawierającą dwie substancje aktywne fluopyram oraz tebukonazol. W dawce,75 l/ha zabezpiecza sady jabłoniowe i gruszowe przed parchem, mączniakiem oraz całą grupą chorób przechowalniczych. Kilkuletnie badania prowadzone w Polsce w stacjach doświadczalnych Bayer Crop Science oraz w Instytucie Ogrodnictwa w Skierniewicach potwierdzają bardzo wysoką skuteczność środka Luna Experience w zwalczaniu parcha jabłoni w zabiegach zapobiegawczych, jak również interwencyjnych (nawet do 72 godzin po infekcji). W przypadku przewidywanych bardzo silnych infekcji parcha lub też w warunkach intensywnych opadów możliwe jest także stosowanie mieszaniny fungicydu Luna Experience wraz ze środkiem kontaktowym (Luna Experience,75 l/ha + Captan 8 WG 1,5 kg/ha). Z uwagi na wszechstronność działania, wiosną środek Luna Experience najkorzystniej jest uwzględnić w programach ochrony w czasie kwitnienia, stosując go zarówno przeciwko parchowi jabłoni, mączniakowi jabłoni, jak również szarej pleśni/suchej zgniliznie przykielichowej (fot.5). Fot. 3. Mączniak jabłoni prowadzi do deformacji pędów i liści Optymalnym terminem stosowania produktu Luna Experience jest okres kwitnienia sadów. Termin zastosowania tak naprawdę zależy jednak od zagrożenia ze strony patogenów oraz od panujących warunków pogodowych (głównie od

7 7 Fot. 4. Ordzawienie owocu na skutek porażenia grzybem Podosphaera leucotricha Fot. 5. Sucha zgnilizna przykielichowa temperatury powietrza). Mając na uwadze kwitnienie jabłoni i grusz w sezonie 216, w większości regionów Polski nie był to odpowiedni i dobry czas na stosowanie środka Luna Experience, gdyż temperatura powietrza bardzo często była niższa niż 8 1 C. Wiedząc, że jest to środek o bardzo wysokiej skuteczności w ochronie przed parchem i mączniakiem jabłoni, warto było odczekać na dogodniejszy moment na jego zastosowanie. Było to istotne w ochronie przed mączniakiem jabłoni, gdyż optymalną temperaturą, podczas której dochodzi do infekcji, jest około 2 C rozwo- Latem W okresie przedzbiorczym należy podjąć decyzję w kwestii zabezpieczenia jabłek i gruszek na czas przechowywania. Przy wyborze środka wskazane jest wzięcie pod uwagę chorób, które pojawiały się na owocach podczas poprzedniego sezonu przechowalniczego. Jest to istotne, bowiem niektóre fungicydy chronią przed całym pakietem chorób przechowalniczych, inne zaś tylko przed niektórymi. Żeby uchronić plon przed stratami przechowalniczymi spowodowanymi nie tylko przez szarą pleśń (fot. 6), ale również przez gorzką zgnilizną jabłek (fot. 7) oraz parcha przechowalniczego (fot. 8), w zależności od podatności odmiany, przed zbiorami należy wykonać od 1 do 3 zabiegów fungicydowych. Zazwyczaj wystarczają 2 zabiegi przedzbiorcze, wykonane na 5 4 tygodni oraz 2 1 tygodnia przed zbiorem. Program ochrony powinien być dostosowany do podatności odmian, które znajdują się w danym gospodarstwie. Do największych strat w wyniku chorób pochodzenia infekcyjnego dochodzi poprzez występowanie szarej pleśni, gorzkiej zgnilizny jabłek, parcha przechowalniczego, antraknozy (fot. 9) ale nie bez znaczenia są również choroby przyranne, takie jak zgnilizny miękka, mokra i brunatna (fot. 1). W wielu sadach najgroźniejszą chorobą jest gorzka zgnilizna jabłek. Jest to choroba wywoływana przez kilka gatunków grzybów z rodzaju Neofabrea, dawniej zwanego Pezicula. W okresie przedzbiorczym do infekcji dochodzi poprzez Dotychczasowa rejestracja Nowa rejestracja małoobszarowa Gatunek Cel zabiegu Dawka/ha Karencja dni Jabłoń parch jabłoni, mączniak jabłoni, choroby przechowalnicze: gorzka zgnilizna, parch przechowalniczy, szara pleśń, brunatna,75 L 14 zgnilizna, sina pleśń (mokra zgnilizna) Grusza parch gruszy,75 L 14 Wiśnia, Czereśnia brunatna zgnilizna drzew pestkowych,6 L 7 Grusza rak drzew owocowych, rdza gruszy, choroby przechowalnicze: alternarioza, zgnilizna powodowana przez Nectria,75 L 14 galligena, szara pleśń Wiśnia, drobna plamistość liści drzew pestkowych, dziurkowatość Czereśnia liści, szara pleśń, gorzka zgnilizna owoców,6 L 7 Morela, brunatna zgnilizna drzew pestkowych, szara pleśń Brzoskwinia,6 L 7 Malina zamieranie pędów, rdza maliny,6 L 21 Leszczyna monilioza leszczyny,6 L 21 Winorośl mączniak prawdziwy, szara pleśń,5 L 35 Fot. 7. Gorzka zgnilizna na przechowywanych jabłkach Fot. 8. Pin-point charakterystyczne objawy parcha przechowalniczego na składowanych owocach Fot. 1. Brunatna zgnilizna drzew ziarnkowych objawy na owocach Wykres. Skuteczność środków/programów w ochronie przed gorzką zgnilizną jabłek (kontrola = % porażonych owoców) 1 % skuteczności Kontrola Luna Experience,75 L/Ha + ZATO,2 kg/ha 2x ZATO,2 kg/ha 2x boskalid + piraklostrobina,8 kg 2x fludioksonil,45 kg Ariwa 23,1 79,7 79,2 56,7 78,8 Pinova 11, fot. 1 1 T. Gasparski Fot. 6. Efekt przedzbiorczego porażenia jabłek przez Botrytis cinerea jowi sprawcy choroby sprzyja bowiem ciepła i sucha pogoda. Sadownicy, którzy w roku 216 zastosowali fungicyd Luna Experience po kwitnieniu, zauważyli jego wysoką skuteczność w walce z parchem oraz mączniakiem jabłoni. Fot. 9. Objawy antraknozy jabłek otwarte przetchlinki. Pierwsze objawy choroby widoczne są dopiero w czasie przechowywania, kiedy jabłka są już dojrzałe. Po przeniesieniu owoców do warunków pokojowych (temperatura 15 C), następuje bardzo szybki proces dojrzewania owoców i pojawia się duża liczba plam gnilnych, zwłaszcza na odmianach podatnych. Najbardziej podatnymi na gorzką zgniliznę owoców są: Golden Delicious, Ligol, Pinova, Szampion, Rubin, Elstar, Ariwa, Gala, Elise. Luna Experience zastosowana w okresie przedzbiorczym w dawce,75 l/ha zabezpiecza owoce przed gorzką zgnilizną jabłek, parchem przechowalniczym, szarą pleśnią, brunatną zgnilizną, mokrą zgnilizną, alternariozą i zgnilizną powodowaną przez Neonectria galligena. Środek ten, poza szerokim spektrum zwalczanych chorób, charakteryzuje się wysoką skutecznością (wykres) w zabezpieczaniu owoców przed tymi chorobami. Karencja dla jabłoni i gruszy wynosi 14 dni. Preparat ten jak najbardziej wpisuje się w listę produktów przeznaczonych do Integrowanej Produkcji. Samo wprowadzenie produktu Luna Experience, jako środka do stosowania w okresie przedzbiorczym, jest bardzo korzystne, gdyż tym samym sadownik ma większą możliwość rotacji fungicydów w swoim gospodarstwie, co zabezpiecza przed możliwością uodparniania się grzybów, sprawców wielu chorób. Ostateczną decyzję o najlepszym terminie stosowania środka Luna Experience w sezonie 217 warto będzie podejmować w oparciu o nasze komunikaty sadownicze publikowane na stronie internetowej ( Zachęcam do regularnego odwiedzania strony Vademecum, do przeglądania danych ze stacji meteorologicznych oraz do zapoznawania się z naszymi zaleceniami, które opracowywane są na podstawie obserwacji z różnych regionów Polski.

8 8 Nowe rejestracje 217 w sadach, jagodnikach i warzywach. Sprawdź! Luna... i życie nabiera smaku! Nowy standard w ochronie upraw ogrodniczych: wyższa skuteczność w zwalczaniu najważniejszych chorób dłuższe przechowywanie po zbiorze poprawa zdrowotności roślin lepsza jakość plonów Luna Experience 4 SC ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące na rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj zalecanych środków bezpieczeństwa. Bayer Sp. z o.o., Al. Jerozolimskie 158, Warszawa, tel