Spis treści. I Podstawy produkcji zwierzęcej (A. Filistowicz, T. Szulc, A. Zielak-Steciwko) Przedmowa...17

Transkrypt

1 Spis treści Przedmowa I Podstawy produkcji zwierzęcej (A. Filistowicz, T. Szulc, A. Zielak-Steciwko) 1. Znaczenie produkcji zwierzęcej i kierunki jej rozwoju Znaczenie produkcji zwierzęcej w rolnictwie Produkcja i spożycie artykułów pochodzenia zwierzęcego Rozwój produkcji zwierzęcej Pochodzenie i udomowienie zwierząt gospodarskich Niektóre pojęcia i nazwy zootechniczne Wybrane elementy doskonalenia zwierząt Zmienność i dziedziczność Dziedziczenie cech jakościowych Dziedziczenie z pełnym dominowaniem 48 Dziedziczenie pośrednie niepełne dominowanie 49 Dziedziczenie płci i cech sprzężonych z płcią 51 Współdziałanie genów nieallelicznych 54 Allele wielokrotne 58 Geny letalne, semiletalne i subwitalne 59 Dziedziczenie cech ilościowych Zmienność fenotypowa, genotypowa i środowiskowa 61 Podobieństwo genetyczne i fenotypowe osobników 65 Odziedziczalność 66 Korelacje między cechami 69 Genetyczne uwarunkowanie cech użytkowych 71 Metody doskonalenia zwierząt Etapy pracy hodowlanej 74 Selekcja 78 Metody kojarzenia 80 Metody krzyżowania Podstawy żywienia zwierząt Znaczenie żywienia Wpływ żywienia na użytkowość zwierząt Wpływ żywienia na skład mleka 87 Wpływ żywienia na skład i jakość jaj 92 Wpływ żywienia na skład i jakość mięsa 92 Wpływ żywienia na płodność 93 5

2 Chów i hodowla zwierząt Fizjologiczne podstawy żywienia zwierząt Mierniki wartości pokarmowej pasz Zapotrzebowanie bytowe i produkcyjne zwierząt Normowanie i dawkowanie pasz Preliminarz i bilans pasz Podział pasz Pasze objętościowe 108 Pasze treściwe 112 Pasze pochodzenia zwierzęcego 112 Produkty uboczne przemysłu rolno-spożywczego 112 Dodatki paszowe 114 Przemysłowe mieszanki paszowe 114 Prawo paszowe Technika żywienia zwierząt Wpływ magazynowania i konserwacji pasz na ich wartość pokarmową Piśmiennictwo II Bydło (T. Szulc, H. Houszka) 1. Hodowla i użytkowanie bydła Typy użytkowe bydła Rasy bydła Rasy o użytkowości mlecznej 126 Mięsne rasy bydła 128 Rasy o użytkowości dwukierunkowej 133 Mleczne rasy bydła hodowane w Polsce 133 Rozród bydła Wychów cieląt Wychów jałowic Żywienie krów mlecznych Pasze w żywieniu krów mlecznych 161 Żywienie krów w okresie zasuszenia 163 Żywienie w okresie laktacji 165 Systemy żywienia krów mlecznych 167 Żywienie bydła mięsnego Użytkowanie mleczne Skład i jakość mleka Mięsne użytkowanie bydła Przydatność zwierząt do opasu 185 Kategorie opasu młodego bydła 187 Ocena użytkowości mięsnej bydła 189 Doskonalenie bydła Ocena pokroju Ocena pokroju bydła mlecznego 196 Ocena pokroju bydła mięsnego 203 Ocena pokroju ras o użytkowości dwukierunkowej 204 Ocena wartości hodowlanej

3 Spis treści Zasady oceny i selekcji buhajów ras mlecznych 209 Identyfikowanie zwierząt, dokumentacja hodowlana, księgi bydła zarodowego 211 Pielęgnacja zwierząt Budynki dla bydła Rodzaje stanowisk Stanowiska uwięziowe 214 Stanowiska wolne (bezuwięziowe) 217 Kojce indywidualne 219 Kojce grupowe 220 Układy technologiczno-funkcjonalne pomieszczenia głównego Ciągi technologiczne 223 Układy technologiczne w budynkach ze stanowiskami indywidualnymi 228 Układy technologiczne w budynkach z kojcami grupowymi 229 Obiekty bezstanowiskowe 230 Pomieszczenia pomocnicze Rodzaje budynków dla bydła Obory 232 Cielętniki 233 Jałowniki 234 Bukaciarnie 234 Piśmiennictwo III Owce (P. Nowakowski) 1. Hodowla i użytkowanie owiec Typy i rasy użytkowe owiec Przykładowy opis trzech ras owiec 241 Doskonalenie cech funkcjonalnych owiec 245 Rozpłód owiec Wychów jagniąt i młodzieży Żywienie owiec Żywienie maciorek 249 Żywienie jagniąt 250 Praktyczne żywienie owiec 251 Dostosowanie obsady owiec do produkcyjności użytków rolnych 253 Systemy produkcji Technologia tradycyjna 254 Alkierzowa produkcja jagniąt 254 Produkcja owczarska oparta na tanich paszach 254 Produkcja jagniąt rzeźnych w systemie nasilonych wykotów 256 Organizacja procesu produkcji owczarskiej Okres stanówki 257 Okres wykotów i wychowu jagniąt 258 Tucz jagniąt odsadzonych 258 Wychów młodzieży hodowlanej 258 Użytkowanie owiec Użytkowanie mięsne 259 Ocena i klasyfikacja zwierząt rzeźnych 260 Użytkowanie wełniste 262 Użytkowanie mleczne 264 Użytkowanie kożuchowo-futrzarskie 264 Dokumentacja i znakowanie owiec Budynki dla owiec Systemy utrzymania owiec

4 Chów i hodowla zwierząt Zadawanie pasz i pojenie Rodzaje budynków dla owiec Układy technologiczno-funkcjonalne Urządzenia towarzyszące Okólniki zabiegowe 274 Grodzenie pastwisk dla owiec 275 Piśmiennictwo IV Kozy (T. Gruszecki, A. Szymanowska) 1. Hodowla i użytkowanie kóz Typy użytkowe i rasy kóz Rasa biała uszlachetniona 280 Barwna uszlachetniona 281 Koza karpacka 281 Koza saaneńska 281 Koza alpejska 282 Koza burska 282 Ocena użytkowości kóz Użytkowanie rozpłodowe i odchów koźląt Użytkowanie mleczne kóz Użytkowanie mięsne kóz Użytkowanie wełniste i puchowe Skóry kozie Żywienie kóz Pomieszczenia dla kóz i ich wyposażenie Zabiegi pielęgnacyjne i znakowanie zwierząt Znakowanie zwierząt Kozy w środowisku przyrodniczym Piśmiennictwo V Trzoda chlewna (S. Jasek, H. Houszka) 1. Hodowla i użytkowanie świń Typy użytkowe świń Typ smalcowy 310 Typ słoninowy 310 Typ tłuszczowo-mięsny 311 Typ mięsny 311 Rasy świń Rasy typu mięsnego 311 Rasy typu tłuszczowo-mięsnego 313 Rasy typu słoninowego 314 Rasy typu smalcowego 314 Ocena pokroju świń Użytkowość rozpłodowa loch Użytkowanie rozpłodowe knurów Użytkowość tuczna i rzeźna świń

5 Spis treści Ocena użytkowości rzeźnej 318 Ocena przyżyciowa 319 Ocena stacyjna 322 Organizacja hodowli trzody chlewnej w Polsce Program hodowlano-produkcyjny trzody chlewnej Model strukturalny hodowli i zasady doskonalenia 327 Dokumenty hodowlane oraz warunki wpisu zwierząt do ksiąg hodowlanych 328 Żywienie świń Pasze stosowane w żywieniu świń 330 Pasze produkowane przez przemysł paszowy 331 Systemy żywienia 331 Sposoby zadawania pasz (żywienie dawkowane i do woli ) 333 Tucz świń Tucz intensywny 335 Tucz późny, ekstensywny 337 Znakowanie świń Budynki dla świń Rodzaje stanowisk Kojce grupowe tradycyjne 340 Kojce grupowe z całą podłogą ażurową 342 Kojce grupowe na głębokiej ściółce 343 Kojce grupowe z podłożem samoczyszczącym się (ze skośnym podłożem) 345 Stanowiska indywidualne 345 Stanowiska z kombinowanym systemem utrzymania 346 Kojce porodowe 349 Technika zadawania pasz Zadawanie pasz suchych 352 Zadawanie pasz mokrych 353 Pojenie świń Pomieszczenia pomocniczo-usługowe Rodzaje budynków dla świń Chlewnia loch luźnych i prośnych 356 Chlewnia porodowa 357 Sektor prosiąt odsadzonych 357 Warchlakarnie i tuczarnie 358 Wychowalnie młodzieży hodowlanej 359 Pomieszczenia dla knurów stadnych 359 Piśmiennictwo VI Konie (H. Houszka) 1. Hodowla i użytkowanie koni Typy użytkowe i rasy koni Rasy gorącokrwiste 365 Rasy półkrwi 366 Rasy zimnokrwiste 368 Rasy prymitywne 369 Budowa i ocena pokroju konia Ocena wartości użytkowej Ocena na podstawie pokroju 376 Ocena chodów 376 Ocena na podstawie prób dzielności 377 9

6 10 Chów i hodowla zwierząt Ocena wartości hodowlanej Identyfikacja koni Umaszczenie 379 Odmiany, odznaki i dodatkowe cechy umaszczenia 380 Określanie wieku konia 381 Rozpłód koni Wychów źrebiąt i młodych koni Żywienie koni Pasze stosowane w żywieniu koni 384 Żywienie różnych grup koni 384 Użytkowanie koni Użytkowanie zaprzęgowe 387 Użytkowanie wierzchowe 388 Użytkowanie mięsne 390 Inne rodzaje użytkowania 390 Sport konny i wyścigi Skoki przez przeszkody 391 Ujeżdżenie 392 Wszechstronny konkurs konia wierzchowego (WKKW) 392 Powożenie zaprzęgami 393 Woltyżerka 393 Rajdy długodystansowe 394 Jazda western 395 Wyścigi konne Budynki dla koni Rodzaje stanowisk Stanowiska uwięziowe 399 Boksy 401 Zadawanie pasz i pojenie Rodzaje stajni Stajnie stanowiskowe 403 Stajnie bezstanowiskowe 404 Pomieszczenia i urządzenia pomocnicze Rodzaje budynków Stajnie dla klaczy matek i ogierów 405 Porodówki 405 Wychowalnie młodzieży 406 Stajnie dla koni wierzchowych i zaprzęgowych 406 Urządzenia towarzyszące i specjalne Okólniki i padoki 406 Maneże i kryte ujeżdżalnie 407 Bieżnie i karuzele 408 Parkury, czworoboki i tory konkursowe 408 Piśmiennictwo VII Drób (E. Łukaszewicz, H. Houszka) 1. Hodowla i użytkowanie drobiu Typy użytkowe, rasy i linie drobiu Kury 416 Indyki 418 Kaczki 419 Gęsi 420 Strusie 420 Inne gatunki drobiu w hodowli 421 Doskonalenie i organizacja hodowli drobiu Reprodukcja drobiu

7 Spis treści Warunki i zasady lęgów 425 Seksowanie piskląt 427 Budowa i ocena jakości jaj Żywienie drobiu Żywienie kur 433 Żywienie kurcząt brojlerów 437 Żywienie indyków 437 Żywienie kaczek i gęsi 439 Żywienie strusi 440 Mięsne użytkowanie drobiu Nieśne użytkowanie kur Programy świetlne dla drobiu Budynki dla drobiu i systemy utrzymania Systemy produkcji System podłogowy 456 System podłogowo-rusztowy 456 System klatkowy 457 System alternatywny 459 Systemy utrzymania indyków Systemy utrzymania gęsi i kaczek Systemy utrzymania strusi Zadawanie pasz Pojenie drobiu Usuwanie odchodów Zbiór jaj Typy budynków Wychowalnie 470 Budynki dla ptaków dorosłych 470 Brojlernie 470 Pomieszczenia pomocnicze Piśmiennictwo VIII Zwierzęta futerkowe (G. Jeżewska-Witkowska, S. Socha) 1. Charakterystyka gatunków Lis pospolity Lis polarny Jenot Norka amerykańska Tchórz hodowlany Królik Nutria Szynszyla Znaczenie ekonomiczne mięsożernych zwierząt futerkowych Znaczenie ekonomiczne roślinożernych zwierząt futerkowych Zasady sprzedaży, klasyfikacja i sortowanie skór przeznaczonych na aukcję

8 Chów i hodowla zwierząt 2. Rozpłód i odchów młodzieży Specyfika rozmnażania lisów i jenotów Specyfika rozmnażania norek i tchórzy hodowlanych Rozmnażanie zwierząt poliestrycznych Ciąża, wykoty i odchów młodzieży Żywienie Żywienie zwierząt mięsożernych Pasze pochodzenia zwierzęcego 493 Pasze pochodzenia roślinnego 495 Dodatki paszowe i mieszanki pełnoporcjowe 495 Zasady normowania 496 Przygotowanie i zadawanie karmy 503 Żywienie zwierząt roślinożernych Żywienie królików 503 Żywienie nutrii 506 Żywienie szynszyli Budynki i urządzenia fermowe Pomieszczenia dla zwierząt mięsożernych Pomieszczenia gospodarcze pomocnicze 514 Pomieszczenia dla zwierząt roślinożernych Pomieszczenia dla królików 514 Pomieszczenia dla nutrii 516 Pomieszczenie dla szynszyli Organizacja pracy hodowlanej Znakowanie i identyfikacja zwierząt Ocena wartości użytkowej Ochrona zdrowia zwierząt Ważniejsze choroby zakaźne zwierząt futerkowych Zatrucia pokarmowe i choroby niedoborowe Piśmiennictwo IX Inne ssaki wykorzystywane w hodowli (T. Szulc) 1. Wprowadzenie Informacja o hodowanych gatunkach Bawół domowy Żubr Wielbłąd Lama Alpaka Jeleń szlachetny Renifer

9 Spis treści Daniel Osioł Piśmiennictwo X Hodowla zwierząt towarzyszących i laboratoryjnych (A. Filistowicz, P. Przysiecki) 1. Zwierzęta towarzyszące ssaki Pies domowy Kot domowy Fretka Królik Szynszyla Świnka morska Chomik Myszoskoczek Myszy rasowe Szczury rasowe Inne gryzonie w hodowli Ptaki jako zwierzęta towarzyszące Kanarek Papużka falista Przepiórka japońska Pomieszczenia dla zwierząt Żywienie zwierząt towarzyszących Higiena i profilaktyka Zwierzęta laboratoryjne Piśmiennictwo XI Owady użytkowe (A. Roman) 1. Pszczoła miodna Rasy pszczół użytkowane w Polsce Biologia pszczoły miodnej Rozwój osobniczy pszczoły 605 Rodzina pszczela 605 Gniazdo rodziny pszczelej 607 Porozumiewanie się pszczół 608 Życie rodziny pszczelej w ciągu roku

10 Chów i hodowla zwierząt Odnawianie się składu rodziny 609 Wzrastanie siły rodziny i okres rójki 610 Pożytek główny 610 Okres zmniejszenia się siły rodziny i odnawiania jej składu 611 Przygotowanie rodziny do zimowli 611 Zimowla 611 Baza pokarmowa pszczół Wpływ pszczół na plonowanie roślin Gospodarka pasieczna Typy gospodarki pasiecznej 615 Organizacja pasieczyska i pasieki 616 Typy uli użytkowanych w Polsce i podstawowy sprzęt pasieczny 617 Prace pasieczne w sezonie pożytkowym 620 Hodowla pszczoły miodnej Specyfika i etapy pracy hodowlanej 624 Wychów i poddawanie matek pszczelich Trzmiel ziemny Biologia rodziny trzmieli Metody chowu trzmieli Pszczoły samotnicze Miesierka lucernowa Murarka ogrodowa Porobnica murówka Jedwabnik morwowy Biologia jedwabnika morwowego Chów jedwabnika morwowego Baza pokarmowa jedwabnika morwowego 638 Piśmiennictwo XII Chów i hodowla ryb słodkowodnych w stawach (R. Polechoński, W. Dobicki) 1. Wstęp Hodowla karpi Stawy karpiowe Charakterystyka stawów karpiowych Woda i jej parametry w stawach karpiowych Technologia chowu karpi Żywienie karpi Gospodarka stawowa Inne gatunki ryb w stawach karpiowych Ryby drapieżne 658 Ryby niedrapieżne 659 Ryby roślinożerne

11 Spis treści Pozaprodukcyjne walory stawów karpiowych Organizacja produkcji w gospodarstwie karpiowym Podstawy prawne rybactwa stawowego Hodowla pstrąga tęczowego Hodowla pstrąga tęczowego Zapotrzebowanie pstrągów na tlen Hodowla pozostałych gatunków Hodowla ryb jesiotrowatych Restytucja jesiotra bałtyckiego Piśmiennictwo XIII Obiekty inwentarskie (H. Houszka, T. Szulc) 1. Obiekty inwentarskie i ich zasiedlanie Struktura i obrót stada Urządzanie budynków inwentarskich Dowóz pasz 682 Zużycie wody w obiektach 683 Usuwanie odchodów 684 Usuwanie gnojowicy 684 Usuwanie obornika 687 Składowanie odchodów Płyty obornikowe 689 Zbiorniki na gnojówkę i wodę gnojową 691 Zbiorniki na gnojowicę 691 Składowanie pasz Silosy na kiszonki 694 Silosy na pasze sypkie i granulowane 695 Wybiegi i okólniki XIV Higiena utrzymania zwierząt (T. Szulc, H. Houszka) 1. Higiena środowiska hodowlanego Wpływ czynników klimatycznych na organizm zwierząt Promieniowanie 703 Wilgotność powietrza 709 Ruch powietrza 711 Ochładzanie 711 Dźwięk i hałas 712 Właściwości chemiczne, fizyczne i biologiczne powietrza w pomieszczeniach inwentarskich Zanieczyszczenia mechaniczne i biologiczne powietrza 714 Gleba, obornik, gnojowica Woda w produkcji zwierzęcej Higiena siedliska hodowlanego Lokalizacja budynków inwentarskich (ekistyka) Ciepłochłonność budynków

12 Chów i hodowla zwierząt Bilans cieplny i dogrzewanie pomieszczeń Wentylacja pomieszczeń Wentylacja naturalna, grawitacyjna 724 Wentylacja mechaniczna 725 Wentylacja hybrydowa 727 Obliczanie ilości powietrza wentylacyjnego 727 Higiena mechanizacji produkcji zwierzęcej Higiena żywienia Higiena obsługi Pielęgnacja zwierząt Transport zwierząt Etologia, zoopsychologia Dobrostan w chowie zwierząt Niektóre formy behawioru zwierząt utrzymywanych grupowo Reakcje etologiczne i produkcyjne zwierząt na czynniki chowu Zastosowanie etologii i ergonomii w optymalizacji chowu zwierząt Ochrona zdrowia zwierząt Rodzaje schorzeń Profilaktyka i prewencja w chowie zwierząt Sanitarno-higieniczna ochrona zwierząt w budynkach inwentarskich i na fermach Zarządzanie jakością w procesie produkcji i przetwórstwa Piśmiennictwo