,,Dopalacze Historia problemu i nowe rozwiązania prawne

Transkrypt

1 ,,Dopalacze Historia problemu i nowe rozwiązania prawne Michał Kidawa Artur Malczewski Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii KBPN Warszawa stycznia 2011 r.

2 Co to są dopalacze? Dopalacz, czy dopalacze - termin nie posiadający charakteru naukowego. Używa się go potocznie, dla nazwania grupy różnych substancji lub ich mieszanek o rzekomym bądź faktycznym działaniu psychoaktywnym, pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, nie znajdujących się w wykazie substancji kontrolowanych przepisami ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Sprzedaż odbywa się za pośrednictwem wyspecjalizowanych sklepów (tzw. smart shops, fun shop ). Nazwa smart shop pochodzi od własności sprzedawanych substancji, reklamowanych jako usprawniające funkcje poznawcze

3 Oferta sklepów Cała gama wyrobów kolekcjonerskich nie przeznaczonych do użytku przez ludzi : Produkty: spice, sence, devils, masakrator, sherry, love koko, dominator, cocolino itd.. Syntetyczne (legal highs) vs. Naturalne (herbal highs) Klasery, fajki, wagi, literatura

4 Oferta sklepów Syntetyczne kanabinole - w działaniu zbliżone do THC Syntetyczne katynony: metylon, mefedron, butylon - posiada działanie empatogenne/lekko stymulujące - podobne do MDMA, lecz mniej intensywne. (A. Shulgin)

5 Dopalacze historia problemu do 2008 sporadyczne informacje o stronach internetowych w Polsce oferujących legalne substancje psychoaktywne początek 2008r. początek działalności dopalacze.com nowa jakość w profesjonalnej oprawie marketingowej połowa 2008r. otwarcie pierwszego sklepu stacjonarnego w Łodzi do końca 2008r. 40 sklepów w centrach większych polskich miast luty 2009 CLK zidentyfikowało JWH-018 w produktach Spice Artcic Synergy Smoke i Genie 8 maj 2009 weszła w życie nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Na rynku pojawiają się nowe substancje mefedron oraz syntetyczne kanabinoidy. 25 sierpnia 2010 weszła w życie kolejna nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. do października funkcjonowało ponad 1200 sklepów

6 Działania inspekcji sanitarnej Wobec rosnącej liczby informacji o hospitalizacjach związanych z dopalaczami oraz po doniesieniach medialnych o kilku przypadkach ciężkich zatruć, a nawet zgonów spowodowanych dopalaczami Począwszy od funkcjonariusze Państwowej Inspekcji Sanitarnej wraz z funkcjonariuszami policji zamknęła wszystkie sklepy i hurtownie zajmujące się handlem tzw. dopalaczami Podstawą prawną - art. 27 ustawy 1 i 2 oraz artykułu 31 a z dnia 14 marca 1985 o państwowej inspekcji sanitarnej.

7 Prawo Ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 20 marca 2009 [Dz.U. z 2009 Nr 63 poz. 520] Weszła w życie 8 maja 2009 Wprowadza pod kontrolę prawną: BZP, JWH-018 oraz 15 roślin najczęściej występujących w składzie dopalaczy BENZYLPIPERAZYNA, ARGYREIA NERVOSA, BANISTERIOPSIS CAAPI, CALEA ZACATECHICHI, CATHA EDULIS, ECHINOPSIS PACHANOI, JWH-018, KAVA KAVA, LEONOTIS LEONURUS, MIMOSA TENUIFLORA, MITRAGYNA SPECIOSA, NYMPHEA CAERULEA, PEGANUM HARMALA, RIVEA CORYMBOSA, SALVIA DIVINORUM, TABERNANTHE IBOGA, TRICHOCEREUS PERUVIANUS Ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 10 czerwca 2010 [Dz.U. z 2010 Nr 143 poz. 962] Weszła w życie 25 sierpnia 2010 Wprowadza pod kontrolę prawną: mefedron oraz grupę syntetycznych kanabinoli MEFEDRON, JWH-073, JWH-398, JWH-250, JWH-200, CP 47,497 + homologi, HU-210 Ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o inspekcji handlowej z dnia 8 października 2010 [Dz.U. z 2010 r. nr 213; poz. 1396] Weszła w życie 27 listopada 2010

8 Nowelizacja ustawy podstawowe założenia - definicja środek zastępczy substancję pochodzenia naturalnego lub syntetyczne go w każdym stanie fizycznym lub produkt, roślinę, grzyba lub ich część, zawierające taką substancję, używane zamiast środka odurzającego lub substancji psychotropowej lub w takich samych celach jak środek odurzający lub substancja psychotropowa, których wytwarzanie i wprowadzanie do obrotu nie jest regulowane na podstawie przepisów odrębnych; do środków zastępczych nie stosuje się przepisów o ogólnym bezpieczeństwie produktów

9 Nowelizacja ustawy podstawowe założenia zakaz reklamy Zabrania reklamy i promocji środków spożywczych lub innych produktów przez sugerowanie, że posiadają one działanie takie jak substancje psychotropowe lub środki odurzające lub ich użycie, nawet niezgodne z przeznaczeniem, może powodować takie skutki Za złamanie przepisów będzie groziła grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

10 Nowelizacja ustawy podstawowe założenia Zakazuj się wytwarzania oraz wprowadzania do obrotu środków zastępczych Kara za złamanie zakazu: od do PLN Nadzór nad przestrzeganiem przepisów prowadzi Państwowa Inspekcja Sanitarna Właściwy Państwowy Inspektor Sanitarny ma prawo wycofać z obrotu na czas do 18 miesięcy produkty, co do których zachodzi uzasadnione podejrzenie, że mogą być niebezpieczne dla życia w celu ich zbadania Koszty badań ponosi podmiot. Jeśli w drodze badań nie stwierdzi się niebezpieczeństwa produktu, koszty są zwracane.

11 Użytkownicy - typologia problemowi z doświadczeniem psychonauci nowicjusze

12 Skala zjawiska CBOS - Młodzież 2008 Projekt badawczy na zlecenie Krajowego Biura

13 Odsetki uczniów, którzy używali poszczególnych środków chociaż raz w swoim życiu ,5 CBOS ,8 17, ,2 9,0 5,5 4,8 3,6 3,5 3,4 3,2 2,9 2,3 2,2 2,1 0 Marihuana, haszysz Leki uspokajające i nasenne Alkohol razem z marihuaną Alkohol razem z tabletkami Amfetamina Ecstasy Poppersy Grzyby halucynogenne Dopalacze tzw. smarty Sterydy anaboliczne Leki przeciwkaszlowe Substancje wziewne LSD Kokaina Szałwia wieszcza (salvia divinorum)

14 Odsetki uczniów, którzy używali poszczególnych środków w ciągu ostatnich 12 miesięcy ,4 11,2 10,1 7,1 3,7 3 2,6 2,4 2 1,9 1,9 1,3 CBOS ,1 1,1 1 Marihuana, haszysz Leki uspokajające i nasenne Alkohol razem z marihuaną Alkohol razem z tabletkami Amfetamina Ecstasy Dopalacze tzw. smarty Poppersy Grzyby halucynogenne Leki przeciwkaszlowe Sterydy anaboliczne LSD Kokaina Szałwia wieszcza (salvia divinorum) Substancje wziewne

15 Odsetki uczniów, którzy używali poszczególnych środków w ciągu ostatnich 30 dni ,3 4,9 4,7 CBOS ,1 1,5 1,1 1,1 1,1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,6 0,6 0,5 0 Marihuana, haszysz Alkohol razem z marihuaną Leki uspokajające i nasenne Alkohol razem z tabletkami Dopalacze tzw. smarty Amfetamina Ecstasy Grzyby halucynogenne Leki przeciwkaszlowe Poppersy Sterydy anaboliczne Kokaina Substancje wziewne Szałwia wieszcza (salvia divinorum) LSD i inne halucynogeny

16 Skala zjawiska Millward Brown SMG/KRC na zlecenie KBPN 2009 W ramach badań typu OMNIBUS Próba 1000 respondentów Wiek respondentów: lat

17 Odsetki badanych, którzy używali poszczególnych środków chociaż raz w swoim życiu 7% 6% 5% 4% 3% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 0% Leki uspokajające i Marihuana lub haszysz Amfetamina Ecstasy Dopalacze tzw. smarty Kokaina/crack LSD Grzyby halucynogenne Astrolit Heroina Metadon Kompot polska heroina GHB Sterydy anaboliczne Substancje wziewne

18 Odsetki badanych, którzy używali poszczególnych środków w ciągu ostatnich 12 miesięcy 6% 5% 5% 4% 3% 2% 1% 0% 2% 2% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 0% 1% 1% 0% 1% 1% Leki uspokajające i Marihuana lub haszysz Amfetamina Ecstasy Dopalacze tzw. smarty Kokaina/crack LSD Grzyby halucynogenne Astrolit Heroina Metadon Kompot polska heroina GHB Sterydy anaboliczne Substancje wziewne

19 Odsetki badanych, którzy używali poszczególnych środków w ciągu ostatnich 30 dni 5% 4% 4% 4% 3% 3% 2% 2% 1% 1% 1% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% Leki uspokajające i Marihuana lub haszysz Amfetamina Ecstasy Dopalacze tzw. smarty Kokaina/crack LSD Grzyby halucynogenne Astrolit Heroina Metadon Kompot polska heroina GHB Sterydy anaboliczne Substancje wziewne

20 Jak przeciwdziałać? Aktywne monitorowanie na poziomie krajowym Stała współpraca z EMCDDA oraz innymi krajami UE Naukowa/interdyscyplinarna ocena ryzyka (zabezpieczenie środków finansowych na prowadzenie analiz i badań) W uzasadnionych przypadkach wprowadzenie stałej kontroli prawnej substancji Działania informacyjno-edukacyjne

21 Europejski System Wczesnego Ostrzegania o Nowych Narkotykach Cel: Identyfikacja nowych substancji psychoaktywnych pojawiających się na europejskiej scenie narkotykowej, wymiana informacji, ocena ryzyka oraz opracowanie rekomendacji co do ewentualnej kontroli prawnej na poziomie europejskim dla Rady Unii Europejskiej. Partnerzy w ramach Systemu: Krajowe punkty kontaktowe (National Focal Points) zlokalizowane w Krajach UE. Rolę koordynatora Systemu w ramach EU pełni EMCDDA.

22 Aktywny monitoring Rejestracja zdarzeń medycznych związanych z środkami zastępczymi Rejestracja zatruć spowodowanych środkami zastępczymi Analizy chemiczne i toksykologiczne mające na celu identyfikację substancji będących powodem zatruć i zdarzeń medycznych Możliwość pozyskiwania oraz identyfikowania substancji wchodzących w skład substancji zastępczych Wymiana informacji

23 Zespół ds. oceny ryzyka zadania Składający się z niezależnych ekspertów/naukowców z różnych dziedzin: chemii, farmakologii, toksykologii, prawa, epidemiologii i socjologii, odznaczających się uznana z zakresu narkotyków i narkomanii. analiza informacji o zagrożeniach związanych z używaniem środków zastępczych przekazywanych przez członków zespołu, systemu monitorowania oraz Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomani; przeprowadzanie procedury oceny ryzyka przedstawianie rekomendacji dla Ministra Zdrowia co do wprowadzenia ograniczeń i zakazów; dokonywanie okresowych ocen zagrożeń związanych z używaniem środków zastępczych;

24 Ocena ryzyka - zakres Ocena ryzyka uwzględnia: właściwości fizyczne i chemiczne środka zastępczego lub zawierających go produktów; szkody zdrowotne związane z używaniem środka zastępczego lub zawierających go produktów; szkody społeczne związane z używaniem środka zastępczego lub zawierających go produktów; ryzyko powstania uzależnienia związane z używaniem środka zastępczego lub zawierających go produktów; regulacje zawarte w powszechnie obowiązujących aktach prawnych w tym w przepisach prawa międzynarodowego; analizę możliwych rozwiązań prawnych, w tym wprowadzenia ograniczeń, zakazów lub określenia warunków produkcji, obrotu lub stosowania środka zastępczego lub wprowadzania do obrotu lub stosowania zawierających go produktów oraz rodzaje i zakres tych ograniczeń, zakazów lub warunków, a także ocenę konsekwencji ich wprowadzenia.

25 Akcja edukacyjnoprofilaktyczna,,dopalacze mogą Cię wypalić

26 adresowana do młodzieży w wieku lat, potencjalni klienci sklepów z,,dopalaczami rzetelna informacje o nowych substancjach informacje o ryzyku związanym z używaniem informacje o legalności

27 Mity czy fakty "dopalacze są bezpieczną alternatywą dla substancji nielegalnych" "dopalacze są wyrobami kolekcjonerskimi" "dopalacze są legalne w całej Europie" poza tabletkami imprezowymi, dopalacze to w większości zioła lub ich mieszanki od setek lat wykorzystywane w obrzędach religijnych. Wszystkie są pochodzenia naturalnego. Żadnej chemii

28 Zagrożenia? Każda substancja psychoaktywna w określonych warunkach może być niebezpieczna Substancje psychoaktywne działają trochę inaczej na każdy organizm Skład chemiczny dopalaczy jest nieznany, występują tam nowe substancje, których wpływ na organizm ludzki nie jest przebadany naukowo. Mieszanie dopalaczy z lekami, narkotykami, czy alkoholem może potęgować ich działanie i wprowadzać zagrożenie dla życia. Część tzw. dopalaczy ma niskie właściwości psychoaktywne Część dopalaczy powoduje nieprzyjemne efekty uboczne (wymioty, bóle głowy, dreszcze)

29 Kampania adresowana do rodziców dopalacze-wypalacze Ulotka adresowana do rodziców Scenariusz spotkania z rodzicami Informacje o kampanii dostępne za stronie

30 Skąd brać informacje - internet - EMCDDA Action on New Drugs

31 Dziękuję za uwagę