Marek Janicki. a.m.) Schnippel 1935, s Universitätsbibliothek Eichstätt-Ingolstadt, Cod. st 698, s GSaPK, Ordensbriefarchiv

Transkrypt

1 1 Marek Janicki Zabytki przewidziane do digitalizacji i zamieszczenia w kolekcji Bitwa pod Grunwaldem w ramach Elektronicznego Archiwum Zabytków Piśmiennictwa Polskiego (do r. 1600) PoniŜsze zestawienie zawiera dobór najwaŝniejszych tekstów dotyczących bitwy pod Grunwaldem i jej tradycji, spełniających kryteria określone w definicjach podstawowych EAZPP. W zestawieniu podano (o ile było to moŝliwe na podstawie dostępnych kopii) dokładną lokalizację (strony, karty) w poszczególnych kolekcjach rękopiśmiennych, dziełach drukowanych i samych zabytkach treści związanych z bitwą grunwaldzką. W wielu przypadkach ich lokalizację dokładniej nieopisaną będzie moŝna ustalić na podstawie wskazanych edycji po ich zdigitalizowaniu. Znaczna część wymienionych w tabelach zabytków wejdzie w skład innych kolekcji, takich jak: Historiografia, Jan Kochanowski, Muzykalia. Spośród edycji i tłumaczeń XIX-XXI w. uwzględnione zostały te, które przekazują teksty najlepiej. W przypadku kilku druków XIX-XX w. są to jedyne zachowane bądź znane dziś przekazy zabytków rękopiśmiennych. W takich przypadkach digitalizacji wymagają wszystkie wskazane a wydane niezaleŝnie przekazy (z wyłączeniem ich późniejszych przedruków). W tabelach druki XV-XVII w. opisano ze skróconymi tytułami, nazwy miejsc wydania podając głównie w formach spolszczonych. Druki XIX- XXI w. opisane zostały przy pomocy skrótów, które odsyłają do dołączonego jako osobna całość Wykazu skrótów i bibliografii. I. Dokumenty i Listy Zabytek Rękopis(y), sygn. Druk(i) Tłumaczenia Pod Grunwaldem, 16 SSRP, III, s (z Kopczewski, lipca 1410: Król nieistniejącego rękopisu Siuchniński Władysław zawiadamia Stadtarchiv we Frankfurcie 1960, s. 57- małŝonkę, królową a.m.) 59 Annę Cylejską o odniesionym zwycięstwie Pod Grunwaldem, 16 lipca 1410: Król Władysław zawiadamia arcybiskupa Mikołaja Kurowskiego o odniesionym zwycięstwie Pod Grunwaldem 1 (prope Ostrobog), 16 VII Universitätsbibliothek Eichstätt-Ingolstadt, Cod. st 698, s GSaPK, Ordensbriefarchiv Schnippel 1935, s CDL, nr IV, s (przedruk w: ASP, I, s Zob. Gąsiorowski 1972, s. 55.

2 2 1410: Władysław Jagiełło zawiadamia rajców Torunia i inne miasta Ziemi Chełmińskiej o zwycięstwie grunwaldzkim, wzywając do złoŝenia mu przysięgi wierności Pod Grunwaldem, 17 lipca 1410: Nadanie króla Władysława Jagiełły dla Iwana Suszyka z Romanowa Pod Olsztynkiem, 18 lipca 1410: Król Władysław zawiadamia biskupa poznańskiego Wojciecha Jastrzębca o odniesionym zwycięstwie CiąŜeń, 29 VII 1410: Wojciech Jastrzębiec biskup poznański do duchownych swojej diecezji przebywających w Rzymie Pod Malborkiem, 6 VIII 1410: Król Władysław Jagiełło obiecuje opatce domu pokutnic zakonu Zbawiciela w Gdańsku, (OBA) [Reg. I], nr , nr 95) (XX 92a) 2 AGAD, MK 118, k. 177v-178v (transumpt Stefana Batorego dok. wystawionego po rusku w tł. na polski) 1. nieistniejący dziś rękopis Stadtarchiv, Frankfurt a.m. 2.BN 8006 (Kodeks Heilsberski albo Piotra z Szamotuł, zawierający tzw. Dopełnienie Szamotulskie, s ), (list do Jastrzębca) s BCz, Teki Naruszewicza 10, nr 151 Universitetsbiblioteket, Uppsala, Cod. C 6, k. 8r. ZDM, 6, nr 1743, s SSRP, III, s ; 2. MPH, II, s (z Dopełnienia Szamotulskiego) 3. KDW, V, n 163, s SSRP, III, s ; 2. Lubomirski, Plenkiewicz 1902, s (edycje z nieistniejącego dziś rękopisu Stadtarchiv we Frankfurcie a.m.) Nyberg 1974, s. 71 Lubomirski, Plenkiewicz 1902, s Za: Hubatsch 1948, s. 78.

3 3 Ŝe wkrótce przystąpi do powiększenia uposaŝenia jej klasztoru Kraków, 6 VIII 1410: BłaŜej Stephani (Szczepanowica z Jankowic) 3 do Teodoryka von Niehm o zwycięstwie grunwaldzkim Anonimowy list Polaka do dostojnika kurii papieskiej o przebiegu wojny z KrzyŜakami ok. 15 XII 1410 (zapis przed 1418) 4 Pod Malborkiem, 16 IX 1410: Król Władysław Jagiełło prosi Jana, biskupa pomezańskiego o zezwolenie na załoŝenie w miejscu bitwy pod Grunwaldem klasztoru reguły św. Brygidy Inowrocław, 11 XI 1410: Król Władysław Jagiełło do Henryka z RoŜmberka o przebiegu konfliktu z KrzyŜakami i sprawie oszczerstw w związku z udziałem w wojskach polskolitewskich schizmatyków i pogan. Lubomirski, Plenkiewicz 1902, s (z nieistniejącego dziś rękopisu Stadtarchiv we Frankfurcie a.m.), por. (przedruk [w:])werminghoff 1911, s BJ 440, k. 95v CE, I/1, nr 42, s Universitetsbiblioteket, Uppsala, Cod. C 6, k. 8v. 1.(oryginał) Státní oblastní archiv v Třeboni, Hist(orica) 114; 2. (kopia współczesna) GSaPK, Ordensbriefarchiv (OBA) [Reg. I], nr 1397 (1410 Nov. 11 (XX s. No)) 5 Nyberg 1974, s CE, III: Dodatek, nr 2, s Lubomirski, Plenkiewicz 1902, s Potkowski 1990, s CCMAeBJ, II, s Za: Hubatsch, s. 82.

4 4 [Brześć Kujawski] 6, 2 XII 1410: Król Władysław Jagiełło do jednego z kardynałów o oszczerstwach krzyŝackich Kraków, 20 XII 1410: Dokumenty wystawione kancelarii królewskiej w sprawie okupu Mikołaja Warnsdorfa i dwóch innych dowódców zacięŝnych Zakonu (pierwsze zapis nazwy miejsca bitwy w błędnej formie Grunwalt, która utrwaliła się na następne stulecia) 7 [Lublin], 13 XI 1412: Marcin Stoegner na prośbę króla Władysława Jagiełły i za zgodą miasta Lublina rezygnuje z kaplicy NP Marii za murem miejskim na rzecz Jana Hoelwassa prokuratora brygidek ze Szwecji celem wzniesienia tam klasztoru reguły św. Brygidy, który ma zostać uposaŝony przez króla Inowrocław, 9 listopada 1410, Manifest BJ 440, k. 95r-v CE, I/1, nr 41, s. 35 AGAD, Zb. dok. perg., nr 52; nr 612; nr 619; nr 3267 Archiwum Diecezjalne w Lublinie, Ms. vol. 22, k. 397v-398v; Biblioteka PAU-PAN, Kraków, 2354, nr 14 (= 8, 18 ) GSaPK, Ordensbriefarchiv Pelech 1987, II, s Nyberg 1974, s CDL, nr VII, s , 6 Zob. Gąsiorowski 1972, s Zob. Biskup 1991, s. 100.

5 5 Władysława Jagiełły do gości Zakonu 13 stycznia 1520: Zygmunt I zleca Tomaszowi plebanowi z Dąbrówna zarząd probostwa in campo prelii (OBA) [Reg. I], nr 1396 (1410 Nov. 9 (XXa 52)) 8 AGAD, MK 33, s. 644 II. Historiografia (kroniki, herbarze, noty historyczne i inne) Zabytek Rękopis(y), sygn. Druk(i) Tłumaczenia Cronica conflictus 1. BK 1506 (całość) 1. Cronica conflictus 1911; 2. BJ 7112, całość MPHsn, XII, s k. (Cronica, k. 13r-v) Rocznik Miechowski BN (sygn. Cesarskiej Bibli. Publ. w Petersburgu, Lat F I vel 51), rkp spalony w 1944 r., fotokopie reprodukowane w edycji Z. Budkowej, zob. Rocznik miechowski 1960, VI tabl. po s. 122) MPH, II, s ; Rocznik miechowski 1960, s. 132 Kronika Konfliktu Władysława króla polskiego z KrzyŜakami w roku pańskim 1410, przeł. J. Danka, A. Nadolski, Olsztyn b.r.w. [1984] 8 Za: Hubatsch 1948, s. 82.

6 6 Rocznik Świętokrzyski - kontynuacje 1. (ok. 1411?) 2. (2-3ćw. XV) 3. (r. 1484, rkp Jana z Niegloszowa) 9 4. (ok ) 1. BJ 7112 (całość 16 k.) 2. BJ BK 817, k. 27r-27v. 4. BN II (dawn. Biblioteka Baworowskich 33), k. 1v-12r (cały rocznik) MPHsn, XII: 1. s s s s. 88 Rocznik Małopolski (ok lata dwudzieste) 10 Kronika sporów polsko-krzyŝackich z Kodeksu Sędziwoja z Czechla (ok. 1420) Nota Klemensa Drzewickiego w Kalendarzu Katedry Krakowskiej (po 1422?) Tzw. Dopełnienie Szamotulskie w Kodeksie Heilsberskim albo Piotra z Szamotuł tzw. Spominki Krakowskie Jan z Dąbrówki, Komentarz do Kroniki Polskiej mistrza Wincentego zwanego BN 3003 (tzw. Kodeks Kuropatnickiego), s (cały rocznik) BCz 1310, s : Chronica rerum inter Polonos et Cruciferos gestarum (ok. 1420) 11 AKKK 209, k. 36v- 37r 12 (dawniej s ) BN 8006, s (całość), s MPH, III, s. 202 Chłopocka 2000 s MPHsn, V, s MPH, II, s (brak krytycznego wydania zabytku). 1. BN, BOZ cim. 28, MPH, III, s (s. 240) k. 89v 2. BCz 1310, s. 360 (do niedawna: s. 359) 13 BJ 2574, s. 103 MPHsn, XIV, s MPHsn, XII, s. XXXVII (nota z k. 27v rękopisu), por. dane z bazy internetowej Biblioteki Kórnickiej. Kodeks odnaleziony w 1963 r. w Bibliotece PAN w Krakowie i wówczas zwrócony do Kórnika, stąd brak jego opisu w katalogu Zatheya (Zathey 1963). 10 Błaziak 1996, s. 220; Drelicharz 2003, s Zob. Błaziak 1996, s ; Chłopocka 2000, s Uwaga! Po r w rękopisie częściowo w zmieniono paginację. Niektóre strony mogą więc ulec przesunięciu. 12 Foliacja wprowadzona w r (informacja AKKK). 13 Rękopis częściowo przepaginowany po r. 2003

7 7 Kadłubkiem Tzw. Zbieranka skrócona o polskich królach (proweniencji śląskiej) 14 Jan Długosz, Stanisław Durink, Banderia Prutenorum, zob. poniŝej w tabeli: Trofea i Pamiątki Jan Długosz, Annales BCz 1310, s MPH, III, s I. tzw. autograf i rękopis świętokrzyski albo Sierakowskiego oraz kodeks Krzysztoporskiego Długosz, Annales, I-II, s ; XI-XII, s , Długosz, Roczniki, I-II, s ; X-XI, s , ; Michael 14 Błaziak 1996, s Kodeks Lat. F.I, nr 326 (por. MPH, III, s. 285), na którym Bielowski oparł swą edycję nie istnieje. Informacja z bazy BN rejestrującej rewindykaty petersburskie. 16 Dymmel 1992, s Dymmel 1992, s NaleŜałoby od razu wykonać kopię równieŝ t. III (BK 198), choć do Grunwaldu nie jest on potrzebny. 19 Dymmel 1992, s. 30.

8 8 1. tzw. Autograf (BCz 1306, k. 31 z Chorografii) 2. Kodeks Świętokrzyski (albo Jana Sierakowskiego) 16, lata 20. XVI w. 17, t. I (rkp BN III 8053); t. II (rkp BK 197, ss. 886) 18 3.Kodeks Jana Krzysztoporskiego (lata ) 19, t. II (rkp BN Akc (Zbiór Schaffgotschów)) II. kodeksy tzw. Grupy Scypiona 1 BO 109 I 20 (koniec 1 poł. XVI w.) 21 ; 2.tzw. Scypiona albo Kostki (koniec XVI w.) 22, t. III (rkp BCz 1301 IV); 3.BN 6808 (lata 70.(?) XVII w.) , s Jan Długosz, Liber beneficiorum (opis fundacji klasztoru brygidek w Lublinie i określenie typologiczne mieczy grunwaldzkich) Anonim 24, Vita Sbignei cardinalis et episcopi AKKK, sygn. 197 (Regestrum monasteriorum), k. 315r-v BJ 107, s (s ) Długosz, LB, III, s Długosz, Opera, I, s (s. 555); Koczerska 1979, s Przekaz tekstu najbardziej zbliŝony do prototypu grupy Scypiona (Dymmel 1992, s. 40). 21 Dymmel 1992, s Dymmel 1992, s Dymmel 1992, s Zob. Koczerska 1979, s

9 9 Cracoviensis (po przed 1478) 25 - fragment dotyczący starcia z Dipoldem von Köckeritz Cronica quomodo domini Cruciferi exorti sunt [...] et a Polonis prostarti sunt... De origine Cruciferorum... (powstałe w kręgu Jana Długosza, w latach 70. XV w.) 26 BAV, Chigi, Q II 51, k. 127r-130v (129v- 130v) Niedersächsischen Staats- und Universitätsbibliothek, Göttingen, Ms. Theol. 207, k. 1 r.-33r. (k. 15r- 15v) 62 (s ) Wenta 1990, s ; Drelicharz 2008, s. 568, przyp. 8 (korekty i uzupełnienia edycji Wenty) Wenta 1990, s Spominki wiślickie MPH, III, s Spominki lwowskie BN 3003, s. 154 MPH, III, s. 251 II Spominki pilzneńskie BO 2009/II MPH, III, s (s. 248) [w:] Acta officii consularis Pilsnensis Rocznik Kaspra Perzyńskiego (po ok. 1548) Rocznik Jana z Targowiska (zm. 1492) biskupa przemyskiego BO 665 (na ostatniej karcie współoprawnego z rkp druku Evangelium Nicodemi domini nostri Iesu Christi discipuli i częściowo na k. 267,267a, 273v i 273v.) 28 (ze spalonego w 1944 r. kodeksu BOK) MPH, III, s MPH, III, s (s. 234, pod r. 1408) 25 Koczerska 1979, s Zob. Wenta 1990, s , Kętrzyński, III, s. 131, gdzie przekazana nota własnościowa: Liber hic Gasparis Perzynsky comparatus anno Domini Za: MPH, III, s. 218; Kętrzyński, III, s. 131

10 10 (prowadzony po r. 1479) 29 Rocznik poznański (II. albo młodszy) (pocz. XVI w.) 30 Zapiska w Roczniku bernardyna Grzegorza- Paulina ze Stramnic (po 1487, klasztor bernardynów w Bydgoszczy 32 ) Annotationes historicae Martini Biem - Notaty historyczne Marcina Biema z Olkusza (zm. 1540) (po 1490) 33 Maciej z Miechowa, Chronica Polonorum, Jost Ludwik Decjusz (Decius), De Iagellonum familia, Na karcie tyt. druku: Manipulus curatorum officia sacerdotum (1489), Bibl. Kapitulna, Gniezno, sygn. Pl 81a 31 Vincentius Ferrerius, Sermones de tempore et e sanctis, Coloniae 1487, Biblioteka Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu, Inc. 91, na odwrocie karty tyt. Jacobus Philippus de Bergamo, Supplementum cronicarum, Wenecja 1490, BJ inc. 1108: k. 181v, 184v, 226v, 228v, (232v), 240r, 241v, 243r, 244v, 245v, 249r. MPHsn, VI, s (s. 137) Nowacki 1958, s (s. 176) Kowalczyk 1987, s Kraków 1519; 2. wyd. II zmienione, Kraków 1521, s. CCLXXVIII-CCLXXXII 3., przedr. [w:] Johannes Pistorius, Polonicae historiae corpus, t. II, Bazylea 1582, s [w:] Maciej z Miechowa, Chronica, wyd. II zmienione, Kraków 1521, s. XL-XLI; 2. przedr. [w:] Johannes Pistorius, Polonicae historiae corpus, t. II, Bazylea 1582, s Zob. MPH, III, s MPHsn, VI, s. XLVIII-XLIX 31 Za: MPHsn, VI, s. XLVIII, przyp Nowacki 1958, s Wydawca niesłusznie, jak się wydaje, połączył tekst zapiski z tekstem trójwersowego epigramu chronologicznego 33 Kowalczyk 1987, s. 260

11 11 Simon Grunau, 1. BG, sygn. Ms 1281 Preussische Chronik (I (XVI w.), (Wstęp, redakcja ok. 1521) 34 traktaty I-IV, X-XIX); 2. GSaPK, sygn. XX. HA Msc A 2º. 6 (XVI/XVIIw.), (traktaty X-XIX) 35 Bernard Wapowski, Kronika BN III (akc. 9806, niegdyś Biblioteka Baworowskich 68) Grunau I, traktat XIV, cap , s Brak edycji tekstu łacińskiego z opisem bitwy grunwaldzkiej. Marcin Bielski, Kronika 1.Kronika wszystkiego świata, Kraków 1551, k. 231v-233r; 2. toŝ, wyd. II zmienione, Kraków 1554; 3. toŝ, pt. Kronika to jest historia świata, Kraków 1564, k. 383v- 384v; 4. Kronika polska, wyd. J. Bielski, Kraków 1597, s Wapowski 1847, s (opis bitwy), 306 (triumfalne wprowadzenie chorągwi do Krakowa) 34 Za: Zonenberg 2009, s Za: Zonenberg 2009, s. 8, przyp. 2-3.

12 12 M. Kromer, De origine et rebus gestis Polonorum libri XXX, Jan Herburt, Chronica sive Historiae Polonicae - - descripio, Alessandro Guagnini (Gwagnin), Sarmatiae Europeae descriptio Maciej Stryjkowski, O początkach, wywodach, dzielnościach Maciej Stryjkowski, Kronika, Marcin Murinius, Kronika mistrzów pruskich, BN III 6806, k. 223v- 233v Bazylea , s ; 2. toŝ, wyd. II, Bazylea 1558, s <18>; 3. toŝ, wyd. III, zmienione, Bazylea 1568 (war. A i B), s ; 4. toŝ, przedr. [w:] Johannes Pistorius, Polonicae historiae corpus, t. II, Bazylea 1582, s Basileae 1571, s Kraków 1578, k. 33v-35r; 2. Spira 1581, k. 18v-19v; 3. przedr. [w:] Johannes Pistorius, Polonicae historiae corpus, t. II, Bazylea 1582, s opr. J. Radziszewska, Warszawa 1978, s Królewiec 1582, s Toruń 1582, 1. wariant A (egz. BG, sygn. Pa o adl. 3); 2. wariant B (egz. BK), k. Q2v-R3r 3. (reedycja:) wstęp i opracowanie Z. Nowak, Olsztyn 1989, s Kromer 1857, s Liczne błędy w paginacji.

13 13 Stanisław Sarnicki, Księgi hetmańskie (1. Opis bitwy ze schematem; 2. wzmianki o chorągwiach krzyŝackich; 3. Fr. ks. X: O triumfiech -wzmianki o pieśniach śpiewanych przez rycerstwo, w tym o pieśni o bitwie pod Grunwaldem) Wojciech (Albertus) Sarnicki, Triumphus (przeróbka łacińska ks. X. Ksiąg hetmańskich Stanisława Sarnickiego) Stanisław Sarnicki, Annales sive de origine et rebus gestis Polonorum et Lithuanorum libri octo Bartosz Paprocki, Herby rycerstwa polskiego Bartosz Paprocki, Ogród królewski Caspar Schütz, Historia rerum Prussicarum Rocznik Wojciecha Chotelskiego (z adnotacją: Ex cronicis) (przed 1576-ok. 1599(?)) 37 (dwa uzupełniające się rękopisy:) BJ 171, s. 191, 193, , (321, ); AGAD, Arch. Pub. Potockich 325/I, s. 300, 303, , Grabowski 1840, s ryc. po s. 6; 2. Kowalczyk 1976, s (s. 337, 339); 3. Grabowski 1845, s Kraków 1581; (przedruk:) Kowalczyk 1976, s (s ) Kraków 1587, s. <3> Kraków 1584, s (edycja Banderia Prutenorum) Praga 1599, k. 163r-169r 1. Zerbst 1592, k. 112r-115v 2. Lipsk 1599, k. 102v-106r BO 168, k v MPH, III, s (s ) (egz. BUW) III. Mowy i kazania okolicznościowe (w tym na święto Rozesłania Apostołów) Zabytek Rękopis(y), sygn. Druk(i) Tłumacze nia 37 Zob. MPH, III, s. 212, przyp. 2; Dymmel 1992, s. 75, por. Kętrzyński, I, s. 323, gdzie przekazana nota własnościowa: Albertus de Chotel, canonicus Vislicensis, plebanus Dobrowodensis, possesor.

14 14 Mowa Jana z Kluczborka na cześć Władysława Jagiełły (1410) Kazanie Łukasza z Wielkiego Koźmina na dzień św. Brykcjusza (13 XI 1410): De sancto Briccio et rege in missa Universitatis Mowa Andrzeja Łaskarzyca do papieŝa Jana XXIII (1411) BUWr I Q 376, k.81r-86v. BJ 2215, k. 162v-167, 157, 159, Cz. 1: BUWr, I Q 381 (Kodeks Tempelfelda), k. 97v-98v 38 Cz. II: GSaPK, Ordensbriefarch iv (OBA) [Reg. I], nr 1633 (um 1411 O. D. (XX Budkowa 1960, s Kowalczyk 1960, s (tu edycja fragmentów w przypisach) Cz. 1: Kowalczyk 1996, s ; Cz. 2: Ekdahl 1982, s Za: M. Kowalczyk, 1996, s. 19 (Uwaga! W kodeksie tym dokonywano zmiany foliacji). 39 Za: Hubatsch 1948, s. 97.

15 15 96)) 39 Kazania na dzień BK, I D 52 Rozesłania Apostołów (Kodeks oraz relacja De Magna Mikołaja Bala strage zawierający m.in. kazania Mikołaja z Błonia): 1. De divisione apostolorum sermo, k. 148v-159v; 2. De divisione apostolorum, k v; 3. De magna strage, k v; 4. Divisionis apostolorum sermo, k v Kazanie: Notabile de BJ, przyb. 2/84, divisione Apostolorum (ok. k. 94r-98r 1470) 41 Kazanie: Sermo de divisione Apostolorum Biblioteka OO. Paulinów na Skałce w Krakowie, B 23 (koniec XVw.) 42, s Jan z Dąbrówki, Oratio BCz 1310 contra Cruciferos (1464) 43 (Kodeks Sędziwoja), s. 2-6, s. 5 Stanisław Orzechowski, Funebris oratio habita in funere Sigismundi primi 1. Nicolai Poloni, Sermones de sanctis, Coloniae 1613, s (w rękopisie o trzy zdania więcej) 40 ; 3. MPH, IV, s ; (fragm.) SSRP, III, (fragm.) SSRP, III, s. 441 Kowalczyk 1987, s Kowalczyk 1987, s MPH, IV, s ; 1. Kraków 1548 (vidua Floriani Ungleris), k. A5r; 2. przedr. [w:] Johannes Pistorius, Polonicae historiae corpus, t. II, Bazylea Orzechow ski 1972, s (s. 7-8) 40 Zathey 1963, s Kowalczyk 1987, s Kowalczyk 1987, s Błaziak 1996, s. 227.

16 16 Marcin Kromer, Oratio in funere Sigismundi I Jan Zamoyski, [ ] Oratio, qua Henricum Valesium regem renunciat 1582, s. 34; 1. Kraków 1548 (vidua Hieronimi Vietoris), k. A6v-A7r; 2. przedr. [w:] Johannes Pistorius, Polonicae historiae corpus, t. II, Bazylea 1582, s BN, BOZ 95, k. 1. ParyŜ 1573; 215v Lyon 1574; 3. [w:] Stanisław Reszka, De rebus in electione, profectione, coronacione Henrici regis Poloniae, in Gallia et in Polonia gestis, Rzym 1574 (egz. w BK; BO) 4. AJZ, I, Dodatki, nr 37, s , (s. 462) Kromer 1982, s (s ) IV. Liturgika, muzykalia, rachunki królewskie (w związku z obchodami Święta Rozesłania Apostołów) Zabytek Rękopis(y), Druk(i) Tłumaczenia sygn. Nota o święcie BCz 1444, s. Wolny 1974, s. 292, por. Lalik rozesłania Apostołów , s. 24 w kodeksie Jakuba z (ostatnia) Wiślicy zawierającym Statuty synodalne Mikołaja Trąby z Pontyfikał Zbigniewa Oleśnickiego (przed 1447): Ordo processionis fiende in festo divisionis Apostolorum in memoriam victorie date a Domino Polonis contra Prutenos AKKK, KP 12, (rozdz. LXXIX (cały) + 1 str. Rozdziału następnego Diariusz 1573, s. 208, przyp. d. 45 Kutrzeba 1908, s Rozdziały oznaczone są cyframi rzymskimi w tzw. Ŝywej paginie.

17 17 anno Domini M CCCC decimo Pontyfikał Tomasza Strzempińskiego ( ): j.w. Pontyfikał Fryderyka Jagiellończyka ( ): j.w. Pontifikał Jana Rzeszowskiego (dopisek z XV w., po 1432(?) 49 ) Kolektarz wawelski sprzed 1526 r. Ewangelistarz Piotra Tomickiego ( ) Missale secundum ritum ecclesiae Cracoviensis Missale Ecclesiae et provinciae Gnesnensis Agenda ecclesiae cathedralis Plocensis (k. 207v i nn) 47 AKKK, KP 13, (rozdz. LXXVII + 1 str. rozdziału następnego), k. 246v AKKK, KP 14, (rozdz. LXXX (cały)+1 str rozdziału następnego) 48, ok. k. 187v Biblioteka Kapitulna w Gnieźnie, rkp 152, k. 4nlb.v AKKK, sygn. KP 57, k. 85v AKKK, KP 19, k. CCXVIv- CCXVIIr. Obertyński 1930, s Kolektarz wawelski, s , (s. 371) Wenecja 1532, k. 244r-245r Moguncja 1555, k. 221v-222v Kraków 1554, k. 174v-176r. 47 Na mikrofilmie foliacja niewidoczna; podana [za:] Kolektarz Wawelski, s. 207, przyp. 556 (tu równieŝ podane karty na których rozpoczynają się odpowiednie rozdziały w pontyfikałach Strzempińskiego i Fryderyka Jagielończyka). 48 Mf rejestruje stan przed naniesieniem foliacji. 49 Zob. Obertyński 1930, s. 211,

18 18 Hieronim Powodowski, Agenda seu ritus sacramentorum, cz. II 50 : Agenda seu ritus caeremoniarum ad uniformem Ecclesiarum per universas provincias Regni Poloniae usum, Muzykalia 51 Graduał (katedry krakowskiej(?)), 3 ćw. XV w. Graduał (benedyktynów tynieckich), 1460 Graduał Jana Olbrachta (1506) Graduał (Graduale de sanctis), wyk. w Krakowie dla kolegiaty w Łasku, z fundacji prymasa i arcybiskupa gnieźnieńskiego Jana Łaskiego) Inne Rachunki dworu Kazimierza Jagiellończyka z lat (zapisy dotyczące udziału dworu i rodziny królewskiej w obchodach święta Rozesłania Apostołów) BJ 1267 BN akc AKKK Arch. Państwowe w Łodzi (rkp bez sygnatury AGAD, ASK, RK 19, k. 32r, 39r, 136r- 137v Kraków 1591, cz. II, s : In festo Divisionis Apostolorum RK , , s. 138, 145, 243, Cz. II posiada własną kartę tytułową i stanowi w istocie osobny druk (por. Estreicher, XXV, s ). 51 Muzykalia te wejdą w skład osobnej kolekcji w ramach EAZPP.

19 19 V. Traktaty i publicystyka Zabytek Rękopis(y), sygn. Paweł Włodkowic, 1. BO 166/I, Opinio Ostiensis (6 k v lipca1415) 52 (199v); 2. Cambridge, Emmanuel College, k. Paweł Włodkowic, Oculi (Allegationes pro parte Regis Polonie) (1420) wersja I Henryk z Góry (Henricus Sbigneus de Gora), Tractatulus contra Cruciferos Regni Poloniae invasores ( ) 53 Stanisław Orzechowski, Rozmowa albo dialog albo około egzekucjej, Stanisław Orzechowski, Dialog albo rozmowa około egzekucjej, 239r a-b BCz 232, k (k ) BCz, 1312, k. 168v-178; BO, 824, k v; BJ, 2570 Druk(i) Ehrlich I, s (s. 119) (tekst wraz z tł. polskim i angielskim) Ehrlich III, s (s. 23) (tekst wraz z tł. polskim i angielskim) MPH, IV, Kraków 1563, Dialog V: k. K3v (35v)-N1r (45r), k. M3v (43v)-M4r (44r) Kraków 1564, Dialog V: k. K3v (40v)-N1r (50r), (k. M3v (48v)-M4r (49r)) Tłumaczenia Zob. w kolumnie obok VI. Poezja i pieśni Zabytek Wiersz grunwaldzki z Rocznika Rękopis(y), sygn. BN (sygn. Cesarskiej Druk(i) 1. Ochałówna 1960, s. 106; 2. MPH, II, s Rocznik miechowski 1960, s. 132 Tłumacze nia Ochałówn a1960, s. 52 Ehrlich I, s. LXVII. 53 MPH, IV, s

20 20 Miechowskiego (ok. Bibli. Publ. 1411) 54 w Petersburgu, Lat F I vel 51), k. 138r. (rkp spalony w 1944 r., fotokopie reprodukow ane w edycji Z. Budkowej, zob. Rocznik miechowski 1960) Najdawniejszy polski wiersz grunwaldzki (sprzed 1427 r.) Łaciński wiersz o bitwie grunwaldzkiej z dołączonym epigramem poświęconym t.zw. wojnie głodowej (1414) (sprzed 1427) BN 8006 (Kodeks Heilsberski albo Piotra z Szamotuł, zawierający tzw. Dopełnienie Szamotulskie, s ), (wiersz polski) s BN 8006 (Kodeks Heilsberski albo Piotra z Szamotuł, zawierający tzw. 1. MPHsn, II, s. XIX, przyp. 2; 2. L. Szczerbicka-Ślęk, Grunwald w dawnej pieśni polskiej, Acta Universitatis Wratisaviensis, No 67, Prace Literackie IX, 1967, s MPH, II, s. 868; 2. Ochałówna 1960, s ; Liman 2004, s ; ŚPŁ, s. 122 Ochałówn a 1960, s. 94; Liman 2004, s Ochałówna 1960, s Utwór nieuwzględniony w dotychczas wydanych antologiach polskiej poezji świeckiej średniowiecza (zob. Polska poezja świecka XV wieku, opr. M. Włodarski, wyd. czwarte zmienione, Wrocław 1997), a takŝe w podstawowej syntezie dziejów literatury polskiego średniowiecza T. Michałowskiej (Średniowiecze, wyd. II, Warszawa 1996, s

21 21 Grzegorz z Sanoka, Epitafium Władysława Jagiełły (na tablicy przy nagrobku króla), zob. poniŝej w tabeli: Epigrafika Historia metrica de magna strage alias o wyelgem pobiczu 56, inc. Anno milleno quadringentesimo deno... (zapewne post ante 1457) 57 - najdłuŝszy łaciński wiersz grunwaldzki Wiersz z Rocznika Świętokrzyskiego (z kodeksu mogilneńskiego), inc. Anno M(illeno) C(entum) Dopełnienie Szamotulskie, s ), (wiersz łaciński) s BJ 2115, s ; 2. GSaPK, Ordensbrief archiv (OBA) [Reg. I], nr 1331 (1410 Iulii 15 (LXII 28)) 58 ; 3. BCz 1318, s. 712; 4. AKKK 229, k. 290r- 290v. 5. BK 52, k. 398v- 399r. BJ 228, s. 480 (k. 240v) 1-5. Edycja krytyczna na podstawie wszystkich wymienionych rękopisów: Ochałówna 1960, s Ochałówna 1960, s. 105; 2. MPHsn, XII, s. 84 Ochałówn a 1960, s ; Liman 2004, s ; ŚPŁ, s Ochałówn a 1960, s. 93; Liman 2004, s ; 56 Tytuł wg rkp BK 52, k. 398v (zob. Zathey, s. 170). 57 Zob. Ekdahl 1976, s. 83; Ekdahl 2009, s. 53 (Tu ponowne uzasadnienie odrzucenia wczesnego datowania utworu przez Cz. Ochałównę na ok (por. Ochałówna 1960, s. 92). 58 Za: Hubatsch 1948, s. 78.

22 22 quatuor iungeque deno (zapis 1437) 59 Wiersz chronologiczny w Roczniku bernardyna Grzegorza-Paulina ze Stramnic (po 1487, klasztor bernardynów w Bydgoszczy 60 ) Dwa epigramy z zapisków proboszcza toruńskiego Hieronima Waldau (zanotowane niedługo po 1481) Vincentius Ferrerius, Sermones de tempore et e sanctis, Coloniae 1487, Biblioteka Archiwum Archidiecezj alnego w Poznaniu, Inc. 91, na odwrocie karty tyt. Pius II (Aeneas Silvius Piccolomini), Familiares Epistole familiares, Norymberga 1481 (egz. BG, sygn. XV. 681 (zapiski na wyklejkach I górnej karcie ochronnej) 61 BK I D 52, k. 164 r. Nowacki 1958, s (s. 176) Günther 1907, s. 233, nr 13 Chronostych w Ochałówna 1960, s. 96; Zathey 1963, s. nagłówku relacji De 165 (w odczycie nagłówka relacji De magna strage magna strage); Błaziak 1997, s. 65. Chronostych Pius II Günther 1907, s. 232, nr 12; Petri de Ochałówn 59 CCMAeBJ, I, s. 276, por. Ochałówna 1960, s Nowacki 1958, s Wydawca niesłusznie, jak się wydaje, połączył tekst zapiski z tekstem trójwersowego epigramu chronologicznego 61 Jędrzejowska, Pelczarowa 1954, s. 169, nr 509, egz. sygn. XV. 681

23 23 (poprawniejsza wersja poprzedniego przekazana w dwóch wariantach z których nr 1 zanotowany niedługo po 1481 r.) 62 Chronostych z Katalogu opatów Ŝagańskich Jan z Wiślicy, Bellum Prutenum, Fragment pieśni o bitwie pod Grunwaldem (inc. Hej Polanie...) [w:] Diariusz sejmu warszawskiego Fragment pieśni o bitwie pod Grunwaldem (inc. Hej Polanie ) [w:] Walerian Protasewicz, Mowa na sejmie litewskim w Brześciu, 28 VI 1566 r. (Aeneas Silvius Piccolomini), Familiares Epistole familiares, Norymberga 1481(egz. BG, sygn. XV. 681 (zapiski na wyklejkach I górnej karcie ochronnej) 63 BUWr, IV Q 211, k. 59r. BK 255; BK 256 BK 247, k (k. 94v-95r.); Dusburg, Chronicon Prussiae, Jena 1679, s. 435, przyp. b (autorstwa wydawcy - K. Hartknocha); Ochałówna 1960, s i 106 (nr V) Ochałówna 1960, s. 97, 106 Kraków 1516; (edycja krytyczna) Ioannis Vislicensis bellum Prutenum, ed. I. Smereka, Lwów 1933 Źródłopisma 1861, s. 302, 332, 339. Dziennik Warszawski, t. V, 1826, s a 1960, s. 97 Ochałówn a 1960, s. 97 Wojna pruska, tł. Jan Smereka, Lwów Ochałówna 1960, s. 96 i przyp Jędrzejowska, Pelczarowa 1954, s. 169, nr 509, egz. sygn. XV. 681

24 24 Dwuwiersz-fragment pieśni o bitwie pod Grunwaldem lub o Witoldzie (Witułt idzie po ulicy, Za nim niosą dwie sulicy) Stanisław Sarnicki, Księgi hetmańskie, BJ rkp 171, s. 197, 240; AGAD, Archiwum Publiczne Potockich, rkp 325/I, s. 308, 375. Pierwodruk (błędny): Grabowski 1840, s Pieśń o pruskiej poraŝce Klemens Janicki, Vitae regum Polonorum; Petrus Roysius (Roizius), Epithalamium [optimorum maximorum Sigismundi Secundi] Znane w literaturze przekazy rękopiśmien ne tzw. Rzyszczewsk iego i BOK zaginione lub zniszczone 1. BK BO 159, s Rzyszczewski 1843, s ; 2. Łempicki 1937, s Kraków 1565, k. 12v; 14r-16r 2. Kraków (pomiędzy ), k. C4v (8v) 3. Kraków 1569, k. 12v (edycja+tłumaczenie: Janicki 1966, s , s ) 4. przedr. [w:] Johannes Pistorius, Polonicae historiae corpus, t. II, Bazylea 1582, s Roizius 1900/I, s (edycja+tłumaczenie) Szesnastowieczne epitalamia 1999, s (fr., s , w ) Zob. w kolumnie obok Zob. w kolumnie obok 64 Od tej błędnej edycji powtórzonej przez M. Wiszniewskiego (Historya literatury polskiej, t. III, Kraków 1841, s. 424) pochodzą wszystkie przekazy aŝ po syntezę dziejów literatury polskiego średniowiecza T. Michałowskiej (Michałowska 1996, s. 675), opatrywane przez niektórych autorów fantastycznymi interpretacjami, wiąŝącymi rzekome w tym dwuwierszu szablice z mieczami grunwaldzkimi.

25 25 Augusti et Elisabes Ferdinandi Quiritum regis filiae Maciej Stryjkowski, Goniec cnoty Jan Kochanowski, Zgoda (wzmianka o Grunwaldzie) (1562/1563) Jan Kochanowski, Proporzec albo hołd pruski (1569)(fragment dot. bitwy pod Grunwaldem i Koronowem) Jan Kochanowski, fragment zatyt. w pierwodruku: Fragment bitwy z Amuratem u Warny, dziś znany jako Włodzisław Warneńczyk (ustęp poświęcony Władysławowi Jagielle i bitwie grunwaldzkiej skierowany do Zygmunta Augusta) AKKK, Liber Archivi 6, s Kraków 1574 (egz. BN XVI. Qu. 285), k. L1r (38r)-L2r (39r) Kraków (krytycznej nowoczesnej edycji utworu dotychczas brak); J. Kochanowski, Dzieła polskie, opr. J. KrzyŜanowski, wyd. XII, Warszawa 1989, s (s , w ) Kraków ; Kochanowski 1989, s (s , w ) Fragmenta albo pozostałe pisma Jana Kochanowskiego (wariant B) Kraków 1589 lub ; Kochanowski 1989, s (s , w ) VII. Epigrafika Zabytek Grzegorz z Sanoka, Epitafium Władysława Jagiełły (na tablicy przy Rękopis(y), sygn. 1. BUWr IQ. 380 (Kodeks M. Tempelfelda), Druk(i) 1. Grzegorz z Sanoka 1961, s (s. 341, w ; 2. Brückner 1892, s (s , w ); Tłumaczenia Grzegorz z Sanoka 1961, s ; Liman 65 To wydanie i następne wchodzą do kolekcji EAZPP Jan Kochanowski. 66 To wydanie i następne wchodzą do kolekcji EAZPP Jan Kochanowski. 67 To wydanie wchodzi w skład kolekcji EAZPP Jan Kochanowski 68 Przekaz ze spalonego w 1944 r. kodeksu Jana ze Słupcy studenta Uniw. Krak., zawierający cenne glossy polskie.

26 26 nagrobku króla) Napisy na baldachimie nagrobka Władysława Jagiełły (ok. 1519) k. 106r-107v + k. 14 r. (wg nowej foliacji); 2. BK 197 II; 3. BCz 1298; 4. BJ 33b; 5. BCz 1301; 6. Bibl. KsięŜy Misjonarzy w Krakowie BK 243, k. 380 r.; 2. BCz 971, s. 23 (dwa róŝne, dopełniające się przekazy) 3. Długosz, Annales, XI-XII, s , s ; Długosz, Annales, XI- XII, s S. Starowolski, Monumenta Sarmatarum, Cracoviae 1655, s. 2 VIII. Trofea i pamiątki Zabytek Jan Długosz, Stanisław Durink, Banderia Prutenorum Wzmianka o mieczach grunwaldzkich w Liber beneficiorum Jana Długosza identyfikująca je jednoznacznie jako koncerze 69 Rękopis(y), sygn. BJ AKKK, sygn. 197 (Regestrum monasteriorum), k. 315r Druk(i) Bartosz Paprocki, Herby rycerstwa polskiego, Kraków 1584, s (edycja Banderia Prutenorum); Długosz, Banderia 1958; Ekdahl 1976, s ; Długosz, Banderia 2009 Długosz, LB, III, s. 301 Tłumaczenia Zob. kolumna obok 69 Identyfikacja typologiczna nie wykorzystana w dotychczasowej literaturze przedmiotu, zob. Spieralski 1974.

27 27 Wzmianki o mieczach grunwaldzkich w inwentarzach (protokołach rewizji) Skarbca Koronnego na Wawelu z lat Inwentarz z 1475 r. (alegat w inwentarzu skarbca 1669 r) 2. Inwentarz Inwentarz 1532/ Inwentarz AGAD, MK 208, s AGAD, MK 47, k.335v AGAD, MK 87, k. b352r- 355r 71 (k. 354) 4. AGAD, AZ 636, s Hubert I, s (s. 129) 2. AT, XVI, nr 157, s brak edycji AJZ, I, Dodatek, nr 20, s IX. Ikonografia Zabytek Typus fundationis Academiae Cracoviensis ex Rękopis(y), sygn. Druk(i) BJ, OZGiK: I Tłumaczenia 70 Rewizji skarbca w 1556 r. (a nie jak utrzymuje się w literaturze od czasów F. Kopery w 1555 r. (zob. F. Kopera, Dzieje skarbca koronnego, Kraków 1904, s ), dokonano wówczas na podstawie inwentarza z 1532 r.). Inwentarz ten zachował się w ramach transumptów aktów i listów Zygmunta Augusta związanych ze stanem zachowania skarbca, ściślej wyjęcia pewnych przedmiotów ze skarbca po śmierci Zygmunta I (ale za jego uprzednią zgodą), z przeznaczeniem ich dla królowej Bony i Zygmunta Augusta, po czym zwrotu części z nich przez Zygmunta Augusta, a następnie rewizjami skarbca zarządzonymi przez władcę w latach 1550 i 1555 w związku ze wspomnianymi faktami oraz - zmianami w obsadzie urzędu podskarbińskiego. Cały zespół odnośnych dokumentów i listów z lat nie został specyfikowany i objęty regestem w Matricularum Regni Poloniae Sumaria, pars V, vol. 2, Varsoviae MCMLXI, nr Uwaga. W księdze pomiędzy kartami 351v a 354 odwrócona kolejność kart, zapewne skutkiem niewłaściwego oprawienia, uporządkowana przy pomocy numeracji; następują kolejno kk.: v, a352, a352v,a352, a353, a353v, b352, b352v, b353, 353v, 354r i dalej juŝ właściwie. 72 Edycja dokonana przez M. Myślińskiego w jego ksiąŝce: Klejnoty Rzeczypospolitej. Zawartość Skarbca Koronnego na Wawelu w świetle jego inwentarzy z lat , Warszawa 2007, s nie spełnia (podobnie zresztą jak cała praca) zbyt wielu kryteriów pracy naukowej i nie powinna być polecana komukolwiek.

28 28 altari et epitaphio ad mausoleum divi Iagellonis Przedstawienie bitwy 1. Marcin Bielski, Kronika, Kraków 1564, k. 384r. 2. Marcin Bielski, Kronika polska, wyd. J. Bielski, Kraków 1597, s. 297 Schemat bitwy (dwa zróŝnicowane przekazy) Przedstawienie modlitwy Władysława Jagiełły przed bitwą Stanisław Sarnicki, Księgi hetmańskie: BJ 171, s. 239; AGAD, Arch. Pub. Potockich 325/I, s. 373 Bartosz Paprocki, Ogród królewski, Praga 1599, k. 163r. Przedstawienie bitwy Bartosz Paprocki, Ogród królewski, Praga 1599, k. 168v