SPERGULO-CHRYSANTHEMETUM SEGETI (BR.-BL. ET DE LEEUW 1936) R. TX ON THE SŁOWIŃSKIE COAST. Introduction

Transkrypt

1 Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXXVIII (2006) ZBIGNIEW SOBISZ SPERGULO-CHRYSANTHEMETUM SEGETI (BR.-BL. ET DE LEEUW 1936) R. TX ON THE SŁOWIŃSKIE COAST From Department of Botany and Genetics Pomeranian Academy of Słupsk ABSTRACT. The results of an analysis of differentiation of Spergulo-Chrysanthemetum segeti on Słowińskie Coast are presented. The species richness and structure of communities of this association have been asessed on the basis 19 phytosociological relevés made by the Braun-Blanquet method. The paper presents the occurrence and analytical characteristcs of subatlantic association against the background of habitat condition. Spergulo-Chrysanthemetum segeti is differentiated into two subassociations: S.-C. s. typical and S.-C. s. with Plantago intermedia. Key words: weeds, phytosociology, spring cereal crops and root-crops communities, soil- -agricultural complexes, ATPOL grid, Pomerania region, Słowińskie Coast Introduction The soil in the Słowińskie Coast, just as in the other part of the Polish Lowland, is dominated by soils developed from glacial deposits, mainly clays and sands. The distribution of soils is strictly related to the variations in the bedrock. The most frequent are podsoil and brownsoil (Mrozowski 1974). Fields under cultivation constitute 35% of the total area of the Słowińskie Coast. As far as their farming usefulness is concerned, the predominant are rye soil complexes (62% of arable area), significantly smaller area is occupied by the wheat complexes (23%) and cereal-fodder complexes (15%). Whithin the rye complexes about 60% are taken up by the weak and very weak rye complex, 30% by the good and very good rye complex (Witek 1981). Segetal flora and associations have not been fully researched. The occurence of some segetal species in this region is described in the works of German research: Graebner (1896), Abromeit et al. (1903), Scholz (1905), Müller (1911), Leick (1926), Holzfuß (1937). More information on the segetal species distribution is provided by present authors: Borowiec et al. (1974 a, b), Misiewicz and Sobisz (1981, 1987 a, b), Brzeg (1991), Sobisz (2002). Rocz. AR Pozn. CCCLXXVIII, Bot.-Stec. 10: Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 2006 PL ISSN

2 166 Z. Sobisz The aim of present studies was ecological characteristic, distribution and differentation of Spergulo-Chrysanthemetum segeti in spring cereals and root crops on the Słowińskie Coast. Materials and methods The investigations were conducted in the vegetation seasons and 35 phytosociological relevés were made by the Braun-Blanquet method, commonly used in Poland. Nineteen relevés were used in this study. Soil-agricultural maps in the scale of 1:5000 were applied to evaluate the habitat conditions. The nomenclature used to describe the soil is based on that given by Dobrzański and Zawadzki (1981). The phytosociological table presents full information on the agricultural complex, the type of soil and its mechanical composition. It also presents the phytosociological stability (S) and cover coefficients (D) is calculated according to the Braun-Blanquet scale. For each locality of associations the number of ATPOL square is given, according to the system applied in the Distribution atlas of vascular plants in Poland (Zając 1978). Distribution of localities have been presented on Figure 1: BA59 Wytowno; BA67 Wszędzień; BA69 Grabno, Smużki; BA75 Żukowo Morskie; BA85 Glęźnowo; BA91 Sianożęty; BA92 Łasin Koszaliński; BA93 Będzinko, Strzeżenice Zachodnie; BA94 Dobiesławiec, Jamno; BB00 Kołobrzeg; BB01 Darłowo, Stramnica; CA45 Osieki Lęborskie; CA50 Objazda; CA52 Ciemino, Zgierz. The classification and association nomenclature were given after Matuszkiewicz (2001), the names of weeds species after Mirek et al. (1995) and names cultivated plants after Herse (Szczegółowa uprawa ). Results The association with subatlantic features, which reach the centre is in Western Europe (Kloss 1960, Gehu and Gehu 1973, Kahlberger et al. 1980, Kunzmann 1989, Perring and Walters 1990, Albrecht 1995). The only characteristic species is Chrysanthemum segetum L. (Matuszkiewicz 2001). It is found in segetal-, rarely on ruderal habitats (Misiewicz 1976, Szmeja 1985, Hołdyński 1991, Korniak 1992, Sobisz 1996, 2001 b, Sobisz and Matyjaszek 1997, Ziarnek 1997). The phytocoenoses of Spergulo-Chrysanthemetum segeti were only found in spring cereals (wheat, barley, oat and their mixture) and in root crops (beets, cabbage). The number of species in agrocoenoses recorded in the whole table equal 83 (from 24 to 38 in a relevé, 30 on average). The association is very much characterized by its colourful summer and early autumn aspect. Patches of Spergulo-Chrysanthemetum segeti scleranthetosum occupy sometimes hectares of fields surfaces and create yellow carpets. The floral composition is formed by also such high coverage weeds as: Chenopodium album, Matricaria maritima subsp. inodora, Stellaria media, Fallopia convolvulus, Myosotis arvensis, Equisetum arvense occurring in the constancy class V and IV. Also frequent components are Scleranthus annuus, Rumex acetosella and Spergula arvensis

3 Spergulo-Chrysanthemetum segeti (Br.-Bl. et De Leeuw 1936) Łeba J. Łebsko Łeba Bytów Łupawa Słupia J. Gardno Miastko Wieprza KEY Scale Skala 1: km boundary of mesoregion granice mezoregionu roads drogi localities wyst ę powanie N Kołobrzeg Stramnica Wieprza Łupawa Fig. 1. Distribution of localities of Spergulo-Chrysanthemetum segeti on Słowińskie Coast Ryc. 1. Rozmieszczenie Spergulo-Chrysanthemetum segeti na Wybrzeżu Slowińskim

4 168 Z. Sobisz emphasising the acidophilous character of the subassociation. For the communities developing in cereals, the percentage of characteristic species of the Centauretalia cyani R. Tx order is inconsiderable. The subassociation Spergulo-Chrysanthemetum segeti scleranthetosum is differentiated into two subassociations: the typical one (Table 1, rel. 1-10) and the subassociation with Plantago intermedia (Table 1, rel ). The patches of the association occur on leached brown soils with poorly acid reaction (R = 3.1) developing from loamy sands and clays (typical subassociation), or they develop on brown soils, podzolic soils and black earth type soils (R = 3.0) containig light loam (the subassociation with Plantago intermedia). The developmental optimum of the typical subassociation occurs in the soil of the good wheat complex (2) and very good rye complex (4) and subassociation with Plantago intermedia on the soils of the cereal-fodder complex strong (8) and weak (9). The typical subassociation is distinquished by lack of hygrophilous species and high participation of Scleranthus annuus. In its patches from 24 to 30 species (27 on average) were charted. It occupies slightly slopping terrains. The more favourable trophic and moisture conditions (W = 2.3) of the subassociation with Planatgo intermedia are reflected in a higher number of species (from 30 to 38, average 33). Furthemore, it is characterized by a significant share of hygrophilous species (frequent and abundant occurrence of Plantago intermedia) and characteristics terophytes from Isoëto- Nanojuncetea Br.-Bl. et R. Tx class (Gnaphalium uliginosum, Juncus bufonius) and others hygrophilous taxa, e.g.: Ranunculus repens, Bidens tripartita, Potentilla anserina and Stachys palustris. Visible also, especially in the flora, there are some piedmont characteristics. This is connected, among other things, with a frequent presence of Anchusa arvensis and species of the Galeopsis genus (Wójcik 1973, Hochół 2001). Spergulo-Chrysanthemetum segeti is a rare association in the west and northwest of the country (Sobisz 2001 a). The first localities of this association in Poland were reported by Passarge (1963). Successively others were reported by Herbich (1982, 1994) from the Kaszubskie Lakeland, Pawlak (1981) from the Myśliborskie Lakeland, Szmeja (1983, 1989) from Elbląskie Hills, Warmińska Plain and Górowskie Hills, Hołdyński (1986) from the Iławskie Lakeland, Sobisz (1996) from the Sławieńska Plain and the Damnicka Upland, Anioł-Kwiatkowska et al. (1998) from Odra valley, Błocki (2001) from the Olsztyńskie Lakeland, Ratuszniak and Sobisz (2004) from the Landscape Park Słupia River Valley. Conclusions Spergulo-Chrysanthemetum segeti, an associastion reaching in Poland the eastern limit of its range was studied in the mesoregion Słowińskie Coast. The phytocoenoses under study were only found in spring cereals (wheat, oat, barley and their mixture) and in root crops (beets, cabbage). Distribution of localities of the association was presented in Figure 1. The association Spergulo-Chrysanthemetum segeti has a clear regional character because of attendance of Galeopsis sp. div.; the species have small thermal requirements.

5 Spergulo-Chrysanthemetum segeti (Br.-Bl. et De Leeuw 1936) Spergulo-Chrysanthemetum segeti (Br.-Bl. et De Leeuw 1936) R. Tx Subassociation Podzespół Typical Typowy With Plantago intermedia Z Plantago intermedia Successive number Numer kolejny Date day, month Data dzień, miesiąc year rok Locality Miejscowość G S Rz Ko Ja Kl Z C S Ob. D M Os Ki W Ko B Soil-agriculture complex Kompleks glebowo-rolniczy 2Bw 2Bw 2B 4Bw 4Bw 2B 4Bw 2Bw 4Bw 4Bw 8Bw pgm glp gl pglp pgm pgmp pgm gl pgm pgm pgm 8Bw 8F 8Bw 8BW 8Bw 9D 8Bw 9Dd pgm płi pgm pgm pgm pgm pgl pgl :gl :gsp :gl :gl.glp :gl :gl.pgl :gl :gl.ip :gl.pgl :gl.pl :gl :ps :gl :gl Exposition Ekspozycja W N W SW NW W Inclination ( ) Nachylenie ( ) Cover of cultivated plants (%) Pokrycie rośliny uprawnej (%) Cover of weeds (%) Pkrycie chwastów (%) Number of species in releve Liczba gatunków w zdjęciu Area of releve (m 2 ) Powierzchnia zdjęcia (m 2 ) Table 1

6 170 Z. Sobisz Table 1 cont. Successive number Numer kolejny S D S D Cultivated plants Roślina uprawna Triticum vulgare (spring) IV IV Hordeum vulgare III III Avena sativa II II Beta vulgaris I I Brassica oleracea I I I. Ch. Spergulo-Chrysanthemetum segeti Chrysanthemum segetum V V II. D. Spergulo-Chrysanthemetum segeti scleranthetosum Scleranthus annuus V V 322 Rumex acetosella V IV 167 Spergula arvensis III II 78 III. Ch. Polygono-Chenopodietalia Polygono-Chenopodion Chenopodium album V V 367 Veronica persica IV IV 167 Euphorbia helioscopia III IV 211 Erysimum cheiranthoides III IV 78 Lamium purpureum III III 55

7 Spergulo-Chrysanthemetum segeti (Br.-Bl. et De Leeuw 1936) Table 1 cont. Successive number Numer kolejny Polygonum *pallidum II II 67 Lamium amplexicaule II I 11 Erodium cicutarium I Fumaria officinalis I II 33 IV. D. var. Plantago intermedia Plantago intermedia V 689 Ranunculus repens I V 233 Mentha arvensis V 133 Potentilla anserina IV 78 Gnaphalium uliginosum IV 67 Polygonum hydropiper IV 67 Stachys palustris III 55 Odontites serotina I III 44 Bidens tripartita III 44 Juncus bufonius I II 33 Myosurus minimus II 22 Rorripa palustris II 22 Phragmites australis r I 11 V. D. regional form Postać regionalna Anchusa arvensis V V 633 Galeopsis tetrahit III IV 155

8 172 Z. Sobisz Table 1 cont. Successive number Numer kolejny Galeopsis speciosa IV 189 Lapsana communis I II 33 VI. Ch. Stellarietea mediae Matricaria maritima ssp. inodora V V 417 Apera spica-venti V IV 78 Stellaria media V IV 211 Fallopia convolvulus V IV 122 Vicia hirsuta IV II 22 Myosotis arvensis V III 55 Centaurea cyanus IV IV 78 Viola arvensis IV II 22 Polygonum persicaria III V 89 Polygonum aviculare III III 55 Capsella bursa-pastoris III II 33 Sinapis arvensis III II 33 Raphanus raphanistrum II II 33 Thlaspi arvense II II 22 Vicia sativa II I 11 Anthemis arvensis I I 11 Sonchus arvensis I IV 528

9 Spergulo-Chrysanthemetum segeti (Br.-Bl. et De Leeuw 1936) Table 1 cont. Successive number Numer kolejny Senecio vulgaris... r I IV 244 Veronica arvensis II II 22 Arabidopsis thaliana I II 22 Neslia paniculata I I 11 VII. Accompanying species Gatunki towarzyszące Agropyron repens IV IV 211 Cirsium arvense IV V 189 Equisetum arvense V V 233 Artemisia vulgaris III III 44 Convolvulus arvensis III Tussilago farfara r.. I III 56 Achillea millefolium II II 33 Taraxacum officinale II II 22 Polygonum *lapathifolium II I 11 Plantago maior II I 11 Poa annua II I 11 Chamomilla suaveolens I II 22 Arenaria serpyllifolia I r. Sporadic species Gatunki sporadyczne: III. Sonchus oleraceus 1(+); Chenopodium polyspermum 16(+); Galinsoga ciliata 17(+); Solanum nigrum 20(+); VI. Chamomilla recutita 4(+); Vicia angustifolia 8(+); Geranium pusillum 9(+); Anagallis arvensis 11(+); Atriplex patula 16(+); VII. Tanacetum vulgare 3(+); Stellaria graminea 3(+); Brassica napus cv. biennis 4(+); Melandrium album 7(+); Holcus mollis 10(+); Acer platanoides (juv.) 11(+); Plantago lanceolata 13(+); Sisymbrium officinale 13(+); Medicago lupulina 14(+); Daucus carota 17(+); Secale cereale 20(+); Linaria vulgaris 20(+); Melilotus officinalis 24(r); Heracleum sibiricum 26(r); Lathyrus pratensis 26(+). Explanations Objaśnienia: B Będzinko, C Ciemino, D Darłowo, G Główczyce, Gr Grabno, Ja Jamno, Ki Kierzkowo, Kl Kleszcze, Ko Kołobrzeg, M Mścice, Ob Objazda, OL Osieki Lęborskie, Rz Rzepkowo, S Stramnica, W Wszędzień, Z Zgierz.

10 174 Z. Sobisz Phytocoenoses Spergulo-Chrysanthemetum segei occurring leached brown soils, developing on loamy sands and clays (typical subassociation), or they develop on brown soils, podzolic soils and black earth type soils containing light loam (subassociation with Plantago intermedia). The developmental optimum of the typical subassociation (Table 1, rel. 1-10) occurs in the soils of the good wheat complex (2) and very good rye complex (4) and subassociation with Plantago intermedia (Table 1, rel ) on the soils of the cereal-fodder complex strong (8) and weak (9). References Abromeit J., Jentzsch A., Vogel G. (1903): Flora von Ost- und Westpreussen. Vol. I-IX. Preussischen Botanischen Verein zu Königsberg in. Preussen, Berlin. Albrecht H. (1995): Changes in the arable weed flora of Germany during the last five decades. 9th European Weed Research Society, Budapest: Anioł-Kwiatkowska J., Dajdok Z., Kącki Z. (1998): Walory przyrodnicze projektowanego Parku Krajobrazowego Dolina Odry II. Acta Univ. Wratisl. Pr. Bot. 74: Błocki K. (2001): Spergulo-Chrysanthemetum segeti (Br.-Bl. et Leeuw 1936) R. Tx nowy dla obszaru Pojezierza Olsztyńskiego zespół chwastów polnych. In: Botanika w dobie biologii molekularnej. Ed. E. Zenkteler. Materiały sesji i sympozjów 52. Zjazdu Polskiego Towarzystwa Botanicznego, Poznań. Borowiec S. (1972): Przydatność i możliwość stosowania dla potrzeb rolnictwa ekologicznej oceny czynników siedliskowych metodą Ellenberga. Biul. Kom. Przestrz. Zagosp. Kraju PAN 71: Borowiec S., Kutyna I., Skrzyczyńska J. (1974 a): Zbiorowiska chwastów segetalnych zachodniej części Pobrzeża Słowińskiego na tle warunków glebowych. Zesz. Nauk. AR Szczec. 50: Borowiec S., Misiewicz J., Skrzyczyńska J. (1974 b): Zbiorowiska chwastów segetalnych zachodniej części Pobrzeża Słowińskiego (powiaty Słupsk i Sławno) i ocena warunków siedliskowych przy ich pomocy. Zesz. Nauk. AR Szczec. 42: Brzeg A. (1991): Roślinność segetalna upraw okopowych w Smołdzińskim Lesie (Pobrzeże Słowińskie). Spraw. PTPN za lata Wydz. Mat.-Przyr. 108: Dobrzański B., Zawadzki S. (1981): Gleboznawstwo. PWRiL, Warszawa. Gehu J.M., Gehu M. (1973): Données sur l association á Spergula arvensis et á Chrysanthemum segetum dans le Nord de la France. Doc. Phytosociol. 4: Graebner P. (1896): Zur Flora der Kreise Putzig, Neustadt Wespreussen und Lauenburg in Pomern. Schr. Naturf. Ges. Danzig, N.F. 9, 1: Herbich J. (1982): Zróżnicowanie i antropogeniczne przemiany roślinności Wysoczyzny Staniszewskiej na Pojezierzu Kaszubskim. Monogr. Bot. 63: Herbich J. (1994): Przestrzenno-dynamiczne zróżnicowanie roślinności dolin w krajobrazie młodoglacjalnym na przykładzie Pojezierza Kaszubskiego. Monogr. Bot. 76: Hochół T. (2001): Flora i zbiorowiska chwastów zbóż w Beskidzie Wyspowym w zależności od usytuowania siedlisk w rzeźbie terenu. Fragm. Agronom. 3, 71: Holzfuß E. (1937): Beitrag zur Adventivflora von Pommern. Dohriana 16: Hołdyński Cz. (1986): Rozmieszczenie niektórych interesujących gatunków segetalnych. Acta Acad. Agric. Tech. Olst. Agric. 43: Hołdyński Cz. (1991): Flora segetalna, zróżnicowanie florystyczno-ekologiczne i przemiany szaty roślinnej pól uprawnych w aktualnych warunkach agroekologicznych Żuław Wiślanych. Acta Acad. Agric. Tech. Olst. Agric. Suppl. B 48: 3-50.

11 Spergulo-Chrysanthemetum segeti (Br.-Bl. et De Leeuw 1936) Kahlberger H., Korneck D., Müller R., Nielschalk A., Sauer H., Seibig A. (1980): Rote Liste der in Hessen ausgestorbenen, verschollen und gefährdeten Farn- und Blütenpflanzen. Hess. Landesamt für Umwelt, Wiesbaden. Kloss K. (1960): Ackerunkrautgesellschaften des Umgebung von Greifswald (Ostmecklemburg). Mitt. Florist.-Soziol. Arbeitsgem. Neue Folge 8: Korniak T. (1992): Flora segetalna północno-wschodniej Polski, jej przestrzenne zróżnicowanie i współczesne przemiany. Acta Acad. Agric. Tech. Olst. Agric. Suppl. A 53: Kunzmann G. (1989): Der Ökologische Feuchtegrad als ein Kriterium zur Beurteilung von Grünlandstandorten ein Vergleich bodenkundlicher und vegetationskundlicher Standortmerkmale. Diss. Univ. Gießen, Diss. Bot Leick E. (1926): Die Pflanzendecke der Provinz Pommern. Das Pommersche Heimatbuch. E. Hartmann Verlag, Berlin: Matuszkiewicz W. (2001): Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Vad. Geobot. 3: Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M. (1995): Vascular plants of Poland. A checklist. Pol. Bot. Stud. Guideb. Ser. 15. PAN, Kraków. Misiewicz J. (1976): Flora synantropijna i zbiorowiska ruderalne polskich portów morskich. WSP, Słupsk. Misiewicz J., Sobisz Z. (1981): Struktura zachwaszczenia upraw na terenie gminy Wicko, woj. słupskie. Słupskie Pr. Mat.-Przyr. 1: Misiewicz J., Sobisz Z. (1987 a): Dynamika zachwaszczenia upraw na powierzchniach stałych koło Darłowa. Słupskie Pr. Mat.-Przyr. 6: Misiewicz J., Sobisz Z. (1987 b): Województwo koszalińskie i słupskie. In: Występowanie wybranych gatunków chwastów w uprawach rolniczych ( ). Makroregion północny. Ed. H. Tokarz. Wyd. IUNG, Puławy 220, 1: Mrozowski J. (1974): Rolnicza przydatność gleb Polski. Województwo koszalińskie. Wyd. IUNG, Puławy A(6): Müller W. (1911): Flora von Pommern. Johs. Burmeister Buchhandl., Stettin. Passarge H. (1963): Beobachtungen über Pflanzengesellschaften Landwirtschaftlicher Nutzflächen in nordlichen Polen. Feddes Repert. Specierum Nov. Regni Veg. 140, 5: Passarge H. (1964): Pflanzengesellschaften des nordostdeustchen Flachlandes. Pflanzensoziologie 13: Pawlak G. (1981): Roślinność synantropijna obszaru wybitnie rolniczego na przykładzie okolic wsi Kłodzino w województwie szczecińskim. Pr. Kom. Biol. PTPN 56: Pawłowski B. (1972): Skład i budowa zbiorowisk roślinnych oraz metody ich badania. In: Szata roślinna Polski. Eds W. Szafer, K. Zarzycki. PWN, Warszawa: Perring F.H., Walters S.M. (1990). Atlas of the British flora. Bot. Society of the British Isles, Edinburgh. Ratuszniak I., Sobisz Z. (2004): Zbiorowiska segetalne Parku Krajobrazowego Dolina Słupi. Part III. Bad. Fizjogr. Pol. Zach. Ser. B 53: Scholz J.B. (1905): Die Pflanzengenossenschaften Westpreussens. Schr. Naturfor. Ges. Danzig 11, 3: Sobisz Z. (1996): Spergulo-Chrysanthemetum segeti (Br.-Bl. et De Leeuw 1936) R. Tx na Równinie Słupskiej i Wysoczyźnie Damnickiej. Bad. Fizjogr. Pol. Zach. Ser. B 45: Sobisz Z. (2001 a): Chrysanthemum segetum. In: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Eds A. Zając, M. Zając. Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki UJ, Kraków. Sobisz Z. (2001 b): Materiały do rozmieszczenia Chrysanthemum segetum (L.) Asteraceae w Polsce. In: Botanika w dobie biologii molekularnej. Ed. E. Zenkteler. Materiały sesji i sympozjów 52. Zjazdu Polskiego Towarzystwa Botanicznego, Poznań. Sobisz Z. (2002): Materiały do rozmieszczenia kalcyfilnych gatunków segetalnych wschodniej części Pomorza Zachodniego. Słupskie Pr. Przyr., Ser. Bot. 1:

12 176 Z. Sobisz Sobisz Z., Matyjaszek M. (1997): Chrysanthemum segetum L. w Parku Krajobrazowym Dolina Słupi. In: Studia nad florą i fauną. Bioindykacja, bioróżnorodność, metodyka badań. Ed. K. Latowski. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań: Szczegółowa uprawa roślin. (1986). Ed. J. Herse. PWN, Warszawa. Szmeja K. (1983): Spergulo-Chrysanthemetum segeti (Br.-Bl. et De Leeuw 1936) R. Tx w uprawach zbóż jarych i okopowych Wzniesień Elbląskich, Równiny Warmińskiej i Wzniesień Górowskich. Fragm. Florist. Geobot. 29, 3-4: Szmeja K. (1985): Flora pól uprawnych Wzniesień Elbląskich. Bad. Fizjogr. Pol. Zach. Ser. B 36: Szmeja K. (1989): Roślinność pól uprawnych Wzniesień Elbląskich. Acta Biol. 7: Witek T. (1981): Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski według gmin. Wyd. IUNG, Puławy A 40: Wójcik Z. (1973): The plant communities of root-crop fields in lowlands and highlands of Poland. Floristic, ecologic and regional differentiation. Feddes Repert. Beih. 84: Zając A. (1978): Założenia metodyczne Atlasu rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Wiad. Bot. 22, 3: Ziarnek K. (1997): Notatki florystyczne z Pomorza Zachodniego. Przegl. Przyr. 8, 4: SPERGULO-CHRYSANTHEMETUM SEGETI (BR.-BL. ET DE LEEUW 1936) R. TX NA WYBRZEŻU SŁOWIŃSKIM Streszczenie W pracy przedstawiono charakterystykę, rozmieszczenie i zróżnicowanie subatlantyckiego zespołu złocienia polnego Spergulo-Chrysanthemetum segeti na Wybrzeżu Słowińskim. Fitocenozy tego zbiorowiska notowano w uprawach jarych (pszenicy, jęczmienia, owsa i ich mieszanek oraz w burakach i kapuście). Zespół Spergulo-Chrysanthemetum segeti scleranthetosum jest zróżnicowany wewnętrznie na dwa podzespoły: typowy i wilgotny z Plantago intermedia. Cechą charakterystyczną obu podzespołów jest duży udział Anchusa arvensis, któremu towarzyszą Galeopsis tetrahit, G. speciosa i Lapsana communis. Dość częste występowanie tych taksonów upodabnia wyróżnione zbiorowiska do występujących na obszarach wysoczyznowych, pogórzu i w górach. Zespół złocienia polnego ma wyraźnie regionalny charakter ze względu na obecność poziewników, gatunków o małych wymaganiach termicznych. Zwrócono uwagę na ważniejsze cechy florystyczne wyróżnionej agrofitocenozy oraz zależności między jej zróżnicowaniem a warunkami siedliskowymi. Fitocenozy Spergulo-Chrysanthemetum segeti scleranthetosum wykształcają się na glebach kwaśnych oraz słabo kwaśnych i wyróżniają się stałym udziałem gatunków acidofilnych, z których najczęściej występują Scleranthus annuus, Rumex acetosella i Spergula arvensis. Author s address: Zbigniew Sobisz, Instytut Biologii i Ochrony Środowiska, Akademia Pomorska w Słupsku, ul. Arciszewskiego 22 b, Słupsk, Poland, sobisz@pap.edu.pl