R.S.: Najprawdopodobniej. Jeśli się uda, zrobię sobie rezonans magnetyczny. A jeżeli nie, to dopiero w przyszłym tygodniu.
|
|
- Marian Jasiński
- 9 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Rafał Siwulec 12 października 2011 r. (powtórki: 15 października 2011 r., 21 stycznia 2012 r.) Zapis rozmowy z Rafałem Siwulcem, osobą po przeszczepie szpiku. Anna Dymna: Witam Pana, Panie Rafale. R.S.: Witam. A.D.: Tak się zmartwiłam, bo, kiedy rozmawialiśmy przez telefon, był Pan całkiem zdrowy R.S.: Tak byłem. A.D.: A co Pan tak powoli szedł tutaj? R.S.: Mam problemy z nogą A.D.: Od kiedy? R.S.: Może od jakichś dwóch miesięcy. Teraz nasiliło się to bardziej. A.D.: Boli? R.S.: Mam skurcze i w niektórych momentach noga sama się zgina. A.D.: Zrobisz sobie dzisiaj badania? R.S.: Najprawdopodobniej. Jeśli się uda, zrobię sobie rezonans magnetyczny. A jeżeli nie, to dopiero w przyszłym tygodniu. A.D.: No tak, ale nie mieliśmy o nodze rozmawiać tylko zupełnie o czymś innym. Dziękuję, że zgodziłeś się na tę rozmowę. Zauważyłeś, że mówię Ci ty? A.D.: Ile masz lat? R.S.: Dwadzieścia pięć. A.D.: Zrobiłam to odruchowo (śmiech). Mam syna w tym samym wieku. Przepraszam. Mogę mówić Ci ty? A.D.: Na szczęście dam Ci kamyczek. To będzie nasz bruderszaft (wręcza rozmówcy kamyk). Na szczęście. R.S.: Dziękuję. A.D.: Kiedy się urodziłeś, byłeś zdrowy? R.S.: Nic mi nie dolegało. I później też nie chorowałem. A.D.: Kim jesteś z zawodu? R.S.: Piekarzem. Ale nie pracuję w zawodzie. Miałem pociąg do czegoś innego. Do górnictwa. Najpierw, jako ślusarz, pracowałem w firmie na kopalni. A potem zostałem już zatrudniony w samej kopalni. A.D.: A skąd miałeś takie ciągoty? To rodzinne? Pracowałem w KWK Jankowice, na przygotówkach. A.D.: Przygotówkach? R.S.: Przygotowuje się chodniki, potem wchodzi na to ściana. Wtedy wybierają i fedrują węgiel. A.D.: Czyli wchodziłeś tam przed wszystkimi? To niebezpieczne chyba? Lubiłeś to?
2 R.S.: Bardzo lubiłem swoją pracę. A.D.: I co się nagle stało? R.S.: Wszystko zaczęło się od grypy. Gorączki nie przechodziły, byłem bardzo słaby. Dostałem antybiotyki. To wszystko zaczęło się przed świętami. Na Boże Narodzenie i sylwestra czułem się trochę lepiej. Po Nowy Roku, kiedy wróciłem do pracy, przepracowałem może dwa-trzy dni. I wszystko zaczęło się od nowa. A.D.: Bolało Cię coś? R.S.: Nic. Były tylko strasznie wysokie gorączki, po czterdzieści stopni. Poszedłem do lekarza, dostawałem, jak przedtem, antybiotyki. Zrobili mi multum różnych badań. Okazało się, że hemoglobina jest słaba. Lekarz zrobił konsultacje i powiedział, że jest podejrzenie o białaczkę. A.D.: Wiedziałeś, co to jest? R.S.: Nie. Powiedział mi tylko doktor, że to jest tak zwany rak. Poczułem się tak, jakbym dwa razy dostał nożem w plecy A.D.: Był ktoś z Tobą wtedy? R.S.: Wyniki odbierali rodzice. Siedziałem wtedy w domu, bo miałem wysoką gorączkę. A.D.: I rodzice Ci o tym powiedzieli? A.D.: Masz rodzeństwo? R.S.: Siostrę młodszą o trzy lata. A.D.: I, kiedy dowiedziałeś się, że masz białaczkę, co było dalej? R.S.: Skierowano mnie do szpitala wojewódzkiego w Rybniku. Leczyli mi tę grypę, a w międzyczasie przyszedł lekarz hematolog, który pobrał mi szpik. Kilka dni czekałem na wyniki. Potwierdziły się wyniki. A.D.: Czy lekarze powiedzieli Ci, czym to grozi? R.S.: Że jeżeli nie poddam się chemioterapii, to grozi to śmiercią. Miałem już wtedy szpik zajęty w dziewięćdziesięciu trzech procentach. Przez komórki rakowe. A.D.: Jezu R.S.: Później, jak dostałem się do kliniki w Katowicach, pan doktor hematolog powiedział mi, że, jeżeli nic bym z tym nie zrobił, to miałbym około dwóch tygodni życia. Musiałem zgodzić się na chemioterapię, a potem powiedziano mi, że jedynym dla mnie ratunkiem jest przeszczep szpiku. A.D.: Ile miałeś tych chemii? R.S.: Sześć bardzo mocnych, w tym dziewięć albo dziesięć podtrzymujących. Każde szczęść chemioterapii miałem w klinice, poprzedzielanych miesięcznym pobytem w domu. A.D.: Jak znosiłeś chemię? R.S.: Pierwsze dwie były dla mnie ciężkie. Ale następne znosiłem dobrze. A.D.: Wiem, że ludzie bardzo to przeżywają. R.S.: Najbardziej przeżywają to kobiety, bo tracą włosy. A.D.: Ale przez cały czas żyłeś w napięciu, że możesz umrzeć R.S.: Bałem się tego, ale powiedziałem sobie, że muszę wziąć się za siebie. I ostro z tym walczyć, bo to jest jedyny ratunek, dzięki któremu mogę zwyciężyć chorobę. A.D.: Zaufałeś lekarzom po prostu? R.S.: Lekarzom i Bogu. Strasznie dużo rozmawiałem z Bogiem.
3 A.D.: Jakie mu pytania zadawałeś? R.S.: Różne. Najbardziej nurtowało mnie, że tacy ludzie, którzy codziennie chleją alkohol, leżą gdzieś na chodnikach, śpią, że nic im nic nie dolega A my, tacy szarzy ludzie, pracujący na co dzień, tracimy nagle wszystko A.D.: Miałeś żal o to, że to Cię spotkało R.S.: Tak, ale on przeszedł i ostro wziąłem się za siebie. A.D.: Rozmawiałeś z Bogiem, zadawałeś mu pytania i coś z tego zrozumiałeś? R.S.: Zrozumiałem, że każdego z nas coś kiedyś czeka: jednych szybciej, drugich później. Wtedy wziąłem się w garść i walczę do tej pory. A.D.: Miałeś chemię, szukano dawcy dla Ciebie. A czy mówiono Ci, że jest możliwy przeszczep rodzinny R.S.: Siostrę wysłano na badania, ale okazało się, że nie może zostać dawcą. Była zgodność tylko w 25 procentach. Rodzice też nie mogli zostać dawcami. Było już tak, że znalazłem się na oddziale przeszczepowym, ale dawca zrezygnował. Znowu brałem chemię podtrzymującą. A.D.: Najgorsze chyba było to czekanie? A u mnie było coś takiego, że dawcę potrzebowałem jak najszybciej. Mój drugi dawca z kolei zachorował i też nie można było zrobić przeszczepu. Ale znalazł się trzeci zgodność była dziesięć na dziesięć. A.D.: Znasz tego dawcę? R.S.: Nie. Mogę go poznać dopiero w przyszłym roku, po dwóch latach od przeszczepu. Co prawda można porozumiewać się z nim listownie. Listy należy zostawiać w szpitalu ale żadnych danych nie wolno podawać. A.D.: Napisałeś taki list? R.S.: Nie, ale czekam do przyszłego roku. Chcę się spotkać z moim dawcą i mu podziękować. A.D.: Jak wygląda przeszczep, na czym polega? R.S.: Szpik pobierany jest od dawcy z krwi obwodowej albo z kolca albo z kolca biodrowego. A.D.: A jak przygotowują biorcę? R.S.: Dostaje chemię wybijającą stary szpik. To wszystko trwa zazwyczaj sześć dni, siódma doba to jest trzymanie pacjenta na surowicy, a ósma to jest przeszczep. A.D.: A przeszczep długo trwa? R.S.: Szpik zaczęto mi przetaczać około godziny dziewiętnastej, a skończyło się dwadzieścia może trzydzieści minut po północy. To były trzy worki, po dwieście z czymś mililitrów. A.D.: To w żyłę dają? W żyłę główną, która idzie pod sercem. Robią centralne wkłucie. A.D.: A Ty byłeś przytomny. A.D.: A gdy podadzą Ci szpik, to co z Tobą się dzieje? Odizolowany jesteś na jakiś czas? R.S.: Od początku, od wejścia do na oddział przeszczepowy. Trwa to od półtora miesiąca do dwóch zależy, w której dobie szpik zaczyna pracować. A.D.: I co robiłeś w tej izolatce? Miałeś telewizor, komputer? A.D.: Wakacje.
4 R.S.: Śmiałem się właśnie z tego. Ale po jakimś czasie ciągnęło mnie już do domu. A.D.: A mógł Cię ktoś odwiedzać? R.S.: Nie. To jest oddział zamknięty. Tam nikt nie może wejść. Siostry przychodząc na ten oddział muszą się przebierać. Chodzą też w maskach. A.D.: Z rodziną porozumiewałeś się jakoś. R.S.: Na Skypie. A.D.: A kiedy dostaje się taki szpik, to czujesz jakąś zmianę? Coś inaczej jest? R.S.: Wiem, że zmienił mi się kolor włosów i oczu Zmienia się też grupa krwi. Ma się taką jak dawca. A.D.: Nie wiedziałam tego A kiedy wyszedłeś ze szpitala, to nie mogłeś chyba wrócić do pracy. Organizm po przeszczepie narażony jest na infekcje. R.S.: Tak, przez rok brałem leki, żeby nie było odrzutu. Po wyjściu ze szpitala siedziałem w domu, spacerowałem A.D.: A kiedy można powiedzieć, tak na sto procent, że się wszystko udało? R.S.: Po roku. Wiem, że nie mam żadnych komórek rakowych i jestem czysty. A.D.: Masz dziewczynę? A.D.: I przez ten cały czas była z Tobą? R.S.: Nie, dziewczynę poznałem jakieś pół roku temu. A.D.: W nagrodę, że byłeś taki dzielny R.S.: Może A.D.: A ona już wie o Twojej chorobie? A.D.: Zawsze spokojny jesteś? Jaki jesteś? R.S.: Czasem wybuchowy, czasem spokojny A.D.: A czy to wszystko Cię zmieniło? R.S.: Zaraz po przeszczepie bałem się, żeby nic mi się nie stało, żeby jakiejś infekcji nie załapać Byłem lekko podenerwowany. Ale potem wszystko się normowało. A.D.: A zmienił Ci się stosunek do życia? Zacząłem bardziej dbać o siebie i patrzeć na świat. Zdrowy człowiek leci na pieniądze, robi wszystko, żeby było jak najlepiej. Po ciężkiej chorobie nie przywiązuje się wagi do takich spraw. Liczy się zdrowie przede wszystkim. Strasznie dużo osób, z którymi poznałem się w szpitalu, już nie ma Kiedy przed chorobą widziałem w telewizji jakieś programy o chorobie, to w ogóle mnie to nie interesowało. Myślałem, że to mnie nie dotyczy. Terz człowiek inaczej patrzy na wszystko, jest żal drugiej osoby, że musi cierpieć. A.D.: A jakie masz marzenia? R.S.: Zajmować się tym, co lubię. A.D.: Myślisz, że jeszcze zjedziesz w dół kopalni? R.S.: Tego już nie zrobię. Tego mi właśnie bardzo brakuje. A.D.: Ale na górze też jest coś do roboty Jeżeli zdrowie dopisze, to wrócę na kopalnię, na zakład przeróbczy.
5 A.D.: A jak zachowali się Twoi koledzy z kopalni? Odwiedzali Cię? R.S.: Raz tylko. Cały czas były te chemioterapie, raz w domu raz w szpitalu. Może bali się, żeby mnie czymś nie zarazić. A.D.: A może ludzie nie chcą mieć nic wspólnego z chorobą? R.S.: Przeżyłem coś takiego. Ktoś zapytał mnie kiedyś, czy nie zarazi się ode mnie białaczką. A przecież białaczką nie można się zarazić. Nikt nie zna dnia i godziny Wiem, że może przyjść nawrót choroby, bo lekarze nie dają nadziei, że człowiek będzie już zdrowy do końca życia. Poznałem pana, który był po przeszczepie dwanaście lat i znowu dostał nawrotu choroby. A.D.: A nie pomyślałeś sobie, że należy cieszyć się tym, co jest? R.S.: I tak robię. Biorę z życia najlepsze, co jest. A.D.: Co wziąłeś wczoraj? R.S.: Spacer, rozmowy A.D.: Rafale, życzę Ci siły przede wszystkim, żebyś nie musiał już z niczym walczyć i żeby spełniły się wszystkie Twoje marzenia. I Ci dziękuję. R.S.: Ja też dziękuję Pani za zaproszenie do programu. TVP2, 12 października 2011 r., godz Tweet
Kolejny udany, rodzinny przeszczep w Klinice przy ulicy Grunwaldzkiej w Poznaniu. Mama męża oddała nerkę swojej synowej.
Kolejny udany, rodzinny przeszczep w Klinice przy ulicy Grunwaldzkiej w Poznaniu. Mama męża oddała nerkę swojej synowej. 34-letnia Emilia Zielińska w dniu 11 kwietnia 2014 otrzymała nowe życie - nerkę
TRENER MARIUSZ MRÓZ - JEDZ TO, CO LUBISZ I WYGLĄDAJ JAK CHCESZ!
TRENER MARIUSZ MRÓZ - JEDZ TO, CO LUBISZ I WYGLĄDAJ JAK CHCESZ! Witaj! W tym krótkim PDFie chcę Ci wytłumaczyć dlaczego według mnie jeżeli chcesz wyglądać świetnie i utrzymać świetną sylwetkę powinieneś
Badanie INNODIA. Informacje dla dzieci chorych na cukrzycę typu 1 w wieku od 5 do 8 lat
Badanie INNODIA Informacje dla dzieci chorych na cukrzycę typu 1 w wieku od 5 do 8 lat ID IRAS: 210497 ND PIS 5-8 years Wersja 1.0 Data 7 WRZEŚNIA 2016 r. Strona 1 z 11 INNODIA Nadal nie wiemy, jak wyleczyć
NASTOLETNIA DEPRESJA PORADNIK
NASTOLETNIA DEPRESJA PORADNIK Upadłam Nie mogę Nie umiem Wstać Sama po ziemi stąpam w snach Sama, samiutka próbuję wstać. Nie umiem Chcę się odezwać Nie wiem do kogo Sama tu jestem, nie ma nikogo Wyciągam
KATARZYNA POPICIU WYDAWNICTWO WAM
KATARZYNA ŻYCIEBOSOWSKA POPICIU WYDAWNICTWO WAM Zamiast wstępu Za każdym razem, kiedy zaczynasz pić, czuję się oszukana i porzucona. Na początku Twoich ciągów alkoholowych jestem na Ciebie wściekła o to,
Copyright 2015 Monika Górska
1 Wiesz jaka jest różnica między produktem a marką? Produkt się kupuje a w markę się wierzy. Kiedy używasz opowieści, budujesz Twoją markę. A kiedy kupujesz cos markowego, nie zastanawiasz się specjalnie
Liczą się proste rozwiązania wizyta w warsztacie
Liczą się proste rozwiązania wizyta w warsztacie Szybciej poznaję ceny. To wszystko upraszcza. Mistrz konstrukcji metalowych, Martin Elsässer, w rozmowie o czasie. Liczą się proste rozwiązania wizyta w
Badanie INNODIA Informacje dla dzieci w wieku od 5 do 8 lat, które nie chorują na cukrzycę typu 1
Badanie INNODIA Informacje dla dzieci w wieku od 5 do 8 lat, które nie chorują na cukrzycę typu 1 ID IRAS: 210497 UFM PIS 5-8 years Wersja 1.0 Data 7 WRZEŚNIA 2016 r. Strona 1 z 11 Co to jest badanie INNODIA?
MAŁGORZATA PAMUŁA-BEHRENS, MARTA SZYMAŃSKA. W szpitalu
W szpitalu Maja była chora. Pani doktor skierowała ją do szpitala. Miała okropny kaszel. Miała zapalenie płuc. Jej siostra bliźniaczka Ola też była chora, ale ona nie musiała jechać do szpitala. W szpitalu,
Moje pierwsze wrażenia z Wielkiej Brytanii
Moje pierwsze wrażenia z Wielkiej Brytanii Polska Szkoła Sobotnia im. Jana Pawla II w Worcester Opracował: Maciej Liegmann 30/03hj8988765 03/03/2012r. Wspólna decyzja? Anglia i co dalej? Ja i Anglia. Wielka
Proszę bardzo! ...książka z przesłaniem!
Proszę bardzo!...książka z przesłaniem! Przesłanie, które daje odpowiedź na pytanie co ja tu właściwie robię? Przesłanie, które odpowie na wszystkie twoje pytania i wątpliwości. Z tej książki dowiesz się,
pacjenci 5-7 lat Jak Marcyś Mały Cukrzydło - Męczydło okiełznał Cukrzyca_5_7_broszurka_dodr.indd :23
pacjenci 5-7 lat Jak Marcyś Mały Cukrzydło - Męczydło okiełznał Cukrzyca_5_7_broszurka_dodr.indd 1 11-06-26 17:23 Jestem Marcyś mały, czyli młody, mam 7 lat. Kopię piłę, skaczę, biegam, do szkoły chodzę
zdrowia Zaangażuj się
Ochrona Twojego zdrowia Zaangażuj się Niniejszy projekt jest finansowany przez Ochrona Twojego zdrowia Zaangażuj się www.oha.com 1. Zainteresuj się ochroną swojego zdrowia. Jeśli masz pytania lub wątpliwości
Marcin Budnicki. Do jakiej szkoły uczęszczasz? Na jakim profilu jesteś?
Marcin Budnicki Do jakiej szkoły uczęszczasz? Na jakim profilu jesteś? Uczę się w zespole szkół Nr 1 im. Komisji Edukacji Narodowej. Jestem w liceum o profilu sportowym. Jakie masz plany na przyszłość?
Anna Kraszewska ( nauczyciel religii) Katarzyna Nurkowska ( nauczyciel języka polskiego) Publiczne Gimnazjum nr 5 w Białymstoku SCENARIUSZ JASEŁEK
Anna Kraszewska ( nauczyciel religii) Katarzyna Nurkowska ( nauczyciel języka polskiego) Publiczne Gimnazjum nr 5 w Białymstoku SCENARIUSZ JASEŁEK Czas wydarzeń : 24 grudnia Występują : Mama Tata Dzieci
Dzięki ćwiczeniom z panią Suzuki w szkole Hagukumi oraz z moją mamą nauczyłem się komunikować za pomocą pisma. Teraz umiem nawet pisać na komputerze.
Przedmowa Kiedy byłem mały, nawet nie wiedziałem, że jestem dzieckiem specjalnej troski. Jak się o tym dowiedziałem? Ludzie powiedzieli mi, że jestem inny niż wszyscy i że to jest problem. To była prawda.
Najczęściej zadawane pytania
Najczęściej zadawane pytania Chciałbym oddać krew ale... 1....nie będziecie chcieli mojej krwi, ponieważ mam pospolitą grupę krwi "0" Potrzebna i ważna jest krew każdej grupy. Ponieważ grupa "0" jest bardzo
Copyright by Andrzej Graca & e-bookowo Grafika i projekt okładki: Andrzej Graca ISBN 978-83-7859-138-2. Wydawca: Wydawnictwo internetowe e-bookowo
Andrzej Graca BEZ SPINY CZYLI NIE MA CZEGO SIĘ BAĆ Andrzej Graca: Bez spiny czyli nie ma czego się bać 3 Copyright by Andrzej Graca & e-bookowo Grafika i projekt okładki: Andrzej Graca ISBN 978-83-7859-138-2
Zasady Byłoby bardzo pomocne, gdyby kwestionariusz został wypełniony przed 3 czerwca 2011 roku.
Opieka zdrowotna przyjazna dziecku - Dzieci i młodzież: powiedz nam co myślisz! Rada Europy jest międzynarodową organizacją, którą tworzy 47 krajów członkowskich. Jej działania obejmują 150 milionów dzieci
J. J. : Spotykam rodziców czternasto- i siedemnastolatków,
J. J. : Spotykam rodziców czternasto- i siedemnastolatków, którzy twierdzą, że właściwie w ogóle nie rozmawiają ze swoimi dziećmi, odkąd skończyły osiem czy dziewięć lat. To może wyjaśniać, dlaczego przesiadują
W jakim POZ chcemy się leczyć i pracować? oczekiwania pacjentów i zawodów medycznych. Kinga Wojtaszczyk, Naczelna Izba Lekarska
W jakim POZ chcemy się leczyć i pracować? oczekiwania pacjentów i zawodów medycznych Kinga Wojtaszczyk, Naczelna Izba Lekarska Jakiej podstawowej opieki zdrowotnej oczekujemy? Styczeń 2017 40 wywiadów
Dzień dobry panie Adamie, proszę usiąść. No, to proszę dać mi ten wynik.
Dzień dobry panie Adamie, proszę usiąść. No, to proszę dać mi ten wynik. Panie Adamie, test przesiewowy i test potwierdzenia wykazały, że jest pan zakażony wirusem HIV. MAM AIDS??! Wiemy teraz, że jest
Przygody Jacka- Część 1 Sen o przyszłości
Przygody Jacka- Część 1 Sen o przyszłości Rozdział 1 Park Cześć, jestem Jacek. Wczoraj przeprowadziłem się do Londynu. Jeszcze nie znam okolicy, więc z rodzicami Magdą i Radosławem postanowiliśmy wybrać
Olaf Tumski: Tomkowe historie 3. Copyright by Olaf Tumski & e-bookowo Grafika i projekt okładki: Zbigniew Borusiewicz ISBN
Olaf Tumski Olaf Tumski: Tomkowe historie 3 Copyright by Olaf Tumski & e-bookowo Grafika i projekt okładki: Zbigniew Borusiewicz ISBN 978-83-63080-60-0 Wydawca: Wydawnictwo internetowe e-bookowo Kontakt:
POLITYKA SŁUCHANIE I PISANIE (A2) Oto opinie kilku osób na temat polityki i obecnej sytuacji politycznej:
POLITYKA SŁUCHANIE I PISANIE (A2) Oto opinie kilku osób na temat polityki i obecnej sytuacji politycznej: Ania (23 l.) Gdybym tylko mogła, nie słuchałabym wiadomości o polityce. Nie interesuje mnie to
W MOJEJ RODZINIE WYWIAD Z OPĄ!!!
W MOJEJ RODZINIE WYWIAD Z OPĄ!!! W dniu 30-04-2010 roku przeprowadziłem wywiad z moim opą -tak nazywam swojego holenderskiego dziadka, na bardzo polski temat-solidarność. Ten dzień jest może najlepszy
Zrób sobie najlepszy prezent
Zrób sobie najlepszy prezent W tym całym ferworze planowania świątecznego menu, wybierania dekoracji, kupowania prezentów warto zatrzymać się i zadać sobie pytanie: Co tak naprawdę jest dla mnie najważniejsze
Mały przewodnik po zdrowiu kobiety
Mały przewodnik po zdrowiu kobiety Poradnie dla kobiet w ramach podstawowej opieki zdrowotnej w Skåne DOKĄD MAM SIĘ UDAĆ? CZY BĘDĘ MIAŁA BLIŹNIAKI? CZY TO DLA MNIE DOBRE? CZY TO NORMALNE? CZY TO JEST PŁATNE?
Nowe przygody Pana Toti
Paulina Bieś, Barbara Krzus, Kamila Krzus, Anna Pawlus, Kamila Pigoń, Paulina Słowik, Natalia Wolny, Marta Zawada Nowe przygody Pana Toti Biblioteka szkolna 2014/15 Paulina Bieś, Barbara Krzus, Kamila
Opowiedziałem wam już wiele o mnie i nie tylko. Zaczynam opowiadać. A było to tak...
Wielka przygoda Rozdział 1 To dopiero początek Moja historia zaczęła się bardzo dawno temu, gdy wszystko było inne. Domy były inne zwierzęta i ludzie też. Ja osobiście byłem inny niż wszyscy. Ciągle bujałem
Tekst łatwy do czytania. foto: Anna Olszak. Dofinansowanie zakupu sprzętu lub wykonania usług z zakresu likwidacji barier w komunikowaniu się
Tekst łatwy do czytania foto: Anna Olszak Dofinansowanie zakupu sprzętu lub wykonania usług z zakresu likwidacji barier w komunikowaniu się Bariery w komunikowaniu się to wszystko to, co utrudnia ci porozumiewanie
Paulina Szawioło. Moim nauczycielem był Jarek Adamowicz, był i jest bardzo dobrym nauczycielem, z którym dobrze się dogadywałam.
Paulina Szawioło Kto uczył Cięwf? Moim nauczycielem był Jarek Adamowicz, był i jest bardzo dobrym nauczycielem, z którym dobrze się dogadywałam. Jak wspominasz szkołę? Szkołę wspominam pozytywnie. Na początku,
FILM - W INFORMACJI TURYSTYCZNEJ (A2 / B1)
FILM - W INFORMACJI TURYSTYCZNEJ (A2 / B1) Turysta: Dzień dobry! Kobieta: Dzień dobry panu. Słucham? Turysta: Jestem pierwszy raz w Krakowie i nie mam noclegu. Czy mogłaby mi Pani polecić jakiś hotel?
Sytuacja zawodowa pracujących osób niepełnosprawnych
Sytuacja zawodowa pracujących osób niepełnosprawnych dr Renata Maciejewska Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Administracji w Lublinie Struktura próby według miasta i płci Lublin Puławy Włodawa Ogółem
Pielgrzymka,18.01. 2013. Kochana Mamo!
Pielgrzymka,18.01. 2013 Kochana Mamo! Na początku mego listu chciałbym Ci podziękować za wiedzę, którą mi przekazałaś. Wiedza ta jest niesamowita i wielka. Cudownie ją opanowałem i staram się ją dobrze
Najczęściej zadawane pytania i odpowiedzi.
Najczęściej zadawane pytania i odpowiedzi. 1. Dlaczego w Polsce nadal tak mało ludzi decyduje się na to by zostać dawcą szpiku? Przede wszystkim wynika to z niewiedzy. Większość osób, które chcą pomóc
Jaki jest Twój ulubiony dzień tygodnia? Czy wiesz jaki dzień tygodnia najbardziej lubią Twoi bliscy?
Kogo podziwiasz dzisiaj, a kogo podziwiałeś w przeszłości? Jaki jest Twój ulubiony dzień tygodnia? Czy wiesz jaki dzień tygodnia najbardziej lubią Twoi bliscy? Jaka jest Twoja ulubiona potrawa? Czy wiesz
Irena Sidor-Rangełow. Mnożenie i dzielenie do 100: Tabliczka mnożenia w jednym palcu
Irena Sidor-Rangełow Mnożenie i dzielenie do 100: Tabliczka mnożenia w jednym palcu Copyright by Irena Sidor-Rangełowa Projekt okładki Slavcho Rangelov ISBN 978-83-935157-1-4 Wszelkie prawa zastrzeżone.
PRACA Z PRZEKONANIAMI
PRACA Z PRZEKONANIAMI Czym są przekonania i jak wpływają na Ciebie? Przekonania są tym, w co głęboko wierzysz, z czym się identyfikujesz, na czym budujesz poczucie własnej wartości i tożsamość. Postrzegasz
Igor Siódmiak. Moim wychowawcą był Pan Łukasz Kwiatkowski. Lekcji w-f uczył mnie Pan Jacek Lesiuk, więc chętnie uczęszczałem na te lekcje.
Igor Siódmiak Jak wspominasz szkołę? Szkołę wspominam bardzo dobrze, miałem bardzo zgraną klasę. Panowała w niej bardzo miłą atmosfera. Z nauczycielami zawsze można było porozmawiać. Kto był Twoim wychowawcą?
I Komunia Święta. Parafia pw. Św. Jana Pawła II Gdańsk Łostowice
I Komunia Święta Parafia pw. Św. Jana Pawła II Gdańsk Łostowice 2019 WEJŚĆIE DO KOŚCIOŁA Oto jest dzień, oto jest dzień, Który dał nam Pan, który dał nam Pan. Weselmy się, weselmy się I radujmy się nim
Dzień dobry, chciałbym zrobić test na HIV. Dzień dobry... Proszę usiąść...
Dzień dobry, chciałbym zrobić test na HIV Dzień dobry... Proszę usiąść... Dlaczego chce się pan przebadać? Dziewczyna mi kazała. To co, mogę dostać skierowanie? Mamy taką zasadę, że przed badaniem przeprowadzamy
to myśli o tym co teraz robisz i co ja z Tobą
DZIEŃ BEZ CIEBIE Dzień bez Ciebie Dzień bez Ciebie jakoś tak szary to brak mej części i mało widzę co istnieje najpiękniej gdy nie błyszczą Twe słowa tylko przy Tobie nie wiem czy się martwić to myśli
Copyright 2015 Monika Górska
1 To jest moje ukochane narzędzie, którym posługuję się na co dzień w Fabryce Opowieści, kiedy pomagam swoim klientom - przede wszystkim przedsiębiorcom, właścicielom firm, ekspertom i trenerom - w taki
CO NAPISAĆ - kiedy dziewczyna wyśle Ci TYLKO oczko, uśmieszek lub buziaczek?
CO NAPISAĆ - kiedy dziewczyna wyśle Ci TYLKO oczko, uśmieszek lub buziaczek? Jeżeli będziesz miał odpowiednio fajnie zrobiony profil: Bardzo dobre zdjęcie (góra 2 zdjęcia) Powypełniane rubryki (aby Twój
7 KROKÓW DO POWIEŚCI. LEKCJA 1
7 KROKÓW DO POWIEŚCI. LEKCJA 1 Wydrukuj sobie arkusz pracy z bohaterem, albo jeśli wolisz, pracuj w komputerze i zacznij poznawać swoją postać. Ale uwaga - zupełnie nie chcę, żebyś odpowiadał/a na te pytania
Nazwijmy go Siedem B (prezentujemy bowiem siedem punktów, jakim BYĆ ) :)
Czy potrafimy rozmawiać z dziećmi o niepełnosprawności? Czy sprawia nam to trudność? Czujemy się zakłopotani tematem? Sami nie wiemy, jak go ugryźć? A może unikamy go całkiem, skoro nas bezpośrednio nie
mnw.org.pl/orientujsie
mnw.org.pl/orientujsie Jesteśmy razem, kochamy się. Oczywiście, że o tym mówimy! Ale nie zawsze jest to łatwe. agata i marianna Określenie bycie w szafie nie brzmi specjalnie groźnie, ale potrafi być naprawdę
Program lojalnościowy w Hufcu ZHP Katowice
Program lojalnościowy w Hufcu ZHP Katowice Co z tego będziesz miał, jak to działa i dlaczego, i co do tego ma hufiec Karolina Chrobok Program, którego dotyczy ta prezentacja jest częścią programu ogólnoświatowego
Rodzicu! Czy wiesz jak chronić dziecko w Internecie?
Rodzicu! Czy wiesz jak chronić dziecko w Internecie? Okazuje się, że nie trzeba do tego wcale wiedzy komputerowej. Wśród przedstawionych rad nie ma bowiem ani jednej, która by takiej wiedzy wymagała. Dowiedz
Pewien młody człowiek popadł w wielki kłopot. Pożyczył 10 tyś. dolarów i przegrał je na wyścigach konnych.
Artykuł pobrano ze strony eioba.pl Zmienić osobowość Pewien młody człowiek popadł w wielki kłopot. Pożyczył 10 tyś. dolarów i przegrał je na wyścigach konnych. Afirmacja to w działaniu potęga ale... Pewien
Korespondencja osobista Życzenia
- Ślub Gratulujemy! Życzymy Wam wszystkiego, co najlepsze! Używane, gdy gratulujemy młodej parze Gratulacje i najlepsze życzenia w dniu ślubu! Używane, gdy gratulujemy młodej parze Wszystkiego najlepszego
Co to jest demencja (demens)?
Hva er demens? Co to jest demencja (demens)? Zapominasz tyle rzeczy, że trudno jest ci funkcjonować na co dzień? Masz problem z zapamiętaniem zwykłych słów albo z zapamiętaniem drogi do sklepu? To może
W kontakcie ze SWOIM DZIECKIEM. Ruchy dziecka w okresie ciąży - poradnik
W kontakcie ze SWOIM DZIECKIEM Ruchy dziecka w okresie ciąży - poradnik Dlaczego ruchy mojego dziecka są ważne? Dlaczego zalecamy kobietom, żeby zwracały uwagę na ruchy płodu? Jedną z najłatwiejszych metod
13. OŚWIADCZENIE WŁASNE O MOŻLIWOŚCIACH
Witamy Państwa serdecznie. Poniżej znajdują się listy dokumentów jakie potrzebne będą do złożenia wniosku do AAP. Podajemy również informacje dotyczące naszej współpracy. INFORMACJE DO AAP: 1.Imię, nazwisko,
Zaimki wskazujące - ćwiczenia
Zaimki wskazujące - ćwiczenia Mianownik/ Nominative I. Proszę wpisać odpowiedni zaimek wskazujący w mianowniku: ten, ta, to, ci, te 1. To jest... mężczyzna, którego wczoraj poznałem. 2. To jest... dziecko,
Filip idzie do dentysty. 1 Proszę aapisać pytania do tekstu Samir jest przeziębiony.
114 Lekcja 12 Tak ubrany wychodzi na ulicę. Rezultat jest taki, że Samir jest przeziębiony. Ma katar, kaszel i temperaturę. Musi teraz szybko iść do lekarza. Lekarz bada Samira, daje receptę i to, co Samir
FILM - SALON SPRZEDAŻY TELEFONÓW KOMÓRKOWYCH (A2 / B1 )
FILM - SALON SPRZEDAŻY TELEFONÓW KOMÓRKOWYCH (A2 / B1 ) Klient: Dzień dobry panu! Pracownik: Dzień dobry! W czym mogę pomóc? Klient: Pierwsza sprawa: jestem Włochem i nie zawsze jestem pewny, czy wszystko
Koncentracja w Akcji. CZĘŚĆ 4 Zasada Relewantności Działania
Koncentracja w Akcji CZĘŚĆ 4 Zasada Relewantności Działania SzybkaNauka.pro Koncentracja w Akcji 1 Zasada Relewantności Działania Jesteś gotowy. Jesteś skoncentrowany na zadaniu np. szukaniu informacji
Umiesz Liczyć Licz Kalorie
Umiesz Liczyć Licz Kalorie Cześć! W tym krótkim poradniku wytłumaczę Ci dlaczego według mnie jedzenie wszystkiego w odpowiednich ilościach pozwoli utrzymać świetną sylwetkę przez całe życie. Tak dobrze
Czy na pewno jesteś szczęśliwy?
Czy na pewno jesteś szczęśliwy? Mam na imię Kacper i mam 40 lat. Kiedy byłem małym chłopcem nigdy nie marzyłem o dalekich podróżach. Nie fascynował mnie daleki świat i nie chciałem podróżować. Dobrze się
Korespondencja osobista Życzenia
- Ślub Gratulujemy! Życzymy Wam wszystkiego, co najlepsze! Używane, gdy gratulujemy młodej parze Gratulacje i najlepsze życzenia w dniu ślubu! Używane, gdy gratulujemy młodej parze Gratulujemy! Życzymy
Rozumiem, że prezentem dla pani miał być wspólny wyjazd, tak? Na to wychodzi. A zdarzały się takie wyjazdy?
Praga Cieszyłam się jak dziecko. Po tylu latach Doczekałam się. Mój mąż spytał mnie: Jaki chcesz prezent na rocznicę?. Czy chce pani powiedzieć, że nigdy wcześniej? Jakby pan wiedział, przez pięćdziesiąt
Pierwsza Komunia Święta... i co dalej
Ewa Czerwińska ilustracje: Anna Gryglas Pierwsza Komunia Święta... i co dalej Wydawnictwo WAM Fotografia z uroczystości Boże dary dla każdego Pierwsza Komunia Święta... i co dalej Ewa Czerwińska ilustracje:
BAJKA O PRÓCHNOLUDKACH I RADOSNYCH ZĘBACH
PREZENTUJE: BAJKA O PRÓCHNOLUDKACH I RADOSNYCH ZĘBACH SCENARIUSZ I RYSUNKI: DOROTA MILCZARSKA CZEŚĆ, pewnie często słyszysz, że mycie zębów jest bardzo ważne, no i że musimy to robić najlepiej po każdym
Najczęściej zadawane pytania i odpowiedzi.
Najczęściej zadawane pytania i odpowiedzi. 1. Dlaczego w Polsce nadal tak mało ludzi decyduje się na to, by zostać dawcą szpiku? Przede wszystkim wynika to z niewiedzy. Większość osób, które chcą pomóc
MAŁA JADWINIA nr 11. o mała Jadwinia p. dodatek do Jadwiżanki 2 (47) Opracowała Daniela Abramczuk
o mała Jadwinia p MAŁA JADWINIA nr 11 Opracowała Daniela Abramczuk Zdjęcie na okładce Julia na huśtawce pochodzą z książeczki Julia święta Urszula Ledóchowska za zgodą Wydawnictwa FIDES. o Mała Jadwinia
Część 4. Wyrażanie uczuć.
Część. Wyrażanie uczuć. 3 5 Tłumienie uczuć. Czy kiedykolwiek tłumiłeś uczucia? Jeżeli tak, to poniżej opisz jak to się stało 3 6 Tajemnica zdrowego wyrażania uczuć! Używanie 'Komunikatów JA'. Jak pewnie
SP 20 I GIM 14 WSPARŁY AKCJĘ DZIĘKUJEMY ZA WASZE WIELKIE SERCA!!!
SP 20 I GIM 14 WSPARŁY AKCJĘ DZIĘKUJEMY ZA WASZE WIELKIE SERCA!!! Relacja ze spotkania z nr 1 rodziną przy wręczeniu paczki. Rodzina wyczekiwała wolontariuszy. Poza panią Anną i Mają był również dziadek,
VIII TO JUŻ WIESZ! ĆWICZENIA GRAMATYCZNE I NIE TYLKO
VIII TO JUŻ WIESZ! ĆWICZENIA GRAMATYCZNE I NIE TYLKO I. Proszę wybrać odpowiednie do rysunku zdanie. 0. On wsiada do autobusu. On wysiada z autobusu. On jedzie autobusem. 1. On wsiada do tramwaju. On
Piaski, r. Witajcie!
Piszemy listy Witajcie! Na początek pozdrawiam Was serdecznie. Niestety nie znamy się osobiście ale jestem waszą siostrą. Bardzo się cieszę, że rodzice Was adoptowali. Mieszkam w Polsce i dzieli nas ocean.
PODRÓŻE - SŁUCHANIE A2
PODRÓŻE - SŁUCHANIE A2 (Redaktor) Witam państwa w audycji Blisko i daleko. Dziś o podróżach i wycieczkach będziemy rozmawiać z gośćmi. Zaprosiłem panią Iwonę, panią Sylwię i pana Adama, żeby opowiedzieli
Szczęść Boże, wujku! odpowiedział weselszy już Marcin, a wujek serdecznie uściskał chłopca.
Sposób na wszystkie kłopoty Marcin wracał ze szkoły w bardzo złym humorze. Wprawdzie wyjątkowo skończył dziś lekcje trochę wcześniej niż zwykle, ale klasówka z matematyki nie poszła mu najlepiej, a rano
Hektor i tajemnice zycia
François Lelord Hektor i tajemnice zycia Przelozyla Agnieszka Trabka WYDAWNICTWO WAM Był sobie kiedyś chłopiec o imieniu Hektor. Hektor miał tatę, także Hektora, więc dla odróżnienia rodzina często nazywała
I Komunia Święta. Parafia pw. Bł. Jana Pawła II w Gdańsku
I Komunia Święta Parafia pw. Bł. Jana Pawła II w Gdańsku Ktoś cię dzisiaj woła, Ktoś cię dzisiaj szuka, Ktoś wyciąga dzisiaj swoją dłoń. Wyjdź Mu na spotkanie Z miłym powitaniem, Nie lekceważ znajomości
A B C D E A B C D E A B C D E STAN FIZYCZNY ŻYCIE RODZINNE I TOWARZYSKIE
FACIT-C PONIŻSZA LISTA OBEJMUJE STWIERDZENIA, KTÓRE INNE OSOBY Z TĄ SAMĄ CHOROBĄ UZNAŁY ZA ISTOTNE. W KAŻDEJ LINII PROSZĘ ZAZNACZYĆ JEDNĄ ODPOWIEDŹ, KTÓRA NAJLEPIEJ ODZWIERCIEDLA PANA/ PANI STAN W CIĄGU
Drogi Doktorze! Drogi Doktorze!
Warszawa, 22 maja 1999 Nazywam się Łucja Kowalska i mam 9 lat. Piszę do Pana, ponieważ słyszałam o Panu na lekcjach języka polskiego. Pani powiedziała nam, że był Pan przyjacielem dzieci i dbał o nasze
Badanie INNODIA Informacje dla dzieci w wieku od 9 do 11 lat, które nie chorują na cukrzycę typu 1
Badanie INNODIA Informacje dla dzieci w wieku od 9 do 11 lat, które nie chorują na cukrzycę typu 1 ID IRAS: 210497 UFM PIS 9-11 Wersja 1.0 Data 7 WRZEŚNIA 2016 r. Strona 1 z 12 Co to jest badanie INNODIA?
Transkrypcja wideo: Czym są środki trwałe i jak je rozliczać? Q&A
Transkrypcja wideo: Czym są środki trwałe i jak je rozliczać? Q&A https://www.youtube.com/watch?v=l2zfm4p9uyi Anna Pisu - infakt.pl: Cześć! Witamy w kolejnym odcinku księgowego Q&A infaktu. Dzisiaj temat
Projekt, korekta i przygotowanie do druku studio trzypunkty
Projekt, korekta i przygotowanie do druku studio trzypunkty www.trzypunkty.pl Copyright Fundacja Między Niebem a Ziemią, Wrocław 2015 ISBN 978-83-936070-4-4 Z n a j d ź s e n s Sylwia Zarzycka Zdjęcia:
bab.la Zwroty: Korespondencja osobista Życzenia polski-polski
Życzenia : Ślub Gratulujemy! Życzymy Wam wszystkiego, co najlepsze! Gratulujemy! Życzymy Wam wszystkiego, co najlepsze! młodej parze Gratulacje i najlepsze życzenia w dniu ślubu! Gratulacje i najlepsze
MAŁGORZATA PAMUŁA-BEHRENS, MARTA SZYMAŃSKA. Kim będę?
Kim będę? Robert popsuł półkę na książki w klasie. Nikt się nie zdziwił, bo Robert to rozrabiaka. Tydzień później przyniósł nową półkę i to wszystkich zdziwiło. Powiedział, że sam ją zrobił i nikt mu nie
Bloki tematyczne: Co robić w taki smutny czas? Nadeszła zima. Święta tuż tuż.
Bloki tematyczne: Co robić w taki smutny czas? Nadeszła zima. Święta tuż tuż. Grudzień magiczny czas świąt już czuć w powietrzu. Nasz grafik oczywiście jest wypełniony po brzegi jak worek prezentów Mikołaja,
Paulina Grzelak MAGICZNY ŚWIAT BAJEK
Paulina Grzelak MAGICZNY ŚWIAT BAJEK Copyright by Paulina Grzelak & e-bookowo Grafika na okładce: shutterstock Projekt okładki: e-bookowo ISBN 978-83-7859-450-5 Wydawca: Wydawnictwo internetowe e-bookowo
Człowiek biznesu, nie sługa. (fragmenty rozmów na FB) Cz. I. że wszyscy, którzy pracowali dla kasy prędzej czy później odpadli.
Człowiek biznesu, nie sługa. (fragmenty rozmów na FB) Cz. I Piotr: Ludzie nie rozumieją pewnych rzeczy, zwłaszcza tego, że wszyscy, którzy pracowali dla kasy prędzej czy później odpadli. Kasa nie może
AUTYZM DIAGNOZUJE SIĘ JUŻ U 1 NA 100 DZIECI.
LEKCJA AUTYZM AUTYZM DIAGNOZUJE SIĘ JUŻ U 1 NA 100 DZIECI. 1 POZNAJMY AUTYZM! 2 Codzienne funkcjonowanie wśród innych osób i komunikowanie się z nimi jest dla dzieci i osób z autyzmem dużym wyzwaniem!
Kochaj swoje serce. Wskazówki, jak pomóc w odzyskaniu zdrowia serca. Plan powrotu do zdrowia. Polish
Kochaj swoje serce Wskazówki, jak pomóc w odzyskaniu zdrowia serca Polish W szpitalu Opuszczenie szpitala Plan powrotu do zdrowia W szpitalu Co się stało z moim sercem? Zrozumienie stanu swojego serca
Tekst łatwy do czytania. foto: Anna Olszak. Dofinansowanie zakupu sprzętu lub wykonania usług z zakresu likwidacji barier technicznych
Tekst łatwy do czytania foto: Anna Olszak Dofinansowanie zakupu sprzętu lub wykonania usług z zakresu likwidacji barier technicznych Bariery techniczne to wszystko, co przeszkadza ci sprawnie funkcjonować
Przedstawienie. Kochany Tato, za tydzień Dzień Ojca. W szkole wystawiamy przedstawienie. Pani dała mi główną rolę. Będą występowa-
Przedstawienie Agata od kilku dni była rozdrażniona. Nie mogła jeść ani spać, a na pytania mamy, co się stało, odpowiadała upartym milczeniem. Nie chcesz powiedzieć? mama spojrzała na nią z troską. Agata
bab.la Zwroty: Korespondencja osobista Życzenia chiński-polski
Życzenia : Ślub 祝 贺, 愿 你 们 幸 福 快 乐, 天 长 地 久 Gratulujemy! Życzymy Wam wszystkiego, co najlepsze! młodej parze 致 以 我 对 你 们 婚 姻 真 诚 的 祝 福 Gratulacje i najlepsze życzenia w dniu ślubu! młodej parze 恭 喜 喜 结
Przygotuj kredki lub flamastry, długopis lub ołówek oraz kilka kartek.
Pamiętaj! Ø Poniższa praca jest do wykonania przez Ciebie, nie przez dziecko/dzieci. Ø Jej wykonanie nie jest warunkiem czytania, rozmowy z dzieckiem, ale wydaje nam się, że to może Ci pomóc. Ø Znajdź
Punkt 2: Stwórz listę Twoich celów finansowych na kolejne 12 miesięcy
Miesiąc:. Punkt 1: Wyznacz Twoje 20 minut z finansami Moje 20 minut na finanse to: (np. Pn-Pt od 7:00 do 7:20, So-Ni od 8:00 do 8:20) Poniedziałki:.. Wtorki:... Środy:. Czwartki: Piątki:. Soboty:.. Niedziele:...
Trening INTEGRA Dodatkowe dialogi
Trening INTEGRA Dodatkowe dialogi Pobieranie pieniędzy z banku Wersja 1 - Chciałbym/abym wypłacić pieniądze. - Ile dokładnie? - 100 Euro - Proszę o okazanie dokumentu tożsamości. - Mam ze sobą mój paszport
DBAJMY O SIBIE! AUDIO / VIDEO A2 (wersja dla studenta)
DBAJMY O SIBIE! AUDIO / VIDEO A2 (wersja dla studenta) Dzień dobry państwu! Dziś naszym gościem w audycji Dbajmy o siebie jest pani doktor Irena Kamieńska, która z zawodu i z zamiłowania jest lekarzem
Kurs online JAK ZOSTAĆ MAMĄ MOCY
Często będę Ci mówić, że to ważna lekcja, ale ta jest naprawdę ważna! Bez niej i kolejnych trzech, czyli całego pierwszego tygodnia nie dasz rady zacząć drugiego. Jeżeli czytałaś wczorajszą lekcję o 4
Dawcy szpiku poszukiwani. Wielka akcja Fundacji Naszpikowani dla hajnowianina Andrzeja Ostrowskiego
Dawcy szpiku poszukiwani. Wielka akcja Fundacji Naszpikowani dla hajnowianina Andrzeja Ostrowskiego Andrzej Ostrowski z Hajnówki ma 37 lat i od lat sam był zarejestrowany jako potencjalny dawca szpiku.
Spis barier technicznych znajdziesz w Internecie. Wejdź na stronę www.mopr.poznan.pl
1 Bariery techniczne to wszystko, co przeszkadza ci sprawnie funkcjonować w twoim środowisku i wśród ludzi. Bariery techniczne to również to, co przeszkadza, by inni mogli sprawnie się tobą opiekować.
STOP PRZEMOCY. Portal Stop przemocy Szukaj Pomocy
STOP PRZEMOCY Portal Stop przemocy Szukaj Pomocy ma pomóc w szybkim i skutecznym znalezieniu informacji i otrzymaniu pomocy osobom doznającym przemocy zarówno w domu, jak i poza nim. Jeżeli znajdujesz