Cele edukacyjne przedmiotu:

Transkrypt

1 Nazwa przedmiotu: Polityka płci: Teoria i praktyka gender w naukach społecznych, prawie międzynarodowym i praktyce życia społecznego. Prowadząca: Opis: Dr. Magdalena Grabowska Celem zajęć jest prześledzenie transformacji kategorii płci społecznokulturowej ( gender ) w naukach społecznych, prawie międzynarodowym i praktyce życia społecznego, w tym w działaniach organizacji pozarządowych na rzecz równości. Przyjrzymy się rozmaitym paradygmatom myślenia o płci społeczno-kulturowej: esencjalizmowi, konstruktywizmowi i gender mainstreamingowi. Podczas 7 spotkań zastanowimy się nad związkami pomiędzy teoriami gender a praktyką działania na rzecz równości, porozmawiamy o tym jak teorie kształtują prawo i praktyki społecznej, oraz jak codzienna polityka płci kształtuje nowe podejścia teoretyczne. Cele edukacyjne przedmiotu: Po zakończeniu kursu student/ka będzie znała/wiedziała: 1. Po ukończeniu kursu studentka będzie znała najważniejsze pojęcia/kategorie z zakresu gender studies. Będzie również umiała scharakteryzować trajektorie pojęć takich jak: płeć biologiczna (sex) /płeć kulturowa (gender), esencjalizm, konstruktywizm, (post)kolonializm, gender mainstreaming, poststrukturalizm. 2. Po ukończeniu kursu studentka będzie znała podstawowe teorie kształtujące współczesne debaty dotyczące płci społecznokulturowej, w tym teorie stanowiące podłoże teoretyczne rozmaitych podejść do polityki społecznej, w tym gender mianstreaingu. - Po zakończeniu kursu student/ka będzie umiała: 1. Po ukończeniu kursu studentka będzie umiała rozpoznać wpływ teorii feministycznych na dokumenty prawa międzynarodowego i narodowego. 2. Po ukończeniu kursu studentka będzie również umiała wskazać wzajemne wpływy

2 pomiędzy teorią i praktyką gender we współczesnym życiu społeczno-politycznym. Metody prowadzania zajęć : wykład dyskusja warsztat x x Ilość zajęć: 7 Zajęcia 1 Poruszone zagadnienia i zaprezentowane Wprowadzenie Płeć i dyskryminacja ze względu na płeć: Definicje pojęcia i obszary dyskryminacji Esencjalizm i konstruktywizm w naukach społecznych i praktyce społecznej Teorie gender w naukach społecznych a polityka płci Od gender do transgender: Ewolucja pojęcia płci społeczno kulturowej, teoria i polityka queer a stabilność kategorii płci społeczno-kulturowej. Dyskusja: Genealogia dyskryminacji ze względu na płeć. Czy możliwa jest dyskusja na temat dyskryminacji bez odwoływania się do czynników biologicznych (reprodukcja, siła fizyczna)? Kto doświadcza dyskryminacji ze względu na płeć? Czy dyskryminacja ze względu na płeć to dyskryminacja kobiet? Kim są kobiety i mężczyźni? Bunch, Charlotte 1999 "Not by Degrees" Pakszys, Elżbieta 2000 Między naturą a kulturą. Kategoria płci/rodzaju w poznaniu. Studium epistemologii naturalizowanej w perspektywie feministycznej. Poznań: Wydaw. Naukowe UAM,

3 2000. Stoller, Robert Sex and Gender: On the Development of Masculinity and Femininity, Science House, NYC. Zajęcia 2 Poruszone zagadnienia i zaprezentowane Płeć i dyskryminacja ze względu na płeć w naukach społecznych (część 1) Antropologia: Płeć jako zmienna kulturowa: Margaret Mead (1935) Filozofia: Płeć jako różnica : Simone de Beauvoir (1949) Ekonomia polityczna: Płeć jako zmienna kapitalizmu i podziału pracy: Fryderyk Engels, Sulamith Firestone (1884, 1968) Dyskusja: Praktyczne implikacje teorii płci w naukach społecznych. W jaki sposób rozmaite koncepcje płci i nierówności ze względu na płeć są/mogą być obecne w życiu społecznym, prawie i polityce społecznej? de Beauvoir Simone Druga płeć, przeł. Gabriela Mycielska, Maria Leśniewska, Wydawnictwo Jacek Santorski & Co., Warszawa Engels, Fryderyk Pochodzenie rodziny, własności prywatnej i państwa Firestone, Sulamith Dialectic of Sex: A Case for Feminist Revolution, Morrow. Mead, Margaret Płeć i charakter w: Nikt nie rodzi się kobietą red. T Hołówka, Warszawa. Zajęcia 3 Płeć i dyskryminacja ze względu na płeć w naukach społecznych (część 2)

4 Poruszone zagadnienia i zaprezentowane Psychologia: Płeć jako cecha indywidualnego rozwoju: Rober Stoller, Lawrence Kohlberg Nancy Chodorow, Carol Gilligan (1968, 1978) Prawo: Płeć jako usankcjonowany przez państwo typ seksualności: Catherine McKinnon, Andrea Dworkin (1987) Gender Studies, Studia nad Rasą: Płeć jako warstwa tożsamości: Intersekcjonalizm I dyskryminacja wielokrotna Audre Lorde (gender studies, 1980) Dyskusja: Natura czy kultura? Co jest przyczyną nierówności ze względu na płeć? Czy jest możliwe dotarcie do źródeł dyskryminacji? Teoria i praktyka płci społeczno-kulturowej. Czy teorie naukowe mają/mogą mieć zastosowanie w życiu codziennym? Creenshaw, Kimberle, Mapping the Margins: Intersectionality, Identity Politics, and Violence against Women of Color w: Stanford Law Review, Vol. 43, No. 6., pp Gilligan, Carol In a Different Voice: Psychological Theory and Women's Development. Cambridge, MA: Harvard University Press. Lorde, Audre 1980 Age, Race, Class and Sex: Women Redefining Difference, Amherst College, April Lorde, A Tranformation from silence to action, in: Sister Outsider: Essays and Speeches, The Crossing Press. MacKinnon Catherine A Feminism Unmodified: Discourses on Life and Law., Cambridge, Mass.: Harvard University Press. Zajęcia 4 Równość płci w dokumentach prawa międzynarodowego: Gender mainstreaming

5 Poruszone zagadnienia i zaprezentowane Genealogia ponadnarodowego ruchu kobiecego w ramach instytucji międzynarodowych (ONZ i Unia Europejska). Problematyka równości płci w dokumentach prawa międzynarodowego: niewidzialna równość ( ), widzialna równość (1975-) Konferencja Pekińska (1995) i Platforma Pekińska: założenia i postępy w realizacji Gender mainstreaming : Historia koncepcji w dokumentach ONZ i Unii Europejskiej Dyskusja: Gender mainstreaming jako paradygmat myślenia o płci społeczno-kulturowej i strategia działania politycznego: za i przeciw Bunch, Charlotte Beijing 95: A Global Referendum on the Human Rights of Women, wywiad przeprowadzony przez Mallika Dutt and Susana Fried, Women s Health Journal, Santiago, Chile, 2005, nr 34. Bunch, Charlotte Beijing 95: Moving Women s Human Rights from Margin to Center, [w:] rozmowa przeprowadzona przez Susanę Fried, Signs: Journal of Women in Culture and Society, Chicago, 1996, t. 22, nr 1, s Tiberghien, J. Ch 2004 Gender-skepticism or gender-boom? Poststructural feminisms, transnational feminisms and the World Conference against Racism, in: International Feminist Journal of Politics, 6 (3): Zajęcia 5 Feminizm postkolonialny i dyskryminacja wielokrotna: Polityka umiejscowienia i polityka reprezentacji a gender mainstreaming

6 Poruszone zagadnienia i zaprezentowane Intersekcjonalizm a u umiejscowienie w hierarchii społecznej: przecinające się tożsamości rasa, klasa, płeć, orientacja seksualna jako kategorie dynamiczne (Kimberly Crenshaw) Umiejscowienie geopolityczne: globalna północ, globalne południe : polityka koalicji i afiliacji jako praktyka krytyczna (Caren Kaplan, Adrienne Rich) Reprezentacja jako praktyka polityczna i symboliczna (Chandra Mohanty) Dyskusja: Czy jest możliwe globalne podejście do równości płci? Mohanty Chandra Talpade i Jacqui Alexander Feminist Genealogies Colonial Legacies, Democratic Futures, New York, Routledge. Mohanty Ch. T Feminism Without Borders. Decolonizing Theory, Practicing Solidarity, Duke University Press. Pui-Lan, K Postcolonialism, Feminism and Religious Discourse, Routledge. Rai. S. M Gendering Global Governance, in: International Feminist Journal of Politics, 6, 4: Reagon N Coalition Politics: Turning the Century, in: Feminism and Politics, Ann Phillips (ed.), Oxford, UK: Oxford University Press. Zajęcia 6 Od gender do transgender: Krytyka kategorii gender z perspektywy queer

7 Poruszone zagadnienia i zaprezentowane Meandry współczesnej debaty nt. gender z perspektywy nieheteronomatywnych praktyk płciowych. Paradoks feminizmu i krytyka dualizmu płci (sex-gender, mężczyznakobieta) Twardy konstruktywizm i krytyka relacji przyczynowość pomiędzy płcią biologiczną i kulturową (Judith Butler) Dyskusja: Czy tradycyjny, używany w krytyce feministycznej podział na płeć biologiczną i płeć kulturową zawsze prowadzi do esencjalizmu? Jak wyglądać może polityka post-genderowa? Butler, Judith, Gender Trouble. New York: Routledge Press. Mizielińska Joanna, Płeć, ciało, pożądanie Od feminizmu do teori queer, Universitas. Phelan, S Sexual Strangers: Gays, Lesbians, and Dilemmas of Citizenship, Temple University Press. Zajęcia 7 Poruszone zagadnienia i zaprezentowane Teoria i praktyka płci w Polsce: Nauki społeczne, prawo i praktyka ruchu kobiecego Historia polskiego ruchu kobiecego w kontekście debat nad kategorią płcią społeczno-kulturowej gender : Od socjalistycznej równości płci do gender mainstreamingu. Specyfika Europy Środkowo- Wschodniej a krytyka gender mainstremingu z perspektywy podejścia opartego na wielokrotnej dyskryminacji i feminizmu postkolonialnego Polska debata nad kategorią queer Dyskusja: Na czym polega specyfika postsocjalistycznych debat na temat płci społeczno-kulturowej? Czy obecne z innych lokalizacjach krytyki kategorii gender mają zastosowanie w Polsce? Gender mainstreaming a

8 polska praktyka działań na rzecz równości płci. Basiuk, Tomasz, Dominika Ferens, Tomasz Sikora Odmiany odmieńca: mniejszościowe orientacje seksualne w perspektywie gender "Śląsk". Bator, Joanna Feminizm, postmodernizm, psychoanaliza: filozoficzne dylematy feministek "drugiej fali", Słowo/Obraz Terytoria. Baer, M In Search of Identity? Reflections on the Category of Women, in: Between Tradition and Postmodernity: Polish Ethnography at the Turn of the Milenium, L. Mróz and Z. Sokolewicz (eds.), Wydawnictwo DiG. Rosner K Czy istnieje w Polsce ruch feministyczny? in: Pełnym Głosem 5: 1997, Środa, M Kobieta: Wychowanie, Role, Tożsamość w: Kobiety Mają Głos (Women Have Voice), efka. Titkow, A. and H. Domański (red.) Co to znaczy być kobietą w Polsce? Wydawnictwo Uniwerystetu Warszawskiego. Zakrzewska, Joanna Queerowanie feminizmu: estetyka, polityka, czy coś więcej?, Konsola.