Współczesny ruch kobiecy w Polsce i jego wpływ na politykę równouprawnienia

Transkrypt

1 Nazwa przedmiotu: Współczesny ruch kobiecy w Polsce i jego wpływ na politykę równouprawnienia Prowadząca: Opis: Agnieszka Grzybek Celem zajęć jest zastanowienie się nad tym, na ile współczesny ruch kobiecy w Polsce ma wpływ na politykę równouprawnienia. Na ile działania, różne inicjatywy podejmowane od początku lat dziewięćdziesiątych i towarzyszące im strategie przyczyniły się do zmian (na lepsze) w sytuacji kobiet i mężczyzn? Jaki był wpływ organizacji kobiecych, politycznych lobby kobiecych na stanowione prawo? Jaki jest bilans współczesnego ruchu kobiecego jakie są sukcesy i jakie porażki? Na jakie bariery natrafia i jakie strategie stosuje, żeby je przezwyciężyć? Jakie sojusze zawiązuje i jakie stoją przed nim wyzwania? Cele edukacyjne przedmiotu: Po zakończeniu kursu student/ka będzie znała/wiedziała: - Po zakończeniu kursu student/ka będzie umiała: Będzie znała historię ruchu kobiecego w Polsce po 1989 r., najważniejsze inicjatywy. Będzie umiała ocenić skuteczność strategii na rzecz polityki równouprawnienia. Metody prowadzania zajęć : wykład dyskusja warsztat X X Ilość zajęć: 7

2 Zajęcia 1 Historia ruchu kobiecego po 1989 r. Poruszone zagadnienia i zaprezentowane Podczas pierwszych zajęć prześledzimy historię ruchu kobiecego po 1989 roku, przyjrzymy się najważniejszym cezurom (m.in. walka z zaostrzeniem ustawy aborcyjnej, udział w IV Światowej Konferencji Kobiet w Pekinie w 1995 roku, pierwsze Manify, wejście do Unii Europejskiej, przełom 2005 roku, wejście do Sejmu reprezentantek i reprezentantów ruchu feministycznego i LGBTQ). Omówimy najważniejsze tematy i problemy podejmowane przez ruch kobiecy, a także formy działania. - Biuletyn OŚKi, nr 2(11)/ 2000, temat numeru Historia kobiet (zwłaszcza artykuły Renaty Siemieńskiej Czym była emancypacja dla kobiet przed 1989 rokiem oraz Małgorzaty Fuszary Organizacje i inicjatywy kobiece w Polsce po 1989 roku); - Lobby kobiet w polskim parlamencie , Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2005; - Małgorzata Fuszara, Ruch kobiecy w Polsce, [w:] taż, Kobiety w polityce, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2006, s ; - Same o sobie. Rozmowy z 13 członkiniami Społecznego Komitetu Organizacji Pozarządowych Pekin Zajęcia 2 Przegrana bitwa? 20 lat backlashu w dziedzinie praw reprodukcyjnych w Polsce

3 Poruszone zagadnienia i zaprezentowane Od prawie dwudziestu lat obowiązuje w Polsce restrykcyjna ustawa antyaborcyjna. Mit tzw. kompromisu skutecznie blokuje debatę publiczną i podejmowane próby zmiany prawa. Podczas zajęć przyjrzymy się strategiom ruchu kobiecego walczącego o liberalizację prawa do przerywania ciąży, zastanowimy się nad przyczynami porażki i barierami, jakie uniemożliwiają zmianę sytuacji. Spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, czy możliwa jest w ogóle liberalizacja prawa do przerywania ciąży w Polsce, a także dlaczego ten jeden z podstawowych postulatów ruchu feministycznego na całym świecie nie doprowadził w Polsce do powstania masowego ruchu kobiecego. - A jak hipokryzja. Antologia tekstów o aborcji, władzy, pieniądzach i sprawiedliwości, red. Claudia Snochowska- Gonzales, Wydawnictwo O Matko!, Warszawa 2001; - Mirosław Chałubiński, Polityka, kościół, aborcja, [w:] Polityka i aborcja, praca zbiorowa pod red. Mirosława Chałubińskiego, Agencja Scholar, Warszawa 1994, s ; - Kinga Dunin, Dwa tysiące na skrobankę, [w:] taż, Czego chcecie ode mnie Wysokie Obcasy?, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2002, s ; - Agnieszka Graff, Świat bez kobiet, Wydawnictwo WAB, Warszawa 2001; - Kościół, państwo i polityka płci, praca zbiorowa pod red. Adama Ostolskiego, Fundacja im. Heinricha Bölla, Warszawa 2010 (książka dostępna na stronach fundacji:

4 - Obywatelski Komitet Inicjatywy Ustawodawczej TAK dla Kobiet, projekt ustawy o świadomym rodzicielstwie oraz innych prawach reprodukcyjnych (dostępny na stronach: - Piekło kobiet. Historie współczesne, Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, Warszawa 2001; - Piekło kobiet trwa, Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, Warszawa 2004; - Prawa Reprodukcyjne w Polsce, skutki ustawy antyaborcyjnej. Raport 2007, Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, Warszawa 2007; - Kazimiera Szczuka, Milczenie owieczek. Rzecz o aborcji, Wydawnictwo WAB, Warszawa 2004; - Simone Veil, O prawo do aborcji, tłum. Sławomir Królak, Wydawnictwo Sic!, Warszawa Zajęcia 3 Partycypacja polityczna kobiet w Polsce po 1989 roku historia sukcesu Poruszone zagadnienia i zaprezentowane narzędzia równościowe: Wraz ze zmianą systemu po 1989 jednym z pierwszych pytań, jakie się zaczęły nasuwać, było pytanie: Dlaczego demokracja jest rodzaju męskiego? Mimo że kobiety stanowiły większość w ruchu demokratycznej opozycji, w czasie stanu wojennego przejęły dowodzenie nad podziemiem, po 1989 roku właściwie zniknęły z polityki. Przez całe lata 90. reprezentacja kobiet w Sejmie i Senacie nie przekraczała 13%, istotną zmianę przyniósł dopiero rok Podczas zajęć zastanowimy się nad barierami utrudniającymi kobietom działalność polityczną, przeanalizujemy najskuteczniejsze mechanizmy zwiększania udziału kobiet w polityce, prześledzimy najważniejsze debaty dotyczące partycypacji politycznej kobiet.

5 - Sylviane Agacinski, Polityka płci, tłum. Maciej Falski, Wydawnictwo KR, Warszawa 2000; - Małgorzata Fuszara, Kobiety w polityce, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2006; - Małgorzata Fuszara, Kobiety, mężczyźni i parytety, Analizy i Opinie, nr 98/ wrzesień 2009, Instytut Spraw Publicznych (publikacja dostępna na stronach ISP: - Małgorzata Fuszara, przedstawienie projektu ustawy parytetowej w Sejmie podczas I czytania: - Shana Penn, Podziemie kobiet, tłum. Hanna Jankowska, Wydawnictwo Rosner i Wspólnicy, Warszawa 2003; - Ewa Kondratowicz, Szminka na sztandarze. Kobiety Solidarności , Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2001; - Kwoty dotyczące płci w systemach wyborczych w Europie. Raport Parlamentu Europejskiego, Kongres Kobiet Polskich, Warszawa 2010 (raport dostępny na stronach Stowarzyszenia Kongres Kobiet: - Polityka i płeć, red. Agnieszka Grzybek, Joanna Piotrowska, Fundacja im. Heinricha Bölla, Warszawa 2006 (zwłaszcza artykuły: Agnieszka Grzybek, Polityka a płeć, Agata Teutsch, Studium przypadku: Przedwyborcza Koalicja Kobiet, Agnieszka Grzybek, Joanna Piotrowska, Epilog i co dalej?). Zajęcia 4 Między globalnością a lokalnością: specyfika ruchu kobiecego po 1989 roku, dyskursy i strategie Poruszone zagadnienia i zaprezentowane Od wielu lat toczy sie dyskusja, czy ruch feministyczny w Polsce w ogóle istnieje. A jeśli tak, na czym polega jego specyfika. Podczas zajęć prześledzimy rozmaite strategie i dyskursy stosowane przez organizacje feministyczne i feministki, a także kształtowanie się tożsamości ruchu feministycznego i jego osadzenie w

6 kontekście globalnym. - Ann Snitow, Przyszłość feminizmu w krajach postkomunistycznych; Małgorzata Fuszara, Feminizm i my dyskusja nad tekstem Ann Snitow, [w:] Spotkania feministyczne, red. Barbara Limanowska, Teresa Oleszczuk, Warszawa , s. 6-21; - Ann Snitow, Rozważania ku przestrodze oraz Próba nowego języka. Z Ann Snitow rozmawia Barbara Linanowska, [w:] Spotkania feministyczne 2, Warszawa 1999/2000, s. 8-33; - dyskusja na łamach Pełnym Głosem Jaki jest polski feminizm, nr 5, zima 1997 (artykuły Katarzyny Rosner, Czy istnieje w Polsce ruch feministyczny?, Barbary Limanowskiej, Pytania zadawane w cieniu pomnika i Sławomiry Walczewskiej, Jaki feminizm, czyli dokąd idzie Marianna?); - Elżbieta Matynia, Prowincjonalizując globalny feminizm, [w:] taż, Demokracja per formatywna, tłum. Maja Lavergne, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław 2009; - Magdalena Grabowska, Bringing the Second World In: Conservative Revolution(s), Socialist Legacies, and Transnational Silences in the Trajectories of Polish Feminism, [w:] Signs, vol. 37, nr 2, zima 2012;

7 Zajęcia 5 Ruch kobiecy i polityka niebezpieczne związki Poruszone zagadnienia i zaprezentowane Podczas zajęć zastanowimy się nad możliwościami realizacji postulatów ruchu kobiecego we współpracy z partiami politycznymi. Spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, czy taka współpraca jest w ogóle możliwa? Jakie są ryzyka i zagrożenia, ale także jakie szanse i możliwości? Czy po 1989 roku można wskazać dobre przykłady takiej współpracy? Czy działaczki ruchu kobiecego angażującego się w działalność polityczną automatycznie stają się dla ruchu podejrzane? Dlaczego Partia Kobiet nie zyskała poparcia ruchu kobiecego? - Małgorzata Fuszara, Wspólne cele czy dwa światy relacje między kobiecymi organizacjami pozarządowymi a politykami w Polsce, [w:] taż, Kobiety w Polityce, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2006, s ; - Małgorzata Fuszara, Relacje między kobiecymi organizacjami pozarządowymi a politykami w okresie akcesji do Unii Europejskiej, [w:] Współpraca czy konflikt? Panstwo, Unia i kobiety, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008, s ; - Manuela Gretkowska, Manifest, [w:] Przekrój 46/2006, dostępny na stronach: - Izabela Kowalczyk, Feminizm a polityka, czyli manify i co dalej?; Sylwia Chutnik, Anna Zdrojewska, Niepotrzebne związki, [w:] Polityka a płeć, red. Agnieszka Grzybek, Joanna Piotrowska, Fundacja im. Heinricha

8 Bölla, Warszawa 2006, s ; Zajęcia 6 Polifoniczność ruchu kobiecego czy musimy mówić jednym głosem? Poruszone zagadnienia i zaprezentowane narzędzia równościowe: Podczas zajęć zastanowimy się nad głównymi liniami podziału we współczesnym najważniejszymi debatami i proponowanymi obecnie strategiami realizacji postu przeanalizujemy na przykładzie studium przypadku: Kongres Kobiet a Manify. - Ewa Charkiewicz, Nie w moim imieniu. O Kongresie Kobiet Polskich i neoliberalno-konse feminizmu w Polsce, tekst - Agnieszka Grzybek, W poszukiwaniu bazy, polemika z artykułem Ewy Charkiewi - Elżbieta Korolczuk, Manifa mon amour?, czyli dlaczego wciąż wychodzimy na ulice stronach: - Agnieszka Mrozik, Piotr Szumlewicz, Kongres Kobiet: stracona szans, w: Gazeta Wybor stracona_szansa.html - Sławomir Sierakowski, Do radykalnie bezradnych odpowiedź Mrozik i Szumlewiczowi, w Wyborcza : , odpowiedz_mrozik_i_s Zajęcia 7 Sprawczość ruchu kobiecego w Polsce po 1989 roku

9 Poruszone zagadnienia i zaprezentowane Na ile ruch kobiecy w Polsce okazał się sprawczy? Jakie są jego sukcesy i porażki? Na jakie bariery napotyka? Jakie mogą być skuteczne strategie walki o postulaty emancypacyjne. Podczas zajęć będziemy o tym dyskutować na podstawie studiów przypadku przedstawionych przez uczestniczki i uczestników zajęć. - Kobiety w Polsce w latach 90., raport Centrum Praw Kobiet, Centrum Praw Kobiet, Warszawa 2000; - Polityka równości płci. Polska Raport, UNDP, Fundacja Fundusz Współpracy, Warszawa 1997; - 20 lat. 20 zmian. Kobiety w Polsce w okresie transformacji , Fundacja Feminoteka, Warszawa 2009; - Kobiety dla Polski. Polska dla Kobiet. 20 lat transformacji , raport przygotowany na I Kongres Kobiet, Fundacja Feminoteka, Warszawa 2009; - Białe plamy na mapie równości płci, Stowarzyszenie Kongres Kobiet, Fundacja Feminoteka, Warszawa 2011.