POWIATOWA STACJA SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNA W SŁUPCY

Transkrypt

1 POWIATOWA STACJA SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNA W SŁUPCY OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA POWIATU SŁUPECKIEGO ZA ROK 2016 SŁUPCA 2017

2 Spis treści Wstęp... 3 I. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych... 5 II. Jakość wody przeznaczonej do spożycia III. Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej i kąpielisk...21 IV. Stan sanitarny podmiotów wykonujących działalność leczniczą V. Warunki sanitarno-higieniczne środowiska pracy VI. Warunki sanitarne w szkołach i innych placówkach oświatowo-wychowawczych VII. Stan sanitarny obiektów żywności, żywienia i przedmiotów użytku VIII. Działalność w zakresie oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia IX. Zapobiegawczy nadzór sanitarny..104 X. Zakończenie

3 WSTĘP Głównym celem działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej powiatu słupeckiego w 2016 roku było promowanie zdrowego stylu życia, nadzór nad bezpieczeństwem żywności i żywienia oraz bezpieczeństwem zdrowotnym wody, przeciwdziałanie powstawaniu chorób i zaburzeń zdrowia, w tym chorób zakaźnych, niezakaźnych i zawodowych poprzez sprawowanie zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego oraz prowadzenie działalności przeciwepidemicznej. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Słupcy realizował główne kierunki działania Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej, ujęte w Planie Zasadniczych Przedsięwzięć na rok W ramach tych przedsięwzięć podjęto następujące działania: 1. Prowadzono nadzór nad realizacją programu obowiązkowych szczepień ochronnych. 2. Sprawowano merytoryczny nadzór nad egzekucją administracyjną obowiązku poddawania się szczepieniom ochronnym przez osoby zobowiązane. 3. Sprawowano nadzór nad bezpieczeństwem żywności i żywienia oraz materiałami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa żywnościowego. 4. Sprawowano bieżący nadzór sanitarny nad bezpieczeństwem zdrowotnym wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, w kąpieliskach, pływalniach oraz nad obiektami użyteczności publicznej. 5. Minimalizowano zagrożenia zdrowia publicznego stwarzane przez środki zastępcze lub nowe substancje psychoaktywne. 6. Prowadzono nadzór nad warunkami zdrowotnymi środowiska pracy celem wzmocnienia ochrony zdrowia pracowników przed niekorzystnym oddziaływaniem szkodliwych i uciążliwych czynników występujących w miejscu pracy. 7. Sprawowano nadzór nad warunkami nauczania, wychowania, opieki oraz wypoczynku i rekreacji dzieci i młodzieży. 8. Sprawowano zapobiegawczy nadzór sanitarny pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych oraz zapobiegania powstawaniu chorób. 9. Inicjowano, organizowano, koordynowano i nadzorowano działalność w zakresie promocji zdrowia i profilaktyki chorób. W przedkładanej Ocenie stanu sanitarnego i sytuacji epidemiologicznej powiatu słupeckiego za rok 2016 ujęto sytuację epidemiologiczną w zakresie chorób zakaźnych oraz - 3 -

4 wyniki nadzoru sanitarnego prowadzonego przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Słupcy. Powyższa ocena stanu sanitarnego jest również dostępna na stronie internetowej Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Słupcy, adres:

5 I. SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA W ZAKRESIE CHORÓB ZAKAŹNYCH Do zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie zwalczania chorób zakaźnych należy m.in. dokonywanie analiz i ocen epidemiologicznych w zakresie profilaktyki i zwalczania chorób zakaźnych oraz prowadzenie nadzoru nad wykonawstwem szczepień ochronnych obowiązkowych i zalecanych. Niniejszej analizy dokonano w oparciu o przesłane formularze zgłoszeń zachorowań na choroby zakaźne oraz formularze dodatnich wyników badań laboratoryjnych przekazane przez podmioty lecznicze zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi (ustawa z dnia 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2013 r. poz. 947 z późn.zm.). Analizując liczbę zachorowań i współczynniki zapadalności dla poszczególnych chorób zakaźnych w roku sprawozdawczym z latami wcześniejszymi można zauważyć, iż sytuacja epidemiologiczna w powiecie słupeckim kształtuje się na podobnym poziomie od kilku lat (zapadalność w 2013 r. 1444,3; 2014 r. 1319,3; 2015 r. 954,8; 2016 r. 1322,3). Wahania współczynnika zapadalności w poszczególnych latach są wynikiem wzrostu zachorowań na choroby szerzące się głównie drogą powietrzno-kropelkową, pojawiające się cyklicznie i sezonowo. W przebiegu większości chorób wieku dziecięcego objętych programem szczepień ochronnych zaobserwowano zmniejszoną liczbę zachorowań na świnkę czy różyczkę. Jednocześnie wzrosła zapadalność zachorowań na ospę wietrzną (622,6/100tys.) i krztusiec (47,0/100tys.). W roku 2016 nie zanotowano żadnego zachorowania na odrę, błonicę, tężec oraz nagminne porażenie dziecięce. W roku 2016 odnotowano spadek zakażeń górnych dróg oddechowych (grypa i podejrzeń zachorowań na grypę) o 1285 przypadków (2016 r. 521 zachorowań, 2015 r zachorowań). W analizowanych latach najliczniejszą grupę stanowiły osoby w wieku lat. W 2016 roku nie zarejestrowano neuroinfekcji w przebiegu inwazyjnym wywołanych przez Neisseria meningitidis, Streptococcus pneumoniae, Hemophilus influenzae oraz na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i zapalenie mózgu o etiologii bakteryjnej. Odnotowano 1 przypadek neuroinfekcji o etiologii wirusowej. Liczba tych zachorowań od kilku lat nie przekracza 2 przypadków (2008r. 1 zachorowanie, 2009 r. 2, 2010 r. 2, 2011 r. 1, 2012 r. 2, 2013 r. 2, 2014 r. 1, 2015 r. 1 zachorowanie). Wszystkie rozpoznane zostały jako wirusowe zapalenia opon mózgowych nieokreślone (A87.9). W roku sprawozdawczym zarejestrowano 14 zgłoszeń dodatnich badań w kierunku biologicznych czynników chorobotwórczych i zgłoszeń zachorowań (podejrzeń zachorowań) na chorobę zakaźną Borrelia spp. Po przeprowadzeniu dochodzenia epidemiologicznego, tylko - 5 -

6 4 spośród nich spełniały kryteria definicji przyjętej na potrzeby nadzoru. We wszystkich czterech przypadkach po ukąszeniu kleszcza wystąpił rumień wędrujący. W dwóch przypadkach wykonano badanie testem immunoenzymatycznym Elisa (IgM +) i w jednym dodatkowo testem potwierdzającym Western-Blot (IgM +). Wszystkie ww. przypadki Boreliozy poddano leczeniu ambulatoryjnemu. Zachorowania nie dotyczyły osób narażonych zawodowo. Do narażenia doszło podczas prac w ogrodzie, spaceru w lesie, pobytu na cmentarzu na terenie miasta Słupcy i dotyczyło 2 kobiet i 2 mężczyzn zamieszkałych na terenie miasta. Z powodu kontaktu ze zwierzętami podejrzanymi o wściekliznę, do szczepień zakwalifikowano 3 pacjentów (o jedne przypadek więcej niż w roku 2015 i o 5 przypadków mniej niż w roku 2014). Pełen cykl szczepień (5 dawek) wykonano u 2 osób, u jednej szczepienia zakończono na 4 dawce (osoba nie zgłaszała się na wyznaczone terminy szczepień). Nie odnotowano żadnego przypadku wścieklizny u zwierząt. Nie stwierdzono również zachorowań na wściekliznę u ludzi. I.1. Zatrucia i zakażenia pokarmowe Odnotowano nieznaczny wzrost zapadalności na zatrucia pokarmowe wywołane pałeczką Salmonella z 19 przypadków (wsk. zap. 31,8/100 tys.) w roku 2015 do 23 (wsk. zap. 38,6/100tys.) w roku Wszystkie zarejestrowane przypadki to przypadki potwierdzone laboratoryjnie. Najliczniej zachorowania występowały w grupie wiekowej (5-9 lat) 9 przypadków oraz (>60 r. ż) 7 przypadków. W przeciwieństwie do roku poprzedniego liczba zatruć pokarmowych wywołanych pałeczką Salmonella u dzieci w grupie wiekowej 0-4 lata (2 zachorowania) stanowiła zaledwie 8,7% wszystkich zatruć pokarmowych wywołanych ww. bakterią. Większość zachorowań wywołała pałeczka Salmonella Enteritidis 20 przypadków, w 2 przypadkach wyhodowano Salmonella Typhimurium, a w jednym salmonella spp. Wśród 23 zarejestrowanych przypadków 13 zachorowań dotyczyło osób ze zgłoszonych zbiorowych ognisk zatrucia pokarmowego

7 Rys.1. Zatrucia pokarmowe wywołane pałeczkami salmonella w powiecie słupeckim w latach Zanotowano natomiast 1 przypadek (wsp. zap. 1,7/100 tys.) zatrucia toksyną botulinową. Zachorowanie rozpoznano na podstawie objawów klinicznych takich jak silny ból gardła, problemy z przełykaniem, ogólne osłabienie, omdlenia, światłowstręt, brak reakcji źrenic na światło, zaparcia, opadanie powiek. Ww. przypadku nie potwierdzono laboratoryjnie badaniem w kierunku izolacji Clostridium botulinum, ani wykrycia toksyny botulinowej. Domniemanym źródłem toksyny mogły być wyroby garmażeryjne produkcji domowej. Pozostałe narażone osoby z otoczenia, które spożywały te same produkty, nie wykazywały objawów chorobowych. Od kilku lat na terenie powiatu słupeckiego liczba bakteryjnych zatruć i zakażeń pokarmowych u dzieci do lat 2 kształtuje się na podobnym poziomie. Wśród przyczyn zakażeń jelitowych najczęstszymi były zakażenia jelitowe wywołane wirusami (głównie rotawirusami i norowirusami) oraz biegunki i zakażenia jelitowe BNO, które w roku 2016 stanowiły 89% wszystkich zatruć i zakażeń jelitowych. W porównaniu z rokiem ubiegłym zanotowano znaczny wzrost zachorowań na biegunki u dzieci do lat 2 i zarejestrowano ich ogółem 85 (wsp. zap. 4843,3/100 tys.) w roku 2015 było ich 41 (wsp. zap. 2309,9/100 tys.). Zapadalność na nie była o 1/2 wyższa niż w roku poprzednim. Wśród zarejestrowanych biegunek były: 33 biegunki wirusowe (38,8%) i 52 o etiologii nieokreślonej (BNO) (61,2%). Podobnie jak w roku poprzednim nie zarejestrowano żadnych biegunek o etiologii bakteryjnej

8 Ogółem spośród 85 przypadków zachorowań na biegunki do lat 2 39 poddano hospitalizacji, natomiast 46 poddano leczeniu ambulatoryjnemu. Rys.2. Biegunki wg. etiologii u dzieci do lat 2 w powiecie słupeckim w latach I.1.1. Ogniska zachorowań. W roku 2016 na terenie powiatu słupeckiego odnotowano 5 ognisk zbiorowych zatruć pokarmowych (o 4 więcej niż w 2014 r.), w tym 3, w których wystąpiły 2 lub 3 zachorowania. Łącznie zachorowało 20 osób, w tym 4 dzieci do lat 14. (20%). Hospitalizacji poddano 5 chorych. W domach prywatnych wystąpiły 2 ogniska, 1 na działce letniskowej i 2 w Agroturystyce impreza okolicznościowa. Dominującym czynnikiem etiologicznym w ogniskach były odzwierzęce pałeczki Salmonella, które były przyczyną 4 ognisk zatruć pokarmowych. W dwóch ogniskach wywołanych pałeczkami Salmonella podejrzanymi nośnikami były: tort śmietankowy i kogel mogel, w dwóch przypadkach nie ustalono nośnika. W jednym ognisku nie ustalono czynnika etiologicznego. I.2. Wirusowe zapalenie wątroby. W 2016 r. zaobserwowano spadek liczby przypadków zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby w powiecie słupeckim, zarówno w przypadku zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B (o 86%) oraz na wirusowe zapalenie wątroby typu C (o 33%). Nie zarejestrowano zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby wśród osób narażonych zawodowo. W 2016 roku nie odnotowano udziału wirusowych zapaleń wątroby typu A

9 Rys.3. Struktura zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby według typów w latach I.2.1. Wirusowe zapalenie wątroby typu B W roku 2016 zarejestrowano 1 przypadek zachorowania na ostre wirusowe zapalenie wątroby typu B (wsp.zap 1,7/100 tys.), w 2015 roku nie zarejestrowano ani jednego zachorowania. Wyżej wymienione zachorowanie dotyczyło mężczyzny w grupie wiekowej (30-39 lat) zamieszkującego na wsi. Brak danych o uodpornieniu. Odnotowano 1 przypadek (wsp. zap 1,7/100 tys.) przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu B BNO, który dotyczył mężczyzny w grupie wiekowej (20-29 lat) zamieszkującego na wsi. Mężczyzna nie był uodporniony. I.2.2. Wirusowe zapalenie wątroby typu C W roku 2016 zarejestrowano 2 przypadki (wsp. zap. 3,4/100 tys.) wirusowego zapalenia wątroby typu C wg. definicji przypadku z 2014 r. Dotyczyły one 30-letniej kobiety, u której wykryto bezobjawowe zakażenie w czasie badań przeprowadzanych w ciąży i 50-letniego mężczyzny, który z objawami (żółtaczka, ból brzucha, odbarwienie kału, bardzo ciemny mocz, złe samopoczucie) został przyjęty do szpitala celem dalszej diagnostyki. Nie zarejestrowano zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu C wśród osób narażonych zawodowo. Kobieta była uodporniona niepełnym cyklem szczepień p /wzw B natomiast mężczyzna przed zachorowaniem nie był szczepiony. I.3. Zachorowania na choroby zakaźne wieku dziecięcego. Krztusiec, dzięki obowiązkowemu Programowi Szczepień Ochronnych, jest uznany za chorobę stopniowo ustępującą. Po gwałtownym wzroście liczby zachorowań w powiecie słupeckim w 2012 r., unormowanej sytuacji epidemiologicznej w latach , w roku 2016 nastąpił ponowny, znaczny wzrost liczby przypadków zachorowań wywołanych bakterią Bordetella pertussis

10 Rys.4. Liczba zachorowań na krztusiec w powiecie słupeckim w latach W roku zarejestrowano znaczny wzrost zachorowań na krztusiec z 3 przypadków (wsp.zap. 5,0/100 tys.) w 2015 roku do 28 (wsp.zap. 47,0/100 tys.) w 2016 roku, w tym: 12 potwierdzonych, 2 prawdopodobne, 14 możliwych. W 6 przypadkach zachorowania poddano hospitalizacji. Zachorowania przypadały na grupy wiekowe (10-14 lat) - 11 i (15-19) lat - 8 przypadków. Chorowało 16 kobiet i 12 mężczyzn. 12 przypadków zachorowań dotyczyło mieszkańców miast, natomiast 16 zamieszkujących na wsi. Tak duży wzrost zachorowań na krztusiec w powiecie słupeckim odnotowano ostatnio w roku 2012, gdzie liczba zachorowań kształtowała się na tym samym poziomie i wynosiła również 28 przypadków zachorowań, w tym 4 potwierdzonych i 24 możliwych. W 5 przypadkach chorzy poddani zostali hospitalizacji. Podobnie jak w roku 2016 najliczniejsze wtedy grupy, w których doszło do zachorowania dotyczyły osób w wieku lat 11 przypadków i lat 10 przypadków. Zanotowano wzrost zachorowań na ospę wietrzną z 279 przypadków (wsp. zap. 467,4/100 tys.) w roku 2015 do 371 przypadków (wsp. zap. 622,6/100 tys.) w roku Rys.5. Liczba zachorowań na ospę wietrzną w powiecie słupeckim w latach

11 Zapadalność na nagminne zapalenie przyusznic w roku 2016 utrzymywała się na poziomie roku ubiegłego i wynosiła po 2 przypadki. Współczynnik zapadalności w roku 2014, 2015, 2016 wynosił (3,4/100 tys.), tylko w latach widoczny był wzrost zapadalności zachorowań na świnkę. Rys.6. Liczba zachorowań na świnkę w powiecie słupeckim w latach W roku sprawozdawczym zarejestrowano 3 przypadki różyczki (wsp. zap. 5,0/100 tys.). Od roku 2013 zaobserwowano w powiecie słupeckim gwałtowny spadek zachorowań na różyczkę, z 234 przypadków zachorowań do 3 w roku Podobnie jak w latach poprzednich nie odnotowano różyczki wrodzonej. Rys.7. Liczba zachorowań na różyczkę w powiecie słupeckim w latach

12 I.4. Zachorowania na grypę. W roku 2016 odnotowano spadek zakażeń górnych dróg oddechowych (grypa i podejrzeń zachorowań na grypę) o 1285 przypadków (2016 r. 521 zachorowań, 2015 r zachorowań). W tych latach najliczniejszą grupę stanowiły osoby w wieku lat. W okresie szczytu zachorowań na grypę tj. od stycznia do marca, łącznie zarejestrowano 492 przypadki zachorowań lub podejrzeń zachorowań na grypę sezonową. Spośród tych osób 8 skierowano do szpitala. U pacjentów hospitalizowanych w 3 przypadkach przyczyną zachorowania była grypa AH1N1, a u 1 grypa typu B. Wzrosła natomiast liczba osób, która zaszczepiła się przeciwko grypie. W roku 2016 było to 1021 osób, a w roku osób. Podobnie jak w roku ubiegłym lekarze podstawowej opieki zdrowotnej powiatu słupeckiego nie prowadzili nadzoru epidemiologicznego i wirusologicznego w ramach programu Sentinel. I.5. Choroby przenoszone drogą płciową. W 2016 r. odnotowano po jednym przypadku zachorowań na Chlamydie i kiłę wczesną. Pierwszy przypadek dotyczył 32- letniej kobiety, u której wykryto zachorowanie podczas wizyty ginekologicznej. Drugi przypadek dotyczył 32-letniego mężczyzny. W obu przypadkach pacjenci został przeleczeni. I.6. Realizacja szczepień ochronnych. Państwowa Inspekcja Sanitarna uczestniczy w realizacji Programu Szczepień Ochronnych (PSO) poprzez dystrybucje preparatów szczepionkowych oraz nadzór nad wykonawstwem szczepień. W 2016 r. kontynuowano nadzór nad czynnym uodpornieniem populacji w ramach PSO, monitorowano warunki przechowywania oraz dystrybucji szczepionek. Realizacja PSO w powiecie słupeckim w 2016 r. prowadzona była w 18 podmiotach, w tym w: 1 oddziale noworodkowym, 14 gabinetach lekarzy rodzinnych i 3 innych placówkach (Dział Pomocy Doraźnej w SPZOZ, Oddział Chirurgiczny, Stacja Dializ). W placówkach nadzorowanych przez PPIS w Słupcy nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie transportu, przechowywania i przestrzegania terminów ważności szczepionek. Zarejestrowano 5 przypadków niepożądanych odczynów poszczepiennych: 1 przypadek po szczepionce BCG a 4 pozostałe po innych szczepionkach niż BCG ( Synflorix, dtpa, jednoczesne podanie szczepionek DTP, Act-HIB, Euvax 0,5 ml i Rotariix). Wszystkie ww. odczyny zostały zakwalifikowane jako łagodne, nie wymagające hospitalizacji. W 2016 r. tak jak w latach ubiegłych obserwuje się wzrost liczby osób niezaszczepionych, przede wszystkim z powodu uchylania się od szczepień. Na koniec roku 2016 u 52 dzieci nie wywiązano się z obowiązku szczepień ochronnych, w tym jest jedno dziecko zamieszkałe na

13 terenie powiatu słupeckiego ale należące do PSO na terenie powiatu konińskiego. Mimo, że w 2016 r. wobec 9 dzieci wykonano obowiązek szczepień i 1 ukończyło 19 rok życia, to i tak liczba osób uchylających się na terenie powiatu słupeckiego ma tendencję wzrostową i spowodowana jest m.in. zwiększoną aktywnością ruchów antyszczepionkowych. L.p. Jednostka chorobowa Rok 2014 Rok 2015 Rok 2016 l. zach. zap. l. zach. zap. l. zach. zap. 1 AIDS 2 Nowe wykryte zakażenia HIV 1 1,7 3 Dur brzuszny 4 Dur rzekomy A, B i C 5 Salmonelozy - ogółem 24 40, , ,3 w tym zatrucia pokarmowe 24 40, , ,6 6 Bakteryjne zatrucia pokarmowe (inne) ogółem 1 1,7 7 Bakteryjne zakażenia jelitowe (inne) - ogółem 4 6,7 1 1,7 8 Wirusowe zakażenia jelitowe - ogółem 46 77, , ,6 9 Czerwonka bakteryjna 10 Biegunki u dzieci do lat , , ,7 11 Krztusiec 1 1,7 3 5, ,0 Tężec ogółem 12 w tym noworodków Odra 14 Różyczka 15 25,1 3 5,0 w tym wrodzona Ospa wietrzna , , ,6 16 Świnka (nagminne zapalenie przyusznic) 2 3,4 2 3,4 2 3,4 Ostre porażenie wiotkie 17 u dzieci do 14 lat Zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych 18 i/lub mózgu - ogółem 2 3,4 2 3,4 1 1, Inwazyjna choroba wywoana przez Haemophilus influenzae - ogółęm w tym zapalenie opon i/lub mózgu Inwazyjna choroba wywoana przez Streptococcus pneumonia e - ogółęm w tym zapalenie opon i/lub mózgu Inwazyjna choroba meningokokowa - ogółem , ,7-22 Inwazyjna choroba meningokokowa - zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu Wirusowe zapalenie wątroby w tym: wzw typu A wzw typu B 8 13,4 7 11,7 1 1,7 23 wzw typu C (wg. definicji przypadku ) 7 11,7 3 3,4 2 3,4 wzw typu B+C 1 1,7 1 1,7 wzw inne i nie określone 24 Zatrucia grzybami 25 Włośnica 26 Borelioza (Choroba z Lyme) 2 3, ,8 4 6,7 Grypa i podejrzenia grypy - ogółem 31 51, , ,7 27 w tym grypa u dzieci (0-14 lat) 9 15, , ,3 Grypa - ogółem 4 6,7 28 w tym grypa u dzieci (0-14 lat) ,7 29 Wścieklizna 30 Pokąsania przez zwierzęta podejrzane o wściekliznę - profilaktyka wscieklizny 8 13,4 2 3,4 3 5,0-13 -

14 Podsumowanie 1. Sytuację epidemiologiczną w zakresie większości chorób zakaźnych w powiecie słupeckim można uznać za zadowalającą. 2. W 2016 r. w porównaniu do 2015 r. zapadalność na grypę i zakażeń grypopodobne zmniejszyła się o 28%. W całym powiecie zarejestrowano 521 zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę, z czego wirusologicznie potwierdzono 4 przypadki. 3. W porównaniu z rokiem ubiegłym zanotowano znaczny wzrost zachorowań na biegunki u dzieci do lat 2, który kształtował się na poziomie 50%. Nadal najliczniejsze zachorowania dotyczyło biegunek o etiologii nieokreślonej. Wśród zakażeń o etiologii wirusowej nadal najczęściej występowały te wywołane rotawirusami. Coraz częściej ww. zakażenia dotyczą również norowirusów. 4. W porównaniu do lat ubiegłych po raz pierwszy w 2016 r. na terenie powiatu słupeckiego wystąpiły ogniska zatruć/zakażeń pokarmowych inne niż domowe. Nadal jednak najczęstszym czynnikiem etiologicznym wśród ognisk zatruć/zakażeń pokarmowych są pałeczki Salmonella

15 II. JAKOŚĆ WODY PRZEZNACZONEJ DO SPOŻYCIA Państwowa Inspekcja Sanitarna sprawuje nadzór nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi na podstawie art. 4 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej ( Dz. U. z 2015 r., poz z późn. zm.) oraz w oparciu o ustawę z dnia 7 marca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków ( Dz. U. z 2015 r. Nr 123 poz. 139 ), a także rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi ( Dz.U. z 2015 r. poz ). Jednostkami odpowiedzialnymi za jakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi są producenci wody. W ramach nadzoru nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi realizowane były badania wody w ramach monitoringu kontrolnego i przeglądowego. Monitoring kontrolny służy sprawowaniu bieżącego nadzoru sanitarnego nad jakością wody przez regularne badanie wody i przekazywanie informacji o jej jakości. Obejmuje swym zakresem podstawowy zestaw parametrów fizycznych, organoleptycznych, chemicznych i mikrobiologicznych. Monitoring przeglądowy stanowi znaczne rozszerzenie monitoringu kontrolnego i dostarcza informacji niezbędnych do oceny kondycji jakościowej wodociągu, czy są przestrzegane wymagania co do dziesiątków parametrów określonych w obowiązującym rozporządzeniu ww. Obejmuje swoim zakresem m.in. metale ciężkie, pestycydy, uboczne produkty dezynfekcji wody. Aby zwiększyć bezpieczeństwo jakości wody, również producenci wody zobowiązani zostali od 2007 roku do wewnętrznej kontroli jakości wody do spożycia poprzez wykonywanie badań laboratoryjnych. Zasadniczym źródłem zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia na terenie powiatu słupeckiego są wody oparte na ujęciach podziemnych trzecio- i czwartorzędowych. Objętych nadzorem sanitarnym były 33 wodociągi. Większość wodociągów zlokalizowanych jest na terenach wiejskich (31 wodociągów), 2 zlokalizowane są na terenie miast. Wodociągi wiejskie położone są na terenach rolniczych najczęściej w bliskim sąsiedztwie pól uprawnych. W stosunku do ubiegłego roku przybył 1 obiekt na terenie wiejskim wodociąg lokalny Ubojni Zwierząt w Babinie Olędry. W powiecie słupeckim najwięcej urządzeń zbiorowego zaopatrzenia ludności w wodę stanowią wodociągi o produkcji od m3 /d 23, wodociągi o produkcji mniejszej niż 100 m3 /d 4, wodociągi o produkcji od m3 /d 1, co obrazuje poniższy wykres

16 Rys.1. Urządzenia zbiorowego zaopatrzenia ludności w wodę < W roku 2016 w powiecie skontrolowano 33 wodociągi, w tym 28 wodociągów publicznych i 5 lokalnych należących do innych podmiotów wykorzystujących wodę, pochodzącą z indywidualnego ujęcia, jako część działalności handlowej. W omawianym okresie z wody wodociągowej korzystało ogółem mieszkańców powiatu słupeckiego. Ogółem na wodociągach przeprowadzono 49 kontroli sanitarnych i pobrano 215 próbek wody do badań laboratoryjnych: próbek w ramach monitoringu kontrolnego, - 34 próbki w ramach monitoringu przeglądowego, - 64 próbek z nadzoru sanitarnego. Badania jakości wody przeprowadzano w Oddziale Laboratoryjnym Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Koninie oraz Wojewódzkiej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Poznaniu. Oceny jakości wody do spożycia przez ludzi dostarczanej z nadzorowanych wodociągów Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Słupcy dokonuje na podstawie przeprowadzonych badań jakości wody w ramach sprawowanego nadzoru sanitarnego oraz otrzymanych wyników badań wykonanych przez przedsiębiorstwa wodociągowe oraz podmioty wykorzystujące wodę pochodzącą z indywidualnego ujęcia, jako część działalności handlowej w ramach kontroli wewnętrznej wodociągu. W przeprowadzonych badaniach jakości wody zarówno w ramach sprawowanego nadzoru jak i kontroli wewnętrznej stwierdzono przekroczenia parametrów fizyko-chemicznych: manganu, żelaza, chlorków, barwy i mętności. Stwierdzone przekroczenia wystąpiły okresowo i w ilościach nie stanowiących istotnego zagrożenia zdrowotnego dla ludzi. Natychmiastowe podjęte działania naprawcze przez przedsiębiorstwa wodociągowe skutkowały poprawą jakości produkowanej wody w zakresie kwestionowanych parametrów. Wodę spełniającą wymagania na koniec roku 2016 produkowało 100 % urządzeń wodociągowych. Przeprowadzone badania jakości wody przez organ Państwowej Inspekcji Sanitarnej i przedstawione przez

17 producentów wyniki badań wody w ramach kontroli wewnętrznej wodociągu potwierdziły, że woda w zakresie oznaczonych parametrów fizyko-chemicznych oraz bakteriologicznych spełnia wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Rys. 2. Liczba przekroczeń parametrów fizyko-chemicznych w wodzie. W pojedynczych przypadkach stwierdzano niewielkie przekroczenia bakterii grupy coli (Ciążeniu, Chwałkowicach, Trąbczynie, Strzałkowie, Kątach, lokalny - SMU Strzałkowo). Stwierdzone przekroczenia wskaźników wystąpiły sporadycznie, krótkotrwale i w ilościach nie stwarzających bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia ludzi. Szybko podjęte działania naprawcze przez administratorów wodociągów przyczyniły się do eliminacji skażenia bakteriologicznego wody. Przeprowadzone badania rekontrolne wody nie wykazały odchyleń od obowiązujących norm. W związku z prowadzeniem nadzoru sanitarnego nad jakością wody ogółem na administratorów wodociągów wystosowano 7 zawiadomień w trybie art. 30 ust.1 Ustawy o PIS oraz wydano 3 decyzje o pobraniu opłaty. II.1. Charakterystyka urządzeń zaopatrujących ludność w wodę II.1.1 Wodociągi zaopatrujące w wodę w miastach. Na terenie powiatu słupeckiego znajdują się 2 wodociągi miejskie : wodociąg publiczny w Słupcy o wydajności m 3 /dobę, wodociąg publiczny w Zagórowie o wydajności m 3 /dobę

18 Wodociąg publiczny w Słupcy posiada 3 studnie z czego w 2016 r. 2 (studnia nr 9 i nr 7), zaopatrywały miasto, a 1 jest wyłączona z eksploatacji (nr 5 studnia rezerwa). Wodociąg publiczny nie posiada stacji uzdatniania wody, a jedyną stosowaną metodą uzdatniania wody jest dezynfekcja podchlorynem sodu oraz system bezpośredniego natleniania wody czystym tlenem. Przeprowadzone badania wykazały, że woda z przedmiotowego urządzenia odpowiada wymaganiom określonym w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2015 r. poz. 1989), Wodociąg publiczny w Zagórowie posiada 3 studnie, które są usytuowane poza miastem, na terenie rolniczym. Stosowane metody uzdatniania wody to napowietrzanie, odżelazianie i odmanganianie na filtrach oraz dezynfekcja podchlorynem sodu. Analiza przeprowadzonych badań wody wykazała, że wodociągi produkowały wodę właściwej jakości odpowiadającą wymaganiom wyżej cytowanego rozporządzenia. II.1.2 Wodociągi zaopatrujące w wodę na wsiach Na terenie powiatu słupeckiego w 2016 r. znajduje się 26 wodociągów : 22 wodociągi o wydajności m 3 /dobę, 4 wodociągi o wydajności < 100 m 3 /dobę. Wodociągi o wydajności m 3 /dobę W roku sprawozdawczym skontrolowano i oceniono jakość wody z 22 wodociągów publicznych. Analiza przeprowadzonych badań wody wykazała, że wodociągi te produkowały wodę właściwej jakości odpowiadającą wymaganiom wyżej cytowanego rozporządzenia. Wodociągi o wydajności < 100 m 3 /dobę W powiecie słupeckim w 2016 r. skontrolowano i oceniono jakość wody 4 wodociągów publicznych. Przeprowadzone badania wykazały, że woda z ocenianych urządzeń odpowiadała wymaganiom określonym w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2015r. poz. 1989), II.2 STAN SANITARNO-TECHNICZNY URZĄDZEŃ WODOCIĄGOWYCH W porównaniu z rokiem ubiegłym stwierdzono pogorszenie stanu sanitarno-technicznego urządzeń wodociągowych. Stan sanitarny pogorszył się na wodociągach: gminy Słupca (Koszuty,

19 Kąty, Wilczna i Żelazków), gminy Strzałkowo (Strzałkowo, Słomczyce, Szemborowo i Chwałkowie oraz lokalnym Ubojni Zwierząt w Babinie Olędry), gminy Lądek (Ratyń i Wola Koszucka), gminy Powidz (Anastazewo i Powidz oraz lokalnym Kamena w Polanowie). W roku sprawozdawczym ogółem przeprowadzono 49 kontroli sanitarnych stacji uzdatniania wody. Zły stan sanitarno-techniczny stwierdzono w 14 obiektach. Na w/w nieprawidłowości na administratorów obiektów zostały wystosowane zawiadomienia z art. 30 ust.1 Ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2015 r., poz z późn. zm.) zobowiązujące do wykonania zaleceń pokontrolnych oraz wydano decyzje o pobraniu opłaty. Przeprowadzone kontrole sprawdzające części obiektów wykazały wykonanie stwierdzonych nieprawidłowości. Na koniec roku 2016 r. jako złe oceniono 7 obiektów. Poprawę stanu sanitarno - technicznego stwierdzono na wszystkich stacjach uzdatniania wody gminy Strzałkowo, gminy Słupca Kąty. Rys. 3. Stan sanitarno-techniczny urządzeń wodociągowych w latach L iczba obiektów z dobrym stanem sanitarnym L iczba obiektów ze złym stanem sanitarnym r. 2016r

20 Podsumowanie 1. Jakość wody do spożycia przez ludzi produkowanej przez przedsiębiorstwa wodociągowe w powiecie słupeckim pod względem bakteriologicznym jest stabilna. 2. Wszystkie ujęcia bazują na wodach podziemnych, głębinowych. Głównym mankamentem jakościowym wody do spożycia przez ludzi na nadzorowanym terenie jest nadmierna zawartość żelaza i manganu, a zatem i nadmierna barwa i mętność. Nie są to parametry zdrowotne, ale mogą powodować pogorszenie walorów smakowych wody. 3. W roku 2016 nie odnotowano awarii urządzeń wodociągowych, które miałyby istotny wpływ na okresowe braki w dostarczaniu wody

21 III. STAN SANITARNY OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ I KĄPIELISK. III.1. Hotele, pensjonaty. W 2016 r. w ewidencji PPIS w Słupcy znajdowało się 5 obiektów. W stosunku do roku 2015 liczba obiektów nie uległa zmianie. Skontrolowano 3 obiekty (60 %). W wyniku przeprowadzonych kontroli stwierdzono nieprawidłowości w 2 obiektach między innymi brak prowadzenia procesów prania i dezynfekcji kołder, poduszek i kocy, zacieki na suficie oraz zawilgocenie i zagrzybienie sufitu. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Słupcy zobowiązał właściciela obiektu do usunięcia uchybień. Przeprowadzone kontrole sprawdzające wykazały wykonanie zaleceń pokontrolnych. Na koniec roku sprawozdawczego skontrolowane obiekty oceniono jako dobre. Legionella Urzędowe badania wody ciepłej z instalacji wewnętrznej wykonano w jednym obiekcie,pobierając ogółem 7 próbek wody. W 2 próbkach stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych wartosci bakterii z rodzaju Legionella PPIS w Słupcy nakazał administratorowi obiektu podjąć działania naprawcze, których skuteczność potwierdziły kontrolne wyniki badań. III.2. Schroniska młodzieżowe, schroniska, pola biwakowe Na terenie powiatu słupeckiego w 2016 r. zewidencjonowano 7 obiektów (pola biwakowe). W stosunku do roku 2015 ubył 1 obiekt. Skontrolowano 7 obiektów (100 %). W skontrolowanych obiektach stan sanitarno-higieniczny i techniczny oceniano jako dobry. W roku sprawozdawczym w 1 obiekcie stwierdzono poprawę stanu sanitarnego: na terenie pola namiotowego ustawiono dwa nowe metalowe kontenery sanitarne osobne dla kobiet i osobne dla mężczyzn z bieżącą ciepłą i zimną wodą. Ciepła woda podgrzewana przez bojler elektryczny. W części damskiej są 3 kabiny ustępowe z umywalką z bieżącą ciepłą i zimną wodą, w dwóch kabinach znajdują się kabiny prysznicowe. W części męskiej znajdują się 3 kabiny ustępowe z umywalką, w dwóch kabinach zamontowane są pisuary i prysznice. Każda kabina wyposażona jest w umywalkę, miskę ustępową, plastikowy kosz na odpady komunalne, podajnik do papieru toaletowego, lusterko, wentylację grawitacyjną, na oknach założono rolety przeciwsłoneczne. Podłoga wyłożona wykładziną PCV. Wszystkie skontrolowane obiekty zaopatrzone są w instalację wodociągową. Woda z wodociągu publicznego - zależnie od terenu na którym się znajduje obiekt. 3 obiekty zaopatrzone są w instalację kanalizacyjną, a 4 obiekty odprowadzają nieczystości płynne do zbiornika bezodpływowego. Odpady komunalne gromadzone są w pojemnikach/kontenerach

22 Kontenery/pojemniki do gromadzenia odpadów komunalnych są utrzymane w dobrym stanie: sanitarno- porządkowym i sanitarno technicznym. Wszystkie obiekty posiadają umowę na odbiór odpadów komunalnych z firmą posiadającą wymagane zezwolenie. Na terenie skontrolowanych obiektów znajdują się: boisko do siatkówki, zewnętrzna siłownia oraz plac zabaw. III.3 Inne obiekty, w których świadczone są usługi hotelarskie W 2016 r. w ewidencji PPIS w Słupcy znajdowało się 33 obiektów (rys. 1.). W stosunku do roku 2015 ubyły 2 obiekty. Skontrolowano 9 obiektów (Tab. 1.). Rys. 1. Wykaz innych obiektów, w których świadczone są usługi hotelarskie na terenie powiatu słupeckiego w 2016 r. X. Inne obiekty, w których świadczone są usługi hotelarskie na terenie powiatu słupeckiego w 2016 r. gospodarstwa agroturystyczne: 20 ośrodki wczasowe: 12 pokoje gościnne: 1 Tab. 1. Skontrolowane obiekty znajdujące się w ewidencji PPIS w Słupcy w 2016 r. Typ obiektów Liczba obiektów w ewidencji Liczba obiektów skontrolowanych % skontrolowanych obiektów gospodarstwa agroturystyczne ośrodki wczasowe ,67 pokoje gościnne RAZEM ,27 III.4. Ośrodki wczasowe Ogółem skontrolowano 5 obiektów III.4.1. Obiekty noclegowe całoroczne

23 W 2016 roku skontrolowano 3 obiekty. W wyniku przeprowadzonych kontroli nieprawidłowości stwierdzono w 1 obiekcie. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Słupcy zobowiązał właściciela obiektu do usunięcia uchybień. Przeprowadzone ponowne czynności kontrolne wykazały wykonanie zaleceń dotyczących doprowadzenia do odpowiedniego stanu sanitarno-technicznego schodów zejściowych. W 1 obiekcie zaobserwowano poprawę stanu sanitarno-technicznegow dokonując przebudowy i remontu pomieszczeń recepcji, biura, wydzielono pomieszczenie socjalne dla pracownika i WC. Ponadto do pokoi mieszkalnych zakupiono komplety sztućcy oraz wymalowano ściany. III.4.2 Ośrodki wypoczynkowe sezonowe W 2 skontrolowanych obiektach zaobserwowano poprawę stanu sanitarno-technicznego: W wyniku przeprowadzonej kontroli w obiekcie stwierdzono wykonanie zaleceń pokontrolnych z 2015 r. w zakresie. W 2016 roku każdy domek wyposażono w drewnianą zabudowę na lodówki, zakupiono nowe czajniki bezprzewodowe i garnki kuchenne oraz jednopalnikowe kuchenki elektryczne. Odnowiono, wymalowano elewacje zewnętrzne przy wejściu do domków letniskowych. III.5. Gospodarstwa agroturystyczne Wszystkie 4 skontrolowane obiekty zaopatrzone są w instalację wodociągową. Woda z wodociągu publicznego - zależnie od terenu na którym się znajduje obiekt. Punkty poboru wody zaopatrzone w bieżącą wodę zimną i ciepłą. 2 obiekty zaopatrzone są w instalację kanalizacyjną, a 2 obiekty odprowadzają nieczystości płynne do zbiornika bezodpływowego ekologiczna oczyszczalnia przydomowa. W skontrolowanych obiektach odpady komunalne gromadzone są w pojemnikach (4 obiekty) oraz w kontenerze (1 obiekt). Kontener/pojemniki do gromadzenia odpadów komunalnych są utrzymane w dobrym stanie sanitarno- porządkowym i sanitarno technicznym. Wszystkie obiekty posiadają umowę na odbiór odpadów komunalnych z firmą posiadającą wymagane zezwolenie. Postępowanie z bielizną w 1 obiekcie brudna bielizna prana jest we własnym zakresie przez właścicieli zakładu, a w przypadku 3 obiektów brudna bielizna prana jest w pralniach. W 3 obiektach jest prowadzona dezynfekcja kołder, kocy, poduszek i materacy za wyjątkiem 1 obiektu, w którym wydano zalecenia pokontrolne w tym zakresie. We wszystkich skontrolowanych obiektach czysta bielizna magazynowana jest w zamykanych szafach. Zaopatrzenie w środki i sprzęt czystościowy we wszystkich skontrolowanych obiektach było wystarczające

24 W obiektach obowiązuje całkowity zakaz palenia. Informacja o zakazie palenia w formie graficznej i pisemnej znajdują się w widocznych miejscach. Skontrolowane obiekty oceniono jako dobre. Gospodarstwo Agroturystyczne w Giewartowie: III.6. Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu, odnowy biologicznej oraz inne zakłady, w których świadczonych jest łącznie więcej niż jedna z wyżej wymienionych usług III.6.1. Zakłady fryzjerskie W 2016 roku w ewidencji PIS na terenie powiatu słupeckiego znajdowało się 46 obiektów. W stosunku do roku 2015 ubyło 5 obiektów i przybyło 5 obiektów. Kontroli poddano 23 obiekty. (Rys. 2.) Rys. 2. Skontrolowane zakłady fryzjerskie znajdujące się w ewidencji PPIS w Słupcy Zakłady fryzjerskie Liczba zakładów w ewidencji Liczba obiektów skontrolowanych

25 W skontrolowanych zakładach fryzjerskich stosowane środki dezynfekujące przechowywane są w oryginalnych opakowaniach z wyjątkiem 1 obiektu, w którym środek dezynfekujący przechowywany był w nieoryginalnej butelce, nieprawidłowo opisanej. Zgodnie z powyższym wydano zalecenia pokontrolne. W większości kontrolowanych obiektów środki dezynfekujące stosowane są zgodnie z zaleceniami producenta z wyjątkiem 2 obiektów, w których wydano zalecenia pokontrolne w tym zakresie. W 2 obiektach stwierdzono środki dezynfekujące o nieaktualnym terminie ważności. Zgodnie z powyższym wydano zalecenia pokontrolne. Pojemniki przeznaczone do dezynfekcji są odpowiednio opisane zgodnie z wymaganiami rozporządzenia za wyjątkiem 1 obiektu w którym wydano zalecenia pokontrolne w tym zakresie. W 19 obiektach czyste przybory i narzędzia fryzjerskie przechowywane są w szufladach lub zamykanych plastikowych pojemnikach, które zapobiegają ich zanieczyszczeniu. W 4 obiektach zdezynfekowane narzędzia przechowywane były w otwartych organizerach na stanowiskach fryzjerskich - w warunkach nie zabezpieczających ich przed zanieczyszczeniem lub uszkodzeniem. W związku z powyższym wydano zalecenia pokontrolne. W zakładach fryzjerskich na terenie PSSE nie sterylizuje się narzędzi i przyborów fryzjerskich (Tab. 2.). Tab. 2. Rodzaj prowadzonej sterylizacji Zakłady fryzjerskie Sterylizator kulkowy Autoklaw Chemiczna Wykonywana przez firmę zewnętrzną W zakładach fryzjerskich na terenie PSSE nie są wytwarzane odpady infekcyjne. Wg oświadczeń właścicieli obiektów podczas zabiegów nie dochodzi do przerwania ciągłości tkanek. Obiekty zaopatrzone są w instalację wodociągową i kanalizacyjną. Woda z wodociągu publicznego zależnie od terenu na, którym się znajduje obiekt. Punkty poboru wody zaopatrzone w bieżącą wodę zimną i ciepłą. W skontrolowanych zakładach zamontowano wentylację grawitacyjną i mechaniczną. Podczas kontroli sprawdzono stan sanitarny kratek wentylacyjnych oraz powierzchni wokół stan sanitarny zachowany z wyjątkiem 1 obiektu, w którym w dniu kontroli kratka wentylacyjna w sanitariacie była zakurzona, brudna. Zgodnie z powyższym wydano zalecenia pokontrolne. Właściciele 14 zakładów przedstawili protokoły z okresowej kontroli sprawności przewodów i podłączeń dymowych, spalinowych i wentylacyjnych. W zakładach fryzjerskich odpady komunalne gromadzone są w pojemnikach (21 obiektów) i w kontenerze (1 obiekt), w 1 obiekcie brak pojemnika (odpady gromadzone w workach) Kontener/pojemniki do gromadzenia odpadów komunalnych są utrzymane w dobrym

26 stanie: sanitarno- porządkowym i sanitarno technicznym. 18 obiektów posiada umowę na odbiór odpadów komunalnych z firmą posiadającą wymagane zezwolenie, a w przypadku 5 obiektów opłata za odbiór odpadów komunalnych zawarta jest w czynszu za lokal. Postępowanie z czystą i brudną bielizną w 16 obiektach brudna bielizna gromadzona jest w wydzielonych pojemnikach, w 7 obiektach brak pojemników na brudną bieliznę, a wg oświadczenia właścicieli obiektów brudna bielizna zabierana jest z zakładów przez nich każdego dnia. W 19 obiektach brudna bielizna prana jest we własnym zakresie przez właścicieli zakładu, a w przypadku 4 obiektów brudna bielizna prana jest w pralniach. W zakładach stosowana jest bielizna jednorazowego i wielokrotnego użytku. W zakładach używa się wyłącznie czystej bielizny z wyjątkiem 1 obiektu. Zgodnie z powyższym wydano zalecenia pokontrolne. Bielizna czysta przechowywana jest w higienicznych warunkach z wyjątkiem 2 obiektów, w których: odzież wierzchnia i ochronna przechowywana była bez segregacji na czystą i brudną. W 15 skontrolowanych obiektach wyznaczono miejsca na przechowywanie sprzętów i środków czystościowych, a w 8 obiektach pomieszczenia. W kontrolowanych obiektach przestrzegano zapisów ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. W 22 obiektach opracowano procedury zapewniające ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi, w 1 obiekcie brak opracowanych procedur w którym wydano zalecenia pokontrolne w tym zakresie. W 1 obiekcie nie przedstawiono orzeczenia lekarskiego z badania przeprowadzonego dla celów sanitarno-epidemiologicznych - wydano zalecenia pokontrolne w tym zakresie. Przeprowadzona kontrola sprawdzająca wykazała wykonanie zalecenia. W 1 obiekcie przedmioty stanowiące wyposażenie zakładu miały powierzchnię gładką, łatwą do utrzymania w czystości za wyjątkiem kanapy w poczekalni, która miała uszkodzenia w postaci ubytków materiału na powierzchni siedziska i oparcia - wydano zalecenia pokontrolne w tym zakresie. Przeprowadzona kontrola sprawdzająca wykazała wykonanie zalecenia. Na koniec roku sprawozdawczego skontrolowane obiekty oceniono jako dobre. Zakład fryzjerski w Gółkowie

27 III.6.2. Zakłady kosmetyczne Na terenie powiatu słupeckiego zewidencjonowano 23 zakłady kosmetyczne. W stosunku do roku 2015 ubyły 2 obiekty, przybyły 4 obiekty, 1 obiekt został przeniesiony do grupy inne zakłady, w których świadczone są łącznie więcej niż jedna z usług fryzjerskie, kosmetyczne, odnowy biologicznej. Łącznie skontrolowano 12 obiektów (Rys. 3.). Rys. 3. Skontrolowane zakłady kosmetyczne znajdujące się w ewidencji PPIS w Słupcy ,17 % Liczba zakładów kosmetycznych w ewidencji Liczba obiektów skontrolowanch W skontrolowanych zakładach kosmetycznych do dezynfekcji narzędzi i przyborów kosmetycznych stosowane są środki dezynfekujące zgodnie z zaleceniami producenta oraz przechowywane są w oryginalnych opakowaniach. W 1 obiekcie stwierdzono środek dezynfekujący o nieaktualnym terminie ważności. Zgodnie z powyższym wydano zalecenia pokontrolne. Pojemniki przeznaczone do dezynfekcji są odpowiednio opisane zgodnie z wymaganiami rozporządzenia. Czyste przybory i narzędzia kosmetyczne przechowywane są w szufladach lub zamykanych plastikowych pojemnikach, które zapobiegają ich zanieczyszczeniu. Rodzaj prowadzonej sterylizacji w zakładach kosmetycznych na terenie PSSE w Słupcy przedstawia tabela 3. Tab. 3. Rodzaj prowadzonej sterylizacji Zakłady kosmetyczne Sterylizator kulkowy Autoklaw Chemiczna Wykonywana przez firmę zewnętrzną * * W 3 obiektach narzędzia oddawane są do Centralnej Sterylizatorni przy Szpitalu Zespolonym w Koninie. W 2 obiektach sterylizacja narzędzi odbywa się w gabinetach stomatologicznych. W 1 obiekcie narzędzia oddawane są do Centralnej Sterylizatorni przy Szpitalu Zespolonym w Koninie oraz w obiekcie znajduje się sterylizator kulkowy. Dziesięć skontrolowanych obiektów posiada umowę na odbiór odpadów niebezpiecznych ze specjalnymi firmami, natomiast 2 obiekty nie wytwarzają odpadów niebezpiecznych - wg

28 oświadczeń właścicieli podczas zabiegów nie dochodzi do przerwania ciągłości tkanek. W 10 obiektach odpady gromadzone są w pojemnikach zamykanych, zaopatrzonych w worki foliowe, w przypadku ostrych narzędzi umieszczane są w pojemnikach szczelnych, o nienasiąkliwych ścianach, bez możliwości ponownego otwarcia. W 12 obiektach opracowana została instrukcja/procedura postępowania z odpadami niebezpiecznymi w przypadku 2 obiektów jest to procedura postępowania w przypadku wytworzenia odpadów niebezpiecznych. Obiekty zaopatrzone są w instalację wodociągową i kanalizacyjną. Woda z wodociągu publicznego - zależnie od terenu na którym się znajduje obiekt. Punkty poboru wody zaopatrzone w bieżącą wodę zimną i ciepłą. W skontrolowanych zakładach zamontowano wentylację grawitacyjną i mechaniczną. Podczas kontroli sprawdzono stan sanitarny kratek wentylacyjnych oraz powierzchni wokół stan sanitarny zachowany. Właściciele 9 zakładów przedstawili protokoły z okresowej kontroli sprawności przewodów i podłączeń dymowych, spalinowych i wentylacyjnych. Odpady komunalne gromadzone są w pojemnikach (12 obiektów). Pojemniki do gromadzenia odpadów komunalnych są utrzymane w dobrym stanie: sanitarno - porządkowym i sanitarno technicznym. 6 obiektów posiada umowę na odbiór odpadów komunalnych z firmą posiadającą wymagane zezwolenie, a w przypadku 6 obiektów opłata za odbiór odpadów komunalnych zawarta jest w czynszu za lokal. Postępowanie z czystą i brudną bielizną w 11 obiektach brudna bielizna gromadzona jest w wydzielonych pojemnikach, w 1 obiekcie brak pojemnika na brudną bieliznę, a wg oświadczenia właścicielki obiektu brudna bielizna zabierana jest z zakładu przez nią każdego dnia. Zgodnie z powyższym wydano zalecenia pokontrolne. We wszystkich obiektach brudna bielizna prana jest we własnym zakresie przez właścicieli zakładu. W zakładach stosowana jest bielizna jednorazowego i wielokrotnego użytku. W zakładach używa się wyłącznie czystej bielizny. W większości kontrolowanych obiektów bielizna czysta przechowywana jest w higienicznych warunkach z wyjątkiem 1 obiektu, w którym: odzież wierzchnia i czysta była przechowywana w szafie razem bez segregacji. Zgodnie z powyższym wydano zalecenia pokontrolne. W 5 skontrolowanych obiektach wyznaczono miejsca na przechowywanie sprzętu porządkowego i środków czystościowych, a w 7 obiektach pomieszczenia porządkowe. We wszystkich obiektach obowiązuje całkowity zakaz palenia. Informacja o zakazie palenia w formie graficznej i pisemnej znajduje się w miejscach widocznych. W 12 obiektach opracowano procedury zapewniające ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi. W 1 obiekcie nie przedstawiono orzeczenia lekarskiego z badania przeprowadzonego dla celów sanitarno-epidemiologicznych, fotel na stanowisku manicure wykonany był z materiału

29 uniemożliwiającego jego mycie oraz dezynfekcję, materiał sterylny przechowywany był na otwartym regale w warunkach nie gwarantujących zachowania sterylności, stanowisko dezynfekcji sprzętu kosmetycznego wyposażone było w pojemnik do dezynfekcji narzędzi bez pokrywy, duże powierzchnie dezynfekowano roztworem środka pochodzącym z pojemnika do dezynfekcji narzędzi - wydano zalecenia pokontrolne w tym zakresie. Przeprowadzona kontrola sprawdzająca wykazała wykonanie zaleceń. Na koniec roku sprawozdawczego skontrolowane obiekty oceniono jako dobre. Zakłady kosmetyczne w Słupcy III.6.3. Zakłady odnowy biologicznej Liczba obiektów w ewidencji 7. W stosunku do roku 2015 ubyły 2 obiekty, przybyły 3 obiekty oraz 1 obiekt został przeniesiony z obiektów służby zdrowia. Liczba obiektów skontrolowanych 3 (Tab. 4.) Tab. 4. Skontrolowane obiekty znajdujące się w ewidencji PPIS w Słupcy w 2016 r. Typ obiektów Liczba obiektów Liczba obiektów % skontrolowanych w ewidencji skontrolowanych obiektów solarium siłownia fitness club 2* 1 50 gabinet masażu RAZEM ,86 *Fitness club razem z siłownią W skontrolowanych zakładach odnowy biologicznej stosowane są środki dezynfekujące: do dezynfekcji łóżek do opalania, do dezynfekcji sprzętu do ćwiczeń

30 Stosowane środki dezynfekujące przechowywane są w oryginalnych opakowaniach. W 2 obiektach środki dezynfekujące stosowane są zgodnie z zaleceniami producenta, natomiast w 1 obiekcie stosowano środki nie zgodnie z zaleceniami producenta. Zgodnie z powyższym wydano zalecenia pokontrolne. W 1 obiekcie podczas kontroli stwierdzono brak dezynfekcji kabina sauny - wydano zalecenia pokontrolne w tym zakresie. W zakładach odnowy biologicznej na terenie PSSE nie jest prowadzona sterylizacja (Tab. 5.) oraz nie są wytwarzane odpady niebezpieczne. Tab. 5. Rodzaj prowadzonej sterylizacji Zakłady odnowy biologicznej Sterylizator kulkowy Autoklaw Chemiczna Wykonywana przez firmę zewnętrzną Obiekty zaopatrzone są w instalację wodociągową i kanalizacyjną. Woda z wodociągu publicznego - zależnie od terenu na którym się znajduje obiekt. Punkty poboru wody zaopatrzone w bieżącą wodę zimną i ciepłą. W skontrolowanych zakładach zamontowano wentylację grawitacyjną i mechaniczną. Podczas kontroli sprawdzono stan sanitarny kratek wentylacyjnych oraz powierzchni wokół stan sanitarny zachowany. Właściciele 3 zakładów przedstawili protokoły z okresowej kontroli sprawności przewodów i podłączeń dymowych, spalinowych i wentylacyjnych. Odpady komunalne gromadzone są w pojemnikach (3 obiekty). Pojemniki do gromadzenia odpadów komunalnych są utrzymane w dobrym stanie: sanitarno- porządkowym i sanitarno technicznym. 2 obiekty posiadają umowę na odbiór odpadów komunalnych z firmą posiadającą wymagane zezwolenie, a w przypadku 1 obiektu opłata za odbiór odpadów komunalnych zawarta jest w czynszu za lokal. Postępowanie z czystą i brudną bielizną w 2 zakładach stosowana jest wyłącznie bielizna jednorazowego użytku, a w 1 obiekcie stosowana jest przede wszystkim bielizna jednorazowego użytku oraz fartuszek dla sprzątaczki, który jest prany we własnym zakresie przez sprzątaczkę. W 3 skontrolowanych obiektach wydzielono pomieszczenia przeznaczone na przechowywanie sprzętu porządkowego i środków czystościowych. Na terenie zakładów obowiązuje całkowity zakaz palenia. Informacja o zakazie palenia w formie graficznej i pisemnej znajdują się w miejscach widocznych. We wszystkich obiektach opracowano procedury zapewniające ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi. Na koniec roku sprawozdawczego skontrolowane obiekty oceniono jako dobre

31 III.6.4. Inne zakłady, w których są świadczone łącznie więcej niż jedna z usług fryzjerskie, kosmetyczne, odnowy biologicznej, tatuażu Liczba obiektów w ewidencji 7. W stosunku do roku 2015: 1 obiekt został przeniesiony z zakładów kosmetycznych. Liczba obiektów skontrolowanych 4 (57,14 %), w tym: 3 obiekty: usługi kosmetyczne + usługi odnowy biologicznej, 1 obiekt: usługi kosmetyczne + usługi fryzjerskie) W skontrolowanych obiektach do dezynfekcji narzędzi i przyborów kosmetycznych stosowane są środki dezynfekujące zgodnie z zaleceniami producenta. Pojemniki przeznaczone do dezynfekcji są odpowiednio opisane zgodnie z wymaganiami rozporządzenia: nazwa preparatu, stężenie i czas ekspozycji, data przygotowania roztworu, termin do którego może być użyty, imię i nazwisko osoby przygotowującej roztwór. Czyste przybory i narzędzia kosmetyczne przechowywane są w szufladach lub zamykanych plastikowych pojemnikach, które zapobiegają ich zanieczyszczeniu. Rodzaj prowadzonej sterylizacji przedstawia (Tab. 6.): W 1 obiekcie sterylizacja prowadzona jest w sterylizatorze kulkowym oraz w autoklawie znajdującym się w innym zakładzie należącym do tej samej właścicielki. W 1 obiekcie w dniu kontroli brak prowadzenia sterylizacji, ponieważ wykonywano zabiegi kosmetyczne tylko na ciało, a gabinet był w trakcie wyposażania w sprzęt kosmetyczny. W 1 obiekcie sterylizacja prowadzona jest tylko w sterylizatorze kulkowym oraz w 1 obiekcie sterylizacja prowadzona jest w autoklawie. Tab. 6. Rodzaj prowadzonej sterylizacji Inne zakłady, w których są świadczone łącznie więcej niż jedna z usług fryzjerskie, kosmetyczne, odnowy biologicznej Sterylizator kulkowy Autoklaw Chemiczna Wykonywana przez firmę zewnętrzną Jeden skontrolowany obiekt posiada umowę na odbiór odpadów niebezpiecznych ze specjalną firmą, natomiast 3 obiekty nie wytwarzają odpadów niebezpiecznych - wg oświadczeń właścicieli podczas zabiegów nie dochodzi do przerwania ciągłości tkanek. Obiekty zaopatrzone są w instalację wodociągową i kanalizacyjną. Woda z wodociągu publicznego - zależnie od terenu na którym się znajduje obiekt. Punkty poboru wody zaopatrzone w bieżącą wodę zimną i ciepłą. W skontrolowanych zakładach zamontowano wentylację grawitacyjną i mechaniczną. Podczas kontroli sprawdzono stan sanitarny kratek wentylacyjnych oraz powierzchni wokół stan sanitarny zachowany. Właściciele 3 zakładów przedstawili protokoły z okresowej kontroli sprawności przewodów i podłączeń dymowych, spalinowych i wentylacyjnych

32 We wszystkich skontrolowanych obiektach odpady komunalne gromadzone są w pojemnikach. Pojemniki do gromadzenia odpadów komunalnych są utrzymane w dobrym stanie: sanitarno- porządkowym i sanitarno technicznym. 3 obiekty posiadają umowę na odbiór odpadów komunalnych z firmą posiadającą wymagane zezwolenie, a w przypadku 1 obiektu opłata za odbiór odpadów komunalnych zawarta jest w czynszu za lokal. W 3 obiektach brudna bielizna gromadzona jest w wydzielonych pojemnikach, w 1 obiekcie brak pojemnika na brudną bieliznę, a wg oświadczenia właścicielki obiektu brudna bielizna zabierana jest z zakładu przez nią każdego dnia. W 3 obiektach brudna bielizna prana jest we własnym zakresie przez właścicieli zakładu, a w przypadku 1 obiektu brudna bielizna prana jest w pralni. W zakładach stosowana jest bielizna jednorazowego i wielokrotnego użytku. W zakładach używa się wyłącznie czystej bielizny. We wszystkich kontrolowanych obiektach bielizna czysta przechowywana jest w higienicznych warunkach. W 1 skontrolowanym obiekcie wyznaczono miejsce, a w 3 obiektach pomieszczenia przeznaczone na przechowywanie sprzętu porządkowego i środków czystościowych. We wszystkich obiektach obowiązuje całkowity zakaz palenia. Informacja o zakazie palenia w formie graficznej i pisemnej znajduje się w miejscach widocznych. W skontrolowanych obiektach opracowano procedury zapewniające ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi. W 1 obiekcie przedmioty stanowiące wyposażenie zakładu miały powierzchnię gładką, łatwą do utrzymania w czystości - z wyjątkiem jednego z foteli na stanowisku manicure, który miał uszkodzenia w postaci ubytków materiału na powierzchni siedziska - wydano zalecenie pokontrolne w tym zakresie. Przeprowadzona kontrola sprawdzająca wykazała wykonanie zalecenia. Na koniec roku sprawozdawczego skontrolowane obiekty oceniono jako dobre. III.6.5. Tereny rekreacyjne Liczba obiektów w ewidencji na dzień r. 5. W stosunku do roku 2015: bez zmian. Liczba obiektów skontrolowanych 1 (20 %).W bieżącym roku poprawił się stan sanitarno-techniczny w kontrolowanym obiekcie. Teren rekreacyjny wyposażono w zewnętrzną siłownię z siedmioma stanowiskami do ćwiczeń oraz stojaki na rowery. Na koniec roku sprawozdawczego skontrolowany obiekt oceniono jako dobry

33 Teren rekreacyjny w Słupcy III.6.6. Cmentarze Liczba obiektów w ewidencji PIS w Słupcy 21. W stosunku do roku 2015 liczba obiektów bez zmian. W 2016 roku poddano kontroli 2 (9,52 %). Stan sanitarno-techniczny skontrolowanych obiektów bez zmian. Teren cmentarzy ogrodzony, alejki utwardzone, punkty wodne zapewnione. Skontrolowane obiekty oceniono jako dobre. III.6.7. Domy przedpogrzebowe Liczba obiektów w ewidencji 4. W stosunku do roku 2015: bez zmian. Liczba obiektów skontrolowanych 1 (25 %). W skontrolowanym obiekcie stwierdzono uchybienia w zakresie stanu sanitarno technicznego, wydano zalecenia pokontrolne w tym zakresie. Przeprowadzona kontrola sprawdzająca wykazała wykonanie zaleceń. Na koniec roku sprawozdawczego skontrolowany obiekt oceniono jako dobry. III.6.8. Inne obiekty użyteczności publicznej Liczba obiektów w ewidencji PIS powiatu słupeckiego 42 (Tab. 7.). W stosunku do roku 2015: bez zmian. Liczba obiektów skontrolowanych 9 (21,43 %), w tym: 4 stacje paliw, 1 firma przewozowa, 1 przystanek PKS, 3 zakłady pogrzebowe (Rys. 4.). Tab. 7. Inne obiekty użyteczności publicznej Lp. Grupy obiektów Ogółem 1 targowiska 1 2 teren wyznaczony przez gminę do handlu 1 3 stadiony, boiska 3 4 stacje paliw 10 5 kino Miejski Dom kultury 1 6 miejsko gminny ośrodek kultury 1 7 firmy przewozowe 3 8 parking 1 9 przystanki PKS gminne składowisko śmieci 1 11 przystanki PKP, Stacje PKP tory, przejścia, wiaty peronowe 5 12 zakłady pogrzebowe 3 Razem

34 Rys. 4. Skontrolowane zakłady znajdujące się w ewidencji PPIS w Słupcy Liczba obiektów w ewidencji 6 4 Liczba obiektów skontrolowanych 2 0 Stacje paliw Firmy przewozowe Przystanki PKS Zakłady pogrzebowe III Przystanek pks Liczba obiektów skontrolowanych 1. W skontrolowanym obiekcie na konstrukcji stalowej dwóch wiat widoczna korozja oraz ubytki farby. Dodatkowo przy jednej z wiat stwierdzono brak kosza na odpady komunalne. Zgodnie z powyższym wydano zalecenia pokontrolne w tym zakresie. Przeprowadzona kontrola sprawdzająca wykazała wykonanie zaleceń. Przestrzeganie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych - w obiekcie obowiązuje całkowity zakaz palenia. Informacja o zakazie palenia w formie graficznej i pisemnej znajduje się w miejscu widocznym. Na koniec roku sprawozdawczego skontrolowany obiekt oceniono jako dobry. III Stacje paliw Liczba obiektów skontrolowanych 4. W roku sprawozdawczym nieprawidłowości stwierdzono w 1 obiekcie. Dotyczył one stanu sanitarno technicznego. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Słupcy zobowiązał właściciela obiektu do usunięcia uchybień. Przeprowadzona kontrola sprawdzająca wykazała wykonanie zaleceń pokontrolnych. W pozostałych skontrolowanych obiektach stan sanitarno-higieniczny i techniczny oceniano jako dobry. W skontrolowanych obiektach obowiązuje całkowity zakaz palenia. Informacja o zakazie palenia w formie graficznej i pisemnej znajduje się w miejscu widocznym. Na koniec roku sprawozdawczego skontrolowane obiekty oceniono jako dobre. III.7. Stan sanitarny środków transportu Liczba obiektów skontrolowanych 4 (1 firma przewozowa, 3 zakłady pogrzebowe)

35 III.7.1. Autobusy turystyczne Skontrolowano 1 obiekt świadczący usługi transportowe. Kontrolowano 2 autobusy turystyczne przeznaczone na trasy dalekobieżne nie posiadające sanitariatów i zbiornika na wodę do spożycia. W dniu kontroli sprawdzono stan sanitarny autobusów fotele i tapicerka była czysta nieuszkodzona, autobusy posprzątane po kursie, pojemniki na odpady opróżnione. Każdy z kontrolowanych autobusów wyposażony był w dwie gaśnice przeciwpożarowe, dwie apteczki pierwszej pomocy medycznej oraz dwa znaki o zakazie palenia w formie graficznej i pisemnej. Kontrolowano również 1 autobus przeznaczony na trasy dalekobieżne, posiadający sanitariat i zbiornik na wodę do spożycia. W dniu kontroli sprawdzono stan sanitarny autobusu fotele i tapicerka była czysta nieuszkodzona, autobus posprzątany po kursie, pojemniki na odpady opróżnione. Autobus wyposażony był w dwie gaśnice przeciwpożarowe, dwie apteczki pierwszej pomocy medycznej oraz dwa znaki o zakazie palenia w formie graficznej i pisemnej. Postępowanie z odpadami komunalnymi w każdym kontrolowanym autobusie znajdowały się pojemniki plastikowe na odpady komunalne, pojemniki opróżniane po ukończonym kursie w bazie transportu. Obiekt posiada umowę na odbiór odpadów komunalnych z firmą posiadającą wymagane zezwolenie. Sprzątanie środków transportu - po każdym kursie przez kierowcę. Sprzęt i środki porządkowe znajdują się w każdym autobusie oraz w pomieszczeniu socjalnym w bazie transportu. Kontrolowane środki transportu utrzymane w odpowiednim stanie sanitarno-porządkowym i sanitarno-technicznym. III.8. Ustępy publiczne Na terenie powiatu słupeckiego w ewidencji w 2016 roku zarejestrowano 4 obiekty. W stosunku do roku 2015 liczba obiektów bez zmian. Skontrolowano 2 obiekty (50 %), w których stan sanitarno-higieniczny i techniczny oceniano jako dobry. Wszystkie skontrolowane obiekty zaopatrzone są w instalację wodociągową (woda z wodociągów publicznych będących pod stałym nadzorem służb sanitarnych) i kanalizacyjną. Wszystkie obiekty posiadają umowę na odbiór odpadów komunalnych z firmą posiadającą wymagane zezwolenie. Odpady komunalne gromadzone są w pojemnikach/kontenerze, które utrzymane są w dobrym stanie: sanitarno- porządkowym i sanitarno technicznym. Zaopatrzenie w środki i sprzęt czystościowy wystarczające. W obiektach obowiązuje całkowity zakaz palenia. Informacja o zakazie palenia w formie graficznej i pisemnej znajduje się w miejscach widocznych

36 III.9. Miejsca wykorzystywane do kąpieli W sezonie letnim na terenie powiatu słupeckiego kontrolą objęto 5 miejsc tradycyjnie wykorzystywanych do kąpieli 2 miejsca na terenie gminy Powidz i 3 na terenie gminy Ostrowite. W stosunku do ubiegłego roku ubył 1 obiekt miejsce wykorzystywane do kąpieli Powidz Dzika Plaża. Badania jakości wody przeprowadzane były przez organizatorów w ramach kontroli wewnętrznej 2 - krotnie (1 badanie przed sezonem i 1 badania w trakcie trwania sezonu kąpieliskowego, poza 1 miejscem Giewartów Michasiówka gdzie badanie wody zostało przeprowadzone 4-krotnie: 2 razy przed sezonem i 2 razy w trakcie sezonu). Na podstawie przesłanych sprawozdań z badań, PPIS w Słupcy wydawał bieżące oceny jakości wody z miejsc wykorzystywanych do kąpieli, które były przekazywane w cotygodniowo w formie pisemnej do organizatorów miejsc i wójtów gmin. Jakość wody we wszystkich miejscach wykorzystywanych do kąpieli odpowiadała wymogom rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 8 kwietnia 2011 r. w sprawie prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli (Dz.U. Nr 86 poz. 478 ze zm.) W sezonie letnim skontrolowano wszystkie miejsca wykorzystywane do kąpieli. Na terenie powiatu słupeckiego wszystkie miejsca wykorzystywane do kąpieli posiadają część rekreacyjną. W roku sprawozdawczym miejsca wykorzystywane do kąpieli na terenie gminy Powidz wyposażono w nowy sprzęt ratunkowy oraz dokonano wymiany piasku na plażach. W wyniku przeprowadzonych kontroli miejsc wykorzystywanych do kąpieli na terenie gminy Powidz stwierdzono uchybienia w zakresie nieprawidłowego oznakowania tablic informacyjnych, tj. brak nazwy obiektu oraz okresu na jaki zostało zorganizowane miejsce wykorzystywane do kąpieli (Powidz Łazienki i Przybrodzin), zły stan techniczny ławek ( Powidz Łazienki ). Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Słupcy zobowiązał zarządcę obiektu do usunięcia stwierdzonych uchybień. III.10. Baseny kąpielowe W roku sprawozdawczym objętych nadzorem PPIS w Słupcy były dwa baseny kąpielowe: - Basen całoroczny w Hotelu MORAN w Ostrowie, gm. Powidz, - Basen odkryty w Obiekcie Świadczącym Usługi Hotelarskie PHU Michał Grzeszczak w Siennie, gm. Ostrowite, czynny w sezonie letnim. W ramach nadzoru skontrolowano stan sanitarno-techniczny pływalni. Przeprowadzone kontrole sanitarne obiektów nie wykazały uchybień

37 Ogółem na w/w obiektach w ramach sprawowanego nadzoru sanitarnego i kontroli wewnętrznej pobrano 89 próbek wody do badań laboratoryjnych bakteriologicznych i fizykochemicznych z uwzględnieniem badań w kierunku bakterii Legionella sp. oraz zawartości chloru wolnego i związanego. W roku sprawozdawczym w 1 obiekcie przeprowadzone badania jakości wody zarówno w ramach sprawowanego nadzoru sanitarnego jak i kontroli wewnętrznej w basenie odkrytym w Siennie wykazały ponadnormatywne zawartości parametrów chemicznych (chloroformu, THM- ów, utlenialności). W związku z powyższym PPIS w Słupcy zawiadomieniem (zgodnie z art. 30 ustawy z dnia r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej) zobowiązał właściciela obiektu do ustalenia przyczyny chemicznego zanieczyszczenia wody w basenie oraz podjęcia natychmiastowych działań naprawczych w celu poprawy jakości wody w zakresie kwestionowanych parametrów

38 IV. STAN SANITARNY PODMIOTÓW WYKONUJĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ LECZNICZĄ IV.1. Zakłady lecznictwa otwartego W roku sprawozdawczym w skontrolowanych podmiotach leczniczych zaobserwowano poprawę warunków sanitarno technicznych. Zarówno nowopowstałe placówki jak i obiekty, które przeniosły się do innych lokali, odpowiadały wymaganiom rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz. U z 2012 r. poz. 739). W trakcie kontroli placówek służby zdrowia oprócz dokonania oceny stanu sanitarnohigienicznego i technicznego zwrócono uwagę na realizację działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych poprzez sprawdzenie i analizę dokumentacji podlegającej zgodnie z właściwością kontroli organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Dokonano sprawdzeń dokumentacji, tj.: opracowanych procedur i instrukcji medycznych, dokumentacji związanej z gospodarowaniem odpadów medycznych, właściwego opracowywania protokołów kontroli wewnętrznej z uwzględnieniem dokonania oceny ryzyka adekwatnej do rodzaju świadczonych usług, monitorowania czynników alarmowych i analizy zużycia stosowanych środków dezynfekcyjnych. Zalecano opracowanie procedur i sporządzanie raportów stosownie do wymagań rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2013r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienia ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 696). W trakcie przeprowadzanych kontroli podmiotów leczniczych dokonano oceny pod kątem przestrzegania przepisów ustawy z dnia 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. We wszystkich skontrolowanych placówkach respektowany był zakaz palenia tytoniu. Informacje o zakazie palenia w formie graficznej i pisemnej umieszczone były w widocznych miejscach. W powiecie słupeckim w 2016 r. skontrolowano 44 obiekty udzielające świadczenia zdrowotne w systemie ambulatoryjnym (wg. ewidencji 130 obiektów ). Są to przychodnie, poradnie, indywidualne i grupowe praktyki lekarskie, indywidualne praktyki pielęgniarskie oraz inne obiekty świadczące usługi medyczne

39 Rys. 1. Obiekty skontrolowane w 2016 r. odsetek obiektów skontrolowanych odsetek obiektów nieskontrolowanych 33,85 66,15 Nieprawidłowości pod względem sanitarno-higienicznym oraz sanitarno-technicznym stwierdzono w 6 placówkach ( 4 podmioty lecznicze i 2 praktyki zawodowe). Stwierdzone uchybienia w podmiotach leczniczych dotyczyły: - popękanych przewijaków dla dzieci w poczekalni i w gabinecie lekarza (przewijaki popękane z wystająca gąbką i niekompletnym pokryciem), - przetartego w jednym miejscu na szyciu z widoczną gąbką, materiału pokrywającego kozetkę w gabinecie lekarskim, uniemożliwiające jej skuteczne mycie i dezynfekcję, - uszkodzonego materiału z tworzywa skóropodobnego pokrywającego stół zabiegowy znajdujący się w gabinecie diagnostyczno - zabiegowym przy gabinecie lekarskim, - niekompletnego z widoczną gąbką, obicia siedziska unitu okulistycznego w gabinecie lekarskim (uszkodzone, przedziurawione), fotel przy biurku lekarskim w gabinecie lekarskim pokryty materiałem tekstylnym, materiał pokrywający przewijak w poczekalni popękany, z widoczną gąbką, - w gabinecie lekarskim fotel przy biurku lekarza obity welurem, co uniemożliwia jego prawidłowe mycie i dezynfekcję, Stwierdzone uchybienia w praktykach zawodowych dotyczyły: - brudnej, zawilgoconej ściany za lodówkami na całej powierzchni w pomieszczeniu porządkowym do przechowywania odpadów medycznych oraz sprzętu do utrzymania czystości, - uszkodzonego i poprzecieranego obicia siedziska fotela stomatologicznego unitu oraz pokrycia materiałem tekstylnym dwóch foteli znajdujących się przy biurku lekarza

40 W wyniku przeprowadzonych kontroli w 2016 r. ogółem wydano 3 decyzje administracyjne z terminem wykonania, 8 decyzji płatniczych oraz wystosowano 9 pism z art. 30 ust. 1 ustawy o PIS zobowiązujących właścicieli podmiotów do wykonania zaleceń pokontrolnych. VI.2. Dezynfekcja w placówkach lecznictwa ambulatoryjnego W przychodniach, poradniach, ośrodkach zdrowia oraz ambulatoriach dezynfekcja sprzętu i narzędzi medycznych przeprowadzana była, podobnie jak w latach ubiegłych, najczęściej metodą tradycyjną (ręcznie) w gabinetach zabiegowych i gabinetach specjalistycznych (stomatologicznych, chirurgicznych, laryngologicznych, ginekologicznych). Dekontaminacja narzędzi w grupie obiektów praktyk lekarskich, w tym lekarzy dentystów, najczęściej odbywa się w pomieszczeniach, w których wykonywane były zabiegi medyczne lub pomieszczeniach do tego przeznaczonych, przy użyciu prawidłowo dobranych preparatów dezynfekcyjnych. Uchybienia w zakresie dezynfekcji dotyczyły m. innymi nieprawidłowego wykonywania procesu dezynfekcji narzędzi wielokrotnego użycia w 1 obiekcie, weryfikacji opracowanych procedur w zakresie aktualnie stosowanych środków dezynfekcyjnych w 2 obiektach, nieprawidłowo opracowanych procedur medycznych dotyczących: mycia i dezynfekcji powierzchni małych i dużych, zapobiegania biofilmu w elementach unitu, dekontaminacji rozlanych płynów ustrojowych i wydalin oraz mycia i dezynfekcji lodówki w 1 obiekcie, nieprawidłowo używany pojemnik na roztwór dezynfekcyjny w 1 obiekcie, braku procedury dotyczącej mycia i dezynfekcji narzędzi obrotowych (wierteł) w 1 obiekcie. Nieprawidłowości w zakresie dokumentowania procesów dezynfekcji, tj. braku prowadzenia rejestrów zużycia stosowanych środków dezynfekcyjnych oraz archiwizowania dowodów zakupu ( faktur, paragonów) stwierdzono w 4 obiektach. IV.3. Antyseptyka w placówkach lecznictwa ambulatoryjnego Nieprawidłowości związane z antyseptyką rąk stwierdzono jedynie w 3 obiektach, co stanowi 6,8 % wszystkich skontrolowanych placówek. Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły: - braku instrukcji higienicznego mycia rąk w gabinecie stomatologicznym na stanowisku higienicznego mycia rąk - 1 obiekt, - w procedurach: mycia i dezynfekcji rąk - brak podpisu osoby winnej jej przestrzegania 2 obiekty

41 IV.4. Sterylizacja w placówkach lecznictwa ambulatoryjnego W roku sprawozdawczym stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły m.in.: nieprawidłowej częstotliwości prowadzenia wewnętrznej kontroli skuteczności sterylizacji, rzadziej niż raz w miesiącu 3 obiekty, nieprawidłowego prowadzenia kontroli procesu sterylizacji pakietów z narzędziami wielokrotnego użytku za pomocą wieloparametrowego testu Steam Indicator Strip. Testy chemiczne wkładane tylko na jedną półkę autoklawu każdego cyklu sterylizacji lub tylko do jednego pakietu sterylizacyjnego każdego cyklu sterylizacji - 3 obiekty, nieprzestrzegania zasady: jeden pacjent = jeden zabieg = jeden zestaw narzędzi- 2 obiekty, czas przechowywania sterylnych pakietów z narzędziami wielorazowego użycia w torebkach papierowo-foliowych powyżej 6 miesięcy -1 obiekt oraz braku znakowania datą przeprowadzonej sterylizacji narzędzi kanałowych (wierteł) przechowywanych w płytkach Petriego w 3 obiektach, Wszystkie pozostałe skontrolowane placówki kontrolę wewnętrzną skuteczności sterylizacji przy użyciu testów biologicznych ATEST 3M i Sporal S prowadziły zgodnie z wytycznymi Państwowego Zakładu Higieny - 1 raz w miesiącu. W skontrolowanych placówkach przeprowadzone badania skuteczności sterylizacji autoklawów przy użyciu wymienionych testów były niekwestionowane. Większość obiektów posiadających autoklawy prowadziły kontrolę chemiczną za pomocą wskaźników chemicznych wieloparametrowych Twindicator oraz Steam Indicator Strip wkładanych do wybranych pakietów lub do każdego wsadu, niektóre nawet w każdy pakiet lub zestaw chirurgiczny. IV.5. Zapobieganie i zwalczanie zakażeń i chorób zakaźnych w placówkach lecznictwa ambulatoryjnego Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły: - uzupełnienia i rozszerzenia kontroli wewnętrznej dotyczącej realizacji działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych o: ocenę ryzyka występowania zakażeń i/ lub analizę zużycia stosowanych środków dezynfekcyjnych i środków ochrony indywidualnej podczas udzielania świadczeń zdrowotnych - 7 placówek, - przeprowadzania kontroli wewnętrznej z częstotliwością niezgodną z obowiązującymi przepisami 3 obiekty. - opracowania i wdrożenia procedur i dokumentów (brak raportów), o których mowa w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2013r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienia ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych (Dz. U. z 2013 r., poz. 696) 5 obiektów;

42 - braku opracowanych procedur dotyczących mycia i dezynfekcji powierzchni dotykowych oraz mycia i dezynfekcji powierzchni bezdotykowych 1 obiekt, - weryfikacji opracowanych procedur o środki dezynfekcyjne stosowane aktualnie w przychodniach 2 obiekty. - opracowania i wdrożenia instrukcji higienicznego mycia rąk w gabinecie stomatologicznym na stanowisku higienicznego mycia rąk - 1 obiekt; - weryfikacji opracowanych procedur medycznych dotyczących: postępowania z narzędziami wielorazowego użytku, mycia i dezynfekcji powierzchni małych i dużych, zapobiegania biofilmu w elementach unitu, postępowania z brudną bielizną, dekontaminacji rozlanych płynów ustrojowych i wydalin oraz mycia i dezynfekcji lodówki 1 obiekt - opracowania i wdrożenia procedury postępowania po ekspozycji na krew i inny potencjalnie infekcyjny materiał (IPIM) 1 obiekt. Na powyższe Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny Słupcy wystosował zawiadomienia z art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 4 marca 1985 r. o PIS zobowiązujące właścicieli podmiotów leczniczych do wykonania zaleceń pokontrolnych. IV.6. Postępowanie z odpadami medycznymi w placówkach lecznictwa ambulatoryjnego. W roku 2016 r. stwierdzone nieprawidłowości z zakresu gospodarki odpadami Dotyczyły między innymi nieprawidłowego oznakowania przechowywanych odpadów medycznych:- brak nazwy wytwórcy odpadów, brak kodu odpadów, na sztywnym pojemniku brak daty zamknięcia pojemnika, oznakowania nieprawidłowym kodem * zamiast *, odpady składowane na posadzce obok lodówki w pomieszczeniu magazynowania odpadów, lodówka wyłączona- temperatura w pomieszczeniu składowania odpadów wynosiła 9 0 C. w obiekcie sztywny pojemnik ze strzykawkami przepełniony powyżej 2/3 objętości. Wszystkie skontrolowane jednostki posiadały opracowane procedury dotyczące postępowania z odpadami medycznymi. W 2 obiektach stwierdzono nieprawidłowości w opracowanych procedurach dotyczących postępowania z odpadami medycznymi. PPIS w Słupcy zobowiązał strony do weryfikacji opracowanych procedur

43 V. WARUNKI SANITARNO-HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY V.1. Zatrudnienie w nadzorowanych zakładach W 2016 r. w ewidencji zakładów pracy objętych nadzorem przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Słupcy znajdowało się 209 obiektów, w których zatrudnionych jest obecnie 4911 pracowników. Wśród nich przeważają małe zakłady zatrudniające do 9 pracowników. Rys. 1 Struktura zatrudnienia w zakładach pracy objętych nadzorem PPIS w Słupcy do 9 zatrudnionych od 50 do 249 zatrudnionych od 10 do 49 zatrudnionych powyżej 250 zatrudnionych W porównaniu z rokiem 2015 liczba obiektów objętych nadzorem w zakresie higieny pracy nie uległa zmianie, natomiast wzrosła liczba zatrudnionych pracowników. Należy zaznaczyć, że od kilku lat obserwowany jest cykliczny wzrost i spadek na przemian zarówno liczby obiektów jak i liczby pracowników objętych nadzorem inspekcji sanitarnej. Związane jest to z tworzeniem się nowych podmiotów prowadzących działalność gospodarczą związaną z zatrudnieniem w branżach przemysłowych/produkcyjnych oraz z ciągłą reorganizacją istniejących podmiotów i związaną z tym likwidacją stanowisk pracy spowodowaną ich nieopłacalnością (najczęściej z przyczyn ekonomicznych: brak lub znaczny spadek zapotrzebowania na wytwarzane produkty lub usługi). V.2. Działalność kontrolna W 2016 r. pracownicy pionu higieny pracy objęli kontrolą 48 obiektów, w tym w szczególności obiekty zajmujące się obrotem chemikaliami, zakłady stosujące chemikalia w działalności zawodowej, zakłady, w których pracownicy narażeni są na przekroczenia

44 normatywów higienicznych, zakłady, w których występuje potencjalne narażenie na szkodliwe czynniki biologiczne oraz rakotwórcze i mutagenne. Wykonano 65 kontroli sanitarnych i akcyjnych w zakresie: nadzoru nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami (w tym kontrole dotyczące warunków obrotu i stosowania środków ochrony roślin oraz kontrola w ramach projektu REACH-EN-FORCE-4 w zakresie przestrzegania przepisów rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 (REACH)) nadzoru nad przestrzeganiem ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii w zakresie prekursorów narkotyków kategorii 2 i 3 nadzoru nad produktami biobójczymi (w tym kontrole w związku z obecnością na rynku produktów biobójczych niespełniających wymogów przepisów prawa) substancji, mieszanin, czynników i procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy oceny warunków pracy przy rozbiórce elementów zawierających azbest nadzoru nad stanowiskami pracy, na których występują przekroczenia normatywów higienicznych (dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy) nadzoru nad czynnikami biologicznymi w środowisku pracy. Rys. 2 Zestawienie kontroli według zakresów tematycznych: substancje chemiczne i ich mieszaniny prekursory kategorii 2 i 3 produk ty biobójcze substancje/mieszaniny/czynnik i/ procesy rak otwórcze i mutagenne czynnik i biologiczne inne 16% 44% 20% 3% 13% 4% Wykonane kontrole często obejmowały wszystkie w/w zakresy tematyczne w jednym obiekcie. Najwięcej kontroli, tak jak w latach ubiegłych, dotyczyło nadzoru nad chemikaliami (wliczając nadzór nad produktami biobójczymi oraz prekursorami kategorii 2 i 3). Oprócz kontroli

45 wykonywane są wizje-oględziny w przypadkach nagłych, gdy potrzebna jest szybka reakcja na problem, a nie ma możliwości sporządzenia protokołu kontroli. W wyniku prowadzonych w/w działań: na terenie powiatu nie stwierdzono obecności podmiotów zajmujących się obrotem i produkcją środków zastępczych /tzw. dopalaczy/ w 11 podmiotach stwierdzono obecność w obrocie i stosowaniu 24 rodzaje substancji chemicznych i mieszanin substancji chemicznych (w tym produktów biobójczych i środków ochrony roślin), dla których karty charakterystyki i/lub etykiety opakowań tych produktów chemicznych były nie tylko niezgodne z prawem ale wprowadzały w błąd potencjalnego klienta z uwagi na brak spójnych i czytelnych informacji na temat zagrożenia zdrowia i bezpieczeństwa stosowania w 3 obiektach nakazano wycofanie ze stosowania produktów biobójczych, dla których wygasło pozwolenie Ministra Zdrowia ze względu na przekroczenie terminu ważności wystosowano pisma do inspektorów sanitarnych właściwych ze względu na siedzibę podmiotu odpowiedzialnego za pierwsze wprowadzanie do obrotu produktów chemicznych z nieprawidłowymi kartami charakterystyki i etykietami opakowań chemikaliów. V.3. Kontrole podmiotów gospodarczych zajmujących się zabezpieczaniem lub usuwaniem wyrobów albo innych materiałów zawierających azbest. Firmy mające siedzibę na terenie powiatu, mimo posiadanych odpowiednich dokumentów/pozwoleń, podobnie jak w latach ubiegłych nie wykonują prac polegających na zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest, nie zajmują się również transportem odpadów zawierających azbest. Obecnie w ewidencji obiektów HP PSSE Słupca znajdują się 3 podmioty gospodarcze, które zgodnie z informacją otrzymaną ze Starostwa Powiatowego w Słupcy posiadają pozwolenie na gospodarowanie odpadami zawierającymi azbest. Wszystkie obiekty wskazane w wyżej powołanej informacji są cyklicznie kontrolowane od 2009 r. Podczas tych kontroli właściciele oświadczają, że nie wykonują prac związanych z rozbiórką i transportem elementów zawierających azbest mimo posiadanego pozwolenia Starostwa Powiatowego w Słupcy i że nie zamierzają tych prac prowadzić, w związku z czym nie są obecnie przygotowani do prowadzenia tego typu prac. Zatem na podstawie posiadanych danych brak narażenia na pyły azbestu wśród pracowników zatrudnionych na terenie powiatu słupeckiego. W 2016 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Słupcy otrzymywał zgłoszenia o zamiarze wykonywania prac polegających na usuwaniu elementów zwierających azbest od firmy mającej siedzibę w Pruszczu (województwo kujawsko-pomorskie), jednak w zgłoszeniach brak

46 było sprecyzowanego terminu wykonania tych prac (podany termin obejmował czas wykonania od rozpoczęcia do zakończenia prac: miesiąc, 2 miesiące a nawet 4 miesiące). Zaplanowano wizje w czerwcu, lipcu i sierpniu 2016 r. ale w chwili ich wykonywania nie byli obecni pracownicy zajmujący się tymi pracami. Nie było więc możliwości wykonania kontroli w zakresie narażenia na pyły azbestu osób zatrudnionych przy pracach rozbiórkowych i transportowych elementów zawierających azbest. W związku z tym do osoby zarządzającej firmą wystosowano pismo, by pisemnie na zgłoszeniach o zamiarze wykonywania prac polegających na usuwaniu wyrobów zawierających azbest lub przynajmniej telefonicznie informować precyzyjnie o czasie dokonywania tych prac, jednak mimo zapewnień firma nadal nie informuje o konkretnym terminie wykonania prac związanych z usuwaniem elementów zawierających azbest. Podczas wyżej wspomnianych wizji pouczano właścicieli posesji na temat zachowania bezpieczeństwa podczas demontażu i pakowania wyrobów zawierających azbest oraz zanieczyszczonych pyłami azbestu innych przedmiotów, np. odzieży roboczej pracowników (by zwrócić szczególną uwagę na postępowanie pracowników firmy uprawnionej podczas wykonywania prac i zdejmowania oraz pakowania elementów zawierających azbest celem uniknięcia zanieczyszczenia terenu/własnej posesji odpadami azbestu). V.4. Kontrole zakładów produkujących wyroby z tworzyw sztucznych W 2016 r. szczególnym nadzorem objęto zakłady przemysłu tworzyw sztucznych. Skontrolowano w tym sektorze 6 zakładów umiejscowionych w 5 obiektach. Były to zakłady zajmujące się produkcją okien i drzwi z PCV, produkcją wyrobów do wiązania, mocowania, ochrony, oznaczania i instalacji przewodów i kabli, produkcją elementów styropianowych do celów budowlanych i specjalnych, produkcją przewodów przyłączeniowych elektrycznych, obudów sterowniczych i korpusów wtyczek elektrycznych oraz produkcją opakowań do użytku w gospodarstwie domowym (kosze na śmieci, kosze do bielizny, opakowania do kontaktu z żywnością). Kontrole miały na celu ocenę warunków pracy i narażenia zawodowego pracowników tam zatrudnionych. Osoby zatrudnione w zakładach z ww. sektorów przemysłu tworzyw sztucznych eksponowani są przede wszystkim na takie czynniki szkodliwe dla zdrowia, jak: hałas, nietrujące pyły przemysłowe zawierające wolną krzemionkę poniżej 2%, substancje chemiczne zawarte w chemikaliach, drgania mechaniczne o działaniu ogólnym na organizm człowieka i o oddziaływaniu miejscowym oraz na czynniki uciążliwe (takie jak np.: oświetlenie, wysoka temperatura obrabianego materiału, pole elektromagnetyczne, prąd elektryczny, wymuszona pozycja ciała). Według wyników badań środowiska pracy wartości stężeń i natężeń wymienionych czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy mieściły się w granicach dopuszczalnych

47 norm higienicznych, z wyjątkiem wartości natężeń poziomów hałasu. Wartości dopuszczalnych poziomów dla hałasu zostały przekroczone w trzech zakładach pracy (sektory: produkcja wyrobów do wiązania, mocowania, ochrony, oznaczania i instalacji przewodów i kabli, produkcja opakowań do użytku w gospodarstwie domowym; przekroczenia rzędu 1,45-19 wartości najwyższego dopuszczalnego natężenia). W warunkach narażających na niehigieniczne normatywy hałasu pracuje łącznie 17 pracowników. Inne stwierdzone podczas prowadzonych kontroli nieprawidłowości to: brak aktualnych wyników badań i pomiarów środowiska pracy, brak instrukcji bhp dotyczących prac związanych ze stosowaniem chemikaliów, brak udokumentowania oceny ryzyka zawodowego dla narażenia na hałas powyżej progu działania oraz na czynniki chemiczne (kontakt z pyłami oraz z substancjami chemicznymi i ich mieszaninami), nieaktualne zaświadczenia o ukończeniu szkolenia w zakresie bhp, nieaktualne karty charakterystyki i nieprawidłowe oznakowania pojemników z chemikaliami (m.in. etykiety na opakowaniach z chemikaliami w obcym języku). W związku ze stwierdzonymi podczas kontroli uchybieniami wszczynano postępowanie administracyjne celem wydania decyzji z określeniem terminu na ich usunięcie. W przypadku takich nieprawidłowości jak: błędy lub niewielkie braki w dokumentacji oceny ryzyka zawodowego, brak aktualnych kart charakterystyki, brak aktualnych instrukcji bhp stosowania chemikaliów w oparciu o aktualne karty charakterystyki, nieprawidłowe oznakowania pojemników z chemikaliami wydawano zalecenia i wskazówki pismem interwencyjnym. W pismach oprócz zaleceń/wskazówek co należałoby poprawić, zamieszczano pouczenia nt. posługiwania się odpowiednimi środkami ochrony indywidualnej, nt. obowiązków podmiotów stosujących w działalności zawodowej substancje SVHC oraz informacje przypominające o obowiązkach pracodawcy w związku z przekroczeniem normy higienicznej dla hałasu. Łącznie w 2016 r. wydano 4 decyzje administracyjne i 3 pisma dotyczące wyżej omówionej tematyki. Pracodawcy w większości stosują się do wydanych przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Słupcy zaleceń, wskazówek i pouczeń. W wyniku udzielanych zaleceń i instrukcji (zarówno pisemnych i ustnych) nastąpiła poprawa warunków pracy w następujących aspektach: zapewniono pracownikom informację o czynnikach szkodliwych i ich stężeniach i natężeniach występujących na stanowiskach pracy w postaci wyników badań i pomiarów środowiska pracy, zapewniono pracownikom zgodne z przepisami prawa instrukcje bhp stosowania chemikaliów, zastosowano zalecenia dotyczące stosowania w działalności zawodowej substancji SVHC (czyli substancji budzących szczególnie duże obawy ze względu na swą toksyczność dla zdrowia człowieka i/lub dla środowiska), sporządzono dokumentację oceny ryzyka zawodowego zawierającą pełną ocenę potencjalnych zagrożeń czynnikami szkodliwymi i niebezpiecznymi w środowisku pracy

48 V.5. Postępowanie administracyjne i egzekucyjne W 2016 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Słupcy wydał 18 decyzji dotyczących bezpieczeństwa i warunków higienicznosanitarnych stanowisk pracy oraz 18 decyzji płatniczych. Najczęstszą przyczyną wydawania decyzji administracyjnych był nieodpowiedni stan sanitarno-higieniczny i techniczny pomieszczeń higienicznosanitarnych dla pracowników, pomieszczeń pracy i ciągów komunikacyjnych oraz brak wyników pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy i brak lub nieprawidłowa (tzn. niespełniająca obowiązujących wymogów prawa w zakresie czynników chemicznych i hałasu powyżej progu działania) dokumentacja oceny ryzyka zawodowego. Inne stwierdzane podczas kontroli uchybienia, których usunięcie egzekwowano decyzją administracyjną, to: brak spisu stosowanych chemikaliów i brak kart charakterystyki, brak instrukcji bhp dotyczących prac związanych ze stosowaniem i przechowywaniem chemikaliów, brak zapoznania pracowników z kartami charakterystyki i z instrukcjami bhp dotyczącymi stosowania chemikaliów, przekroczenie wartości NDS (najwyższego dopuszczalnego stężenia) dla czynników chemicznych: pyłów, dopuszczenie pracowników do pracy bez znajomości podstawowych zasad bhp, nieprawidłowe (niezgodne z zaleceniami producentów) składowanie niebezpiecznych substancji chemicznych i ich mieszanin, brak oznakowania pomieszczeń/ miejsc przechowywania chemikaliów. W niektórych przypadkach zamiast decyzji administracyjnych wydawano pisma informujące oraz pisma z art. 30 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej zalecające m.in.: w przypadkach przekroczeń NDN poziomu hałasu: zapewnienie pracownikom ochron indywidualnych oraz zastosowanie w miarę posiadanych możliwości środków organizacyjnych (np. wyposażenie pracowników w odpowiednie ochrony indywidualne, oznakowanie stref przekroczeń, zmniejszenie czasu ekspozycji na czynnik szkodliwy, zapewnienie wzmożonej opieki lekarskiej, dostęp do informacji o wynikach pomiarów i o ryzyku zawodowym); zapewnienie pracownikom odpowiednich do rodzaju i wielkości zagrożenia środków ochrony indywidualnej oraz egzekwowanie ich stosowania na stanowisku pracy; weryfikację lub uzupełnienie braków w dokumentacji oceny ryzyka zawodowego (ze szczególnym uwzględnieniem narażenia na czynniki chemiczne i biologiczne oraz na hałas i drgania mechaniczne) oraz procedur/instrukcji przy pracy w ekspozycji na szkodliwe czynniki biologiczne i instrukcji stosowania niebezpiecznych chemikaliów; zastosowania czytelnych i jasnych dla pracowników znaków informujących o zagrożeniach czynnikami szkodliwymi i niebezpiecznymi dla zdrowia w miejscu pracy

49 oraz o obowiązku stosowania ochron indywidualnych przed zagrożeniem czynnikami szkodliwymi (np. hałas, pyły) i niebezpiecznymi (np. chemikalia); aktualizowanie na bieżąco kart charakterystyki stosowanych lub wprowadzanych do obrotu substancji chemicznych i ich mieszanin oraz zapewnienie odpowiednich zweryfikowanych przez producentów kart charakterystyki i etykiet opakowań chemikaliów (klasyfikujących chemikalia wg rozporządzenia CLP); zastosowanie odpowiedniej wymiany powietrza w pomieszczeniach pracy, pomieszczeniach składowania chemikaliów i w pomieszczeniach higienicznosanitarnych dla pracowników. W/w pisma zawierały również informacje i wskazówki nt. prawidłowego składowania chemikaliów, obowiązków podmiotów w związku z wprowadzaniem do obrotu chemikaliów i wyrobów zawierających substancje SVHC, postępowania z przeterminowanymi produktami chemicznymi (w tym biobójczymi), itp. Na podstawie wykonanych kontroli oraz otrzymanych wyników pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy łącznie wydano w 2016 r. 17 pism interwencyjnych i informujących. Należy zaznaczyć, że pracodawcy w większości realizują terminowo zalecenia pism i obowiązki nałożone decyzją. Świadczyć o tym może fakt, iż w roku sprawozdawczym nie wystawiono grzywien w celu przymuszenia do wykonania nałożonych decyzją obowiązków. V.6. Narażenie na czynniki szkodliwe w środowisku pracy Na terenie objętym nadzorem PPIS w Słupcy obecnie występują przekroczenia dwóch czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy w 24 obiektach. Są to przekroczenia NDN (najwyższego dopuszczalnego natężenia) poziomu hałasu w 24 zakładach pracy i NDN (najwyższego dopuszczalnego natężenia) poziomu drgań mechanicznych (miejscowych i ogólnych) w 2 obiektach

50 Rys. 3 Liczba pracowników pracujących w przekroczeniach norm higienicznych czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy w roku 2016 w porównaniu do roku 2015 hałas drgania mechaniczne zapylenie substancje chemiczne (toluen, octan butylu, ksylen, benzyna do lakierów) ogółem narażonych od 1 do n czynników Jak widać z wykresu nastąpiło zwiększenie liczby osób pracujących w warunkach narażających na przekroczenia norm higienicznych dla hałasu, dla przekroczeń wartości dopuszczalnych drgań mechanicznych liczba osób narażonych utrzymuje się na tym samym poziomie, natomiast brak obecnie przekroczeń normatywów higienicznych dla substancji chemicznych i dla zapylenia. Taki stan faktyczny w odniesieniu do hałasu wiąże się zapewne ze zwiększeniem wielkości produkcji i tym samym liczby zatrudnionych pracowników w zakładach, gdzie przekroczenie normatywów higienicznych dla hałasu już występowało. Dzięki usprawnieniu i/lub zwiększeniu wydajności wentylacji w dwóch zakładach pracy w ciągu minionego roku zlikwidowano przekroczenia dopuszczalnych norm higienicznych dla pyłów i substancji chemicznych, co spowodowało poprawę warunków pracy dla 3 pracowników. Tym samym zostały wykonane obowiązki decyzji administracyjnych dotyczących obniżenia do obowiązujących norm nadmierne stężenia czynników chemicznych (jednej wydanej w roku 2015 i jednej wydanej w roku 2016). Przekroczenia obowiązujących normatywów hałasu w zakładach pracy z terenu powiatu słupeckiego występują w takich rodzajach branż, jak: produkcja żywności, usługi leśne, obróbka drewna i produkcja mebli, produkcja okien z drewna i tworzyw sztucznych, produkcja materiałów betonowych i z kamienia (np. nagrobki, pomniki), produkcja wyrobów metalowych; przekroczenia

51 obowiązujących normatywów dla drgań mechanicznych występują w branży: budownictwo drogowe. W przypadkach przekroczeń obowiązujących normatywów higienicznych dla hałasu wydawane są pisma interwencyjne zalecające pracodawcom zastosowanie środków doraźnych ograniczających narażenie oraz podjęcie działań zmierzających do obniżenia nadmiernych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Działania zmierzające do ograniczenia narażenia pracowników to m.in.: usprawnienie wentylacji, odpowiednie środki ochrony indywidualnej (ochrony słuchu, ochrony układu oddechowego, rękawice antywibracyjne), informacja o zagrożeniu i ryzyku zawodowym, oznakowanie stref zagrożeń, zapewnienie odpowiedniej opieki lekarskiej. Oceniając warunki higieniczno-zdrowotne stanowisk pracy w 2016 roku i porównując z rokiem 2015, należy stwierdzić, że w roku sprawozdawczym odnotowano poprawę warunków pracy w zakresie czynników chemicznych, choć jednocześnie liczba pracowników zatrudnionych w warunkach przekroczeń dopuszczalnych normatywów higienicznych w środowisku pracy uległa zwiększeniu. Wynika to ze wzrostu zatrudnienia w zakładach, gdzie hałas utrzymuje się na poziomie przekraczającym normę higieniczną. W przypadku czynników chemicznych (czyli pyłów oraz substancji chemicznych) zauważalna jest cykliczność, czyli przemienne w ciągu ostatnich lat występowanie przekroczenia dopuszczalnej normy higienicznej i jego likwidacja, co uzależnione jest od natężenia prac w danym okresie (w tym prac związanych z ilością większą lub mniejszą stosowanych chemikaliów podczas produkcji). Obowiązki i zalecenia decyzji i pism interwencyjnych dotyczące poprawy warunków pracy zostały przez pracodawców w większości wykonane. Należy przy tym podkreślić, że: 1) wykonane pomiary środowiska pracy zapewniły pracownikom informację o poziomie czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy a pracodawcom umożliwiło to zastosowanie odpowiednich działań ograniczających ryzyko (dzięki pomiarom pracownik bardziej świadomie stosuje ochrony indywidualne); 2) w wyniku decyzji nakazujących obniżenie stężeń substancji chemicznych i stężeń pyłów pracodawca podjął działania, dzięki którym obecnie brak przekroczeń NDS (najwyższego dopuszczalnego stężenia) dla substancji chemicznych i dla zapylenia; 3) zapewnienie pracownikom odpowiednich ochron indywidualnych przy stosowaniu chemikaliów zmniejszyło ryzyko ujemnego wpływu czynnika chemicznego na ich zdrowie; 4) zapewnienie instrukcji bhp dotyczących stosowanych chemikaliów oraz prawidłowej i czytelnej dla pracownika dokumentacji ryzyka zawodowego zmniejsza wypadkowość poprzez zwiększenie świadomości o możliwym zagrożeniu w miejscu pracy (dzięki temu pracownik wie po co stosować ochrony indywidualne); 5) poprawa stanu sanitarnego i technicznego pomieszczeń higienicznosanitarnych i produkcyjnych zwiększyła komfort i bezpieczeństwo pracy

52 V.7. Nadzór nad czynnikami rakotwórczymi i mutagennymi w środowisku pracy Na terenie powiatu słupeckiego obecnie występują następujące czynniki i procesy o działaniu rakotwórczym i mutagennym: 1) WWA podczas naprawy, remontów dróg i produkcji masy bitumicznej, podczas poboru i analiz laboratoryjnych prób masy bitumicznej oraz WWA zawarte w sadzach węglowych (kominiarze) 2) promieniowanie jonizujące (X i gamma) zakład produkcyjny: stanowiska pracy w komórce kontroli jakości przy sprawdzaniu szczelności spawów oraz zakład opieki zdrowotnej 3) prace związane z ekspozycją na pył drewna twardego stolarstwo 4) związki chromu (VI), siarczan(vi) kobaltu, fenoloftaleina kontakt na stanowisku laboranta 5) benzyna zawierająca powyżej 0,1% benzenu kontakt na stanowisku obsługi dystrybutora benzyny w stacjach paliw Narażenie określane jest dla pyłów drewna twardego, gdyż wyniki pomiarów stężenia pyłów wykazują poziom o krotności wyższej niż 0,1 NDS (najwyższego dopuszczalnego stężenia), natomiast dla pozostałych ww. czynników określany jest kontakt pracowników lub nawet potencjalna ekspozycja. Na podstawie kontroli wykonanych w 2016 r. stwierdzono, że w ekspozycji na czynniki rakotwórcze i mutagenne pracowało łącznie 29 osób (przy czym w ewidencji znajdują się 24 zakłady, gdzie kontakt z czynnikiem rakotwórczym i mutagennym jest możliwy). Dla od 2009 r. nie stwierdza się ekspozycji przy produkcji masy bitumicznej z uwagi na fakt, że produkcja odbywa się tylko z asfaltów naftowych i dodatkowo dwa kolejne badania środowiska pracy w tym zakresie wykazały stężenie WWA na poziomie niższym niż 0,1 wartości NDS. Podobnie dwa kolejne pomiary WWA na drogach wykazały stężenie poniżej tego poziomu, jednak mimo tego pracowników pracujących na drogach należałoby obejmować monitoringiem, gdyż mogą być eksponowani na te czynniki rakotwórcze podczas odnawiania starych nawierzchni (poza tym dodatkowym źródłem WWA podczas pracy na drogach są spaliny z silników maszyn wykorzystywanych do budowy dróg oraz spaliny silników przejeżdżających pojazdów w przypadku, gdy roboty drogowe wykonywane są w pobliżu czynnego pasa ruchu (szczególnie gdy znaczne jest natężenie ruchu)). W roku sprawozdawczym nie wydano decyzji administracyjnych ani nie wystawiono pism interwencyjnych

53 Z wykonanych kontroli wynika, że pracodawcy starają się podnosić stan bezpieczeństwa przy pracy z czynnikami rakotwórczymi lub mutagennymi poprzez: zapewnianie pracownikom informacji o czynnikach rakotwórczych lub mutagennych występujących w środowisku pracy, stosowanie ochron zbiorowych (wentylacja stanowiskowa w miejscach narażenia na czynnik rakotwórczy, dygestorium w laboratoriach) zapewnienie indywidualnych środków ochrony dla pracowników (np. półmaski przeciwpyłowe) zapewnienie specjalistycznych badań lekarskich w przypadku narażenia na promieniowanie jonizujące wprowadzenie zakazu spożywania posiłków w miejscach kontaktu z czynnikami rakotwórczymi lub mutagennymi ograniczenie liczby pracowników w kontakcie z czynnikami rakotwórczymi. V.8. Nadzór nad szkodliwymi czynnikami biologicznymi W ewidencji obiektów podlegających nadzorowi PPIS w Słupcy znajduje się obecnie 67 obiektów, w których występuje potencjalne narażenie na szkodliwe czynniki biologiczne. Wśród nich są zakłady produkujące żywność, zakłady usług leśnych, zakłady rolnicze, zakłady przemysłu drzewnego, zakłady produkujące wyroby skórzane, zakłady gospodarki odpadami (zakłady usług komunalnych, firma sprzątająca, oczyszczalnie ścieków), służba zdrowia. W żadnym z tych zakładów pracy nie stwierdzono dotąd zagrożenia czynnikami biologicznymi grupy 4 (najbardziej niebezpiecznej). Pracodawcy określili przypuszczalne zagrożenie grupą 2 i 3. W 2016 r. kontrolą objęto 20 obiektów, w których potencjalny kontakt z czynnikami biologicznymi miało 682 pracowników. Często pracownicy eksponowani są jednocześnie na czynniki biologiczne dwóch grup zagrożenia: 2 i 3 (przy czym czynniki biologiczne z grupy 3 są bardziej niebezpieczne od czynników z grupy 2). Jak wynika z poniższego rysunku na grupę 3 czynników biologicznych eksponowanych jest zdecydowanie mniej pracowników niż na grupę

54 Rys. 4 Występowanie czynników biologicznych w 2016 r. według grup zagrożenia grupa 2 grupa 3 80% 20% Na uchybienia stwierdzone w zakresie czynników biologicznych (brak dokumentacji oceny ryzyka zawodowego i brak procedur/instrukcji dla prac związanych z potencjalnym narażeniem na czynniki biologiczne w środowisku pracy) wydano upomnienie z uwagi na niewykonanie obowiązków decyzji wydanej w 2015 r. Ponadto (wzorem lat poprzednich) wystawiano pisma wskazujące, by dokonać weryfikacji bądź uzupełnienia dokumentacji ryzyka zawodowego dotyczącej zagrożenia czynnikami biologicznymi oraz procedur i instrukcji postępowania w razie zagrożenia czynnikiem biologicznym oraz pouczano pisemnie i ustnie (podczas kontroli) jak zabezpieczać pracowników przed działaniem szkodliwych dla zdrowia czynników biologicznych. Ogółem wydano 4 pisma dotyczące czynników biologicznych. Ostatecznie obowiązki decyzji i wskazówki pism zostały wykonane. Pracodawcy starają się minimalizować narażenie na czynniki biologiczne poprzez: wdrażanie procedur i instrukcji oraz planów postępowania na wypadek awarii; systematyczne szkolenia z bhp uwzględniające temat czynników biologicznych w środowisku pracy i zapoznawanie pracowników z oceną ryzyka zawodowego uwzględniającą potencjalne narażenie na szkodliwe czynniki biologiczne; wyposażenie pracowników w odzież ochronną i roboczą, obuwie ochronne i robocze oraz w środki ochrony indywidualnej takie jak: rękawiczki jednorazowe, rękawice robocze i maski przeciwpyłowe w obiektach, gdzie istnieje kontakt z pyłami pochodzenia organicznego (nie jest to jednak odzież i środki ochrony indywidualnej przeznaczone specjalnie dla zagrożenia czynnikami biologicznymi); zapewnienie wydzielonych pomieszczeń higienicznosanitarnych dla pracowników oraz utrzymywanie ich w odpowiednim stanie sanitarno-technicznym; zapewnienie środków odkażających do skóry i/lub błon śluzowych; zamieszczanie znaków ostrzegających przed zagrożeniem biologicznym (tam, gdzie istnieje taka konieczność)

55 V.9. Ocena nadzoru nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami (w tym produkty biobójcze, środki zastępcze, prekursory narkotyków kategorii 2 i 3, środki ochrony roślin) W ewidencji PPIS w Słupcy znajduje się obecnie 8 podmiotów będących pierwszymi wprowadzającymi chemikalia do obrotu (producenci etanolu: gorzelnie, producenci betonu i kleju, importer chemikaliów) oraz 32 dystrybutorów chemikaliów. W 2016 r. skontrolowano 13 podmiotów zajmujących się wprowadzaniem do obrotu produktów chemicznych, w tym: importera chemikaliów formulatora (producenta kleju) 11 dystrybutorów nie będących pierwszymi wprowadzającymi chemikalia do obrotu (hurtownie, sklepy detaliczne), w tym: dystrybutorów środków ochrony roślin, produktów biobójczych, mieszaniny prekursorów kat.3 i pozostałych chemikaliów oraz 36 podmiotów stosujących w działalności zawodowej produkty chemiczne. Z danych posiadanych przez PPIS w Słupcy wynika, że na terenie powiatu słupeckiego nie ma podmiotów odpowiedzialnych za pierwsze wprowadzenie do obrotu produktów biobójczych, istnieją natomiast dystrybutorzy, którzy jako drudzy lub trzeci z kolei wprowadzają do obrotu chemikalia, w tym produkty biobójcze. Wśród stosujących chemikalia w działalności zawodowej znajdują się podmioty stosujące produkty biobójcze, prekursory i środki ochrony roślin. W ramach nadzoru nad wprowadzaniem do obrotu i stosowaniem produktów chemicznych wykonano ogółem 49 kontroli. Podczas kontroli szczególny nacisk położony był na prawidłowość zastosowanych środków profilaktycznych dla ochrony pracowników przed szkodliwym działaniem produktów chemicznych, na warunki przechowywania niebezpiecznych chemikaliów oraz prawidłowość klasyfikacji i oznakowywania opakowań z produktami chemicznymi. PPIS w Słupcy na bieżąco poucza o zasadach bhp i wymogach przepisów prawnych dotyczących substancji chemicznych i ich mieszanin zarówno pisemnie jak i ustnie podczas kontroli. W zakresie substancji chemicznych i ich mieszanin wydano 8 decyzji administracyjnych oraz 13 pism informujących i interwencyjnych z art.30 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Większość obowiązków decyzji administracyjnych oraz zaleceń została wykonana. Na stwierdzone nieprawidłowe karty charakterystyki, nieprawidłowe oznakowanie opakowań i nieprawidłowe opakowania (w tym na brak etykiet w języku polskim) substancji chemicznych i ich mieszanin u podmiotów wprowadzających do obrotu i u podmiotów stosujących chemikalia w przypadkach, gdy stosujący i wprowadzający do obrotu nie odpowiadali za sporządzenie karty charakterystyki i za oznakowanie pojemnika z produktem chemicznym nie wydawano decyzji lecz wysyłano w tej sprawie pisma do inspektorów

56 sanitarnych właściwych ze względu na siedzibę podmiotu wprowadzającego do obrotu chemikalia z błędnymi kartami charakterystyk lub błędnymi oznakowaniami opakowań. Etykieta/oznakowanie opakowania jest pierwszym źródłem informacji o zagrożeniu stwarzanym przez produkt chemiczny a karta charakterystyki jest źródłem informacji o sposobach bezpiecznego stosowania i przechowywania produktu chemicznego oraz o sposobach postępowania w razie wypadku przy pracy z udziałem chemikaliów (udzielanie I- pomocy, postępowanie w razie uwolnienia do środowiska, itp.). Zatem etykieta jak i karta charakterystyki powinna dostarczać wiarygodnych informacji na temat zagrożeń stwarzanych przez produkt chemiczny i powinna być sporządzona w taki sposób, by nie wprowadzać użytkownika produktu chemicznego w błąd i zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. V.10. Nadzór nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami PPIS w Słupcy na bieżąco poucza o wymogach przepisów prawnych dotyczących substancji chemicznych i ich mieszanin poprzez pisma informujące na temat obowiązków wynikających szczególnie z rozporządzeń unijnych REACH i CLP oraz z ustawy o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (pisma kierowano przede wszystkim do podmiotów odpowiedzialnych za pierwsze wprowadzenie substancji chemicznych i/lub ich mieszanin do obrotu na terenie Polski i UE). Na podstawie wykonanych kontroli stwierdzono, że podmioty z terenu powiatu słupeckiego sukcesywnie wdrażają obowiązki rozporządzenia REACH i rozporządzenia CLP zmieniającego sposób klasyfikacji i oznakowania substancji chemicznych i ich mieszanin. Importer odpowiedzialny za wprowadzenie substancji chemicznych dokonał klasyfikacji i oznakowania substancji chemicznych zgodnie z wymogami CLP, dla mieszanin substancji chemicznych zgodnie z wyżej przywołanym rozporządzeniem CLP obowiązuje jeszcze okres przejściowy do 1 czerwca 2017 r. Ponadto w ramach projektu REACH-EN-FORCE-4 (REF-4) pod patronatem Forum przy Europejskiej Agencji Chemikaliów w Helsinkach przeprowadzono rozpoznanie i ocenę realizacji w zakresie przestrzegania obowiązków wynikających z załącznika XVII rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 (REACH) w stosunku do pozycji 47 tego załącznika, czyli związków chromu (VI) w wyrobach skórzanych (związków klasyfikowanych jako rakotwórcze i mutagenne) przez producentów, importerów i wyłącznych przedstawicieli. Celem realizacji projektu kontrolą objęto jeden podmiot z terenu powiatu: producenta wyrobów skórzanych. Na podstawie przedstawionych dokumentów stwierdzono, że surowiec (skóra), z których produkowane są poddane ocenie wyroby w kontrolowanym podmiocie nie zawierają chromu (VI) w ilościach większych niż 3mg/kg całkowitej masy suchej skóry (czyli zgodnie z wymogami rozporządzenia REACH w zakresie ograniczeń w produkcji, obrocie i stosowaniu). Pouczono podczas kontroli, że w zakresie

57 produkowanych i sprzedawanych wyrobów podmiotu kontrolowanego mogą dotyczyć obowiązki wynikające z rozporządzenia REACH dotyczące ograniczeń nie tylko w zakresie pozycji 47 załącznika XVII tego rozporządzenia (związki chromu (VI) w wyrobach skórzanych) lecz także pozycji 27 (nikiel w elementach metalowych), pozycji 43 (barwniki azowe w skórze i materiałach tekstylnych) i pozycji 48 (toluen w klejach) wymienionego załącznika XVII. Celem spełniania wymagań co do produkowanych wyrobów należy posiadać dowody (analizy chemiczne/badania surowca lub końcowego wyrobu), że surowce stosowane w produkcji, a tym samym wyprodukowane wyroby nie zawierają substancji podlegających ograniczeniom w stężeniach wyższych niż określone w załączniku XVII rozporządzenia REACH. V.11. Nadzór nad środkami zastępczymi Z informacji posiadanych przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Słupcy wynika, że na terenie powiatu słupeckiego obecnie brak podmiotów wytwarzających i zajmujących się obrotem środkami zastępczymi. Do tej pory PSSE w Słupcy nie otrzymała również żadnej informacji z Policji o podejrzeniu lub wprowadzaniu do obrotu środka zastępczego lub podejrzanego o to produktu. W związku z powyższym wobec braku zidentyfikowanych punktów obrotu środkami zastępczymi Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Słupcy nie prowadził do tej pory działań typowo nadzorowych związanych z handlem czy produkcją tzw. dopalaczy (brak kontroli a więc brak postępowania administracyjnego i egzekucyjnego w obszarze środków zastępczych). Należy podkreślić, że Państwowa Inspekcja Sanitarna nie ma podstaw wszczęcia postępowania administracyjnego w momencie udowodnienia samego posiadania przez daną osobę środka zastępczego, bowiem samo posiadanie tzw. dopalaczy nie jest ograniczone. Zmiana ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, która obowiązuje od dnia 1 lipca 2015 r., nie wprowadziła rewolucyjnych zmian w tym względzie, natomiast spowodowała zakaz posiadania wielu funkcjonujących dotąd w obrocie jako tzw. dopalacze nowych substancji chemicznych działających psychotropowo (czyli będących dotąd tylko środkami zastępczymi) poprzez włączenie ich do załączników ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, a tym samym potraktowanie ich jak narkotyków. Przyczyniło się to na pewno do utrudnienia obrotu tzw. dopalaczami przez pierwsze miesiące po wejściu w życie wyżej wspomnianej zmiany do ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii poprzez zmuszenie producentów do poszukiwania innych substancji działających na układ nerwowy a nie włączonych do ustawy. Zatem problemem nadal jest ciężar dowodu wprowadzenia do obrotu, czyli udostępnienia środka zastępczego osobie trzeciej, bowiem samo posiadanie tzw. dopalaczy nadal nie jest ograniczone

58 Analiza zgłoszonych przypadków zatruć i podejrzeń zatruć środkami zastępczymi mogłaby wskazywać, że skala problemu tzw. dopalaczy wśród młodzieży na terenie powiatu nie jest wysoka i maleje w roku 2016 SP ZOZ Słupca zgłosił łącznie tylko 3 przypadki podejrzeń zatruć nieznanymi substancjami /w domyśle tzw. dopalaczami/ a więc w stosunku do roku 2015, w ciągu którego SP ZOZ Słupca zgłosił łącznie 17 takich przypadków, liczba zatruć/podejrzeń zatruć wyraźnie zmalała. Wszystkie przypadki zgłoszone w 2016 r. dotyczyły mężczyzn w przedziale wiekowym: lat. Zgodnie z otrzymywanymi informacjami SP ZOZ Słupca zgłasza Policji każdy przypadek zatrucia nieznanymi substancjami (narkotyki/środki zastępcze), nadal powtarza się fakt, że pacjenci nie chcą podawać źródeł pochodzenia ani nazw zażytych substancji. W celu zapobiegania zatruciom substancjami psychoaktywnymi Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Słupcy współpracuje z władzami samorządowymi i innymi służbami na terenie powiatu. Wyrazem tej współpracy w 2016 r. było prowadzenie wspólnych z przedstawicielem Komendy Powiatowej Policji pogadanek i szkoleń na temat szkodliwości środków zastępczych zarówno dla dzieci i młodzieży jak i dla osób dorosłych pracujących na co dzień z dziećmi i młodzieżą. Organizatorem szkoleń był pion Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE Słupca, przy czym w jednym czynny udział brał pion Higieny Pracy. Były to szkolenia o tematyce: wrzesień 2016 r.: szkolenie pt. Dopalacze czym są i jak działają, w którym uczestniczył pracownik Higieny Pracy, skierowane było do osób pracujących z dziećmi i młodzieżą z grup ryzyka (łącznie uczestniczyło 20 osób, obecnym rozdano ulotki dotyczące zagrożeń zdrowia narkotykami i dopalaczami celem rozpowszechniania ich wśród dzieci/ młodzieży oraz rodziców); listopad i grudzień 2016 r.: szkolenia prowadzone w ramach projektu Wiem, nie biorę, jestem bezpieczny skierowane były do młodzieży licealnej i gimnazjalnej (łącznie uczestniczyły 42 osoby). V. 12. Choroby zawodowe W związku z otrzymaną dokumentacją dotyczącą chorób zawodowych Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny przeprowadził w 2016 r. 5 postępowań wyjaśniających i wydał 2 decyzje dotyczące spraw chorób zawodowych (dwie o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej). W ostatnich pięciu latach nie stwierdzono przypadku choroby zakaźnej i inwazyjnej oraz chorób zawodowych wywołanych czynnikiem rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy

59 Porównując lata ilość stwierdzanych chorób zawodowych jest na porównywalnym poziomie, tylko niewielki wzrost stwierdzonych chorób zawodowych zauważalny jest w roku 2014 i Rys. 5 Porównanie wystepowania stwierdzonych chorób zawodowych w latach astma oskrzelowa alergie układ ruchu narząd głosu narząd słuchu układ nerwowy liczba stwierdzonych chorób w roku rok Podsumowanie 1) Na terenie powiatu słupeckiego, tak jak w latach ubiegłych, istnieje wyraźna przewaga małych zakładów zatrudniających do 10 pracowników. 2) W porównaniu z rokiem 2015, w 2016 r. liczba zakładów pracy utrzymuje się na tym samym poziomie, natomiast liczba zatrudnionych i tym samym liczba osób pracujących w przekroczeniach obowiązujących normatywów higienicznych nieznacznie wzrosła. Wzorem lat poprzednich, najwięcej pracowników zatrudnionych jest w narażeniu na ponadnormatywny poziom dźwięku. Hałas jest czynnikiem szkodliwym, który jest najtrudniejszy do wyeliminowania. Często pracodawcy dysponują jedynie środkami doraźnymi minimalizującymi w pewnym stopniu zagrożenie nadmiernym hałasem. Są to m.in.: odpowiednie indywidualne ochrony słuchu dla pracowników i system informacyjny na temat narażenia (dokumentacja oceny ryzyka zawodowego, szkolenia bhp) celem zapobiegania w miarę możliwości uszkodzeniom słuchu i innym pozasłuchowym skutkom zdrowotnym dla organizmu. 3) Ekspozycja pracowników na czynniki rakotwórcze i/lub mutagenne utrzymuje się na poziomach nie przekraczających dopuszczalnych normatywów higienicznych. Podobnie jak w latach ubiegłych, w 2016 roku nie stwierdzono chorób zawodowych wywołanych czynnikiem rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy

60 4) Pracodawcy starają się organizować procesy pracy w sposób pozwalający na minimalizowanie zagrożeń szkodliwymi i uciążliwymi warunkami pracy. 5) Nadzór nad tzw. dopalaczami stanowi jedno z bardziej skomplikowanych zadań inspekcji sanitarnej. Funkcjonujący system prawny, mimo wprowadzanych zmian, nie ułatwia pracy organom powiatowym Państwowej Inspekcji Sanitarnej bezpośrednio zajmującym się zagadnieniem tzw. dopalaczy. Zmiana ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, która obowiązuje od dnia 1 lipca 2015 r., nie wprowadziła rewolucyjnych zmian w tym względzie, natomiast spowodowała zakaz posiadania wielu funkcjonujących dotąd w obrocie jako tzw. dopalacze nowych substancji chemicznych działających psychotropowo (czyli będących dotąd tylko środkami zastępczymi) poprzez włączenie ich do załączników ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii a tym samym potraktowanie ich jak narkotyków. Przyczyniło się to na pewno do utrudnienia obrotu tzw. dopalaczami przez pierwsze miesiące po wejściu w życie wyżej wspomnianej zmiany do ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, bowiem zmusiło producentów do poszukiwania innych substancji działających na układ nerwowy a nie włączonych do ustawy. Legislacja nie nadąża jednak za twórczością producentów środków odurzających, z których najgroźniejsze są mieszanki różnych substancji chemicznych. Problemem nadal jest ciężar dowodu wprowadzenia do obrotu, czyli udostępnienia środka zastępczego osobie trzeciej, bowiem samo posiadanie tzw. dopalaczy nadal nie jest ograniczone. 6) Liczba stwierdzanych chorób zawodowych utrzymuje się na porównywalnym poziomie od kilku lat

61 VI. WARUNKI SANITARNE W SZKOŁACH I INNYCH PLACÓWKACH OŚWIATOWO-WYCHOWAWCZYCH VI.1 Informacje wstępne W 2016 r. na terenie powiatu słupeckiego nadzorem objęto 115 placówek nauczania i wychowania, w tym: żłobki i kluby dziecięce, przedszkola i inne formy wychowania przedszkolnego, szkoły podstawowe, gimnazja, zespoły szkół, szkoły policealne, ogniska pracy pozaszkolnej, placówki wsparcia dziennego, pozaszkolne placówki specjalistyczne, ochotnicze hufce pracy oraz placówki rekreacyjne (Rys.1,2)

62 Pion higieny dzieci i młodzieży realizując zadania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie przestrzegania przepisów określających wymagania dotyczące higieny i stanu sanitarnego pomieszczeń oraz sprzętu używanego w placówkach oświatowych i wypoczynku skontrolował 78 placówek stałych (98,7% placówek będących w ewidencji) oraz 21 turnusów w czasie trwania wypoczynku (58,33 turnusów ujętych w elektronicznej bazie wypoczynku Ministerstwa Edukacji Narodowej). W ramach nadzoru przeprowadzono 64 kontrole placówek nauczania i wychowania, oceniając ich stan sanitarny pod względem posiadanej infrastruktury, bieżącej czystości i porządku, warunków do utrzymania higieny osobistej uczniów, dostępność do profilaktycznej opieki medycznej, przechowywania substancji chemicznych i ich mieszanin, organizacji dożywiania, warunków do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego i rekreacji. Dokonano również oceny warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach (ergonomia stanowisk pracy ucznia, higiena pracy umysłowej, ocena obciążenia uczniów ciężarem tornistrów szkolnych, warunki pobytu w świetlicach szkolnych). VI.2 Placówki, w których stwierdzono zły stan sanitarno-higieniczny i techniczny. Od kilku lat obserwuje się poprawę stanu technicznego obiektów, w których prowadzona jest działalność dydaktyczno-wychowawcza. Niewłaściwy stan placówek, który skutkował wydaniem decyzji administracyjnych dotyczył: stanu sanitarno-technicznego dróg dojścia (Rys.3,4), ciągów komunikacyjnych (Rys. 5,6), mebli szkolnych (Rys. 7,8), sanitariatów (Rys. 9,10,11), w tym sprawności technicznej armatury oraz wyposażenia. Natomiast nieprawidłowości, które skutkowały wydaniem zaleceń pokontrolnych dotyczyły braku dozowników (uchwytów) na papier toaletowy w kabinach ustępowych w sanitariatach, braku wymiany piasku w piaskownicy, nieodpowiedniego sposobu przechowywania przyborów do higieny jamy ustnej. Rys. 3,4 Niewłaściwy stan techniczny dróg dojścia

63 Rys. 5,6 Niewłaściwy stan sanitarno higieniczny ciągów komunikacyjnych Rys. 7,8 Niewłaściwy stan sanitarno higieniczny mebli szkolnych Rys. 9,10,11 Niewłaściwy stan sanitarno higieniczny i techniczny sanitariatów VI.3 Warunki do utrzymania higieny osobistej w placówkach nauczania i wychowania W 2016 r. 77 placówek zapewniło właściwe warunki do utrzymania higieny osobistej, co stanowi 97,46% skontrolowanych (w 2015 r. 100%) (Ryc.12,13,14,15,16). Wszystkie placówki zapewniły dostęp do bieżącej ciepłej wody, mydło w dozownikach, suszarki do rąk lub ręczniki jednorazowe, papier toaletowy w kabinach wc. Niewłaściwe warunki do utrzymania higieny

64 osobistej dotyczyły stanu technicznego (Rys. 9,10,11) oraz niewłaściwego przechowywania środków do higieny jamy ustnej w sanitariacie. 100% skontrolowanych placówek jest podłączone do wodociągu miejskiego/gminnego natomiast 65,82% placówek podłączone jest do sieci kanalizacyjnej centralnej. Rys. 12,13 Pomieszczenie sanitarne w Przedszkolu,,Miś Uszatek w Słupcy. Rys. 14 Pomieszczenie sanitarne w Przedszkolu,,Jarzębinka w Słupcy. Rys. 15 Pomieszczenie sanitarne w Szkole Podstawowej nr 3 w Słupcy

65 VI.4 Infrastruktura do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego W 2016 r. skontrolowano 100% placówek znajdujących się w ewidencji. Najwięcej placówek (37,14%) posiadało szkolny zespół sportowy z boiskiem, natomiast 17,14% placówek nie posiadało własnej infrastruktury do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego (Rys. 17,18,19). Niezależnie od posiadanej infrastruktury w 3 placówkach zajęcia odbywały się na korytarzach. Rys. 17 Infrastruktura do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego na terenie powiatu słupeckiego. brak infrastruktury do prowadzenia zajęć WF szkolny zespół sportowy z boiskiem sala gimnastyczna/ sala zastępczo/ rekreacyjna z boiskiem sala zastępcza/rekreacyjna sala gimnastyczna z boiskiem tylko boisko sportowe ilosć placówek

66 Rys. 18 Hala Sportowa w Szkole Podstawowej w Ostrowitem. Rys. 19 Boisko typu,,orlik w Szkole Podstawowej w Ratyniu. Ponadto w 6 placówkach uczniowie mieli możliwość skorzystania z innych form wychowania fizycznego np. z zajęć na basenie, sali gimnastycznej, hali sportowej. Skontrolowane pomieszczenia natryskowni w 53% były używane sporadycznie po zajęciach wychowania fizycznego, w 30,77% nie używane, w 7,69% używane zawsze po zajęciach wychowania fizycznego oraz w 7,69% używane tylko po zajęciach dodatkowych. VI.5 Warunki pobytu dzieci i młodzieży w placówkach nauczania i wychowania W ramach sprawowanego nadzoru sanitarnego w 2016 r. dokonano oceny dostosowania mebli do wzrostu uczniów. Dzieci były mierzone przez pielęgniarkę szkolną bądź nauczycieli za pomocą przymiarów wzrostu. Uczniowie znali numery rozmiarów krzeseł / stolików, w których powinni siedzieć. Stoliki i krzesła oznaczono kolorystycznie (stelaże w odpowiednich kolorach). Meble były w dobrym stanie technicznym, prawidłowo zestawione (Rys. 20,21,22). W roku 2016 w 2 placówkach wykazano pojedyncze przypadki niedostosowania wysokości mebli edukacyjnych do wzrostu dzieci. Rys. 20, 21,22 Wyposażenie sal szkolnych

67 Podczas bieżącej kontroli placówek oświatowo wychowawczych ocenie poddano rozkład zajęć lekcyjnych. Plan zajęć dydaktyczno-wychowawczy w 91% placówek skontrolowanych w roku 2016 oraz w 100% placówek skontrolowanych w roku 2015 uwzględniał potrzebę równomiernego obciążenia zajęciami w poszczególnych dniach tygodnia. Zajęcia rozpoczynały się o stałych porach, różnica liczby godzin lekcyjnych pomiędzy kolejnymi dniami tygodnia nie była większa od 1 godzin, przestrzegano limitu godzin lekcyjnych, zapewniono prawidłowy przerwy międzylekcyjne. W porównaniu z rokiem ubiegłym liczba placówek w których stwierdzono nieprawidłowości zwiększyła się o 4 placówki. Celem poprawy istniejącego stanu wydawano stosowne zalecenia. W 2016 r. dokonano również oceny obciążenia uczniów ciężarem tornistrów szkolnych. Skontrolowano 2 placówki: gimnazjum wiejski oraz miejskie. Badania przeprowadzono indywidualnie w gabinetach pielęgniarki szkolnej. Wśród 224 skontrolowanych uczniów 20,5% (46 uczniów) posiadało plecak o masie przekraczającej 10% masy ciała natomiast 1 uczeń posiadał plecak o masie przekraczającej 15% masy ciała co stanowi 0,5% skontrolowanych uczniów (Rys. 23). Rys 23. Obciążenie uczniów ciężarem tornistrów szkolnych. Ilość uczniów W ramach bieżącego nadzoru sanitarnego dokonano również oceny 8 świetlic i 16 innych miejsc pobytu dzieci, do których zapisanych było łącznie 1571 dzieci (Rys.24,25). W 17 świetlicach/innych miejscach pobytu dzieci (70,83 %) powierzchnia przypadająca na 1 dziecko (przy max. liczbie uczniów w nich przebywających) była większa niż 2,5 m 2. Wszystkie skontrolowane pomieszczenia wyposażone były w sprzęt, urządzenia, zabawki czyste, nieuszkodzone i spełniając wymagania bezpieczeństwa oraz stoły i krzesła dostosowane do zasad ergonomii. W 19 świetlicach/innych miejscach pobytu dzieci (79,2%) wyposażenie posiadało

68 atesty lub certyfikaty w 100 %. Brak podziału na strefy (zabawy, odrabiania lekcji, spożywania posiłku) wykazano w 6 (25%) świetlicach/innych miejsc pobytu dzieci. Rys. 24 Świetlica w Szkole Podstawowej nr3 w Słupcy. Rys. 25 Inne miejsce pobytu dzieci w ramach opieki pozalekcyjnej w Zespole Szkolno Przedszkolnym w Słowikowie. VI.6. Posiadanie przez szkoły i inne placówki oświatowo-wychowawcze certyfikowanych mebli i sprzętu sportowego W wyniku przeprowadzonych kontroli wykazano, iż 61% skontrolowanych placówek (37 placówek) posiada meble zakupione wyłącznie po 1997 r. Sprzęt sportowy zakupiony wyłącznie po 1997 r. wykazano w 36 placówkach co stanowi 65,5% skontrolowanych placówek. Wszystkie meble oraz urządzenia i sprzęt sportowy zakupione po 1997 r. w skontrolowanych placówkach posiadają certyfikaty. Wśród skontrolowanych placówek 1 placówka posiadała wyłącznie meble zakupione przed 1997 r. oraz 4 placówki posiadały urządzenia i sprzęt sportowy zakupiony wyłącznie przed 1997 r. (tab.1) Rys. 26 Posiadanie przez szkoły i placówki certyfikatów na mebli oraz sprzętu sportowego. Liczba placówek Liczba placówek skontrolowanych w których stwierdzonono: w ewidencji skontrolowanych Wyposażenie zakupione wyłącznie przed 1997 r. Wyposażenie zakupione wyłącznie po 1997 r. 100% wyposażenia z certyfikatami zakupionego po 1997 r. meble sprzęt sportowy

69 VI.7. Nadzór nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami Spośród 35 skontrolowanych szkół tak jak i w roku ubiegłym 9 placówek (27,51%) posiadało substancje chemiczne i ich mieszaniny. Nadzór nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami obejmował m. in. sposób przechowywania, właściwe oznakowanie, posiadanie kart charakterystyki i aktualnego wykazu substancji chemicznych i ich mieszaniny, wyposażenia w środki ochrony indywidualnej i środki udzielania pierwszej pomocy. Przeprowadzone kontrole nie wykazały nieprawidłowości. Rys. 27, 28 Oznakowanie pracowni chemicznej w Gimnazjum w Zagórowie. VI.8. Dożywianie dzieci i młodzieży W 2016 r. w 29 szkołach (82,85%) zapewniono uczniom możliwość spożywania ciepłego posiłku wyłącznie jednodaniowego dla 1837 dzieci oraz w 3 placówkach (10,34%) organizowano śniadania szkolne dla 122 dzieci (Rys. 29) Placówki zapewniały posiłki przygotowywane na miejscu (62,1%) lub dostarczane przez firmy cateringowe (37,9%). W placówkach gdzie było brak warunków do prowadzenia żywienia, podopieczni spożywali kanapki przyniesione z domu - sporządzane były jedynie gorące napoje (28 szkół co stanowi 80% skontrolowanych placówek). Liczba dzieci i młodzieży korzystających z posiłków dofinansowanych kształtuje się od paru lat na tym samym poziomie (łącznie 908 dzieci w roku 2015 oraz 950 w roku 2016)

70 Rys. 29 Prowadzenie dożywiania w szkołach na terenie powiatu słupeckiego. VI.9. Wypoczynek dzieci i młodzieży W 2016 roku na terenie powiatu słupeckiego skontrolowano 19 turnusów wypoczynku letniego i 2 turnusy wypoczynku zimowego zorganizowanego dla 1686 uczestników. Wypoczynek odbywał się w obiektach całorocznych usług hotelarskich, w obiektach sezonowych, pod namiotami oraz w miejscu zamieszkania (Rys. 30). Wszyscy organizatorzy wypoczynku zapewnili uczestnikom prawidłowe warunki sanitarno-higieniczne. Zwiększyła się liczba zgłoszonych turnusów wypoczynku w bazie MEN z 24 (rok 2015) do 36 (rok 2016). Rys. 30 Nadzór nad warunkami wypoczynku dzieci i młodzieży na terenie powiatu słupeckiego

71 VI.10. Postępowanie administracyjne W 2016 r. w zakresie nadzoru sanitarnego i warunków pobytu dzieci i młodzieży w placówkach nauczania i wychowania przeprowadzono 121 kontroli obiektów stałych i sezonowych. Zrealizowano wszystkie przedsięwzięcia w zakresie pionu higieny dzieci i młodzieży. Wydano 7 decyzji merytorycznych (5 decyzji z terminem, 2 decyzje zmieniające termin), 5 decyzji płatniczych, 8 wystąpień pokontrolnych, wyegzekwowano 6 decyzji administracyjnych, w tym 4 decyzje z ubiegłych lat (Rys. 31). Nieprawidłowości, które skutkowały wydaniem decyzji administracyjnych, dotyczyły stanu sanitarno - higienicznego i technicznego sanitariatów, stanu sanitarno technicznego nawierzchni dróg i tarasu, powierzchni ścian i sufitów, powierzchni ławek szkolnych oraz niezachowaniu standardów dostępności do urządzeń sanitarnych. Wykonanie obowiązków wynikających z decyzji administracyjnych oraz wystąpień pokontrolnych wypłynęło na poprawę warunków pobytu dzieci i młodzieży w placówkach oświatowo-wychowawczych. Rys. 31 Ilość wydanych decyzji administracyjnych oraz wystąpień pokontrolnych na terenie powiatu słupeckiego Decyzja z terminem Decyzja przedłużająca Decyzja wyegzekwowane Decyzje płatnicze Wystąpienia pokontrolne 2015 r r

72 Podsumowanie 1. Stan sanitarno higieniczny placówek oświatowo-wychowawczych w porównaniu z rokiem 2015 nie uległ znacznej poprawie, co potwierdza ilość wydanych decyzji administracyjnych i decyzji zmieniających termin wykonania obowiązków. 2. Głównym problemem przedszkoli są zbyt małe powierzchnie sal zajęć w stosunku do liczby uczęszczających dzieci. 3. Zwrócono uwagę na brak generalnych remontów placówek oraz modernizacji bloków żywieniowych. 4. Polepszyła się infrastruktura sportowa (1 nowo wybudowana hala sportowa oraz większa liczba placówek nauczania posiadających szkolne zespoły sportowe). 5. Zwiększyła się liczba placówka sprawujących opiekę nad dziećmi do lat Docierają liczne sygnały o panującej wszawicy zgłaszane od rodziców dzieci uczęszczających do placówek oświatowo wychowawczych. 7. Znacznie wzrosła liczba sal zabaw na ternie powiatu słupeckiego. 8. Niewłaściwy mikroklimat w pomieszczeniach dla uczniów jest nadal problemem głównie placówek funkcjonujących w budynkach nieprzystosowanych i wybudowanych w ubiegłym wieku. 9. Profilaktyczna opieka zdrowotna nad uczniami nadal jest sprawowana w większości placówek w pomieszczeniach pełniących inne funkcje, a udostępnianych pielęgniarce i uczniom na określony czas. 10. Zmniejszyła się istotnie liczba innych form wychowania przedszkolnego 11. Zwiększyła się liczba placówek z niezachowanymi standardami dostępności do urządzeń sanitarnych (2 placówki). 12. Na terenie powiatu słupeckiego w roku 2016 jak również w latach ubiegłych nie stwierdzono braku wodociągów oraz występowania ustępów zewnętrznych w placówkach nauczania i wychowania. 13. Zwiększyła się liczba zgłoszonych turnusów wypoczynku w bazie MEN z 24 (rok 2015) do 36 (rok 2016)

73 VII. STAN SANITARNY OBIEKTÓW ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU Głównym celem działania Stanowiska Pracy ds. Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku w 2016 r. było zapewnienie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa zdrowotnego żywności produkowanej i wprowadzanej do obrotu na terenie powiatu. Zadanie to realizowano poprzez prowadzenie urzędowych kontroli żywności w zakresie spełnienia obowiązujących wymagań sanitarno-zdrowotnych oraz pobieranie próbek środków spożywczych do badań laboratoryjnych. Nadzór prowadzono w oparciu o obowiązujące podstawy prawne, wytyczne Głównego Inspektora Sanitarnego (GIS) oraz analizę zagrożeń w powiecie. Prowadzone działania dotyczyły oceny warunków sanitarno-higienicznych i technicznych produkcji, sprzedaży i transportu środków spożywczych; kosmetyków oraz materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością, oceny jakości zdrowotnej produkowanej i wprowadzanej do obrotu żywności, materiałów do kontaktu z żywnością krajowych oraz importowanych poprzez ocenę wizualną i/lub laboratoryjną próbek żywności pobieranych w ramach urzędowej kontroli żywności i monitoringu, monitorowania wycofanej z obrotu żywności, kosmetyków i przedmiotów użytku w ramach systemu wczesnego ostrzegania o pojawiających się produktach niebezpiecznych na rynku (RASFF, RAPEX), realizacji zamierzeń zaplanowanych przedsięwzięciach w oparciu o wytyczne GIS. W 2016 r. w ewidencji obiektów na terenie objętym działaniem PPIS w Słupcy znajdowały się ogółem 1143 zakłady żywnościowo-żywieniowe. Tab. Nr 1 Rodzaje zakładów żywnościowo-żywieniowych. Rodzaje zakładów Zakłady produkcji żywności (piekarnie, ciastkarnie, automaty do lodów, przetwórnie owocowo-warzywne, wytwórnie naturalnych wód źródlanych, wytwórnie makaronów, zakłady przemysłu zbożowo-młynarskiego oraz inne wytwórnie żywności produkcja pierwotna) Zakłady obrotu żywnością (sklepy spożywcze, hurtownie, kioski spożywcze, inne obiekty obrotu żywnością, oraz obiekty ruchome i tymczasowe ) Zakłady żywienia zbiorowego typu otwartego w tym zakłady małej gastronomii Zakłady żywienia zbiorowego typu zamkniętego (stołówki szkolne, przedszkolne, kuchnie w gospodarstwach agroturystycznych, catering) Rok Ogólna liczba zakładów Środki transportu żywności W strukturze nadzorowanych zakładów żywnościowo-żywieniowych na terenie powiatu słupeckiego przeważały zakłady produkcji żywności tj. około 37,8% wszystkich obiektów,

74 miejsca obrotu żywnością 35,9%, zakłady żywienia zbiorowego typu otwartego około 8,9%, a następnie zakłady żywienia zbiorowego typu zamkniętego to około 7,1%. Należy również podkreślić, że większość stanowią małe zakłady, które prowadzone są przez jednoosobowe lub kilkoosobowe podmioty gospodarcze. sklep spożywczy Rys. nr 1 Struktura nadzorowanych zakładów żywnościowo-żywieniowych na terenie powiatu słupeckiego miejsca obrotu żywnością 37,80% 7,10% 8,90% 35,90% zakłady żywienia zbiorowego typu otwartego zakłady żywienia zbiorowego typu zamknietego zakłady produkcji żywności Ogółem w 2016 r. przeprowadzono 297 kontroli i rekontroli sanitarnych (w tym 1 kontrolę miejsca obrotu kosmetykami). Na podstawie arkusza oceny stanu sanitarnego oceniono 160 zakładów (co stanowi 61,8% obiektów skontrolowanych). W związku z obowiązkiem rejestracji przez zakłady prowadzące działalność w zakresie produkcji pierwotnej i dostaw bezpośrednich dokonywano wpisów do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów PIS stan na dzień r. dostawy bezpośrednie 86 podmiotów produkcja pierwotna 385 podmiotów. W miesiącach letniego wypoczynku prowadzono kontrole punktów gastronomicznych, obiektów ruchomych, tymczasowych, działających sezonowo. Ogółem przeprowadzono 17 kontroli weekendowych, podczas których nałożono 2 mandaty karne na kwotę 500,00 zł

75 Na podstawie art. 6 a ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2015 r. poz. 1412, z późn.zm.) wydawano opinie celem przedłożenia jej w ARMiR przez zakłady ubiegające się o dofinansowanie do celów inwestycyjnych. W 2016 r. zarejestrowano 10 interwencji konsumenckich z czego rozpatrzono 9 w 1 przypadku interwencja potwierdziła się. W większości zgłaszane interwencje to interwencje anonimowe, które najczęściej dotyczyły: niewłaściwej jakości zdrowotnej artykułów spożywczych wprowadzanych do obrotu, warunków przechowywania artykułów spożywczych, braku czystości i porządku w obiekcie, niewłaściwej higieny sprzedaży środków spożywczych, w szczególności nieprawidłowej odzieży ochronnej personelu. W uzasadnionych przypadkach nałożono mandaty karne za stwierdzone nieprawidłowości. Restauracja Nadzorem objęto zakłady produkujące żywność, zakłady żywienia zbiorowego otwarte (restauracje, małe gastronomie), zakłady żywienia zbiorowego zamknięte (stołówki szkolne, przedszkolne, pracownicze, stołówki na koloniach i półkoloniach, obozach, zimowiskach) oraz sklepy spożywcze, środki transportu żywności. Sporządzono protokołów z kontroli sanitarnych 282 (w tym 1 protokół miejsc obrotu kosmetykami) oraz 10 protokołów kontroli sprawdzającej. Spośród 258 obiektów skontrolowanych w zakładach obrotu/produkcji żywności uchybienia sanitarne stwierdzono w 11 obiektach (4,26%)

76 Na podstawie przeprowadzonych kontroli sanitarnych PPIS wydał ogółem 131 decyzji, w tym: 110 decyzji merytorycznych: 65 decyzji zatwierdzających zakłady podlegające urzędowej kontroli organów PIS, 4 decyzje nakazujące w oznaczonym terminie usunięcie stwierdzonych uchybień, 32 decyzje wykreślenia z rejestru, 4 decyzje stwierdzające wygaśnięcie decyzji administracyjnych, 3 decyzje umarzające wszczęte postępowanie administracyjne, 1 decyzja warunkowo zatwierdzająca zakład obrotu żywnością, 1 decyzja odmawiająca wpisu do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów PIS; 21 decyzji płatniczych: 15 decyzji o pobraniu opłaty za kontrole kwestionowane, 4 decyzje o pobraniu opłaty po kontroli sprawdzającej, 2 decyzje o pobraniu równocześnie opłaty za kontrole kwestionowane i pobraniu opłaty po kontroli sprawdzającej. Rys. 2 Podstawowe wskaźniki działalności nadzorowej w latach VII.1. Stan sanitarny obiektów Stan sanitarny obiektów wyrażony odsetkiem zakładów, które ocenione zostały na podstawie arkusza oceny stanu sanitarnego jako niezgodne w latach wyraża tabela nr 2 Tab. 2 Odsetek obiektów o złym stanie sanitarnym Lata Odsetek obiektów o złym stanie sanitarnym , ,

77 Ocenę jako niezgodne na podstawie arkuszy oceny stanu sanitarnego stwierdzono w następujących rodzajach obiektów: Sklepy spożywcze (22) 2 Gdzie stwierdzono brak czystości i porządku na sali sprzedaży i magazynie, zły stan sanitarno-techniczny ścian sufitu na sali sprzedaży zacieki, ubytki tynku, zawilgocenia, odpryski farby, ubytki wykładziny podłogowej w magazynie; przedsiębiorca nie utrzymuje opracowanych procedur dobrej praktyki higieny oraz zasad systemu HACCP brak bieżących zapisów w rejestrach w zakresie: mycia sali sprzedażowej i urządzeń, szkoleń pracowników brak aktualnych wpisów dotyczących przeprowadzonych szkoleń, stan niezgodny z zapisem w księdze HACCP zgodnie z którą, każdy pracownik 1x w roku jest szkolony przez osobę audytora wewnętrznego, temperatur w urządzeniach chłodniczych i zamrażarkach, w których eksponowane są artykuły spożywcze na sali sprzedaży - brak prowadzonych zapisów w zamrażarkach), kontroli (przeglądania) w zakresie: przechowywania artykułów spożywczych w sklepie (magazynie) wg zapisu HACCP przegląd co najmniej 1x w tygodniu brak aktualnych zapisów; artykuły spożywcze po terminie przydatności do spożycia/ daty minimalnej trwałości. - natomiast w drugim obiekcie stwierdzono brak czystości i porządku w pomieszczeniu magazynowym, wc dla personelu, w pomieszczeniach chłodni oraz na terenie stoiska do sprzedaży wyrobów wymagających chłodzenia, uszkodzona ściana nad piecem do wypieku pieczywa głęboko mrożonego oraz uszkodzone narożniki ścian w pomieszczeniu magazynowym, brak łatwo zmywalności podłogi w przedsionku prowadzącym do chłodni i w dwóch chłodniach (posadzka betonowa) oraz uszkodzone płytki w pomieszczeniu magazynowym, brak zabezpieczenia przed zanieczyszczeniem oferowanego do sprzedaży pieczywa nieopakowanego, brak odpływu przy umywalce do mycia rąk znajdującej przy stoisku cukierniczo-alkoholowym (brak możliwości sprawdzenia bieżącej ciepłej i zimnej wody), zakład nie posiada opracowanej procedury, która określa prawidłową gospodarkę odpadami pochodzenia zwierzęcego należącymi do kat. 3 oraz przeterminowanymi środkami spożywczymi, nie przedstawiono do wglądu dokumentacji opracowanej na wytycznych instrukcji dobrej praktyki higienicznej i systemu HACCP oraz nie przedstawiono zapisów z niej wynikających. Zakłady żywienia zbiorowego otwartego (28) 1 W jednym zakładzie żywienia zbiorowego stwierdzono brak czystości i porządku w pomieszczeniach zakładu w szczególności w pomieszczeniu zaplecza kuchennego, pomieszczeniu obieralni, pomieszczeniu szatni (brudno pod blatami, nieporządek w szafkach, gdzie przechowuje się artykuły spożywcze, magazynowanie artykułów spożywczych w miejscach do tego nieprzeznaczonych), brudne otwory wentylacyjne, pajęczyny na ścianach i sufitach

78 w pomieszczeniach zakładu, brak ekranów zatrzymujących owady na oknach w pomieszczeniu magazynu, umywalki do mycia rąk znajdujące się w części produkcyjnej nie zaopatrzone w środki do mycia rąk i do higienicznego ich suszenia, w urządzeniach chłodniczych stwierdzono środki spożywcze, które nie posiadały oznakowania, nie przedstawiono do wglądu dokumentacji opartej na zasadach dobrej praktyki higienicznej, produkcyjnej oraz systemu HACCP, brak kontroli warunków przechowywania, brak termometrów w urządzeniach chłodniczych, brak dokumentacji pozwalającej na odtworzenie drogi surowców dostarczanych do zakładu. Stan sanitarny nadzorowanych obiektów oceniany był przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej zgodnie z jednolitymi procedurami urzędowej kontroli żywności. Aktów oskarżenia nie było, a za stwierdzone uchybienia sanitarne nałożono 14 mandatów karnych na kwotę 3200,00 zł. średnia kwota mandatu wynosiła 228,00 zł. Czynności kontrolne przeprowadzane w zakładach produkcji środków spożywczych lub obrotu środami spożywczymi wykazywały szereg nieprawidłowości, które potwierdzały, iż stan sanitarny tych obiektów był nieprawidłowy. Nieprawidłowości stwierdzano w następujących grupach obiektów: Tabela nr 3 Stan sanitarny obiektów żywności, żywienia i przedmiotów użytku w 2016 r. MZ- 48 Rodzaj obiektów ilość obiektów, w których stwierdzano nieprawidłowości % obiektów, w których stwierdzano nieprawidłowośc i w stosunku do ilości obiektów skontrolowanych 04 Piekarnie 1 20,00 22 Sklepy spożywcze 12 10,91 28 Zakłady żywienia zbiorowego otwarte 3 6,00 29 Zakłady żywienia zbiorowego zamknięte 1 2,50 RAZEM 17 6,56 Najczęściej stwierdzane uchybienia w najbardziej znaczących grupach obiektów Sklepy spożywcze W 2016 r. w ewidencji znajdowało się 207 sklepów spożywczych, z których skontrolowano 110 a ocenę sanitarną przeprowadzono w 82 zakładach. Ogółem przeprowadzono 127 kontroli sanitarnych i wydano 25 decyzji administracyjnych. Grupa sklepów spożywczych to najliczniejsza grupa zakładów, najbardziej zróżnicowana pod względem: wyposażenia, wielkości, warunków sanitarno-technicznych, asortymentu wprowadzanych do obrotu artykułów. W trakcie kontroli w/w obiektów szczególną uwagę zwracano na:

79 stan sanitarno-techniczny i porządkowy (otoczenia zakładu, pomieszczeń sali sprzedaży, magazynowych i socjalnych, maszyn, urządzeń, środków transportu), pochodzenie środków spożywczych ze szczególnym zwróceniem uwagi na dostawców warzyw i owoców, warunki przechowywania (surowców, półproduktów, innych składników żywności), prawidłowość i skuteczność przeprowadzanych procesów mycia i dezynfekcji maszyn, urządzeń, sprzętu, etykiety i sposoby znakowania, warunki magazynowania i ekspedycji produktów gotowych, stan higieny i zdrowotności pracowników biorących udział w obrocie żywnością, prowadzenie dokumentacji i zapisów dotyczących stosowania systemów kontroli wewnętrznej, w tym systemu HACCP oraz realizacji zasad GHP, sposób postępowania z odpadami pochodzenia zwierzęcego kat. 3 produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, terminy przydatności do spożycia. Kontrole w sklepach prowadzono również w związku z otrzymywanymi powiadomieniami w ramach systemu RASFF. W obiektach, w których prowadzona jest na wydzielonych stanowiskach sprzedaż kosmetyków sprawdzano zgodność ich oznakowania z obowiązującymi przepisami prawnymi. Do najczęściej spotykanych nieprawidłowości stwierdzanych podczas przeprowadzania czynności kontrolnych należą: przechowywanie środków spożywczych niezgodnie z zaleceniami producenta, artykuły spożywcze niewłaściwej jakości zdrowotnej (po terminie przydatności do spożycia), brak należytej czystości w pomieszczeniach sklepu, brak prawidłowej odzieży ochronnej, zły stan sanitarno-higieniczny obiektu (brudne ściany, sufity, podłogi), zły stan sanitarno-techniczny sprzętu pozostającego w kontakcie z żywnością, brak prowadzonej dokumentacji wynikającej z zapisów systemem HACCP oraz instrukcji GHP. Za stwierdzone uchybienia sanitarne nałożono 11 mandatów karnych na kwotę 3200,00 zł. Do badań laboratoryjnych pobrano 143 próbek, z których 1 była kwestionowana

80 Zakłady żywienia zbiorowego otwarte W ewidencji znajdowało się 102 obiekty, skontrolowano 50, a ocenę sanitarną przeprowadzono w 29 zakładach. Główne nieprawidłowości: zniszczony i brudny sprzęt pozostający w kontakcie z żywnością, brak należytej czystości w pomieszczeniach, artykuły spożywcze niewłaściwej jakości zdrowotnej (po terminie przydatności do spożycia), brak prawidłowej odzieży ochronnej, zły stan sanitarno-higieniczny obiektu (brudne ściany, sufity), brak prawidłowego usuwania odpadów pochodzenia zwierzęcego kat. 3 produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego. Przeprowadzono 57 kontroli sanitarnych wydano 11 decyzji administracyjnych. Za stwierdzone uchybienia sanitarne nałożono 3 mandaty karne na kwotę 900,00 zł. Mała gastronomia zlewozmywak na terenie kuchni Piekarnie W ewidencji znajdowało się 6 obiektów, skontrolowano 5, a ocenę sanitarną przeprowadzono w 4 zakładach. Główne nieprawidłowości: w pomieszczeniu magazynu mąki ślady pleśni na ścianach i suficie. Przeprowadzono 8 kontroli sanitarnych wydano 1 decyzję administracyjną

81 Magazyn mąki Stan sanitarny środków transportu żywności W 2016r. skontrolowano 10 środków transportu żywności, nieprawidłowości nie stwierdzono. Większość obiektów obrotu żywnością dysponuje prawidłowymi środkami transportu, dobrymi technicznie i przeznaczonymi wyłącznie do przewozu artykułów spożywczych. Niektóre zakłady korzystają z usług specjalistycznych firm transportowych. VII.2. Jakość zdrowotna krajowych środków spożywczych W roku 2016 w ramach kontroli urzędowej, kontroli urzędowej wspólnie z monitoringiem i monitoringu pobrano 152 próbki środków spożywczych, które przekazano do badań w PSSE Konin i WSSE Poznań. - do PSSE Konin przekazano 111 próbek (w ramach kontroli urzędowej 75 próbek, w ramach kontroli urzędowej wspólnie z monitoringiem 30 próbek, w związku z podejrzeniem zatrucia pokarmowego 6 próbek), - do WSSE Poznań przekazano 41 (6 próbek w ramach monitoringu, 14 próbek w ramach kontroli urzędowej wspólnie z monitoringiem, 21 próbek w ramach kontroli urzędowej) w tym 3 próbki kosmetyków oraz 2 próbki przedmiotów użytku. W wyniku przeprowadzonych analiz otrzymanych sprawozdań z badań w roku próbkę środka spożywczego uznano jako kwestionowaną. VII.2.1. RASFF - Europejski System Szybkiej Wymiany Informacji o Produktach Niebezpiecznych System Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznych Produktach Żywnościowych i Środkach Żywienia Zwierząt został stworzony po to, aby sprawnie informować

82 o bezpośrednich i pośrednich zagrożeniach zdrowia ludzkiego mających swoje źródło w środkach spożywczych lub środkach żywienia zwierząt. System RASFF obejmuje kraje Unii Europejskiej i 3 kraje EFTA: Norwegia, Islandia i Lichtenstein. Produkty pochodzące z krajów Unii Europejskiej lub z krajów trzecich, w których stwierdzono źródło potencjalnego zagrożenia zdrowia lub życia konsumentów (zanieczyszczenia chemiczne, mikrobiologiczne), są zgłaszane przez lokalne instytucje kontrolujące do Krajowego Punktu Kontaktowego systemu RASFF. W wyniku otrzymywanych powiadomień RASFF podejmowano stosowne działania związane z monitorowaniem wycofania wadliwego artykułu. W wyniku przeprowadzonych czynności kontrolnych w obiektach wymienionych w listach dystrybucyjnych załączonych do w/w powiadomień nie stwierdzono w/w produktów, które były wcześniej wycofywane przez właścicieli sieci handlowych. Analizując powyższe należy stwierdzić, że działania związane z wycofywaniem wadliwych artykułów odbywało się w sposób prawidłowy i zgodny z obowiązującymi procedurami systemu RASFF. VII.2.2. RAPEX - Europejski System Szybkiej Wymiany Informacji o Produktach Niebezpiecznych Nadzorem sanitarnym objęto również sklepy, które oprócz obrotu środkami spożywczymi oferują do sprzedaży kosmetyki, gdzie zwracano uwagę przede wszystkim na oznakowanie opakowań jednostkowych kosmetyków oraz możliwość występowania w obrocie niedozwolonych kosmetyków zgłoszonych w systemie RAPEX (Europejski System Szybkiej Wymiany Informacji o Produktach Niebezpiecznych). W 2016r. nie wpłynęły notyfikacje dotyczących obecności w obrocie kosmetyków, które mogą stwarzać zagrożenie dla zdrowia lub życia konsumentów. Zgodnie z informacją przekazaną przez Instytut Medycyny Pracy wyroby wymienione w notyfikacjach nie zostały zgłoszone do Krajowego Systemu Informowania o Kosmetykach i wobec powyższego nie powinny znajdować się w obrocie na terenie Polski. W trakcie kontroli pobrano do badań laboratoryjnych 3 próbki kosmetyków które po zbadaniu nie były kwestionowane

83 VII.3. Ocena sposobu żywienia W roku 2016 oceniono 18 jadłospisów dekadowych opracowanych na 10 dni w tym 13 w stołówkach szkolnych oraz 5 w stołówkach przedszkolnych). Zgodnie z przeprowadzonymi ocenami stwierdzono: - w stosunku do 7 ocenianych jadłospisów szkolnych wydano zalecenia: uwzględnić rybę przynajmniej raz w tygodniu, uwzględnić co najmniej porcję produktów zbożowych, aby przy każdym obiedzie były obecne warzywa i owoce, wprowadzić urozmaicone i różnorodne obiady zawierające np. kasze, ryż, nasiona roślin strączkowych, jaja, - w 2 ocenianych jadłospisach przedszkolnych wydano zalecenia, zwrócić uwagę na ilość potraw smażonych (nie więcej niż 2 porcje potrawy smażonej od poniedziałku do piątku),w posiłkach uwzględnić rybę raz w tygodniu, każdego dnia w posiłkach planować co najmniej dwie porcje mleka lub produkty mleczne, każdy posiłek powinien zawierać owoce lub warzywa

84 Podsumowanie - W roku 2016 przeprowadzono 297 kontroli sanitarnych oraz 160 ocen stanu sanitarnego. W celu poprawy stanu sanitarno-higienicznego wydano 4 decyzje administracyjne. W wyniku zaniedbań higieniczno-sanitarnych nałożono 14 mandatów karnych na łączną kwotę 3200,00 zł. - Dokonywano oceny stanu sanitarno-higienicznego bloków żywienia na półkoloniach zimowych i letnich organizowanych dla dzieci i młodzieży. Stołówki przy placówkach wypoczynku zimowego i letniego zostały prawidłowo przygotowane. - W stosunku do roku 2015 (4,35%) zmniejszył się odsetek obiektów o złym stanie sanitarnym i wynosił 1,88%. - W celu zapewnienia bezpieczeństwa żywności w 2016 r. był kontynuowany wzmożony nadzór nad prawidłowym stosowaniem zasad GMP/GHP oraz systemu HACCP w obiektach żywnościowo-żywieniowych na terenie powiatu słupeckiego. - W trakcie kontroli sanitarnych sprawdzano produkty zgłaszane do systemów RASFF i RAPEX. Realizowano polecenia Głównego Inspektora Sanitarnego wynikające z przesyłanych pism. - W zakresie oceny jakości żywienia w 2016 r. dokonano analizy 18 jadłospisów dekadowych w 18 obiektach. Większość jadłospisów była zgodna z zasadami racjonalnego żywienia, w stosunku do 9 jadłospisów wydano zalecenia

85 VIII. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE OŚWIATY ZDROWOTNEJ I PROMOCJI ZDROWIA VIII.1. Informacje wstępne Działania podejmowane w 2016r. na rzecz umacniania zdrowia skierowane były do społeczności lokalnej i wynikały z kierunków określonych przez Głównego Inspektora Sanitarnego, założeń Narodowego Programu Zdrowia oraz z potrzeb zdrowotnych społeczeństwa i sytuacji epidemiologicznej powiatu. Do zadań pionu Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej należało: inicjowane i wytyczanie kierunków działań zmierzających do poznania przez społeczeństwo czynników szkodliwych dla zdrowia i metod zapobiegania chorobom, kształtowanie właściwych zachowań i postaw prozdrowotnych oraz pobudzanie aktywności społecznej do działań na rzecz zdrowia poprzez: - dobór tematyki oddziaływań oświatowo zdrowotnych w oparciu o zalecenia GIS i zadania wynikające z Narodowego Programu Zdrowia; - przygotowanie, wdrażanie i promowanie programów edukacyjnych ogólnopolskich i wojewódzkich; - poszukiwanie sojuszników do realizacji zadań (współpraca z instytucjami, organizacjami, mass-mediami), udzielanie merytorycznej i metodycznej pomocy placówkom promującym zdrowie, dokonywanie oceny działalności oświaty zdrowotnej (wizytacje, ankiety ), działalność szkoleniowa, konsultacje i instruktaże merytoryczne. VIII.2. Realizacja działań profilaktyczno edukacyjnych 2.1. PROFILAKTYKA HIV I AIDS Działalność informacyjno-edukacyjna prowadzona w środowisku młodzieży szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych oraz dla ogółu społeczeństwa w celu zapobiegania nowym zakażeniom HIV, wynikała z Krajowego Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS na lata , w ramach którego realizowano różnorodne działania: 1.Kampania multimedialna prowadzona przy współpracy z Krajowym Centrum ds. AIDS będąca kontynuacją społecznej kampanii Coś was łączy? Zrób test na HIV!, która zachęcała do

86 poznania swojego statusu serologicznego oraz upowszechniała informacje na temat HIV i AIDS i sposobów zmniejszania ryzyka zakażenia. 2. Projekt edukacja rówieśnicza Młodzieżowi Liderzy Zdrowia - kontra HIV, którego celem było podniesienie wiedzy nt HIV i AIDS wśród młodzieży szkolnej oraz zachęcenie jej do przekazywania zdobytej wiedzy w dalszej edukacji rówieśniczej. W szkoleniu uczestniczyła młodzież z kl. I 5 szkół ponadgimnazjalnych powiatu słupeckiego(19 osób). Analiza ankiet wstępnych i końcowych przeprowadzonych wśród uczestników szkolenia potwierdziła w sposób jednoznaczny wzrost wiedzy na temat HIV i AIDS. Rys. 1. Szkolenie Młodzieżowi Liderzy Zdrowia kontra HIV 3. Konkurs Nie daj szansy AIDS na film skierowany do młodzieży klas I-III szkół gimnazjalnych. Zadanie konkursowe polegało na wykonaniu przez młodzież filmu pt. Krótki film o HIV. Na etapy szkolne wpłynęło 9 prac, a na etap powiatowy 3 prace z 3 gimnazjów: Lądku, Drążnej i Słupcy. Film uczennic z Gimnazjum w Drążnej reprezentował powiat na etapie wojewódzkim konkursu. Rys. 2. Laureatki i uczestniczki konkursu 4. XVI Powiatowa Olimpiada Wiedzy o HIV i AIDS w Starostwie Powiatowym, w której udział wzięło 33 uczniów wyłonionych w drodze eliminacji szkolnych z 12 gimnazjów i 5 szkół ponadgimnazjalnych powiatu słupeckiego. Wyłoniono 6 laureatów w kategorii gimnazjalnej i 3 w kategorii ponadgimnazjalnej

87 Rys. 3. Uczestnicy i laureaci XVI Powiatowej Olimpiady Wiedzy o HIV i AIDS 5. Obchody Światowego Dnia AIDS zorganizowane w Miejskim Domu Kultury w Słupcy we współpracy z Gimnazjum w Słupcy pod honorowym patronatem Starosty Powiatu Słupeckiego Obchody, mające na celu zwrócenie uwagi społeczeństwa na ciągle aktualny problem zdrowotny jakim jest HIV i AIDS. W programie obchodów: wykład Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego nt. profilaktyki HIV i AIDS; podsumowanie rocznej działalności PSSE w Słupcy w zakresie zapobiegania HIV i AIDS; wręczenie dyplomów i nagród laureatom i uczestnikom konkursu plastycznego i olimpiady oraz dyplomów i upominków szkolnym koordynatorom działań z zakresu profilaktyki HIV i AIDS (nagrodzono 16 uczniów); przedstawienie teatralne pt. Twoje życie w Twoich rękach w wykonaniu młodzieży z Gimnazjum w Słupcy. Wszyscy uczestnicy Obchodów Światowego Dnia AIDS przypięli czerwone wstążeczki na znak solidarności z ludźmi zakażonymi HIV i chorymi na AIDS. Rys. 4. Obchody Światowego Dnia AIDS w MDK w Słupcy 6. Akcja Bezpieczne Walentynki pod hasłem Mój Walenty jest de best idzie zrobić ze mną test. W ramach akcji zorganizowano spotkanie informacyjno-edukacyjne i quiz wiedzy dla młodzieży w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Zagórowie(ok. 40 osób)oraz punkt informacyjno edukacyjny na holu szkoły

88 Rys. 5. Bezpieczne Walentynki w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Zagórowie VIII.2.2. Program edukacyjny trzymaj formę! X edycja pod hasłem rodzino trzymaj formę Ogólnopolski program edukacyjny współorganizowany przez Główny Inspektorat Sanitarny oraz Polską Federację Producentów Żywności Związek Pracodawców w ramach realizacji strategii WHO dotyczącej diety, aktywności fizycznej i zdrowia. Trzymaj Formę to inicjatywa propagująca zdrowy styl życia propagująca zbilansowane odżywianie połączone z regularną aktywnością fizyczną. W roku szkolnym 2015/16 działaniami programowymi zostało objętych 2955 uczniów w tym: 1126 uczniów V i VI klas 22 szkół podstawowych oraz 1829 uczniów I-III klas 14 szkół gimnazjalnych. W porównaniu z rokiem ubiegłym zwiększyło się zainteresowanie rodziców programem, szczególnie w szkołach podstawowych. W związku z nowymi przepisami dotyczącymi asortymentu sklepików szkolnych w większości szkół sklepiki przestały funkcjonować. szkoła podstawowa gimnazjum I edycja II edycja III edycja IV edycja V edycja VI edycja VII edycja VIII edycja IX edycja X edycja Wykres 1. Liczba szkół podstawowych i gimnazjalnych realizujących program ( ) W ramach realizacji programu Trzymaj Formę! pion OZ i PZ PSSE zorganizował: 3 narady dla 36 szkolnych koordynatorów; jedno szkolenie dla szkolnego koordynatora i realizatorów programu (3 osoby) przystępujących po raz pierwszy do programu; prelekcję dla ok. 35 uczniów szkoły podstawowej nr 3 nt. racjonalnego odżywiania; Wiosenny Marsz Nordic Walking we współpracy z Gimnazjum w Słupcy(główny organizator), MOSiR-em i Urzędem Miasta w Słupcy ( ok. 40 osób w tym: uczniowie szkół podstawowych, gimnazjów, rodzice, społeczność lokalna); organizacja etapu powiatowego ogólnopolskiego konkursu na projekt edukacyjny Trzymaj Formę (wysłanie regulaminu konkursu do 14 gimnazjów i 22 szkół podstawowych realizujących program Trzymaj

89 Formę na etap powiatowy wpłynął 1 projekt ze Szkoły Podstawowej nr 1 w Słupcy, który został nagrodzony na etapie powiatowym i przesłany na etap wojewódzki); organizacja 3 stoisk promocji zdrowia na Festynach Rodzinnych w Szkole Podstawowej w Ostrowitem( r) i Szkole Podstawowej nr 3 w Słupcy ( r.) i na II Majówkowym Pikniku Rodzinnym w Lądku ( r.), na których promowano aktywność fizyczną poprzez udział dzieci i rodziców w konkurencjach sportowych oraz konkursach wiedzy o zdrowiu; prowadzono dystrybucję materiałów edukacyjnych do 14 gimnazjów i 22 szkół podstawowych: 35 poradników dla nauczyciela, 700 broszur dla uczniów, 50 plakatów, 2400 ulotek dla rodziców. Rys 6. Wiosenny Marsz Nordic Walking w Słupcy Rys. 7. Prelekcja w SP nr 1 w Słupcy Rys. 8. Stoiska promocji zdrowia w Lądku i w Ostrowitem VIII.2.3 Profilaktyka uzależnień od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych Projekt KIK/68 pt. Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych w ramach Szwajcarsko Polskiego Programu Współpracy ma na celu ograniczenie używania tytoniu, alkoholu i innych substancji psychoaktywnych przez kobiety w wieku prokreacyjnym, tj. między 15 a 49 rokiem życia. Jednym z komponentów Projektu jest program edukacyjny ARS, czyli jak dbać o miłość mający na celu edukację młodzieży szkół ponadgimnazjalnych w zakresie skutków zdrowotnych i społecznych używania substancji psychoaktywnych. W III edycji programu - dzięki dużemu zaangażowaniu szkolnych koordynatorów programu - uczestniczyło 373 uczniów z 5 szkół

90 ponadgimnazjalnych w 8 typach szkół powiatu słupeckiego. Zorganizowano szkolenie i naradę dla szkolnych koordynatorów programu. Tematykę profilaktyki uzależnień poruszano na spotkaniach informacyjno-edukacyjnych dla młodzieży szkół ponadgimnazjalnych: Zespółu Szkół Ponadgimnazjalnych w Zagórowie, Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Strzałkowie oraz Zespołu Szkół Ekonomicznych w Słupcy z pomiarami zawartości CO w powietrzu wydychanym, rozdawnictwem materiałów informacyjno-edukacyjnych nt. uzależnień. Rys. 9. Stoisko informacyjno-edukacyjne w CKZ i U w Strzałkowie, ZSP w Zagórowie, ZSE w Słupcy W ramach projektu KIK/68 kontynuowano również ogólnopolską kampanię społeczną pt. Nie pozwól odlecieć swojemu szczęściu, której celem było zwiększenie wiedzy na temat skutków zdrowotnych używania substancji psychoaktywnych, a także ograniczenie ich stosowania. W ramach działań kampanijnych związanych z Projektem zorganizowano 12 punktów informacyjno-edukacyjnych: dla rodziców dzieci w przedszkolach w Kotuni, Dolanach, Cieninie Zabornym, Zagórowie, na II Majówkowym Pikniku Rodzinnym w Lądku, na Festynie Rodzinnym w Ostrowitem, na Festynie Rodzinnym w SP nr 3 w Słupcy oraz w PLR Hipokrates w Słupcy. Zainteresowanym osobom przekazywane były treści edukacyjne w zakresie profilaktyki palenia tytoniu, spożywania alkoholu i przyjmowania innych substancji psychoaktywnych, przeprowadzone zostały także pomiary zawartości tlenku węgla w wydychanym powietrzu, pomiary ciśnienia tętniczego i poziomu cukru we krwi

91 Rys. 10. Punkty informacyjno-edukacyjne dla rodziców w Przedszkolu w Kotuni, Dolanach i Zagórowie Rys. 11. Punkty informacyjno-edukacyjne z pomiarami CO w wydychanym powietrzu, ciśnienia tętniczego na Festynie w Ostrowitem, Pikniku Majówkowym w Lądku, Festynie w SP nr 3 Słupca, na placu PSSE w Słupcy Rys. 12. Punkt informacyjno-edukacyjny w PLR HIPOKRATES w Słupcy we współpracy z KPP

92 VIII.2.4. Profilaktyka palenia tytoniu Działania z zakresu profilaktyki palenia tytoniu wynikają z Narodowego Programu Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce na lata , którego celem jest ograniczenie ekspozycji na dym tytoniowy w polskim społeczeństwie. Podejmowano różnorodne działania zmierzające do zwiększenia wiedzy na temat szkodliwości palenia, zmiany postaw wobec palenia tytoniu, zapobiegania narażeniu na dym tytoniowy w miejscach użyteczności publicznej oraz zmniejszenia liczby osób rozp[oczynających palenie. 1. W roku szkolnym 2015/16 w powiecie słupeckim realizowano trzy programy edukacyjne o tematyce antytytoniowej dla dzieci i młodzieży: - Czyste powietrze wokół nas, w którym udział wzięło 667 dzieci w wieku przedszkolnym z 20 przedszkoli i z 9 oddz. przedszkolnych szkół podstawowych. Wykres 2. Liczba przedszkoli i szkół podstawowych realizujących program ( ) Rys. 13. Realizacja programu w Przedszkolu nr 1 w Słupcy i w Przedszkolu w Młodojewie

93 Rys. 14. Realizacja programu w Przedszkolu w Piotrowicach i w Niepublicznym Przedszkolu w Strzałkowie - Nie pal przy mnie, proszę, w którym udział wzięło 1705 uczniów kl. I-III z 23 szkół podstawowych(100%) pilotaż I edycja 18 II edycja III edycja IV edycja V edycja VI edycja szkoła podstawowa Wykres 3. Liczba szkół podstawowych realizujących program ( ) Rys. 15. Realizacja programu w SP Młodojewo, SP nr 3 w Słupcy i SP Wólka - Znajdź właściwe rozwiązanie, w którym udział wzięło 1597 uczniów w tym: 1012 z kl. V-VI z 19 szkół podstawowych i 585 uczniów z 11 gimnazjów Wykres 4. Liczba szkół podstawowych i gimnazjalnych realizujących program ( )

94 2. Światowy Dzień bez Tytoniu Przebiegał pod hasłem Jednolite opakowania wyrobów tytoniowych fakty i wyzwania zwracające uwagę na fakt, że jednolite opakowania są ważnym sposobem zmniejszenia popytu na wyroby tytoniowe. Zmniejszają one atrakcyjność wyrobów tytoniowych, ograniczają stosowanie opakowań do formy reklamy i promocji wyrobów tytoniowych, ograniczają mylące oznaczenia produktów i zwiększają efektywność ostrzeżeń zdrowotnych. W ramach Światowego Dnia bez Tytoniu przeprowadzono etap powiatowy XVI edycji wojewódzkiego konkursu dla uczniów V klas szkół podstawowych Palić nie palić oto jest pytanie na mem o tematyce antytytoniowej w etapach szkolnych udział wzięło 87 uczniów, a w etapie powiatowym 9 uczniów. Rys. 16. Nagrodzone prace na etapie powiatowym(a. Podlasińska-Cienin Kościelny, K. Andrzejak-nr1 Słupca, A. Górna-Koszuty) Współorganizacja Obchodów Światowego Dnia bez Tytoniu ( r. ok. 400 osób) przemarsz antynikotynowy ulicami miasta Słupcy z udziałem dzieci i kadry pedagogicznej z SP nr 1 oraz Przedszkola nr 4 w Słupcy z podsumowaniem etapu powiatowego wojewódzkiego konkursu Palić, nie palić-oto jest pytanie. Rys. 17. Przemarsz antynikotynowy ulicami miasta Słupcy

95 Rys. 18. Podsumowanie i nagrodzenie laureatek konkursu Palić, nie palić oto jest pytanie? Prowadzono dystrybucję materiałów informacyjno-edukacyjnych na festynach i do placówek szkolno-oświatowych. 3. Projekt Młodzieżowi Liderzy Zdrowia kontra tytoń szkolenie 20 osobowej grupy młodzieży z 10 gimnazjów powiatu słupeckiego w SOSW w Słupcy Rys. 19. Szkolenie MLZ kontra tytoń 4. Światowy Dzień Rzucania Palenia - organizacja dwóch stoisk informacyjno edukacyjnych w PLR HIPOKRATES i ZSE w Słupcy z ulotkami, broszurami o tematyce antynikotynowej, badaniem zawartości CO w powietrzu wydychanym, zadaniami w alko goglach(współpraca z KPP w Słupcy) oraz konkurs dla chętnych. Rys. 20. Stoiska informacyjno-edukacyjne w PLR Hipokrates i ZSE w Słupcy 5. Przestrzeganie Ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed nastepstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych

96 Dokonano oceny przestrzegania zapisów ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych w obiektach pozostających pod nadzorem PPIS w Słupcy. Komórki nadzorowe PSSE dokonały 450 kontroli sprawdzających przestrzeganie zakazu palenia tytoniu w miejscach objętych prawnym zakazem palenia. Prowadzono kampanię informacyjną dotyczącą nowelizacji ustawy z dnia 8 września 2016r. VIII.2.5. Projekt bądźmy zdrowi wiemy, więc działamy Celem Projektu jest zmniejszenie liczby dzieci i młodzieży zagrożonych otyłością, nadwagą i chorobami dietozależnymi poprzez zwiększenie świadomości społecznej dotyczącej wpływu żywienia i aktywności fizycznej na zdrowie oraz kształtowanie właściwych nawyków i umiejętności prozdrowotnych. Projekt realizowany jest w 16 przedszkolach, 22 szkołach podstawowych i 13 gimnazjach powiatu słupeckiego. W ramach projektu kontynuowano różnorodne działania mające na celu przekazanie wiedzy z zakresu zdrowego stylu życia ze szczególnym uwzględnieniem tematyki racjonalnego odżywiania i aktywności fizycznej oraz wykształcenie umiejętności wykorzystania jej w praktyce. Działania realizowane były we współpracy z kadrą pedagogiczną szkół i przedszkoli, szkolną służbą zdrowia oraz przedstawicielami samorządów lokalnych. W 2016 r. przeprowadzono szkolenie warsztatowe dla gimnazjalistów powiatu słupeckiego (20 osób); Rys. 21. Szkolenie warsztatowe Bądźmy zdrowi-wiemy, więc działamy Ogłoszono VI edycję wojewódzkiego konkursu plastycznego na plakat pod hasłem Bądźmy zdrowi skierowany do uczniów kl. I-III szkół gimnazjalnych. Przeprowazono etap powiatowy, na który wpłynęło 9 prac(na etapach szkolnych oceniono 223 prace)

97 Rys. 22.Nagrodzone prace(p. Osińska Bielsko, W. Woźniak-SOSW Słupca,M.Baśkiewicz-Kowalewo Rys.23.Nagrodzeni laureaci i uczestnicy konkursu Przeprowadzono trzy imprezy środowiskowe w Przedszkolu Gminnym w Cienie Zabornym. w szkołach podstawowych w Zagórowie i Strzałkowie dla 141 dzieci i 76 rodziców; Rys. 24.Festyn w Przedszkolu w Cieninie Zabornym,Spartakiada w Szkole Podstawowej w Zagórowie, Spartakiada w Szkole Podstawowej w Strzałkowie Zorganizowano stoisko promocji zdrowia na Festynie Rodzinnym w Szkole Podstawowej nr 3 w Słupcy z materiałami informacyjno-edukacyjnymi, konkursami sprawościowymi i quizami z nagrodami dla dzieci i rodziców. Rys. 25. Festyn Rodzinny w szkole Podstawowej nr 3 w Słupcy

98 Przeprowadzono konkurs wiedzy dla 20 gimnazjalistów - uczestników szkolenia ( 3 laureatki) Rys. 26. Lureatki konkursu wiedzy A. Łechtańska(Kowalewo),W. Kasprzakl(Różanna), D. Kropidłowska(Strzałkowo) Zorganizowano 6 narad dla szkolnych i przedszkolnych koordynatorów programu, organizatorów imprez i ocen prac konkursowych. Wszystkie działania przeprowadzone w 2016 roku. były kontynuacją wcześniejszych działań realizowanych na terenie powiatu słupeckiego. Informacje o przeprowadzonych działaniach oraz materiały edukacyjne dla dzieci, młodzieży i dorosłych dostepne są na stronie internetowej PSSE i stronie projektu VIII.2.6. PROGRAM MOJE DZIECKO IDZIE DO SZKOŁY Głównym celem programu było ukształtowanie prawidłowych nawyków i umiejętności prozdrowotnych poprzez: podniesienie poziomu wiedzy rodziców na temat wybranych elementów zdrowego stylu życia w tym: prawidłowego żywienia, otyłości, wymogów sanitarnych przy przygotowywaniu i spożywaniu posiłków, wad wymowy, szczepień ochronnych, a także higieny: osobistej, jamy ustnej, wzroku, pracy; uświadomienie rodzicom ich roli w kształtowaniu prawidłowych nawyków prozdrowotnych; przekonanie rodziców o słuszności podejmowanych działań profilaktycznych w domu, środowisku szkolnym; zainteresowanie rodziców zdrowiem ich dzieci i czynnikami wpływającymi na jego zachowanie. Program objęto 685 dzieci w 19 przedszkolach i 10 szkołach podstawowych(dzieci 5 i 6letnie). Edukacją objęto również rodziców, którym wiedza przekazywana była na spotkaniach okazjonalnych oraz poprzez otrzymane broszury. W ramach realizacji programu zorganizowano 2 narady dla 22 szkolnych i przedszkolnych koordynatorów programu, prowadzono dystrybucję materiałów edukacyjnych do placówek realizujących program, wygłoszono 4 pogadanki dla 148 dzieci 6i5-letnich w 4 przedszkolach nt. zdrowego stylu życia ze szczególnym uwzględnieniem racjonalnego odżywiania i biernego palenia

99 Rys. 27. Realizacja programu w Przedszkolu w Młodojewie VIII.2.7. ŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA Tematem przewodnim Światowego Dnia Zdrowia ogłoszonego przez Światową Organizacje Zdrowia była CUKRZYCA. Celem obchodów było zwiększenie wiedzy o cukrzycy i jej poważnych następstwach oraz podjęcie konkretnych działań w walce z chorobą, które obejmują zarówno profilaktykę, jak i metody diagnozy, leczenia i opieki nad osobami chorymi na cukrzycę. W ramach działań edukacyjnych zorganizowano, we współpracy z partnerami Obchody Światowego Dnia Zdrowia w Szkole Podstawowej w Kotuni(występy dzieci, film Kontroluj cukrzycę, ciesz się życiem, pogadanka nt. zapobiegania cukrzycy) Rys. 28. Obchody Światowego Dnia Zdrowia w Szkole Podstawowej w Kotuni Współorganizowano Marsz Nordic Walking pod hasłem STOP CUKRZYCY propagującego zdrowy styl życia. W imprezie udział wzięło ok. 40 osób. Marsz zakończył się poczęstunkiem, losowaniem upominków ufundowanych przez Urząd Miasta i PSSE w Słupcy. Dla uczestników marszu przygotowano stoisko z materiałami informacyjno-edukacyjnymi o cukrzycy, pomiarami cukru we krwi oraz przeprowadzono quiz wiedzy o cukrzycy(8 osób otrzymało glukometry)

100 Rys. 29. Punkt informacyjno-edukacyjny z pomiarami poziomu cukru we krwi i quizem wiedzy o cukrzycy na zakończenie marszu nordic walking STOP cukrzycy VIII.2.8. STOP DOPALACZOM 1. Realizacja projektu edukacyjnego Wiem nie biorę! Jestem bezpieczny, którego celem jest wzrost świadomości społecznej nt. wpływu narkotyków i nowych substancji psychoaktywnych na funkcjonowanie organizmu ludzkiego. Zgodnie z założeniami projektu na 2016r. pion oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia we współpracy z KPP w Słupcy przeprowadził 2 szkolenia: dla młodzieży z 10 szkół gimnazjalnych(20 osób) i szkolenie dla młodzieży z Liceum Ogólnokształcącego w Słupcy(22 osoby) z warsztatami Smak życia czyli debata o dopalaczach i badaniami ankietowymi. Rys. 30. Szkolenie dla młodzieży gimnazjalnej Rys. 31. Szkolenie dla młodzieży LO w Słupcy 2. Szkolenie nt. Dopalacze - czym są i jak działają w ZAZ w Słupcy we współpracy z KPP i Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną w Słupcy. Uczestnikami szkolenia były osoby zajmujące się przeciwdziałaniem zagrożeniom społecznym, profilaktyką wśród dzieci i młodzieży w różnego typu placówkach. W spotkaniu udział wzięło 20 osób reprezentujących placówki: Sąd Rejonowy

101 w Słupcy(kuratorzy sądowi), Ośrodek Wsparcia dla Dzieci i Młodzieży z Interwencją Kryzysową w Lądku, Dom dla Dzieci i Młodzieży SZANSA w Kosewie, Środowiskowe Ognisko Wychowawcze w Zagórowie, Świetlica Środowiskowa w Strzałkowie, Świetlica w Słupcy (prowadzenie pozalekcyjnych zajęć opiekuńczo-wychowawczych i socjoterapeutycznych dla dzieci z grup ryzyka), Środowiskowa Świetlica Opiekuńcza w Orchowie, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Słupcy, Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej Sądu Rejonowego w Słupcy. Rys. 32. Szkolenie Dopalacze czym są i jak działają VIII.2.9. PROGRAM WYBIERZ ŻYCIE PIERWSZY KROK Program zainicjowany przez Fundację MSD dla Zdrowia Kobiet w celu podniesienia poziomu wiedzy na temat zagrozeń zwiazanych z zakażeniem HPV i profilaktyki raka szyjki macicy wśród młodziezy ponadgimnazjalnej oraz ich rodziców i opiekunów. W roku szkolnym 2015/16 programem objęto 305 uczniów z kl. I i dodatkowo 45 uczniów z kl. III oraz 530 rodziców w czterech szkołach ponadgimnazjalnych. W ramach realizacji programu zorganizowano naradę dla szkolnych koordynatorów programu, ogłoszono wojewódzki konkurs na film w 5 szkołach ponadgimnazjalnych, prowadzono dystrybucję materiałów informacyjnoedukacyjnych, wygłoszono prelekcję nt. profilaktyki chorób nowotworowych z uwzględnieniem profilaktyki raka szyjki macicy dla ok. 300 osób oraz zorganizowano stoisko informacyjnoedukacyjne w Dniu Profilaktyki w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Zagórowie

102 Rys. 33. Dzień Profilaktyki w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Zagórowie VIII DZIAŁANIA POZAPROGRAMOWE VIII PROFILAKTYKA WSZAWICY Podejmowano działania mające na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się wszawicy poprzez: spotkania informacyjno - edukacyjne dla rodziców dzieci przedszkolnych, projekcje filmu "Wszy? Poznaj i pokonaj problem", rozdawnictwo materiałów informacyjno-edukacyjnych i umieszczenie na stronie internetowej stacji poradnika "Pedikuloza, czyli co Twoje dziecko może mieć na głowie", współpraca z lokalnymi mediami. VIII PROFILAKTYKA CHORÓB ZAKAŹNYCH i GRYPY Podejmowano działania mające na celu profilaktykę chorób zakaźnych poprzez: działania informacyjno-edukacyjne w lokalnych mediach, na stronie internetowej stacji Kampania "Pneumokokom mówimy: Szczepimy!!!". Podejmowano działania mające na celu zapobieganie zachorowaniom na grypę poprzez promocję szczepień ochronnych, rozdawnictwo materiałów informacyjno - edukacyjnych, umieszczenie na stronie internetowej stacji informacji(ulotki, filmy, prezentacje) nt grypy, nt kampanii społecznej na rzecz profilaktyki grypy, spotkania informacyjnoedukacyjne dla dzieci, kadry pedagogicznej, współpraca z lokalnymi mediami. VIII PROFILAKTYKA CHORÓB NOWOTWOROWYCH Podejmowano działania mające na celu ograniczenie zachorowania na nowotwory piersi, skóry, płuc poprzez: umieszczenie na stronie internetowej informacji zawierających treści edukacyjne w ramach Kampanii "Europejski Dzień Walki z Rakiem Piersi", prowadzenie rozdawnictwa materiałów informacyjno-edukacyjnych na lokalnych imprezach, spotkania z kadrą pedagogiczną Zalecenia Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem, spotkania edukacyjne dla młodzieży szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych