244 Recenzje. TOMASZ JASIŃSKI, O pochodzeniu Galla Anonima, Avalon, Kraków 2008, ss. 132.
|
|
- Aleksander Szewczyk
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 244 Recenzje niżej podpisany (Początki biskupstwa wolińskiego w bulli papieża Innocentego II z dnia 14 X 1140 roku, Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 61, 1992, s ; Zamierzenia organizacji diecezjalnej na Pomorzu w roku 1123 (przed misją chrystianizacyjną biskupa Ottona z Bambergu), w: Instantia est mater doctrinae, Szczecin 2001, s ), dochodząc zgodnie do wyniku, iż ta klauzula dziesięcinna jest późniejszą interpolacją i nie potwierdza ona przynależności ziem między Uniestą a Łebą do diecezji wolińsko-kamieńskiej; weszły one do niej dopiero ok r. Niezależnie od tego w sprawie tej wschodniej granicy diecezji kamieńskiej toczył się spór między arcybiskupami gnieźnieńskimi i biskupami kamieńskimi aż do XIV w. W sumie należy stwierdzić, że omawiana monografia o chrystianizacji Pomorza wniosła do tego zagadnienia, odtwarzanego dotąd głównie na podstawie źródeł pisanych, nową faktografię, wywodzącą się z dyscyplin archeologicznych i historyczno-architektonicznych, a także nowy kontekst porównawczy, dopełniające w sposób istotny naszą wiedzę na temat tego działu historii wczesnośredniowiecznego Pomorza. Gerard Labuda (Poznań) TOMASZ JASIŃSKI, O pochodzeniu Galla Anonima, Avalon, Kraków 2008, ss Od kilku lat Tomasz Jasiński broni hipotezy o włoskim, a konkretnie weneckim pochodzeniu naszego pierwszego kronikarza, od czasów Kromera określanego jako Gall Anonim. Koncepcja włoska nie jest nowa. Jak informuje nas Autor (s ), po raz pierwszy wysunęli ją Jan Szlachtowski i Rudolf Koepke, wydawcy Kroniki w ramach Monumenta Germaniae Historica (Scriptores, t. IX, 1851), a podjęli potem Tadeusz Wojciechowski i w nowszych czasach Danuta Borawska, a także w późniejszym okresie swej twórczości Marian Plezia. Hipoteza ta zyskała bardzo mocnego obrońcę w osobie Autora omawianej publikacji, na którą składają się ustalenia poczynione w dwóch artykułach (Czy Gall Anonim to Monachus Littorensis?, Kwartalnik Historyczny 112, 2005, nr 3, s ; Rozwój średniowiecznej prozy rytmicznej a pochodzenie i wykształcenie Galla Anonima, w: Cognitioni gestorum. Studia z dziejów średniowiecza dedykowane Profesorowi Jerzemu Strzelczykowi, Poznań-Warszawa 2006, s ), uzupełnione o dalsze, dotąd jeszcze nie drukowane rozważania. Książka składa się z 19 krótkich rozdziałów-szkiców i bibliografii (s ) oraz indeksu osób, tudzież autorów (s ). W pierwszym rozdziale (s. 9-11) Autor omawia Kronikę polską Galla Anonima i jej edycje. Może szkoda, że przy wymienianiu przekładów Gesta na języki nowożytne (s. 10 przyp. 7) nie wspomniał, że ostatnia edycja angielska z 2003 r. jest wydawnictwem bilingwalnym, a tekst łaciński zasadniczo oparty jest na wydaniu K. Maleczyńskiego. Recenzent może już uzupełnić tę listę o kolejny przekład, siłą rzeczy nieznany T. Jasińskiemu w chwili oddawania tekstu do druku: To tłumaczenie węgierskie, dokonane przez znakomitego znawcę problematyki polskiego średniowiecza z Pécsu, Dániela Bagiego (Gall Névtelen, A lengyel fejedelmek avagy hercegek krónikája és tettei, Argumentum, 2007). Rozdział drugi poświęcony jest Pochodzeniu Galla Anonima w świetle dotychczasowych badań (s ) i przypomina tezy o pochodzeniu z Walonii i Flandrii, Prowansji (St. Gilles) lub okolic Le Mans, Tours i Orleanu. Rozdział trzeci omawia szerzej Tezę włoską o pochodzeniu Galla Anonima (s ), zbierając argumenty częściowo wysunięte już przez wydawców kroniki w MGH SS. Jest to przede wszystkim dobra znajomość Słowiańszczyzny, zwłaszcza Południowej. W tym miejscu (s ) zapytuje Autor: Czy kraje te mógł wymienić Francuz, który przez dłuższy czas jak przyjmują to Tyc i Plezia przebywał na Węgrzech? Jest to już bardziej prawdopodobne, ale z drugiej strony rodzi się wątpliwość, czy przebywający długo na Węgrzech Francuz wymieniłby Epir i Trację oraz czy uznałby, iż warto wspomnieć o maleńkiej Istrii, pomijając jednocześnie znacznie większe kraje słowiańskie leżące w najbliższym sąsiedztwie Węgier, jak Słowenię, Krajnę oraz Bułgarię?. Akurat ten argument jest chybiony. Żaden autor, Francuz, Węgier czy Wenecjanin, nie wymieniłby Słowenii, bo takowe państwo nie istniało, podobnie jak Krajna, a właściwie Kraina, bo Krajna leży przecież na pograniczu (wielko)polsko-pomorskim. Owszem, dzisiejsi Słoweńcy pojawiają się wcześnie w źródłach, bo od VII w., ale stale jako
2 Recenzje 245 Sclavi, a ich ziemia jako Sclavonia (por. Gradivo za zgodovino Slovencev v srednjem veku, wyd. F. Kos, t. I-V, Ljubljana , wg indeksu s. v. Slovenci, Slovenija, oraz F. Sławski, W. Swoboda, Słowenia, w: Słownik starożytności słowiańskich, t. V, 1975, s. 265). Kraina zaś to w ogóle wytwór czasów nowożytnych, miejsce osadnictwa wojskowego na pograniczu habsbursko-tureckim, tworzonego spośród serbskich uchodźców spod władzy Porty. Co więcej, Gall zna ziemie słoweńskie, skoro wymienia Karyntię, a zatem zależne od cesarza księstwo kontynuujące tradycje Wielkiej Karantanii, uznawane przez historiografię słoweńską za jedną z form rodzimej państwowości. Kolejnymi, nie budzącymi już większych kontrowersji, argumentami Autora za weneckim pochodzeniem kronikarza są: znajomość krain, przez które przebiegała Via Egnatia, łącząca Konstantynopol z zachodnimi częściami imperium (dodajmy, że znana ona była dobrze uczestnikom I krucjaty), tęsknota za morzem, określanie urzędników terminem vastaldiones (w czym dostrzec można zniekształconych guastaldiones), a także obraz Piotra Orseolo. Zatrzymajmy się chwilę nad tą ostatnią kwestią. T. Jasiński, dostrzegając, że wizerunek tego władcy różni się radykalnie pozytywnym wydźwiękiem od przekazu kronik węgierskich, charakteryzujących Wenecjanina jako okrutnika faworyzującego obcych, wyjaśnia ten fakt następująco: Otóż Gall Anonim mógł przynieść sympatię dla Piotra Wenecjanina z Wenecji lub ewentualnie jak niżej zobaczymy z innych krajów czy miast, które zostały podporządkowane Wenecji w czasie, gdy rządzili w niej przedstawiciele dynastii Orseolo (s. 21). Przy okazji słusznie odrzuca (s przyp. 39) nieprzekonujące wyjaśnienia Teodora Tyca, że Piotra w dobrej pamięci mogli zachować cudzoziemcy przebywający na Węgrzech. Zdaniem T. Jasińskiego pogląd taki jest nieuzasadniony, bo benedyktyni przybyli do Somogyvár dopiero pod koniec panowania św. Władysława i wiedzę o przeszłości kraju czerpali wyłącznie z tradycji węgierskiej. Wydaje się jednak, że istnieje inne wyjaśnienie pozytywnego obrazu Piotra, za którym swego czasu się opowiedziałem (Polska Piastów i Węgry Arpadów we wzajemnej opinii (do 1320 roku), Warszawa 2003, s ), a niezależnie ode mnie wniosek ten wysnuł wspomniany już Dániel Bagi (Gallus Anonymus és Magyarország. A Geszta magyar adatai, forrásai, mintai, valamint a szerző történetszemlélete a latin Kelet-Közép-Európa 12. század eleji latin nyelvű történetírásának tükrében, Budapest 2005, s swoją drogą szkoda, że T. Jasiński nie dostrzegł tej pracy, bardzo ważnej dla dyskusji nad kronikarzem i jego dziełem). Gall mógł mianowicie korzystać z polskiej tradycji dworskiej. Za argument może tu służyć zapiska Rocznika kapituły krakowskiej, wywodząca się z najstarszego zrębu roczników (określanych jako Annales Regni Poloniae deperditi), pod 1060 r. podająca: Petrus rex Hungarie obiit. Wydaje się, że, wbrew stanowisku większości badaczy, zgodnie z przekazem kronik węgierskich wyznaczających śmierć tego monarchy na okres wnet po strąceniu go z tronu i oślepieniu, czyli po 1046 r., Piotr żył jeszcze jakiś czas. Świadczyłaby o tym zapiska Kosmasa o śmierci w 1058 r. Judyty ze Schweinfurtu, która po wygnaniu z Czech na Węgry poślubiła króla Piotra. Wygnanie nastąpiło w 1055 r., co czyni wysoce prawdopodobnym rok 1060 jako datę śmierci zdetronizowanego monarchy i upewnia nas, że wiedza o jego losach musiała być żywa na polskim dworze. Z Piotrem wiąże się zagadnienie miejsca zwanego Bazoarium, gdzie monarcha miał wybudować bazylikę, w której spoczął. Być może rozwiązanie tej nazwy, zaproponowane w 1971 r. przez Mieczysława Bednarza (Sanctus Petrus de Bazoario w Kronice Anonima Galla, Studia Historyczne 14, 1971, s ), dostarcza nam kolejnego argumentu za weneckością naszego kronikarza. Zdaniem tego badacza chodzi o określenie miejsca pochodzenia patrona bazyliki, a nie o miejscowość, gdzie wystawiono budowlę. Patronem miał być czczony w XI w. w północnych Włoszech eremita Piotr piszący się z Koziej Góry de Monte Caprario. Synonimem słowa capra ( koza ) jest zaś bazoar. Gall Anonim, znający doskonale Węgry, wiedział, że chodzi o bazylikę w Pécsu, jako Wenecjanin znałby też jej patrona, erudycyjnie zmieniając jego przydomek na synonimiczny. Przy okazji nasuwa się pytanie do filologów o to, czy fragment ten nie został przypadkiem zniekształcony przez kopistów. Czwartym rozdziałem swojej pracy (Historia o translacji św. Mikołaja Wielkiego... Mnicha z Lido i jej podobieństwa do Kroniki polskiej Galla Anonima w świetle badań Danuty Borawskiej i Mariana Plezi; s ) otwiera Tomasz Jasiński filologiczną część swojej pracy. Porównanie
3 246 Recenzje Translacji z Kroniką polską (s ) przynosi dużą liczbę zbieżności tematycznych i leksykalnych. Duża pochwała należy się Autorowi za pełne wykorzystanie zasobów Internetu, choć z drugiej strony pojawia się nieco sceptyczne pytanie, na ile są one reprezentatywne (np. s. 39: nigdzie nie udało mi się znaleźć podobnych zwrotów, mimo przeszukiwania wielu baz elektronicznych i posłużenia się wszelkimi możliwymi wyszukiwarkami internetowymi ). Wydaje mi się też, że podnoszona zbieżność formy Dacus, Daci na określenie Duńczyków (s. 41) akurat nic nie znaczy, bo było to przecież powszechne pseudoantykizujące określenie mieszkańców Jutlandii (por. tu np. K. Liman, Dialog Herborda. Ze studiów historycznoliterackich nad biografią łacińską XII wieku, Poznań 1975, s. 132). Zbieżności obu przekazów podkreśla też porównanie Modlitwy biskupa Henryka i opata Odilona (s ) oraz podobny horyzont geograficzny obu dzieł (Słowiańszczyzna Południowa i Bizancjum w Translacji, s ). Na pytanie: Kim był autor Translacji (s ), T. Jasiński odpowiada: chodzi o zakonnika pochodzącego z któregoś z klasztorów Wenecji lub pozostających w kręgu jej oddziaływania, tradycyjnie określanego jako Mnich z Lido (Monachus/Anonymus Littorensis), który jakiś czas przebywał we Francji, w okolicach Tours. Nie można całkowicie wykluczyć, iż nasz mnich jest Francuzem osiadłym w klasztorze na Lido lub w jakimś innym klasztorze pozostającym w bliższym lub dalszym kręgu kulturowym Wenecji. Bardziej jednak prawdopodobne jest, iż sentyment ten [do Francji] jest skutkiem długiego przebywania we Francji, najpewniej w czasie uzupełniania wykształcenia (s. 54). Czas spisania Translacji (s ) określa T. Jasiński, w ślad za Heinrichem Kretschmayrem i Danutą Borawską, na lata Następnie w stanowczo za krótkim, bo tylko dwustronicowym, podrozdziale omawia Autor Badania nad genezą kursusu (s ). Więcej uwagi poświęca Wkładowi Gudrun Lindholm w badania nad genezą kursusu (s ). Chodzi o badaczkę, która dowiodła, że późnoantyczna proza rytmiczna przechowała się w klasztorach benedyktyńskich, a w XI w. została ponownie rozpropagowana przez podręczniki artis dictandi, z których pierwszy ułożył Alberyk z Monte Cassino. W dalszym ciągu omawia Autor Rolę szkół świeckich w dolinie Padu w rewolucji»veloxowej«w XI wieku (s ), podążając śladami badań Tore Jansona. Zdaniem szwedzkiego badacza, w czasach karolińskich we Francji i Italii dominującą formą kursusu był planus, zaś tardus i velox stosowano mniej więcej w tym samym stopniu. Na skutek najazdów normańskich, węgierskich, saraceńskich i słowiańskich kultura na przełomie IX i X w. mogła kształtować się tylko we wschodniej Francji, południowych i zachodnich Niemczech i północnej Italii (s. 64). W tym ostatnim regionie ok r. pojawił się nowy typ kursusu, cechujący się przewagą veloxu. W tej manierze tworzyli Gwido z Arezzo i Piotr Damiani. Nowinkę miano wypracować w jednej ze szkół świeckich w dolinie Padu. Wnet przejęła ją kancelaria papieska Aleksandra II ( ), natomiast nowość ta nie przyjęła się w Niemczech, gdzie z kolei pojawił się cursus trispondiacus (ja jestem przyzwyczajony do tradycyjnej formy: trispondaicus), który upowszechnił się też we Francji. Porównując kursus Galla Anonima i Mnicha z Lido (s ), nawiązał T. Jasiński do badań Feliksa Pohoreckiego i Mariana Plezi. Potwierdziły one zgodność użycia zakończeń kadencji rytmicznych w obu tych dziełach, co pozwoliło ostatecznie przyjąć, że wyszły spod ręki jednego autora. To, co wiemy o związkach Mnicha z Lido z Tours, gdzie arcybiskupem był Hildebert z Lavardin, preferujący najnowszy wynalazek rytmiczny kancelarii niemieckich, uprawdopodabnia tezę, że Anonimus Littorensis jest identyczny z Anonimem Gallem. Od Hildeberta nasz kronikarz miał przejąć upodobanie do cursus trispondaicus. W dalszym ciągu T. Jasiński poszukuje Utworów pokrewnych Kronice polskiej i Translacji (s ). Jest to Translacja św. Szczepana pierwszego męczennika, powstała w Wenecji po roku 1110, pisana prostszym językiem i cięższym piórem niż Kronika Galla Anonima i dzieło Mnicha z Lido, oraz Relacja o budowie katedry w Modenie i przeniesieniu relikwii św. Germiniana, powstała w l Mniej podobna jest Translacja św. Izydora pióra Cerbana Cerbaniego, który jednak nie powinien być pomijany w dalszych badaniach filologicznych nad Gallem. Ciekawostką jest, że przebywał on jako tłumacz tekstów greckich w klasztorze Św. Marcina w Pannonhalmie. Przy okazji (s. 82) wysuwa T. Jasiński przypuszczenie, że w klasztorze tym znany być musiał jakiś żywot św. Wojciecha, bo opactwo to uznawano wówczas za jego fun-
4 Recenzje 247 dację. Przyszły patron Polski, jeśli wierzyć Pasji z Tegernsee, założył klasztor ad montem Ferreum, przy Żelaznej Górze, który powszechnie identyfikowany jest nie z Pannonhalmą, lecz z drugim co do starszeństwa opactwem w Pécsváradzie na północ od Pécsu. Nie wyklucza to oczywiście przypuszczenia, że i Pannonhalma posiadała w swych zbiorach bibliotecznych jakiś żywot św. Wojciecha. W rozdziale pt. Dalmacja w translacji św. Mikołaja i w Kronice polskiej (s ) stara się Autor wykazać dalmatyńskie powiązania Galla. Wiadomo, że Dalmacja znajdowała się w strefie wpływów bizantyjskich, weneckich, chorwackich i węgierskich. Dodajmy, że w początku XII w. doszło do unii węgiersko-chorwackiej, tym samym Węgry stały się ważnym, acz początkowo niedostrzeganym przez T. Jasińskiego, graczem na dalmatyńskiej scenie. Państwa tego nie wymienia on, wyliczając na s. 83 kraje, w których przebywał nasz kronikarz. Godne uwagi jest przypuszczenie, że określenie pomorskiego Białogardu jako Alba urbs regia wzoruje się raczej na Biogradzie na moru, a nie na Białogrodzie Królewskim, który tak jest określany sporadycznie (s ). Istotnie, Székesfehérvár pojawia się w źródłach najczęściej jako civitas regia, choć oprócz przytoczonego przez Autora tekstu responsorium ku czci św. Stefana z pierwszej połowy XIII w. określenie urbs regia pojawia się też w powstałej ok r. Legendzie mniejszej św. Gerarda (por. Az Árpád-kori Magyarország történeti földrajza, wyd. Gy. Györffy [dalej cyt.: MF], t. II, Budapest 1987, s. 364). Jednak i Biograd na moru określony został jako urbs regia bodajże raz, w znanym Autorowi dokumencie Kolomana Uczonego z 1102 r., potwierdzającym nadania dla klasztoru NMPanny w Zadarze (Diplomatički zbornik Kraljevine Hrvatske, Dalmacije i Slavonije, wyd. T. Smičiklas, t. II, Zagreb 1904, nr 6, s. 9; w tym tomie, podobnie jak i w t. I, obejmującym dokumenty wcześniejsze, wyd. M. Kostrenčić, Zagreb 1967, nie znalazłem w indeksie więcej określeń urbs regia). Wydaje mi się, że użycie terminu urbs regia, synonimicznego w stosunku do rozpowszechnionego (a już szczególnie od przełomu XI i XII w.) określenia civitas regia, świadczy o zaistnieniu pewnej kliszy mentalnej, która w umysłach Węgrów, bądź osób z Węgrami związanych, mogła funkcjonować wraz z toponimem Alba. Gwoli ścisłości dodajmy, że nie odnosi się to do Białogrodu Siedmiogrodzkiego (Alba Iulia), który nigdy nie pojawia się w kontekście grodu królewskiego, bo i nigdy nie był stolicą królewską (MF II, s. 143 n.). Ale już Biograd był i węgierski pisarz dokumentu z 1102 r. zastosował nasuwającą się mu kliszę. Podobnie postąpił Gall, niesłusznie wywyższając tym samym swojego bohatera, który wszak zdobył Białogard, nie pełniący funkcji stołecznych na Pomorzu, jak słusznie zauważa T. Jasiński (s. 89). W każdym razie nie doszukiwałbym się w określeniu Białogardu mianem urbs regia wpływów dalmatyńskich, tylko, tradycyjnie za innymi badaczami (jak ostatnio D. Bagi), węgierskich. Przy okazji Autor dopatruje się chronologicznej analogii wyprawy Krzywoustego na Białogard, odbytej jesienią 1102 r. (s. 88, nb. w tekście błędnie 1002 błędów korektorskich znalazłem więcej), z wyprawą Kolomana poprzedzającą jego koronację w tymże 1102 r., kiedy to miał polec ostatni narodowy król chorwacki Piotr. Jest to starszy pogląd, odrzucony w nowszej nauce, wedle której do bitwy w górach Gvozd (dziś Petrova Gora) doszło w 1097 r., a Koloman nie mógł skonsumować zwycięstwa ze względu na najazd rusińsko-kumański. Dopiero w 1102 r. wyprawił się ponownie na Chorwację i Dalmację i w wyniku ugody z możnymi chorwackim i mógł koronować się na władcę Chorwacji (N. Klaić, Povijest Hrvata u ranom srednjem vijeku, Zagreb 1971, s ; D. Pavličević, Historia Chorwacji, Poznań 2004, s ). Natomiast o tym, że Gall mógł mieć coś wspólnego z Dalmacją, przekonuje wysunięty przez T. Jasińskiego argument, który można opisać tytułem kolejnego rozdziału: Latini et Slaui dalmatyński zwrot formularzowy? (s ). Zwrot ten, jak słusznie sądzi Autor, mógł oznaczać wszystkich mieszkańców krainy i w tym też znaczeniu, choć anachronicznie, użyty został przez Galla w pieśni żałobnej po śmierci Chrobrego. Nasuwa się przy okazji postulat zbadania, czy ten zwrot odnosił się w dokumentach do stosunków etnicznych (tak w paru dokumentach przejrzanych przeze mnie, a wskazanych przez T. Jasińskiego w przyp. 183 na s. 91), czy także wyznaniowych (Latini byliby to wyznawcy liturgii łacińskiej, a Slaui żywej w północnej Dalmacji liturgii słowiańskiej). Za dalmatyńskim pochodzeniem kronikarza może świadczyć też, zdaniem Autora, znajomość określenia pristaldi (s. 92), które znane było południo-
5 248 Recenzje wym Słowianom i stąd przeszło na Węgry (por. też D. Bagi, Gallus-Anonymus, s. 30). Nie jest to więc argument rozstrzygający o związkach Galla z Dalmacją, podobnie jak i następny, wysunięty chyba po raz pierwszy w literaturze przez Autora omawianej pracy. Zastanawiając się, Jaki język słowiański znał Gall Anonim? (s ), zauważa on, że wbrew dominującej opinii o znajomości przez kronikarza języka czeskiego, cechy językowe widoczne w oddawaniu przez niego nazw polskich równie dobrze można wyjaśnić na gruncie południowosłowiańskim. T. Jasiński odwołał się tu do ustaleń Jerzego Nalepy, chyba zbyt słabo znanych historykom, że granica między językowym południem a północą Słowiańszczyzny początkowo przebiegała na linii Sudetów i Karpat, a dopiero odcięcie Czechów i przyszłych Słowaków od reszty ludności słowiańskiej spowodowało ich przybliżenie do północnej Słowiańszczyzny. Pamiętajmy jednak, że zajęcie Panonii przez Węgrów nie spowodowało natychmiastowego zaniku języka tamtejszych Słowian, który musiał utrzymywać się przez kilka wieków. Zdaniem nieżyjącego już wybitnego mediewisty węgierskiego Gyuli Kristó, ludność słowiańska w czasach św. Stefana stanowiła około połowy wszystkich mieszkańców jego królestwa, które nie obejmowało w dodatku jeszcze większości dzisiejszej Słowacji. Wiemy skądinąd, że po średniowiecznych dworach węgierskich krążyli igrici, czyli igrcowie, którzy mogli przekazywać tradycję słowiańską, przypuszczalnie wielkomorawską, włączoną przez dziejopisów węgierskich do kanonu historycznego na zasadzie negacji. Stąd język, który znał nasz Anonim, mógł być językiem słowiańskich mieszkańców zarówno Dalmacji, jak i Panonii. Rozdział zatytułowany Stosunek Galla do królów węgierskich (s ) poświęcony jest głównie stosunkom rozpatrywanym w kontekście dalmatyńskim między braćmi Kolomanem Uczonym, królem Węgier, a Álmoszem, przez jakiś czas królem Chorwacji z poręki ich stryja, św. Władysława. Ponoć Koloman nie cieszył się sympatią mieszkańców Dalmacji, uznających za prawowitego władcę Álmosza. Znamy koleje losu obu braci, niezwykle przypominające dzieje Bolesława Krzywoustego i Zbigniewa, którego los podzielili Álmosz i jego dwuletni syn Béla, przyszły król Béla II Ślepy. Wiemy też, bo pisze o tym Gall, że przeciwnik Kolomana przebywał w Polsce w gościnie u Krzywoustego. Z jego przybyciem wiąże T. Jasiński pojawienie się u nas anonimowego kronikarza. Dowodem ma być bardzo powściągliwy obraz Kolomana skreślony na kartach Kroniki. Ja jednak, podobnie jak Dániel Bagi, niczego negatywnego w wizerunku tego węgierskiego monarchy się nie doszukałem. Zdaniem węgierskiego uczonego, Koloman wręcz miał posłużyć Gallowi, świadomemu podobieństwa konfliktów w obu krajach, jako wzór władcy, stawiany Krzywoustemu do naśladowania. Swoją drogą nie jestem pewien, czy wychwalanie mądrości węgierskiego władcy, potwierdzonej przez węgierskie kroniki, jest jakimś poniżeniem. Inaczej chyba odczytał ten fragment niecałe sto lat później Mistrz Wincenty, który przypisał Kolomanowi niezwykle erudycyjny list, z jakim miał się rzekomo zwrócić do Krzywoustego z propozycją sojuszu. Rozważania zamyka Zakończenie (s ), które przynosi zwięzłe podsumowanie niewątpliwie nowatorskich wyników badań Tomasza Jasińskiego: że nasz kronikarz wywodzi się z Wenecji albo z terytorium Dalmacji znajdującego się pod silnym wpływem weneckim; że był mistrzem stylizacji, pisał, jakby łacina była jego językiem ojczystym (dodajmy, że ludność mówiąca wywodzącym się z łaciny językiem dalmatyńskim żyła na wschodnim wybrzeżu Adriatyku aż do końca XIX w., co mogłoby być argumentem potwierdzającym tezę Autora); że czuł emocjonalny stosunek do Słowiańszczyzny. I tu Tomasz Jasiński ponownie zaskakuje, odnosząc słynne, poetyckie słowa o ojczyźnie, nie do Polski, lecz do całej Słowiańszczyzny (s ). Bez wątpienia omawiana książka, niewielka objętością, lecz pełna treści, zasługuje na baczną uwagę, a wiele z wypowiadanych tam tez ma szansę przyjąć się w nauce. Inne, nawet jeśli będą odrzucone, spełnią pożyteczną rolę, odkrywając nieznaną nawet specjalistom historię nie tak odległego zakątka Europy, jakim jest basen Morza Adriatyckiego. Ryszard Grzesik (Poznań)
Scenariusz lekcji j. polskiego w kl. LP. Temat lekcji: Łacińskie, ale polskie- kroniki średniowieczne i ich twórcy. Opracowany przez mgr Edytę Góral
Scenariusz lekcji j. polskiego w kl. LP. Temat lekcji: Łacińskie, ale polskie- kroniki średniowieczne i ich twórcy. Opracowany przez mgr Edytę Góral Cele: - poznawczy: poznanie pojęcia historiografia,
Polska w czasach Bolesława Chrobrego. Historia Polski Klasa V SP
Polska w czasach Bolesława Chrobrego Historia Polski Klasa V SP Misja chrystianizacyjna św. Wojciecha. 997 r. Zjazd Gnieźnieński 1000 r. Koronacja Bolesława Chrobrego 1025r. Sytuacja wewnętrzna i zewnętrzna
HISTORIA - GIMNAZJUM WYMAGANIA EDUKACYJNE
HISTORIA - GIMNAZJUM WYMAGANIA EDUKACYJNE KLASA I PRAHISTORIA Czas w historii. Klasyfikacja źródeł historycznych. Pradzieje ludzkości. Ocena dopuszczająca: zna pojęcia źródło historyczne, era ; zlokalizuje
Zespół I. Karta pracy
01 Zespół I 1. Na podstawie legendy o Popielu i Piaście (tekst źródłowy nr 1 i nr 2) oraz historyjki obrazkowej ustal przebieg wydarzeń i napisz pod każdym obrazkiem swój krótki komentarz: 01 2. Ustal
Powiatowy Konkurs Historyczny Polska Piastów etap szkolny (klucz odpowiedzi)
Honorowy Patronat Pan Jarosław Szlachetka Poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej Pan Józef Tomal Starosta Powiatu Myślenickiego Pan Paweł Machnicki Burmistrz Gminy i Miasta Dobczyce Pan Paweł Piwowarczyk
Legenda o św. Wojciechu z Drzwi Gnieźnieńskich. Danuta Konieczka-Śliwińska. Scenariusz lekcji historii dla szkoły ponadpodstawowej/ponadgimnazjalnej
Legenda o św. Wojciechu z Drzwi Gnieźnieńskich Danuta Konieczka-Śliwińska % Scenariusz lekcji historii dla szkoły ponadpodstawowej/ponadgimnazjalnej 45 min. Czas trwania:! Temat lekcji: Legenda o św. Wojciechu
PLAN WYNIKOWY DLA KLASY I TECHNIKUM (z praktyką miesięczną)
PLAN WYNIKOWY DLA KLASY I TECHNIKUM (z praktyką miesięczną) NR PROGRAMU: DKOS 4015 90/02. I. Dzieje najdawniejsze - źródła archeologiczne i materialne do dziejów najdawniejszych, - systemy periodyzacji
T Raperzy. SSCy8
Władysław Łokietek T Raperzy https://www.youtube.com/watch?v=w4vrx- SSCy8 Panowanie Władysława Łokietka Polska w czasach Wladysława Łokietka Rodowód Władysława Łokietka Przydomek Imię otrzymał po swoim
Powiatowy Konkurs Historyczny Polska Piastów etap powiatowy
Honorowy Patronat Pan Jarosław Szlachetka Poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej Pan Józef Tomal Starosta Powiatu Myślenickiego Pan Paweł Machnicki Burmistrz Gminy i Miasta Dobczyce Pan Paweł Piwowarczyk
966 rok założenie Akademii Krakowskiej 1410 rok chrzest Mieszka I 1364 rok zjazd w Gnieźnie 1000 rok bitwa pod Grunwaldem
Lekcja Temat: Lekcja powtórzeniowa. 1. Połącz każdą datę z odpowiednim wydarzeniem. DATA 997 rok unia Polski z Litwą 1226 rok misja świętego Wojciecha w Prusach 1385 rok koronacja Bolesława Chrobrego na
MONARCHIA KAZIMIERZA WIELKIEGO ( )
Uniwersytet Wrocławski Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Instytut Historii Państwa i Prawa Zakład Historii Administracji Studia Stacjonarne Administracji pierwszego stopnia Agata Jamróz MONARCHIA
Recenzja opracowania M. Bryxa. pt: Rynek nieruchomości. System i funkcjonowanie.
C:\DOKUMENTY\RECENZJE\Recenzja M. Bryxa rynek.doc Recenzja opracowania M. Bryxa pt : Rynek nieruchomości. System i funkcjonowanie. Rynek nieruchomości jest w Polsce stosunkowo nowym, lecz wzbudzającym
Polska wersja legendy o Lechu, Czechu i Rusu i jej wymiar współczesny z punktu widzenia pedagoga. Maria Kocór Uniwersytet Rzeszowski
Polska wersja legendy o Lechu, Czechu i Rusu i jej wymiar współczesny z punktu widzenia pedagoga Maria Kocór Uniwersytet Rzeszowski Treść legendy o Lechu Czechu i Rusie h;ps://www.youtube.com/watch?v=mrxiw4favtq
Teleturniej historyczny
Teleturniej historyczny 1. Co oznacza przydomek Chrobry? a) piękny b) wielki c) wspaniały d) mężny d) lekarski 2. Wskaż poprawną kolejność przedstawionych władców. a) Bolesław Krzywousty, Mieszko I, Bolesław
1000 i 50 LAT CHRZTU POLSKI REGULAMIN KONKURSU HISTORYCZNEGO. Początki chrześcijaństwa na ziemiach polskich
Urząd Miasta Dofinansowano ze środków Narodowego Centrum Kultury Tomaszów Lubelski W ramach programu Chrzest 966. 1000 i 50 LAT CHRZTU POLSKI REGULAMIN KONKURSU HISTORYCZNEGO Początki chrześcijaństwa na
Dr Barbara Klassa Zakład Metodologii Historii i Historii Historiografii Instytut Historii Uniwersytet Gdański
Dr Barbara Klassa Zakład Metodologii Historii i Historii Historiografii Instytut Historii Uniwersytet Gdański 1. Przedmiot: Historia historiografii Rok: IV Semestr: VII Studia: stacjonarne 2. Ilość godzin:
Scenariusz lekcji w kl. V B
Scenariusz lekcji w kl. V B Temat: Bolesław Chrobry pierwszy król Polski Treści programowe: 1. Zjazd w Gnieźnie 2. Wzrost znaczenia Polski w czasach Bolesława Chrobrego 3. Pierwsza koronacja i jej znaczenie
1. Przemiany religijne i polityczne w Europie od średniowiecza do. a. Historia polityczna, kultura polityczna i ideologia wczesnego
PROGRAM BADAŃ INSTYTUTU HISTORII IM. TADEUSZA MANTEUFFLA PAN NA LATA 2017-2020 (zaktualizowane 17.11.2016) I. Zakłady naukowo-badawcze 1. Przemiany religijne i polityczne w Europie od średniowiecza do
Renesans. Spis treści
Spis treści Rozdział 1) Renesans...3 Rozdział 2) Nazwa...5 Podrozdział 2.1) Ramy czasowe i periodyzacja...5 Podrozdział 2.2) Kontekst historyczno-kulturowy...5 Strona nr 2 z 6 Rozdział 1) Renesans Odrodzenie,
ŚWIĘTY WOJCIECH. Patron duchowej jedności Europy
ŚWIĘTY WOJCIECH Patron duchowej jedności Europy Cz. 2. Opracował Hubert Jerzy Kaczmarski 2. Hagiografie Mamy dziś trzy żywoty św. Wojciecha powstałe bardzo wcześnie. W hagiografii, obejmującej żywoty świętych
HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO KLASA IV
2016-09-01 HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO KLASA IV Podstawa programowa przedmiotu SZKOŁY BENEDYKTA Cele kształcenia wymagania ogólne I. Chronologia historyczna. Uczeń posługuje się podstawowymi określeniami
Polska historiografia milczy na temat tego Pokoju. Milczy też Papież, który był gwarantem tego Pokoju.
KRÓLA POLSKI WOJCIECHA EDWARDA I na 1000-lecie Pokoju w Budziszynie Dzisiaj, 30 stycznia A.D.2018 mija 1000 lat od podpisania przez Imperium Słowian i Europy, pod przywództwem Cesarza Bolesława Wielkiego
DZIEJE LITERATUR EUROPEJSKICH
DZIEJE LITERATUR EUROPEJSKICH pod redakcją Władysława Fłoryana CZĘŚĆ DRUGA SPIS TREŚCI LITERATURA BUŁGARSKA napisała HENRYKA CZAJKA I. Uwagi wstępne 7 1. Rys historyczny (do końca w. XIV) 7 2. Sztuka 13
Polska i świat w XII XIV wieku
Test a Polska i świat w XII XIV wieku Test podsumowujący rozdział I 1. Czytaj uważnie tekst i zadania. 2. W zadaniach od 1. do 3., 5., 6. oraz od 10. do 1 3. znajdują się cztery odpowiedzi: A, B, C, D.
GRA MIEJSKA ŚLADAMi LubLinA
GRA MIEJSKA ŚLADAMi LubLinA Lublin Lublin od wieków stanowił polska bramę na wschód i przez cały okres swego istnienia wielokrotnie wpisywał się w polskie kroniki. Początki osadnictwa na wzgórzach, które
Test z zakresu rozwoju państwa polskiego do czasów Kazimierza Odnowiciela
Test z zakresu rozwoju państwa polskiego do czasów Kazimierza Odnowiciela 1. Na podstawie mapy zamieszczonej poniżej uzupełnij podaną tabelę. Słowianie Zachodni Słowianie Południowi Słowianie Wschodni
1. Pochodzenie Słowian
Słowianie i Węgrzy 1. Pochodzenie Słowian Do V w. zamieszkiwali tereny między Karpatami, Prypecią a Dnieprem W V wieku początek ekspansji osadniczej Początkowo zajmowali tylko tereny opuszczone przez barbarzyńców,
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA STUDIÓW PIERWSZEGO STOPNIA (LICENCJACKICH) NA KIERUNKU: HISTORIA
Załącznik nr 2 do Uchwały nr 21/2012 Senatu UPJPII z dnia 21 maja 2012 r. EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA STUDIÓW PIERWSZEGO STOPNIA (LICENCJACKICH) NA KIERUNKU: HISTORIA Tabela odniesień kierunkowych efektów kształcenia
I ROK. 1. Wprowadzenie do historii 30 zal./o Język łaciński 30 zal./o zal./o. 1
Przedmioty obligatoryjne (plan obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015 i później) 1. Wprowadzenie do historii I 2. Język łaciński 30 zal./o. 1 30 zal./o. 1 3. Vademecum
Ikona obraz sakralny, powstały w kręgu kultury bizantyńskiej wyobrażający postacie świętych, sceny z ich życia, sceny biblijne lub
Ikona obraz sakralny, powstały w kręgu kultury bizantyńskiej wyobrażający postacie świętych, sceny z ich życia, sceny biblijne lub liturgiczno-symboliczne. Charakterystyczna dla chrześcijańskich Kościołów
Polska pierwszych Piastów materiały do sprawdzianu
Polska pierwszych Piastów materiały do sprawdzianu Temat: Słowianie i pierwsze państwa słowiańskie 1. Słowianie zanim przyjęli chrześcijaństwo wyznawali politeizm czyli wiarę w wielu bogów, do najważniejszych
POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW w związku z 1050 rocznicą Chrztu Polski.
REGULAMIN REGIONALNEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW w związku z 1050 rocznicą Chrztu Polski. Zespół Szkolno Przedszkolny w Przyrowie Gimnazjum im. Wł. S. Reymonta organizuje konkurs
Copyright by Wydawnictwo Lingo sp. j., Warszawa 2014 ISBN:
JĘZYK POLSKI Autorzy: Izabela Galicka, Paweł Pokora Redaktor serii: Marek Jannasz Koncepcja graficzna serii: Teresa Chylińska-Kur, KurkaStudio Opracowanie graficzne: Piotr Korolewski www.cel-matura.pl
Publikacje dostępne w Powiatowym Centrum Informacji Turystycznej, Rynek 14, Gniezno
Publikacje dostępne w Powiatowym Centrum Informacji Turystycznej, Rynek 14, Gniezno Encyklopedia Gniezna i Ziemi Gnieźnieńskiej Jednotomowa encyklopedia stanowiąca kompendium wiedzy o Gnieźnie i regionie.
ARGUMENTY KOSMOLOGICZNE. Sformułowane na gruncie nauk przyrodniczych
ARGUMENTY KOSMOLOGICZNE Sformułowane na gruncie nauk przyrodniczych O CO CHODZI W TYM ARGUMENCIE Argument ten ma pokazać, że istnieje zewnętrzna przyczyna wszechświata o naturze wyższej niż wszystko, co
HISTORIA klasa 1 Liceum Ogólnokształcącego (4 letniego)
2019-09-01 HISTORIA klasa 1 Liceum Ogólnokształcącego (4 letniego) Treści z podstawy programowej przedmiotu POZIOM PODSTAWOWY (PP) SZKOŁY BENEDYKTA Podstawa programowa HISTORIA klasa 1 LO (4-letnie po
Redakcja i korekty Agata Sularzówna. Opracowanie typograficzne Zakład Usługowy PRIM. Projekt okładki i stron tytułowych Weiman
1 1 2 3 Redakcja i korekty Agata Sularzówna Opracowanie typograficzne Zakład Usługowy PRIM Projekt okładki i stron tytułowych Weiman Na okładce Mapa z dzieła, Cosmographia Ptomeleusza; Biblioteka Jagiellońska
Sprawdzian wiadomości kl. I ( wczesne średniowiecze) Nazwisko i imię..kl. G - A
Sprawdzian wiadomości kl. I ( wczesne średniowiecze) Nazwisko i imię..kl. G - A Zad.1. Wyjaśnij pojęcia: a) schizma -. b) fresk -.. Zad.2. 2p./. Uzupełnij poniższy tekst: Świętą księga islamu jest, który
PROGRAM NAUCZANIA NA KIERUNKU STUDIÓW WYŻSZYCH: FILOLOGIA, SPECJALNOŚĆ: FILOLOGIA SŁOWIAŃSKA STUDIA STACJONARNE II STOPNIA
PROGRAM NAUCZANIA NA KIERUNKU STUDIÓW WYŻSZYCH: FILOLOGIA, SPECJALNOŚĆ: FILOLOGIA SŁOWIAŃSKA STUDIA STACJONARNE II STOPNIA I. WYMAGANIA OGÓLNE: Studia drugiego stopnia na kierunku filologia, specjalność
K O N K U R S Z H I S T O R I I dla uczniów szkoły podstawowej - etap szkolny
............... kod pracy ucznia....................... pieczątka nagłówkowa szkoły K O N K U R S Z H I S T O R I I dla uczniów szkoły podstawowej - etap szkolny Drogi Uczniu, Przeczytaj uważnie instrukcję
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA STUDIÓW PIERWSZEGO STOPNIA (LICENCJACKICH) NA KIERUNKU: TURYSTYKA HISTORYCZNA
Załącznik nr 18 do Uchwały nr 21/2012 Senatu UPJPII z dnia 21 maja 2012 r., wprowadzony Uchwałą nr 6/2014 Senatu UPJPII z dnia 20 stycznia 2014 r. EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA STUDIÓW PIERWSZEGO STOPNIA (LICENCJACKICH)
HABSBURGOWIE I JAGIELLONOWIE RODZINNA RYWALIZACJA
HABSBURGOWIE I JAGIELLONOWIE RODZINNA RYWALIZACJA Scenariusz lekcji do filmu edukacyjnego Noc w galerii HABSBURGOWIE I JAGIELLONOWIE RODZINNA RYWALIZACJA. CZĘŚĆ I: WPROWADZENIE 2 Czas pracy: 45 minut.
Poziom P-podstawowy PPponadpodstawowy. Zadanie 1 P (0-5) Wpisz we wskazane na mapie miejsca nazwy plemion zamieszkujących ziemie polskie w X wieku.
Imię i nazwisko Sprawdzian diagnozujący wiadomości i umiejętności dla klasy V Dział: Dynastia Piastów na polskim tronie Nr w dzienniku.. Kl. V Poziom P-podstawowy PPponadpodstawowy Liczba pkt. Ocena Zadanie
Kierunkowe efekty kształcenia Po ukończeniu studiów absolwent:
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW FILOLOGIA POLSKA poziom kształcenia profil kształcenia tytuł zawodowy absolwenta studia pierwszego stopnia ogólnoakademicki licencjat I. Umiejscowienie kierunku
Kierunkowe efekty kształcenia Po ukończeniu studiów absolwent:
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW FILOLOGIA POLSKA poziom kształcenia profil kształcenia tytuł zawodowy absolwenta studia pierwszego stopnia ogólnoakademicki licencjat I. Umiejscowienie kierunku
Test kompetencji pisali uczniowie klas drugich. Obejmował zadania wielokrotnego wyboru, wymagające krótkiej odpowiedzi oraz rozszerzonej odpowiedzi.
Analiza testu kompetencji z historii w klasach drugich za I półrocze szkolne 2016/2017 Test kompetencji pisali uczniowie klas drugich. Obejmował zadania wielokrotnego wyboru, wymagające krótkiej odpowiedzi
JAKIE ZNAMY JĘZYKI OBCE?
JAKIE ZNAMY JĘZYKI OBCE? Warszawa, październik 2000! Większość, niecałe trzy piąte (57%), Polaków twierdzi, że zna jakiś język obcy. Do braku umiejętności porozumienia się w innym języku niż ojczysty przyznaje
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO - OCENIANIE BIEŻĄCE, SEMESTRALNE I ROCZNE (2015/2016)
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO - OCENIANIE BIEŻĄCE, SEMESTRALNE I ROCZNE (2015/2016) Ocena dopuszczająca: Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności określone
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA STUDIÓW PIERWSZEGO STOPNIA (LICENCJACKICH) NA KIERUNKU: ARCHIWISTYKA I ZARZĄDZANIE DOKUMENTACJĄ
Załącznik nr 17 do Uchwały nr 21/2012 Senatu UPJPII z dnia 21 maja 2012 r., wprowadzony Uchwałą nr 6/2014 Senatu UPJPII z dnia 20 stycznia 2014 r. EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA STUDIÓW PIERWSZEGO STOPNIA (LICENCJACKICH)
WYDZIAŁ FILOLOGICZNY część druga
WYDZIAŁ FILOLOGICZNY część druga Kierunek/specjalność angielska kultura i literatura angielskiego obszaru językowego angielska kultura-media-translacja angielska nauczycielska z informatyką angielska nauczycielska
PROGRAM NAUCZANIA NA KIERUNKU STUDIÓW WYŻSZYCH: FILOLOGIA, SPECJALNOŚĆ: FILOLOGIA SŁOWIAŃSKA JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE
PROGRAM NAUCZANIA NA KIERUNKU STUDIÓW WYŻSZYCH: FILOLOGIA, SPECJALNOŚĆ: FILOLOGIA SŁOWIAŃSKA JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE I. WYMAGANIA OGÓLNE: Studia na kierunku filologia, specjalność filologia słowiańska
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA STUDIÓW DRUGIEGO STOPNIA (MAGISTERSKICH) NA KIERUNKU: HISTORIA
Załącznik nr 3 do Uchwały nr 21/2012 Senatu UPJPII z dnia 21 maja 2012 r. EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA STUDIÓW DRUGIEGO STOPNIA (MAGISTERSKICH) NA KIERUNKU: HISTORIA Tabela odniesień kierunkowych efektów kształcenia
Polacy myślą o uchodźcach podobnie jak reszta Europy
Polacy myślą o uchodźcach podobnie jak reszta Europy Grzegorz Lindenberg Z wielkich badań, przeprowadzonych w ubiegłym roku na 18 tysiącach osób w 15 krajach Europy wynika, że opinie o tym, jakich uchodźców
KONKURS HISTORYCZNY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH ETAP SZKOLNY KLUCZ ODPOWIEDZI
KONKURS HISTORYCZNY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH ETAP SZKOLNY KLUCZ ODPOWIEDZI Zadanie 1. (0-2 pkt) A. TAK; ten sam kodeks; dotyczą tego samego kodeksu Uwaga: jeśli uczeń napisał NIE zero punktów za
poprawnie posługuje się terminami: dzieje, archeologia, źródła pisane, źródła materialne rozróżnia pracę historyków i archeologów
Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny śródroczne z historii dla klasy 4 Wymagania na poszczególne oceny Temat lekcji niedostateczny dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca Rozdział 1.
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA STUDIÓW PIERWSZEGO STOPNIA (LICENCJACKICH) NA KIERUNKU: STUDIA HISTORYCZNO-SPOŁECZNE
Załącznik nr 16 do Uchwały nr 21/2012 Senatu UPJPII z dnia 21 maja 2012 r., wprowadzony Uchwałą nr 6/2014 Senatu UPJPII z dnia 20 stycznia 2014 r. EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA STUDIÓW PIERWSZEGO STOPNIA (LICENCJACKICH)
ALMANACH LITERACKI NR 22
ALMANACH LITERACKI NR 22 W NUMERZE: rok szkolny 2014/2015 WYWIAD Z PANIĄ BEATĄ KRÓL PRACE PLASTYCZNE DZIECI Z KLAS ZEROWYCH 2015- ROKIEM JANA PAWŁA II I JANA DŁUGOSZA opiekun- Katarzyna Woś WYWIAD Z PANIĄ
Przemysław Hubert Dorszewski "Opactwo czerwińskie w średniowieczu", Marek Stawski, Warszawa 2007 : [recenzja] Meritum 1,
Przemysław Hubert Dorszewski "Opactwo czerwińskie w średniowieczu", Marek Stawski, Warszawa 2007 : [recenzja] Meritum 1, 291-294 2009 Marek Stawski, Opactwo czerwińskie w średniowieczu, Szkoła Wyższa Przymierza
48. Proszę omówić sytuację w Rzeczypospolitej po drugim rozbiorze. 49. Proszę opisać przebieg insurekcji kościuszkowskiej i jej skutki. 50.
TEMATY ZAGADNIEŃ EGZAMINACYJNYCH Z HISTORII I SPOŁECZEŃSTWA DLA SŁUCHACZY Niepublicznego Liceum Ogólnokształcącego dla Dorosłych Semestr III klasa IIB 2015/16 1. Proszę wymienić cechy charakterystyczne
HISTORIA klasa 1 Liceum Ogólnokształcącego (4 letniego)
2019-09-01 HISTORIA klasa 1 Liceum Ogólnokształcącego (4 letniego) Treści z podstawy programowej przedmiotu POZIOM ROZSZERZONY (PR) SZKOŁY BENEDYKTA Podstawa programowa HISTORIA klasa 1 LO (4-letnie po
Bibliografie literackie online. oprac. dr Aneta Drabek
Bibliografie literackie online oprac. dr Aneta Drabek Polska Bibliografia Literacka online Polska Bibliografia Literacka jest (z założenia) bieżącą bibliografia literacką. Ukazuje się od 1954 r., kiedy
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII I SPOŁECZEŃSTWA NA POSZCZEGÓLNE OCENY KLASA V
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII I SPOŁECZEŃSTWA NA POSZCZEGÓLNE OCENY KLASA V 1 WYMAGANIA OGÓLNE 1 ocena niedostateczna uczeń nie opanował podstawowych wiadomości i umiejętności, określonych w podstawie
XI Historicus. 4. Podaj kto opisał Wyprawę Cyrusa?; jak inaczej nazywano marsz dziesięciu tysięcy? jaki był cel wyprawy?
XI Historicus (szkolny konkurs historyczny 2018/2019) 4. Podaj kto opisał Wyprawę Cyrusa?; jak inaczej nazywano marsz dziesięciu tysięcy? jaki był cel wyprawy? 1. Obraz poniżej przedstawia filozofa żyjącego
ARKUSZ II - MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA
ARKUSZ II - MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA Zadania od 41. do 59. związane z analizą źródeł wiedzy historycznej (30 punków) Zasady oceniania: za rozwiązanie wszystkich zadań z arkusza II można uzyskać
Wzorcowe efekty kształcenia dla kierunku studiów filologia klasyczna i studia śródziemnomorskie studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki
Załącznik nr 2: tabela zawierająca efekty kształcenia dla kierunku filologia klasyczna i studia śródziemnomorskie i ich relacje z efektami kształcenia dla obszaru nauk humanistycznych Wzorcowe efekty kształcenia
Karol Estreicher twórca Bibliografii polskiej
Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Kielcach Karol Estreicher twórca Bibliografii polskiej zestawienie bibliograficzne w wyborze Wybór i opracowanie Agnieszka Jasińska Kielce 2008 Wstęp Karol Estreicher
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW ARCHIWISTYKA I ZARZĄDZANIE DOKUMENTACJĄ NA STUDIACH PIERWSZEGO STOPNIA O PROFILU OGÓLNOAKADEMICKIM
Załącznik do uchwały nr 25/2017 Senatu UPJPII z dnia 20 marca 2017 r. EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW ARCHIWISTYKA I ZARZĄDZANIE DOKUMENTACJĄ NA STUDIACH PIERWSZEGO STOPNIA O PROFILU OGÓLNOAKADEMICKIM
Klucz odpowiedzi i schemat punktowania arkusza Szczęśliwe chwile, szczęśliwe czasy. Schemat punktowania do zadań otwartych krótkiej odpowiedzi
Klucz odpowiedzi i schemat punktowania arkusza Szczęśliwe chwile, szczęśliwe czasy 2 3 4 5 6 7 8 9 2 3 4 5 6 7 8 9 2 C C D A A B C C B D B B D C A B D D A A Schemat punktowania do zadań otwartych krótkiej
na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 6 grudnia 1972 r.
Historia Gminę Lipie utworzono 1 stycznia 1973r. na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 6 grudnia 1972 r. Gmina skupia miejscowości o bogatej i pięknej przeszłości, które od dawna
Kryzys monarchii piastowskiej
Kryzys monarchii piastowskiej 1. Panowanie Mieszka II (1025-1031, 1032-1034) Koronacja w 1025r.; w testamencie chrobry pominął Bezpryma i Ottona Zaangażował się w konflikt z Niemcami (wyprawy na Saksonię)
Elżbieta Pałka "Religijność na pograniczu. Polacy na Zaolziu", Małgorzata Michalska, Czeski Cieszyn 2006 : [recenzja] Wschodnioznawstwo 1,
Elżbieta Pałka "Religijność na pograniczu. Polacy na Zaolziu", Małgorzata Michalska, Czeski Cieszyn 2006 : [recenzja] Wschodnioznawstwo 1, 543-546 2007 Małgorzata Michalska, Religijność na pograniczu.
Uroczystości nadania tytułu bazyliki mniejszej Sanktuarium Królowej Męczenników
Uroczystości nadania tytułu bazyliki mniejszej Sanktuarium Królowej Męczenników W Bydgoszczy 15 września odbyły się uroczystości, podczas których odczytano bullę papieską, podnoszącą do godności bazyliki
Konspekt lekcji języka polskiego w klasie szóstej szkoły podstawowej. Temat: DLACZEGO POWIEŚĆ HISTORYCZNA NIE JEST PODRĘCZNIKIEM HISTORII?
Konspekt lekcji języka polskiego w klasie szóstej szkoły podstawowej Temat: DLACZEGO POWIEŚĆ HISTORYCZNA NIE JEST PODRĘCZNIKIEM HISTORII? Cele ogólne: kształcenie umiejętności wskazywania cech, podobieństw
SCENARIUSZ LEKCJI. Klasa: V a Przedmiot: historia i społeczeństwo Nauczyciel: mgr Małgorzata Borowska. Temat lekcji: Wielkie religie średniowiecza.
SCENARIUSZ LEKCJI Klasa: V a Przedmiot: historia i społeczeństwo Nauczyciel: mgr Małgorzata Borowska Temat lekcji: Wielkie religie średniowiecza. Cele lekcji: Na lekcji uczniowie: poznają przyczyny i skutki
48. Proszę omówić sytuację w Rzeczypospolitej po drugim rozbiorze. 49. Proszę opisać przebieg insurekcji kościuszkowskiej i jej skutki. 50.
TEMATY ZAGADNIEŃ EGZAMINACYJNYCH Z HISTORII I SPOŁECZEŃSTWA DLA SŁUCHACZY Niepublicznego Liceum Ogólnokształcącego dla Dorosłych Semestr III klasa IIB i II B 2016/17 1. Proszę wymienić cechy charakterystyczne
KONKURS PRZEDMIOTOWY Z HISTORII I SPOŁECZEŃSTWA DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH 04 marca 2016 r. zawody III stopnia (wojewódzkie)
kod ucznia. KONKURS PRZEDMIOTOWY Z HISTORII I SPOŁECZEŃSTWA DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH 04 marca 2016 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Witamy Cię na kolejnym etapie Konkursu przedmiotowego z historii
REGULAMIN KONKURSU POWIATOWEGO,, POLSKA W CZASACH POCZĄTKÓW PAŃSTWOWOŚCI
REGULAMIN KONKURSU POWIATOWEGO Konkurs przeznaczony jest dla uczniów szkół podstawowych z powiatu polkowickiego. Konkurs indywidualny w etapie szkolnym i drużynowy w etapie powiatowym Organizatorem konkursu
Uwagi na temat poradnika dla nauczycieli pt. Kaszuby przez wieki (cz. 9)
Dariusz Szymikowski Uwagi na temat poradnika dla nauczycieli pt. Kaszuby przez wieki (cz. 9) 13. Temat: Wojny polsko-szwedzkie na Pomorzu. Wprowadzenie, Cele lekcji i Przebieg lekcji Byłoby wskazane, aby
Wymagania edukacyjne niezbędne dla uzyskania poszczególnych śródrocznych ocen klasyfikacyjnych z historii i społeczeństwa dla klasy 4
Wymagania edukacyjne niezbędne dla uzyskania poszczególnych śródrocznych ocen klasyfikacyjnych z historii i społeczeństwa dla klasy 4 Temat lekcji Zagadnienia Wymagania na poszczególne oceny dopuszczająca
Acta Universitatis Nicolai Copernici Pedagogika XXXI/2015 Nauki Humanistyczno-Społeczne Zeszyt 426. DOI:
RECENZJE OMÓWIENIA Acta Universitatis Nicolai Copernici Pedagogika XXXI/2015 Nauki Humanistyczno-Społeczne Zeszyt 426 DOI: http://dx.doi.org/10.12775/aunc_ped.2015.010 Tomasz Różański Wydział Nauk Pedagogicznych
DOTACJA NA UTRZYMANIE POTENCJAŁU BADAWCZEGO DOTACJA Wykaz planowanych do realizacji zadań badawczych, ujętych w planie zadaniowym jednostki
DOTACJA NA UTRZYMANIE POTENCJAŁU BADAWCZEGO DOTACJA 2016 Wykaz planowanych do realizacji zadań badawczych, ujętych w planie zadaniowym jednostki Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej 1. Dzieje
HISTORIA KLASA I GIMNAZJUM SZKOŁY BENEDYKTA
2016-09-01 HISTORIA KLASA I GIMNAZJUM SZKOŁY BENEDYKTA Cele kształcenia wymagania ogólne I. Chronologia historyczna. Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje je
Debaty Lelewelowskie 2013/1
Debaty Lelewelowskie 2013/1 Wymiary polskiej suwerenności w XIX stuleciu. Stosunki władzy, autonomia polityczna i okoliczności ją kształtujące dyskusja z udziałem Andrzeja Chwalby Jarosława Czubatego Malte
PROGRAM NAUCZANIA NA KIERUNKU STUDIÓW WYŻSZYCH: FILOLOGIA, SPECJALNOŚĆ: FILOLOGIA SŁOWIAŃSKA STUDIA STACJONARNE I STOPNIA
PROGRAM NAUCZANIA NA KIERUNKU STUDIÓW WYŻSZYCH: FILOLOGIA, SPECJALNOŚĆ: FILOLOGIA SŁOWIAŃSKA STUDIA STACJONARNE I STOPNIA I. WYMAGANIA OGÓLNE: Studia na kierunku filologia, specjalność filologia słowiańska
Kto to zrobi? Co jest do tego potrzebne?
USTALANIE ZASAD PRACY W ZESPOLE 1. Kto będzie naszym liderem/przewodniczącym zespołu?... 2. Jak podzielimy odpowiedzialność za realizację zadań?... 3. jak będziemy podejmować decyzje?... 4. W jaki sposób
Zadanie 1. (2 p.) Wskaż wydarzenie chronologicznie pierwsze stawiając przy nim literę,,a" i chronologicznie ostatnie stawiając przy nim literę,,b".
VIII POWIATOWY KONKURS z HISTORII pod patronatem Jurajskiego Stowarzyszenia Nauczycieli Twórczych,,POLSKA PIASTÓW OD MIESZKA I DO KAZIMIERZA WIELKIEGO" Etap powiatowy 2014/2015 KOD UCZNIA Informacje dla
Egzamin maturalny z historii styczeń 2003 r. Arkusz III - starożytność i średniowiecze
Egzamin maturalny z historii styczeń 003 r. Arkusz III - starożytność i średniowiecze MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA Temat. Przedstaw zmiany, które zachodziły w społeczeństwie rzymskim w okresie
ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA. 1. Odniesienie efektów obszarowych do efektów kierunkowych
Załącznik do uchwały nr 404 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 28 stycznia 2015 r. ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA 1. Odniesienie efektów obszarowych do efektów kierunkowych Objaśnienie: symbole
Bibliografie literackie online. oprac. dr Aneta Drabek
Bibliografie literackie online oprac. dr Aneta Drabek Polska Bibliografia Literacka online Polska Bibliografia Literacka jest (z założenia) bieżącą bibliografia literacką. Ukazuje się od 1954 r., kiedy
Gilsonowska metoda historii filozofii. Artur Andrzejuk
Gilsonowska metoda historii filozofii Artur Andrzejuk PLAN 1. Gilsonowska koncepcja historii filozofii jako podstawa jej metodologii 2. Charakterystyka warsztatu historyka filozofii na różnych etapach
Literatura na zajęcia z historii Polski średniowiecznej
Literatura na zajęcia z historii Polski średniowiecznej Temat I. Mity, baśnie i podania o początkach państwa polskiego. Anonim tzw. Gall, Kronika polska, przeł. R. Grodecki, oprac. M. Plezia, Wrocław 1989,
Próby zjednoczenia Królestwa Polskiego
Próby zjednoczenia Królestwa Polskiego 1. Ziemie polskie w połowie XIII w. Drzewo genealogiczne s.427; pomocne przy pojawianiu się imion Po 1241 r. o ziemie śląska walczą synowie Henryka Pobożnego; podzielili
WYDZIAŁ FILOLOGICZNY. Filologia polska
WYDZIAŁ FILOLOGICZNY polska Kierunek uzyskał akredytację Uniwersyteckiej Komisji Akredytacyjnej i absolwenci poza dyplomem otrzymują certyfikat jakości kształcenia. Kierunek otrzymał również polska Ośrodek
GIMNAZJUM NR 60 IM. CYRYLA RATAJSKIEGO W POZNANIU
Wymagania edukacyjne z podstawy programowej Klasa pierwsza I półrocze Podstawa programowa Cele kształcenia Wymagania ogólne Treści nauczania -wymagania szczegółowe 1. Chronologia historyczna. Uczeń sytuuje
Załącznik Nr 4. Standardy nauczania dla kierunku studiów: filologia STUDIA MAGISTERSKIE I. WYMAGANIA OGÓLNE
Załącznik Nr 4 Standardy nauczania dla kierunku studiów: filologia STUDIA MAGISTERSKIE I. WYMAGANIA OGÓLNE Studia magisterskie na kierunku filologia trwają nie mniej niż 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba
Konspekt lekcji otwartej w klasie V a
Małgorzata Chudzińska Monika Roguszczak Konspekt lekcji otwartej w klasie V a Temat: Florian Kaja - znany i nieznany. Cele operacyjne: Uczeń: Poznaje różne klasyfikacje źródeł informacji. Poszukuje informacji
EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2016/2017
EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 CZĘŚĆ 1. JĘZYK POLSKI ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ: GH-P2 KWIECIEŃ 2017 Zadanie 1. (0 1) FP Zadanie 2. (0 1) B Zadanie 3. (0 1)
Literatura na zajęcia z historii Polski średniowiecznej
Literatura na zajęcia z historii Polski średniowiecznej Temat I. Pierwsze wzmianki o plemionach polskich w źródłach historiograficznych. Geograf Bawarski, Opis grodów i terytoriów z północnej strony Dunaju,
OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU), PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA
OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU), PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA CZEŚĆ A * (opis przedmiotu i programu nauczania) OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Administracji i Nauk Społecznych Specjalność/specjalizacja
Gall Anonim. i jego kronika
Gall Anonim i jego kronika Szanowni Państwo! Dom Wydawniczy Orbis Pictus ma przyjemność zaprezentować niezwykłe wydawnictwo Kronika polska Galla Anonima. Podjęliśmy się bezprecedensowego przedsięwzięcia