JAKOŚCIOWA ANALIZA RYZYKA W PRZEDSIĘWZIĘCIACH BUDOWLANYCH. Michał KRZEMIŃSKI *, Paweł NOWAK** 1. Wprowadzenie

Transkrypt

1 XXI RUSSIAN - SLOVAK - РОLISH SEMINAR, MOSCOW - ARKHANGELSK ТHEORETICAL FOUNDATION OF CIVIL ENGINEERING MOSCOW STATE UNIVERSITY OF CIVIL ENGINEERING NORTHERN (ARCTIC) FEDERAL UNIVERSITY NAMED BY M. V. LOMONOSOV FACULTY OF CIVIL ENGINEERING, UNIVERSITY OF ŽILINA FACULTY OF CIVIL ENGINEERING, WROCLAW UNIVERSITY OF TECHNOLOGY FACULTY OF CIVIL ENGINEERING, WARSAW UNIVERSITY OF TECHNOLOGY JAKOŚCIOWA ANALIZA RYZYKA W PRZEDSIĘWZIĘCIACH BUDOWLANYCH Michał KRZEMIŃSKI *, Paweł NOWAK**. Wprowadzenie Każda firma budowlana podejmując decyzję o realizacji określonego projektu budowlanego powinna kierować się danymi pochodzącymi z prognozy warunków realizacji projektu. Nie jest możliwe uzyskanie prognozy nie obarczonej pewną dozą niepewności. Nie można bowiem w sposób absolutnie pewny wykluczyć, że podczas realizacji wystąpią zdarzenia, sytuacje i okoliczności, utrudniające lub uniemożliwiające osiągnięcie co najmniej jednego z celów projektu, którymi są: realizacja wymaganego zakresu, spełnienie wymagań, dotyczących jakości, dotrzymanie ograniczeń, dotyczących kosztu, dotrzymanie ograniczeń, dotyczących terminu. Ryzykiem projektu określa się niebezpieczeństwo nie osiągnięcia co najmniej jednego z celów projektu. Zdarzenia, sytuacje lub okoliczności, które - jeśli wystąpią -mogą wpłynąć negatywnie na osiągnięcie celów projektu, są czynnikami ryzyka. Niekorzystne zdarzenia, sytuacje lub okoliczności, które już występują w danym momencie realizacji projektu, to problemy. Jeżeli nie zostaną podjęte odpowiednie działania, dany czynnik ryzyka może stać się problemem. Aktywnie identyfikując i analizując czynniki ryzyka projektu oraz odpowiednio na nie reagując, można rozsądnie zaplanować projekt i doprowadzić do jego pomyślnego zakończenia. Dla realizacji tego założenia, zarządzanie ryzykiem projektu obejmuje następujące procesy: zaplanowanie zarządzania ryzykiem projektu, identyfikację (rozpoznanie) ryzyka jakościową analizę i ocenę ryzyka, ilościową analizę i ocenę ryzyka, przygotowanie odpowiedzi na ryzyko, monitorowanie i kontrolę ryzyka. W artykule szczególną uwagę zwrócono na identyfikację i analizę jakościową ryzyka. W prezentowanym w kolejnej części oowania przykładzie można będzie zapoznać się z metodyką identyfikacji i oceniania ryzyka na prostym przykładzie. * ) Michał Krzemiński, dr inż., Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Lądowej, ul. Armii Ludowej 6, Warszawa, Polska. Phone: (+48 22) , m.krzeminski@il.pw.edu.pl * ) Paweł Nowak, dr inż., Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Lądowej, ul. Armii Ludowej 6, Warszawa, Polska. Phone: (+48 22) , p.nowak@il.pw.edu.pl

2 2. Identyfikacja i jakościowa ocena ryzyka Identyfikacja ryzyka to proces ustalania i opisywania czynników ryzyka - zdarzeń, sytuacji lub okoliczności mogących stanowić zagrożenia dla osiągania założonych celów projektu. Identyfikacja ryzyka obejmuje następujące działania: dla uporządkowania identyfikowanych czynników ryzyka, wprowadza się kategorie ryzyka, odpowiadające typowym źródłom ryzyka dla branży budowlanej, w ramach każdej kategorii ryzyka, wydziela się przyczyny ryzyka, mogące powodować zdarzenia kwalifikowane jako czynniki ryzyka; ustala się poszczególne czynniki ryzyka, spowodowane wspólną przyczyną ryzyka, ustala się istotę i obszar przewidywanych zagrożeń, powstających jako skutek materializacji danego czynnika ryzyka. Zidentyfikowane czynniki ryzyka powinny zostać przeanalizowane dla oceny, które z nich: mogą zostać zaakceptowane bez dalszych działań, wymagają monitorowania, z czasowym zawieszeniem planowania i realizacji odpowiedzi na ryzyko, powinny być przedmiotem dalszej analizy i zaplanowania reakcji na ryzyko. Uszeregowanie czynników ryzyka według ich wag umożliwia ustalenie kolejności przygotowania i wdrożenia reakcji na ryzyko. Wagę danego czynnika ryzyka ocenia się na podstawie iloczynu prawdopodobieństwa i przewidywanych skutków jego materializacji. 3. Przykład zastosowania przedstawionej w artykule metodyki Rys.. Ścieżka krytyczna dla planowanego przedsięwzięcia Fig.. Critical path for the planned project

3 Komórka organizacyjna odpowiedzialna za zarządzanie ryzykiem w przedsięwzięcach budowlanych ma za zadanie zidentyfikować ryzyka w nowo przygotowywanym projekcie.projekt dotyczy budowy obiektu kubaturowego. W skład projektu wchodzą e budowlane jak i okołobudowlane. Dla projektu została oowana sieć zależności i harmonogram. Oowania te widoczne są na rysunkach i 2 znajdujących się poniżej. Rys. 2. Harmonogram dla planowanego przedsięwzięci Fig. 2. The schedule for the planned project Identyfikacja ryzyk została przeprowadzona w tabeli nr znajdującej się poniżej harmonogramu realizacji przedsięwzięcia przedstawionego na rysunku nr 2. W tabeli analizy ryzyka znajdują się symbole czyli skrót od Kierownika Budowy oraz od Project Managera Tab.. Analiza i ocena jakościowa ryzyk dla przykładowego projektu budowlanego Tab.. Analysis and qualitative assessment of risks for a construction project L P DATA AUTOR OPIS RYZYKA CZYNNOŚĆ SKUTEK KATEGORIA RYZYKA WPŁYW PRAWDOP. WYSTĄPIENIA REAKCJA NA RYZYKO BLISKOŚĆ WŁAŚCICIEL DATA AKTUALIZACJI STATUS Ograniczona dostępność terenu Roboty przygotowawcze Konieczność nieplanowany ch dodatkowych, mających wpływ na czas i koszt Ryzyko budowlane Wysokie sprawdzić wszystkie warunki terenowe przed przystąpienie do, wpływ 5 tygodni

4 2 Uzyskanie zezwoleń na usunięcie roślinności Roboty przygotowawcze związane z rozpoczęciem Ryzyko zewnętrzne Łagodny akceptowalny sprawdzić listę dokumentów oraz czy nie nastąpiły zmiany w przepisach, wpływ ryzyka należy poddać analizie 5 tygodni 3 Niekorzystne warunki pogodowe, silne opady deszczu Wykopy w wykonywaniu wykopów, go wstrzymywan ia Ryzyko środowiskowe rozważyć wykonanie zabezpieczenia w postaci rezerwy j, wpływ 6 tygodni 4 Protesty ludności lokalnej Wykopy Możliwe wstrzymanie Ryzyko zewnętrzne Pomijalny Niewielkie Prowadzenie konsultacji społecznych we wczesnych fazach projektu 6 tygodni 5 dodatkowych Roboty murowe Możliwe terminie zakończenia powodowane zmianą zakresu R. menadżera projektu Łagodny akceptowalny Pomijalne Dokładne sprawdzenie dokumentacji przed przystąpieniem do wykonywania murarskich 9 tygodni 6 Niekorzystne warunki pogodowe, silne opady deszczu, duża prędkość wiatru Pokrycie dachowe Opóźnienie pokrycia, go wstrzymania Ryzyko środowiskowe rozważyć wykonanie zabezpieczenia w postaci rezerwy j, wpływ tygodni 7 Ograniczona dostępność Malowanie powodowane brakiem ciągłości dostaw Dotkliwy krytyczny zaplanować zapas malarskich, wpływ ryzyka należy poddać analizie 2 tygodni 8 Niekorzystne warunki pogodowe, silne opady deszczu Wykończenie zewnętrzne elewacji budynku, go wstrzymania Ryzyko środowiskowe wykonać elementy osłonowe na rusztowaniach,, wpływ ryzyka należy poddać analizie 8 tygodni

5 9 0 Zaplanowany czas może okazać się niewystarczaj ący Braki w dostępności Wykończenie zewnętrzne Wykończenie zewnętrzne Pomijalny Łagodny akceptowalny Minimalne Minimalne przejrzeć dokładnie harmonogram elewacyjnych i rozpatrzeć utworzenia rezerwy czasu zaplanować zapas dla związanych z wykończeniem wewnętrznym 8 tygodni 8 tygodni 2 Niewystarcza -jące kwalifikacje kadry Brak dokładnej dokumentacji Instalacje hydrauliczne Instalacje hydrauliczne oraz koszty związane ze zniszczonym materiałem. Ryzyko budowlane Łagodny akceptowalny Pomijalny Pomijalne Minimalne sprawdzić umiejętności załogi i zaplanować ewentualnie dodatkowe szkolenia przeprowadzić koordynację na 4 tygodnie przed planowanym rozpoczęciem 0 tygodni 0tygodni Przegląd za 6 tygodni Przegląd za 6 tygodni 3 Ograniczona dostępność Instalacje hydrauliczne instalacji wod-kan. go wstrzymania Dotkliwy - krytyczny Wysoki zaplanować zapas do instalacji wodkan., wpływ 0 tygodni Kolumna pierwsza tabeli to liczba porządkowa określająca numer zidentyfikowanego ryzyka. W kolumnie drugiej została podana data wykonanaia identyfikacji ryzyka. W trzeciej podano osobę która wykonała identyfikację ryzyka, natomiast w czwartej określono charakter ryzyka. W kolumnie piątej podana została nazwa czynności na jaką może mieć wpływ dane ryzyko. W szóstej opisano możliwe do skutki zmaterializowania się ryzyka. Kolumna siódma definjuje do jakiej kategorii należy zidentyfikowane ryzyko. W kolumnie ósmej znajdują się informację o stopniu dotkliwości ryzyka, w dziewiątej informacje o prawdopodobieństwie materializacji. W kolumnie dziesiątej znajdują się informacje dotyczące możliwości podjęcia akcji mających na celu przeciwdziałanie lub minimalizację negatywnych skutków określonego ryzyka. Kolumna jedenasta to termin w jakim mogą pojawić się niepożądane skutki ryzyka. W dwunastej znajduje się identyfikacja osoby odpowiedzialnej za działania mające na celu przeciwdziałanie danemy ryzyku. Kolumna trzynasta zawiera informuje o dacie ostatniej aktualizacji natomiast w ostatniej kolumnie znajduje się informacja o statusie ryzyka. Tabela nr 2 obrazuje macierz do określania które wyłonione poddać dalszej analizie.

6 Tab.2. Macierz oceny czynników ryzyka Tab.2. Matrix of risk assessment 3. Podsumowanie i wnioski Została wykonana analiza jakościowa ryzyka dla przykładowego projektu, wynikiem tej analizy było wyłonienie ryzyk dla których należy wprowadzić działania zapobiegawcze ich skutkom. Czynności i ryzyka wyłonione w trakcie analizy jakościowej zostały zaznaczano kolorem szarym, w powyższej tabeli. Podstawą do wyłonienia, czynność obarczonych jakimś potencjalnym ryzykiem poza identyfikacją, było określenie potencjalnych skutków i prawdopodobieństwa materializacji niepożądanego czynnika. Z pośród 6 czynności wyłoniono 7, na których czas i koszt, mogą oddziaływać czynniki ryzyka. Wyłoniono 3 czynników ryzyka, dla 7 z nich, należy zaplanować system reagowania, gdyż w dużym stopniu zagrażają one przedsięwzięciu. 5. Literature [] KAPLIŃSKI O.: Development and usefulness of planning technicues and decision making foundations on exemple of construction enterprises in Poland, Technological and Economic Development of Economy, Vol.4, No.4, s , [2] SKORUPKA D., Metodyka identyfikacji I kompleksowej oceny ryzyka realizacji przedsięwzięć budowlanych, Strategie zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwie ryzyko a bezpieczeństwo organizacji, pod red. J. Bizon Górecka, s Wyd. TNOiK, Bydgoszcz QUALITATIVE RISK ANALYSIS FOR SELECTED CONSTRUCTION PROJECT Michał KRZEMIŃSKI, Paweł NOWAK Construction among others is characterized by big and strong influence of random phenomena. To minimize the negative effects of such impacts must be prevented risks that accompany the construction projects. Paper presents a method of identifying and recording risks. Will also be shown the method of qualitative analysis of risk and an example of using the presented method.