SZANSE I ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z CZŁONKOSTWEM W UNII EUROPEJSKIEJ OPINIE MIESZKAŃCÓW JEDENASTU KRAJÓW KANDYDUJĄCYCH

Transkrypt

1 SZANSE I ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z CZŁONKOSTWEM W UNII EUROPEJSKIEJ OPINIE MIESZKAŃCÓW JEDENASTU KRAJÓW KANDYDUJĄCYCH Warszawa, listopad W każdej z wymienionych siedmiu dziedzin, więcej osób łącznie we wszystkich jedenastu krajach kandydujących - oczekuje korzyści niż strat. W największym stopniu mieszkańcy tych państw po wejściu do UE spodziewają się lepszych możliwości podróżowania (72%) oraz kształcenia (64%). Większość badanych w jedenastu krajach ogółem liczy również na korzyści związane z ich pozycją na rynku pracy (59%), poziomem życia (54%), środowiskiem naturalnym w miejscu zamieszkania (53%), a także sądzi, że dzięki członkostwu będą czuli się bardziej dumni ze swego kraju (53%). Bardziej kontrowersyjna okazała się sprawa poziomu cen dóbr konsumpcyjnych: korzyści spodziewa się ponad dwie piąte (44%) osób, jednak prawie jedna trzecia (32%) obawia się negatywnych skutków. Powyższe wyniki są uśrednione dla jedenastu krajów. Pomiędzy nimi występują znaczne różnice. Największe nadzieje z członkostwem w Unii Europejskiej wiążą mieszkańcy Rumunii i Turcji w każdej z wymienionych dziedzin znacząca większość badanych w tych krajach spodziewa się korzyści. Najbardziej sceptyczni są natomiast mieszkańcy Polski, Czech, Węgier i Łotwy, których większość w członkostwie w UE widzi szansę tylko na lepsze możliwości podróżowania i kształcenia. Poza lepszymi możliwościami podróżowania (76%) i kształcenia (57%) prawie połowa Polaków od integracji z Unią oczekuje lepszej pozycji na rynku pracy (46%) i lepszej sytuacji pod względem środowiska naturalnego (46%). Największe obawy uważa tak ponad dwie piąte (43%) naszego społeczeństwa związane są z poziomem cen dóbr konsumpcyjnych. Polacy nie zajmują jednoznacznego stanowiska w sprawie wpływu członkostwa w UE na poziom życia i poczucie dumy z kraju: co prawda prawie dwie piąte (39%) spodziewa się poprawy, ale niewiele mniej badanych jest przeciwnego zdania (30% i 28%) lub nie są pewni czego można oczekiwać (po około jednej trzeciej). W porównaniu z ubiegłym rokiem, Polacy znacznie rzadziej (spadek o 20 punktów proc.) twierdzą, że będą czuli się bardziej dumni ze swego kraju po uzyskaniu członkostwa w UE, mniejsze są nadzieje na poprawę środowiska naturalnego (spadek o 14 punktów proc.), również nieznacznie mniej (o 5 punktów proc.) osób spodziewa się lepszych możliwości podróżowania. Bardzo nieznacznie (o 4 punkty proc.) zwiększył się jedynie odsetek osób, które przewidują, że wejście do UE przyczyni się do poprawy ich sytuacji zawodowej. TNS OBOP ul. Dereniowa 11, Warszawa Tel: (48 22) (-46), Fax: (48 22) obop@obop.com.pl Biura w ponad 50 krajach Grupa Taylor Nelson Sofres

2 TNS OBOP Szanse i zagrożenia związane z członkostwem w Unii Europejskiej... wrzesień r. Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystanie w innej formie danych, informacji i opracowań zamieszczanych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania źródła. INFORMACJA O BADANIU Jedenaście firm badawczych przeprowadziło wielonarodowe badanie opinii publicznej dotyczące integracji z Unią Europejską. Projekt zrealizowano w oparciu o współpracę następujących firm badania opinii publicznej: BBSS Plc. (Bułgaria), TN SOFRES-FACTUM, s.r.o. (Czechy), Emor AS (Estonia), TN SOFRES - MODUS Ltd. (Węgry), Baltic Data House Ltd. (Łotwa), Baltic Surveys (Litwa), TNS OBOP (Polska), CSOP (Rumunia), TNS FACTUM-SLOVAKIA s.r.o. (Słowacja), GRAL-ITEO Marketing Research (Słowenia), TN SOFRES-PIAR Marketing Research CO (Turcja). Koordynatorem projektu była firma TNS Factum (Praga). Badanie - po raz drugi zrealizowano we wrześniu 1. W każdym z kandydujących krajów reprezentatywnej próbie dorosłych osób zadano taki sam zestaw pytań. Wielkość próby w każdym kraju wynosiła 1000 osób, z wyjątkiem Turcji, gdzie zebrano opinie respondentów. Ogółem w badaniu wzięło udział osób. Wywiady zrealizowano techniką bezpośrednich (face-to-face) wywiadów kwestionariuszowych, z wyjątkiem Słowenii, gdzie wykorzystano technikę wywiadów telefonicznych. Przedstawione w tym komunikacie dane z każdego kraju są ważone przez płeć, wiek, region i wielkość miejsca zamieszkania. Dane dotyczące krajów kandydujących jako całości są ważone na podstawie dorosłej populacji każdego kraju. W Polsce TNS OBOP zrealizował sondaż w dniach 8-11 września r. na ogólnopolskiej reprezentatywnej losowej 979-osobowej próbie mieszkańców kraju w wieku 18 lub więcej lat. Maksymalny błąd statystyczny wynosi +/-3,0% przy wiarygodności oszacowania równej 95%. 1 Pierwszy raz badanie przeprowadzono we wrześniu i październiku r. Raport z tego badania jest dostępny na stronach w archiwum badań opinii publicznej; raport nr 174/00. 2

3 TNS OBOP Szanse i zagrożenia związane z członkostwem w Unii Europejskiej... wrzesień r. W każdej z wymienionych siedmiu dziedzin, więcej osób łącznie we wszystkich jedenastu krajach kandydujących - oczekuje korzyści niż strat. W największym stopniu mieszkańcy tych państw po wejściu do UE spodziewają się lepszych możliwości podróżowania (72%) oraz kształcenia (64%). Większość badanych w jedenastu krajach liczy również na korzyści związane z ich pozycją na rynku pracy (59%), poziomem życia (54%), środowiskiem naturalnym w miejscu zamieszkania (53%), a także sądzi, że dzięki członkostwu będą czuli się bardziej dumni ze swego kraju (53%). Bardziej kontrowersyjna okazała się sprawa poziomu cen dóbr konsumpcyjnych: korzyści spodziewa się ponad dwie piąte (44%) osób, jednak prawie jedna trzecia (32%) obawia się negatywnych skutków. Około jedna piąta mieszkańców krajów kandydujących obawia się, że integracja z Unią będzie zagrożeniem dla poczucia dumy ze swego kraju (21%), dla ich pozycji na rynku pracy (20%), dla środowiska naturalnego w miejscu zamieszkania (20%), a prawie jedna czwarta (23%) obawia się pogorszenia poziomu życia. Znaczący jest również udział osób, które nie są pewne czy członkostwo w UE przyniesie im korzyści czy straty w wymienionych sprawach: 18% nie wie czego spodziewać się pod względem możliwości kształcenia, a 27% - czego oczekiwać w dziedzinie środowiska naturalnego. Oczekiwania związane z członkostwem w UE są w większości spraw stabilne. W porównaniu z ubiegłorocznymi nie zmieniły się istotnie przewidywania dotyczące możliwości w dziedzinie podróżowania, kształcenia, pozycji na rynku pracy i poziomu życia. Zmniejszył się udział badanych, którzy sądzą, że członkostwo w UE przyniesie im korzyści pod względem poziomu cen dóbr konsumpcyjnych i środowiska naturalnego w miejscu zamieszkania (w każdej sprawie spadek o 5 punktów procentowych). Mniej osób również twierdzi, że po przystąpieniu do UE zwiększy się poczucie dumy z ich kraju (spadek o 7 punktów proc.), więcej natomiast jest tych, którzy spodziewają się mniejszego poczucia dumy narodowej po wejściu do Unii (wzrost o 5 punktów proc.). Jednak w poszczególnych krajach postrzegane szanse i zagrożenia są bardzo różne. 3

4 TNS OBOP Szanse i zagrożenia związane z członkostwem w Unii Europejskiej... wrzesień r. Oczekiwania mieszkańców krajów kandydujących związane z integracją z Unią Europejską możliwości podróżowania 72% 10% 18% 74% 10% 16% poczucie dumy z naszego kraju poziom życia pozycja na rynku pracy możliwości kształcenia 64% 15% 21% 66% 14% 20% 59% 20% 21% 58% 21% 21% 54% 23% 23% 54% 24% 22% 53% 21% 26% 60% 16% 24% środowisko naturalne w Pana(i) miejscu zamieszkania 53% 20% 27% 58% 18% 24% poziom cen dóbr konsumpcyjnych 44% 32% 24% 49% 29% 22% 4

5 TNS OBOP Szanse i zagrożenia związane z członkostwem w Unii Europejskiej... wrzesień r. Największe nadzieje z członkostwem w Unii Europejskiej wiążą mieszkańcy Rumunii i Turcji w każdej z wymienionych dziedzin znacząca większość badanych w tych krajach spodziewa się korzyści. Najbardziej sceptyczni są natomiast mieszkańcy Polski, Czech, Węgier i Łotwy, których większość w członkostwie w UE widzi szansę tylko na lepsze możliwości podróżowania i kształcenia. Stosunkowo najbardziej stabilni w swoich oczekiwaniach wobec członkostwa w UE są mieszkańcy Łotwy, z wyjątkiem ochrony środowiska naturalnego, gdzie nieznacznie zmniejszył się odsetek osób oczekujących poprawy, mają oni podobne opinie o skutkach członkostwa w wymienionych dziedzinach. Mieszkańcy Węgier są obecnie o wiele bardziej niepewni niż przed rokiem czy członkostwo w Unii przyniesie im korzyści czy straty udział osób, które nie wiedzą, czego oczekiwać zwiększył się o kilkanaście punktów procentowych w każdej z analizowanych dziedzin. Członkostwo w UE dla mieszkańców krajów kandydujących oznacza przede wszystkim większe możliwości podróżowania. Największe oczekiwania pod tym względem mają Rumuni (84%), Estończycy (82%), Słoweńcy i Słowacy (po 81%), w porównaniu z innymi relatywnie najmniejsze Węgrzy (61%), Turcy (65%) i Bułgarzy (68%). Polacy, spośród których ponad trzy czwarte (76%) oczekuje korzyści pod tym względem, znajdują się na piątym miejscu w rankingu. Udział osób, dla których wejście do Unii otwiera pod tym względem nowe możliwości, zmniejszył się jednak w naszym kraju o 5 punktów proc. w porównaniu z ubiegłym rokiem. W porównaniu z ubiegłym rokiem większe nadzieje na możliwość podróżowania z członkostwem w UE wiążą mieszkańcy Bułgarii, Estonii i Litwy, większe zagrożenia dostrzegają natomiast Słowacy i Turcy. Stabilne oczekiwania mają zaś mieszkańcy Słowenii, Łotwy i Czech. 5

6 TNS OBOP Szanse i zagrożenia związane z członkostwem w Unii Europejskiej... wrzesień r. PRZEWIDYWANE OSOBISTE SKUTKI CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ POD WZGLĘDEM MOŻLIWOŚCI PODRÓŻOWANIA Węgry Turcja Bułgaria Czechy Litwa Łotwa Polska Słowacja Słowenia Estonia Rumunia 84% 5% 11% 80% 13% 7% 82% 6% 12% 75% 8% 17% 81% 5% 14% 84% 6% 10% 81% 14% 5% 84% 5% 11% 76% 7% 17% 81% 7% 12% 75% 7% 18% 75% 8% 17% 74% 9% 17% 68% 8% 24% 74% 17% 9% 75% 20% 5% 68% 5% 27% 60% 7% 33% 65% 15% 20% 72% 6% 22% 61% 10% 29% 66% 19% 15% 6

7 TNS OBOP Szanse i zagrożenia związane z członkostwem w Unii Europejskiej... wrzesień r. Duże oczekiwania związane są również z możliwościami kształcenia. Spodziewają się ich szczególnie Rumuni (80%), Słoweńcy (75%) i Słowacy (71%), a stosunkowo najmniej Litwini (53%). Niecałe trzy piąte (57%) Polaków oczekuje korzyści w dziedzinie edukacji po przystąpieniu do Unii, co daje nam dziewiąte miejsce w hierarchii spodziewanych zysków w jedenastu krajach kandydujących. Opinie polskiego społeczeństwa w tej sprawie nie zmieniły się istotnie w porównaniu z ubiegłym rokiem. Istotnie częściej niż przed rokiem lepszych możliwości zdobywania wykształcenia związanych z wejściem do UE, oczekują Bułgarzy, potencjalne zagrożenie dostrzegają zaś obecnie częściej Słowacy. 59% mieszkańców krajów kandydujących spodziewa się poprawy swojej pozycji na rynku pracy po wejściu do Unii Europejskiej. Oczekują tego zwłaszcza Rumuni (74%) i Bułgarzy (65%), a w najmniejszy stopniu: Czesi (40%) i Węgrzy (45%). Polacy, spośród których prawie połowa (49%) ma nadzieję skorzystać pod tym względem, a ponad jedna czwarta (27%) obawia się strat, są ósmym krajem w kolejności liczących na największe szanse na rynku pracy. Bardzo nieznacznie (o 4 punkty proc.) zwiększył się udział osób, które przewidują, że wejście Polski do UE przyczyni się do poprawy ich sytuacji zawodowej. Większe niż przed rokiem nadzieje na lepszą pozycję na rynku pracy mają obecnie Litwini i Bułgarzy. Większość (54%) mieszkańców krajów kandydujących z członkostwem w Unii wiąże nadzieje na poprawę poziomu życia. Występuje tu jednak bardzo duże zróżnicowanie w poszczególnych krajach. Największe oczekiwania mają Rumuni (74%), Turcy (62%) i Bułgarzy (60%), najmniejsze Czesi (29%), Litwini (36%) i Polacy (39%). Warto zwrócić uwagę, że większość Czechów (55%) obawia się, że członkostwo w UE zagrozi ich poziomowi życia, udział osób wyrażających takie obawy jest wysoki również w Estonii (41%). Pod względem oczekiwanych korzyści Polska znajduje się na dziewiątej pozycji wśród jedenastu krajów. W społeczeństwie naszym nie ma jednoznacznej opinii w tej sprawie: 39% osób spodziewa się poprawy swojego poziomu życia, ale niewiele mniej (30%) obawia się pogorszenia, a 31% - nie jest pewna co członkostwo w UE zmieni w tej sprawie i odsetek tych osób jest obecnie większy niż przed rokiem (o 8 punktów proc.). Większe niż przed rokiem nadzieje na poprawę poziomu życia mają obecnie Bułgarzy, większe obawy Estończycy i Turcy. 7

8 TNS OBOP Szanse i zagrożenia związane z członkostwem w Unii Europejskiej... wrzesień r. PRZEWIDYWANE OSOBISTE SKUTKI CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ POD WZGLĘDEM MOŻLIWOŚCI KSZTAŁCENIA Litwa Węgry Polska Czechy Bułgaria Łotwa Turcja Estonia Słowacja Słowenia Rumunia 80% 5% 15% 78% 15% 7% 75% 14% 11% 78% 10% 12% 71% 20% 9% 73% 9% 18% 69% 15% 16% 65% 16% 19% 67% 15% 18% 72% 6% 22% 64% 13% 23% 67% 13% 20% 58% 6% 36% 46% 8% 46% 58% 28% 14% 58% 30% 12% 57% 18% 25% 60% 18% 22% 56% 13% 31% 64% 20% 16% 53% 19% 28% 56% 14% 30% 8

9 TNS OBOP Szanse i zagrożenia związane z członkostwem w Unii Europejskiej... wrzesień r. PRZEWIDYWANE OSOBISTE SKUTKI CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ POD WZGLĘDEM POZYCJI NA RYNKU PRACY Czechy Węgry Łotwa Polska Estonia Litwa Słowenia Słowacja Turcja Bułgaria Rumunia 74% 7% 19% 72% 20% 8% 65% 6% 29% 52% 11% 37% 64% 15% 21% 66% 10% 24% 64% 26% 10% 60% 19% 21% 62% 26% 12% 62% 27% 11% 60% 16% 24% 39% 29% 32% 60% 25% 15% 53% 28% 19% 49% 27% 24% 45% 31% 24% 47% 25% 28% 47% 28% 25% 45% 26% 29% 49% 33% 18% 40% 47% 13% 46% 41% 13% 9

10 TNS OBOP Szanse i zagrożenia związane z członkostwem w Unii Europejskiej... wrzesień r. PRZEWIDYWANE OSOBISTE SKUTKI CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ POD WZGLĘDEM POZIOMU ŻYCIA Czechy Litwa Polska Węgry Estonia Łotwa Słowacja Słowenia Bułgaria Turcja Rumunia 74% 10% 16% 71% 22% 7% 62% 17% 21% 64% 11% 25% 60% 7% 33% 48% 14% 38% 54% 31% 15% 51% 36% 13% 50% 36% 14% 48% 26% 26% 44% 26% 30% 44% 41% 15% 46% 34% 20% 40% 28% 32% 46% 37% 17% 39% 30% 31% 43% 34% 23% 36% 31% 33% 37% 29% 34% 29% 55% 16% 34% 53% 13% 10

11 TNS OBOP Szanse i zagrożenia związane z członkostwem w Unii Europejskiej... wrzesień r. Członkostwo w Unii Europejskiej jest przez większość społeczeństw krajów kandydujących analizowanych łącznie postrzegane jako szansa na zwiększenie prestiżu ich kraju. Jednak i w tej kwestii zaznaczają się duże różnice pomiędzy poszczególnymi krajami. Bardziej dumni ze swego kraju jako członka UE będą się czuć w większości Rumuni (71%), Turcy (61%) i Bułgarzy (58%), relatywnie najmniej prestiż ten podniesie się wśród mieszkańców Czech (33%), a także Polski, Węgier i Litwy (po 39%). Wśród społeczeństw, dla których członkostwo w UE jest postrzegane jako szansa na podniesienie prestiżu państwa, Polacy są na przedostatnim, dziesiątym miejscu. W porównaniu z rokiem, aż o 20 punktów procentowych zmniejszył się udział osób, które deklarują, że po przystąpieniu do UE będą czuły się bardziej dumne ze swego kraju, więcej (o 12 punktów proc.) jest natomiast tych, którzy przewidują, że Polska straci na prestiżu (stanowią oni 28% społeczeństwa). Zwiększył się również odsetek osób, które nie potrafią ocenić, co członkostwo Polski w UE zmieni w tym względzie (co trzeci badany nie ma na ten temat zdania). Oprócz Polski, członkostwo w UE straciło wymiar prestiżowy, również (choć w mniejszym stopniu) dla Węgrów, a także (jeszcze rzadziej) dla Czechów, Estończyków i Słoweńców. W kolejnej dziedzinie środowiska naturalnego w miejscu zamieszkania korzyści spodziewają się szczególnie Rumuni (72%), Estończycy (60%) i Turcy (59%), a najrzadziej Czesi (30%) i Litwini (30%). Prawie połowa Polaków (46%) z członkostwem w UE wiąże nadzieje na poprawę pod tym względem, co daje nam szóste miejsce w rankingu krajów oczekujących zmian na lepsze w tej dziedzinie. Co piąty (20%) Polak obawia się jednak, że po przystąpieniu sytuacja pogorszy się, a co trzeci (34%) nie wie czego się spodziewać. Nadzieje na korzyści w dziedzinie ochrony środowiska naturalnego są obecnie w naszym kraju znacznie mniejsze niż przed rokiem (spadek o 14 punktów proc.), więcej jest natomiast osób, które nie mają zdania (o 9 punktów proc.) lub obawiają się negatywnych skutków (wzrost o 5 punktów proc.). Oprócz Polski, także w Czechach nastąpił spadek nadziei na pozytywne następstwa integracji z UE dla środowiska naturalnego. 11

12 TNS OBOP Szanse i zagrożenia związane z członkostwem w Unii Europejskiej... wrzesień r. PRZEWIDYWANE OSOBISTE SKUTKI CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ POD WZGLĘDEM POCZUCIA DUMY ZE SWEGO KRAJU Czechy Polska Węgry Litwa Słowacja Estonia Słowenia Łotwa Bułgaria Turcja Rumunia 71% 10% 19% 75% 17% 8% 61% 17% 22% 64% 10% 26% 58% 8% 34% 46% 12% 42% 46% 19% 35% 49% 17% 34% 45% 36% 19% 53% 31% 16% 42% 34% 24% 50% 28% 22% 40% 37% 23% 39% 23% 38% 42% 19% 39% 39% 24% 37% 51% 28% 21% 39% 28% 33% 59% 16% 25% 33% 47% 20% 41% 43% 16% 12

13 TNS OBOP Szanse i zagrożenia związane z członkostwem w Unii Europejskiej... wrzesień r. PRZEWIDYWANE OSOBISTE SKUTKI CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ POD WZGLĘDEM ŚRODOWISKA NATURALNEGO W MIEJSCU ZAMIESZKANIA Czechy Litwa Łotwa Słowacja Węgry Polska Słowenia Bułgaria Turcja Estonia Rumunia 72% 8% 20% 70% 22% 8% 60% 21% 19% 63% 18% 19% 59% 18% 23% 61% 12% 27% 53% 8% 39% 47% 10% 43% 48% 29% 23% 53% 27% 20% 46% 20% 34% 60% 15% 25% 44% 20% 36% 51% 29% 20% 38% 43% 19% 35% 26% 39% 41% 25% 34% 30% 22% 48% 32% 19% 49% 30% 50% 20% 41% 45% 14% 13

14 TNS OBOP Szanse i zagrożenia związane z członkostwem w Unii Europejskiej... wrzesień r. Korzyści związanych z poziomem cen dóbr konsumpcyjnych po wejściu do UE oczekują w większości Rumuni (59%), Turcy (58%) i Słoweńcy (55%), najrzadziej spodziewają się ich Czesi i Estończycy (po 15%). Z poziomem cen dóbr konsumpcyjnych związane są relatywnie największe obawy. Przekonanie, że wejście do Unii przyniesie straty pod tym względem wyrażane jest zwłaszcza przez Czechów (69%), Estończyków (69%), Słowaków (54%), ale także Litwinów (49%), Polaków (43%), Węgrów (42%) i Łotyszy (40%). Sprawa ta jest stosunkowo największym zagrożeniem dla mieszkańców tych krajów. Co prawda Polacy znajdują się dość wysoko (piąta pozycja) w rankingu społeczeństw spodziewających się korzyści pod tym względem, jednak więcej osób obawia się strat (43%) niż korzyści (30%). Znaczący jest również udział tych, którzy nie mają zdania (27%). W porównaniu z ubiegłym rokiem nie odnotowujemy istotnych zmian pod tym względem. 14

15 TNS OBOP Szanse i zagrożenia związane z członkostwem w Unii Europejskiej... wrzesień r. PRZEWIDYWANE OSOBISTE SKUTKI CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ POD WZGLĘDEM POZIOMU CEN DÓBR KONSUMPCYJNYCH Czechy Estonia Litwa Węgry Łotwa Słowacja Polska Bułgaria Słowenia Turcja Rumunia 59% 22% 19% 66% 26% 8% 58% 20% 22% 62% 12% 26% 55% 34% 11% 53% 35% 12% 42% 18% 40% 33% 18% 49% 30% 43% 27% 34% 44% 22% 29% 54% 17% 39% 33% 28% 26% 40% 34% 28% 37% 35% 26% 42% 32% 31% 49% 20% 21% 49% 30% 38% 30% 32% 15% 69% 16% 24% 58% 18% 15% 69% 16% 28% 59% 13% 15