Case 7: Interchange fees in payment card systems: price remedies in a two- sided market

Transkrypt

1 Case 7: Interchange fees in payment card systems: price remedies in a two- sided market Opłaty interchange w systemie płatności kartą: rozwiązania cenowe na rynku dwustronnym 1

2 Agenda 1. Podstawowe informacje, definicje 2. System zamknięty i otwarty 3. Działania Komisji Europejskiej 4. Kategorie kosztów przy ustalaniu opłaty intercharge 5. Efekty zewnętrzne oraz efektywność transakcji 6. Analiza Baxter a rola opłaty intercharge 7. Schemat ustalania opłaty interchange 8. Analiza poziomu opłaty interchange 9. Czy sprzedawcom w Polsce opłaca się promować płatności kartą? 10. Wnioski z oceny decyzji DG Comp 11. Kwestia opłat interchange w Polsce 12. Pytania 2

3 Wstęp Interchange fee to opłata pobierana przez bank wydający kartę płatniczą od agenta rozliczeniowego przy każdej transakcji wykonanej kartą płatniczą. Pod koniec 2015 r. w obiegu na świecie było około 18 bilionów kart płatniczych, którymi dokonano około 195,5 bilionów transakcji Stowarzyszenia bankowe ustanowiły reguły, mające na celu zapewnienie konsumentów, że ich karty będą wszędzie akceptowane, takie jak: należy akceptować wszystkie karty płatnicze należy akceptować karty płatnicze wszystkich emitentów Karty płatnicze są rozliczane w dwóch systemach: otwartym lub zamkniętym 3

4 System zamknięty Posiadacz karty (konsument) dokonując płatności za pomocą karty płatniczej u akceptanta dokonuje obciążenia swojego rachunku (karta debetowa) lub zaciąga kredyt u emitenta (karta kredytowa). Kwota płatności jest przekazywana do agenta rozliczeniowgo. Agent rozliczeniowy przekazuje następnie kwotę płatności pomniejszoną o opłaty ustalane przez sieć do akceptanta. - rzadko spotykany, agenci rozliczeniowy określają opłaty, np. American Express lub Discover 4

5 System otwarty Posiadacz karty (konsument) dokonując płatności za pomocą karty płatniczej u akceptanta dokonuje obciążenia swojego rachunku (karta debetowa) lub zaciąga kredyt u emitenta (karta kredytowa). Kwota transakcji przekazywana jest to banku posiadacza karty MIF jest ustalany przez organizacje kart, np. Visa; Bank posiadacza kart przekazuje bankowi akceptanta kwotę transakcji pomniejszoną o opłatę interchange (ustalaną przez stowarzyszenie banków), znaną jako MIF (multilateral interchange fee). Bank akceptanta przekazuje akceptantowi kwotę transakcji pomniejszoną o całkowitą opłatę usługi, ustaloną przez bank akceptanta. 5

6 Działania Komisji Europejskiej Fakty Pierwsza skarga: dwóm podmiotom (Visa i Europay International) zarzucano, że ograniczają konkurencję poprzez określone ustalenia dotyczące opłat interchange pobieranych za transakcje transgraniczne. Skarga wpłynęła w 1992 r. Druga skarga, dotycząca m.in. uzgadnianych wielostronnie opłat interchange w systemach Visa i MasterCard, wpłynęła w 1997 r. z inicjatywy stowarzyszenia EuroCommerce reprezentującego sprzedawców detalicznych, hurtowych i międzynarodowych w Unii Europejskiej. 6

7 Decyzja w sprawie międzyregionalnej opłaty interchange. Decyzja z 2001 r. w sprawie międzyregionalnej opłaty interchange ustalanej wielostronnie w ramach stowarzyszenia Visa. W decyzji tej Komisja zaakceptowała, na zasadzie wyłączenia spod reguł konkurencji, stosowanie przez Visa opłat interchange dla transakcji transgranicznych, pod warunkiem przyjęcia przez Visa nowych zasad, które dotyczyły: obniżenia opłaty interchange; obiektywności, czyli stosowania przy ustalaniu opłaty interchange trzech kategorii kosztów: 7

8 Kategorie kosztów przy ustalaniu opłaty interchange Koszty przetwarzania transakcji; Koszty zapewnienia klientom odroczonego terminu obciążania rachunku karty; Koszty tzw. gwarancji płynności. 8

9 Efekty zewnętrzne Efekty sieciowe (network externalities) Dla konsumenta, wartość karty płatniczej zależy od liczby placówek akceptujących tę kartę. Dla detalisty, wartość zaakceptowania płatności kartą jest uzależniona od liczby posiadaczy tych kart. W przypadku rozwiniętych rynków, ten rodzaj efektów zewnętrznych jest mało istotny (ze względu na rosnącą liczbę użytkowników kart płatniczych). Ważna stała się natomiast polityka cenowa determinująca sposób użytkowania kart. 9

10 Efekty zewnętrzne Efekty sieciowe Efekty związane z użytkowaniem (usage externalities) Efekty te są związane z dwoma rodzajami kosztów: Kosztami operacyjnymi dla detalisty, które są równe MSC. Jednocześnie wiąże się to z korzyścią w postaci redukcji kosztów innych alternatywnych metod płatności. Koszt krańcowy ponoszony przez instytucje bankowe na rzecz emitenta oraz nabywcy. Jednocześnie korzyści w postaci przychodu od sprzedawcy. Całkowita wartość efektów zewnętrznych wynikających z użytkowania kart płatniczych jest równa: c b s. Oznacza to, że korzystając z karty płatniczej nie bierzemy bezpośrednio pod uwagę kosztów instytucji bankowych oraz kosztów związanych z obsługą alternatywnych metod płatności. 10

11 Efektywność w transakcjach związanych z użytkowaniem kart płatniczych 1. Efektywność użytkowania kart płatniczych jest zasadniczo uzależniona od wysokości opłaty dla posiadaczy kart (p B ). Jeżeli opłata jest zbyt niska bądź wysoka, na rynku występuje nierównowaga. 2. Jednocześnie wysokość p B powinna być równa całkowitym kosztom zewnętrznym związanym z użytkowaniem kart. 3. Ostatnim warunkiem osiągnięcia efektywności jest wysokość opłaty p S ponoszonej przez sprzedawców. Nie może ona przekraczać maksymalnej wielkości, powyżej której nieopłacalne stanie się akceptowanie płatności kartą. 11

12 Analiza Baxter a - rola opłaty interchange Analiza Baxter s jest niewystarczająca, aby zanalizować kwestię polityki konkurencji z dwóch powodów: Banki są mało przychylne do obciążenia kosztów krańcowych, nawet jeżeli są konkurencyjne. Jeżeli opłata interchange nie jest ustalona przez planowanie społeczne a przez prywatny system społeczny. 12

13 Opłata posiadacza karty Koszt transakcji dla sprzedawcy Koszt transakcji netto p B = c B - a + m koszt transakcji p S = c S + a koszt transakcji c B a to opłata interchange m - marża opłata handlowa c S a to opłata interchange 13

14 Model przemysłu kart płatniczych Sieć kart płatniczych ustala wartość opłaty interchange Konsumenci obserwują ceny detaliczne/warunki akceptowania karty i wybierają handlowców Emitenci ustawiają opłaty za użytkowanie karty, a nabywcy ustalają opłaty za usługi handlowe Handlowcy akceptują karty Handlowcy ustalają ceny detaliczne Konsumenci obserwują zysk netto i wybierają środki płatności 14

15 Akceptacja kart płatniczych??? Sprzedawca Sprzedawcy dbają także o jakość świadczonych usług. Sieć monopolistyczna pobiera maksymalną opłatę interchange, co może doprowadzić do wzrostu cen detalicznych przez sprzedających. max.if 15

16 Akceptacja kart płatniczych Dlaczego sieć monopolistyczna pobiera maksymalną opłatę interchange? Bank IF 16

17 Akceptacja kart płatniczych Sytuacja: dwie (lub więcej) sieci kart ze sobą konkuruje: sprzedający mogą odrzucić najdroższe karty, dopóki wiedzą, że konsumenci też mogą płacić inną kartą/kartami. Wright pokazał, że konkurencja między systemami prowadzi do obniżenia opłat interchange : 17

18 Analiza dobrobytu Jak określić optymalny społecznie poziom opłaty interchange? Czyje interesy wziąć pod uwagę? 18

19 Optymalny społecznie poziom opłaty interchange Optymalny społecznie poziom opłaty interchange maksymalizujący całkowity dobrobyt społeczny a w = b s - c s + m Zależy od kosztu używania przed sprzedawcę gotówki, kosztów obsługi płatności przez bank sprzedawcy i od marży wydawcy karty Nie bierze pod uwagę kosztów wydawcy karty i przy wysokiej marży może być wyższy od poziomu opłaty w monopolu 19

20 Konkurencyjny poziom opłaty W prawie konkurencji zwraca się zazwyczaj uwagę na wyższy poziom dobrobytu konsumenta niż łączny całkowity poziom dobrobytu Konkurencyjny poziom opłaty interchange maksymalizujący interes posiadaczy kart oraz sprzedawców a c = b s - c s 20

21 Czy sprzedawcy muszą akceptować transakcje kartą? Przeprowadzony test dotyczący skłonności do akceptowania transakcji kartą dokonywanych przez przypadkowych klientów (takich którzy już nie wrócą do sklepu) tourist test w których sprzedawca ponosił koszt wykonanej transakcji, określone wzorem: p s b s Koszt transakcji Koszt jaki ponosi sprzedawca a = p s c s b s c s = a TUS Wniosek: jeśli detaliści mają są jednorodne koszty za transakcje (związane opłatą interchange) "tourist test" przechodzi pomyślnie wtedy i tylko wtedy, jeśli nie jest zmaksymalizowana łączna nadwyżka Klienta 21

22 Czy sprzedawcom w Polsce opłaca się promować płatności kartą? Liczba transakcji kartami Q Q % Obniżka interchange Obniżka interchange Obniżenie interchange w Polsce uwolniło płatności kartą sprzedawcy promują płatnosci kartą, ponieważ ponoszą mniejsze koszty związane z transakcjami klientów 22

23 Wnioski z oceny decyzji DG Comp MIF może czasem przekroczyć optymalny społecznie poziom. Ten monopol MIF przekracza poziom, który maksymalizuje łączną nadwyżkę użytkownika. MIF istotnie wpływają na strukturę cen, jednak nie podnoszą wszystkich cen. Staranne modelowanie ekonomiczne jest niezbędne do określenia odpowiedniej wysokości MIF 23

24 Wnioski z oceny decyzji DG Comp Organy ochrony konkurencji mogą rozważyć opartą na kosztach górną granicę opłat interchange jako przejrzysty standard, który pozwala na zmniejszenie nadmiernego używania kart. Rozumowanie EuroCommerce (stowarzyszenia sprzedawców) mogłoby być uzasadnione na podstawie art 82 (nieprawidłowości w funkcjonowaniu rynku oparte na konkurencyjnej sytuacji wąskiego gardła prowadzącej do nadużywania kart). 24

25 Zmowa sektora bankowego w sprawie ustalenia wysokości opłat interchange ZARZUT: Dwadzieścia banków wspólnie ustalało wysokość opłat pobieranych za transakcje dokonywane kartami płatniczymi Visa i MasterCard. Bezprawny charakter praktyki trwał aż 13 lat! Wysokość opłaty interchange nie opierała się na rzeczywistych kosztach, ponoszonych na rozwój i funkcjonowanie systemu płatności, ale została odgórnie ustalona przez przedsiębiorców, którzy porozumieli się w celu utrzymania wysokich zysków z każdej transakcji kartami Visa i MasterCard. Tak określona opłata stanowiła swego rodzaju podatek nałożony na handlowców oferujących towary i usługi, którzy na każdej transakcji opłaconej kartą płatniczą tracili kwotę w wysokości od 1 do 2 proc. na rzecz banku- emitenta. Wg UOKiK nieuzasadnione ekonomicznie koszty obsługi transakcji mogły przekładać się na wyższe cenydlakonsumentów, także tych płacących gotówką. 25

26 Zmowa sektora bankowego w sprawie ustalenia wysokości opłat interchange WYNIK POSTĘPOWANIA: Mając na celu uregulowanie rynku opłat za transakcje dokonywane kartami płatniczymi, UOKiK nakazał natychmiastowe zaniechanie kwestionowanej praktyki przez wszystkie banki, w ramach systemu VISA oraz MasterCard. Na dwadzieścia banków, które zawarły niedozwolone porozumienie, nałożono łącznie kary w wysokości ponad 164 mln zł. Sąd Apelacyjny utrzymał wysokość kar finansowych nałożonych przez UOKiK uznając, że spełniają one funkcję zarówno represyjną, jak i prewencyjną. Sprawa wysokości opłat interchange została rozwiązana regulacyjnie. Obecnie wynosi ona maksymalnie 0,2 % wartości transakcji dla kart debetowych oraz 0,3 % dla kredytowych, podczas gdy jeszcze kilka lat temu było to ok. 1,5 %. 26

27 Pytania 1. Ile wynosi obecnie maksymalna wysokość opłat interchange w Polsce? a) 1,5 % wartości transakcji dla kart debetowych oraz 2,0 % dla kredytowych b) 0,2 % wartości transakcji dla kart debetowych oraz 0,3 % dla kredytowych c) prawo polskie zakazuje stosować opłaty interchange d) 0,2 % wartości transakcji zarówno dla kart debetowych, jak i kredytowych 2. Dlaczego sieć monopolistyczna kart płatniczych pobiera maksymalną opłatę interchange? a) Powodem jest wzrost zysku banków wraz ze wzrostem ilości kart płatniczych, a tym samym opłaty interchange b) Powodem jest nakaz ze strony organów ochrony konkurencji c) Powodem jest wyliczenie opłaty ze wzoru a w = b s - c s + m d) Powodem jest zmowa ze sprzedającymi 3. Co oznacza termin Interchange fee? a) Jest to opłata pobierana przez sprzedającego przy każdej transakcji kartą płatniczą b) Jest to opłata pobierana raz do roku przez rząd za transakcje kartami płatniczymi c) Jest to opłata pobierana przez bankomat za każdą wpłatę lub wypłatę gotówki z bankomatu d) Jest to opłata pobierana przez bank wydający kartę płatniczą przy każdej transakcji wykonanej kartą płatniczą. 4. Czy sprzedawcom w Polsce opłaca się promować płatności kartą płatniczą? a) Nie, ponieważ sieć monopolistyczna narzuca im maksymalną opłatę interchange przy płatnościami kartą przez klientów b) Nie, ale i tak to robią, aby zwiększyć wygodę klienta c) Tak, ponieważ ponoszą mniejsze koszty związane z transakcjami klientów d) Tak, mimo że sieć monopolistyczna narzuca im maksymalną opłatę interchange przy płatnościach kartą przez klientów 5. Rozwiń z angielskiego skrót MIF a) MIF wielostronne opłaty interchange b) MIF jednostronne opłaty interchange c) MIF obustronne opłaty interchange d) Żadne z powyższych 27

28 Dziękujemy za uwagę! Magdalena Grzeszyk Katarzyna Liżewska Izabella Łęcka Aleksandra Matysiak Agnieszka Michalska Dawid Szczygielski Marta Zakrzewska 28