ostatnia taka puszcza

Transkrypt

1 Jedyn¹ s³uszn¹ wytyczn¹, jak¹ nale y kierowaæ siê (...) w ka dym parku narodowym jest wzgl¹d na zachowanie jego przyrody i jego naturalnego piêkna. - W³adys³aw Szafer Wybitny uczony i organizator ochrony przyrody w Polsce. Studiował botanikę i leśnictwo w Krakowie, Wiedniu, Monachium i Lwowie. Profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Przez 20 lat przewodniczył Państwowej Radzie Ochrony Przyrody. Był także współtwórcą Międzynarodowego Biura Ochrony Przyrody w Brukseli, przekształconego później w Światową Unię Ochrony Przyrody. Był inicjatorem utworzenia Białowieskiego Parku Narodowego, od którego zaczęła się ochrona przyrody w Polsce i... konflikt z jej przeciwnikami. ostatnia taka puszcza

2

3 Puszcza Bia³owieska to ostatni zachowany kompleks leœny dawnych lasów litewskich, ostatnia puszcza Europy o cechach pierwotnego lasu. Z ogromnych puszcz przetrwa³o do dzisiaj 150 tys. ha lasu, z czego po stronie polskiej le y 62,5 tys. ha. Nieca³e 17 procent tego obszaru chroni Bia³owieski Park Narodowy a 7% - obszar wielkoœci lotniska w Pary u - jest uznane za dziedzictwo ludzkoœci. Puszcza przeciêta jest szos¹ do Bia³owie y i turystycznym przejœciem granicznym na Bia³oruœ. Miejscowoœæ Bia³owie a, po³o ona w sercu Puszczy, przy wschodniej granicy Unii Europejskiej rozwija siê jako du y oœrodek turystyczny i konferencyjny. Polany puszczañskie s¹ stopniowo zabudowywane, las dzielony drogami i zwiêkszaj¹cym siê ruchem samochodowym. Nie wiadomo jak d³ugo przetrwa ten matecznik lasów Europy. Fotografie s¹ prób¹ uchwycenia przemijaj¹cego charakteru pierwotnej Puszczy. Wszystkie zosta- ³y wykonane w obszarze ochrony œcis³ej Bia³owieskiego Parku Narodowego, dziedzictwa ludzkoœci, maleñkiego fragmentu przyrody o najwy szym statusie ochronnym. Ogladaj¹c te zdjêcia pamietajmy, e serce dzikiej przyrody bije w Puszczy Bia³owieskiej. Album ten dedykuję Tomaszowi Niechodzie, nauczycielowi z Lublina, miłośnikowi Puszczy Białowieskiej, który od kilkudziesięciu lat każdą wolną chwilę spędza dokumentując jej wielkie drzewa.

4 HELSINKI WARSZAWA CANBERRA Fot: Mateusz Szymura i Bialowieza International Solidarity Network

5 Cz³owiek i Puszcza od koñca XVIII w. koniec XVIII w. początek XIX w. Puszcza jest obszarem polowań polegających na zapędzaniu zwierzyny do zagród i naganianiu pod pawilony myśliwskie; 7600 barci (w tym 600 czynnych); 80 pieców smolnych i dziegciarskich; początki osuszania i regulacji rzek; 1/4 obszaru zostaje przekazane faworytom carycy Katarzyny II i wycięta. Puszcza zostaje pocięta drogami w dwóch ratach co wiorstę (1066 m) Wycięto m 3 drewna budulcowego Wycięto martwe, ale ważne dla wielu gatunków, drzewa z pow ha Hugo Conwentz doprowadza do uchwały o utworzeniu parku natury w widłach Narewki i Hwoźnej. Na pozostałym obszarze zbudowano 130 km kolejek leśnych, wycięto 10 mln m 3 drewna (1/3 Puszczy). Dzięki staraniom przyrodników, m.in. prof. Władysława Szafera, w 1921 park natury Conwentza zamieniono w rezerwat o pow ha późniejszy park narodowy Zrębami zupełnymi wycięto ha; od 1929 trwa odwadnianie i osuszanie Józef Wisorionowicz Stalin dzieli Puszczę. Polsce przypada 62 tys. ha (41%). Dzisiaj ta granica to wylesiona i przeorana blizna oraz wysoki płot przez środek puszczy bariera dla zwierząt Polska część Puszczy: wycięto 2,0 mln m Polska część Puszczy: wycięto 1,5 mln m 3 w tym okresie, w 1996 r. pod naciskami społecznymi park narodowy zwiększono do ha obejmując nim 16,8% polskiej części puszczy. W 2000 roku po zorganizowanych protestach przeciwników parku plany jego dalszego powiększenia upadają ? Polska część Puszczy: etat rębny do roku 2011 zakłada wycięcie do 1,5 mln m 3 ; otwarto nowe drogi i parkingi dla ruchu samochodowego w lesie; hektar lasu wycięto pod przejście graniczne; Park Narodowy zajmuje mniej niż 17% polskiej części Puszczy. W dniu 3 marca 2006 roku międzynarodowa koalicja BISON zorganizowała dzień solidarności dla Puszczy, w kilkunastu krajach domagano się od Polski objęcia całej Puszczy parkiem narodowym.

6 Wyj¹tkowoœæ tego obszaru polega tak e na tym, e tutaj cz³owiek zostawi³ przyrodê sobie samej w aden sposób jej nie pomagaj¹c, nie dziel¹c gatunków na po yteczne i szkodliwe, piêkne i brzydkie. Nie ingeruje tu ani leœnik, ani myœliwy. W rezultacie, chodz¹c po obszarze ochrony œcis³ej odwiedzamy ostatni fragment raju.

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

73

74

75

76

77

78

79

80

81

82

83

84

85

86

87

88

89

90

91

92

93

94

95

96

97

98

99

100

101

102

103

104

105

106

107

108

109

110 Podczas 25 lat badañ w Puszczy, któr¹ przeszed³em wzd³u i wszerz naliczy³em niemal wszystkie dêby szypu³kowe o obwodach pnia powy ej 4 m i dane s¹ ewidentne: na obszarze ochrony œcis³ej parku narodowego (ok. 50 km2) jest oko³o 1200 ywych drzew o takim i wiêkszym obwodzie, a poza tym obszarem na powierzchni dziesiêciokrotnie wiêkszej, przetrwa³o ich mniej wiêcej tyle samo, miêdzy 1200 a Oznacza to, e przez ostatnie blisko 100 lat 85-90% dêbów rosn¹cych w tzw. zagospodarowanej czêœci Puszczy Bia³owieskiej, o obwodzie pnia ponad 4 metrów, zosta³o wyciêtych! Nie lepiej rzecz siê ma w zagospodarowanej czêœci Puszczy z innymi gatunkami drzew. W obszarze ochrony œcis³ej parku narodowego nikt nie walczy³ nigdy z kornikiem drukarzem, a jednak to w³aœnie tam, a nie w zagospodarowanej czêœci Puszczy, nadal, wbrew sceptykom, rosn¹, pod troskliwym okiem natury a nie cz³owieka, najpotê niejsze œwierki Puszczy Bia³owieskiej, a byæ mo e tak e Polski i Europy. Bo tylko status ochrony œcis³ej pozwoli³ zachowaæ œwierkowe giganty, których obwód pnia na wysokoœci 130 cm czêsto przekracza 4 metry, a bywa, e i zbli a siê do 4,5 m przy wysokoœci drzew metrów. W przypadku jesionu wynios³ego sprawa jest jeszcze bardziej ewidentna. Z zebranych przeze mnie informacji wynika, e w zagospodarowanej czêœci Puszczy nie roœnie ju aden jesion, którego obwód pnia na wysokoœci 130 cm przekracza 4 m, a na obszarze ochrony œcis³ej takich jesionów jest co najmniej kilkanaœcie, przy czym rekordziœci pod tym wzglêdem maj¹ pieñ o obwodzie przekraczaj¹cym 5 metrów i stale on wzrasta. To tak e tu roœnie najwy szy jesion Polski, a mo e i Europy, g³êboko skryty w parkowym mateczniku kolos, którego wysokoœæ wynosi 45 metrów. Byæ mo e jest to najwy sze drzewo liœciaste w Polsce. O lipach wolê siê ju nie rozwodziæ, bo w zagospodarowanej czêœci Puszczy w porównaniu z BPN wygl¹da to jeszcze drastyczniej. Ci¹gle jeszcze wielkie drzewa mo na spotkaæ w ca³ej Puszczy, ale te co roku s³yszymy o przypadkach wyciêcia jakichœ ywych sztuk z ró nych dziwnych przyczyn. Przede wszystkim jednak widaæ wyraźnie, e tylko park narodowy zapewni³ na przestrzeni blisko stu lat przetrwanie drzew, jakich turysta poza Puszcz¹ nie zobaczy nigdzie. [...] - Fragment listu Tomasza Niechody do autora albumu, styczeñ 2009

111 olbrzymy

112 Wielkie lipy

113 Wielkie dêby

114

115 z lewej: monumentalne drzewa: lipa i d¹b D¹b : obwód 612 cm (wszystkie obwody s¹ podawane w pierœnicy, czyli na wysokoœci 130 cm) wysokoœæ 36 m

116 Brzoza: obwód 315 cm

117 D¹b: obwód 625 cm wysokoœæ 30 m

118 u góry Grab pospolity: obwód 304 cm Klon pospolity: obwód 367 cm wysokoœæ 35 m

119 D¹b tzw. Bartny : obwód 610 cm wysokoœæ 42 m

120 Œwierk: obwód 442 cm wysokoœæ 47 m

121

122

123 Sosna: obwód 340 cm wysokoœæ 41 m

124 Jesion: obwód 513 cm wysokoœæ 42 m

125 Jesion: obwód 521 cm, wysokoœæ 38 m

126 Lipa: obwód 572 cm wysokoœæ 32 m

127

128 D¹b: obwód 596 cm, wysokoœæ 42 m

129 Klon pospolity: obwód 407 cm wysokoœæ 35 m

130 D¹b: obwód 725 cm wysokoœæ 41 m

131

132