PRACE ORYGINALNE. przez 12 miesiêcy. Stosowanie diety o zmniejszonej iloœci energii jest niezbêdne dla uzyskania

Transkrypt

1 PRACE ORYGINALNE Agnieszk NOWAK Lucyn PACHOCKA Urszul TARGOSZ Longin K OSIEWICZ-LATOSZEK Zmin ssobu ywieni i msy ci³ u kobiet w trkcie stosowni diety niskoenergetycznej przez 12 miesiêcy Effect of low-energy diet on body weight nd dietry intke in women fter one yer tretment Zk³d Profilktyki Chorób ywieniowozle nych z Pordni¹ Chorób Metbolicznych, Instytut ywnoœci i ywieni, Wrszw Kierownik: Prof. dr hb. Longin K³osiewicz-Ltoszek Dodtkowe s³ow kluczowe: oty³oœæ diet niskoenergetyczn ssób ywieni sk³d ci³ kobiety 12 miesiêcy diety Additionl key words: obesity low-energy diet dietry intke body comsition women 12 months tretment Adres do koresndencji: Agnieszk Nowk Instytut ywnoœci i ywieni Wrszw, ul. Powsiñsk 61/63 Tel.: (0-22) e-mil: nowk@izz.ww.pl Stosownie diety o zmniejszonej iloœci energii jest niezbêdne dl uzyskni redukcji msy ci³. Po osi¹gniêtych dobrych efektch n cz¹tku leczeni u czêœci pcjentów wystêpuje jednk nowne zwiêkszenie msy ci³. Prc t mi³ n celu ocenê ssobu ywieni i zmin msy ci- ³ w trkcie stosowni niskoenergetycznej diety przez okres 12 miesiêcy przez kobiety z ndwg¹ i oty³oœci¹. Ocenin grup liczy³ 70 kobiet (œredni wiek 47,3 lt, wrtoœæ BMI 37,5 kg/m 2 ). Zstosowno dietê niskoenergetyczn¹ 1000 kcl. Pomiru msy ci³, bdni sk³du ci³ i ocenê ssobu ywieni dokonno przed zstosowniem diety, nstêpnie co 2 miesi¹ce w trkcie jej stosowni przez okres 1 roku. Bdne kobiety dzielono n 2 grupy. Grupê I stnowi³y osoby, które uzysk³y redukcjê msy ci³ 6 miesi¹cch i dlsz¹ 12 miesi¹cch stosowni diety (38 kobiet), II grup obejmow³ osoby, u których 12 miesi¹cch terpii dietetycznej ms ci³ nie zmieni³ siê lub zwiêkszy³ siê w równniu do redukcji msy ci³ osi¹gniêtej 6 miesi¹cch (32 kobiety). Po roku trwni bdni redukcj msy ci³ u wszystkich kobiet wynios³ 11,9% ± 8,6. U kobiet z grupy I redukcj msy ci³ wynios³ 16,4 ± 11,2 kg, tj. 15 ± 9%, u kobiet z grupy II odwiednio 7,5 ± 7,7 kg, tj. 8,1 ± 6,7%. Zmniejszenie msy tknki t³uszczowej w grupie I 6 i 12 miesi¹cch wynios³o 7,8 ± 6,0 kg, 11,1 ± 7,9 kg, w grupie II odwiednio 6,4 ± 5,3 kg i 5,2 ± 5,5kg. S ycie energii, wêglowodnów i schrozy u kobiet z grupy II w drugim pó³roczu zwiêkszy³o siê w równniu do s yci w I pó³roczu orz w równniu ze s yciem kobiet z grupy I (p<0,05). W grupie I d wpni i wrtoœæ wspó³czynnik wpñ/bi³ko uleg³ sttystycznie istotnemu zwiêkszeniu, w grupie II zmniejszeniu w przeci¹gu oceninego roku. Zminy w s yciu energii i innych sk³dników od ywczych nie korelow³y z osi¹gniêtymi rezulttmi. Po 12 miesi¹cch stosow- Low-energy diet is highly recommended for obesity tretment. However, fter success t the beginning some in some ptients weight gin occurs. This study ws imed to evlute chnges in body weight nd dietry intke in overweight nd obese women during 1 yer of blnced low-energy diet. The study group comprised 70 women, ged 47.3, BMI 37.5 kg/m 2. The blnced 1000 kcl diet ws recommended. Body weight mesurement, body comsition ssessment by BIA nd dietry ssessment were performed t entry nd every 2 months of the study. Women were divided in 2 groups: I - women with body weight reduction chieved fter 6 nd 12 months of tretment (n=38), II - women who lost weight in first 6 months nd gined weight in the next 6 months (n=32). After 1 yer tretment verged body weight reduction in women ws 11.9±8.6%. In women from group I body weight decrement ws 16.4±11.2 kg (15±9%), nd in women from group II 7.5±7.7 kg, (8.1±6.7%), respectively. Body ft mss decrese in group I fter 6 nd 12 months ws 7.8±6.0 kg nd 11.1±7.9 kg, in group II 6.4±5.3 kg nd 5.2±5.5 kg, respectively. Women from group II consume more energy, crbohydrtes nd sucrose in months 6-12 thn in first 6 months nd more thn women in group I (p<0.05). During 1 yer in group I clcium intke nd C/ protein index incresed sttisticlly significnt, nd in group II decresed. Chnges in energy nd nutrients intke do not correlte with chieved results. After 1 yer of low-energy diet sttisticlly significnt reduction of body weight nd body ft mss were stted. Increse in energy, crbohydrtes, sucrose intke nd decrese in clcium intke could contribute to weight gin in studied women. 184 Przegl¹d Lekrski 2008 / 65 / 4 A. Nowk i wsp.

2 Sk³d ci³ okreœlno przy u yciu metody bioelektrycznej impedncji z wykorzystniem prtu Tnit TBF 410. Jest to urz¹dzenie typu leg-to-leg, wykorzystuj¹ce pr¹d st³y o czêstotliwoœci 50 khz i orze 500 ma. Dl wirygodnego przeprowdzeni miru impedncji uczestniczki bdni proszone by³y o spe³nienie odwiednich wrunków odnoœnie czsu od s yci osttniego si³ku przed bdniem i rodzjów wypijnych p³ynów. Msê tknki t³uszczowej obliczono z ró nicy msy ci³ i bezt³uszczowej msy ci³. Dl obliczeni bezt³uszczowej msy ci³ uzyskn¹ wrtoœæ impedncji dstwiono do wzorów Segl dl osób z ndwg¹ i oty³oœci¹ [12]. Zwrtoœæ wody w orgnizmie wyliczono z z³o eni, i stnowi on 73% bezt³uszczowej msy ci³. Bdne kobiety dzielono n 2 grupy. Grupê I stni diety niskoenergetycznej stwierdzono istotne zmniejszenie msy ci³ i msy tknki t³uszczowej u bdnych kobiet. Zminy w ssobie ywieni, legj¹ce n zwiêkszeniu s yci energii, wêglowodnów i schrozy zmniejszeniem d y wpni, mog¹ byæ przyczyn¹ nownego zwiêkszni msy ci³ u bdnych kobiet. Wstêp W krjch rozwiniêtych oty³oœæ stnowi stle nrstj¹cy problem [1,2]. Podobn sytucj dotyczy tk e Polski [3]. Z oty³oœci¹ zwi¹zne jest bowiem zwiêkszone ryzyko wyst¹pieni wielu chorób, m.in. chorób uk³du kr¹ eni, cukrzycy, ndciœnieni têtniczego, dyslipidemii [4,5] czy niektórych nowotworów [6]. Dl uzyskni redukcji msy ci³ konieczne jest ogrniczenie d y energii i/lub zwiêkszenie wydtku energetycznego. Nwet niewielkie zmniejszenie msy ci³, w grnicch 5-10%, dje wymierne korzyœci zdrowotne w stci zmniejszeni stê eni lipidów i liprotein, glukozy czy ciœnieni têtniczego krwi [7]. Obecnie jko cel leczeni okreœl siê redukcjê msy ci³ o 10% w ci¹gu 6 miesiêcy i utrzymnie jej przez d³u szy czs [8]. Wyniki bdñ wskzuj¹, i zchownie uzysknego rezulttu odchudzni stnowi wiêkszy problem ni smo jego osi¹gniêcie [9]. Zmin ssobu ywieni i stylu yci, konieczn do uzyskni redukcji msy ci³ jk i dl jej utrzymni, jest bowiem trudnym zdniem. Poszukuje siê obecnie modelu ywieni, który gwrntow³by zchownie uzysknych rezulttów. Oprócz diety niskot³uszczowej, o 20-25% udzile energii z t³uszczu, rozw siê tk e zstosownie diety o umirkownej iloœci t³uszczu (25-35% energii), le o du ym udzile kwsów jednoniensyconych [10] czy diety o zwiêkszonym udzile bi³k [11]. Prc t mi³ n celu ocenê ssobu ywieni orz zmin msy ci³ i msy tknki t³uszczowej w trkcie stosowni niskoenergetycznej diety przez okres 12 miesiêcy przez kobiety z ndwg¹ i oty³oœci¹. Tbel I Chrkterystyk kobiet w szczególnych grupch. Chrcteristics of women in studied groups. *** p<0,001 wrtoœci sttystycznie istotnie ró ne miêdzy grupmi Tbel II Ms ci³ w bdnych grupch w trkcie stosowni diety niskoenergetycznej. Chnges in body weight in studied groups. ms ci³ [kg] Mteri³ i metody Bdn¹ grupê stnowi³y pcjentki Pordni Chorób Metbolicznych Instytutu ywnoœci i ywieni, skierowne z wodu wystêwni ndwgi lub oty³oœci. Chrkterystykê bdnej grupy przedstwiono w tbeli I. Progrm leczeni obejmow³ rdê dietetyczn¹, ocenê ssobu ywieni, mir msy ci³ orz bdnie sk³du ci³ przed zstosowniem diety niskoenergetycznej nstêpnie co 2 miesi¹ce w trkcie jej stosowni przez okres 12 miesiêcy. Szczegó³owej nlizie ddno wyniki uzyskne n wstêpie bdni orz 6 i 12 miesi¹cch stosowni diety. Bdni sk³du ci³ jk i udzi³ w bdnich kontrolnych by³ dobrowolny i nie wchodzi³ w sk³d stndrdowego trybu leczeni w Pordni. W bdniu nie mog³y uczestniczyæ jedynie osoby z rozrusznikiem serc, gdy jest to przeciwwskznie do wykonni bdni sk³du ci³ metod¹ bioelektrycznej impedncji. Ocen nie obejmow³ osób z chorobmi przebiegj¹cymi z du ymi zminmi w uwodnieniu orgnizmu orz tych, które w trkcie leczeni w Pordni przyjmow³y leki zmniejszj¹ce ³knienie czy zmniejszj¹ce wch³ninie t³uszczu z przewodu krmowego. Choroby towrzysz¹ce oty³oœci jk cukrzyc typu II, ndciœnienie, dn nie stnowi³y kryterium wykluczj¹cego z bdni. Osttecznej nlizie ddno jedynie osoby, które zg³sz³y siê n bdni kontrolne przez rok. Leczenie rozczyn³o siê od rdy dietetycznej, n której pcjentki otrzymyw³y dzienn¹ rcjê krmow¹ 1000 kcl, przelicznik mir domowych i wrtoœci klorycznych dstwowych produktów s ywczych. Omwino tk e ssób relizcji diety niskoklorycznej. Progrm nie obejmow³ dodtkowych form ktywnoœci fizycznej i w trkcie oceninego okresu ktywnoœæ fizyczn w bdnej grupie nie uleg³ zminie. Oceny ssobu ywieni dokonno n dstwie wywidu z osttnich 24 godzin orz nkiety czêstotliwoœci s yci szczególnych grup i produktów s ywczych. Zwrtoœæ energii i sk³dników od ywczych w dietch obliczono przy u yciu progrmu FOOD 3, oprtego n Tbelch sk³du i wrtoœci od ywczej produktów s ywczych I Pcjentki w ono z dok³dnoœci¹ do 0,1 kg i odejmowno msê ubrni. Wzrost mierzono z dok³dnoœci¹ do 0,1 cm. I grup (n=38) II grup (n=32) cz¹tkow 105,3 ± 21, 2 89,1 ± 13, 4 6 miesi¹cch 93,7 ± 18, 7 9,7± 10, 9 12 miesi¹cch 8,9 ± 18 7 c 8 b 81,6 ± 1 2 bc - p<0,001 - sttystycznie istotnie ró ne miêdzy wrtoœci¹ wyjœciow¹ 6 miesi¹cem; b - p<0,001 - sttystycznie istotnie ró ne miêdzy wrtoœci¹ wyjœciow¹ 12 miesi¹cem; c - p<0,001 - sttystycznie istotnie ró ne miêdzy 6 12 miesi¹cem; Tbel III Zminy msy ci³ i msy tknki t³uszczowej 6 i 12 miesi¹cch stosowni diety niskoenergetycznej. Chnges in body weight, ft mss fter 6 nd 12 months. zminy msy ci³ I grup II grup 0-6 miesiêcy 11,5 ± 9 9,4 ± 7, miesiêcy 4,8 ± 3, 7-1,9 ± 1,8** * 0-12 miesiêcy 16,4 ± 11, 2 7,5 ± 7,7** * zminy msy tknki t³uszczowej 0-6 miesiêcy 7,8 ± 6, 3 6,4 ± 5, miesiêcy 3,3 ± 2, 7-1,2 ± 1,3** * 0-12 miesiêcy 11,1 ± 7, 9 5,2 ± 5,5** * *** p<0,001 zminy sttystycznie istotne miêdzy grup¹ I II I grup (n=38) II grup (n=32) wiek [lt] 45,7 ± 14, 1 49,2 ± 10, 8 ms ci³ [kg] 105,3 ± 21, 2 89,1 ± 13,4** * BMI [kg/m 2 ] 40,3 ± 8 34 ± 4,5** * Przegl¹d Lekrski 2008 / 65 / 4 185

3 Tbel IV S ycie energii, sk³dników krmowych w bdnych grupch kobiet orz sk³d zlecnej diety. Energy nd nutrients intke nd comsition of the recommended diet. - p<0,05 - sttystycznie istotnie ró ne miêdzy wrtoœci¹ wyjœciow¹ 6 miesi¹cem; b - p<0,05 - sttystycznie istotnie ró ne miêdzy wrtoœci¹ wyjœciow¹ 12 miesi¹cem; c - p<0,05 - sttystycznie istotnie ró ne miêdzy 6 12 miesi¹cem; * - p<0,05 - sttystycznie istotnie ró ne miêdzy grup I II Tbel V S ycie wybrnych sk³dników minerlnych i witmin w bdnych grupch kobiet orz sk³d zlecnej diety. Vitmins nd minerls intke nd comsition of the recommended diet. I grup p rzed p o 6 msc. I grup p rzed p o 6 msc. II grup p rzed p o 6 msc. II grup p rzed p o 6 msc. c energi [kcl/d] 1895,8 ± ,6 ± ,9 ± ,4 ± ,9 ± ,1 ± 298 zlecn diet niskoenergetyczn b ts 3212,9 ± ± ± ± ± ± b wpñ 427,8 ± ,9 ± ,4 ± ,9 ± ,2 ± ,7 ± mgnez 246,9 ± ,7 ± ,2 ± ,2 ± ,2 ± ± b b elzo 10 ± 4 8,8 ± 2 8,2 ± 2, 5 10,7 ± 5, 1 8,2 ± 1, 8 8,6 ± 1, 7 8, 6 b b miedÿ 1,03 ± 0, 4 0,97 ± 0, 2 0,9 ± 0, 2 1,33 ± 0, 9 0,96 ± 0, 2 1 ± 0, 3 0,98 b cynk 9,1 ± 3, 8 7,9 ± 2, 1 8,3 ± 2, 5 9,7 ± 4, 1 7,8 ± 1, 9 8,2 ± 1, 7 8, 1 A 883,4 ± ± ± ,6 ± ,8 ± ± b E 7,8 ± 4, 8 6,2 ± 2 5,9 ± 2, 3 9,4 ± 5, 5 5,5 ± 2, 6 5,9 ± 2, 9 7, 1 b B1 1,3 ± 0, 6 0,95 ± 0, 3 0,98 ± 0, 3 1,2 ± 0, 6 1 ± 0, 3 1 ± 0, 2 1,05 B2 1,2 ± 0, 5 1,3 ± 0, 4 1,36 ± 0, 4 1,5 ± 0, 7 1,3 ± 0, 4 1,3 ± 0, 3 1, 5 B6 2,2 ± 0, 9 2 ± 0, 5 1,95 ± 0, 6 2,2 ± 0, 9 1,9 ± 0, 5 2 ± 0, 4 1, 9 B12 2,9 ± 2, 5 2,6 ± 1, 4 2,6 ± 1, 3 2,7 ± 1, 8 2,8 ± 1, 9 2,8 ± 1, 6 3, 1 kws foliowy 174,4 ± ,6 ± ± 46, 7 196,5 ± ,8 ± ± 53, 6 226, 8 b nicyn 17,7 ± 9, 5 14,4 ± 5, 4 14 ± 6, 6 17,4 ± 9, 1 14,4 ± 5, 4 15,6 ± 6, 9 13, 2 C 65,4 ± 4, 4 87 ± ± 42 66,2 ± ± ± 35 93, 6 b wpñ/bi³ko 6,4 ± 3, 4 8,5 ± 3, 5 9,5 ± 3, 3 8,8 ± 6, 4 8 ± 3, 2 7,5 ± 2,8* 11, 4 zlecn diet niskoenergetyczn c* b bi³ko [%] 15,4 ± 3, 7 22,1 ± 4, 7 23,7 ± 5,9b 17,2 ± 4, 9 22,2 ± 4 22,2 ±6, 7 22, 6 b bi³ko 71,5 ± 32 63,3 ± 18, 9 62,3 ± 16 80,1 ± 33 62, , 7 b b t³uszcz [%] 34,3 ± 11 24,4± 5, 7 24,6 ± 6, 8 32,9 ± 9, 6 22,5 ± 6, 5 25 ± 7, 7 29, 2 b b t³uszcz 76,2 ± 43 32,4 30,7 ±13 90,5 ± 7, 9 30 ± 12, 5 37 ± 16 36, 5 b wêglowodny [%] 50,3 ± 10, 5 53,2 ±7, 6 51,8 ± 8, 7 50 ± 8 55,3 ± 7, 5 53,8 ± 7, 4 48, 2 b wêglowodny 258, ± 50, 7 157,8 ±51, 2 254,7 ± ± 59 90,3 ±49, 8 b schroz 38,4 ± 27 19,4 ± 13, 5 15,9 ± 9 42,3 ± 24 18,7 ± 10, 8 3,5 ± 14, 9 b* b* 2 20, 8 b cholesterol [mg/g] 232 ± ± ± ± ± ± b b³onnik krmowy 20,9 ± 7, 8 20,3 ± 6, 3 18,4 ± 4, 6 23,4 ± 9, 3 16,7 ± 5, 8 20,4 ± 4, 6 19, 7 nowi³y osoby, które uzysk³y redukcjê msy ci³ 6 miesi¹cch i dlsz¹ 12 miesi¹cch stosowni diety, II grup obejmow³ osoby, u których 12 miesi¹cch terpii dietetycznej ms ci³ nie zmieni³ siê lub zwiêkszy³ siê w równniu do redukcji msy ci³ osi¹gniêtej 6 miesi¹cch. Porównni msy ci³ orz s yci szczególnych sk³dników od ywczych miêdzy wrtoœci¹ n cz¹tku bdni orz 6 i 12 miesi¹cch stosowni diety niskoenergetycznej dokonno testem t-student dl grup wi¹znych. Porównni ró nic msy ci³ 6 i 12 miesi¹cch bdni orz s yci miêdzy grup¹ I grup¹ II wykonno przy mocy testu t-student dl grup wi¹znych. Bdnie wi¹zni miêdzy s yciem uzysknymi efektmi dokonno testem korelcji Person. Wyniki Po roku trwni bdni redukcj msy ci³ u wszystkich kobiet wynios³ 11,9% ± 8,6. W grupie I jk i w grupie II ms ci³, wrtoœæ BMI orz ms tknki t³uszczowej 6 i 12 miesi¹cch stosowni diety niskoenergetycznej ró ni³ siê sttystycznie istotnie od wrtoœci wyjœciowych (p<0,001) (tbel II). Uzyskne w drugim pó³roczu (6-12 miesiêcy) i roku trwni bdni (0-12 miesiêcy) zminy msy ci³, msy tknki t³uszczowej ró ni³y siê sttystycznie istotnie miêdzy grupmi (p<0,001) (tbel III). Zminy w s yciu energii i sk³dników krmowych w bdnych grupch kobiet przedstwiono w tbeli IV. S ycie energii, bi³k, t³uszczu, wêglowodnów orz schrozy 6 i 12 miesi¹cch w bdnych grupch by³o sttystycznie istotnie mniejsze ni n cz¹tku bdni (p<0,001). Zmniejszeniu sttystycznie istotnemu uleg³ tk e d elz, miedzi, witminy E, B 1. Szczegó³owe wyniki zmieszczono w tbeli IV, V. W ocenie s yci 12 miesi¹cch miêdzy kobietmi z grupy I i grupy II stwierdzono istotne sttystycznie ró nice w s yciu energii, wêglowodnów i schrozy orz wrtoœci wspó³czynnik wpñ/bi³- 186 Przegl¹d Lekrski 2008 / 65 / 4 A. Nowk i wsp.

4 ko (p<0,05) (tbel IV, V). Anliz sttystyczn nie wykz³ istnieni sttystycznie istotnych korelcji miêdzy zminmi w s yciu energii, t³uszczu ogó³em, procentowego udzi³u energii z t³uszczu, wêglowodnów orz schrozy uzysknymi zminmi msy ci³, msy tknki t³uszczowej 6 i 12 miesi¹cch zrówno w grupie I jk i w grupie II. Dyskusj W leczeniu oty³oœci problemem jest nie tyle uzysknie redukcji msy ci³, lecz zchownie uzysknego efektu. Jest to problem niezle ny od zstosownej metody prowdz¹cej do zmniejszeni msy ci³. Z litertury wynik, e osoby, które uzysk³y i zchow³y, przynjmniej czêœciowo, osi¹gniêt¹ redukcjê msy ci³ s ywj¹ ndl dietê o mniejszej iloœci energii i procentowym udzile z t³uszczu ni ej 30 [13]. W przypdku kobiet jest to s ycie energii n ziomie 1300 kcl [14]. W grupie mê - czyzn, w bdniu Andersson, zmniejszenie d y energii z 2500 do 1800 kcl, jk równie zmniejszenie udzi³u energii z t³uszczu tylko do 32% zwoli³o n zchownie uzysknego efektu [15]. Percey w swoim bdniu stwierdzi³, e kobiety, u których wyst¹pi³o nowne zwiêkszenie msy ci- ³, s yw³y istotnie wiêcej energii i wêglowodnów ni uczestniczki utrzymuj¹ce redukcjê msy ci³. Nie ró ni³o siê ntomist ich s ycie bi³k, t³uszczu, procentowy udzi³ energii z t³uszczu w obu przypdkch wyniós³ 33% [16]. Toubro w swojej prcy stwierdzi³, i niskot³uszczow diet, o 20-25% udzile energii z t³uszczu s ywn d libitum, dw³ dobre rezultty w utrzymywniu osi¹gniêtej redukcji msy ci³ [17]. McMnus ntomist z brdziej sprzyjj¹c¹ zchowniu zmniejszonej msy ci³ okreœli³ dietê dostrczj¹c¹ 35% energii z t³uszczu przy niewielkim ogrniczeniu energii, do ok kcl [10]. Z ró nych bdñ wynik, i osoby nie odnosz¹ce sukcesu w utrzymniu redukcji msy ci³ s ywj¹ dietê o du ej gêstoœci energetycznej orz wiêksze rcje [16], wiêcej s³odkich przek¹sek [15]. Vn Bk w swoim bdniu ntomist stwierdzi³, i sukces w utrzymniu zmniejszonej msy ci³ nie zle ³ od ssobu ywieni tylko od ktywnoœci fizycznej i wielkoœci cz¹tkowej utrty msy ci- ³ [18]. W niniejszym bdniu 6 i 12 miesi¹cch d energii by³ mniejsz ni n cz¹tku. Iloœæ energii w diecie kobiet z grupy I by³ mniejsz ni u kobiet z grupy II (tbel IV). U kobiet z grupy II w drugim pó³roczu bdni nst¹pi³o niewielkie, le sttystycznie istotne, zwiêkszenie d y energii orz wêglowodnów i schrozy. S- ycie tych sk³dników by³o wiêksze ni u kobiet z grupy I. S ycie t³uszczu w drugim pó³roczu nie zmieni³o siê sttystycznie istotnie i nie przekrcz³o 30% energii w obydwu grupch kobiet. Mo e to wskzywæ, i przy m³ej iloœci t³uszczu w diecie wiêksz¹ rolê mo e odgrywæ iloœæ wêglowodnów, w szczególnoœci wêglowodnów prostych. Jk wykz³ Drewnowski u kobiet s ycie produktów bogtych w t³uszcz i cukier wi¹zne by³o dodtnio z wrtoœci¹ BMI [19]. Prce Zemel, Dvies i innych sugeruj¹, e wpñ mo e odgrywæ rolê w zbiegniu i leczeniu oty³oœci [20,21,22]. Wyniki z bdni NHANES III wykz³y, e njwiêksze zgro enie rozwoju oty³oœci wyst¹pi³o wœród osób o njmniejszym s yciu wpni [20]. W grupie kobiet z ndwg¹, które s yw³y mniej ni 600 mg wpni, d tego sk³dnik w diecie korelow³ ujemnie z BMI, iloœci¹ i procentem tknki t³uszczowej w orgnizmie [23]. Prc Zemel [24] wykz³, i przy zstosowniu diety niskoenergetycznej njwiêksze redukcje msy ci³ uzyskiwno przy d y wpni n ziomie zlecnego s yci dostrcznego w stci produktów mlecznych. Sm suplementcj diety preprtmi wpni wg oceny Shpses nie dw³ tego efektu [25]. Z nlizy bdñ klinicznych dokonnej przez Dvies, obejmuj¹cych kobiety w wieku od 30 do 80 lt, wynik, i wspó³czynnik wpñ/bi³ko w diecie wp³yw n wrtoœæ BMI i zminy msy ci³ [21]. W tych oceninych bdnich wrtoœæ tego wspó³czynnik wynosi³ w przedzile od 9,7 do 11,8. Wg Heney' njkorzystniejsz wrtoœæ tego wspó³czynnik wynosi 20, któr¹ osi¹gn¹æ mo n przy d y wpni 1200 mg i bi³k 60 g. W nszych bdnych grupch nie stwierdzono sttystycznie istotnej korelcji miêdzy zminmi w s yciu osi¹gniêtymi efektmi. Nie wykzno tk e sttystycznie istotnego wi¹zni miêdzy uzysknymi efektmi s yciem wpni, wspó³czynnikiem wpñ/bi³ko. S ycie wpni orz wrtoœæ wspó³czynnik wpñ/ bi³ko by³ mniejsz ni w zlecnej diecie, jk równie by³ mniejsz ni w innych bdnich [21]. Nie mniej jednk w grupie I d wpni i wrtoœæ wspó³czynnik wpñ/bi³ko uleg³ sttystycznie istotnemu zwiêkszeniu, w grupie II zmniejszeniu w przeci¹gu oceninego roku (tbel V). Byæ mo e, wp³yw wpni n msê ci³ ujwni siê dopiero przekroczeniu pewnego ziomu jego s yci. Stwierdzone zminy w s yciu kobiet z grupy II, legj¹ce n zwiêkszeniu d y energii, wêglowodnów i schrozy orz zmniejszeniu s yci wpni, mog¹ wskzywæ n niekorzystne zminy w ich ssobie ywieni, sprzyjj¹ce nownemu zwiêkszeniu msy ci³. Anliz wi¹zni miêdzy ssobem ywieni osi¹gniêtymi rezulttmi oprt by³ o wyniki oceny ssobu ywieni dokonnej przy u yciu metody wywidu z osttnich 24-godzin. W przypdku tej metody mo liwe jest, i pcjenci w dzieñ przedzj¹cy bdnie brdziej dostosowuj¹ siê do zleceñ diety ni w inne dni lub zg³szj¹ s ycie mniejsze ni w rzeczywistoœci wystêpuje [26]. Dne o s yciu chodz¹ce z wywidu z osttnich 24-godzin weryfikowno kwestionriuszem czêstotliwoœci s yci szczególnych grup produktów s ywczych, nie mniej jednk zg³szne s ycie mo e odbiegæ od rzeczywistego. Zwrc tk e uwgê fkt, e kobiety z grupy II mi³y sttystycznie istotnie mniejsz¹ msê ci³ i BMI n cz¹tku bdni ni kobiety z grupy I (tbel I). Zrówno wœród kobiet z grupy I jk i grupy II wyjœciow ms ci³ wi¹zn by³ sttystycznie istotnie z osi¹gniêtymi rezulttmi roku bdni (r=0,51, p<0,001, r=0,42, p<0,05). Mo n bræ d uwgê mo liwoœæ wiêkszej motywcji pcjentek o wiêkszej msie ci³ do przestrzegni zleceñ dietetycznych ni kobiet o mniejszej msie ci- ³. Z bdñ Teixeir wynik, i n fkt osi¹gniêci sukcesu w redukcji msy ci³ mo e wp³ywæ szereg czynników, w tym iloœæ djêtych w przesz³oœci prób odchudzni, ocen osi¹gniêtych efektów, ziom smomotywcji i smooceny, niezdowolenie z du- ego rozmiru ci³, œwidomoœæ wp³ywu msy ci³ n jkoœæ yci [27]. Podsumowuj¹c, zstosownie diety niskoenergetycznej w bdnej grupie kobiet z ndwg¹ i oty³oœci¹ swodow³o roku zmniejszenie msy ci³ roku œrednio o 11,9 ± 8,6%. Kobiety, które w drugim pó³roczu zwiêkszy³y swoj¹ msê ci³, s yw³y wiêcej energii, wêglowodnów i schrozy mniej wpni ni uczestniczki, które osi¹gnê³y dlsz¹ redukcjê msy ci³. Mo e to wskzywæ n wystêwnie niekorzystnych zmin w ich ssobie ywieni, sprzyjj¹cych nownemu zwiêkszeniu msy ci³. Piœmiennictwo 1. Seidell J.C.: Obesity in Europe. Int J Obes Relt Metb Disord 1995, 3S, Flegl K., Crroll M.D., Kuczmrski R.J. et l.: Overweight nd obesity in the United Sttes: prevlence nd trends, Int. J. Obes. Relt. Metb. Disord. 1998, 22, Progrm Pol MONICA. Kompleksow ocen stnu zdrowi ludnoœci Wrszwy i jego zmin w ltch Instytut Krdiologii, Wrszw. 4. Coronry Hert Disese. Reducing the risk. Scientific bckground for primry nd secondry prevention of CHD. Nutr. Metb. Crdiovsc. Dis. 1998, 8, Executive summry of the Third Rert of the Ntionl Cholesterol Eduction Progrm. J. Am. Med. Assoc. 2001, 285, Boyle P., Autier H., Brtelinle H. et l.: Europen code ginst cncer nd scientific justifiction. Ann. Oncol. 2003, 14, Goldstein D.J.: Beneficil helth effects of modest weight loss. Int.J. Obes. Relt. Metb. Disord. 1992, 16, Clinicl Guidelines on the Identifiction, Evlution, nd Tretment of Overweight nd Obesity in Adults: Executive Summry. Am. J. Clin. Nutr. 1998, 68, Westerterp-Plnteng M.S., Kempen K.P.G. Sris W.: Determinnts of weight mintennce in women fter diet-induced weight reduction. Int. J. Obes. Relt. Metb. Disord. 1998, 22, McMnus K., Antinoro L., Scks F.: A rndomized controlled tril of moderte-ft, low-energy diet compred with low ft, low-energy diet for weight loss in overweight dults. Int. J. Obes. 2001, 25, Westerterp-Plnteng M.S., Lejeune M.P. Nijs I. et l.: High protein intke sustins weight mintennce fter body weight loss in humns. Int. J. Obes. 2004, 28, Segl K.R., Vn Lon M., Fitzgerld P.I.: Len body mss estimtion by bioelectricl impednce nlysis: four-site cross-vlidtion study. Am. J. Clin. Nutr. 1988, 47, Klem M., Wing R., McGuire M. et l.: A descriptive study of individuls successful t long-term mintennce of substntil weight loss. Am. J. Clin. Nutr. 1997, 66, Shick S., Wing R., Klem M. et l.: persons successful t long-term weight loss nd mintennce continue to consume low-energy, low-ft diet. J. Am. Diet. Assoc. 1998, 98, Andersson I., Lennerns M., Rossner S.: Mel pttern nd risk fctor evlution in one-yer completers of weight reduction progrm for obese men - the Gustf study. J. Intern. Med. 2000, 247, 30. Przegl¹d Lekrski 2008 / 65 / 4 187

5 16. Percey S., de Cstro M.: Food intke nd mel ptterns of weight-stble nd weight-gining persons. Am. J. Clin. Nutr. 2002, 76, Toubro S., Astrup A.: Rndomised comprison of diets for mintining obese subjects' weight fter mjor weight loss: d lib, low ft, high crbohydrte diet vs fixed energy intke. BMJ 1997, 314, vn Bk M., vn Mil E., Astrup A. et l.: Leisuretime ctivity is n imrtnt determinnt of long-term weight mintennce fter weight loss in the Sibutrmine Tril on Obesity Reduction nd Mintennce (STORM tril). Am. J. Clin. Nutr. 2003, 78, Drewnowski A., Kurth C., Holden-Witse J.: Food preferences in humn obesity. Appetite 1992, 18, Zemel M., Shi H., Greer B.: Regultion of disity by dietry clcium. FASEB J. 2000, 14, Dvies M., Heney R., Recker R. et l.: Clcium intke nd body weight. J Clin. Endocrinol. Metb. 2000, 85, Heney R.: Normlizing clcium intke: projected pultion effects for body weight. J. Nutr. 2003, 133, Jcqmin M., Doucet E., Despres J.P.: Clcium intke, body comsition nd liprotein-lipid concentrtion in dults. Am. J. Clin. Nutr. 2003, 77, Zemel M., Thompson W., Milsted A.: Clcium nd diry ccelertion of weight nd ft loss during energy restriction in obese dults. Obes. Res. 2004, 12, Shpses S., Heshk S., Heymsfield S.: Effect of clcium supplementtion on weight nd ft loss in women. J. Clin. Endocrinol. Metb. 2004, 89, Dwyer J., Piccino M., Riten D.: Estimtion of usul intkes: wht we et in Americ-NHANES. J. Nutr. 2003, 133, Teixeir P., Going S., Houtkooper L. et l.: Weight loss rediness in middle-ged women: psychosocil predictors of success for behviorl weight reduction. J. Behv. Med. 2002, 25, 499 (bstr). 188 Przegl¹d Lekrski 2008 / 65 / 4 A. Nowk i wsp.