w praktyce Kamera termograficzna FIRMA PORADY 42 Fachowy Elektryk

Transkrypt

1 Bezkontaktowy pomiar temperatury, diagnostyka termiczna budynków i wykorzystanie kamery termograficznej Kamera termograficzna w praktyce Temperatura jest wielkością fizyczną będącą ważnym nośnikiem informacji o otaczającym nas świecie. Czujemy to wyraźnie, gdy temperatura naszego ciała wzrasta zaledwie o ułamek stopnia C. W warunkach przemysłowych jednym z podstawowych przyczyn przyszłej awarii jest nadmierna temperatura. Jest to pierwszy zmieniający się parametr możliwy do zaobserwowania kamerami termograficznymi. Urządzenia do pomiaru temperatury ze względu na metodę pomiaru możemy podzielić na kontaktowe i bezkontaktowe. Obie te grupy mają swoje wady, zalety i ograniczenia. Metoda kontaktowa umożliwia wykonanie pomiaru punktowego, lecz wymaga podłączenia czujnika temperatury wraz z okablowaniem. Kiedy mierzymy temperaturę w określonym miejscu, np. na korpusie maszyny, jest to dogodny sposób, chociaż nie zawsze dokładny. W przypadku utrudnionego dostępu do obiektu lub gdy liczba obiektów mierzonych jest znaczna, wykorzystujemy metodę bezkontaktową. Cechuje się ona krótkim czasem pomiaru, co w wielu aplikacjach jest niedoskonałe, np. dla obiektów poruszających się lub procesów o szybko zmieniających się temperaturach na obserwowanych powierzchniach. Każde ciało, w każdej temperaturze, emituje promieniowanie podczerwone. Jego moc jest tym większa, im wyższa jest temperatura obiektu. W dostępnej literaturze można znaleźć dane dotyczące emisyjności materiałów zależnie od stanu ich powierzchni. Urządzenia do bezkontaktowych pomiarów temperatury możemy podzielić na takie, które mierzą temperaturę w określonym punkcie lub rejestrują jej rozkład na powierzchni. Do bezkontaktowych pomiarów punktowych stosowane są pirometry oraz specjalne głowice pomiarowe. Urządzenia te zbudowane są z układu optycznego, detektora podczerwieni i modułu elektronicznego przetwarzającego sygnał elektryczny na wartość temperatury. Wynik ten może być dostępny w postaci cyfrowej na monitorze pirometru lub w formie sygnału, np. w standardzie ma. Urządzeniem pomiarowym o dużych możliwościach jest kamera termograficzna umożliwiająca wizualizację i rejestrację rozkładu temperatury w postaci kolorowych termogramów. Kolory reprezentują wartości odpowiednich temperatur, które można odczytać w postaci cyfrowej po wskazaniu danego punktu na monitorze kamery lub komputera w trakcie obróbki danych. Wykonywanie pomiarów temperatury metodami bezkontaktowymi wymaga znajomości zjawisk fizycznych, zgodnie z którymi pomiar ten się odbywa. Materiał, z którego wykonany jest obiekt mierzony, stan jego powierzchni i czynniki zewnętrzne (w tym atmosferyczne) mają duży wpływ na dokładność pomiaru. Wbrew pozorom pomiary kontaktowe także wymagają znajomości zasad, aby nie popełnić błędów grubych. Bardzo istotnymi problemami w wykonywaniu opracowań termicznych obiektów budowlanych są problemy dotyczące wiarygodnej oceny stanu rzeczywistego tych obiektów. Wynika to również z niezadowalającej jakości usług budowlanych, które wielokrotnie zmuszają inwestorów do stosowania nowych sposobów kontroli. Jednymi z nich są techniki termograficzne (termowizyjne). Kontrole te w dużym stopniu dają świadomość poprawnego wykonania prac budowlanych. Przeważająca większość tego typu opracowań w ogóle nie uwzględnia rzeczywistego stanu termicznego tych obiektów i ich poszczególnych elementów. Opracowania termiczne są sporządzane jedynie na podstawie analiz i rozważań teoretycznych. Badania termiczne powierzchni obiektów są wykonywane i zamieszczane w bardzo małym zakresie. Jest to podstawowy błąd, który uniemożliwia dokonanie pełnej i wiarygodnej oceny stanu termicznego. Niekiedy bez tego typu badań popełnia się podstawowe błędy, które powodują nieświadome i istotne zafałszowanie wyników opracowań. Należy jednak nadmienić, iż obecnie każdy badany fragment przegród zewnętrznych obiektu budowlanego z oknami lub drzwiami będzie miał obrazy termiczne bardzo zróżnicowane i jest to zjawisko normalne. Jednakże dyskusji musi być poddana skala tych zmian i ich rozbieżności temperaturowe wybranych powierzchni. Wykonywanie izolacji termicznych przez inwestorów i wykonawców przegród nieszklonych stanowią mniejsze problemy, gdyż na podstawie prawidłowo sporządzonych rozwiązań projektowych staranne wykonanie izolacji termicznej tych powierzchni nie stanowi większych trud- 42 Fachowy Elektryk

2 PRZEGRODY ŚCIENNE I STROPOWE Lp. Rodzaj przegrody dla zakresu temperatury t i w pomieszczeniu U k (max) W/(m 2. K) W budynkach jednorodzinnych - o budowie warstwowej z izolacją z materiału o współczynniku przewodzenia ciepła < 0.05 W/(m.K) pozostałe 0.50 b) przy t i < 16 C (niezależnie od rodzaju ściany) Ściany piwnic nieogrzewanych bez wymagań 3 Stropodachy i stropy pod nieogrzewanymi poddaszami lub nad przejazdami: 4 Stropy nad piwnicami nieogrzewanymi i zamkniętymi przestrzeniami podpodłogowymi Stropy nad piwnicami ogrzewanymi bez wymagań 6 Ściany wewnętrzne oddzielające pomieszczenie ogrzewane od nieogrzewanego 1.00 W budynkach użyteczności publicznej - pełne z otworami okiennymi i drzwiowymi ze wspornikami balkonu, przenikającymi ścianę 0.65 b) przy t i < 16 C (niezależnie od rodzaju ściany) Ściany wewnętrzne między pomieszczeniami ogrzewanymi a klatkami schodowymi lub korytarzami Ściany przylegające do szczelin dylatacyjnych o szerokości: a) do 5 cm, trwale zamkniętych i wypełnionych izolacją cieplną na głębokość, co najmniej 20 cm 3.00 b) powyżej 5 cm, niezależnie od przyjętego sposobu zamknięcia i zaizolowania szczeliny Ściany piwnic nieogrzewanych bez wymagań 5 Stropodachy i stropy pod nieogrzewanymi poddaszami lub nad przejazdami: 6 Stropy nad piwnicami nieogrzewanymi i zamkniętymi przestrzeniami podpodłogowymi Stropy nad piwnicami ogrzewanymi bez wymagań W budynkach produkcyjnych - pełne z otworami okiennymi i drzwiowymi 0.55 b) przy 8 C < t i < 16 C: - pełne z otworami okiennymi i drzwiowymi 0.90 c) przy t i < 8 C Ściany wewnętrzne i stropy międzykondygnacyjne a) dla t i > 16 C 1.00 b) dla 8 C < t i < 16 C 1.40 c) dla t i > 8 C bez wymagań 3 Stropodachy i stropy pod nieogrzewanymi poddaszami lub nad przejazdami c) przy t i < 8 C 0.70 OKNA, DRZWI I ŚWIETLIKI Lp. Okna, drzwi balkonowe i drzwi zewnętrzne U k (max) W/(m 2. K) W budynkach mieszkalnych i zamieszkania zbiorowego 1 Okna (z wyjątkiem połaciowych), drzwi balkonowe i powierzchnie przezroczyste nieotwierane w pomieszczeniach o t i > 16 C: a) w I, II i III strefie klimatycznej 2.6 b) w IV i V strefie klimatycznej Okna połaciowe (bez względu na strefę klimatyczną) w pomieszczeniach o t i > 16 C Okna w ścianach oddzielających pomieszczenia ogrzewane od nieogrzewanych Okna pomieszczeń piwnicznych i poddaszy nieogrzewanych oraz nad klatkami schodowymi nieogrzewanymi bez wymagań 5 Drzwi zewnętrzne wejściowe 2.6 W budynkach użyteczności publicznej 1 Okna (z wyjątkiem połaciowych), drzwi balkonowe i powierzchnie przezroczyste nieotwierane: a) przy t i > 16 C 2.3 b) przy 8 C < t i < 16 C Okna połaciowe i świetliki Okna i drzwi balkonowe w pomieszczeniach o szczególnych wymaganiach higienicznych (pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt ludzi w szpitalach, żłobkach i przedszkolach) Okna pomieszczeń piwnicznych i poddaszy nieogrzewanychnie ogrzewanych oraz świetliki nad klatkami schodowymi nie ogrzewanyminieogrzewanymi bez wymagań 5 Drzwi zewnętrzne wejściowe do budynków 2.6 W budynkach produkcyjnych 1 Okna i świetliki w przegrodach zewnętrznych: a) przy t i > 16 C 2.6 b) przy 8 C < t i < 16 C Drzwi i wrota w przegrodach zewnętrznych: a) przy t i > 16 C 1.4 b) przy 8 C < t i < 16 C 3.0 ności. O ile najmniej problemów technicznych związanych z izolacją termiczną obiektów dotyczy powierzchni typowych ścian, to niektóre elementy dotyczące szczegółów budynków (wieńców, gzymsów, ścian kolankowych, ścian podziemnych, okien, drzwi, powierzchni przyległych do przestrzeni nieogrzewanych) nadal bardzo często są projektowane i wykonywane błędnie. W wielu przypadkach projekty budowlane całkowicie pomijają te szczegóły, oddając sprawę poprawnego ich wykonania tylko wykonawcom robót izolacji termicznej. Wykonawcy w większości przypadków, nie zdając sobie z tego sprawy, wykonują izolacje termiczne tych szczególnych elementów w sposób niepoprawny. W tym miejscu należy dodać, że podstawowym obowiązkiem wykonawcy jest realizacja prac budowlanych zgodnie z zatwierdzonym projektem budowlanym. Dla różnych rodzajów budynków oraz ich ścian, zgodnie z obowiązującymi wymaganiami izolacyjności cieplnej, muszą być stosowane współczynniki przenikania ciepła podane w tabelach obok odpowiednio dla przegród ściennych i stropowych oraz dla okien, drzwi i świetlików. Dla uzupełnienia należy dodać, że strefy klimatyczne dla projektowania należy odpowiednio przyjmować zgodnie z postanowieniami normy [7] (PN 82/B Ogrzewnictwo. Temperatury obliczeniowe zewnętrzne) dla właściwie ustalonych terytorialnych temperatur. Obecnie na rynku są dostępne różnego rodzaju kamery termowizyjne (termograficzne) pozwalające na dokonanie niezbędnych bezinwazyjnych pomiarów temperatury powierzchni w nieskomplikowany sposób z odpowiednią dokładnością. Większość dostępnych kamer ma zbliżone parametry techniczne (rozdzielność termiczna, rozdzielczość przestrzenna, rozdzielczość obrazu, czułość termiczna, dokładność pomiaru, pole pomiaru). Oprogramowanie współpracujące umożliwia przeprowadzenie analizy danych termograficznych, a w szczególności: ocenę rozkładu temperatur na wybranej powierzchni charakterystycznej o dowolnym kształcie, wprowadzanie korekt wynikających z dodatkowych pomiarów emisyjności obiektu, temperatury otoczenia, wilgotności, odległości, wybór palety temperatury, dodawanie i edycja własnych palet, wykonania raportu w sposób automatyczny poprzez eksport do pliku tekstowego z odpowiednio przygotowanym szablonem przez osobę opracowującą opinię i raport termiczny, zastosowanie różnego rodzaju filtrów temperaturowych (uśredniających, wyostrzających, medianowych, erozyjnych, dyletacyjnych) pozwalających na dodatkową obróbkę otrzymanych obrazów termicznych, tworzenie wykresu przebiegu temperatury wzdłuż dowolnej linii, sporządzenia histogramów rozkładu temperatur dla każdego typu zdefiniowanego obszaru pomiarowego, otrzymania wykresu trendu przedstawiających wartości temperatur (minimalnej, maksymalnej i średniej) dla wybranego zestawu ramek z wynikami pomiarów, wyeksportowanie danych do arkusza kalkulacyjnego w celu przeprowadzenia wybranej analizy otrzymanych wyników, dopasowania podzakresu prezentowanych temperatur dla wybranej palety barw oraz aktualnego podzakresu temperatur. Poniżej przedstawiono kilka typowych nieprawidłowości w technice budowlanej. Przykłady wykorzystania kamer termograficznych do celów diagnostycznych w budownictwie, dla stwierdzenia nieprawidłowości wykonania izolacji termicznych przegród ścian i stropów, zamieszczono na kilku zestawach z ich krótkim opisem oraz komentarzem. Fachowy Elektryk 43

3 Przykład 1 Widoczne miejsca wykonania nieprawidłowych izolacji termicznych przegród z niezabezpieczonym stalowym szkieletem konstrukcji budynku świadczące o niewłaściwie sporządzonym rozwiązaniu projektowym i niewłaściwym wykonawstwie w górnej części narożnej przyległych dwóch ścian i stropu. Różnica temperatur na analizowanych powierzchniach w narożu na powierzchni przegród ścian oraz sufitu przekracza 15 C. Temperatura wewnętrzna była równa 19,0 C, natomiast temperatura zewnętrzna wynosiła 3,0 C. Przykład 2 Miejsca z nieprawidłowo wykonanymi izolacjami termicznymi w miejscach niezabezpieczonego stalowego szkieletu konstrukcji ścian budynku oraz stropu, będące dowodem nieprawidłowego rozwiązania projektowego oraz niewłaściwego wykonawstwa. Różnica temperatur przy poziomej linii łączących się przegród pionowej i poziomej w charakterystycznych miejscach stalowego szkieletu budynku przekracza 10 C. Temperatura wewnętrzna wynosiła 19,0 C, natomiast temperatura zewnętrzna była równa -3,0 C. Istotnymi problemami w wykonywanych termomodernizacjach obiektów budowlanych stanowią przegrody szklone (okna i drzwi). Problemów takich można uniknąć, wykorzystując w rozwiązaniach między innymi postanowienia zamieszczone w odpowiednich normach. Nieodpowiednio wykonane okna są przyczynami wielu nieuzasadnionych nadmiernych ubytków ciepła na różnych częściach powierzchni w miejscach osadzenia szyb w ramach. Przeważnie jest to związane z zastosowaniem nieodpowiednich uszczelek mocujących szyby w ramach i złej konstrukcji samych ram. Przykłady takich wad zamieszczono poniżej. Ponadto bardzo istotnym problemem jest prawidłowe osadzenie okien oraz drzwi w ścianach. Niewłaściwe wbudowanie okien lub drzwi powoduje również nieuzasadnione ubytki ciepła. Zjawisko takiego typu przedstawiono na kolejnych termogramach, w przykładach od 3 do 5. Przykład 3 Nieprawidłowe powierzchnie termiczne okna i drzwi balkonowych, na których widać ubytki ciepła w miejscach wbudowania ram oraz szyb osadzonych w ramach. Różnica temperatur powierzchni bezpośrednio przyległych w miejscu osadzenia okna przekracza 14 C. Różnica temperatur na powierzchni drzwi balkonowych w miejscu osadzenia szyb w ramie przekracza nawet 12 C. Jest to dowód nieprawidłowych właściwości drzwi balkonowych, w których zastosowano nieodpowiednie uszczelki szyb zespolonych. Temperatura wewnętrzna wynosiła 17,0 C, natomiast temperatura zewnętrzna -2,0 C. Przykład 4 Widoczne miejsca nieprawidłowych elementów drzwi balkonowych osadzonych w ścianie zewnętrznej budynku mieszkalnego. Znaczące ubytki ciepła następują poprzez nieuszczelnione przestrzenie osadzenia drzwi balkonowych oraz przez miejsca szyb osadzonych w ramach. Różnica temperatur jedynie na powierzchni drzwi balkonowych (ramach i szybach) przekracza nawet 13 C. Świadczy to również o wykonaniu drzwi balkonowych w sposób nieprawidłowy. Temperatura wewnętrzna wynosiła 17,0 C, natomiast temperatura zewnętrzna -2,0 C. Przykład 5 Miejsca nieprawidłowych elementów drzwi balkonowych osadzonych w narożnej ścianie zewnętrznej budynku mieszkalnego. Duże ubytki ciepła występują w miejscu nieuszczelnionych przestrzeni osadzenia drzwi balkonowych z różnicą temperatur dochodzącą nawet do 20 C. Różnica temperatur na powierzchni drzwi balkonowych (ramach i szybach) przekracza nawet 15 C. Świadczy to o złym wbudowaniu drzwi oraz o użyciu niewłaściwych drzwi balkonowych. Temperatura wewnętrzna wynosiła 17,0 C, natomiast zewnętrzna -2,0 C. Popełnione błędy projektowe, a tym samym błędy wykonawcze, zamieszczono na wybranym i charakterystycznym przykładzie przegród mieszkania na ostatniej kondygnacji wielorodzinnego budynku mieszkalnego. Problem ten wykryto na podstawie analizy wyników otrzymanych z przeprowadzonych badań termograficznych. Dla uzupełnienia podano również rysunki przedstawiające istotę problemu. Przykład 6 Obrazy wykonanego pomiaru na przegrodach pionowych ściennych oraz na przegrodzie poziomej stropu w mieszkaniu na ostatniej kondygnacji. Przykład 1 Przykład 2 Przykład 3 Przykład 4 44 Fachowy Elektryk

4 Niekorzystne powierzchnie termalne występują w poziomym narożu ściany i stropu z powierzchniami przyległymi do naroża przegród z różnicą temperatur dochodzącą do 8,0 C. Temperatura wewnętrzna w kuchni wynosiła 17,5 C, natomiast temperatura na zewnątrz była równa -4,0 C. Wilgotność względna powietrza w kuchni wynosiła 51%. Wykonane pomiary wymusiły zastosowanie dodatkowych rozwiązań termoizolacyjnych w wentylowanej przestrzeni stropodachu. Należy bardzo wyraźnie zaznaczyć, że przy opracowywaniu audytów energetycznych obiektów budowlanych bardzo ważnym elementem jest wskazanie, który zakres prac termodernizacyjnych jest najbardziej istotnym. Większość autorów audytów energetycznych nie dokonuje takich analiz w sposób wiarygodny i rzetelny. Takie możliwości dają pomiary temperatury powierzchni charakterystycznych części obiektu, między innymi z uwzględnieniem pomiarów termograficznych (termowizyjnych). W opracowa- Przykład 5 Przykład 6 Wszystkie termogramy oraz odpowiadające im fotografie zamieszczone w niniejszym artykule wykonano przy zastosowaniu kamery termograficznej wyprodukowanej przez polską firmę VIGO System SA typu VIGOcam v50. Fachowy Elektryk 45

5 niach audytów energetycznych obiektów budowlanych najczęściej przyjmuje się znacznie przybliżone oszacowane wartości, które w większości przypadków znacznie odbiegają od istniejących właściwości rzeczywistych. Bardzo rzadko do sporządzanych audytów energetycznych są wykorzystywane pomiary termograficzne (termowizyjne), które w wielu przypadkach powinny uzupełniać i uwiarygodniać sporządzane tego typu opracowania. Zgodnie z definicją audytu energetycznego szczegółowo opisaną w rozporządzeniu [6], jest to opracowanie określające zakres i parametry techniczne oraz ekonomiczne przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, ze wskazaniem rozwiązania optymalnego, w szczególności z punktu widzenia kosztów realizacji tego przedsięwzięcia oraz oszczędności energii, stanowiące jednocześnie założenia do projektu budowlanego. Ustawa [5] określa między innymi zasady wspierania przedsięwzięć termomodernizacyjnych mających na celu zmniejszenie zużycia energii dostarczanej do budynków mieszkalnych, budynków zbiorowego zamieszkania i budynków służących do wykonywania przez jednostki samorządu terytorialnego zadań publicznych na potrzeby ogrzewania oraz podgrzewania wody użytkowej. Obowiązujące przepisy rozporządzenia dotyczącego sporządzania audytów energetycznych budynków [6] w rozdziale 3. określają ich zakresy, nakazujące między innymi wzięcie po uwagę szczegółowych ocen uwzględniających: stan techniczny budynku w zakresie istotnym dla wskazania właściwych usprawnień i przedsięwzięć termomodernizacyjnych, wykaz wskazanych do oceny efektywności i dokonania wyboru usprawnień i przedsięwzięć termomodernizacyjnych, dokumentacji wykonania kolejnych kroków algorytmu służącego wybraniu optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, z określeniem kosztów na podstawie odpowiednich kosztorysów sporządzonych według metody kalkulacji uproszczonej, określonej w przepisach odrębnych, opisy techniczne i niezbędne szkice optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, przewidzianego do realizacji. Ważnym elementem w procesach inwestycyjnych dotyczących termomodernizacji jest również sposób odbioru wykonanych robót. Rzadko stosuje się kontrolę techniczną w ramach odbioru wykonanych robót przy zastosowaniu kamer termowizyjnych lub termograficznych. Obrazy wykonane przy zastosowaniu tego typu sprzętu obnażają wszystkie uchybienia wykonawcze i jedynym problemem jest konieczność ich wykonywania w odpowiednich warunkach w trakcie sezonu grzewczego. Jest to jednak problem o drugorzędnym znaczeniu, który można załatwić odpowiednimi zapisami umownymi nakazującymi wykonanie prac odbiorowych przy zastosowaniu bezinwazyjnych technik termowizyjnych. Przy takich zapisach umownych wykonawca robót termoizolacyjnych zawsze będzie wykorzystywał dodatkowy argument wykonywania swoich robót rzetelnie i prawidłowo. Należy również podać przepis wprowadzony w życie we wszystkich krajach Unii Europejskiej, który obowiązuje od 4 stycznia 2006 roku z zachowaniem trzyletniego okresu przejściowego. Jest to Dyrektywa nr 2002/91 z 16 grudnia 2002 roku dotycząca efektywności energetycznej budynków, wprowadzona między innymi dla obniżenia zużycia energii cieplnej (redukcji emisji dwutlenku węgla). Dyrektywa ma na celu poprawienie efektywności Literatura i przepisy: Aktualna literatura dotycząca omawianych problemów związanych z termografią w języku polskim jest dość uboga i obejmuje między innymi następujące pozycje o znaczeniu podstawowym: [1] Jaworski J.: Termografia budynków. Wykorzystanie obrazów termalnych w diagnostyce budynków. Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne. Wrocław [2] Minkina W.: Pomiary termowizyjne przyrządy i metody. Wydawnictwa Politechniki Częstochowskiej. Częstochowa [3] Praca zbiorowa pod redakcją Madury H.: Pomiary termowizyjne w praktyce. Pomiary Automatyka Kontrola. Agenda Wydawnicza PAK. Warszawa Z niniejszym artykułem są związane trzy podstawowe akty prawne: [4] Rozporządzenie ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75, poz.690 z 15 czerwca 2002 roku). [5] Rozporządzenie ministra infrastruktury z 15 stycznia 2002 roku w sprawie szczegółowego zakresu i formy audytu energetycznego (DzU nr 12, poz.114 z 15 lutego 2002 r.). [6] Ustawa z 18 grudnia 1998 roku o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych (DzU nr 162, poz.1121 z 30 grudnia 1998 roku). Obowiązujące wybrane podstawowe normy dotyczące spraw opisywanych w niniejszym artykule i bezpośrednio związanych z jego treścią są następujące: [7] PN EN ISO 13187: Właściwości cieplne budynków. Jakościowa detekcja wad cieplnych w obudowie budynku. Metoda podczerwieni. [8] PN 82/B 02402: Ogrzewnictwo. Temperatury ogrzewanych pomieszczeń w budynkach. [9] PN EN ISO 9229: Izolacja cieplna. Materiały, wyroby i systemy. Terminologia. [10] PN EN ISO 7345: Izolacja cieplna. Wielkości fizyczne i definicje. [11] PN EN ISO 9288: Izolacja cieplna. Wymiana ciepła przez promieniowanie. Wielkości fizyczne i definicje. energetycznej budynków nowych oraz budynków istniejących o powierzchni użytkowej większej niż 1000 m 2 poddawanych termomodernizacji. Ponadto Dyrektywa nakłada obowiązek na zarządców i właścicieli budynków, żeby co najmniej raz na pięć lat przeprowadzali przegląd i zwiększali wymagania ochrony cieplnej budynków. Każdy z budynków o całkowitej powierzchni użytkowej powyżej 1000 m 2, zajmowanych przez władze publiczne oraz różne instytucje świadczące usługi publiczne, musi mieć certyfikat efektywności energetycznej. Problem ten jest bardzo istotny w powiązaniu z audytem energetycznym budynku oraz sporządzania opinii termicznych budynków. Jan Bobkiewicz Pracownia Budowlana PROJEKT SERVICE SZCZECIN Maciej Rzeczkowski VIGO System SA [12] PN EN ISO 13789: Właściwości cieplne budynków. Współczynnik strat ciepła przez przenikanie. Metoda obliczania. [13] PN EN ISO : Mostki cieplne w budynkach. Obliczanie strumieni cieplnych i temperatury powierzchni. Część 1. Metody ogólne. [14] PN EN ISO 14683: Mostki cieplne w budynkach. Liniowy współczynnik przenikania ciepła. Metody uproszczone i wartości orientacyjne. [15] PN EN ISO : Cieplne właściwości użytkowe okien, drzwi i żaluzji. Obliczanie współczynnika przenikania ciepła. Część 2. Metoda komputerowa dla ram. [16] PN EN ISO 6946: Komponenty budowlane i elementy budynku. Opór cieplny i współczynnik przenikania ciepła. Metoda obliczania. [17] PN EN ISO 13500: Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie. Zewnętrzne zespolone systemy ocieplania z (ETICS) z wełną mineralną. Specyfikacja. [18] PN EN ISO 14438: Szkło w budownictwie. Określenie wartości bilansu energetycznego. Metoda obliczeniowa. 46 Fachowy Elektryk