Trzoda chlewna: ważna rola zakwaszaczy

Transkrypt

1 Trzoda chlewna: ważna rola zakwaszaczy Autor: Martyna Lewosińska Data: 29 lipca / 16

2 Zakwaszacze to powszechnie stosowane dodatki w żywieniu trzody chlewnej. Zawierają w swoim składzie kwas organiczny lub nieorganiczny, bądź też mieszaninę kwasów. Szczególną popularnością zaczęły cieszyć się 10 lat temu, kiedy to 1 stycznia 2006 r. wprowadzono całkowity zakaz stosowania antybiotykowych stymulatorów wzrostu. Jak jednak prawidłowo zakwasić wodę i kiedy powinniśmy to robić? Jaka jest rola zakwaszaczy? W systemach pojenia świń dosyć powszechnym zjawiskiem jest zakażenie wody pitnej mikroorganizmami chorobotwórczymi. Do namnożenia się tych drobnoustrojów najczęściej dochodzi po podaniu wraz z wodą lekarstw lub preparatów mineralno-witaminowych. Ich obecność stwarza dla patogenów korzystne środowisko, ponieważ traktowane są jak pożywka. Samo poidło może zostać zanieczyszczone przed świnie kałem. Wówczas w wodzie zaczynają rozwijać się inne bakterie m.in. Escherichia Coli. Szczególnie intensywnemu rozwojowi mikroorganizmów chorobotwórczych sprzyja obojętne i zasadowe ph wody. Zakwaszając ją hamujemy rozwój patogenów, a co za tym idzie poprawiamy zdrowotność stada. Zakwaszacze należy stosować do higienizacji wody. Często w przypadku stwierdzenia bakterii E. coli w linii wodnej lub wystąpienia niespecyficznych biegunek. Zakwaszanie wody wprowadzamy również w przypadku zakażenia beztlenowcem tłumaczy pan Dariusz Brzeziński, specjalista ds. żywienia trzody chlewnej. 2 / 16

3 3 / 16

4 Istnieją 2 powody dla których powinniśmy zakwaszać wodę pitną w naszej chlewni. Pierwszy z nich to tak ważna w chowie i hodowli profilaktyka. Od czego zacząć? Przed zastosowaniem zakwaszacza powinniśmy poznać ph wody, którą stosujemy do pojenia świń. Można to sprawdzić za pomocą papierków lakmusowych, które są tanie (ok. 5 zł) i ogólnodostępne bądź też specjalistycznego urządzenia zwanego phmetrem. Ustalenie tej wartości jest ważne, ponieważ od niej zależy ile należy dodać danego zakwaszacza, aby uzyskać wartość ph wody pitnej od 4,0 do 5,0. Informacja o składzie i stężeniu konkretnych kwasów w preparacie służy do ustalenia optymalnej dawki zakwaszacza, a co za tym idzie kosztów jego stosowania w danej chlewni. 4 / 16

5 Kiedy zakwaszać wodę? Istnieją 2 powody dla których powinniśmy zakwaszać wodę pitną w naszej chlewni. Pierwszy z nich to tak ważna w chowie i hodowli profilaktyka. Zazwyczaj taniej jest zapobiegać wystąpieniu problemów zdrowotnych w stadzie niż potem je leczyć. W przypadku świń najczęstszą przyczyną wystąpienia trudności trawiennych jest odsadzenie prosiąt lub też zmiana składu mieszanki paszowej. Jest to reakcja na tzw. stres pokarmowy. W przypadku, gdy wiemy, że okres stresu pokarmowego dla prosiąt czy też dorosłych osobników się zbliża warto zastosować zakwaszacz do wody. Zapobiegniemy dzięki temu zdrowotnym konsekwencjom wystąpienia takiego napięcia, które mogą się objawiać spadkiem produkcyjności a nawet zwiększoną śmiertelnością zwierząt. 5 / 16

6 W przypadku, gdy wiemy, że okres stresu pokarmowego dla prosiąt czy też dorosłych osobników się zbliża warto zastosować zakwaszacz do wody. Jeśli jednak nie zdążyliśmy w porę zapobiec konsekwencjom zdrowotnym musimy leczyć nasze zwierzęta. Dlatego też drugim powodem, dla którego powinnyśmy zakwaszać wodę w chlewni jest wspomaganie świń w powrocie do zdrowia. Kwaśne środowisko stymuluje rozwój korzystnych dla organizmu bakterii kwasu mlekowego (rodzaju Lactobacillus). Współzawodniczą one z mikroorganizmami chorobotwórczymi, zapobiegając ich rozprzestrzenianiu. Nie należy przekraczać zalecanej przez producenta dawki. Mogłoby to poskutkować zaburzeniami trawiennymi oraz rozstroić równowagę kwasowo-zasadową w organizmie świni. Powodem dla którego powinnyśmy zakwaszać wodę w chlewni jest wspomaganie świń w powrocie do zdrowia. 6 / 16

7 Zdania co do tego, że zakwaszanie wody jest ważnym elementem żywienia trzody chlewnej są podzielone. Ja nie stosuję zakwaszaczy do wody. Słyszałem, że są całkiem skuteczne i poprawiają efekty produkcyjne, jednak jakoś do tej pory nie zdecydowałem się spróbować. Poddaję swoje stado ocenie wartości użytkowej w POLSUS i wyniki tej oceny są bardzo dobre. Radzę sobie bez zakwaszania wody mówi pan Artur Wiatr, hodowca z Opolszczyzny (pow. oleski) mogący poszczycić się dużymi osiągnięciami w hodowli rasy polskiej białej zwisłouchej. Również pan Paweł Nowak, hodowca w Dolnego Śląska (pow. oleśnicki) i laureat wielu ogólnokrajowych konkursów, radzi sobie bez zakwaszania wody. Nigdy nie stosowałem zakwaszaczy do wody mówi pan Paweł. Z kolei hodowcy trzody chlewnej z woj. kujawsko-pomorskiego (pow. żniński), państwo Grażyna i Andrzej, nie wyobrażają sobie swojej hodowli bez stosowania zakwaszaczy do wody. Stosuję zakwaszoną wodę do pojenia świń w tuczarni i chlewni loch. Bardzo dobrze wpływa to na przyrosty i zdrowotność. 7 / 16

8 Poza układem pokarmowym, zakwaszona woda wpływa również na sam metabolizm świń. Tyle kwasów do wyboru Który jest najlepszy? Wśród najczęściej stosowanych kwasów znajdują się: kwas mlekowy, mrówkowy, propionowy, fumarowy, cytrynowy, fosforowy oraz solny. Każdy z nich posiada specyficzne działanie hamujące w stosunku do patogenów. Kwas mlekowy poprawia czynność kosmków jelitowych oraz wątroby i nerek. Chroni przed nieżytami układu pokarmowego oraz chorobami takimi jak salmonelloza i kolibakterioza. Jest jednak silnie oddziaływujący na metal, nawet kwasoodporny. Kwas mrówkowy wykazuje najlepsze efekty w stosowaniu u tuczników. Wpływa na zwiększenie przyrostów. Jednakże jego silny zapach i smak może zniechęcać do jego przyjmowania wraz z wodą, a co za tym idzie przynosić całkiem odwrotne efekty. Dzieję się tak przy przekraczaniu zalecanej przez producenta dawki. 8 / 16

9 Kwas propionowy ma działanie prebiotyczne. Zwiększa przyswajalność substancji czynnych z dodatków paszowych, ponieważ stymuluje on procesy sekrecyjno-sorpcyjne w układzie pokarmowym. Ponadto jest to kwas o wysokiej wartości energetycznej. Kwas fumarowy wpływa na poprawę wykorzystania paszy, a także zwiększa adsorpcję wapnia, fosfory i cynku. Kwas cytrynowy podnosi strawność białek. Ponadto jako naturalny składnik soku żołądkowego jest naturalnym stymulatorem trawienia i stanowi ochronę przed pasożytami. 9 / 16

10 Jest kilka rodzajów kwasów, które zakwaszają wodę. Hodowca musi sprawdzić działanie każdego z nich. Kwas fosforowy wzmaga perystaltykę przewodu pokarmowego. Korzystnie wpływa na samopoczucie świń i wzmaga apetyt. Kwas solny zapobiega atonii układu pokarmowego i jako naturalny składnik soku żołądkowego aktywuje pepsynę i hamuje rozwój mikroorganizmów chorobotwórczych. Tak więc niektóre kwasy wzmagają wchłanianie z jelit do krwi biopierwiastków, a inne sprzyjają rozwojowi bakterii symbiotycznych w układzie pokarmowym. Jedne kwasy mają intensywny smak oraz zapach, które mogą zniechęcać do pobierania wody z zawartością takiego kwasu, a jeszcze inne wpływają korzystnie na smakowitość pobieranej wody. Dlatego też dla zwiększenia skuteczności i uzyskania lepszych efektów często stosuje się mieszanki różnych kwasów. Nie zakwaszam wody na własną rękę. Kupuję dostępne na rynku mieszanki kwasów dodaje pan Andrzej. 10 / 16

11 Obniżone ph w żołądku umożliwia zmianę pepsynogenu w pepsynę, a co za tym idzie trawienie białka. Ponadto kwasy dzielimy na 2 rodzaje, w zależności od miejsca ich działania. Wybór grupy zależny od celu w jakim hodowca chce zakwasić wodę. Pierwszą grupą są kwasy, które zaczynają działać już od momenty zadania ich do wody. Jednak aktywność tych kwasów ogranicza się tylko do momentu trafienia do żołądka, dalej zostają zbuforowane. Drugą grupą są kwasy, których działanie rozpoczyna się dopiero w jelicie cienkim, gdzie enzymy w procesie lipolizy uwalniają je z tzw. matrycy tłuszczowej. Oczywiście obniżenie ph wody, a co za tym idzie jej sanityzacja i zahamowanie rozwoju mikroorganizmów ma miejsce już po podaniu zakwaszacza do wody. Jednak dodatkowy wpływ na organizm świni zależy od tego z której grupy zakwaszacz wybierzemy. Jak zakwaszona woda wpływa na zwierzęta? Przede wszystkim obniża ona ph układu pokarmowego i działa bakteriobójczo. Obniżone ph w jelicie stymuluje wzrost kosmków jelitowych. Dobrze rozwinięte kosmki to zwiększenie powierzchni wchłaniania i zwiększenie wykorzystania substancji odżywczych. Zwłaszcza przy stosowaniu krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych m.in. kwasu masłowego, propionowego i mrówkowego. Obniżone ph w żołądku umożliwia zmianę pepsynogenu w pepsynę, a co za tym idzie trawienie białka. Zakwaszenie wody, którą piją nasze świnie przyczynia się do spadku amoniaku i amin biogennych w jelicie cienkim. Istnieją również kwasy, które zwiększają biodostępność minerałów tworząc z danymi kationami związki kompleksowe. Poza układem pokarmowym, zakwaszona woda wpływa również na sam metabolizm świń. Dzieje się tak dlatego, że kwasy organiczne są źródłem energii metabolicznej. Najbardziej energetycznym jest kwas propionowy, który może zawierać nawet 5 razy więcej energii niż pszenica. 11 / 16

12 12 / 16

13 Pomimo niewątpliwych korzyści wynikających ze stosowania zakwaszaczy do wody nie są one zbyt popularne wśród hodowców trzody. Czy zakwaszanie wody jest popularne wśród hodowców trzody chlewnej? Pomimo niewątpliwych korzyści wynikających ze stosowania zakwaszaczy do wody nie są one zbyt popularne wśród hodowców trzody. Zdecydowanie częściej stosowane są wśród hodowców drobiu lub gołębi. Dlaczego tak się dzieje? Woda to czynnik niedoceniany w produkcji trzody chlewnej. Nie wiem czy wynika to z jej powszechności czy z tego, że nie jest tak kosztownym elementem produkcji jak pasza i traktowana jest nieco po macoszemu uważa pan Maciej B., kierownik produktu ds. trzody chlewnej w jednej z firm paszowych. Hodowcy często myślą o wodzie dopiero w problemowych sytuacjach pojawiających się w chlewni, typu upały latem czy zamarzanie wody w wodociągach zimą. W pozostałą część roku woda po prostu jest i nikt o niej nie myśli twierdzi pan Jan Sarnowski, doradca z Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego. 13 / 16

14 W pracy Aktualna wartość dietetyczna wieprzowiny, jej znaczenie w diecie i wpływ na zdrowie konsumentów napisanej pod kierunkiem dr inż. Tadeusza Blicharskiego możemy znaleźć jak dużą zawartością wody charakteryzują się poszczególne elementy tuszy wieprzowej, tj: boczek ok. 55% żeberka ok. 55% łopatka ok. 70% karkówka ok. 63% szynka ok. 73% schab ok. 72% (z omięsną ok. 73%) 14 / 16

15 Najbardziej energetycznym jest kwas propionowy, który może zawierać nawet 5 razy więcej energii niż pszenica. Woda jest dominującym elementem wszystkich wyrębów. Stanowi również ponad 80% zawartości mleka lochy, podstawowego składnika pokarmowego prosiąt. Woda dla świń powinna być tak czysta i świeża, jak dla człowieka. W swoją wodę dbamy. Zwracamy na nią uwagę. Kranówki nie pijemy, bo nam nie smakuje a jeśli już się na nią decydujemy to najczęściej ją filtrujemy. Kupujemy wody butelkowane źródlane, mineralne. Dlaczego więc nie zwracamy tak dużej uwagę na wodę dla świń? Znaczna utrata tłuszczu i białek w organizmie świni nie do doprowadzi do jej padnięcia, utrata zaledwie 10% wody już tak. Warto sobie więc, jeszcze raz uświadomić jak dużą rolę w procesach metaboliczny świń pełni woda i jak ważna jest jej jakość. Świnie wbrew pozorom zwracają na to uwagę i brudnej czy nieświeżej wody po prostu nie lubią. Reasumując można stwierdzić, że zakwaszanie wody jest dobrym substytutem dla antybiotykowych stymulatorów wzrostu. Kwasy w sposób pozytywny wpływają na właściwości samej wody, a także układu pokarmowego i metabolizmu świń. Ponadto w przeciwieństwie do antybiotyków mogą być stosowane w produkcji ekologicznej i przyczyniają się do poprawy bezpieczeństwa 15 / 16

16 wieprzowiny. Wybór kwasu lub mieszaniny kwasów należy do hodowcy. Na podstawie tego, jakie efekty poza sanityzacją wody pitnej w chlewni chce uzyskać. PIC Polska pisze, że woda jest elementarnym warunkiem utrzymywania wydajności produkcji, dlatego warto uważnie przyjrzeć się jakości wody w chlewni i zastanowić się nad zastosowaniem zakwaszaczy. Przeczytaj również: 1. Stres cieplny świń: jak sobie z nim radzić? 2. Trzoda chlewna: jak pomóc zwierzętom przetrwać upały? 3. Kastracja świń: kiedy i jak ją przeprowadzać? 4. Żywienie macior: o czym należy pamiętać? 16 / 16 Powered by TCPDF (