Jak zapobiec biegunce u prosiąt?

Transkrypt

1 Jak zapobiec biegunce u prosiąt? Autor: prof. dr hab. inż. Damian Knecht Data: 4 kwietnia 2018 Rozwój układu pokarmowego u trzody chlewnej trwa przez pierwsze 4-5 miesięcy życia zwierzęcia. Najważniejszym dla dalszego funkcjonowania organizmu okresem, są pierwsze tygodnie życia. Niestety w tym czasie poważne zagrożenie stanowi biegunka u prosiąt. fot. AgroFoto.pl, użytkownik: patrykus982 W pierwszych dniach życia oseska bardzo intensywnie zwiększa się masa jelita, a także pofałdowanie wyścielającej go śluzówki, zwiększając powierzchnię kontaktu z treścią pokarmową. Równowaga bakteryjna 1 / 8

2 Nowo narodzone prosięta najbardziej narażone są na biegunki. Powolnie kształtuje się także ilość i jakość naturalnej dla świni mikroflory jelitowej. Mając kontakt z lochą, z paszą, eksplorując otoczenie, prosięta pobierają również bakterie, które zaczynają zasiedlać ich jelita. Proces ten przebiega najintensywniej w pierwszym okresie życia od urodzenia do momentu przejścia na żywienie wyłącznie paszą stałą. Ilość i określone proporcje pomiędzy poszczególnymi rodzajami i serotypami bakterii są gwarantem dobrej zdrowotności układu pokarmowego lub też przyczyną chorób (najczęściej biegunek), będących w wielu chlewniach powodem słabych wyników odchowu prosiąt. Naturalna mikroflora fot. zetor / 8

3 fot. AgroFoto.pl, użytkownik: zetor Naturalna mikroflora to zarówno drobnoustroje pożyteczne, jak i szkodliwe dla organizmu. Pożyteczne to przede wszystkim bakterie kwasu mlekowego (gram-dodatnie pałeczki z rodzaju Lactobacillus oraz Bifidobacterium), które poprzez produkowane metabolity (głównie kwas mlekowy) działają zakwaszająco na środowisko przewodu pokarmowego. Biegunka u prosiąt spowodowana jest jednak rozwojem mikroflory szkodliwej (chorobotwórczej) i warunkowo chorobotwórczej (oportunistycznej). Chodzi przede wszystkim o Escherichia coli (gram-ujemna pałeczka z rodziny Enterobacteriaceae), a także bakterie z rodzaju Clostridium, Staphylococcus, Streptococcus, Salmonella. Powodują one zachorowania w sprzyjających ich rozwojowi i namnażaniu się warunkach środowiska, do których zaliczamy m.in. wysokie ph (obojętne lub lekko zasadowe). Dopóki w jelitach nie ustabilizuje się ilościowo i jakościowo bytująca tam flora bakteryjna, dopóty możemy spodziewać się występowania zaburzeń trawiennych i większej podatności na schorzenia układu pokarmowego. Schorzenia układu pokarmowego Dopóki w jelitach nie ustabilizuje się ilościowo i jakościowo bytująca tam flora bakteryjna, dopóty możemy spodziewać się występowania zaburzeń trawiennych i większej podatności na schorzenia układu pokarmowego. Dlatego też analizowana problematyka dotyczy przede wszystkim zwierząt najmłodszych (prosiąt ssących i odsadzonych). Niekorzystne czynniki Powolny rozwój układu pokarmowego świni jest zjawiskiem naturalnym, a prosięta ssące i odsadzone przebywające w optymalnych dla nich warunkach środowiskowych szybko rosną i prawidłowo się rozwijają. Sytuacja zdrowotna w układzie pokarmowym zaczyna się jednak zmieniać pod wpływem niekorzystnych czynników. Powodują one liczne zakłócenia w procesach fizjologicznych w organizmie prosięcia, w tym powodują zachwianie składu mikroflory jelit, na korzyść bakterii chorobotwórczych. Często są to takie czynniki, jak: stres związany z odsadzaniem prosiąt od matki i przeniesieniem do innego kojca; 3 / 8

4 Brak higieny w chlewni wpływa na rozwój patogenów. niska temperatura; zmiany w składzie paszy i błędy żywieniowe (podawanie prosiętom dużej ilości paszy wysokobiałkowej); fizjologiczna i immunologiczna niedojrzałość przewodu pokarmowego; obecność substancji toksycznych (enterotoksyn) produkowanych przez chorobotwórczą mikroflorę jelitową; złe warunki środowiskowe polegające na braku higieny lub zakażona patogennymi mikroorganizmami pasza. W wyniku działania tych czynników następuje wzrost liczby chorobotwórczych szczepów pałeczek okrężnicy (Escherichia coli) odpowiedzialnych za występowanie uciążliwych biegunek u prosiąt oraz ich zwiększonej śmiertelności. Biegunka u prosiąt objawem chorobowym Zawartość wody w kale zdrowych prosiąt waha się w granicach 60 80%, natomiast przy wystąpieniu biegunki może wzrosnąć nawet do 95%. Czynniki sprzyjające biegunkom, zazwyczaj towarzyszą okresowi odchowu prosiąt, ponieważ nie istnieje pewna ochrona przed tym schorzeniem. Jednym z głównych objawów choroby jest duża utrata wody z organizmu, wskazująca na zaburzenia w prawidłowym trawieniu, i często prowadzi do zmian klinicznych. Zawartość wody w kale zdrowych prosiąt waha się w granicach %, natomiast przy wystąpieniu biegunki może wzrosnąć nawet do 95%. Zbyt intensywna utrata wody może przyczyniać się do odwodnienia organizmu i obniżenia odporności, a w konsekwencji do upadków zwierząt. Biegunka u prosiąt jest objawem zaburzeń homeostazy przewodu pokarmowego z powodu zwiększonej sekrecji i/lub osłabienia 4 / 8

5 absorpcji jelitowej. Zjawisko to bardzo często występuje u prosiąt ssących, a także tych w okresie okołoodsadzeniowym. Terapia wodno elektrolitowa W prawidłowych warunkach fizjologicznych, dzięki biernej dyfuzji zachodzi stały przepływ wody i elektrolitów ze światła jelit do krwioobiegu i odwrotnie. Stan kliniczny zwierząt cierpiących z powodu biegunki zależy od stopnia odwodnienia i jego skutków. W przypadku nie podjęcia odpowiednich kroków (podjęcie terapii wodno elektrolitowej) powstaje szok hypowolemiczny (reakcja organizmu na skutek zmniejszonej zawartości krwi w naczyniach lub znacznego ubytku płynów fizjologicznych), a w jego wyniku często śmierć chorującego osobnika. Przyczyny biegunki u prosiąt fot. AgroFoto.pl, użytkownik: PiotrJanicki Najczęstszą przyczyną biegunek u prosiąt są infekcje o podłożu bakteryjnym lub wirusowym. Procesy chorobowe wywołane przez bakterie objawiające się biegunką rozwijają się w wyniku bezpośredniego działania patogennych bakterii na komórki nabłonka jelitowego lub poprzez uwalnianie przez te bakterie toksyny. Natomiast w przypadku biegunek na tle wirusowym następuje upośledzenie resorpcji błony śluzowej jelit. Okres odchowu prosiąt, w którym często nasila się występowanie anemii oraz obniżenie ich odporności, to także zmniejszona mleczność lochy w końcowym okresie odchowu, co razem wpływa również na częstotliwość występowania biegunek prowadzących do zakażeń wtórnych. Biegunki mogą być powodowane czynnikami niezakaźnymi, czyli m.in.: Bakterie chorobotwórcze wytwarzają enterotoksyny, prowadzące do nieżytów, uszkodzenia, a nawet całkowitego upośledzenia kosmków jelitowych. 5 / 8

6 niewłaściwymi warunkami zoohigienicznymi; nieprzestrzeganiem zasad dobrostanu zwierząt; niewłaściwą temperaturą pomieszczeń; błędami żywieniowymi w pierwszym okresie dokarmiania prosiąt; reakcją alergiczną na glicyninę i β-konglicyninę (białka naturalnie występujące w soi); niedostatecznym wykształceniem układu pokarmowego prosiąt; nieprzystosowanym do trawienia paszy stałej (występowanie biegunek fizjologicznych). A także czynnikami zakaźnymi: bakteriami Escherichia coli, Clostridium perfringens, Salmonella choleraesuis i Salmonella typhimurium; wirusami Reoviridae sp.; pasożytami Cryptosporidium parvum, Strongyloides ransomi, Isospora suis. Bakterie chorobotwórcze fot. AgroFoto.pl, użytkownik: ZETOREXX85 Bakterie chorobotwórcze wytwarzają enterotoksyny, prowadzące do nieżytów, uszkodzenia, a nawet całkowitego upośledzenia kosmków jelitowych. W wyniku zakażenia bakteryjnego dochodzi do wzrostu przepuszczalności płynów do światła jelita prowadzącego do biegunek. Dodatkowo wzrost ph utrudnia namnażanie się pożytecznych bakterii kwasu mlekowego doprowadzając do pogłębienia stanu chorobowego. Drobnoustroje Drobnoustroje, uszkadzając kosmki jelitowe, przyspieszają podziały komórek nabłonka jelita 6 / 8

7 cienkiego, co prowadzi do jego złuszczania się. Komórki nie mogą osiągnąć pełnej dojrzałości, więc nie spełniają swoich podstawowych funkcji i nie uczestniczą w procesach trawiennych. W związku z powyższym, prosięta nie trawią węglowodanów, które trafiają do jelita grubego (mikroflora układu pokarmowego nie jest w pełni rozwinięta, niezdolna do trawienia bakteryjnego). fot. AgroFoto.pl, użytkownik: zgrywus1992 Zdrowe osobniki wydalają odchody zwarte i ukształtowane, znajdujące się w jednym miejscu w kojcu. U prosiąt z objawami biegunki kał znajduje się na całej powierzchni kojca, natomiast okolica krocza może być zabrudzona ekskrementami. Biegunka u prosiąt prowadzi do szybkiego odwodnienia, więc zauważalny jest spadek kondycji zwierząt. Kał może być śmierdzący, niekiedy można zaobserwować bolesne parcie. Barwa odchodów W kojcu porodowym pojawiają się: szare; zielone; jasnożółte odchody. Warto zwracać uwagę na barwę odchodów ponieważ może to być pomocne w stwierdzeniu czynnika infekcyjnego wywołującego chorobę. W przypadku infekcji wywołanej Escherichia coli i rotawirusami odchody przyjmują barwę żółtą, natomiast w wyniku zakażenia Clostridium perfrigens jest ona ciemna i podbarwiona krwią. W sytuacji występowania zakaźnego zapalenia żołądka i jelit odchody są zielone i wodniste, a w wyniku niedokrwistości z niedoboru żelaza blade i ziemiste. Biegunka u prosiąt może być objawem wielu jednostek chorobowych, niektórym z nich towarzyszą także wymioty. 7 / 8

8 Powered by TCPDF ( Jak zapobiegać Aby zapobiegać występowaniu biegunek należy: fot. AgroFoto.pl, użytkownik: angelikamedrek dbać o higienę w chlewni; dopilnować, aby prosięta pobrały odpowiednią ilość siary; stosować pasze dobrej jakości; odpowiednio bilansować dawkę pokarmową zależnie od wieku prosiąt; ograniczyć możliwie czynniki stresotwórcze; wyeliminować kontakt prosiąt ze starszymi świniami; odpowiednio żywić lochy w czasie ciąży i karmienia. Wszelkie sposoby zabezpieczające status zdrowotny w chlewni, szczególnie programy profilaktyczne w postaci bioasekuracji, mają na celu zwiększenie produkcyjności oraz opłacalności chowu i hodowli poprzez ograniczenie zaburzeń wzrostu i upadków zwierząt, wynikających z zachorowań. 8 / 8