Wycieczka Nad Orzycem i W?gierk? uroki mazowieckiej prowincji

Transkrypt

1 Opis: Wydłużony brukowany rynek, najdłuższa w kraju aleja grabowa oraz jedna z najpóźniej wzniesionych gotyckich świątyń w kraju to zaledwie część atrakcji wycieczki drogami prowincjonalnego, lecz na pewno nie pozbawionego uroku Mazowsza od Pułtuska po Przasnysz. Rynek i wieża ratuszowa w Pułtusku Pułtusk, usadowiony po obu stronach Narwi, na skraju Puszczy Białej, już w XII stuleciu był znaczącym grodem na północno-wschodnich krańcach Mazowsza. Od XIII w. do 1796 r. był własnością biskupów płockich, którzy w znacznym stopniu przyczynili się do jego rozwoju. Miasto było ośrodkiem handlu zbożem, rzemiosła, ale także nauki i kultury od 1565 r. istniało tu cenione kolegium jezuickie, w którym wykładali m.in. J. Wujek, A. Bobola i P. Skarga. Nietypowym momentem w historii miasta było wydarzenie, które rozegrało się 30 stycznia 1868 r., gdy na miasto spadł wielki meteoryt (rozpadł się on na kilka tysięcy kawałków). Historyczne centrum miasta znajduje się na wyspie utworzonej przez rozlewisko Narwi. Sercem Pułtuska jest wydłużony, 400-metrowy rynek. W jego środku wznosi się samotna gotycka w niższej partii (początek XV w.), wyżej ośmioboczna renesansowa (1 połowa XVI w.), wieża, pozostałość ratusza. Smukła, ceglana konstrukcja jest obecnie siedzibą muzeum z eksponatami historycznymi, etnograficznym i ciekawostkami. Z siódmej kondygnacji mierzącej ponad 30 m wysokości budowli można podziwiać panoramę miasta. kościół Zwiastowania NMP w Pułtusku Zwany Wenecją Mazowsza, pełen kontrastów Pułtusk był przez wieki ważnym ośrodkiem administracyjno-handlowym, siedzibą biskupów płockich. Podupadł po wybudowaniu Kolei Warszawsko-Petersburskiej, omijającej miasto. Jednak obecnie rozkwita na nowo, za sprawą Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora. Liczba studentów dorównuje niemal liczbie stałych mieszkańców miasta! Sercem Pułtuska jest prostokątny rynek, jeden z najdłuższych w Europie (mierzy 380 m długości), otoczony klasycystycznymi kamieniczkami. Mieści się tu, w gotyckiej wieży ratusza, Muzeum Regionalne, prezentujące ciekawe zbiory etnografi czne oraz archeologiczne, a także odłamki meteorytu, które spadły na okolicę w postaci kamiennego deszczu zimą 1868 r. Nad północną pierzeją rynku wznosi się wieża XV-wiecznej kolegiaty Zwiastowania NMP z renesansowymi polichromiami, tzw. sklepieniem pułtuskim ozdobionym wzorem połączonych kół. Nad rynkiem góruje położony na sztucznie usypanym wzgórzu zamek biskupi z XV w., który otoczony jest rozległym parkiem. Obecnie mieści się tu Dom Polonii, miejsce konferencji, zjazdów, koncertów, balów oraz innych imprez nie tylko polonijnych. Warto wybrać się na spacer uliczkami w okolicach rynku i spojrzeć z mostu Świętojańskiego na otaczającą centrum miasta odnogę Narwi oraz wiekowe wierzby płaczące, pochylone nad wodą. Najlepiej podziwiać je z pokładu gondoli rejsy po narwiańskich wodach organizuje Dom Polonii. Warto wybrać się do Pułtuska w czerwcu podczas nocy świętojańskiej odbywa się barwny Jarmark Średniowieczny, w trakcie którego rynek miasteczka zapełnia się kramami rzemieślników i widać spacerujących rycerzy i dwórki. Pułtusk bez wątpienia należy do najbardziej niezwykłych miejsc Mazowsza. Pod względem wartości i klasy zachowanych zabytków to niespełna 20-tysięczne miasteczko ustępuje tylko 1 / 5

2 Warszawie i Płockowi. Usadowione po obu stronach Narwi, na skraju Puszczy Białej już w XII stuleciu stanowiło ważny gród na północno-wschodnich krańcach regionu. Prawa miejskie Pułtusk uzyskał być może już w 1257 r. z nadania księcia Siemowita I. Od XIII w. aż do 1796 r. był własnością biskupów płockich, którzy w znacznym stopniu przyczynili się do jego pomyślnego rozwoju. W XV XVII w. stanowił prężny ośrodek handlu zbożem, rzemiosła, a także nauki i kultury od 1565 r. istniało tu cenione kolegium jezuickie, w którym wykładali m.in. Jakub Wujek, Andrzej Bobola i Piotr Skarga. Przy nim działał od 1566 r. pierwszy w kraju publiczny teatr, ponadto w mieście uruchomiono w 1530 r. pierwszą na Mazowszu drukarnię. Do naukowych tradycji odwołuje się działająca od 1994 r. Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora, uznawana za jedną z wiodących uczelni prywatnych w kraju. Bardzo nietypowym momentem w historii miejscowości było wydarzenie, które miało miejsce 30 stycznia 1868 r. w pułtuską ziemię uderzył wielki meteoryt i rozpadł się na kilka tysięcy kawałków. Historyczne centrum znajduje się na wyspie utworzonej przez rozlewisko Narwi. Sercem Pułtuska jest wyłożony kocimi łbami rynek, najdłuższy tego typu we współczesnej Europie (400 m długości). Wznosi się przy nim jedna z najciekawszych budowli sakralnych Mazowsza bazylika mniejsza Zwiastowania NMP. Pochodzący z lat gotycki obiekt został w poł. XVI w. staraniem biskupa płockiego Andrzeja Noskowskiego przebudowany w stylu renesansowym (autorem projektu był Jan Baptysta Wenecjanin). Zwiedzających zachwyca przepiękny strop i dekoracja stiukowa nawy głównej. Nie wolno pominąć cennej kaplicy z 1554 r. (wzorowanej na monarszej kaplicy Zygmuntowskiej) z pięknym, renesansowym nagrobkiem biskupa Noskowskiego z 1561 r. dłuta Jana Marii Padovano. Wysokiej wartości artystycznej barokowe wyposażenie świątyni (w tym 16 ołtarzy i ambona w kształcie łodzi) pochodzi w większości z 1. ćwierci XVIII w. Stojąca obok kolegiaty dzwonnica z początku XVI w. została w latach przebudowana w stylu klasycystycznym. Na środku rynku wznosi się samotna wieża, pozostałość ratusza. Niższa jej część jest gotycka (początek XV w.), a wyższa, ośmioboczna renesansowa (1 poł. XVI w.). Smukła, ceglana konstrukcja jest obecnie siedzibą muzeum z eksponatami historycznymi i etnograficznymi ciekawostkami. Z siódmej kondygnacji budowli mierzącej ponad 30 m wysokości można podziwiać panoramę miasta. Po południowej stronie rynku, nad Narwią, w otoczeniu urokliwego parku, usytuowany jest dawny gotycki zamek biskupów płockich. W 1806 r. zatrzymał się tu Napoleon Bonaparte. Obiekt, który po licznych przebudowach zatracił cechy stylowe jest dziś użytkowany jako hotel i centrum konferencyjne Dom Polonii oraz Ośrodek Dokumentacji Wychodźstwa Polskiego. Obok niego, w widłach odnóg rzeki wznosi się renesansowa rotunda XVI-wieczna kaplica św. Marii Magdaleny (popularnie zwana Magdalenką), przebudowana w XVII i XVIII w. Ważną świątynią miasta jest dawny jezuicki kościół św. św. Piotra i Pawła. Wzniesiony w latach 70. XVI w., został rozbudowany po pożarze w 1646 r. i zniszczony w kolejnych pożogach. Znacznych rozmiarów, trzynawowy obiekt sakralny reprezentuje styl barokowy. Śladem tragicznych wydarzeń, które rozegrały się w 1945 r. (podczas bitwy o Pułtusk miasto został zburzone w 85%) jest położony w północnej części miasta cmentarz wojenny, kryjący szczątki niemal 17 tys. żołnierzy radzieckich. kościół św. św. Piotra i Pawła w Pułtusku Ważną świątynią Pułtuska jest dawny jezuicki kościół św. św. Piotra i Pawła. Wzniesiony w latach 70. XVI w., został rozbudowany po pożarze w 1646 r. i zniszczony w kolejnych pożogach. Znacznych rozmiarów, trzynawowy obiekt sakralny reprezentuje styl barokowy. Zamek biskupi w Pułtusku 2 / 5

3 Po po?udniowej stronie rynku, nad Narwi?, w otoczeniu urokliwego parku, usytuowany jest dawny gotycki zamek biskupów p?ockich. W 1806 r. w zamku zatrzyma? si? Napoleon Bonaparte. Obiekt, który po licznych przebudowach zatraci? cechy stylowe jest dzi? u?ytkowany jako hotel i centrum konferencyjne Dom Polonii oraz O?rodek Dokumentacji Wychod?stwa Polskiego. Do zamku wiedzie most wybudowany w 1618 r. na polecenie biskupa Henryka Firleja. Kaplica św. Marii Magdaleny w Pułtusku Obok zamku, w wid?ach odnóg Narwi (na dawnym podgrodziu) wznosi si? renesansowa kaplica-rotunda pw.?w. Marii Magdaleny (popularnie zwana Magdalenk?), wybudowana w 1538 r. dzi?ki fundacji biskupa Andrzeja Krzyckiego i przebudowana w XVII oraz XVIII w. Rotunda nakryta jest kopu?? z latarni?, a teren kaplicy otacza niewysoki mur. Jak wykaza?y badania, przed kilkuset laty ko?ció? sta? w otoczeniu cmentarza. kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Krasnem Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Krasnem został wybudowany w stylu późnogotyckim między 1570 i 1575 r. (z fundacji bp. Franciszka Krasińskiego) i przebudowany po kilkudziesięciu latach w stylu renesansowym. Ok r. obiekt został powiększony. Ta stosunkowo niewielka świątynia zwieńczona jest oryginalną, bogato zdobioną wieżą frontową. Budynek, zaprojektowany jako mauzoleum, kryje kilkadziesiąt nagrobków i epitafiów przedstawicieli rodu Krasińskich z XIV XIX w. (szczątki zmarłych przenoszono tu także z innych miejsc). Warto przyjrzeć się przede wszystkim nieco ekscentrycznemu, piętrowemu miejscu spoczynku dwóch kolejnych żon Jana Dobrogosta Krasińskiego. Poza cennymi przykładami rzeźby sepulkralnej nie sposób nie zwrócić uwagi na szczególnej urody iluzjonistyczną polichromię z 1747 r. pędzla lwowskiego malarza, Sebastiana Ecksteina. Prezentujące także wysoki poziom artystyczny barokowe wyposażenie kościoła pochodzi głównie z XVIII stulecia. park pałacowy w Krasnem XIX-wieczny pa?ac Krasi?skich zosta? zniszczony w czasie II wojny?wiatowej. Zachowa? si? natomiast 22-hektarowy park pa?acowy zaprojektowany na pocz?tku ubieg?ego wieku przez cenionego architekta krajobrazu Franciszka Szaniora (jego dzie?em jest m.in. sto?eczny Park Ujazdowski). Do tworzonego parku Ludwika i Adam Czartoryscy sprowadzili setki sadzonek ro?lin egzotycznych z Azji, Afryki i Ameryki. Mimo?e czas z dzie?em gospodarzy Krasnego nie obszed? si? zbyt?askawie, w parku wci?? znale?? mo?na wiele gatunków rzadkich ro?lin, a naturalna uroda tutejszego krajobrazu zach?ca do spacerów. Ambitniejsi piechurzy z pewno?ci? zechc? przemierzy? najd?u?sz? w kraju alej? grabow? maj?c? 1,5 km d?ugo?ci. 3 / 5

4 Stadnina Koni Krasne W Krasnem do dziś funkcjonuje założona w 1857 r. przez Ludwika Krasińskiego Stadnina Koni Krasne. Mieści się w zabytkowych budynkach gospodarczych (jak stajnie, maneż czy magazyny). Oferuje lekcje jazdy konnej lub przejażdżki bryczką. Obiecnie żyje tu ok. 120 koni. kościół Wniebowzięcia NMP w Przasnyszu Legenda głosi, że początki Przasnysza wiążą się z osobą młynarza Przaśnika. Ponoć uratował on życie księciu Konradowi, który podczas polowania zagubił się w tutejszych lasach. Wdzięczny władca miał nadać swemu wybawcy tytuł szlachecki i hojnie obdarować tutejszymi ziemiami. W źródłach historycznych Przasnysz pojawił się w XIII w., a do rangi miasta został podniesiony w 1427 r. W XVI w. Przasnysz był największym, po Warszawie i Płocku, miastem Mazowsza. Rozwój miasta zahamował pożar w 1613 r. oraz wojny XVII w. G?ówn??wi?tyni? miasta jest pochodz?cy z lat ko?ció? farny Wniebowzi?cia NMP. Jest to pó?nogotycka, jednonawowa budowla z nieco w??szym prezbiterium. Obok niej wznosi si? trójkondygnacyjna dzwonnica z XV-XVI w., rzadki na Mazowszu przyk?ad wolnostoj?cej dzwonnicy gotyckiej. W 1550 r. w?wi?tyni odby? si? chrzest urodzonego w pobliskim Rostkowie Stanis?awa Kostki, pó?niejszego kleryka zakonu jezuitów i?wi?tego (kanonizowany w 1726 r.), patrona polskich dzieci i ministrantów. W ko?cielnej kaplicy Kostków spocz?li rodzice oraz dwaj bracia?w. Stanis?awa. Kościół św. Jakuba i św. Anny w Przasnyszu Brat?w. Stanis?awa Kostki, Pawe? (chor??y ciechanowski), ufundowa? zespó? klasztorny bernardynów (obecnie pasjonistów). Klasztorny ko?ció??w. Jakuba i?w. Anny jest jednym z najpó?niejszych za?o?e? gotyckich na ziemiach polskich.?wi?tynia powsta?a w latach , gdy w wiod?cych o?rodkach?egnano renesans, stopniowo ust?puj?cy miejsca barokowi. Pó?nogotyckiej przasnyskiej?wi?tyni nie sposób odmówi? urody szczególnie efektownie prezentuj? si? szczyty nawy i kaplicy zdobione sterczynami i wimpergami. Od strony pó?nocnej do ko?cio?a przylega czworoboczna wie?a o wysoko?ci 32 m. Wewn?trz znajduje si? uznawany za cudowny obraz Matki Boskiej z Dzieci?tkiem znany jako Niepokalana Przewodniczka z Przasnysza. Warto te? zwróci? uwag? na barokowe nagrobki, w tym alabastrowy wizerunek Adriana Sztumskiego. S?siaduj?cy z ko?cio?em barokowy czteroskrzyd?owy obiekt z wirydarzem to dawny budynek klasztorny zbudowany mi?dzy 1637 a 1671 r. 4 / 5

5 Powered by TCPDF ( Wycieczka Nad Orzycem i W?gierk? uroki mazowieckiej prowincji Muzeum Historyczne w Przasnyszu Pragn?cym poszerzy? wiedz? na temat historii i?ycia codziennego dawnego Przasnysza, tutejszego handlu i rzemios?a, poleci? mo?na wizyt? w Muzeum Historycznym (oddzia? Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostro??ce). Poza pami?tkami zwi?zanymi z histori? miasta wart uwagi jest dzia? archeologiczny oraz zbiory etnograficzne. Więcej informacji znajdziesz 5 / 5