PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY KOBYLNICA

Transkrypt

1 SPIS TREŚCI 1. STRESZCZENIE OGÓLNA STRATEGIA POWIĄZANIA Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI CELE STRATEGICZNE I SZCZEGÓŁOWE STAN OBECNY I WIZJA NA PRZYSZŁOŚĆ Położenie i podział administracyjny Gminy Warunki klimatyczne na terenie Gminy Środowisko przyrodnicze na terenie Gminy Ludność Sytuacja gospodarcza Rynek pracy Infrastruktura komunalna Stan powietrza atmosferycznego Układ komunikacyjny Charakterystyka struktury budowlanej Zaopatrzenie w ciepło Zaopatrzenie w energię elektryczną Zaopatrzenie w paliwa gazowe Energia wód Energia wiatru Energia słoneczna Energia geotermalna Przykładowe inwestycje w zakresie poprawy efektywności energetycznej zrealizowane w Gminie Kobylnica Stowarzyszenie Gmin Przyjaznych Energii Odnawialnej Wizja Gminy IDENTYFIKACJA OBSZARÓW PROBLEMOWYCH METODYKA BAZOWEJ INWENTARYZACJI EMISJI CO BILANS EMISJI W ROKU BAZOWYM WSKAŹNIKI EMISJI CIEPŁO ENERGIA ELEKTRYCZNA TRANSPORT EMISJA W ROKU BAZOWYM W GMINIE KOBYLNICA PLAN DZIAŁAŃ NA RZECZ POPRAWY EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ I OGRANICZENIA EMISJI CO 2 W GMINIE KOBYLNICA DZIAŁANIA INWESTYCYJNE ZADANIA ZREALIZOWANE PRZEZ GMINĘ KOBYLNICA W LATACH ZADANIA PLANOWANE DO REALIZACJI PRZEZ GMINĘ KOBYLNICA W LATACH DZIAŁANIA POZAINWESTYCYJNE PODSUMOWANIE

2 6 ASPEKTY ORGANIZACYJNE I FINANSOWE REALIZACJI PLANU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ KOORDYNACJA I STRUKTURY ORGANIZACYJNE WSPÓŁPRACA Z INTERESARIUSZAMI FINANSOWANIE DZIAŁAŃ MONITORING DZIAŁAŃ RAPORTY ASPEKTY ORGANIZACYJNE I FINANSOWE REALIZACJI PLANU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ ZAŁĄCZNIKI DOKUMNETY STRATEGICZNE, AKTY PRAWNE DOKUMENTY ŹRÓDŁOWE

3 PODSTAWA OPRACOWANIA Podstawę formalną opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Kobylnica stanowi Uchwała Nr XLVI/440/2014 z dnia Rady Gminy Kobylnica w sprawie przyjęcia środków finansowych pochodzących z Funduszu Spójności na realizację zadania Opracowanie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Kobylnica w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, oraz umowa nr GPŚ-PA z dnia roku, zawarta pomiędzy Gminą Kobylnica, reprezentowaną przez Wójta Gminy Kobylnica Leszka Kulińskiego a firmą Argox Eco Energia, reprezentowaną przez Tomasza Jaremkiewicza. 5

4 1. STRESZCZENIE Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Kobylnica, finansowany w ramach IX Osi POIiŚ Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna działanie 9.3, został opracowany zgodnie ze szczegółowymi zaleceniami dotyczącymi struktury planu gospodarki niskoemisyjnej, opisanymi w Załączniku nr 9 do Regulaminu Konkursu nr 2/PO IiŚ/ 9.3/2013. Jako rok bazowy inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla przyjęto rok Jest to rok, dla którego uzyskano wiarygodne dane dotyczące zużycia energii na terenie gminy Kobylnica. Informacje te zawiera aktualny Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy Kobylnica na lata , w którym inwentaryzację zużycia nośników energii oparto na danych z roku Plan Gospodarki Niskoemisyjnej opracowano zgodnie z wytycznymi Porozumienia Burmistrzów, zawartymi w poradniku Jak opracować plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP). W dokumencie wykorzystano standardowe wskaźniki emisji zgodne z zasadami IPCC 1, które obejmują całość emisji dwutlenku węgla wynikającej z końcowego zużycia energii na terenie gminy, czyli zarówno emisje bezpośrednie ze spalania paliw w budynkach, instalacjach i transporcie, jak i emisje pośrednie towarzyszące produkcji energii elektrycznej, ciepła i chłodu wykorzystywanych przez mieszkańców gminy. W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji oszacowano emisję na terenie gminy Kobylnica w roku bazowym (rok 2013) na poziomie MgCO 2 /rok oraz zużycie energii GJ/rok. Opracowanie zawiera plan działań na rzecz poprawy efektywności energetycznej oraz ograniczenia emisji CO 2 w gminie Kobylnica. Działania te pogrupowano w następujące zadania: 1) Poprawa efektywności energetycznej budynków użyteczności publicznej na terenie gminy Kobylnica; 2) Poprawa efektywności systemu oświetlenia zewnętrznego na terenie gminy Kobylnica; 3) Modernizacja źródeł ciepła dla systemów ogrzewczych w budynkach mieszkalnych; 4) Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii; 1 Międzyrządowy Panel ds. Zmian Klimatu 6

5 5) Budowa instalacji do produkcji energii elektrycznej z OZE na potrzeby obiektów użyteczności publicznej na terenie Gminy Kobylnica; 6) Działania nieinwestycyjnie. Redukcja zużycia energii finalnej na terenie gminy w wyniku realizacji planowanych działań szacowana jest na ,1 GJ/rok, zaś ograniczenie emisji dwutlenku węgla na 3 268,02 Mg CO 2 /rok. Oznacza to roczną redukcję, w stosunku do roku bazowego, zużycia energii finalnej o 2.7% oraz emisji dwutlenku węgla o 4.67 %. Wzrost udziału energii pochodzącej z OZE szacowany jest na GJ/rok. Interpretując zapisy projektu Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata , należy stwierdzić, że dla działań realizowanych w ramach priorytetów inwestycyjnych realizujących cele tematyczne ochrony klimatu podstawą wsparcia będą dokumenty strategiczne gmin, spełniające wymogi strategii niskoemisyjnych. Aby gmina mogła pozyskać dofinansowanie na działania m.in. w zakresie termomodernizacji budynków, czy wdrażania OZE, musi posiadać Plan Gospodarki Niskoemisyjnej. Tak więc Plan Gospodarki Niskoemisyjnej to jeden z kluczowych dokumentów w gminie, która poważnie myśli o swoim rozwoju w najbliższych latach, szczególnie w kontekście wykorzystania funduszy UE

6 2. OGÓLNA STRATEGIA 2.1. POWIĄZANIA Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI Plan gospodarki niskoemisyjnej ma zapewnić i sprzyjać rozwojowi społecznogospodarczemu gminy. Nie może być w sprzeczności z uwarunkowaniami zewnętrznymi, w tym również globalnymi. Uwarunkowania globalne są punktem wyjścia do budowy planów w związku z: ograniczonością zasobów, w tym paliw kopalnych, określoną zdolnością środowiska do absorpcji zanieczyszczeń i potrzebami zapewnienia wysokiej jakości życia. Celem zrównoważonego wzrostu jest wspieranie przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną. Bardziej konkurencyjna i zrównoważona gospodarka z pewnością przyczyni się do wzrostu zatrudnienia i rozwoju możliwości rynkowych, w szczególności dzięki rozwojowi źródeł odnawialnych, efektywności energetycznej i efektywnego korzystania z zasobów. Polityka Unii Europejskiej odzwierciedla potrzebę stworzenia gospodarki niskoemisyjnej, co podkreślono w strategii Europa 2020, w pakiecie klimatycznoenergetycznym UE, w celu uczynienia z Europy światowego lidera w dziedzinie energii odnawialnej i technologii niskoemisyjnych. Zgodnie z pakietem klimatycznoenergetycznym do roku 2020 mają zostać osiągnięte następujące cele: redukcja emisji gazów cieplarnianych przynajmniej o 20% w stosunku do poziomów z 1990 roku, 20% energii zużytej w UE ma pochodzić ze źródeł odnawialnych, redukcja zużycia energii pierwotnej o 20% w stosunku do poziomów prognozowanych, co ma zostać zrealizowane poprzez podniesienie efektywności energetycznej. Zasada zrównoważonego rozwoju, której rozwój gospodarki niskoemisyjnej jest bezpośrednią realizacją zapisana jest w Konstytucji RP. W grudniu 2010 roku powstały założenia dla Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, który ma nie tylko uzasadnienie w realizacji międzynarodowych zobowiązań Polski i realizacji pakietu klimatyczno-energetycznego UE, ale również umożliwieniu Polsce odegrania aktywnej roli w wyznaczaniu europejskich i światowych celów redukcji emisji gazów cieplarnianych. 8

7 Na poziomie gmin mają również zastosowanie akty prawne takie jak: Krajowy plan działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych jest realizacją zobowiązania wynikającego z Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/08/WE; Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/WE z dnia 19 maja 2010 roku w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Dyrektywa zmierza do poprawności energetycznej budynków za pomocą dwóch typów instrumentów: regulacyjnych, ustanawiających minimalne wymagania pod względem jakości energetycznej budynków, informacyjnych, powstania informacji o parametrach jakości energetycznej budynków. Europa 2020 Europa 2020 to unijna strategia wzrostu na okres od 2010 do 2020 roku. W zmieniającym się świecie UE potrzebna jest inteligentna i zrównoważona gospodarka sprzyjająca włączeniu społecznemu. Europa 2020 wyznacza pięć celów dla UE w 2020 roku. Pierwszy z nich określa, że 75% osób w wieku lat powinno mieć pracę. Drugi wskazuje, iż na inwestycje w badania i rozwój powinniśmy przeznaczać 3% PKB Unii. Trzeci dotyczy zmian klimatu i zrównoważonego wykorzystania energii. Czwarty zakłada ograniczenie liczby uczniów przedwcześnie kończących edukację do poziomu poniżej 10% oraz określa, że co najmniej 40% osób w wieku powinno mieć wykształcenie wyższe. W ostatnim planuje się zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym o co najmniej 20 mln. Europejska polityka energetyczna Europejska Polityka Energetyczna (KOM(2007)1, Bruksela, dnia r.), zapewniając pełne poszanowanie praw państw członkowskich do wyboru własnej struktury wykorzystania paliw w energetyce, oraz do ich suwerenności w zakresie pierwotnych źródeł energii i w duchu solidarności między tymi państwami, dąży do realizacji następujących trzech głównych celów: zwiększenia bezpieczeństwa dostaw, zapewnienia konkurencyjności gospodarek europejskich i dostępności energii po przystępnej cenie, promowania równowagi ekologicznej i przeciwdziałania zmianom klimatu. 9

8 Główne cele Unii Europejskiej w sektorze energetycznym do 2020 roku to: osiągnięcia do roku 2020 udziału energii ze źródeł odnawialnych równego 20% całkowitego zużycia energii UE, zmniejszenia łącznego zużycia energii pierwotnej o 20% w porównaniu z prognozami na rok 2020, co oznacza poprawę efektywności energetycznej o 20%, obniżenie emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 20% w porównaniu z poziomami emisji z 1990 r. z możliwością podwyższenia tej wartości docelowej do 30% w przypadku osiągnięcia porozumienia międzynarodowego zobowiązującego inne państwa rozwinięte do zmniejszenia emisji w porównywalnym stopniu, a bardziej zaawansowane gospodarczo państwa rozwijające się do odpowiedniego udziału w tym procesie proporcjonalnie do ich odpowiedzialności za zmiany klimatyczne i do swoich możliwości, oraz dodatkowo zwiększenia do 10% udziału biopaliw w ogólnym zużyciu paliw w transporcie na terytorium UE. Dyrektywa 2012/27/UE Dyrektywa 2012/27/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 października 2012 roku w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE, ustanawia wspólne ramy działań na rzecz promowania efektywności energetycznej w UE dla osiągnięcia jej celu wzrostu efektywności energetycznej o 20% (zmniejszenie zużycia energii pierwotnej o 20%) do 2020 roku oraz utorowania drogi dla dalszej poprawy efektywności energetycznej po tym terminie. Ponadto, określa zasady opracowane w celu usunięcia barier na rynku energii oraz przezwyciężenia nieprawidłowości w funkcjonowaniu rynku. Przewiduje również ustanowienie krajowych celów w zakresie efektywności energetycznej na rok Skutkiem wdrożenia dyrektywy powinien być 17% wzrost efektywności energetycznej do 2020 roku, co stanowi wartość niższą niż 20% przewidziane w Pakiecie klimatycznoenergetycznym 20/20/20. Dyrektywa 2009/28/WE Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE związana jest z trzecim spośród celów pakietu klimatycznego. Celem działań przewidzianych w dyrektywie jest 10

9 osiągnięcie 20% udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto w Unii Europejskiej w 2020 roku, przy czym cel ten został przełożony na indywidualne cele dla poszczególnych państw członkowskich i w przypadku Polski wynosi on 15%. Dyrektywa zobowiązuje państwa członkowskie do opracowania i przyjęcia krajowych planów działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych. Dyrektywa 2009/72/WE Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/72/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej i uchylająca dyrektywę 2003/54/WE stanowi kolejny dokument promujący działania na rzecz liberalizacji krajowych rynków energii elektrycznej i gazu oraz ułatwiający utworzenie wspólnego rynku europejskiego. W dyrektywie zaproponowano szereg środków uzupełniających dotychczasowe przepisy w zakresie rynku wewnętrznego, m.in. dotyczące rozdziału działalności przedsiębiorstw związanych z wytwarzaniem energii od jej przesyłu, wzmocnienie roli regulatorów rynku energii, infrastruktury sieci energetycznych, w szczególności połączeń transgenicznych, jak również wzmocnienie pozycji konsumentów energii. Ustawa o efektywności energetycznej Ustawa o efektywności energetycznej określa ona krajowy cel, jakim jest 9% oszczędności energii do 2016 roku. Ustawa dokonuje wdrożenia dyrektywy 2006/32/WE. Określa m.in. zadania jednostek sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej oraz zasady uzyskania i umorzenia świadectwa efektywności energetycznej. W tym artykule koncentrujemy się na wybranych, naszym zdaniem kluczowych, wadach regulacji w zakresie głównych instrumentów prawnych osiągania krajowego celu oszczędności energii, tj. świadectw efektywności energetycznej (nazywanych także białymi certyfikatami) oraz zadań jednostek sektora publicznego. Ustawa określa obowiązki jednostek sektora publicznego w zakresie oszczędności energii. Jedynym istotnym jest zastosowanie co najmniej dwóch środków poprawy efektywności energetycznej spośród wymienionych w art. 10 ust. 2 ustawy, takich jak np. umowa o realizację przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej czy nabycie nowego urządzenia, instalacji lub pojazdu charakteryzujących się niskim zużyciem energii i niskimi kosztami eksploatacji. 11

10 Ustawa o charakterystyce energetycznej budynków We wrześniu 2014 roku ogłoszono Ustawę z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków. Ustawa stanowi transpozycję części postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków do krajowego porządku prawnego. Świadectwo charakterystyki energetycznej to dokument, który określa wielkość zapotrzebowania na energię niezbędną do zaspokojenia potrzeb związanych z użytkowaniem budynku lub lokalu, czyli energii na potrzeby ogrzewania, przygotowania ciepłej wody, wentylacji i klimatyzacji, a w przypadku budynków użyteczności publicznej również oświetlenia. Celem wprowadzenia obowiązku sporządzania świadectw jest promowanie budownictwa efektywnego energetycznie i zwiększanie świadomości społecznej w zakresie możliwości uzyskania oszczędności energii w budownictwie. Został również powołany zespół do spraw opracowania projektu krajowego planu mającego na celu zwiększenie liczby budynków o niskim zużyciu energii. Polityka energetyczna polski 10 listopada 2009 roku Rada Ministrów przyjęła dokument pod nazwą Polityka energetyczna Polski do 2030 roku. Dokument ten stanowi długoterminową strategię rozwoju sektora energetycznego, prognozę zapotrzebowania na paliwa i energię oraz program głównych działań wykonawczych do 2012 roku. Strategia energetyczna odpowiada na najważniejsze wyzwania stojące przed polską energetyką w perspektywie krótko i długoterminowej. Realizacja wskazanych w dokumencie rozwiązań ma na celu: zaspokojenie rosnącego zapotrzebowania na energię, rozwijanie infrastruktury wytwórczej i transportowej, zniwelowanie uzależnienia od zewnętrznych dostaw gazu ziemnego i ropy naftowej, wypełnienie międzynarodowych zobowiązań w zakresie ochrony środowiska. Polityka energetyczna Polski do 2030 r. określa sześć głównych kierunków rozwoju krajowej energetyki. Są to: poprawa efektywności energetycznej, wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii, dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej, 12

11 rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw, rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii, ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko. Każdemu z kierunków przypisano cele główne i szczegółowe, działania wykonawcze, sposób realizacji wraz z terminami oraz podmiotami odpowiedzialnymi. Założenia do Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej Opracowanie Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej wynika z potrzeby dokonania redukcji emisji gazów cieplarnianych i innych substancji wprowadzanych do powietrza we wszystkich obszarach gospodarki. Osiągnięcie efektu redukcyjnego powinno być powiązane z racjonalnym wydatkowaniem środków. Istotą Programu jest zapewnienie korzyści ekonomicznych, społecznych i środowiskowych płynących z działań zmniejszających emisje, osiąganych m.in. poprzez wzrost innowacyjności i wdrożenie nowych technologii, zmniejszenie energochłonności, utworzenie nowych miejsc pracy, a w konsekwencji sprzyjających wzrostowi konkurencyjności gospodarki. W Założeniach do Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej określony został cel główny jako Rozwój gospodarki niskoemisyjnej przy zapewnieniu zrównoważonego rozwoju kraju oraz cele szczegółowe: rozwój niskoemisyjnych źródeł energii, poprawa efektywności energetycznej, poprawa efektywności gospodarowania surowcami i materiałami, rozwój i wykorzystanie technologii niskoemisyjnych, zapobieganie powstawaniu oraz poprawa efektywności gospodarowania odpadami, promocja nowych wzorców konsumpcji, określające obszary, w których powinny zostać podjęte działania mające istotny wpływ na wymagane obniżenie poziomu emisyjności. Krajowy Plan Działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych W dniu 7 grudnia 2010 r. Rada Ministrów przyjęła dokument pn. Krajowy plan działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych. Dokument ten określa krajowe cele w zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych zużyte w sektorze transportowym, sektorze energii elektrycznej, sektorze ogrzewania i chłodzenia w 2020 roku, uwzględniając wpływ innych środków polityki efektywności energetycznej na końcowe zużycie energii 13

12 oraz odpowiednie środki, które należy podjąć dla osiągnięcia krajowych celów ogólnych w zakresie udziału OZE w wykorzystaniu energii finalnej. Dokument określa ponadto współpracę między organami władzy lokalnej, regionalnej i krajowej, szacowaną nadwyżkę energii ze źródeł odnawialnych, która mogłaby zostać przekazana innym państwom członkowskim, strategię ukierunkowaną na rozwój istniejących zasobów biomasy i zmobilizowanie nowych zasobów biomasy do różnych zastosowań, a także środki, które należy podjąć w celu wypełnienia stosownych zobowiązań wynikających z dyrektywy 2009/28/WE. Polityka klimatyczna Polski. Strategia redukcji emisji gazów cieplarnianych w Polsce do roku 2020 Dokument przyjęty przez Radę Ministrów 4 listopada 2003 roku wprowadził zapisy, które mają się przyczynić do spełnienia celu głównego jakim jest: Włączenie się Polski do wysiłków społeczności międzynarodowej na rzecz ochrony klimatu globalnego poprzez wdrażanie zasad zrównoważonego rozwoju, zwłaszcza w zakresie poprawy wykorzystania energii, zwiększania zasobów leśnych i glebowych kraju, racjonalizacji wykorzystania surowców i produktów przemysłu oraz racjonalizacji zagospodarowania odpadów, w sposób zapewniający osiągnięcie maksymalnych, długoterminowych korzyści gospodarczych, społecznych i politycznych. Cele i działania średniookresowe zarekomendowane w dokumencie objęły dalszą integrację polityki klimatycznej z polityką gospodarczą i społeczną. Natomiast cele i kierunki działań długookresowe (na lata i następne) wdrażają kolejne wytyczne dla redukcji wskaźników emisyjnych zaprezentowanych w Kioto (po roku 2012). Miks energetyczny dla terenów wiejskich Tereny wiejskie charakteryzują się specyficznymi problemami i potrzebami w obszarze energetyki. W gospodarstwach wiejskich zużywane są znaczne ilości energii. Jednak dostęp do źródeł energii jest na polskiej wsi znacznie utrudniony, a ponadto na wsi świadomość ekologiczna utrzymuje się na ogół na stosunkowo niskim poziomie. Między innymi z tych powodów polska wieś używa na ogół tradycyjnych, wysokoemisyjnych paliw, głównie węgla i drewna. Na polskiej wsi występuje jeszcze jedno niebezpieczne zjawisko. Często, poza węglem i drewnem, w domowych piecach spalane są różnego rodzaju odpadki. Niektóre z nich są źródłem jeszcze większych zanieczyszczeń dla środowiska niż węgiel. W związku z powyższym polityka energetyczna dla terenów wiejskich powinna opierać się na trzech, niżej przedstawionych, filarach: 14

13 rozproszenie i dywersyfikacja źródeł energii, miks technologii gazowych z energią odnawialną, efektywne technologie. Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Kobylnica wykazuje spójność z opisanymi dokumentami strategicznymi międzynarodowymi i krajowymi, oraz jest zgodny z poniższymi dokumentami strategicznymi opracowanymi na poziomie regionalnym i lokalnym. Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego - Pomorskie 2020 Strategia rozwoju województwa jest dokumentem strategicznym, wyznaczającym główne kierunki rozwoju regionu. Jest to podstawowe narzędzie prowadzonej przez samorząd województwa polityki regionalnej. Strategia stanowi ważny element polityki regionalnej - uwzględnia zapisy dokumentów krajowych oraz zasady europejskiej polityki regionalnej. Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego Pomorskie 2020 została przyjęta uchwałą nr 458/XXII/12 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 24 września 2012 roku. Dokument określił wizję województwa pomorskiego w 2020 roku jako regionu: trwałego wzrostu, w którym uruchamiane i wykorzystywane są zróżnicowane potencjały terytorialne dla wzmocnienia i równoważenia procesów rozwojowych, unikatowej pozycji, dzięki aktywności społeczeństwa obywatelskiego, silnemu kapitałowi społecznemu i intelektualnemu, racjonalnemu zarządzaniu zasobami środowiska, gospodarczemu wykorzystaniu potencjału morza oraz inteligentnym sieciom infrastrukturalnym i powszechnemu stosowaniu technologii ekoefektywnych, będącego liderem pozytywnych zmian społecznych i gospodarczych w Polsce i w obszarze Południowego Bałtyku. Program Ochrony Środowiska Województwa Pomorskiego na lata z perspektywą do roku 2020 (POŚ) Wojewódzkie programy ochrony środowiska realizują założenia polityki ekologicznej państwa. POŚ województwa przyjęty został uchwałą nr 528/XXV/12 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 21 grudnia 2012 roku. Przedmiotowy dokument diagnozuje stan środowiska naturalnego województwa pomorskiego, wskazuje cele, kierunki działań oraz zadania, których realizacja przyniesie poprawę jego stanu i przyczyni się do ochrony jego zasobów zarówno biotycznych jak i abiotycznych. Program ustanowił 4 cele perspektywiczne, pełniące rolę osi priorytetowych, które wyznaczają grupy celów realizacyjnych. Plan gospodarki niskoemisyjnej gminy Kobylnica 15

14 będzie wpisywał się w następujące cele i kierunki działań w zakresie ochrony powietrza i odnawialnych źródeł energii: cel I-2 Osiągnięcie i utrzymywanie standardów jakości środowiska, wpływających na warunki zdrowotne; cel II-1 Kształtowanie u mieszkańców województwa pomorskiego postaw i nawyków proekologicznych oraz poczucia odpowiedzialności za stan środowiska; cel II-2 Aktywizacja rynku do działań na rzecz środowiska, zwiększanie roli ekoinnowacyjności w procesie rozwoju regionu; cel IV-3 Wspieranie wytwarzania i wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych: cel IV-4 Rozbudowa efektywnych systemów produkcji i dystrybucji energii, optymalizacja jej zużycia oraz ograniczenie niekorzystnych oddziaływań energetyki na środowisko. Program ochrony powietrza dla strefy pomorskiej, w której został przekroczony poziom dopuszczalny pyłu zawieszonego PM10 oraz poziom docelowy benzo(α)pirenu Program ochrony powietrza jest dokumentem przygotowanym w celu określenia działań, których realizacja ma doprowadzić do osiągnięcia wartości dopuszczalnych lub docelowych substancji w powietrzu. Wskazanie właściwych działań wymaga zidentyfikowania przyczyn ponadnormatywnych stężeń oraz rozważenia możliwych sposobów ich likwidacji. Jest elementem polityki ekologicznej regionu, stąd zaproponowane w nim działania muszą być zintegrowane z istniejącymi planami, programami, strategiami, a tym samym wpisywać się w realizację celów makroskalowych oraz celów regionalnych i lokalnych. Konieczne jest przy tym uwzględnienie uwarunkowań gospodarczych, ekonomicznych i społecznych. Dokument został przyjęty uchwałą nr 753/XXXV/13 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 25 listopada 2013 r. Podstawowymi działaniami wskazanymi w Programie do realizacji na terenie całej strefy pomorskiej są: Ograniczenie emisji z indywidualnych systemów grzewczych poprzez stworzenie i realizację systemu zachęt do ich likwidacji lub wymiany na niskoemisyjne we wskazanych miastach i gminach strefy. Rozwój sieci gazowych w celu umożliwienia większej liczbie ludności wykorzystania tego niskoemisyjnego paliwa. Uwzględnianie w planach zagospodarowania przestrzennego wymogów dotyczących zaopatrywania mieszkań w ciepło z nośników niepowodujących 16

15 nadmiernej emisji zanieczyszczeń z indywidualnych systemów grzewczych oraz projektowanie linii zabudowy uwzględniając zapewnienie przewietrzania" miasta ze szczególnym uwzględnieniem terenów o gęstej zabudowie oraz zwiększenie powierzchni terenów zielonych (nasadzanie drzew i krzewów). Działania prewencyjne na poziomie wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Uwzględnianie konieczności ograniczania emisji zanieczyszczeń do powietrza szczególnie pyłu zawieszonego i benzo(α)pirenu na etapie wydawania decyzji środowiskowych. Kontrola gospodarstw domowych w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi. Działania promocyjne i edukacyjne (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje). Ponadto podkreśla się konieczność redukcji tzw. niskiej emisji. Plan gospodarki niskoemisyjnej jest w pełni skorelowany z Programem ochrony powietrza. Wszystkie działania przewidziane w Planie zostały zweryfikowane pod względem zgodności z Programem oraz wpływu na realizację założonych w nim celów. Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy Kobylnica Celem opracowania dokumentu jest diagnoza obecnych potrzeb energetycznych i sposób ich zaspokajania na terenie gminy, określenie potrzeb energetycznych oraz źródeł ich pokrycia do 2025 roku z uwzględnieniem planowanego rozwoju gminy. Projekt założeń zawiera: ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych, możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych, możliwości stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej, zakres współpracy z innymi gminami. 17

16 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kobylnica W dokumencie tym podjęta została tematyka ochrony środowiska naturalnego, w tym ochrony powietrza. Mając na względzie, że podstawowymi źródłami emisji zanieczyszczeń do atmosfery są źródła cieplne dostarczające energię cieplną do budynków mieszkalnych, obiektów produkcyjnych, usługowych oraz transport, oparte o konwencjonalne nośniki energii cieplnej, powinno się wziąć pod uwagę np. oparcie gospodarki energetycznej gminy o źródła niskoemisyjne. W związku z tym, że zgodnie ze Studium, ochrona powietrza na terenie gminy Kobylnica będzie przeprowadzana poprzez zastosowanie technologii eliminujących szkodliwe emisje, zapisy Planu gospodarki niskoemisyjnej są z nim zbieżne. Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Kobylnica na lata Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Kobylnica stanowi podstawowy planistyczny dokument opisujący planowany rozwój gminy. Dokument systematyzuje dotychczasowe działania oraz w zakresie długoterminowym pozwala określić wizję gminy w przyszłości, określa cele rozwojowe, pozwala na analizę zasobów, funduszy i czasu potrzebnych na ich realizację oraz sposób i stopień zaangażowania poszczególnych podmiotów w ich realizację. Plan gospodarki niskoemisyjnej wpisuje się w założenia dokumentu strategicznego, gdyż działania wskazane do realizacji w PGN wpłyną na poprawę stanu powietrza na terenie gminy, co przełoży się na jakość życia jej mieszkańców CELE STRATEGICZNE I SZCZEGÓŁOWE Cel strategiczny Celem strategicznym gospodarki niskoemisyjnej Gminy jest redukcja emisji dwutlenku węgla (CO 2 ) o 4,67 % do 2020 roku, poprzez redukcję zużycia energii finalnej o 2,7%, w stosunku do roku bazowego (2013 roku) oraz zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w wytwarzaniu energii na terenie Gminy Cele szczegółowe 1) Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza pochodzących z indywidualnych systemów ogrzewania budynków mieszkalnych. 18

17 2) Zmniejszenie energochłonności budynków poprzez termomodernizację budynków istniejących oraz promowanie budownictwa energooszczędnego i pasywnego. 3) Poprawa efektywności energetycznej oświetlenia zewnętrznego poprzez modernizację systemów, wymianę punktów oświetleniowych na ledowe, wprowadzeniem systemów redukcji mocy i zarządzania energią. 4) Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w ogólnym bilansie energetycznym Gminy w tym poprzez wspieranie rozwoju instalacji opartych na systemach fotowoltaicznych. 5) Zwiększanie świadomości ekologicznej społeczeństwa poprzez promocję działań związanych z poprawą efektywności wykorzystania energii, redukcją emisji zanieczyszczeń oraz wykorzystaniem OZE kierowana do sektora mieszkaniowego, przedsiębiorców, dzieci i młodzieży. 6) Przeciwdziałanie instalowaniu wysokoemisyjnych źródeł energii m.in. poprzez uwzględnianie w ramach polityki zagospodarowania przestrzennego Gminy nakazu stosowania ogrzewania niskoemisyjnego w nowych budynkach. 7) Stosowanie systemu zielonych zamówień publicznych STAN OBECNY I WIZJA NA PRZYSZŁOŚĆ Położenie i podział administracyjny Gminy Rys. 1. Powiaty województwa pomorskiego Źródło: Rys. 2. Gminy powiatu słupskiego Źródło: 19

18 Gmina wiejska Kobylnica położna jest na zachodnim skraju województwa pomorskiego, w powiecie słupskim. Lokalizację gminy na tle województwa pomorskiego oraz powiatu słupskiego przestawiono na Rys. 1 i Rys. 2. Gmina ma powierzchnię km 2. Z gminą Kobylnica sąsiadują: od zachodu gminy wiejskie Postomino i Sławno, należące do powiatu sławieńskiego w województwie zachodniopomorskim, od północy miasto Słupsk i gmina wiejska Słupsk, od wschodu gmina wiejska Dębnica Kaszubska, od południa gminy wiejskie Kępice oraz Trzebielino, należąca do powiatu bytowskiego. Na terenie gminy Kobylnica znajduje się 39 miejscowości. Gmina podzielona jest na 25 sołectw: Bolesławice, Bzowo, Kobylnica, Komiłowo, Komorczyn, Kończewo, Kruszyna, Kuleszewo, Kwakowo, Lubuń, Lulemino, Łosino, Płaszewo, Reblino, Runowo Sławieńskie, Sierakowo, Słonowice, Słonowiczki, Sycewice, Ścięgnica, Widzino, Wrząca, Zagórki, Zębowo, Żelkówko Warunki klimatyczne na terenie Gminy Gmina Kobylnica położona jest w części północnopomorskiej krainy klimatycznej, w zasięgu strefy klimatu umiarkowanego przejściowego pomiędzy odmianą kontynentalną i oceaniczną, z wyraźnymi wpływami Bałtyku. Do charakterystycznych cech klimatu tego typu należy duża zmienność stanów pogody oraz termiczne złagodzenie pór roku. Średnia temperatura roczna powietrza w północnej części gminy wynosi 7,5 C. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec z 17 C, a najchłodniejsze miesiące to styczeń (-1,3 C) i luty (-1,2 C). Długość okresu wegetacyjnego wynosi 214 dni i trwa od około 12 kwietnia do około 10 listopada. Długość okresu bezprzymrozkowego wynosi dni. Południowa, najwyżej położona część gminy, cechuje się większą surowością klimatu niż część północna. Średnia roczna temperatura powietrza mieści się w granicach 6,5-7 C. Najniższa temperatura przypada na luty (-3-3,5 C), najwyższa na lipiec (16 C). Ciepły i pogodny jest wrzesień oraz październik, natomiast okres zimowy wynosi około dni. Liczba dni z pokrywą śnieżną jest największa wśród krain klimatycznych dzielnicy pomorskiej i wynosi dni. Okres wegetacyjny trwa tu około 208 dni. 20

19 Gmina znajduje się w rejonie o wysokich rocznych sumach opadów atmosferycznych. Średnie roczne sumy opadów w części północnej sięgają powyżej 750 mm. Miesiącem najobfitszym w opady atmosferyczne jest lipiec (90 mm). Obszar gminy Kobylnica należy do regionu Polski gdzie występują najwyższe, poza górami, prędkości wiatru, o czym świadczy wyjątkowo wysoka liczba dni z wiatrem silnym, powyżej 10 m/s, i bardzo silnym, powyżej 15 m/s. Jednak średnia roczna prędkość wiatru jest raczej niska i wynosi około 5 m/s. Wiatry wieją na ogół z kierunku południowo - zachodniego (21,2%) Środowisko przyrodnicze na terenie Gminy Na wysoczyznach północnej i środkowej części gminy dominuje krajobraz pól uprawnych. Występowanie żyznych gleb wpłynęło na znaczne zmniejszenie udziału terenów leśnych w ogólnej powierzchni tego obszaru. Lasy na terenie gminy Kobylnica zajmują ha, zaś wskaźnik lesistości wynosi 31,6%. Na terenie gminy Kobylnica utworzono obszary Natura 2000: Dolina Słupi, Dolina Wieprzy i Studnicy. Formy ochrony przyrody w gminie pokazano na Rys. 3. Rys. 3. Ochrona przyrody w gminie Kobylnica Źródło: Urząd Gminy Kobylnica 21

20 Dolina Słupi (Rys. 4 i 5) to obszar specjalnej ochrony ptaków o powierzchni ha, obejmujący swoim zasięgiem gminy: Borzytuchom, Bytów, Czarna Dąbrówka, Dębnica Kaszubska, Kobylnica Kołczygłowy, Parchowo, Trzebielino oraz miasto Słupsk. Obszar pokrywa się z Parkiem Krajobrazowym Dolina Słupi. Rys. 4. Dolina Słupi Źródło: wrotapomorza.pl Rys. 5. Żurawie w Dolinie Słupi Źródło: dolinaslupi.pl Ludność Jednym z podstawowych czynników wpływających na rozwój jednostek samorządu terytorialnego jest sytuacja demograficzna oraz perspektywy jej zmian. Należy zwrócić uwagę, iż przyrost liczby ludności oznacza przyrost liczby konsumentów, a zatem wzrost zapotrzebowania na energię i jej nośniki. Gminę w 2013 roku zamieszkiwało mieszkańców. Zestawienie liczby ludności w poszczególnych miejscowościach gminy w wybranych latach zawiera Tabela 1. Tabela 1. Liczba mieszkańców w miejscowościach gminy Kobylnica Nazwa miejscowości Liczba mieszkańców Bolesławice Bzowo Ciechomice Dobrzęcino Giełdoń

21 Nazwa miejscowości Liczba mieszkańców Kczewo Kobylnica Komiłowo Komorczyn Kończewo Kruszyna Kuleszewo Kwakowo Lubuń Lulemino Łosino Maszkowo Miedzno Płaszewo Reblinko Reblino Rozłęka Runowo Sławieńskie Sierakowo Słupskie Słonowice Słonowiczki Sycewice Ścięgnica Widzino Wrząca Zagórki Zajączkowo Zbyszewo

22 Nazwa miejscowości Liczba mieszkańców Zębowo Żelki Żelkowiec Żelkówko RAZEM Źródło: Wykaz ludności gminy Kobylnica, Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Kobylnica Gęstość zaludnienia w gminie Kobylnica w 2013 roku wyniosła 45 osób na km 2, przy średniej wojewódzkiej wynoszącej 125 osób. Gmina Kobylnica jest drugim co do gęstości zaludnienia obszarem wiejskim w powiecie słupskim. Gęstość zaludnienia w pozostałych wiejskich gminach powiatu słupskiego wynosi od 62 mieszkańców na km 2 w gminie Słupsk do 13 osób w gminie Smołdzino Podobnie jak w całym kraju, społeczeństwo gminy starzeje się. W 2003 roku 11,72% ludności gminy osiągnęło wiek poprodukcyjny, w 2013 odsetek ten wzrósł do 12,86%. Tabela 2. Ludność według grup ekonomicznych w latach 2004, 2007, 2010 i 2013 Rok liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS W ciągu ostatniego dziesięciolecia, wbrew ogólnopolskiej tendencji, liczba mieszkańców gminy Kobylnica ulegała stałemu wzrostowi (Rys. 6). W tym okresie liczba mieszkańców gminy wzrosła o 16,43%. 24

23 Rys. 6. Liczba mieszkańców gminy Kobylnica w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Zjawiskami społecznymi, które mają wpływ na zmiany w liczbie ludności są urodzenia, zgony i migracje. Przyrost naturalny w gminie w latach rokrocznie był dodatni (Rys. 7). Na rzeczywisty przyrost liczby mieszkańców wpływ miały migracje, charakteryzujące się na coroczną przewagą zameldowań nad wmeldowaniami (Rys. 8) urodzenia zgony

24 Rys. 7. Ruch naturalny ludności w gminie Kobylnica w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS zameldowania wymeldowania Rys. 8. Migracje ludności w gminie Kobylnica w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Prognozę liczby ludności dla gminy Kobylnica przyjęto zgodnie z danymi zawartymi w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kobylnica, w którym to dokumencie przeanalizowano dwa warianty: średnio optymistyczny oraz optymistyczny. Zgodnie z prognozą średnio optymistyczną liczba mieszkańców gminy w 2035 roku wyniesie osoby, zaś według prognozy optymistycznej osób. W dokumencie stwierdzono, że rozwój gminy następuje według stanu pośredniego pomiędzy wariantami optymistycznym a średnio optymistycznym. Na tej podstawie w niniejszym opracowaniu założono prognozę demograficzną dla gminy Kobylnica, stanowiącą średnią arytmetyczną obu wymienionych wyżej wariantów (Rys. 9). Zgodnie z tą prognozą liczba ludności w gminie w 2020 roku powinna wynieść osoby, w 2030 roku osób, zaś 2035 roku osób. Oznacza to wzrost liczby mieszkańców w stosunku do 2014 roku odpowiednio o 3,66%, 13,16% i 17,72%. 26

25 Rys. 9. Prognoza liczby ludności gminy Kobylnica do roku 2035 Źródło: opracowanie własne Sytuacja gospodarcza Z uwagi na korzystne warunki przyrodniczo-glebowe, Kobylnica jest gminą o charakterze rolniczym. Najlepsze gleby uprawne oraz jednocześnie największe areały gruntów rolnych występują w północnej i środkowej części gminy. W miarę przesuwania się na południe, jakość gleb pogarsza się zaś udział upraw rolnych maleje na korzyść upraw leśnych. Wśród gruntów ornych największy obszar zajmują kolejno gleby klas: IVa, IIIb i IVb. Trwałe użytki zielone są słabszej jakości przeważają gleby klasy IV i V. Rolnictwo, z uwagi na zajmowaną przestrzeń oraz znaczenie gospodarcze, jest podstawową funkcją w gminie. Na terenie gminy działalność rolniczą prowadzi 7 spółek. Obok nich gospodarują gospodarstwa indywidualne. Według danych Urzędu Gminy Kobylnica (stan na koniec 2013 roku) na terenie gminy znajdowało się 824 gospodarstwa indywidualne powyżej 1 ha użytków rolnych, w tym: 1 do 5 ha gospodarstw, 5 do 10 ha gospodarstw, 10 do 15 ha - 53 gospodarstwa, powyżej 15 ha gospodarstw. Na terenie gminy nie uprawia się roślin na cele energetyczne. 27

26 Na terenie gminy prowadzona jest hodowla trzody chlewnej, bydła mlecznego i opasowego oraz drobiu. Zgodnie z danymi Powszechnego Spisu Rolnego 2010 w 187 gospodarstwach utrzymywane były zwierzęta gospodarskie, zaś pogłowie inwentarza ogółem w gminie liczone w sztukach dużych wyniosło 4057 SD. Produkty rolne wytworzone na terenie gminy skupowane są przez różnorodne podmioty gospodarcze i przeznaczane na rynek lub do przetwórstwa. Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie gminy Kobylnica systematyczne wzrasta. Przeważającą część stanowią podmioty zatrudniające do 9 pracowników (Tabela 3). Tabela 3. Podmioty gospodarki narodowej w gminie wg klas wielkości w 2013 roku Razem i więcej Źródło: GUS Największe zgrupowanie handlu, rzemiosła i usług ma miejsce w Kobylnicy, Bolesławicach, Sycewicach, Łosinie i Widzinie, gdzie funkcjonuje około 140 obiektów handlowo-usługowych, z czego około 100 w Kobylnicy Rynek pracy W 2013 roku liczba osób pracujących w gminie Kobylnica wyniosła 2 297, zaś liczba. liczba bezrobotnych zarejestrowanych 639 osób. Poniżej (Rys. 10) pokazano zmienność liczby pracujących oraz bezrobotnych w latach w gminie Kobylnica. 28

27 3 000 pracujący bezrobotni Infrastruktura komunalna Rys. 10. Pracujący oraz bezrobotni w gminie Kobylnica Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Potrzeby mieszkańców gminy Kobylnica w zakresie zaopatrzenia w wodę oraz odbiór nieczystości zaspokajane są przez Wodociągi Słupsk Sp. z o.o. Gmina Kobylnica jest współwłaścicielem spółki. Ścieki z terenu gminy Kobylnica oczyszczane są w oczyszczalni ścieków w Słupsku. Na terenie gminy z sieci wodociągowej korzystają osoby, czyli 90.2% ogółu mieszkańców (dane z 2013 roku), zaś z sieci kanalizacyjnej osoby (66.2%) Stan powietrza atmosferycznego Ocena jakości powietrza atmosferycznego na terenie Gminy Kobylnica (podobnie jak w całym kraju), opiera się na pomiarach stężeń zanieczyszczeń występujących w powietrzu. Pomiary wykonywane są na stacjach pomiarowych automatycznych i/lub manualnych. Głównym zanieczyszczeniem powietrza w województwie pomorskim jest emisja antropogeniczna, pochodząca z działalności przemysłowej (emisja punktowa), z sektora bytowego (emisja powierzchniowa) oraz z komunikacji (emisja liniowa). Wskutek ich oddziaływania do atmosfery dostają się szkodliwe związki takie jak: dwutlenek siarki, dwutlenek węgla, tlenek węgla, tlenki azotu, pyły, sadza i wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne. 29

28 Przeważający na terenie powiatu słupskiego typ zabudowy wiejskiej warunkuje występowanie zanieczyszczeń głównie z indywidualnych systemów grzewczych, tzw. niskiej emisji. Paleniska domowe ogrzewane paliwami stałymi oraz lokalne kotłownie są źródłami emisji do powietrza, między innymi pyłów drobnodyspersyjnych, trwałych zanieczyszczeń organicznych i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, w tym bezno(α)pirenu. Wysokie stężenia benzo(α)pirenu odnotowywane są w okresie grzewczym, latem poziomy spadają praktycznie do zera. Emitowane substancje kumulują się wokół miejsc powstawania, powodując wysokie stężenia na poziomie przygruntowym. Dlatego też tak ważnym przedsięwzięciem jest wspieranie szeroko pojętych procesów termomodernizacji, w tym wymiany instalacji grzewczych. Ważnym zadaniem, umożliwiającym ograniczenie niskiej emisji jest również rozbudowa sieci gazowniczej, a także zwiększanie udziału technologii opartych na odnawianych źródłach energii. Do stopniowej poprawy jakości powietrza prowadzi także wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców. Głównym czynnikiem zagrażającym czystości powietrza na obszarze gminy jest emisja zanieczyszczeń powstających podczas produkcji energii cieplnej, głównie w kotłowniach indywidualnych, emisja pochodząca z pojazdów samochodowych, emisja z zakładów przemysłowych, w tym również zlokalizowanych poza granicami gminy. Transport drogowy emituje najwięcej tlenków azotu, pyłu zawieszonego i benzenu w okresie całego roku. Syntetycznie wyniki raportu WIOŚ za 2015 r. prezentuje poniższa tabela. Tabela 4. Poziom zanieczyszczeń na terenie województwa pomorskiego (strefa pomorska) Rodzaj zanieczyszczenia powietrza Wynik Dwutlenek azotu (NO 2 ) Klasa A co oznacza, że na terenie województwa nie wystąpiło w 2015 r. zagrożenie przekroczenia dopuszczalnych stężeń ustalonych dla dwutlenku azotu w powietrzu. Dwutlenek siarki (SO 2 ) Klasa A, co oznacza, że na terenie województwa nie wystąpiło w 2015 r. zagrożenie przekroczenia dopuszczalnych stężeń ustalonych dla dwutlenku siarki w powietrzu. Tlenek węgla (CO) Klasa A, co oznacza, że na terenie województwa nie wystąpiło w 2015 r. zagrożenie przekroczenia dopuszczalnych stężeń ustalonych dla tlenku węgla w powietrzu. Benzen (C 6 H 6 ) Klasa A, co oznacza, że na terenie województwa nie wystąpiło w 2015 r. zagrożenie przekroczenia dopuszczalnych stężeń ustalonych dla benzenu w powietrzu. Ozon (O 3 ) Klasa A za 2015 r. Klasa D2 - niedotrzymane poziomy dla ozonu w przypadku celu długoterminowego (2020 r.) Pył zawieszony o średnicy ziaren poniżej 10 µm (PM10) Klasa C co oznacza, że na terenie województwa przekroczony został średnioroczny poziom dopuszczalny PM10. Pył zawieszony o średnicy ziaren poniżej 2.5 µm (PM2.5) Klasa A za 2015 r. Klasa C1 - niedotrzymane poziomy dla PM2.5 w przypadku celu długoterminowego (2020 r.) 30

29 Ołów (Pb) Kadm (Cd) Nikiel (Ni) Arsen (As) Benzo(α)piren (B(α)P) Klasa A co oznacza, że na terenie województwa nie wystąpiło zagrożenie przekroczenia wartości dopuszczalnej, ustalonej dla ołowiu w powietrzu. Klasa A co oznacza, że na terenie województwa nie wystąpiło zagrożenie przekroczenia wartości docelowej ustalonej dla kadmu w powietrzu. Klasa A co oznacza, że na terenie województwa nie wystąpiło zagrożenie przekroczenia wartości docelowej, ustalonej dla niklu w powietrzu. Klasa A co oznacza, że na terenie województwa nie wystąpiło zagrożenie przekroczenia wartości docelowej ustalonej dla arsenu w powietrzu. Klasa C co oznacza, że na terenie województwa wystąpiło przekroczenie wartości docelowej ustalonej dla B(a)P w powietrzu. Źródło: Opracowanie na podstawie POŚ Gminy Kobylnica na lata z perspektywą do 2025 roku Na terenie Gminy Kobylnica nie odnotowano przekroczeń zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego. Z Programu ochrony powietrza dla strefy pomorskiej na lata z perspektywą na lata następne określony ze względu na przekroczenia dopuszczalnego poziomu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM 2,5 (zgodnie z załącznikiem nr 1 do Uchwały Nr 158/XIII/15 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 26 października 2015 roku wynika, że na terenie Gminy Kobylnica średnie stężenie roczne pyłu zawieszonego PM 2,5 (25 µg/m 3 ) pochodzące z łącznej emisji wszystkich typów, na terenie strefy pomorskiej, nie został przekroczony. Poziom dopuszczalny został przekroczony w następujących miastach: Kościerzynie, Starogardzie Gdańskim, Rumi oraz w Ustce Układ komunikacyjny Przez obszar gminy Kobylnica przebiegają główne szlaki komunikacji o znaczeniu międzynarodowym i krajowym (Rys. 11, Tabela ). Przez obszar gminy Kobylnica przebiegają dwie drogi krajowe stanowiące układ nadrzędny komunikacji drogowej: droga krajowa nr 6 o funkcji międzyregionalnej, położona w ciągu drogi międzynarodowej E-28 (Szczecin - Słupsk - Gdańsk); droga krajowa nr 21 o funkcji ponadregionalnej (Poznań - Szczecinek - Miastko - Słupsk - Ustka). Przez południowo-zachodni skraj gminy Kobylnica przebiega droga wojewódzka stanowiąca uzupełnienie nadrzędnego komunikacji drogowej: droga wojewódzka nr 209 o funkcji regionalnej (Warszkowo - Suchorze - Bytów). Sieć dróg powiatowych obejmuje 13 odcinków dróg, które w większości stanowią układ podstawowy. Na terenie gminy drogi te są podstawowym łącznikiem z drogami krajowymi i wojewódzkimi. 31

30 Rys. 11. Układ komunikacyjny gminy Kobylnica Źródło: Urząd Gminy Kobylnica Sieć dróg gminnych, które w większości stanowią układ uzupełniający, obejmuje około 139 km dróg o bardzo zróżnicowanym standardzie. W połączeniu z siecią dróg powiatowych zapewniają obsługę lokalną. Grupa ta obsługuje głównie związki pomiędzy siedliskami i drogami wyższych klas. Ponadto, łącznie z drogami wewnętrznych dojazdowych zapewnia także dojazdy do terenów rolnych, łąk i lasów. Tabela 5. Wykaz długości dróg w gminie Kobylnica Droga Ogółem [km] drogi krajowe (DK 6 i DK21) droga wojewódzka (DW 209) drogi powiatowe drogi gminne drogi wewnętrzne Razem Źródło: Urząd Gminy Kobylnica - Plan Rozwoju Sieci Drogowej na terenie Gminy Kobylnica na lata Przez teren gminy przebiegają dwie linie kolejowe, zapewniające obsługę pasażerską dużej grupie mieszkańców gminy: 32

31 zelektryfikowana pierwszorzędna, o znaczeniu państwowym, linia nr 202 Gdańsk - Stargard Szczeciński; linia nr 405 Piła - Ustka. Obsługę ludności w zakresie lokalnych przewozów pasażerskich świadczą stacja w Reblinie i przystanek w Sycewicach na linii nr 202 oraz przystanki osobowe w Kobylnicy, Widzinie, Słonowicach i Wrzącej na linii nr 405. W zakresie przewozów dalekobieżnych mieszkańców gminy obsługują stacje w Słupsku i Sławnie Charakterystyka struktury budowlanej Zgodnie z danymi GUS zasoby mieszkaniowe na terenie gminy Kobylnica w 2013 roku wynosiły mieszkań w budynkach (Rys. 12). Powierzchnia użytkowa budynków mieszkalnych była równa m 2. Udział budownictwa wielorodzinnego wynosi około 20%. Budynki wielorodzinne występują głównie we wsiach, w których znajdowały się tzw. sektory mieszkaniowe byłych PGR powierzchnia użytkowa mieszkania Rys. 12. Zasoby mieszkaniowe w gminie Kobylnica Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS 0 Na podstawie danych Urzędu Gminy Kobylnica liczbę budynków mieszkalnych na terenie gminy w roku 2013 określono na

32 Tabela 6. Liczba budynków mieszkalnych w miejscowościach gminy Kobylnica Miejscowość Liczba budynków Miejscowość Liczba budynków Bolesławice 113 Płaszewo 31 Bzowo 33 Reblino 80 Dobrzęcino 23 Runowo Sławieńskie 35 Giełdoń 24 Sierakowo 47 Kobylnica 926 Słonowice 41 Komiłowo 16 Słonowiczki 11 Komorczyn 28 Sycewice 131 Kończewo 77 Ścięgnica 37 Kruszyna 40 Widzino 136 Kuleszewo 74 Wrząca 77 Kwakowo 64 Zagórki 26 Lubuń 53 Zajączkowo 28 Luleminko 4 Zbyszewo 8 Lulemino 29 Zębowo 47 Łosino 195 Żelkówko 33 Źródło: Urząd Gminy Kobylnica Liczba nowych mieszkań oddawanych do użytkowania w gminie Kobylnica w latach ulegała wahaniom (Rys. 13). Najmniej mieszkań 24 szt. o powierzchni m 2 wybudowano w roku Najwięcej nowych mieszkań oddano do użytkowania w 2011 roku 77 ( m 2 ). Powierzchnia mieszkalna oddawana do użytkowania w ciągu jednego roku wyniosła średnio m powierzchnia użytkowa mieszkania Rys. 13. Nowe mieszkania oddane do użytkowania w gminie Kobylnica Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS 34

33 W celu oceny jakości energetycznej budynków mieszkalnych oszacowano wiek zasobów mieszkaniowych na terenie gminy. Struktura budynków pod względem wieku jest w Polsce znacznie zróżnicowana przestrzennie. W województwach zachodnich i północnych jest znacznie wyższy odsetek budynków starych, wybudowanych przed 1945 roku, w porównaniu z województwami Polski środkowej i wschodniej. Na podstawie danych Narodowego Spisu Powszechnego 2011 (Rys. 4), dotyczących wieku budynków na obszarze powiatu słupskiego, oszacowano strukturę wiekową powierzchni mieszkalnej w gminie Kobylnica (Tabela 6) % % % przed % % % % % Rys. 14. Struktura powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych wg. lat budowy w powiecie słupskim Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Tabela 7. Szacowana struktura powierzchni mieszkalnej w gminie Kobylnica wg lat budowy okres budowy powierzchnia użytkowa mieszkań [m 2 ] udział [%] przed Łącznie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS 35

34 W gminie Kobylnica zlokalizowanych jest ponad budynków niemieszkalnych o różnym przeznaczeniu (Tabela 7). Ich łączną powierzchnię oszacowano na około 500 tys. m 2. Przyrost powierzchni budynków niemieszkalnych na terenie gminy przedstawiono poniżej (Rys.15). Największą powierzchnię użytkową oddano w 2011 roku i wynosiła ona m 2. W największym stopniu składało się na nią wybudowane w Bolesławicach centrum handlowe Park Wiatraki o powierzchni około m 2. Najmniejszą powierzchnię użytkową oddano w 2009 roku m 2. Tabela 8. Budynki niemieszkalne w gminie Kobylnica Rodzaj budynku Liczba budynków budynki biurowe 36 budynki handlowo-usługowe 102 budynki oświaty nauki i kultury oraz sportu 20 budynki rolnicze 1362 budynki służby zdrowia 6 budynki przemysłowe 186 budynki transportu i łączności 312 zbiorniki, silosy i budynki magazynowe 30 pozostałe budynki niemieszkalne 1120 Razem 3174 Źródło: Urząd Gminy Kobylnica powierzchnia użytkowa budynki niemieszkalne Rys.15. Budynki niemieszkalne oddane do użytkowania w gminie Kobylnica Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS 36

35 kwh/m 2 /rok PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY KOBYLNICA Zaopatrzenie w ciepło Budynki zlokalizowane na terenie poszczególnych gmin w Polsce różnią się wiekiem, technologią wykonania, przeznaczeniem i wynikającą z powyższych uwarunkowań energochłonnością. Do dzisiaj nie przeprowadzono kompleksowych badań standardu energetycznego budynków w Polsce. Wyrywkowe badania oraz szereg audytów energetycznych wykonanych przez różne organizacje działające w obszarze poszanowania energii pozwalają na oszacowanie standardu energetycznego budynków budowanych w różnych latach. Analizy te wskazują, że standard energetyczny budynków dobrze koreluje z okresem budowy. Na Rys. 14 pokazano zmienność standardów energetycznych budynków mieszkalnych wznoszonych w kolejnych latach. Z kolei na Rys. 15 przedstawiono sprawność nowej instalacji centralnego ogrzewania, wykorzystującej różne sposoby produkcji ciepła, z uwzględnieniem sprawności wytwarzania, regulacji, przesyłu oraz wykorzystania do po 2009 Rys. 14. Wskaźnik zapotrzebowania na ciepło w zależności od wieku budynku Źródło: Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 37

36 % % 73.7% % 65.0% % 50.5% instalacja z kotłem gazowym instalacja z kotłem olejowym instalacja z kotłem na węgiel z automatyką pogodową instalacja z kotłem na węgiel starowanym ręcznie instalacja z gazowym kotłem kondensacyjnym instalacja z kotłem na drewno sterowanym automatycznie instalacja z kotłem na drewno sterowanym ręcznie Rys. 15. Sprawność nowej instalacji c.o. wykorzystującej różne sposoby produkcji ciepła Źródło: Dolnośląska Agencja Energii i Środowiska Na terenie gminy Kobylnica wyróżnić można następujące grupy obiektów, w których występuje zapotrzebowanie na ciepło: budynki mieszkalne, w tym budynki jednorodzinne oraz budynki wielorodzinne, przy czym na terenie gminy zdecydowanie dominuje budownictwo jednorodzinne; budynki użyteczności publicznej; budynki usługowo-przemysłowe. Największe zapotrzebowanie ciepła na potrzeby ogrzewania i przygotowanie ciepłej wody użytkowej występuje w grupie budynków mieszkalnych. Budynki jednorodzinne ogrzewane są z indywidualnych źródeł ciepła. W budynkach mieszkalnych wielorodzinnych zastosowane jest ogrzewanie etażowe, piecowe lub z własnych kotłowni lokalnych. Większość budynków wyposażona jest w instalacje centralnego ogrzewania (79%). Najczęściej wykorzystywanymi nośnikami energii są węgiel kamienny i drewno, następnie gaz ziemny, rzadziej olej opałowy i energia elektryczna. Budynki użyteczności publicznej na terenie gminy to przede wszystkim szkoły, świetlice oraz ośrodki zdrowia. Obiekty te zasilane są z własnych źródeł ciepła opalanych olejem opałowym, gazem ziemnym, rzadziej węglem kamiennym i energią elektryczną. 38

37 Obiekty o charakterze usługowym lub przemysłowym ogrzewane są z lokalnych źródeł ciepła opalanych olejem opałowym, gazem ziemnym, drewnem, węglem kamiennym, gazem płynnym. Na obszarze gminy brak jest scentralizowanego systemu ciepłowniczego. Na potrzeby opracowania Planu gospodarki niskoemisyjnej zebrano dane ankietowe na temat źródeł ciepła w budynkach mieszkalnych i niemieszkalnych. Urząd Gminy przekazał kompleksowe dane dotyczące sposobu ogrzewania budynków stanowiących własność Gminy, w tym pełne dane dotyczące zużycia nośników energii w budynkach użyteczności publicznej. W roku bazowym łączne zapotrzebowanie mocy w budynkach użyteczności publicznej na terenie gminy Kobylnica wynosiło około kw, zaś zapotrzebowanie na energię z uwzględnieniem sprawności systemów grzewczych (cieplna, bytowa i elektryczna) - około GJ/rok. W przypadku budynków mieszkalnych i niemieszkalnych będących własnością osób fizycznych pozyskano kilkadziesiąt ankiet. Zebrane ankiety obejmują każdą z miejscowości na terenie gminy. Jednak z uwagi na niski poziom zwrotu wypełnionych ankiet, jak również z uwagi na fakt że część z nich zawiera dane budzące wątpliwości, nie mogą one stanowić źródła informacji na temat zużycia nośników energii, a jedynie pozwalają zweryfikować rodzaje paliw stasowanych w poszczególnych miejscowościach. Z związku z powyższym do zbudowania modelu zużycia nośników energii na terenie gminy, a na tej podstawie opracowania bazy danych emisji w roku bazowym, oparto się na wiarygodnych danych udostępnianych przez Główny Urząd Statystyczny. Zapotrzebowanie ciepła na potrzeby ogrzewania budynków określono na podstawie wielkości powierzchni ogrzewanej, przy zastosowaniu wskaźnika zapotrzebowania energii w zależności od wieku budynku. Łączne zapotrzebowanie mocy ogrzewanie budynków mieszkaniowych w roku bazowym oszacowano na kw, zaś zapotrzebowanie ciepła na GJ/rok. Dla obiektów przemysłowych i usługowych zlokalizowanych na terenie gminy ustalono, iż w lokalnych źródłach ciepła zastosowanie mają zarówno nieodnawialne jak i odnawialne nośniki energii. Budynki ogrzewane są olejem opałowym, gazem ziemnym, węglem kamiennym, ale również drewnem. Łączne zapotrzebowanie mocy ogrzewanie budynków usługowych i przemysłowych w roku bazowym oszacowano na kw, zaś zapotrzebowanie ciepła na GJ/rok. Łączne zapotrzebowanie ciepła w roku bazowym na potrzeby ogrzewania wszystkich budynków w gminie Kobylnica oszacowano na GJ/rok. 39

38 Zapotrzebowanie ciepła do przygotowania ciepłej wody użytkowej w budynkach mieszkalnych i niemieszkalnych określono zgodnie z metodyką opisaną w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 3 czerwca 2014 roku w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw charakterystyki energetycznej (Dz. U poz. 888). Metodyka ta uzależnia wielkość zapotrzebowania energii na potrzeby przygotowania c.w.u. od powierzchni użytkowej budynku oraz jego rodzaju. Wielkość zapotrzebowania na energię na potrzeby przygotowania c.w.u. zawiera Tabela 9. Tabela 9. Zapotrzebowanie ciepła do przygotowania c.w.u. Rodzaj obiektu zapotrzebowanie energii w GJ/rok Budynki mieszkalne Budynki użyteczności publicznej 740 Budynki usługowe i przemysłowe razem Źródło: opracowanie własne Wyznaczając zapotrzebowanie na energię na potrzeby bytowe posłużono się metodą wskaźnikową. Szacuje się, że przeciętnie w Polsce na przygotowanie posiłków w gospodarstwie domowym zużywane jest około 350 kwh/mieszkańca na rok. W przypadku gminy Kobylnica daje to wielkość zapotrzebowanie energii GJ/rok i zapotrzebowania mocy kw. Zapotrzebowanie ciepła technologicznego dla budynków usługowych oraz przemysłowych oszacowano na poziomie kw i GJ/rok. Całkowite zapotrzebowanie na moc i ciepło do celów grzewczych, przygotowania ciepłej wody użytkowej, technologicznych oraz bytowych w gminie Kobylnica w roku bazowym wynosi zatem kw oraz GJ/rok ( 40

39 Tabela 104). Strukturę zapotrzebowania na ciepło według grup odbiorców pokazano na Rys. 16, zaś według sposobu wykorzystania na Rys

40 Tabela 104. Zapotrzebowanie ciepła w gminie Kobylnica grupa odbiorów moc [kw] ogrzewanie energia [GJ/rok] przygotowanie c.w.u. moc [kw] energia [GJ/rok] potrzeby bytowe, technologia moc [kw] energia [GJ/rok] moc [kw] razem energia [GJ/rok] mieszkalnictwo obiekty użyteczności publicznej usługi i przemysł razem Źródło: opracowanie własne Rys. 16. Struktura zapotrzebowania mocy i ciepła wg rodzaju odbiorców Źródło: opracowanie własne 42

41 Rys. 17. Struktura zapotrzebowania mocy i ciepła wg sposobu wykorzystania Źródło: opracowanie własne W celu określenia udziału poszczególnych nośników energii przyjęto średnie sprawności wytwarzania ciepła dla poszczególnych źródeł oraz systemów ogrzewczych, z uwzględnieniem wieku instalacji, mocy źródła (Tabela 11). Tabela 11. Średnie sprawności wytwarzania ciepła oraz sprawności systemów Lp. Rodzaj źródła Średnia sprawność wytwarzania Średnia sprawność systemu 1 kotły węglowe kotły opalane biomasą kotły olejowe kotły gazowe ogrzewanie elektryczne Źródło: opracowanie własne na podstawie Rozporządzenia MIiR Dz.U poz. 888 W obliczeniach uwzględniono średnie wartości opałowe paliw: węgla kamiennego MJ/kg, biomasy 12.8 MJ/kg; oleju opałowego MJ/kg, gazu ziemnego MJ/m 3, gazu płynnego MJ/kg. 43

42 Aktualne zapotrzebowanie na energię cieplną w paliwie na terenie gminy Kobylnica wynosi GJ/rok. Strukturę tego zapotrzebowania wg nośników energii pokazano poniżej (Tabela 1, Tabela 13). Tabela 12. Zapotrzebowania na energię cieplną w paliwie grupa odbiorów węgiel kamienny drewno gaz ziemny gaz płynny GJ/rok olej opałowy energia elektryczna OZE razem mieszkalnictwo obiekty użyteczności publicznej usługi i przemysł razem Źródło: opracowanie własne Tabela 13. Zapotrzebowania na nośniki energii grupa odbiorów węgiel kamienny Mg/rok drewno gaz ziemny gaz płynny Mg/rok tys. Nm 3 /rok olej opałowy energia elektryczna OZE Mg/rok Mg/rok MWh/rok GJ/rok mieszkalnictwo obiekty użyteczności publicznej usługi i przemysł razem Źródło: opracowanie własne Na podstawie wyżej opisanej metodyki oraz uzyskanych w ten sposób wartości ustalono, że najpopularniejszym paliwem wykorzystywanym na terenie gminy jest węgiel. Łącznie w bilansie cieplnym gminy zaspokaja on blisko 45% potrzeb cieplnych (Rys. 18). Biomasa zajmuje drugą pozycję (29%), następne olej opałowy (ponad 14%) i gaz ziemny (ponad 9%). Odnawialne źródła energii, z wyłączeniem biomasy, energia elektryczna oraz gaz płynny zaspokajają po około 1% potrzeb cieplnych. 44

43 Rys. 18. Struktura paliw w bilansie cieplnym gminy Kobylnica Źródło: opracowanie własne Zaopatrzenie w energię elektryczną Operatorem systemu dystrybucyjnego na terenie gminy Kobylnica jest ENERGA- OPERATOR SA. Na terenie Gminy Kobylnica ENERGA-OPERATOR SA Oddział w Koszalinie posiada linie elektroenergetyczne o napięciu 110kV, 15kV i 0,4kV oraz stacje transformatorowe 15/0.4kV, które obsługiwane są przez Rejon Dystrybucji w Słupsku. Gmina Kobylnica zasilana jest z czterech stacji transformatorowych 110/15kV: GPZ Słupsk Szczecińska, GPZ Słupsk Poznańska, GPZ Sławno, GPZ Dębnica Kaszubska. Na terenie Gminy Kobylnica ENERGA-OPERATOR SA Oddział w Koszalinie posiada sześć elektroenergetycznych linii napowietrznych o napięciu 110 kv relacji: Słupsk Wierzbięcino - Sławno, Słupsk Wierzbięcino - Słupsk Poznańska, Żydowo - Słupsk Poznańska, Słupsk Poznańska - Dębnica Kaszubska, Słupsk Poznańska - Słupsk Szczecińska, Słupsk Szczecińska - Słupsk Grunwaldzka. 45

44 Łączna długość tych linii wynosi 72.8 km, a ich średni wiek ENERGA- OPERATOR SA Oddział w Koszalinie szacuje na 40 lat. Obecny stan techniczny linii ocenia się jako dobry. Na terenie Gminy Kobylnica ENERGA-OPERATOR SA Oddział w Koszalinie posiada elektroenergetyczne linie napowietrzne i kablowe o napięciu 15 kv, których łączna długość wynosi: linia kablowa 29.1 km, linia napowietrzna 98.1 km. Średni wiek linii średniego napięcia na terenie Gminy Kobylnica ENERGA- OPERATOR SA Oddział w Koszalinie szacuje na 36 lat, a stan obecny ocenia jako dobry. Na terenie Gminy Kobylnica ENERGA-OPERATOR SA Oddział w Koszalinie posiada 125 stacji transformatorowych 15/0.4 kv typu: wieżowe, słupowe, kontenerowe zasilane z sieci średniego napięcia. Średni wiek stacji transformatorowych 15/0.4 kv zlokalizowanych na terenie Gminy Kobylnica ENERGA-OPERATOR SA Oddział w Koszalinie szacuje na 33 lat, a stan obecny ocenia jako dobry. Dostawa energii elektrycznej dla odbiorców zasilanych na niskim napięciu odbywa się ze stacji transformatorowych 15/0.4 kv poprzez sieć niskiego napięcia złożoną z linii napowietrznych (długość około km) i kablowych (długości około km). Średni wiek linii niskiego napięcia na terenie Gminy Kobylnica ENERGA-OPERATOR SA Oddział w Koszalinie szacuje na 26 lat, a stan sieci ocenia jako dobry. Gmina Kobylnica posiada łącznie odbiorców zasilanych z cieci elektroenergetycznej ENERGA-OPERATOR SA Oddział w Koszalinie. Zużycie energii elektrycznej na terenie gminy, na podstawie danych Urzędu Gminy Kobylnica (budynki stanowiące własność Gminy, oświetlenie uliczne) oraz danych GUS (Tabela 14), określono na poziomie MWh/rok. Tabela 14. Zapotrzebowanie na energię terenie gminy Kobylnica Grupa odbiorców Zużycie energii [MWh/rok] Mieszkalnictwo Budynki stanowiące własność Gminy 815 Oświetlenie uliczne 875 Handel i usługi Obiekty produkcyjne Razem Źródło: opracowanie własne 46

45 Rys. 19. Przebieg sieci elektroenergetycznej na obszarze gminy Kobylnica źródło: ENERGA-OPERATOR S.A. Oddział w Koszalinie PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY KOBYLNICA Poniżej (Rys. 19) przedstawiono aktualny plan rozmieszczenia sieci elektroenergetycznych znajdujących się na terenie gminy Kobylnica. 47

46 Zaopatrzenie w paliwa gazowe Gaz sieciowy jest obecnie jednym z podstawowych nośników energetycznych przyjaznych dla środowiska, znajdujących coraz szersze zastosowanie. Używany jest przede wszystkim na potrzeby bytowe, grzewcze i przemysłowe. W coraz większym zakresie gaz wykorzystywany jest jako alternatywny rodzaj paliwa stosowany w kotłowniach produkujących ciepło, wypierając paliwa stałe, charakteryzujące się w procesie spalania wysokim stopniem emisji szkodliwych związków do środowiska naturalnego. Ma to miejsce szczególnie na terenach, gdzie brak jest scentralizowanych źródeł ciepła. Na terenie powiatu słupskiego rolę operatora systemu dystrybucyjnego pełni Polska Spółka Gazownictwa Oddział w Gdańsku. Przez teren gminy Kobylnica przebiegają dwa gazociągi wysokiego ciśnienia: d n 200, P n 6.3 MPa relacji Sławno-Słupsk wraz ze stacją redukcyjno - pomiarową I stopnia o przepustowości 8000 Nm 3 /h usytuowaną w miejscowości Bolesławice oraz d n 300, P n 6.3 MPa relacji Bytów-Słupsk, z odgałęzieniem d n 250, P n 6.3 MPa w Widzinie. Ze stacji redukcyjno-pomiarowej w Bolesławicach wyprowadzona jest sieć średniego ciśnienia do dwóch stacji redukcyjno-pomiarowych II stopnia: Krzywa o przepustowości 1500 Nm 3 /h, Witosa o przepustowości 3000 Nm 3 /h. Tabela 15. Stopień zgazyfikowania gminy Kobylnica Miejscowość Stopień gazyfikacji Miejscowość Stopień gazyfikacji Bolesławice zgazyfikowana Maszkowo niezgazyfikowana Kobylnica zgazyfikowana Miedzno niezgazyfikowana Łosino częściowo zgazyfikowana Płaszewo niezgazyfikowana Widzino z planowaną gazyfikacją Reblinko niezgazyfikowana Sycewice z rozważną gazyfikacją Reblino niezgazyfikowana Bzowo niezgazyfikowana Rozłęka niezgazyfikowana Ciechomice niezgazyfikowana Runowo Sławieńskie niezgazyfikowana Dobrzęcino niezgazyfikowana Ścięgnica niezgazyfikowana Giełdoń niezgazyfikowana Sierakowo Słupskie niezgazyfikowana Kczewo niezgazyfikowana Słonowice niezgazyfikowana Komiłowo niezgazyfikowana Słonowiczki niezgazyfikowana Komorczyn niezgazyfikowana Wrząca niezgazyfikowana Kończewko niezgazyfikowana Zagórki niezgazyfikowana Kończewo niezgazyfikowana Zajączkowo niezgazyfikowana 48

47 Miejscowość Stopień gazyfikacji Miejscowość Stopień gazyfikacji Kruszyna niezgazyfikowana Zbyszewo niezgazyfikowana Kuleszewo niezgazyfikowana Zębowo niezgazyfikowana Kwakowo niezgazyfikowana Żelki niezgazyfikowana Lubuń niezgazyfikowana Żelkowiec niezgazyfikowana Luleminko niezgazyfikowana Żelkówko niezgazyfikowana Lulemino niezgazyfikowana Źródło: Polska Spółka Gazownictwa Oddział w Gdańsku długość czynnej sieci [m] przyłącza do budynków mieszkalnych i niemieszkalnych Rys. 20. Długość sieci gazowej i liczba przyłączy w gminie Kobylnica Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Na terenie gminy Kobylnica 16.9% ogółu mieszkańców korzysta z instalacji gazowej. Ogólna długość czynnej sieci gazowej na terenie gminy w 2013 roku wyniosła 20.6 km. Mapę z naniesionymi na nią gazociągami niskiego ciśnienia (kolor żółty), średniego ciśnienia (kolor zielony) i wysokiego ciśnienia (kolor czerwony) z uwzględnieniem stacji gazowych na obszarze gminy Kobylnica pokazano na Rys

48 Rys. 21. Mapa sieci gazowej wysokiego, średniego i niskiego ciśnienia na obszarze gminy Kobylnica źródło: Polska Spółka Gazownictwa Oddział w Gdańsku PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY KOBYLNICA 50

49 Liczba odbiorców oraz zużycie gazu na terenie gminy stale wzrasta. W 2013 roku w gminie było 649 odbiorców, którzy zużyli tys. m 3 gazu ziemnego. Niepełne dane z roku 2014 mówią o 631 odbiorcach i tys. m 3 gazu. Tabela 16. Liczba punktów pomiarowych i zużycie gazu ziemnego na terenie gminy Rok Taryfa Liczba układów pomiarowych Zużycie gazu ziemnego 2010 W W W W W W W6A Razem rok W W W2-12T W W3-12T W W W W W6A Razem rok W W1-12T W W2-12T W W3-12T W W W W W6A Razem rok W W1-12T W W W2-12T

50 Rok Taryfa Liczba układów pomiarowych Zużycie gazu ziemnego 2013 W W3-12T W W W W Razem rok W1-12T W W W2-12T W W3-12T W W W W Razem rok Źródło: Pomorska Spółka Gazownictwa W % W4 5.2% W % W5 37.0% W3-12T 4.1% W % W2-12T 2.0% W % W1-12T 0.1% W % Rys. 22. Struktura zużycia gazu ziemnego wg grup odbiorców w 2013 roku Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Pomorskiej Spółki Gazownictwa 52

51 Najwięcej gazu ziemnego zużywają odbiorcy w grupach W3-6 (41,5%) oraz W5 (37,0%). Odbiorcy indywidualni zużywają nieco poniżej połowy gazu ziemnego w ostatnich latach od 47,3% do 49,9%, przy 99% gazu przeznaczona jest do ogrzewania mieszkań. W 2013 roku gospodarstwa domowe zużyły 734,30 tys. m 3 gazu ziemnego, z czego 726,30 tys. m 3 na ogrzewanie mieszkań. Odbiorcy instytucjonalni i biznesowi zużyli w tym samym roku 816,96 tys. m 3 gazu odbiorcy indywidualni - ogrzewanie mieszkań odbiorcy indywidualni - potrzeby bytowe odbiorcy biznesowi i instytucjonalni Rys. 23.Zużycie gazu w latach w gminie Kobylnica [tys. m 3 ] Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Pomorskiej Spółki Gazownictwa oraz GUS W ostatnim okresie liczba odbiorców oraz zużycie gazu ziemnego na terenie gminy Kobylnica ulegały pewnym wahaniom, wynikającym głównie ze zmian cen oraz warunków atmosferycznych. Stan techniczny oraz ocena bezpieczeństwa sieci podlega ocenie prowadzonej przez służby eksploatacji sieci gazowej zgodnie z obowiązującymi wymogami. System dystrybucyjny oceniany jest jako dobry, jego stan wymaga regularnego monitorowania, modernizowany jest zgodnie z ustalonymi harmonogramami Energia wód Wstępna analiza wykorzystania cieków wodnych na terenie gminy Kobylnica wskazuje, iż istnieją teoretyczne możliwości wykorzystania energii wodnej do wytwarzania 53

52 energii elektrycznej, jednak uwarunkowania środowiskowe nie sprzyjają rozwojowi tej formy energetyki odnawialnej Energia wiatru Na terenie gminy Kobylnica występują dobre warunki do rozwoju energetyki wiatrowej. Poniżej istniejące elektrownie wiatrowe (Tabela 17, Rys. 24, Rys. 25). Tabela 17. Elektrownie wiatrowe zlokalizowane w gminie Kobylnica Lp. Nazwa farmy wiatrowej Liczba siłowni Moc pojedynczej siłowni [MW] Typ siłowni Średnica wirnika [m] Wysokość wieży [m] Miejscowości 1. Zespół Elektrowni Wiatrowych Siemens Lulemino, Kwakowo, Płaszewo, Kuleszewo 2. Zespół Elektrowni Wiatrowych Vestas Widzino, Kobylnica, Łosino, Zajączkowo, Sierakowo, Kończewo Źródło: Urząd Gminy Kobylnica Rys. 24. Siłownie Widzino Źródło: Rys. 25. Siłownie Lulemino - Kuleszewo Źródło: tundraadvisory.com Na obszarze gminy rozległe powierzchnie gruntów rolnych niezabudowanych objęte są miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego sporządzonymi w celu lokalizacji siłowni wiatrowych. Dotyczy to otoczenia wsi: Widzino, Łosino, Kobylnica, Zajączkowo, Słonowice, Runowo Sławieńskie, Kończewo, Sierakowo oraz Luleminko, Lulemino, Maszkowo, Kuleszewo, Kwakowo i Płaszewo. Rejony w których przewiduje się lokalizację elektrowni wiatrowych pokazano na Rys

53 Rys. 26. Istniejące siłownie i rejony planowane pod lokalizację siłowni wiatrowych Źródło: Urząd Gminy Kobylnica Energia słoneczna Gmina Kobylnica położona jest w obszarze, w którym średnioroczna suma promieniowania słonecznego wynosi 1189 kwh/(m 2 rok), a usłonecznienie szacowane jest na około 1650 h/rok (Rys. 27 Rys. 28). Dzięki warunkom panującym na terenie gminy, istnieje możliwość praktycznego wykorzystania energii promieniowania słonecznego do podgrzewania wody użytkowej w budynkach mieszkalnych, oświatowych, służby zdrowia, hotelach, pensjonatach i wielu innych obiektach. 55

54 Rys. 27. Średnioroczne sumy usłonecznienia dla reprezentatywnych rejonów Polski [h/rok] Rys. 28. Średnioroczne sumy promieniowania [kwh/(m 2 rok)] Źródło: Konwersja termiczna energii promieniowania słonecznego w warunkach krajowych, Jerzy Bogdanienko Energia geotermalna W Polsce istnieją bogate zasoby energii geotermalnej, szacowane na poziomie 1512 PJ/rok, co stanowi około 30% krajowego zapotrzebowania na ciepło. Poniżej (Rys. 29) przedstawiono podział obszaru Polski na prowincje i okręgi geotermalne. Rys. 29. Szkic prowincji i okręgów geotermalnych Polski Źródło: Ney, Sokołowski,

55 Na terenie gminy Kobylnica możliwe i w pełni uzasadnione jest wykorzystanie energii wód podskórnych i ciepła ziemi przy zastosowaniu indywidualnych pomp ciepła. Urządzenia tego typu znajdują zastosowanie w domach jednorodzinnych i budynkach użyteczności publicznej w terenach o rozproszonej zabudowie Przykładowe inwestycje w zakresie poprawy efektywności energetycznej zrealizowane w Gminie Kobylnica Na terenie gminy Kobylnica sukcesywnie realizowane są zadania z zakresu poprawy efektywności energetycznej obiektów oraz zmniejszenia emisji dwutlenku węgla. Wśród projektów realizowanych przez Gminę należy wskazać: 1) Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej. W ramach projektu na przestrzeni lat przeprowadzono termomodernizację: Zespołu Szkół Samorządowych w Sycewicach, Ośrodka Zdrowia w Kobylnicy, Szkoły Podstawowej w Słonowicach, Ośrodka Zdrowia w Słonowicach, Ośrodka Zdrowia w Kwakowie, Szkoły Podstawowej w Kobylnicy, Szkoły Podstawowej w Kończewie, Szkoły Podstawowej w Kwakowie i Sali gimnastycznej w Kwakowie. 2) Program wykorzystania energii słonecznej na terenie Gminy Kobylnica. W ramach projektu w latach wyposażono w instalacje odnawialnych źródeł energii: 6 obiektów użyteczności publicznej, 5 lokali komunalnych, 414 jednorodzinnych budynków mieszkalnych, zamontowano 1134 kolektorów słonecznych, 97 pomp ciepła oraz 3 zestawy ogniw fotowoltaicznych o mocy 2,89 MW. 3) Budowa drogowego oświetlenia solarnego na terenie Gminy Kobylnica. W ramach w latach wybudowano 25 punktów oświetlenia solarno hybrydowego. 4) Budowa drogowego oświetlenia hybrydowego na terenie Gminy Kobylnica. W ramach Projektu w 2013 roku wybudowano 11 punktów oświetlenia drogowego hybrydowego o łącznej mocy 0,62 kw. W ramach projekt zaplanowano również konkurs plastyczny dla dzieci i młodzieży z terenu gminy Kobylnica Stowarzyszenie Gmin Przyjaznych Energii Odnawialnej Gmina Kobylnica jest członkiem-założycielem Stowarzyszenia Gmin Przyjaznych Energii Odnawialnej. Celem Stowarzyszenia jest wspieranie inicjatyw popularyzujących i promujących produkcję i wykorzystywanie energii ze źródeł odnawialnych z zachowaniem równowagi ekologicznej i przestrzeganiem zasad współżycia społecznego poprzez: 57

56 opiniowanie i promowanie inicjatyw prawnych i gospodarczych związanych z pozyskaniem i produkcją energii w oparciu o wykorzystanie siły wiatru, energii wody, słońca, biomasy i gazu w celu realizacji Krajowej strategii rozwoju energii odnawialnej powiązanej z dyrektywami i rozporządzeniami Unii Europejskiej reprezentowanie wspólnych interesów miast i gmin w zakresie ochrony i kształtowania środowiska w tym dotyczących opłat środowiskowych, podatków, ulg i zwolnień z takich opłat, podejmowanie wspólnych przedsięwzięć w zakresie ochrony wód, ziemi, powietrza i krajobrazu - naturalnych walorów zasobów przyrodniczych, przedstawianie organom władzy państwowej, parlamentarzystom, administracji rządowej i samorządowej opinii, wniosków, projektów programów będących przedmiotem działań Stowarzyszenia, koordynacja działań i edukacja w zakresie celów i zadań Stowarzyszenia. Gmina Kobylnica w 2010, 2011 i 2012 roku zajęła I miejsce w Ogólnopolskim Rankingu Energii Odnawialnej, konkursie organizowanym przez Związek Powiatów Polskich. W 2011 roku uzyskała tytuł Lidera Zielonej Energii w ramach projektu Nasza Gmina Chroni Klimat. W 2013 roku zdobyła wyróżnienie za Program wykorzystania energii słonecznej na terenie gminy Wizja Gminy Gmina Kobylnica gmina o zrównoważonym rozwoju opartym na efektywnej, niskoemisyjnej gospodarce energetycznej, wykorzystująca odnawialne źródła energii IDENTYFIKACJA OBSZARÓW PROBLEMOWYCH Na podstawie analizy stanu obecnego, określono obszary problemowe w odniesieniu do wdrażania gospodarki niskoemisyjnej. Zidentyfikowane obszary to: dominacja przestarzałego systemu grzewczego, przede wszystkim w sektorze mieszkalnictwa oraz niska świadomość mieszkańców odnośnie ochrony środowiska; średnia energochłonność istniejących punktów świetlnych całego systemu oświetlenia zewnętrznego kształtuje się na poziomie około 134,90 W/pkt św.; zmiany w przypisach prawa; niewystarczającą efektywność energetyczna obiektów użyteczności publicznej oraz ilość energii produkowanej w instalacjach OZE. 58

57 3. METODYKA BAZOWEJ INWENTARYZACJI EMISJI CO 2 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej powinien zostać opracowany w oparciu o rzetelną wiedzę na temat lokalnej sytuacji w dziedzinie energii i emisji gazów cieplarnianych. Dlatego też kluczowym elementem planowania jest inwentaryzacja stanu istniejącego, w zakresie danych dotyczących końcowego zużycia energii na terenie gminy i wynikającej z niego emisji dwutlenku węgla. Ocena potrzeb energetycznych w skali gminy jest zadaniem skomplikowanym. Zbieranie informacji od każdego indywidualnego konsumenta energii zlokalizowanego na obszarze gminy praktycznie nie jest możliwe. Dlatego też konieczne jest zastosowanie kilku różnych podejść, które pozwolą oszacować zużycie energii na terenie gminy. Analiza zapotrzebowania energii może być przeprowadzona jednym ze sposobów: metodą wskaźnikową, metodą uproszczonych audytów energetycznych lub badań ankietowych, metodą pozyskania danych od operatorów rynku paliw i energii. Każda z metod ma swoje zalety i wady. Metoda ankietowa jest z bardzo czasochłonna, gdyż pociąga za sobą konieczność dotarcia do wszystkich odbiorców energii. Metoda ta, choć teoretycznie powinna być bardziej dokładna, często okazuje się zawodna, gdyż zazwyczaj nie udaje się uzyskać niezbędnych informacji od wszystkich ankietowanych. Ponadto metoda ankietowa obarczona jest licznymi błędami, wynikającymi z niedostatecznego poziomu wiedzy ankietowanych w zakresie tematyki energetycznej. Metoda ta jest zalecana do analizy zużycia energii przez dużych odbiorców energii, którzy posiadają kadry dysponujące szczegółową wiedzę na ten temat i od których znacznie łatwiej uzyskać jest wiarygodne dane. Przy większej skali planowania, z jaką mamy do czynienia w przypadku gmin najczęściej stosowaną metodą jest metoda wskaźnikowa. Analiza przeprowadzona metodą wskaźnikową obarczona jest większym błędem niż analiza przeprowadzona na podstawie prawidłowo wypełnionych ankiet. Jednak w przypadku uzyskania niekompletnych i nie w pełni wiarygodnych ankiet, metoda wskaźnikowa jest nie tylko tańsza, ale również może być bardziej wiarygodna. Od czasu liberalizacji rynku gazu ziemnego i energii elektrycznej wzrosła liczba jego uczestników, a dane dotyczące zużycia energii stają się komercyjnie wrażliwe, przez co ich pozyskanie od dostawców energii staje się coraz trudniejsze. 59

58 W niniejszym opracowaniu wykorzystano metodę mieszaną: dane otrzymane metodą ankietową zweryfikowano i uzupełniono przy wykorzystaniu metody wskaźnikowej oraz danych uzyskanych od operatorów sieci gazowej i elektroenergetycznej. Na potrzeby opracowania Planu gospodarki niskoemisyjnej zebrano dane ankietowe na temat źródeł ciepła w budynkach mieszkalnych i niemieszkalnych. Urząd Gminy przekazał kompleksowe dane dotyczące sposobu ogrzewania budynków stanowiących własność Gminy, w tym pełne dane dotyczące zużycia nośników energii w budynkach użyteczności publicznej. W przypadku budynków mieszkalnych i niemieszkalnych będących własnością osób fizycznych pozyskano kilkadziesiąt ankiet. Zebrane ankiety obejmują każdą z miejscowości na terenie gminy. Jednak z uwagi na niski poziom zwrotu wypełnionych ankiet, jak również z uwagi na fakt że część z nich zawiera dane budzące wątpliwości, nie mogą one stanowić źródła informacji na temat zużycia nośników energii, a jedynie pozwalają zweryfikować rodzaje paliw stasowanych w poszczególnych miejscowościach. Z związku z powyższym do zbudowania modelu zużycia nośników energii na terenie gminy, a na tej podstawie opracowania bazy danych emisji w roku bazowym, oparto się na wiarygodnych danych udostępnianych przez Główny Urząd Statystyczny. Zapotrzebowanie ciepła na potrzeby ogrzewania budynków określono na podstawie wielkości powierzchni ogrzewanej, przy zastosowaniu wskaźnika zapotrzebowania energii w zależności od wieku budynku. Dane dotyczące zużycia gazu ziemnego na terenie gminy uzyskano od Pomorskiej Spółki Gazownictwa. Informacje dotyczące zużycia energii elektrycznej w przypadku budynków będących własnością Gminy uzyskano od Urzędu Gminy, zaś w przypadku pozostałych odbiorców wykorzystano dane GUS. W metodyce wyboru jednostek emitujących gazy cieplarniane zastosowano podejście terytorialne, w którym granica inwentaryzacji jest ściśle powiązana z granicą administracyjną. W ramach niniejszego Planu utworzono bazę danych emisji na podstawie informacji dotyczących końcowego zużycia energii przez: budynki mieszkalne, w tym stanowiące własność Gminy, budynki użyteczności publicznej stanowiące własność Gminy, obiekty usługowe, handlowe i przemysłowe, oświetlenie ulic, transport drogowy. W zakres inwentaryzacji bazowej wchodzą zatem następujące rodzaje emisji: emisje bezpośrednie ze spalania paliw w budynkach oraz transporcie; 60

59 emisje pośrednie towarzyszące produkcji energii elektrycznej wykorzystywanej przez odbiorców końcowych zlokalizowanych na terenie gminy. Pierwsza grupa dotyczy emisji, które fizycznie występują na terenie gminy. Ich uwzględnienie w bazowej inwentaryzacji emisji jest zgodne z zasadami IPCC, stosowanymi przez kraje będące sygnatariuszami Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu (UNFCCC) i Protokołu z Kioto. Druga grupa dotyczy emisji, które powstają w związku z produkcją energii elektrycznej wykorzystywanej na terenie gminy. Uwzględnia się je w bazowej inwentaryzacji emisji niezależnie od lokalizacji zakładów wytwarzających energię elektryczną, w granicach lub poza granicami gminy. Takie określenie zakresu zapewnia, że zostaną w niej uwzględnione wszystkie znaczące emisje związane ze zużyciem energii na terenie gminy. Zgodnie ze szczegółowymi zaleceniami dotyczącymi struktury planu gospodarki niskoemisyjnej, poziom redukcji emisji dwutlenku węgla należy określić w stosunku do lat poprzednich. Jako rok bazowy zaleca się przyjąć rok Jednak jeżeli samorząd nie dysponuje danymi umożliwiającymi opracowanie inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla dla tego roku, wówczas należy wybrać rok, dla którego można zebrać najbardziej kompletne i wiarygodne dane. W Planie gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Kobylnica jako rok bazowy inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla przyjęto rok Jest to rok, dla którego uzyskano wiarygodne dane dotyczące zużycia energii na terenie gminy Kobylnica. Informacje te zawiera aktualny Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy Kobylnica na lata , w którym inwentaryzację zużycia nośników energii oparto na danych z roku

60 4. BILANS EMISJI W ROKU BAZOWYM 4.1 WSKAŹNIKI EMISJI Dokonując wyboru wskaźników emisji wykorzystano tzw. standardowe wskaźniki emisji zgodne z zasadami IPCC, które obejmują całość emisji dwutlenku węgla wynikającej z końcowego zużycia energii na terenie gminy, czyli zarówno emisje bezpośrednie ze spalania paliw w budynkach, instalacjach i transporcie, jak i emisje pośrednie towarzyszące produkcji energii elektrycznej, ciepła i chłodu wykorzystywanych przez mieszkańców gminy. Standardowe wskaźniki emisji bazują na zawartości węgla w poszczególnych paliwach i są wykorzystywane w krajowych inwentaryzacjach gazów cieplarnianych wykonywanych w kontekście Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu oraz Protokołu z Kioto do tej konwencji. W tym przypadku najważniejszym gazem cieplarnianym jest CO 2, zaś emisje CH 4 oraz N 2 O są pomijane. Ponadto emisje dwutlenku węgla powstające w wyniku spalania biomasy/biopaliw wytwarzanych w zrównoważony sposób oraz emisje związane z wykorzystaniem certyfikowanej zielonej energii elektrycznej są traktowane jako zerowe. W niniejszym opracowaniu posłużono się wskaźnikami emisji CO 2 w roku 2012 do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji za rok 2015, publikowanymi przez KOBiZE. Emisji CO 2 ze spalania biomasy (drewna opałowego i odpadów pochodzenia drzewnego, odpadów komunalnych biogenicznych i biogazu) nie wliczono się do sumy emisji ze spalania paliw, zgodnie z zasadami Wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji oraz IPCC. Podejście to jest równoważne stosowaniu zerowego wskaźnika emisji dla biomasy. W celu wyliczenia emisji dwutlenku węgla powstającej w związku ze zużyciem energii elektrycznej przed odbiorców na terenie gminy konieczne jest przyjęcie odpowiedniego wskaźnika emisji. Ten sam wskaźnik emisji musi być stosowany dla całości energii elektrycznej wykorzystywanej na terenie gminy. Lokalny wskaźnik emisji dla energii elektrycznej powinien uwzględniać trzy wymienione poniżej komponenty: krajowy wskaźnik emisji, lokalna produkcja energii elektrycznej, zakup certyfikowanej zielonej energii elektrycznej przez samorząd lokalny. Energia elektryczna wykorzystywana w gminie, produkowana jest przez zakłady zlokalizowane poza jej obszarem. Zakłady te są znaczącymi emitentami dwutlenku węgla, 62

61 gdyż jako źródło energii wykorzystują głównie paliwa kopalne. Wyprodukowana przez nie energia elektryczna zaspokaja nie tylko zapotrzebowanie na energię elektryczną gminy, w której zostały zlokalizowane, ale także zapotrzebowanie odbiorców ze znacznie większego obszaru. W konsekwencji dwutlenek węgla wyemitowany w związku ze zużyciem energii elektrycznej na terenie gminy w rzeczywistości pochodzi z różnych zakładów i instalacji. Wyliczenie jego ilości przypadającej na każdą gminę byłoby bardzo trudnym zadaniem, jako że fizyczne przepływy energii elektrycznej przekraczają granice administracyjne i zmieniają się w zależności od szeregu czynników. Co więcej, samorząd lokalny nie ma praktycznie kontroli nad emisjami zakładów produkujących energię elektryczną. Dlatego też do wyznaczenia lokalnego wskaźnika emisji wykorzystano krajowy wskaźnik emisji. Krajowy wskaźnik emisji odzwierciedla średnie emisje dwutlenku węgla związane z produkcją energii elektrycznej na szczeblu krajowym. Krajowy wskaźnik emisji zmienia się z roku na rok ze względu na zmiany w strukturze paliw i innych źródeł energii wykorzystywanych do produkcji energii elektrycznej. Występują one niezależnie od działań podejmowanych przez władze lokalne. Dlatego też należy wykorzystać ten sam wskaźnik emisji w całej perspektywie czasowej jaką obejmuje Plan Gospodarki Niskoemisyjnej. Aktualnie na terenie gminy Kobylnica nie występuje produkcja energii elektrycznej. Również nie jest stosowany zakup certyfikowanej zielonej energii elektrycznej przez samorząd lokalny. W związku z powyższym zastosowano ostatni opublikowany Referencyjny wskaźnik jednostkowej emisyjności dwutlenku węgla przy produkcji energii elektrycznej do wyznaczania poziomu bazowego dla projektów JI realizowanych w Polsce zalecany do stosowania przez Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE). Jego wartość wynosi MgCO 2 /MWh. W niniejszym opracowaniu jako rok bazowy przyjęto rok CIEPŁO Emisję dwutlenku węgla wynikającą z zapotrzebowania na ciepło na potrzeby ogrzewania, przygotowania ciepłej wody użytkowej, potrzeby bytowe oraz technologiczne w gminie Kobylnica wyznaczono w oparciu o dane przedstawione w rozdziale i zestawiono poniżej (Tabela 18). 63

62 Tabela 18. Emisja CO 2 wynikająca z zapotrzebowania na energię cieplną wg rodzaju paliwa paliwo/nośnik energii Zapotrzebowanie na energię [GJ/rok] Wskaźnik emisji [kg/gj] Roczna emisja CO 2 [MgCO 2 /rok] węgiel kamienny drewno ,00 gaz ziemny gaz płynny olej opałowy energia elektryczna OZE bez biomasy ,00 Źródło: opracowanie własne Razem Roczną emisję dwutlenku węgla wynikającą z zapotrzebowania na energię cieplną w rozbiciu na sektory zawiera Tabela 195. Tabela 195. Emisja CO 2 wynikająca z zapotrzebowania na energię cieplną wg sektorów Sektor Roczna emisja CO 2 [MgCO 2 /rok] mieszkalnictwo obiekty użyteczności publicznej 1284 usługi i przemysł Razem Źródło: opracowanie własne 4.3 ENERGIA ELEKTRYCZNA Emisję dwutlenku węgla powstającą w związku ze zużyciem energii elektrycznej przed odbiorców na terenie gminy Kobylnica, z wyłączeniem uwzględnionej wcześniej energii elektrycznej używanej do ogrzewania budynków, przygotowania ciepłej wody użytkowej, potrzeby bytowe oraz technologiczne, wyznaczono w oparciu o dane przedstawione w rozdziale i zestawiono poniżej (Tabela 20). 64

63 Tabela 20. Emisja CO 2 powstająca w związku ze zużyciem energii elektrycznej Sektor Roczna emisja CO 2 [MgCO 2 /rok] mieszkalnictwo oświetlenie uliczne 711 usługi i przemysł Razem Źródło: opracowanie własne 4.4 TRANSPORT Sektor publiczny Emisja dwutlenku węgla w sektorze publicznym, związana jest z eksploatacją taboru gminnego. Zestawienie gminnego taboru pojazdów zawiera tabel poniżej. Roczna emisja CO 2 obliczona na podstawie ilości zakupionego paliwa w roku bazowym wyniosła 85,23 Mg. Tabela 21. Zestawienie gminnego taboru pojazdów Rodzaj Marka Rodzaj paliwa Rok produkcji Średnie zużycie lub koszty paliwa Urząd Gminy Kobylnica Specjalny pożarniczy Jelcz 004 ON 0.0 l Specjalny pożarniczy Tatra ON l Specjalny pożarniczy Ford-Transit PB l Specjalny pożarniczy MAN ON l Specjalny pożarniczy SCANIA ON l Specjalny pomocniczy Star 200 ON l Specjalny pożarniczy Magirus-Deutz ON l Specjalny pożarniczy Lublin ON l Specjalny pożarniczy Lublin ON l Specjalny pożarniczy Ford- Transit ON l Specjalny pożarniczy Volkswagen Passat ON l Specjalny pożarniczy Ford-Transit ON l Samochód osobowy Renault Laguna ON l Samochód osobowy Nissan Patrol ON l Ciągnik Farmtrac ON l 65

64 Rodzaj Marka Rodzaj paliwa Rok produkcji Gminne Centrum Kultury i Promocji w Kobylnicy Średnie zużycie lub koszty paliwa Samochód osobowy Dacia Logan PB l Autobus Irisbus Crossway ON l Autobus CACCIAMALI IVECO65c GZEAGS w Kobylnicy ON zł Samochód osobowy Dacia SD Logan zł Autobus szkolny Jelcz LO90M/S ON zł Samochód osobowy Fiat Ducatotyp zł Samochód osobowy Mercedes Benz Sprinter zł Straż Gminna Samochód osobowy Renault Kangoo Pb l Samochód osobowy Renault Kangoo ON l Źródło: Urząd Gminy Kobylnica Sektor prywatny W przypadku transportu lokalnego w celu wyznaczenia emisji dwutlenku węgla posłużono się metodą wskaźnikową. Biorąc powyższe pod uwagę przy oszacowaniu wielkości emisji przez sektor transportowy posłużono się metodą wskaźnikową (Tabela 22), uwzględniającą liczbę zarejestrowanych pojazdów na terenie gminy oraz średnioroczną liczbę przejechanych kilometrów ( km/rok). Wartość emisji CO 2 przypadającą na jeden pojazd przyjęto równą średnio 205 gco 2 /km. Dodatkowo założono, że 70% całkowitego spalonego paliwa ma miejsce na obszarze gminy. Tabela 22. Emisja dwutlenku węgla w sektorze transportu Liczba pojazdów Średnioroczna liczba przejechanych kilometrów Średnia jednostkowa emisja CO 2 Roczna emisja CO 2 [szt.] [km/rok] [gco 2 /km] [MgCO 2 /rok] Źródło: opracowanie własne 66

65 4.5 EMISJA W ROKU BAZOWYM W GMINIE KOBYLNICA Biorąc pod uwagę wszystkie podane wyżej zinwentaryzowane dane dotyczące emisji dwutlenku węgla całkowita emisja na terenie gminy Kobylnica w roku bazowym wynosi MgCO 2 /rok (Tabela 6). Zużycie energii w tym samym roku bazowym wyniosło na terenie gminy Kobylnica GJ/rok. Największą emisyjnością charakteryzuje się sektor mieszkalnictwa (48%), następnie usług i przemysłu (29%) oraz sektor transportu (20%) (Tabela 23). Najmniej dwutlenku węgla emitują budynki użyteczności publicznej (2%) oświetlenie gminne (1%) oraz będące własnością Gminy. Tabela 6. Roczna emisja dwutlenku węgla w gminie Kobylnica w roku bazowym Sektor Roczna emisja CO 2 [CO 2 Mg/rok] Udział % mieszkalnictwo obiekty użyteczności publicznej usługi i przemysł oświetlenie uliczne transport Razem Źródło: opracowanie własne Rys. 32. Roczna emisja CO 2 w gminie Kobylnica w roku bazowym wg sektorów Źródło: opracowanie własne 67

66 Udział poszczególnych rodzajów paliw w produkcji energii finalnej na terenie gminy wskazuje na dominację węgla kamiennego, elektrycznej i paliw silnikowych (Tabela 7, Rys. 306). Znajduje to odzwierciedlenie w udziale węgla kamiennego w emisji dwutlenku węgla na poziomie 35,3%, energii elektrycznej na poziomie 31,4 % oraz paliw silnikowych na poziomie 19,8 %. Tabela 7. Udział paliw i nośników energii w emisja CO 2 w roku bazowym Paliwo/nośnik energii Roczna emisja dwutlenku węgla [CO 2 Mg/rok] Udział % Węgiel kamienny ,3 Gaz ziemny ,3 Gaz płynny 411 0,6 Olej opałowy ,7 Energia elektryczna ,4 Paliwa silnikowe ,8 Razem Źródło: opracowanie własne Rys Roczna emisja CO 2 w gminie w roku bazowym z podziałem na nośniki energii Źródło: opracowanie własne 68

67 5 PLAN DZIAŁAŃ NA RZECZ POPRAWY EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ I OGRANICZENIA EMISJI CO 2 W GMINIE KOBYLNICA 5.1 DZIAŁANIA INWESTYCYJNE ZADANIA ZREALIZOWANE PRZEZ GMINĘ KOBYLNICA W LATACH Poprawa efektywności energetycznej oświetlenia drogowego na ulicy Głównej w Kobylnicy poprzez przebudowę istniejącego oświetlenia drogowego Zakres rzeczowy: W ramach zadania wymieniono 82 oprawy MIX o mocy 160 W na 50 opraw sodowych o mocy 100 W i 81 o mocy 50 W. Koszt zadania: PLN. Źródła finansowania: budżet gminy, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku (działalność bieżąca). Termin realizacji: 2014 r. Uzyskanie efekty: ograniczenie zużycia energii o ok. 30 tys. kwh oraz emisji dwutlenku węgla 25 Mg/rok. 2 Termomodernizacja budynku świetlicy wraz z remizą strażacką we Wrzącej Zakres rzeczowy: W ramach zadania wymieniono źródło ciepła z pieca na paliwo stałe (węgiel) na piec na olej opalowy, docieplono ściany świetlicy. Zadanie realizowane w ramach Projektu pn. Rozbudowa i remont Wiejskiego Domu Kultury wraz z remizą Ochotniczej Straży Pożarnej w miejscowości Wrząca. Koszt zadania: PLN Źródła finansowania: budżet gminy, Europejski Fundusz Rybacki w ramach Programu Operacyjnego Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich (4.1 Rozwój obszarów zależnych od rybactwa z wyłączeniem realizacji operacji polegających na funkcjonowaniu lokalnej grupy rybackiej (LGD) oraz nabywaniu umiejętności i aktywizacji lokalnych społeczności). Termin realizacji: 2014 r. Uzyskanie efekty: zmniejszenie emisji dwutlenku węgla o ok. 3,3 Mg/rok. 3 Modernizacja dachu budynku Urzędu Gminy 69

68 Opis zadania: W 2014 roku na budynku Urzędu Gminy w Kobylnicy wykonano roboty budowlane związane z odtworzeniem i modernizacją dachu oraz elewacji budynku. Zakres rzeczowy: docieplenie płaskiej części połaci dachu z zastosowaniem kominków wentylacyjnych, docieplenie pionowej połaci dachu oraz lukarn. Koszt zadania: PLN. Źródła finansowania: budżet gminy. Termin realizacji: 2014 r. Uzyskanie efekty: ograniczenie emisji dwutlenku węgla o 2,5 Mg/rok. 4 Czyste Powietrze Gminy Kobylnica (Edycja 2015) Zakres rzeczowy: W ramach projektu wymieniono źródła ciepła z pieców paliwo stałe (węgiel) na piecie na biomasę bądź piece gazowe w czterech budynkach mieszkalnych na terenie Gminy. Równocześnie zaplanowano kompanie edukacyjna wśród dzieci. Koszt zadania: ,01 PLN Źródła finansowania: budżet gminy (w ramach konkursu Czyste Powietrze Gminy Kobylnica edycja 2015), Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku (w ramach konkursu Czyste Powietrze Pomorza edycja 2015), środki mieszkańców. Termin realizacji: 2015 r. Uzyskanie efekty: ograniczenie emisji dwutlenku węgla o 25,78 Mg/rok ZADANIA PLANOWANE DO REALIZACJI PRZEZ GMINĘ KOBYLNICA W LATACH Poprawa Efektywności Energetycznej Budynków Użyteczności Publicznej Zakres rzeczowy: W ramach zadania planowane jest docieplenie 12 obiektów użyteczności publicznej wraz z modernizacją źródeł ciepła w tym: budynek Urzędu Gminy Kobylnica, budynek Archiwum, sale gimnastyczne w Słonowicach i Kończewie, świetlice w Kczewie, Luleminie, Kruszynie, Widzinie, Bolesławicach, w Sycewicach wraz z sąsiednim budynkiem użyteczności publicznej oraz remizę strażacką w Sierakowie. Zadanie planowane jest do realizacji w ramach Projektu Partnerskiego pn. Poprawa efektywności 2 Z uwagi na 5 letni okres obowiązywania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej zadania inwestycyjne nie zostały podzielone na krótko i długoterminowe. 70

69 energetycznej obszaru funkcjonalnego Miasta Słupska poprzez termomodernizację budynków. Koszt zadania: 4 mln, przy czym w WPF na lata zabezpieczone środki na wkład własny do projektu na poziomie 50 %. Źródła finansowania: budżet gminy, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego na lata Działanie 10.2 Efektywność energetyczna, Poddziałanie Efektywność energetyczna wsparcie dotacyjne RPO WP Termin realizacji: r. Zakładane efekty: ograniczenie emisji dwutlenku węgla o 410 Mg/rok. 2 Poprawa efektywności Systemu Oświetlenia Zewnętrznego na terenie Gminy Kobylnica Zakres rzeczowy: W ramach zadania planowane jest modernizacja istniejących 862 punktów oświetlenia zewnętrznego na terenie Gminy Kobylnica, przy czym po modernizacji będzie 1084 punktów oraz wprowadzenie systemu zarządzania energią. Zadanie planowane jest do realizacji w ramach Projektu Partnerskiego pn. Poprawa efektywności systemów oświetlenia zewnętrznego na terenie Obszaru Funkcjonalnego Miasta Słupska. Koszt zadania: 4,6 mln, przy czym w WPF na lata zabezpieczone środki na wkład własny do projektu na poziomie 30 %. Źródła finansowania: budżet gminy, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego na lata Działanie Redukcja emisji RPO WP dla typów projektów nr 4) i 5). Termin realizacji: r. Zakładane efekty: obniżenie całkowitej mocy systemu o ok. 40 %, zmniejszenie emisji 300 Mg/rok. 3 Czyste Powietrze Gminy Kobylnica Zakres rzeczowy: W ramach zadania planowana jest modernizacja źródeł ciepła poprzez wymianę kotłów węglowych na kotły gazowe lub biomasę. Przewiduję się wymianę ok. 10 źródeł ciepła w skali roku. Koszt zadania: 150 tys. PLN. W po stronie wydatków bieżących zabezpieczono środki w wysokości 30 tys. na rok 2016 r. 71

70 Źródła finansowania: budżet gminy (dotacje z budżetu gminy w ramach konkursu Czyste Powietrze Gminy Kobylnica), Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku (w ramach konkursu Czyste Powietrze Pomorza), środki prywatne. Termin realizacji: r. Zakładane efekty: ograniczenie emisji dwutlenku węgla o 310 Mg/rok. 4 Wspieranie Rozproszonych, Odnawialnych Źródeł Energii Zakres rzeczowy: W ramach zadania planowana jest modernizacja źródeł ciepła poprzez wymianę kotłów węglowych na kotły gazowe lub biomasę. Przewiduję się wymianę ok. 10 źródeł ciepła w skali roku. Koszt zadania: 5 mln PLN, zabezpieczono środki na realizację zadania w WPF na lata Źródła finansowania: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (w ramach programu priorytetowego: Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii. Część 4) Prosument - linia dofinansowania z przeznaczeniem na zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii ), środki prywatne; Termin realizacji: 2016 r r. Zakładane efekty: ograniczenie lub uniknięcie emisji dwutlenku węgla 474,13 Mg/rok wzrost udziału energii pochodzącej z OZE szacowany jest na GJ/rok. 5 Budowa instalacji do produkcji energii elektrycznej z OZE na potrzeby obiektów użyteczności publicznej na terenie Gminy Kobylnica Zakres rzeczowy: W ramach zadania planowana jest budowa 19 instalacji do produkcji energii elektrycznej na 15 obiektach użyteczności publicznej na terenie Gminy Kobylnica. Moc planowanych do realizacji instalacji wyniesie 203 kw i pozwoli na roczną produkcję energii elektrycznej na poziomie 182 MWh. Zadanie planowane jest do realizacji w ramach Projektu partnerskiego z Gminą Dębnica Kaszubska oraz Gminą Słupsk. Koszt zadania: 1,37 mln, przy czym w WPF na lata zabezpieczone środki na wkład własny do projektu na poziomie 15 %. Źródła finansowania: budżet gminy, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego 72

71 na lata Działanie Odnawialne źródła energii, Poddziałanie Odnawialne źródła energii - wsparcie dotacyjne. Termin realizacji: r. Zakładane efekty: ograniczenie lub uniknięcie emisji dwutlenku węgla 113 Mg/rok; wzrost udziału energii pochodzącej z OZE szacowany jest na 655 GJ/rok. 5.2 DZIAŁANIA POZAINWESTYCYJNE 1. Szkoleniowe dla pracowników sektora publicznego na terenie Gminy Kobylnica mające na celu oszczędzanie energii Źródła finansowania: budżet Gminy, inne Termin realizacji: r. Planowane efekty: zmniejszenie zużycia energii w sektorze publicznym ok. 1%, tj. o 137 GJ/rok (13 Mg/rok dwutlenku węgla). 2. Promocja komunikacji przyjaznej środowisku w tym, komunikacji zbiorowej i rowerowej Źródła finansowania: budżet Gminy, inne Termin realizacji: r. Planowane efekty: zmniejszenie zużycia energii w transporcie lokalnym ok. 3%, tj. o GJ/rok (670 Mg/rok dwutlenku węgla) 3. Promocja energooszczędnych urządzeń i rozwiązań w gospodarstwach domowych Źródła finansowania: budżet Gminy, inne Termin realizacji: r. Planowane efekty: zmniejszenie zużycia energii w sektorze mieszkaniowym o ok. 2%, tj. o GJ/rok (410 Mg/rok dwutlenku węgla) 4. Działania informacyjno promocyjne skierowanego do sektora usługowo przemysłowego w zakresie możliwości ograniczenia zużycia energii cieplnej i elektrycznej Źródła finansowania: budżet Gminy, inne Termin realizacji: r. Planowane efekty: zmniejszenie zużycia energii w sektorze usługowo przemysłowym o ok. 2%, tj. o GJ/rok (400 Mg/rok dwutlenku węgla) 5. Lekcje edukacyjne dotyczące oszczędności energii oraz korzyści płynących z efektywnych energetycznie zachowań Zakres rzeczowy: w ramach działania planowane są konkursy plastyczne kierowane do uczniów szkół i dzieci w świetlicach wiejskich 73

72 Źródła finansowania: WFOŚiGW (w ramach konkursu Czyste Powietrze Pomorza), budżet Gminy, inne Termin realizacji: r. Planowane efekty: zmniejszenie zużycia energii o ok. 1%, tj. o GJ/rok (200 Mg/rok dwutlenku węgla). 6. Każdy WAT na wagę złota - czyli dzieci i młodzież uczą się jak efektywnie oszczędzać energię w szkole Zakres rzeczowy: Głównym celem projektu jest ograniczenie zużycia energii w szkołach poprzez zastosowanie innowacyjnej metodologii 50/50. Metodologia 50/50 aktywnie angażuje użytkowników budynków w proces zarządzania energią i uczy ich ekologicznych zachowań poprzez konkretne działania. Jej realizacja obejmuje 9 kroków, których zwieńczeniem jest osiągnięcie w budynku (np. szkoły) oszczędności energii i związanych z tym oszczędności finansowych. Oszczędności te są następnie dzielone równo pomiędzy użytkowników budynku a podmiot finansujący rachunki za energię (zwykle jest to samorząd lokalny lub regionalny). Krok 1 Powołanie Zespołu Ds. Energii Krok 2 Wstępny Przegląd Energetyczny Budynku Krok 3 Wprowadzenie w Tematykę Ochrony Klimatu i Oszczędzania Energii Krok 4 Przegląd Energetyczny Budynku Krok 5 Długoterminowe Pomiary Temperatury i Ocena Gospodarowania Energią w Budynku Krok 6 Przedstawienie Propozycji Rozwiązań Krok 7 Kampania Informacyjna Krok 8 Zgłoszenie Zapotrzebowania na Małe Inwestycje Krok 9 Wykorzystanie Zaoszczędzonych Pieniędzy Inicjatorem i Liderem Projektu jest Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć Energie Cités, które zaprosiło Gminę Kobylnica do udziału jako Partnera. Projektem objęte zostaną wszystkie szkoły z terenie Gminy Kobylnica. Projekt realizowany będzie po uzyskaniu akceptacji WFOŚiGW w Gdańsku. Koszt zadania: 5 mln PLN Przewidywane źródła finansowania: Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku (konkursu na zadania z zakresu edukacji ekologicznej dla województwa pomorskiego (edycja 2016), budżet Gminy Termin realizacji: 2016 r. 74

73 Planowane efekty: ok. 5% zużycia energii, tj. zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło o 370 GJ/rok 7. Uwzględnianie w ramach polityki zagospodarowania przestrzennego Gminy nakazu stosowania ogrzewania niskoemisyjnego w nowych budynkach. Zakres rzeczowy: Wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz decyzji o warunkach zabudowy zapisów obligujących do stosowania niskoemisyjnych źródeł energii. Źródła finansowania: inne Termin realizacji: r. Planowane efekty: nie dotyczy 8. Działania związane z implementacją systemu zielonych zamówień publicznych w przetargach gminnych. Zakres rzeczowy: stosowanie preferencji dla towarów, usług i budynków o zmniejszonym oddziaływaniu na środowisko w czasie ich cyklu życia, w porównaniu z towarami, usługami i budynkami o analogicznych podstawowych funkcjach, które zostałyby zamówione Źródła finansowania: inne Termin realizacji: r. Planowane efekty: nie dotyczy 75

74 5.3 PODSUMOWANIE Poniżej (Tabela 8) zestawiono efekty planowane do uzyskania w wyniku realizacji zadań objętych Planem Gospodarki Niskoemisyjnej. Tabela 8. Zadania przewidziane do realizacji w okresie objętych PGN Lp. Nazwa zadania Szacowany koszt realizacji [PLN] Szacowana oszczędność energii [GJ/rok] Szacowana redukcja emisji CO 2 [Mg CO 2 /rok] Zadania zrealizowane przez Gminę Kobylnica w latach Poprawa efektywności energetycznej oświetlenia drogowego na ulicy Głównej w Kobylnicy poprzez przebudowę istniejącego oświetlenia drogowego Termomodernizacja budynku świetlicy wraz z remizą strażacką we Wrzącej Modernizacja dachu budynku Urzędu Gminy Czyste Powietrze Gminy Kobylnica (Edycja 2015) Zadania planowane do realizacji przez Gminę Kobylnica w latach Poprawa Efektywności Energetycznej Budynków Użyteczności Publicznej Poprawa Efektywności Systemu Oświetlenia Zewnętrznego na terenie Gminy Kobylnica ,31 3. Czyste Powietrze Gminy Kobylnica Wspieranie Rozproszonych, Odnawialnych Źródeł Energii Budowa instalacji do produkcji energii elektrycznej z OZE na potrzeby obiektów użyteczności publicznej Każdy WAT na wagę złota - czyli dzieci i młodzież uczą się jak efektywnie oszczędzać energię w szkole Nd Nd Pozostałe działania nieinwestycyjnie Razem , ,02 Źródło: opracowanie własne 76

75 W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji oszacowano emisję na terenie gminy Kobylnica w roku bazowym (2013) na poziomie MgCO 2 /rok oraz zużycie energii równe GJ/rok. Redukcja zużycia energii finalnej na terenie gminy w wyniku realizacji planowanych działań szacowana jest na ,1 GJ/rok, zaś ograniczenie emisji dwutlenku węgla na 3 268,02 Mg CO 2 /rok. Oznacza to roczną redukcję, w stosunku do roku bazowego, zużycia energii finalnej o 2.7% oraz emisji dwutlenku węgla o 4.67%. Wzrost udziału energii pochodzącej z OZE szacowany jest na GJ/rok. 77

76 6 ASPEKTY ORGANIZACYJNE I FINANSOWE REALIZACJI PLANU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ Sporządzenie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Kobylnica obejmuje zakres prac zgodny z diagramem (Rys. 317) zaprezentowanym w publikacji Budowa gospodarki niskoemisyjnej: Podręcznik dla regionów europejskich, która powstała w 2011 roku w ramach projektu Regiony na rzecz Zrównoważonych Zmian (RSC). Rys Proces wdrożenia planu gospodarki niskoemisyjnej w gminie źródło: Budowa gospodarki niskoemisyjnej: Podręcznik dla regionów europejskich Sporządzenie bazowej inwentaryzacji emisji stanowi warunek wstępny dla opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej (PGN). Celem bazowej inwentaryzacji emisji jest wyliczenie ilości CO 2 wyemitowanego wskutek zużycia energii na terenie gminy w roku bazowym. Bazowa inwentaryzacji emisji pozwala zidentyfikować główne antropogeniczne źródła emisji CO 2 oraz odpowiednio zaplanować i uszeregować pod względem ważności środki jej redukcji. Rezultaty bazowej inwentaryzacji emisji wykorzystywane są w celu określenia priorytetowych obszarów działań oraz możliwości osiągnięcia celu w zakresie redukcji emisji. W dokumencie zawarto również informacje na temat głównych źródeł finansowania inwestycji redukujących wskaźniki emisji gazów cieplarnianych. Monitoring stanowi bardzo ważną część procesu wdrażania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej. Regularny monitoring, któremu towarzyszy odpowiednia adaptacja Planu, pozwala ten proces stale usprawniać. PGN nie może być traktowany jak dokument niezmienny i skończony, ponieważ okoliczności, w jakich powstał, ulegają zmianom, a prowadzone działania przynoszą określone skutki i doświadczenia. W związku z tym pożyteczne lub nawet konieczne może okazać się regularne aktualizowanie Planu. 78