PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY KOBYLNICA

Transkrypt

1 SPIS TREŚCI 1. STRESZCZENIE OGÓLNA STRATEGIA POWIĄZANIA Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI CELE STRATEGICZNE I SZCZEGÓŁOWE STAN OBECNY I WIZJA NA PRZYSZŁOŚĆ Położenie i podział administracyjny Gminy Warunki klimatyczne na terenie Gminy Środowisko przyrodnicze na terenie Gminy Ludność Sytuacja gospodarcza Rynek pracy Infrastruktura komunalna Stan powietrza atmosferycznego Układ komunikacyjny Charakterystyka struktury budowlanej Zaopatrzenie w ciepło Zaopatrzenie w energię elektryczną Zaopatrzenie w paliwa gazowe Energia wód Energia wiatru Energia słoneczna Energia geotermalna Przykładowe inwestycje w zakresie poprawy efektywności energetycznej zrealizowane w Gminie Kobylnica Stowarzyszenie Gmin Przyjaznych Energii Odnawialnej Wizja Gminy IDENTYFIKACJA OBSZARÓW PROBLEMOWYCH METODYKA BAZOWEJ INWENTARYZACJI EMISJI CO BILANS EMISJI W ROKU BAZOWYM WSKAŹNIKI EMISJI CIEPŁO ENERGIA ELEKTRYCZNA TRANSPORT EMISJA W ROKU BAZOWYM W GMINIE KOBYLNICA PLAN DZIAŁAŃ NA RZECZ POPRAWY EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ I OGRANICZENIA EMISJI CO 2 W GMINIE KOBYLNICA DZIAŁANIA INWESTYCYJNE ZADANIA ZREALIZOWANE PRZEZ GMINĘ KOBYLNICA W LATACH ZADANIA PLANOWANE DO REALIZACJI PRZEZ GMINĘ KOBYLNICA W LATACH DZIAŁANIA POZAINWESTYCYJNE PODSUMOWANIE

2 6 ASPEKTY ORGANIZACYJNE I FINANSOWE REALIZACJI PLANU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ KOORDYNACJA I STRUKTURY ORGANIZACYJNE WSPÓŁPRACA Z INTERESARIUSZAMI FINANSOWANIE DZIAŁAŃ MONITORING DZIAŁAŃ RAPORTY ASPEKTY ORGANIZACYJNE I FINANSOWE REALIZACJI PLANU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ ZAŁĄCZNIKI DOKUMNETY STRATEGICZNE, AKTY PRAWNE DOKUMENTY ŹRÓDŁOWE

3 PODSTAWA OPRACOWANIA Podstawę formalną opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Kobylnica stanowi Uchwała Nr XLVI/440/2014 z dnia Rady Gminy Kobylnica w sprawie przyjęcia środków finansowych pochodzących z Funduszu Spójności na realizację zadania Opracowanie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Kobylnica w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, oraz umowa nr GPŚ-PA z dnia roku, zawarta pomiędzy Gminą Kobylnica, reprezentowaną przez Wójta Gminy Kobylnica Leszka Kulińskiego a firmą Argox Eco Energia, reprezentowaną przez Tomasza Jaremkiewicza. 5

4 1. STRESZCZENIE Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Kobylnica, finansowany w ramach IX Osi POIiŚ Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna działanie 9.3, został opracowany zgodnie ze szczegółowymi zaleceniami dotyczącymi struktury planu gospodarki niskoemisyjnej, opisanymi w Załączniku nr 9 do Regulaminu Konkursu nr 2/PO IiŚ/ 9.3/2013. Jako rok bazowy inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla przyjęto rok Jest to rok, dla którego uzyskano wiarygodne dane dotyczące zużycia energii na terenie gminy Kobylnica. Informacje te zawiera aktualny Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy Kobylnica na lata , w którym inwentaryzację zużycia nośników energii oparto na danych z roku Plan Gospodarki Niskoemisyjnej opracowano zgodnie z wytycznymi Porozumienia Burmistrzów, zawartymi w poradniku Jak opracować plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP). W dokumencie wykorzystano standardowe wskaźniki emisji zgodne z zasadami IPCC 1, które obejmują całość emisji dwutlenku węgla wynikającej z końcowego zużycia energii na terenie gminy, czyli zarówno emisje bezpośrednie ze spalania paliw w budynkach, instalacjach i transporcie, jak i emisje pośrednie towarzyszące produkcji energii elektrycznej, ciepła i chłodu wykorzystywanych przez mieszkańców gminy. W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji oszacowano emisję na terenie gminy Kobylnica w roku bazowym (rok 2013) na poziomie MgCO 2 /rok oraz zużycie energii GJ/rok. Opracowanie zawiera plan działań na rzecz poprawy efektywności energetycznej oraz ograniczenia emisji CO 2 w gminie Kobylnica. Działania te pogrupowano w następujące zadania: 1) Poprawa efektywności energetycznej budynków użyteczności publicznej na terenie gminy Kobylnica; 2) Poprawa efektywności systemu oświetlenia zewnętrznego na terenie gminy Kobylnica; 3) Modernizacja źródeł ciepła dla systemów ogrzewczych w budynkach mieszkalnych; 4) Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii; 1 Międzyrządowy Panel ds. Zmian Klimatu 6

5 5) Budowa instalacji do produkcji energii elektrycznej z OZE na potrzeby obiektów użyteczności publicznej na terenie Gminy Kobylnica; 6) Działania nieinwestycyjnie. Redukcja zużycia energii finalnej na terenie gminy w wyniku realizacji planowanych działań szacowana jest na ,1 GJ/rok, zaś ograniczenie emisji dwutlenku węgla na 3 268,02 Mg CO 2 /rok. Oznacza to roczną redukcję, w stosunku do roku bazowego, zużycia energii finalnej o 2.7% oraz emisji dwutlenku węgla o 4.67 %. Wzrost udziału energii pochodzącej z OZE szacowany jest na GJ/rok. Interpretując zapisy projektu Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata , należy stwierdzić, że dla działań realizowanych w ramach priorytetów inwestycyjnych realizujących cele tematyczne ochrony klimatu podstawą wsparcia będą dokumenty strategiczne gmin, spełniające wymogi strategii niskoemisyjnych. Aby gmina mogła pozyskać dofinansowanie na działania m.in. w zakresie termomodernizacji budynków, czy wdrażania OZE, musi posiadać Plan Gospodarki Niskoemisyjnej. Tak więc Plan Gospodarki Niskoemisyjnej to jeden z kluczowych dokumentów w gminie, która poważnie myśli o swoim rozwoju w najbliższych latach, szczególnie w kontekście wykorzystania funduszy UE

6 2. OGÓLNA STRATEGIA 2.1. POWIĄZANIA Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI Plan gospodarki niskoemisyjnej ma zapewnić i sprzyjać rozwojowi społecznogospodarczemu gminy. Nie może być w sprzeczności z uwarunkowaniami zewnętrznymi, w tym również globalnymi. Uwarunkowania globalne są punktem wyjścia do budowy planów w związku z: ograniczonością zasobów, w tym paliw kopalnych, określoną zdolnością środowiska do absorpcji zanieczyszczeń i potrzebami zapewnienia wysokiej jakości życia. Celem zrównoważonego wzrostu jest wspieranie przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną. Bardziej konkurencyjna i zrównoważona gospodarka z pewnością przyczyni się do wzrostu zatrudnienia i rozwoju możliwości rynkowych, w szczególności dzięki rozwojowi źródeł odnawialnych, efektywności energetycznej i efektywnego korzystania z zasobów. Polityka Unii Europejskiej odzwierciedla potrzebę stworzenia gospodarki niskoemisyjnej, co podkreślono w strategii Europa 2020, w pakiecie klimatycznoenergetycznym UE, w celu uczynienia z Europy światowego lidera w dziedzinie energii odnawialnej i technologii niskoemisyjnych. Zgodnie z pakietem klimatycznoenergetycznym do roku 2020 mają zostać osiągnięte następujące cele: redukcja emisji gazów cieplarnianych przynajmniej o 20% w stosunku do poziomów z 1990 roku, 20% energii zużytej w UE ma pochodzić ze źródeł odnawialnych, redukcja zużycia energii pierwotnej o 20% w stosunku do poziomów prognozowanych, co ma zostać zrealizowane poprzez podniesienie efektywności energetycznej. Zasada zrównoważonego rozwoju, której rozwój gospodarki niskoemisyjnej jest bezpośrednią realizacją zapisana jest w Konstytucji RP. W grudniu 2010 roku powstały założenia dla Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, który ma nie tylko uzasadnienie w realizacji międzynarodowych zobowiązań Polski i realizacji pakietu klimatyczno-energetycznego UE, ale również umożliwieniu Polsce odegrania aktywnej roli w wyznaczaniu europejskich i światowych celów redukcji emisji gazów cieplarnianych. 8

7 Na poziomie gmin mają również zastosowanie akty prawne takie jak: Krajowy plan działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych jest realizacją zobowiązania wynikającego z Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/08/WE; Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/WE z dnia 19 maja 2010 roku w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Dyrektywa zmierza do poprawności energetycznej budynków za pomocą dwóch typów instrumentów: regulacyjnych, ustanawiających minimalne wymagania pod względem jakości energetycznej budynków, informacyjnych, powstania informacji o parametrach jakości energetycznej budynków. Europa 2020 Europa 2020 to unijna strategia wzrostu na okres od 2010 do 2020 roku. W zmieniającym się świecie UE potrzebna jest inteligentna i zrównoważona gospodarka sprzyjająca włączeniu społecznemu. Europa 2020 wyznacza pięć celów dla UE w 2020 roku. Pierwszy z nich określa, że 75% osób w wieku lat powinno mieć pracę. Drugi wskazuje, iż na inwestycje w badania i rozwój powinniśmy przeznaczać 3% PKB Unii. Trzeci dotyczy zmian klimatu i zrównoważonego wykorzystania energii. Czwarty zakłada ograniczenie liczby uczniów przedwcześnie kończących edukację do poziomu poniżej 10% oraz określa, że co najmniej 40% osób w wieku powinno mieć wykształcenie wyższe. W ostatnim planuje się zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym o co najmniej 20 mln. Europejska polityka energetyczna Europejska Polityka Energetyczna (KOM(2007)1, Bruksela, dnia r.), zapewniając pełne poszanowanie praw państw członkowskich do wyboru własnej struktury wykorzystania paliw w energetyce, oraz do ich suwerenności w zakresie pierwotnych źródeł energii i w duchu solidarności między tymi państwami, dąży do realizacji następujących trzech głównych celów: zwiększenia bezpieczeństwa dostaw, zapewnienia konkurencyjności gospodarek europejskich i dostępności energii po przystępnej cenie, promowania równowagi ekologicznej i przeciwdziałania zmianom klimatu. 9

8 Główne cele Unii Europejskiej w sektorze energetycznym do 2020 roku to: osiągnięcia do roku 2020 udziału energii ze źródeł odnawialnych równego 20% całkowitego zużycia energii UE, zmniejszenia łącznego zużycia energii pierwotnej o 20% w porównaniu z prognozami na rok 2020, co oznacza poprawę efektywności energetycznej o 20%, obniżenie emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 20% w porównaniu z poziomami emisji z 1990 r. z możliwością podwyższenia tej wartości docelowej do 30% w przypadku osiągnięcia porozumienia międzynarodowego zobowiązującego inne państwa rozwinięte do zmniejszenia emisji w porównywalnym stopniu, a bardziej zaawansowane gospodarczo państwa rozwijające się do odpowiedniego udziału w tym procesie proporcjonalnie do ich odpowiedzialności za zmiany klimatyczne i do swoich możliwości, oraz dodatkowo zwiększenia do 10% udziału biopaliw w ogólnym zużyciu paliw w transporcie na terytorium UE. Dyrektywa 2012/27/UE Dyrektywa 2012/27/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 października 2012 roku w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE, ustanawia wspólne ramy działań na rzecz promowania efektywności energetycznej w UE dla osiągnięcia jej celu wzrostu efektywności energetycznej o 20% (zmniejszenie zużycia energii pierwotnej o 20%) do 2020 roku oraz utorowania drogi dla dalszej poprawy efektywności energetycznej po tym terminie. Ponadto, określa zasady opracowane w celu usunięcia barier na rynku energii oraz przezwyciężenia nieprawidłowości w funkcjonowaniu rynku. Przewiduje również ustanowienie krajowych celów w zakresie efektywności energetycznej na rok Skutkiem wdrożenia dyrektywy powinien być 17% wzrost efektywności energetycznej do 2020 roku, co stanowi wartość niższą niż 20% przewidziane w Pakiecie klimatycznoenergetycznym 20/20/20. Dyrektywa 2009/28/WE Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE związana jest z trzecim spośród celów pakietu klimatycznego. Celem działań przewidzianych w dyrektywie jest 10

9 osiągnięcie 20% udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto w Unii Europejskiej w 2020 roku, przy czym cel ten został przełożony na indywidualne cele dla poszczególnych państw członkowskich i w przypadku Polski wynosi on 15%. Dyrektywa zobowiązuje państwa członkowskie do opracowania i przyjęcia krajowych planów działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych. Dyrektywa 2009/72/WE Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/72/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej i uchylająca dyrektywę 2003/54/WE stanowi kolejny dokument promujący działania na rzecz liberalizacji krajowych rynków energii elektrycznej i gazu oraz ułatwiający utworzenie wspólnego rynku europejskiego. W dyrektywie zaproponowano szereg środków uzupełniających dotychczasowe przepisy w zakresie rynku wewnętrznego, m.in. dotyczące rozdziału działalności przedsiębiorstw związanych z wytwarzaniem energii od jej przesyłu, wzmocnienie roli regulatorów rynku energii, infrastruktury sieci energetycznych, w szczególności połączeń transgenicznych, jak również wzmocnienie pozycji konsumentów energii. Ustawa o efektywności energetycznej Ustawa o efektywności energetycznej określa ona krajowy cel, jakim jest 9% oszczędności energii do 2016 roku. Ustawa dokonuje wdrożenia dyrektywy 2006/32/WE. Określa m.in. zadania jednostek sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej oraz zasady uzyskania i umorzenia świadectwa efektywności energetycznej. W tym artykule koncentrujemy się na wybranych, naszym zdaniem kluczowych, wadach regulacji w zakresie głównych instrumentów prawnych osiągania krajowego celu oszczędności energii, tj. świadectw efektywności energetycznej (nazywanych także białymi certyfikatami) oraz zadań jednostek sektora publicznego. Ustawa określa obowiązki jednostek sektora publicznego w zakresie oszczędności energii. Jedynym istotnym jest zastosowanie co najmniej dwóch środków poprawy efektywności energetycznej spośród wymienionych w art. 10 ust. 2 ustawy, takich jak np. umowa o realizację przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej czy nabycie nowego urządzenia, instalacji lub pojazdu charakteryzujących się niskim zużyciem energii i niskimi kosztami eksploatacji. 11

10 Ustawa o charakterystyce energetycznej budynków We wrześniu 2014 roku ogłoszono Ustawę z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków. Ustawa stanowi transpozycję części postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków do krajowego porządku prawnego. Świadectwo charakterystyki energetycznej to dokument, który określa wielkość zapotrzebowania na energię niezbędną do zaspokojenia potrzeb związanych z użytkowaniem budynku lub lokalu, czyli energii na potrzeby ogrzewania, przygotowania ciepłej wody, wentylacji i klimatyzacji, a w przypadku budynków użyteczności publicznej również oświetlenia. Celem wprowadzenia obowiązku sporządzania świadectw jest promowanie budownictwa efektywnego energetycznie i zwiększanie świadomości społecznej w zakresie możliwości uzyskania oszczędności energii w budownictwie. Został również powołany zespół do spraw opracowania projektu krajowego planu mającego na celu zwiększenie liczby budynków o niskim zużyciu energii. Polityka energetyczna polski 10 listopada 2009 roku Rada Ministrów przyjęła dokument pod nazwą Polityka energetyczna Polski do 2030 roku. Dokument ten stanowi długoterminową strategię rozwoju sektora energetycznego, prognozę zapotrzebowania na paliwa i energię oraz program głównych działań wykonawczych do 2012 roku. Strategia energetyczna odpowiada na najważniejsze wyzwania stojące przed polską energetyką w perspektywie krótko i długoterminowej. Realizacja wskazanych w dokumencie rozwiązań ma na celu: zaspokojenie rosnącego zapotrzebowania na energię, rozwijanie infrastruktury wytwórczej i transportowej, zniwelowanie uzależnienia od zewnętrznych dostaw gazu ziemnego i ropy naftowej, wypełnienie międzynarodowych zobowiązań w zakresie ochrony środowiska. Polityka energetyczna Polski do 2030 r. określa sześć głównych kierunków rozwoju krajowej energetyki. Są to: poprawa efektywności energetycznej, wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii, dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej, 12

11 rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw, rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii, ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko. Każdemu z kierunków przypisano cele główne i szczegółowe, działania wykonawcze, sposób realizacji wraz z terminami oraz podmiotami odpowiedzialnymi. Założenia do Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej Opracowanie Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej wynika z potrzeby dokonania redukcji emisji gazów cieplarnianych i innych substancji wprowadzanych do powietrza we wszystkich obszarach gospodarki. Osiągnięcie efektu redukcyjnego powinno być powiązane z racjonalnym wydatkowaniem środków. Istotą Programu jest zapewnienie korzyści ekonomicznych, społecznych i środowiskowych płynących z działań zmniejszających emisje, osiąganych m.in. poprzez wzrost innowacyjności i wdrożenie nowych technologii, zmniejszenie energochłonności, utworzenie nowych miejsc pracy, a w konsekwencji sprzyjających wzrostowi konkurencyjności gospodarki. W Założeniach do Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej określony został cel główny jako Rozwój gospodarki niskoemisyjnej przy zapewnieniu zrównoważonego rozwoju kraju oraz cele szczegółowe: rozwój niskoemisyjnych źródeł energii, poprawa efektywności energetycznej, poprawa efektywności gospodarowania surowcami i materiałami, rozwój i wykorzystanie technologii niskoemisyjnych, zapobieganie powstawaniu oraz poprawa efektywności gospodarowania odpadami, promocja nowych wzorców konsumpcji, określające obszary, w których powinny zostać podjęte działania mające istotny wpływ na wymagane obniżenie poziomu emisyjności. Krajowy Plan Działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych W dniu 7 grudnia 2010 r. Rada Ministrów przyjęła dokument pn. Krajowy plan działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych. Dokument ten określa krajowe cele w zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych zużyte w sektorze transportowym, sektorze energii elektrycznej, sektorze ogrzewania i chłodzenia w 2020 roku, uwzględniając wpływ innych środków polityki efektywności energetycznej na końcowe zużycie energii 13

12 oraz odpowiednie środki, które należy podjąć dla osiągnięcia krajowych celów ogólnych w zakresie udziału OZE w wykorzystaniu energii finalnej. Dokument określa ponadto współpracę między organami władzy lokalnej, regionalnej i krajowej, szacowaną nadwyżkę energii ze źródeł odnawialnych, która mogłaby zostać przekazana innym państwom członkowskim, strategię ukierunkowaną na rozwój istniejących zasobów biomasy i zmobilizowanie nowych zasobów biomasy do różnych zastosowań, a także środki, które należy podjąć w celu wypełnienia stosownych zobowiązań wynikających z dyrektywy 2009/28/WE. Polityka klimatyczna Polski. Strategia redukcji emisji gazów cieplarnianych w Polsce do roku 2020 Dokument przyjęty przez Radę Ministrów 4 listopada 2003 roku wprowadził zapisy, które mają się przyczynić do spełnienia celu głównego jakim jest: Włączenie się Polski do wysiłków społeczności międzynarodowej na rzecz ochrony klimatu globalnego poprzez wdrażanie zasad zrównoważonego rozwoju, zwłaszcza w zakresie poprawy wykorzystania energii, zwiększania zasobów leśnych i glebowych kraju, racjonalizacji wykorzystania surowców i produktów przemysłu oraz racjonalizacji zagospodarowania odpadów, w sposób zapewniający osiągnięcie maksymalnych, długoterminowych korzyści gospodarczych, społecznych i politycznych. Cele i działania średniookresowe zarekomendowane w dokumencie objęły dalszą integrację polityki klimatycznej z polityką gospodarczą i społeczną. Natomiast cele i kierunki działań długookresowe (na lata i następne) wdrażają kolejne wytyczne dla redukcji wskaźników emisyjnych zaprezentowanych w Kioto (po roku 2012). Miks energetyczny dla terenów wiejskich Tereny wiejskie charakteryzują się specyficznymi problemami i potrzebami w obszarze energetyki. W gospodarstwach wiejskich zużywane są znaczne ilości energii. Jednak dostęp do źródeł energii jest na polskiej wsi znacznie utrudniony, a ponadto na wsi świadomość ekologiczna utrzymuje się na ogół na stosunkowo niskim poziomie. Między innymi z tych powodów polska wieś używa na ogół tradycyjnych, wysokoemisyjnych paliw, głównie węgla i drewna. Na polskiej wsi występuje jeszcze jedno niebezpieczne zjawisko. Często, poza węglem i drewnem, w domowych piecach spalane są różnego rodzaju odpadki. Niektóre z nich są źródłem jeszcze większych zanieczyszczeń dla środowiska niż węgiel. W związku z powyższym polityka energetyczna dla terenów wiejskich powinna opierać się na trzech, niżej przedstawionych, filarach: 14

13 rozproszenie i dywersyfikacja źródeł energii, miks technologii gazowych z energią odnawialną, efektywne technologie. Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Kobylnica wykazuje spójność z opisanymi dokumentami strategicznymi międzynarodowymi i krajowymi, oraz jest zgodny z poniższymi dokumentami strategicznymi opracowanymi na poziomie regionalnym i lokalnym. Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego - Pomorskie 2020 Strategia rozwoju województwa jest dokumentem strategicznym, wyznaczającym główne kierunki rozwoju regionu. Jest to podstawowe narzędzie prowadzonej przez samorząd województwa polityki regionalnej. Strategia stanowi ważny element polityki regionalnej - uwzględnia zapisy dokumentów krajowych oraz zasady europejskiej polityki regionalnej. Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego Pomorskie 2020 została przyjęta uchwałą nr 458/XXII/12 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 24 września 2012 roku. Dokument określił wizję województwa pomorskiego w 2020 roku jako regionu: trwałego wzrostu, w którym uruchamiane i wykorzystywane są zróżnicowane potencjały terytorialne dla wzmocnienia i równoważenia procesów rozwojowych, unikatowej pozycji, dzięki aktywności społeczeństwa obywatelskiego, silnemu kapitałowi społecznemu i intelektualnemu, racjonalnemu zarządzaniu zasobami środowiska, gospodarczemu wykorzystaniu potencjału morza oraz inteligentnym sieciom infrastrukturalnym i powszechnemu stosowaniu technologii ekoefektywnych, będącego liderem pozytywnych zmian społecznych i gospodarczych w Polsce i w obszarze Południowego Bałtyku. Program Ochrony Środowiska Województwa Pomorskiego na lata z perspektywą do roku 2020 (POŚ) Wojewódzkie programy ochrony środowiska realizują założenia polityki ekologicznej państwa. POŚ województwa przyjęty został uchwałą nr 528/XXV/12 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 21 grudnia 2012 roku. Przedmiotowy dokument diagnozuje stan środowiska naturalnego województwa pomorskiego, wskazuje cele, kierunki działań oraz zadania, których realizacja przyniesie poprawę jego stanu i przyczyni się do ochrony jego zasobów zarówno biotycznych jak i abiotycznych. Program ustanowił 4 cele perspektywiczne, pełniące rolę osi priorytetowych, które wyznaczają grupy celów realizacyjnych. Plan gospodarki niskoemisyjnej gminy Kobylnica 15

14 będzie wpisywał się w następujące cele i kierunki działań w zakresie ochrony powietrza i odnawialnych źródeł energii: cel I-2 Osiągnięcie i utrzymywanie standardów jakości środowiska, wpływających na warunki zdrowotne; cel II-1 Kształtowanie u mieszkańców województwa pomorskiego postaw i nawyków proekologicznych oraz poczucia odpowiedzialności za stan środowiska; cel II-2 Aktywizacja rynku do działań na rzecz środowiska, zwiększanie roli ekoinnowacyjności w procesie rozwoju regionu; cel IV-3 Wspieranie wytwarzania i wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych: cel IV-4 Rozbudowa efektywnych systemów produkcji i dystrybucji energii, optymalizacja jej zużycia oraz ograniczenie niekorzystnych oddziaływań energetyki na środowisko. Program ochrony powietrza dla strefy pomorskiej, w której został przekroczony poziom dopuszczalny pyłu zawieszonego PM10 oraz poziom docelowy benzo(α)pirenu Program ochrony powietrza jest dokumentem przygotowanym w celu określenia działań, których realizacja ma doprowadzić do osiągnięcia wartości dopuszczalnych lub docelowych substancji w powietrzu. Wskazanie właściwych działań wymaga zidentyfikowania przyczyn ponadnormatywnych stężeń oraz rozważenia możliwych sposobów ich likwidacji. Jest elementem polityki ekologicznej regionu, stąd zaproponowane w nim działania muszą być zintegrowane z istniejącymi planami, programami, strategiami, a tym samym wpisywać się w realizację celów makroskalowych oraz celów regionalnych i lokalnych. Konieczne jest przy tym uwzględnienie uwarunkowań gospodarczych, ekonomicznych i społecznych. Dokument został przyjęty uchwałą nr 753/XXXV/13 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 25 listopada 2013 r. Podstawowymi działaniami wskazanymi w Programie do realizacji na terenie całej strefy pomorskiej są: Ograniczenie emisji z indywidualnych systemów grzewczych poprzez stworzenie i realizację systemu zachęt do ich likwidacji lub wymiany na niskoemisyjne we wskazanych miastach i gminach strefy. Rozwój sieci gazowych w celu umożliwienia większej liczbie ludności wykorzystania tego niskoemisyjnego paliwa. Uwzględnianie w planach zagospodarowania przestrzennego wymogów dotyczących zaopatrywania mieszkań w ciepło z nośników niepowodujących 16

15 nadmiernej emisji zanieczyszczeń z indywidualnych systemów grzewczych oraz projektowanie linii zabudowy uwzględniając zapewnienie przewietrzania" miasta ze szczególnym uwzględnieniem terenów o gęstej zabudowie oraz zwiększenie powierzchni terenów zielonych (nasadzanie drzew i krzewów). Działania prewencyjne na poziomie wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Uwzględnianie konieczności ograniczania emisji zanieczyszczeń do powietrza szczególnie pyłu zawieszonego i benzo(α)pirenu na etapie wydawania decyzji środowiskowych. Kontrola gospodarstw domowych w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi. Działania promocyjne i edukacyjne (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje). Ponadto podkreśla się konieczność redukcji tzw. niskiej emisji. Plan gospodarki niskoemisyjnej jest w pełni skorelowany z Programem ochrony powietrza. Wszystkie działania przewidziane w Planie zostały zweryfikowane pod względem zgodności z Programem oraz wpływu na realizację założonych w nim celów. Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy Kobylnica Celem opracowania dokumentu jest diagnoza obecnych potrzeb energetycznych i sposób ich zaspokajania na terenie gminy, określenie potrzeb energetycznych oraz źródeł ich pokrycia do 2025 roku z uwzględnieniem planowanego rozwoju gminy. Projekt założeń zawiera: ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych, możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych, możliwości stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej, zakres współpracy z innymi gminami. 17

16 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kobylnica W dokumencie tym podjęta została tematyka ochrony środowiska naturalnego, w tym ochrony powietrza. Mając na względzie, że podstawowymi źródłami emisji zanieczyszczeń do atmosfery są źródła cieplne dostarczające energię cieplną do budynków mieszkalnych, obiektów produkcyjnych, usługowych oraz transport, oparte o konwencjonalne nośniki energii cieplnej, powinno się wziąć pod uwagę np. oparcie gospodarki energetycznej gminy o źródła niskoemisyjne. W związku z tym, że zgodnie ze Studium, ochrona powietrza na terenie gminy Kobylnica będzie przeprowadzana poprzez zastosowanie technologii eliminujących szkodliwe emisje, zapisy Planu gospodarki niskoemisyjnej są z nim zbieżne. Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Kobylnica na lata Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Kobylnica stanowi podstawowy planistyczny dokument opisujący planowany rozwój gminy. Dokument systematyzuje dotychczasowe działania oraz w zakresie długoterminowym pozwala określić wizję gminy w przyszłości, określa cele rozwojowe, pozwala na analizę zasobów, funduszy i czasu potrzebnych na ich realizację oraz sposób i stopień zaangażowania poszczególnych podmiotów w ich realizację. Plan gospodarki niskoemisyjnej wpisuje się w założenia dokumentu strategicznego, gdyż działania wskazane do realizacji w PGN wpłyną na poprawę stanu powietrza na terenie gminy, co przełoży się na jakość życia jej mieszkańców CELE STRATEGICZNE I SZCZEGÓŁOWE Cel strategiczny Celem strategicznym gospodarki niskoemisyjnej Gminy jest redukcja emisji dwutlenku węgla (CO 2 ) o 4,67 % do 2020 roku, poprzez redukcję zużycia energii finalnej o 2,7%, w stosunku do roku bazowego (2013 roku) oraz zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w wytwarzaniu energii na terenie Gminy Cele szczegółowe 1) Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza pochodzących z indywidualnych systemów ogrzewania budynków mieszkalnych. 18

17 2) Zmniejszenie energochłonności budynków poprzez termomodernizację budynków istniejących oraz promowanie budownictwa energooszczędnego i pasywnego. 3) Poprawa efektywności energetycznej oświetlenia zewnętrznego poprzez modernizację systemów, wymianę punktów oświetleniowych na ledowe, wprowadzeniem systemów redukcji mocy i zarządzania energią. 4) Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w ogólnym bilansie energetycznym Gminy w tym poprzez wspieranie rozwoju instalacji opartych na systemach fotowoltaicznych. 5) Zwiększanie świadomości ekologicznej społeczeństwa poprzez promocję działań związanych z poprawą efektywności wykorzystania energii, redukcją emisji zanieczyszczeń oraz wykorzystaniem OZE kierowana do sektora mieszkaniowego, przedsiębiorców, dzieci i młodzieży. 6) Przeciwdziałanie instalowaniu wysokoemisyjnych źródeł energii m.in. poprzez uwzględnianie w ramach polityki zagospodarowania przestrzennego Gminy nakazu stosowania ogrzewania niskoemisyjnego w nowych budynkach. 7) Stosowanie systemu zielonych zamówień publicznych STAN OBECNY I WIZJA NA PRZYSZŁOŚĆ Położenie i podział administracyjny Gminy Rys. 1. Powiaty województwa pomorskiego Źródło: Rys. 2. Gminy powiatu słupskiego Źródło: 19

18 Gmina wiejska Kobylnica położna jest na zachodnim skraju województwa pomorskiego, w powiecie słupskim. Lokalizację gminy na tle województwa pomorskiego oraz powiatu słupskiego przestawiono na Rys. 1 i Rys. 2. Gmina ma powierzchnię km 2. Z gminą Kobylnica sąsiadują: od zachodu gminy wiejskie Postomino i Sławno, należące do powiatu sławieńskiego w województwie zachodniopomorskim, od północy miasto Słupsk i gmina wiejska Słupsk, od wschodu gmina wiejska Dębnica Kaszubska, od południa gminy wiejskie Kępice oraz Trzebielino, należąca do powiatu bytowskiego. Na terenie gminy Kobylnica znajduje się 39 miejscowości. Gmina podzielona jest na 25 sołectw: Bolesławice, Bzowo, Kobylnica, Komiłowo, Komorczyn, Kończewo, Kruszyna, Kuleszewo, Kwakowo, Lubuń, Lulemino, Łosino, Płaszewo, Reblino, Runowo Sławieńskie, Sierakowo, Słonowice, Słonowiczki, Sycewice, Ścięgnica, Widzino, Wrząca, Zagórki, Zębowo, Żelkówko Warunki klimatyczne na terenie Gminy Gmina Kobylnica położona jest w części północnopomorskiej krainy klimatycznej, w zasięgu strefy klimatu umiarkowanego przejściowego pomiędzy odmianą kontynentalną i oceaniczną, z wyraźnymi wpływami Bałtyku. Do charakterystycznych cech klimatu tego typu należy duża zmienność stanów pogody oraz termiczne złagodzenie pór roku. Średnia temperatura roczna powietrza w północnej części gminy wynosi 7,5 C. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec z 17 C, a najchłodniejsze miesiące to styczeń (-1,3 C) i luty (-1,2 C). Długość okresu wegetacyjnego wynosi 214 dni i trwa od około 12 kwietnia do około 10 listopada. Długość okresu bezprzymrozkowego wynosi dni. Południowa, najwyżej położona część gminy, cechuje się większą surowością klimatu niż część północna. Średnia roczna temperatura powietrza mieści się w granicach 6,5-7 C. Najniższa temperatura przypada na luty (-3-3,5 C), najwyższa na lipiec (16 C). Ciepły i pogodny jest wrzesień oraz październik, natomiast okres zimowy wynosi około dni. Liczba dni z pokrywą śnieżną jest największa wśród krain klimatycznych dzielnicy pomorskiej i wynosi dni. Okres wegetacyjny trwa tu około 208 dni. 20

19 Gmina znajduje się w rejonie o wysokich rocznych sumach opadów atmosferycznych. Średnie roczne sumy opadów w części północnej sięgają powyżej 750 mm. Miesiącem najobfitszym w opady atmosferyczne jest lipiec (90 mm). Obszar gminy Kobylnica należy do regionu Polski gdzie występują najwyższe, poza górami, prędkości wiatru, o czym świadczy wyjątkowo wysoka liczba dni z wiatrem silnym, powyżej 10 m/s, i bardzo silnym, powyżej 15 m/s. Jednak średnia roczna prędkość wiatru jest raczej niska i wynosi około 5 m/s. Wiatry wieją na ogół z kierunku południowo - zachodniego (21,2%) Środowisko przyrodnicze na terenie Gminy Na wysoczyznach północnej i środkowej części gminy dominuje krajobraz pól uprawnych. Występowanie żyznych gleb wpłynęło na znaczne zmniejszenie udziału terenów leśnych w ogólnej powierzchni tego obszaru. Lasy na terenie gminy Kobylnica zajmują ha, zaś wskaźnik lesistości wynosi 31,6%. Na terenie gminy Kobylnica utworzono obszary Natura 2000: Dolina Słupi, Dolina Wieprzy i Studnicy. Formy ochrony przyrody w gminie pokazano na Rys. 3. Rys. 3. Ochrona przyrody w gminie Kobylnica Źródło: Urząd Gminy Kobylnica 21

20 Dolina Słupi (Rys. 4 i 5) to obszar specjalnej ochrony ptaków o powierzchni ha, obejmujący swoim zasięgiem gminy: Borzytuchom, Bytów, Czarna Dąbrówka, Dębnica Kaszubska, Kobylnica Kołczygłowy, Parchowo, Trzebielino oraz miasto Słupsk. Obszar pokrywa się z Parkiem Krajobrazowym Dolina Słupi. Rys. 4. Dolina Słupi Źródło: wrotapomorza.pl Rys. 5. Żurawie w Dolinie Słupi Źródło: dolinaslupi.pl Ludność Jednym z podstawowych czynników wpływających na rozwój jednostek samorządu terytorialnego jest sytuacja demograficzna oraz perspektywy jej zmian. Należy zwrócić uwagę, iż przyrost liczby ludności oznacza przyrost liczby konsumentów, a zatem wzrost zapotrzebowania na energię i jej nośniki. Gminę w 2013 roku zamieszkiwało mieszkańców. Zestawienie liczby ludności w poszczególnych miejscowościach gminy w wybranych latach zawiera Tabela 1. Tabela 1. Liczba mieszkańców w miejscowościach gminy Kobylnica Nazwa miejscowości Liczba mieszkańców Bolesławice Bzowo Ciechomice Dobrzęcino Giełdoń

21 Nazwa miejscowości Liczba mieszkańców Kczewo Kobylnica Komiłowo Komorczyn Kończewo Kruszyna Kuleszewo Kwakowo Lubuń Lulemino Łosino Maszkowo Miedzno Płaszewo Reblinko Reblino Rozłęka Runowo Sławieńskie Sierakowo Słupskie Słonowice Słonowiczki Sycewice Ścięgnica Widzino Wrząca Zagórki Zajączkowo Zbyszewo

22 Nazwa miejscowości Liczba mieszkańców Zębowo Żelki Żelkowiec Żelkówko RAZEM Źródło: Wykaz ludności gminy Kobylnica, Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Kobylnica Gęstość zaludnienia w gminie Kobylnica w 2013 roku wyniosła 45 osób na km 2, przy średniej wojewódzkiej wynoszącej 125 osób. Gmina Kobylnica jest drugim co do gęstości zaludnienia obszarem wiejskim w powiecie słupskim. Gęstość zaludnienia w pozostałych wiejskich gminach powiatu słupskiego wynosi od 62 mieszkańców na km 2 w gminie Słupsk do 13 osób w gminie Smołdzino Podobnie jak w całym kraju, społeczeństwo gminy starzeje się. W 2003 roku 11,72% ludności gminy osiągnęło wiek poprodukcyjny, w 2013 odsetek ten wzrósł do 12,86%. Tabela 2. Ludność według grup ekonomicznych w latach 2004, 2007, 2010 i 2013 Rok liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS W ciągu ostatniego dziesięciolecia, wbrew ogólnopolskiej tendencji, liczba mieszkańców gminy Kobylnica ulegała stałemu wzrostowi (Rys. 6). W tym okresie liczba mieszkańców gminy wzrosła o 16,43%. 24

23 Rys. 6. Liczba mieszkańców gminy Kobylnica w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Zjawiskami społecznymi, które mają wpływ na zmiany w liczbie ludności są urodzenia, zgony i migracje. Przyrost naturalny w gminie w latach rokrocznie był dodatni (Rys. 7). Na rzeczywisty przyrost liczby mieszkańców wpływ miały migracje, charakteryzujące się na coroczną przewagą zameldowań nad wmeldowaniami (Rys. 8) urodzenia zgony

24 Rys. 7. Ruch naturalny ludności w gminie Kobylnica w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS zameldowania wymeldowania Rys. 8. Migracje ludności w gminie Kobylnica w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Prognozę liczby ludności dla gminy Kobylnica przyjęto zgodnie z danymi zawartymi w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kobylnica, w którym to dokumencie przeanalizowano dwa warianty: średnio optymistyczny oraz optymistyczny. Zgodnie z prognozą średnio optymistyczną liczba mieszkańców gminy w 2035 roku wyniesie osoby, zaś według prognozy optymistycznej osób. W dokumencie stwierdzono, że rozwój gminy następuje według stanu pośredniego pomiędzy wariantami optymistycznym a średnio optymistycznym. Na tej podstawie w niniejszym opracowaniu założono prognozę demograficzną dla gminy Kobylnica, stanowiącą średnią arytmetyczną obu wymienionych wyżej wariantów (Rys. 9). Zgodnie z tą prognozą liczba ludności w gminie w 2020 roku powinna wynieść osoby, w 2030 roku osób, zaś 2035 roku osób. Oznacza to wzrost liczby mieszkańców w stosunku do 2014 roku odpowiednio o 3,66%, 13,16% i 17,72%. 26

25 Rys. 9. Prognoza liczby ludności gminy Kobylnica do roku 2035 Źródło: opracowanie własne Sytuacja gospodarcza Z uwagi na korzystne warunki przyrodniczo-glebowe, Kobylnica jest gminą o charakterze rolniczym. Najlepsze gleby uprawne oraz jednocześnie największe areały gruntów rolnych występują w północnej i środkowej części gminy. W miarę przesuwania się na południe, jakość gleb pogarsza się zaś udział upraw rolnych maleje na korzyść upraw leśnych. Wśród gruntów ornych największy obszar zajmują kolejno gleby klas: IVa, IIIb i IVb. Trwałe użytki zielone są słabszej jakości przeważają gleby klasy IV i V. Rolnictwo, z uwagi na zajmowaną przestrzeń oraz znaczenie gospodarcze, jest podstawową funkcją w gminie. Na terenie gminy działalność rolniczą prowadzi 7 spółek. Obok nich gospodarują gospodarstwa indywidualne. Według danych Urzędu Gminy Kobylnica (stan na koniec 2013 roku) na terenie gminy znajdowało się 824 gospodarstwa indywidualne powyżej 1 ha użytków rolnych, w tym: 1 do 5 ha gospodarstw, 5 do 10 ha gospodarstw, 10 do 15 ha - 53 gospodarstwa, powyżej 15 ha gospodarstw. Na terenie gminy nie uprawia się roślin na cele energetyczne. 27

26 Na terenie gminy prowadzona jest hodowla trzody chlewnej, bydła mlecznego i opasowego oraz drobiu. Zgodnie z danymi Powszechnego Spisu Rolnego 2010 w 187 gospodarstwach utrzymywane były zwierzęta gospodarskie, zaś pogłowie inwentarza ogółem w gminie liczone w sztukach dużych wyniosło 4057 SD. Produkty rolne wytworzone na terenie gminy skupowane są przez różnorodne podmioty gospodarcze i przeznaczane na rynek lub do przetwórstwa. Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie gminy Kobylnica systematyczne wzrasta. Przeważającą część stanowią podmioty zatrudniające do 9 pracowników (Tabela 3). Tabela 3. Podmioty gospodarki narodowej w gminie wg klas wielkości w 2013 roku Razem i więcej Źródło: GUS Największe zgrupowanie handlu, rzemiosła i usług ma miejsce w Kobylnicy, Bolesławicach, Sycewicach, Łosinie i Widzinie, gdzie funkcjonuje około 140 obiektów handlowo-usługowych, z czego około 100 w Kobylnicy Rynek pracy W 2013 roku liczba osób pracujących w gminie Kobylnica wyniosła 2 297, zaś liczba. liczba bezrobotnych zarejestrowanych 639 osób. Poniżej (Rys. 10) pokazano zmienność liczby pracujących oraz bezrobotnych w latach w gminie Kobylnica. 28

27 3 000 pracujący bezrobotni Infrastruktura komunalna Rys. 10. Pracujący oraz bezrobotni w gminie Kobylnica Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Potrzeby mieszkańców gminy Kobylnica w zakresie zaopatrzenia w wodę oraz odbiór nieczystości zaspokajane są przez Wodociągi Słupsk Sp. z o.o. Gmina Kobylnica jest współwłaścicielem spółki. Ścieki z terenu gminy Kobylnica oczyszczane są w oczyszczalni ścieków w Słupsku. Na terenie gminy z sieci wodociągowej korzystają osoby, czyli 90.2% ogółu mieszkańców (dane z 2013 roku), zaś z sieci kanalizacyjnej osoby (66.2%) Stan powietrza atmosferycznego Ocena jakości powietrza atmosferycznego na terenie Gminy Kobylnica (podobnie jak w całym kraju), opiera się na pomiarach stężeń zanieczyszczeń występujących w powietrzu. Pomiary wykonywane są na stacjach pomiarowych automatycznych i/lub manualnych. Głównym zanieczyszczeniem powietrza w województwie pomorskim jest emisja antropogeniczna, pochodząca z działalności przemysłowej (emisja punktowa), z sektora bytowego (emisja powierzchniowa) oraz z komunikacji (emisja liniowa). Wskutek ich oddziaływania do atmosfery dostają się szkodliwe związki takie jak: dwutlenek siarki, dwutlenek węgla, tlenek węgla, tlenki azotu, pyły, sadza i wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne. 29

28 Przeważający na terenie powiatu słupskiego typ zabudowy wiejskiej warunkuje występowanie zanieczyszczeń głównie z indywidualnych systemów grzewczych, tzw. niskiej emisji. Paleniska domowe ogrzewane paliwami stałymi oraz lokalne kotłownie są źródłami emisji do powietrza, między innymi pyłów drobnodyspersyjnych, trwałych zanieczyszczeń organicznych i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, w tym bezno(α)pirenu. Wysokie stężenia benzo(α)pirenu odnotowywane są w okresie grzewczym, latem poziomy spadają praktycznie do zera. Emitowane substancje kumulują się wokół miejsc powstawania, powodując wysokie stężenia na poziomie przygruntowym. Dlatego też tak ważnym przedsięwzięciem jest wspieranie szeroko pojętych procesów termomodernizacji, w tym wymiany instalacji grzewczych. Ważnym zadaniem, umożliwiającym ograniczenie niskiej emisji jest również rozbudowa sieci gazowniczej, a także zwiększanie udziału technologii opartych na odnawianych źródłach energii. Do stopniowej poprawy jakości powietrza prowadzi także wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców. Głównym czynnikiem zagrażającym czystości powietrza na obszarze gminy jest emisja zanieczyszczeń powstających podczas produkcji energii cieplnej, głównie w kotłowniach indywidualnych, emisja pochodząca z pojazdów samochodowych, emisja z zakładów przemysłowych, w tym również zlokalizowanych poza granicami gminy. Transport drogowy emituje najwięcej tlenków azotu, pyłu zawieszonego i benzenu w okresie całego roku. Syntetycznie wyniki raportu WIOŚ za 2015 r. prezentuje poniższa tabela. Tabela 4. Poziom zanieczyszczeń na terenie województwa pomorskiego (strefa pomorska) Rodzaj zanieczyszczenia powietrza Wynik Dwutlenek azotu (NO 2 ) Klasa A co oznacza, że na terenie województwa nie wystąpiło w 2015 r. zagrożenie przekroczenia dopuszczalnych stężeń ustalonych dla dwutlenku azotu w powietrzu. Dwutlenek siarki (SO 2 ) Klasa A, co oznacza, że na terenie województwa nie wystąpiło w 2015 r. zagrożenie przekroczenia dopuszczalnych stężeń ustalonych dla dwutlenku siarki w powietrzu. Tlenek węgla (CO) Klasa A, co oznacza, że na terenie województwa nie wystąpiło w 2015 r. zagrożenie przekroczenia dopuszczalnych stężeń ustalonych dla tlenku węgla w powietrzu. Benzen (C 6 H 6 ) Klasa A, co oznacza, że na terenie województwa nie wystąpiło w 2015 r. zagrożenie przekroczenia dopuszczalnych stężeń ustalonych dla benzenu w powietrzu. Ozon (O 3 ) Klasa A za 2015 r. Klasa D2 - niedotrzymane poziomy dla ozonu w przypadku celu długoterminowego (2020 r.) Pył zawieszony o średnicy ziaren poniżej 10 µm (PM10) Klasa C co oznacza, że na terenie województwa przekroczony został średnioroczny poziom dopuszczalny PM10. Pył zawieszony o średnicy ziaren poniżej 2.5 µm (PM2.5) Klasa A za 2015 r. Klasa C1 - niedotrzymane poziomy dla PM2.5 w przypadku celu długoterminowego (2020 r.) 30

29 Ołów (Pb) Kadm (Cd) Nikiel (Ni) Arsen (As) Benzo(α)piren (B(α)P) Klasa A co oznacza, że na terenie województwa nie wystąpiło zagrożenie przekroczenia wartości dopuszczalnej, ustalonej dla ołowiu w powietrzu. Klasa A co oznacza, że na terenie województwa nie wystąpiło zagrożenie przekroczenia wartości docelowej ustalonej dla kadmu w powietrzu. Klasa A co oznacza, że na terenie województwa nie wystąpiło zagrożenie przekroczenia wartości docelowej, ustalonej dla niklu w powietrzu. Klasa A co oznacza, że na terenie województwa nie wystąpiło zagrożenie przekroczenia wartości docelowej ustalonej dla arsenu w powietrzu. Klasa C co oznacza, że na terenie województwa wystąpiło przekroczenie wartości docelowej ustalonej dla B(a)P w powietrzu. Źródło: Opracowanie na podstawie POŚ Gminy Kobylnica na lata z perspektywą do 2025 roku Na terenie Gminy Kobylnica nie odnotowano przekroczeń zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego. Z Programu ochrony powietrza dla strefy pomorskiej na lata z perspektywą na lata następne określony ze względu na przekroczenia dopuszczalnego poziomu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM 2,5 (zgodnie z załącznikiem nr 1 do Uchwały Nr 158/XIII/15 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 26 października 2015 roku wynika, że na terenie Gminy Kobylnica średnie stężenie roczne pyłu zawieszonego PM 2,5 (25 µg/m 3 ) pochodzące z łącznej emisji wszystkich typów, na terenie strefy pomorskiej, nie został przekroczony. Poziom dopuszczalny został przekroczony w następujących miastach: Kościerzynie, Starogardzie Gdańskim, Rumi oraz w Ustce Układ komunikacyjny Przez obszar gminy Kobylnica przebiegają główne szlaki komunikacji o znaczeniu międzynarodowym i krajowym (Rys. 11, Tabela ). Przez obszar gminy Kobylnica przebiegają dwie drogi krajowe stanowiące układ nadrzędny komunikacji drogowej: droga krajowa nr 6 o funkcji międzyregionalnej, położona w ciągu drogi międzynarodowej E-28 (Szczecin - Słupsk - Gdańsk); droga krajowa nr 21 o funkcji ponadregionalnej (Poznań - Szczecinek - Miastko - Słupsk - Ustka). Przez południowo-zachodni skraj gminy Kobylnica przebiega droga wojewódzka stanowiąca uzupełnienie nadrzędnego komunikacji drogowej: droga wojewódzka nr 209 o funkcji regionalnej (Warszkowo - Suchorze - Bytów). Sieć dróg powiatowych obejmuje 13 odcinków dróg, które w większości stanowią układ podstawowy. Na terenie gminy drogi te są podstawowym łącznikiem z drogami krajowymi i wojewódzkimi. 31

30 Rys. 11. Układ komunikacyjny gminy Kobylnica Źródło: Urząd Gminy Kobylnica Sieć dróg gminnych, które w większości stanowią układ uzupełniający, obejmuje około 139 km dróg o bardzo zróżnicowanym standardzie. W połączeniu z siecią dróg powiatowych zapewniają obsługę lokalną. Grupa ta obsługuje głównie związki pomiędzy siedliskami i drogami wyższych klas. Ponadto, łącznie z drogami wewnętrznych dojazdowych zapewnia także dojazdy do terenów rolnych, łąk i lasów. Tabela 5. Wykaz długości dróg w gminie Kobylnica Droga Ogółem [km] drogi krajowe (DK 6 i DK21) droga wojewódzka (DW 209) drogi powiatowe drogi gminne drogi wewnętrzne Razem Źródło: Urząd Gminy Kobylnica - Plan Rozwoju Sieci Drogowej na terenie Gminy Kobylnica na lata Przez teren gminy przebiegają dwie linie kolejowe, zapewniające obsługę pasażerską dużej grupie mieszkańców gminy: 32