NA TROPIE SZTUKI ZWYRODNIAŁEJ
|
|
- Radosław Łukasik
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 NA TROPIE SZTUKI ZWYRODNIAŁEJ KONFISKATA DZIEŁ SZTUKI MODERNISTYCZNEJ DOKONANA PRZEZ NARODOWYCH SOCJALISTÓW W 1937 R., ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM SZCZECINA, WROCŁAWIA I BYTOMIA Meike Hoffmann 75 lat temu, w czerwcu 1937 r. w Niemczech rozpoczęła się bezprecedensowa kampania przeciw sztuce modernistycznej. Narodowi socjaliści w ciągu kilku miesięcy skonfiskowali ponad dzieł tzw. sztuki zwyrodniałej 1400 malarzy, grafików i rzeźbiarzy z około 100 muzeów. Doprowadziło to do sytuacji, że modernizm prawie w całości zniknął ze zbiorów publicznych. Tymi działaniami były objęte także muzea w Szczecinie, Wrocławiu i Bytomiu, które należały wówczas do Rzeszy Niemieckiej. Po akcji konfiskaty do dnia dzisiejszego nie odzyskano tych znakomitych zbiorów. Po zabezpieczeniu część dzieł przewieziono do Monachium i tam na wystawie Sztuka zwyrodniała postawiono je jakby pod pręgierzem. Pozostałe dzieła trafiły do Berlina w celu zdeponowania ich w tzw. składzie Victoria berlińskiej Spółki Portowej i Magazynowej (Berliner Hafen- und Lagergesellschaft) przy Köpenicker Straße 24. Nie ustalono jeszcze, co ma się z nimi stać. 13 stycznia 1938 r. Adolf Hitler dokonał przeglądu skonfiskowanych zbiorów w Berlinie. Joseph Goebbels, który towarzyszył Hitlerowi, zanotował w swoim dzienniku: Razem z führerem przeglądaliśmy stosy dokumentów sztuki zwyrodniałej. Przez 2 godziny. Wynik jest druzgoczący. Żaden obraz się nie obroni!1 Co było takiego niebezpiecznego w sztuce modernistycznej, że na zawsze miała zniknąć z muzeów? Co się stało ze skonfiskowanymi dziełami po wyroku Hitlera z roku 1938? Jak sytuacja wyglądała w poszczególnych miastach? 1. Adolf Hitler ogląda zbiory sztuki zwyrodniałej przechowywane przy Köpenicker Straße 24, 13 stycznia Adolf Hitler examines collections of degenerate art stored in 24 Köpenicker Straße, 13 January
2 badania proweniencyjne muzealiów 2. Zrzut z ekranu głównego bazy danych inwentaryzacji skonfiskowanych dzieł sztuki zwyrodniałej, z rekordem dotyczącym obrazu Lyonela Feiningersa pt. Der Grützturm (nr EK 14148) ze Śląskiego Muzeum Sztuk Pięknych we Wrocławiu 2. Screenshot of the inventory database of confiscated works of degenerate art, with a record pertaining to a painting by Lyonel Feiningers: Der Grützturm (no. EK 14148) from the Silesian Museum of Fine Arts in Wrocław gólności w związku ze zintensyfikowaniem proweniencyjnych poszukiwań dokumentacyjnych na płaszczyźnie międzynarodowej w instytucjach publicznych, w celu sprawdzania zasobów pod kątem legalności ich pochodzenia. Sztuka zwyrodniała konfiskata i inwentaryzacja Jednostka ds. badań nad sztuką zwyrodniałą Wiosną 2003 r. z inicjatywy Fundacji Ferdynanda Möllera powołano Jednostkę ds. badań nad sztuką zwyrodniałą w Instytucie Historii Sztuki Wolnego Uniwersytetu Berlina (Freie Universität Berlin). Od samego początku w jej działalność zaangażowani byli historycy sztuki Andreas Hüneke i Christoph Zuschlag obaj są cenionymi znawcami narodowosocjalistycznej polityki w zakresie sztuki. W roku 2006 Zuschlag otrzymał nominację i przeszedł na Uniwersytet Koblencji/Landau. Jego następcą w Jednostce ds. badań nad sztuką zwyrodniałą została autorka niniejszego opracowania, jako pracownik naukowy i koordynator projektu. Przy wsparciu dwóch studentów ten mały zespół pod kierownictwem prof. Klausa Krügera w szczegółowym opracowaniu ma zrekonstruować akcję konfiskaty z roku Celem pracy jest stworzenie inwentaryzacji wszystkich skonfiskowanych wówczas dzieł sztuki, która od roku 2005 jest prowadzona w wielorelacyjnej bazie danych. Każde dzieło w celu identyfikacji jest opatrzone niezbędną dokumentacją oraz zdjęciami. W centrum uwagi poszukiwań dokumentacyjnych są losy skonfiskowanych dzieł sztuki aż do momentu, gdy znalazły się w obecnym miejscu wieloaspektowe, a w jednostkowych przypadkach politycznie kontrowersyjne poszukiwanie zaginionej sztuki. Od kwietnia 2010 r. do części bazy danych pod tytułem Wykaz wszystkich dzieł sztuki skonfiskowanych w roku 1937 z niemieckich muzeów w ramach akcji «sztuka zwyrodniała»" każdy zainteresowany użytkownik ma bezpłatny dostęp w internecie2. Dotychczas opublikowane informacje są stale uzupełniane i aktualizowane. Do wiosny 2013 r. czyli z okazji dziesięciolecia istnienia Jednostki ds. badań nad sztuką zwyrodniałą w internecie mają być dostępne online rekordy danych dzieł sztuki. Baza danych jest nieodzownym środkiem pomocniczym dla pracowników muzeów w szcze- Podstawą wszystkich naszych badań jest wykaz skonfiskowanych dzieł sztuki, przygotowany przez narodowych socjalistów. Jospeh Goebbels, wykonując zarządzenie Hitlera, nakazał usunąć znajdujące się w niemieckim posiadaniu na poziomie rzeszy, krajów związkowych i gmin dzieła niemieckiej sztuki upadłej od roku i zebrać je w ramach pierwszej akcji w lipcu 1937 r. na legendarnej wystawie Sztuka zwyrodniała w Monachium (19 lipca 30 listopada 1937). Zaraz potem w sierpniu tego roku uruchomił szeroko zakrojoną akcję, mającą na celu całkowite oczyszczenie świątyni sztuki w Niemczech ze sztuki modernistycznej. Ponadto prawnikowi, który miał otwarty przewód doktorski, oraz historykowi sztuki Rolfowi Hetschowi ( ) powierzono zarządzanie sztuką zwyrodniałą i w sierpniu 1937 r. Izba Sztuk Pięknych Rzeszy (RbK) zleciła mu skatalogowanie i inwentaryzację zabezpieczonych dzieł sztuki. Rolf Hetsch opracował podstawowy wykaz i nadał numery inwentaryzacyjne tzw. numery EK. Zinwentaryzował łącznie pozycji w tamtych czasach było to pod względem logistycznym osiągnięcie mistrzowskie. Niestety, zestawienie wykonane przez Hetscha nie jest wolne od licznych pomyłek i błędów. Dane dotyczące poszczególnych dzieł są dość skromne. Ewidencjonowane są tylko nazwiska artystów, tytuły często przypadkowe, techniki ogólnie podzielone na malarstwo, rzeźbę, grafikę. Brakuje danych na temat wymiarów oraz dat powstania. Poza tym na liście są 583 pozycje puste, a brakuje wpisów o skonfiskowanych dziełach sztuki, co można udowodnić. 3. Zrzut strony startowej bazy danych online Wykazu wszystkich dzieł sztuki skonfiskowanych w roku 1937 z niemieckich muzeów w ramach akcji «sztuka zwyrodniała», fu-berlin.de 3. Screenshot of the homepage of the online database 59
3 Równocześnie z prowadzoną inwentaryzacją Adolf Hitler, Joseph Goebbels i Hermann Göring planowali wykorzystanie skonfiskowanych dzieł sztuki. Podstawą była uchwalona 31 maja 1938 r. Ustawa o konfiskacie wyrobów sztuki zwyrodniałej 6, legalizująca konfiskatę bez prawa do odszkodowania zarekwirowanych dzieł sztuki z instytucji publicznych. Kompetencje w zakresie wykorzystania sztuki zwyrodniałej przekazano IX wydziałowi Ministerstwa Rzeszy ds. Oświecenia Publicznego i Propagandy i powołano właściwą komisję. Wraz ze zmianą właściwości także Rolf Hetsch przeszedł z Izby Sztuk Pięknych Rzeszy do Ministerstwa Rzeszy ds. Oświecenia Publicznego i Propagandy, do IX wydziału i jako referentowi powierzono mu koordynację wykorzystania skonfiskowanych dzieł sztuki. Podczas gdy konfiskata z 1937 r. w pierwszej kolejności miała na celu wycofanie na zawsze sztuki modernistycznej w Niemczech z przestrzeni publicznej, to wraz z planowaniem wykorzystania dzieł sztuki miały one zróżnicowane przeznaczenie. Podzielone zostały na sześć grup o różnej funkcji i odpowiednio umieszczone w różnych lokalizacjach. Na podstawie pierwszej listy inwentaryzacyjnej Hetsch przygotował wielotomowy wykaz, zgodny z kryteriami wykorzystania. 1. Najpierw wydzielono dzieła, które można wykorzystać na płaszczyźnie międzynarodowej, tzn. dzieła sztuki, które można za dewizy sprzedać za granicę. Ta grupa stanowiła ok. 20% całego skonfiskowanego zbioru. Dzieła zaklasyfikowane do tej grupy oddzielono od pozostałych i złożono w dużo bardziej reprezentacyjnych pomieszczeniach zamku Schönhausen, położonego w północnej części Berlina, gdzie mogli je oglądać handlarze i zainteresowani kolekcjonerzy. Specjalną wyprzedaż zainaugurował prowadzący galerię sztuki Szwajcar Theodor Fischer. 30 czerwca 1939 r. pod hasłem Malarstwo i rzeźby mistrzów modernizmu z niemieckich muzeów zorganizował aukcję w Lucernie, na którą wyszukał 125 dzieł mistrzów ze zbiorów, które można wykorzystać na płaszczyźnie międzynarodowej w zamku Schönhausen. Do sprzedaży detalicznej pozostałych dzieł sztuki upoważniono w zasadzie czterech handlarzy dzieł sztuki: Ferdynanda Möllera ( ) i Karla 4. Rolf Reinhold Bernhard Hetsch ( ) prawnik i historyk sztuki, któremu powierzono zarządzanie sztuką zwyrodniałą, Rolf Reinhold Bernhard Hetsch ( ) lawyer and historian of art entrusted with administering degenerate art, 1939 Teczki z grafikami i zbiory dzieł często są opatrzone jednym numerem EK, tak że nie wszystkie obiekty osobno są objęte ewidencją. W niektórych przypadkach podane są jedynie dane dotyczące wagi skonfiskowanych dzieł sztuki, jak np. dla zbiorów Hansische Hochschule für Bildende Künste w Hamburgu pod numerem EK 13893: 7 kilogramów rysunków i kolaży. Dzisiaj z list Rolfa Hetschsa zachowały się już tylko fragmenty 4. Ważnym dokumentem w badaniach dotyczących konfiskaty dzieł sztuki zwyrodniałej jest lista znajdująca się w londyńskim Muzeum Wiktorii i Alberta. W roku 1997 Andreasowi Hüneke udało się ustalić, że jest ona dokładną kopią wykazu narodowych socjalistów. Lista ta pochodzi ze spuścizny zajmującego się handlem dziełami sztuki Harry ego Fischera ( ) i dlatego nazywa się ją listą Harry ego Fischera 5. Wykorzystanie skonfiskowanych dzieł sztuki 5. Strona ze skonfiskowanymi dziełami ze Śląskiego Muzeum Sztuk Pięknych we Wrocławiu, które były na liście Harry ego Fischera (1941/1942) 5. Page with confiscated artworks from the Silesian Museum of Fine Arts in Wrocław, mentioned on the Harry Fischer list (1941/1942) 60
4 6. Ustawa o konfiskacie wyrobów sztuki zwyrod niałej, 31 maja 1938 r., Dziennik Ustaw Rzeszy (RGBl) I, 1938, s Statute on the confiscation of degenerate art, 31 May 1938, Journal of Laws of the Reich (RGBl) I, 1938, p Widok Sali Ogrodowej w zamku Schönhausen, w której były przechowywane dzieła sztuki zwyrodniałej, 1938/ View of the Garden Hall at Schönhausen Castle, used for storing works of degenerate art, 1938/1939 Buchholza ( ) z Berlina oraz Hildebranda Gurlitta ( ) z Hamburga i Bernharda A. Böhmera ( ) z Güstrow. 2. Były jeszcze inne kryteria selekcji powstał zbiór dzieł sztuki, które po konfiskacie i inwentaryzacji miały powrócić do wcześniejszych właścicieli do muzeów, z których pochodziły albo do osób prywatnych, ponieważ były objęte postanowieniami klauzuli łagodzącej Ustawę o konfiskacie z roku Dotyczyło to tzw. przypadków granicznych zwyrodnienia, w stosunku do których cofnięto konfiskatę z powodów stylistycznych. Chodziło tu także, w przypadkach wyjątkowych, o dzieła sztuki, które w tych muzeach jako dzieła wypożyczone były tylko na wystawach czasowych, a także o dzieła sztuki użyczone przez zagranicznych właścicieli i twórców, wobec których rozważano zwrot dzieł ze względów politycznych. Zwróconych miało być ok. 1,5% skonfiskowanych dzieł sztuki. 3. Wydzielono specjalny zbiór dzieł sztuki, które złożono w piwnicy Ministerstwa Rzeszy ds. Oświecenia Publicznego i Propagandy. Do tej grupy zaliczono głównie dzieła sztuki mniej znanych artystów, ale także pojedyncze obrazy i grafiki Maksa Beckmanna, Marca Chagalla, Ottona Diksa, Lyonela Feiningera, Ericha Heckela, Wassily ego Kandinsky ego, Emila Noldego i bardzo dużo dzieł Maksa Pechsteina. Jakie było pierwotne przeznaczenie tej grupy dzieł, stanowiących ok. 9% wszystkich skonfiskowanych dzieł sztuki, pozostaje do dzisiaj kwestią niewyjaśnioną. 4. Grupa ok. 4% skonfiskowanych dzieł sztuki obejmowała eksponaty wystawowe. Należały do niej przede wszystkim te dzieła, które wystawiano, prezentując sztukę zwyrodniałą. Po pierwszej ekspozycji w Monachium w 1937 r. wystawa była pokazywana do wiosny 1941 r. w całych Niem- czech i Austrii, najpierw w większych miastach, jak w Berlinie, Hamburgu, Düsseldorfie i Wiedniu, a wraz z upływem lat także w miastach prowincji. Na obecnie polskich terenach wystawę można było zobaczyć najpierw w gmachu administracyjnym Prowincji Pomorskiej w Szczecinie (11 stycznia 5 lutego 1939). Dwa lata później część wystawy była pokazywana w Wałbrzychu, w siedzibie kierownictwa powiatowego NSDAP (18 stycznia 2 lutego 1941), a inna część wystawy w Pałacu Sejmu Stanów Górnych Łużyc w Zgorzelcu (25 stycznia 8 lutego 1941). Christoph Zuschlag dopiero niedawno odkrył kolejne trzy miejsca wystawy: Centrum Kształcenia Narodowego (Volksbildungshaus) w Legnicy (15 lutego 2 marca 1941), szkoła zawodowa w Opolu (data wystawienia nieznana) oraz Górnośląskie Muzeum Krajowe w Bytomiu (2 16 marca 1941) 7. Niezależnie od wystawy objazdowej sztuki zwyrodniałej, skonfiskowane dzieła sztuki pokazywano także na widowiskach Wieczny Żyd ( ) albo Bolszewizm bez maski ( ). 5. Oprócz eksponatów wystawowych była jeszcze druga grupa dzieł sztuki, które miały być wykorzystywane w celach propagandowych w tym przypadku do celów szkoleniowych w przyszłości. W związku z tym w berlińskim Gabinecie Rycin przechowywano prawie cały zbiór skonfiskowanych modernistycznych grafik, które umieszczono w zamku Schönhausen jako Zbiór historii współczesnej. Do tej grupy wykorzystania należało ponad 650 grafik, stanowiących 3,5% skonfiskowanych dzieł sztuki. 6. Zakwalifikowane do wyżej wymienionych pięciu grup dzieła sztuki umieszczone zostały w odpowiednich lokalizacjach. W składowanym przy Köpenicker Straße 24 zbiorze dzieł sztuki zwyrodniałej wyznaczeni handlarze sztuki jeszcze raz mogli wybrać dzieła, które chcieli wziąć w komis. 61
5 8. Ludwig Gies, Krucyfiks, ok. 1921, na wystawie Sztuka zwyrodniała, Monachium Ludwig Gies, Crucifix, about 1921, at the Degenerate art exhibition, Munich 1937 Pozostałe w przybliżeniu 5000 pozycji (20% obrazów i rzeźb, 80% prac na papierze) określono jako resztę niezdatną do wykorzystania, a Goebbels podjął decyzję o ich spaleniu, co też miało miejsce 30 marca 1939 r. w Berlińskiej Głównej Komendzie Straży Pożarnej, w dzielnicy Kreuzberg. Na szczęście pracownikom Jednostki ds. badań nad sztuką zwyrodniałą udało się odnaleźć ponad 150 dzieł sztuki z tej grupy w zbiorach publicznych, a więc nie spalono wówczas wszystkiego, co zostało do tego celu przeznaczone. Konfiskata i wykorzystanie dzieł sztuki zwyrodniałej ze Szczecina, Wrocławia i Bytomia W lipcu i sierpniu 1937 r. w Miejskim Muzeum Szczecina (Städtischen Museum Stettin) skonfiskowano 484 dzieła sztuki 125 twórców, w tym dzieła Ernsta Barlacha, Maksa Beckmanna, Lovisa Corintha, Ericha Heckela, Karla Hofera, Lyonela Feiningera, Ernsta Ludwiga Kirchnera, Paula Kleego, Oskara Kokoschki, Käthe Kollwitz, Alfreda Kubina, Wilhelma Lehmbrucka, El Lissitzky ego, Franza Marca, Pauli Modersohn-Becker, Emila Noldego, Maksa Pechsteina i Egona Schielego to tylko najbardziej znane nazwiska na płaszczyźnie międzynarodowej. Przyjmując za kryterium rodzaj dzieła sztuki, ofiarą konfiskaty padły 64 obrazy, 7 rzeźb, 61 akwarel, 58 rysunków, 292 grafiki, jedna tkanina artystyczna i jedna klisza. W latach muzeum otrzymało odszkodowanie od Rzeszy w wysokości 3180 marek 8. Rzeźba Krucyfiks ekspresjonisty Ludwiga Giesa ucierpiała wyjątkowo: drewniana figura, wykonana w roku 1921 dla katedry w Lubece, tuż po jej powstaniu w miejscu wystawienia spotkała się z bardzo wrogim traktowaniem i dlatego w 1923 r. została sprzedana Towarzystwu Muzealnemu Szczecina. Po konfiskacie w 1937 r. była piętnowana na wszystkich znanych dotychczas wystawach objazdowych, jako przykład sztuki zwyrodniałej. W listopadzie 1941 r. Monachijskie Kierownictwo Propagandy Rzeszy, które organizowało wystawę, zwróciło Krucyfiks Ministerstwu Rzeszy ds. Oświecenia Publicznego i Propagandy, a potem prawdopodobnie trafił do magazynu przy Königstraße 50 w dzielnicy Berlin-Mitte, gdzie dwa lata temu poinformowano o sensacyjnym odkryciu pozostałych zbiorów sztuki zwyrodniałej 9. Wśród zachowanych dzieł znajdują się wyłącznie brązy. Jeśli rzeźba z drewna nie została w ostatniej chwili zabrana ze zbiorów, musiała ulec zniszczeniu w wyniku pożaru budynku, jaki wydarzył się w ostatnich miesiącach wojny. Do grupy eksponatów wystawowych autorstwa Ludwiga Giesa należała także porcelanowa Para zakochanych z Miejskiego Muzeum w Szczecinie oraz dwie grafiki George a Grosza i dwa obrazy Alexeja von Jawlensky ego. Theodor Fischer podczas aukcji w 1939 r. wystawił na licytacji jeden obraz Christiana Rohlfsa i dwa obrazy Lovisa Corintha ze Szczecina, dwa z nich nie miały przebicia na licytacji. Właściciel galerii w Berlinie Ferdinand Möller przejął od Ministerstwa Rzeszy ds. Oświecenia Publicznego i Propagandy ze zbiorów skonfiskowanych w Szczecinie 12 dzieł w komis lub nabył drogą kupna albo wymiany, jego berliński kolega Karl Buchholz 39 dzieł, Hildebrand Gurlitt z Hamburga 98 dzieł, a Bernhard A. Böhmer, który osiadł w Güstrow na byłej posiadłości Ernsta Barlacha 164 dzieła. Obecnie jednak znana jest lokalizacja jedynie 49 dzieł. W spisie inwentaryzacyjnym narodowych socjalistów 143 dzieła ze Szczecina oznaczono jako zniszczone, a znajdujący się w tej grupie drzeworyt Heinricha Campendonka udało się odnaleźć w Berlińskim Gabinecie Rycin. We Wrocławiu konfiskata dzieł dotknęła dwa zbiory publiczne: Śląskie Muzeum Sztuk Pięknych (Schlesisches Museum der Bildenden Künste) oraz Muzeum Zamkowe (Schlossmuseum). W Śląskim Muzeum skonfiskowano: 38 obrazów, 7 rzeźb, 41 akwarel, 97 rysunków, 651 grafik i 97 książek, w sumie 931 dzieł; w Muzeum Zamkowym: 33 obrazy, 3 rzeźby, 13 akwarel, 14 rysunków i 2 grafiki, łącznie 65 dzieł. Tym samym we Wrocławiu skonfiskowano prawie 1000 dzieł 132 twórców, w tym tak znanych, jak Alexander Archipenko, Ernst Barlach, Willi Baumeister, Max Beckmann, Otto Dix, George Grosz, Erich Heckel, Wassily Kandinsky, Ernst Ludwig Kirchner, Emil Nolde, Oskar Schlemmer, Karl Schmidt-Rottluff i wielu innych. 99 dzieł z Wrocławia wykorzystano podczas wystaw piętnujących modernizm. W roku 1939 w Lucernie Theodor Fischer wystawił na aukcji jeden obraz Kokoschki. Ferdinand Möller, który od galerii we Wrocławiu rozpoczął swoją ścieżkę kariery jako handlarz dziełami sztuki i przekazał do muzeów kilka dzieł modernistycznych twórców, nabył od Ministerstwa Rzeszy ds. Oświecenia Publicznego i Propagandy ze skonfiskowanych zbiorów we Wrocławiu 42 obrazy, Karl Buchholz przejął 52, Hildebrand Gurlitt 186 i Bernhard A. Böhmer znowu najwięcej 261 dzieł. Znana jest obecna lokalizacja 173 dzieł, 279 uważa się ze zniszczone, 5 dzieł udało się odnaleźć. W Górnośląskim Muzeum Krajowym w Bytomiu (Oberschlesisches Landesmuseum Beuthen) skonfiskowano 2 obrazy, 4 rzeźby i 2 grafiki czterech lokalnych twórców Aloisa Kowola, Thomasa Myrteka, Brunona Schmialeka, Hoffmanna. Ówczesne zdarzenia były prawie w ogóle nieudokumentowane. Tym samym do dnia dzisiejszego nie jest znana ani dokładna data zabezpieczenia, ani też nie udało się jednoznacznie zidentyfikować dzieł. Według danych z inwentaryzacji narodowych socjalistów wszystkie dzieła zostały zniszczone w 1939 roku. Co znaczyło słowo zwyrodniały? Biorąc pod uwagę różnorodność skonfiskowanych dzieł sztuki w Szczecinie, Wrocławiu i Bytomiu, trzeba jeszcze raz zadać sobie pytanie: co jest wspólnym mianownikiem tych wszystkich dzieł i co było w nich tak niebezpiecznego, że musiały całkowicie zniknąć. 62
6 Określając całą sztukę modernistyczną mianem zwyrodniała, Hitler próbował powstrzymać merytoryczne rozważania na temat sztuki awangardowej. Nie potrafił i nie chciał wdawać się w dyskusję merytoryczną. Ostatecznie nie chodziło mu także o zniszczenie określonych kierunków sztuki, lecz o wyeliminowanie wolności w sztuce. To stanowiło o niebezpieczeństwie dzieł modernistycznych, to był ten wspólny mianownik. Te dzieła stanowiły wolną wypowiedź artystyczną, natomiast Hitler chciał takiej sztuki, która dałaby się zinstrumentalizować do celów jego politycznej walki o władzę. Sztuka zdaniem Hitlera powinna służyć wyłącznie do celów propagandowych. Bezpośrednio po zakończeniu II wojny światowej zrehabilitowano twórców modernizmu i ówczesne modernistyczne kierunki mają dzisiaj swoje stałe miejsce w historii sztuki. Należy się tylko zastanowić, w jakiej mierze złe piętno wyciśnięte przez narodowych socjalistów nadal żyje w postrzeganiu przez nas współczesnej awangardy? 9. Strona 2 listy dzieł zwróconych przez kierownictwo propagandy Rzeszy Ministerstwu Oświecenia Publicznego i Propagandy Rzeszy, wystawianych na wystawie Sztuka zwyrodniała, listopad W rubryce Rzeźby widoczne dane Krucyfiksu Ludwiga Giesa oraz rzeźby Hagar (Matka i dziecko) Karla Knappe a, które zostały odnalezione podczas prac wykopaliskowych w roku 2010, prowadzonych na obszarze przy Berliner Königstraße Page 2 of a list of works returned by the heads of the propaganda of the Reich to the Ministry of Public Education and Propaganda of the Reich and displayed at the Degenerate art exhibition, November The column: Sculptures contains data pertaining to Crucifix by Ludwig Gies and the sculpture: Hagar (Mother and Child) by Karl Knappe, discovered during excavations carried out in 2021 in 50 Berliner Königstraße (Fot. 1 H. Hoffmann, National Archives, Washington, wyciąg z archiwum Andreasa Hüneke a, Poczdam; 2, 3 Jednostka ds. badań nad sztuką zwyrodniałą, Wolny Uniwersytet Berlina; 4, 9 Federalne Archiwum Berlina; 5 Muzeum Wiktorii i Alberta, Londyn, kopia w Jednostce ds. badań nad sztuką zwyrodniałą, Wolny Uniwersytet Berlina; 7 G. Ranft, Archiwum Centralne Państwowego Muzeum Berlina; 8 Archiwum Centralne Państwowego Muzeum Berlina / Photo: 1 H. Hoffmann, National Archives, Washington, abstract from the Andreas Hünekearchive, Potsdam; 2, 3 Unit for research into degenerate art, Free University of Berlin; 4, 9 Federal Archives Berlin; 5 Victoria and Albert Museum, London, copy in: Unit for research into degenerate art, Free University of Berlin; 7 G. Ranft, Central Archive of the State Museum in Berlin; 8 Central Archive of the State Museum in Berlin) Przypisy 1 Dzienniki Josepha Goebbelsa. Wszystkie fragmenty, część I, tom 3, wydawca Von Elke Fröhlich, Monachium 1987, s Wykaz wszystkich zarekwirowanych w roku 1937 w niemieckich muzeach dzieł sztuki w ramach akcji Sztuka zwyrodniała, Jednostka ds. badań nad sztuką zwyrodniałą, Instytut Historii Sztuki, Wolny Uniwersytet Berlina, geschkult.fu-berlin.de. 3 Joseph Goebbels: nakaz zabezpieczenia, 30 czerwca 1937 r., cytat za: D. Schmidt, In letzter Stunde , Künstlerschriften II, Drezno 1964, s Najbardziej obszerny wykaz jeszcze zachowanych list narodowych socjalistów dotyczących akcji Sztuka zwyrodniała znajduje się obecnie w Archiwum Federalnym w Berlinie. 5 Lista Harry ego Fischera, , kopia w archiwum Jednostki ds. badań nad sztuką zwyrodniałą, Wolny Uniwersytet Berlina. 6 Dziennik Ustaw Rzeszy (RGBl), I, 1938, s Odnalezienie rzeźb w Berlinie. Sztuka zwyrodniała w gruzach po bombardowaniu. Odkrycie. Znaczenie. Perspektywy, Wydawca Von Matthias Wemhoff we współpracy z Meike Hoffmann i Dieterem Scholzem, Muzeum Prehistorii i Historii Starożytnej / Państwowe Muzea w Berlinie, Ch. Zuschlag, Sztuka zwyrodniała. Strategie wystaw w nazistowskich Niemczech, Worms 1995, s Patrz na ten temat Odnalezienie rzeźb w Berlinie. 63
7 ON THE TRAIL OF DEGENERATE ART CONFISCATION OF MODERNIST ART CONDUCTED BY THE NATIONAL SOCIALISTS IN 1937 WITH PARTICULAR MENTION OF SZCZECIN, WROCŁAW AND BYTOM Meike Hoffmann 75 years ago Germany became the site of an unprecedented campaign launched against modernist art. In several months the National Socialists confiscated more than works of so-called degenerate art by painters, graphic artists and sculptors from about a hundred museums, and modernism vanished from public collections almost completely. Immediately after the end of the war representatives of modernism were reinstated, and today modernist currents have a permanent place in the history of art. Up to this day, however, confiscated collections have not been restored. In order to settle accounts with the outcome of the National Socialist art policy, in the spring of 2003 the Ferdinand Möller foundation initiated research into degenerate art at the Free University of Berlin. A team of researchers under Professor Klaus Krüger conducts an extremely detailed reconstruction of the confiscation campaign of 1937 intent on preparing an inventory of all the affected artworks. Each work of art will have indispensable documentation for the purpose of its identification. The documentation studies will focus on the fate of the confiscated artworks to the moment when they found themselves in the present-day location; this entails a multi-aspect and in individual cases politically controversial search for lost works of art. Since April 2010 every interested user has free-of-charge access to part of an illustrated database with a list of all the artworks confiscated from German museums in This database provides indispensable assistance for members of the museum staff, especially in connection with the intensified provenance search conducted on an international scale in public institutions. dr Meike Hoffmann, studiowała historię sztuki, archeologię klasyczną, etnografię i bibliotekoznawstwo w Kilonii i Berlinie, pracowała w berlińskim Brücke-Museum; pracę doktorską (wydaną w 2005) poświęconą ugrupowaniu Brücke, obroniła na Freie Universtiät w Berlinie; od 2006 jest pracownikiem naukowym i dydaktykiem w Instytucie Historii Sztuki tego uniwersytetu oraz koordynatorem projektu badawczego Sztuka zwyrodniała ; najnowsza publikacja Matthias Wemhoff, Meike Hoffmann, Dieter Scholz (Hrsg./red.), Der Berliner Skulpturenfund. Entartete Kunst im Bombenschutt. Entdeckung, Deutung, Perspektive, Paderborn
WŁASNOŚĆ, POSIADANIE, WYKORZYSTANIE - problemy muzeów polskich. w związku z implementacją dyrektywy 2013/37/EU
WŁASNOŚĆ, POSIADANIE, WYKORZYSTANIE - problemy muzeów polskich w związku z implementacją dyrektywy 2013/37/EU Dorota Folga Januszewska Polski Komitet Narodowy ICOM PONOWNE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW KULTURY
Bardziej szczegółowo1. Zoo-Aquarium Berlin
1. Zoo-Aquarium Berlin wielki ogród zoologiczny połączony z akwariami, terrariami czy insektariami pełne ryb, gadów, płazów i bezkręgowców z najdalszych zakątków Ziemi. Otwarte: von 18.00-24.00 Uhr pokazy
Bardziej szczegółowo10 września - 10 listopada 2010 wernisaż: 9 września godz
10 września - 10 listopada 2010 wernisaż: 9 września godz. 18.00 W 100-lecie abstrakcji wystawa ze zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku oraz BWA Galerii Sztuki w Olsztynie i Muzeum Okręgowego im. Leona
Bardziej szczegółowoMUZEUM DLA PRZEDSZKOLAKA
MUZEUM DLA PRZEDSZKOLAKA - projekt zajęć muzealnych dla dzieci w wieku przedszkolnym zgodny z założeniami Podstawy programowej wychowania przedszkolnego dla przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach
Bardziej szczegółowoBiałoruska sztuka współczesna. Pierwszy taki przegląd w historii
Białoruska sztuka współczesna. Pierwszy taki przegląd w historii Wystawa ZBIÓR (ZBOR). Konstruowanie archiwum to dokumentacja czterdziestu najważniejszych wypowiedzi artystycznych białoruskiej sztuki współczesnej
Bardziej szczegółowoUniwersytet Rzeszowski
Dr Małgorzata DrozdWitek Urodziła się w 1978 roku w Łańcucie. Jest absolwentką Instytutu Sztuk Pięknych Uniwersytetu Rzeszowskiego. Dyplom z wyróżnieniem na kierunku edukacja artystyczna w zakresie sztuk
Bardziej szczegółowoMUZEUM CO TO TAKIEGO?
MUZEUM CO TO TAKIEGO? Anita Broda, Alicja Mironiuk Nikolska Stowarzyszenie Pracownia Etnograficzna 2013, Warszawa Muzeum Nazwa muzeum pochodzi od greckiego słowa s museion czyli świątynia Muz. Jest to
Bardziej szczegółowoDr Marek Bukowski, Gdańsk GUMed
Dr Marek Bukowski, Gdańsk GUMed Muzeum Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego Abstract The paper presents basic information about the Museum of Medical University of Gdansk: main fields of interests, the collection
Bardziej szczegółowoKrólowie i sztuka muzea rezydencje w listopadzie zwiedzimy za darmo
Królowie i sztuka muzea rezydencje w listopadzie zwiedzimy za darmo Zamek na Wawelu [1] Fot. Anna Stankiewicz Strona 1 z 5 Strona 2 z 5 Strona 3 z 5 27 października 2016 Wawel, Zamek Królewski w Warszawie,
Bardziej szczegółowoAuschwitz and Birkenau Concentration Camp Records, 1940 1945 RG 15.191M
Auschwitz and Birkenau Concentration Camp Records, 1940 1945 RG 15.191M United States Holocaust Memorial Museum Archive 100 Raoul Wallenberg Place SW Washington, DC 20024 2126 Tel. (202) 479 9717 Email:
Bardziej szczegółowoBank pytań na egzamin ustny
Liceum Plastyczne im. Piotra Potworowskiego w Poznaniu ul. Junikowska 35, 60-163 Poznań; tel./fax +48 61 868 48 68; kom. +48 798 210 608; sekretariat@lp.poznan.pl; www.lp.poznan.pl Bank pytań na egzamin
Bardziej szczegółowoPodczas pobytu w Żywcu artysta malarz portretował wielu mieszczan żywieckich.
Historia Szkoły bogata, ciekawa, mało znana Odcinek 17. Czy wiesz, że uznanym artystą malarzem i równocześnie nauczycielem tej szkoły był Jan Kazimierz Olpiński, który uczył w niej rysunków, a jego twórczość
Bardziej szczegółowoMUZEUM NARODOWE W KRAKOWIE- GMACH GŁÓWNY. Fot: http://culture.pl/pl/miejsce/muzeum-narodowe-w-krakowie
MUZEUM NARODOWE W KRAKOWIE- GMACH GŁÓWNY Fot: http://culture.pl/pl/miejsce/muzeum-narodowe-w-krakowie Kilka słów na temat Muzeum Narodowego w Krakowie Muzeum jest największą instytucją muzealną w Polsce
Bardziej szczegółowoZakład Historii Sztuki, Filozofii i Sportu Katedra Edukacji Artystycznej
Rok studiów/semestr; I, sem. 1 i 2 Cel zajęć 1. Wprowadzenie podstawowej terminologii z zakresu teorii sztuki Zapoznanie z literaturą ogólną przedmiotu 4. Zrozumienie znaczenia teorii sztuki w interpretacji
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Katowice, dnia 10 lutego 2014 r. Poz. 758 UCHWAŁA NR XLVI/450/2014 RADY MIEJSKIEJ BĘDZINA z dnia 29 stycznia 2014 r. w sprawie nadania statutu Muzeum Zagłębia w
Bardziej szczegółowoS T A T U T Muzeum Narodowego w Warszawie
Załącznik do zarządzenia Nr 11 Ministra Kultury z dnia 14 maja 2003 r. S T A T U T Muzeum Narodowego w Warszawie Rozdział I Postanowienia ogólne 1. Muzeum Narodowe w Warszawie, zwane dalej Muzeum, powstało
Bardziej szczegółowoTworzenie książeczek z ilustracjami dotykowymi I
WARSZTATY Zapraszamy na warsztaty towarzyszące konferencji. Nauczycielom i rodzicom niewidomych dzieci, a także artystom plastykom polecamy warsztaty tworzenia książek z dotykowymi ilustracjami oraz wystawę
Bardziej szczegółowoKultura Pamięci XX wieku w Polsce i w Niemczech
Kultura Pamięci XX wieku w Polsce i w Niemczech 1. Seminarium: 15-18 maja 2008, Berlin (Dla uczestników z Niemiec) Miejsce: Instytut Polski, Burgstr. 27, 10178 Berlin czwartek, 15 maja 2008 Przyjazd uczestników
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Katowice, dnia 4 czerwca 2013 r. Poz. 4095 UCHWAŁA NR XLII/465/2013 RADY MIEJSKIEJ W TARNOWSKICH GÓRACH z dnia 22 maja 2013 r. w sprawie zmiany statutu samorządowej
Bardziej szczegółowoI. Czynności organizacyjne. Podanie częściowego tematu: Z wizytą w. II. Zagadka-odczytuję
Klasa VId Język polski Scenariusz lekcji języka polskiego w klasie VId SCENARIUSZ LEKCJI Temat: Z wizytą w muzeum Cel ogólny Doskonalenie słownictwa związanego z muzeami.. Cele operacyjne UCZEŃ: Posiada
Bardziej szczegółowo1. Znajomość ogólnej historii idei organizowania wystaw sztuki, muzeów historycznych i uniwersyteckich
OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) I. Informacje ogólne 1. Nazwa modułu kształcenia WYSTAWIENNICTWO 2. Kod modułu kształcenia MSW 3. Rodzaj modułu kształcenia fakultatywny 4. Kierunek studiów HISTORIA SZTUKI
Bardziej szczegółowophoto graphic Jan Witkowski Project for exhibition compositions typography colors : +48 506 780 943 : janwi@janwi.com
Jan Witkowski : +48 506 780 943 : janwi@janwi.com Project for exhibition photo graphic compositions typography colors Berlin London Paris Barcelona Vienna Prague Krakow Zakopane Jan Witkowski ARTIST FROM
Bardziej szczegółowoGABRIELA CICHOWSKA ILUSTRACJA / MALARSTWO
GABRIELA CICHOWSKA ILUSTRACJA / MALARSTWO WYBRANE WYSTAWY I NAGRODY 2012 Internationales Literaturfestival Berlin. Wykłady, seminaria, warsztaty ilustracja książki dziecięcej 7. Bałtyckie Spotkania Ilustratorów.
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR LIV/1560/10 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA. z dnia 9 września 2010 r. w sprawie nadania Statutu Muzeum Architektury we Wrocławiu
UCHWAŁA NR LIV/1560/10 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 9 września 2010 r. w sprawie nadania Statutu Muzeum Architektury we Wrocławiu Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie
Bardziej szczegółowoPortret. im Schlesischen Museum für Kunstgewerbe und Altertümer zu Breslau 8. Oktober 8. November
ODZYSKANE DZIĘKI FBI AGATA MODZOLEWSKA W 2017 r. cieszyliśmy się z powrotów dwóch wyjątkowych strat wojennych, które łączy nie tylko wspólna przeszłość ale także historia odzyskania i miejsce, w którym
Bardziej szczegółowoAnna Małecka. Zamek Królewski w Warszawie wielokrotnie
Anna Małecka WYSTAWY, WYSTAWY... NAJCIEKAWSZE EKSPOZYCJE Z OSTATNICH LAT W ZAMKU KRÓLEWSKIM W WARSZAWIE DOROCZNA WYSTAWA ORGANIZOWANA W MUZEUM ROLNICTWA IM. KSI DZA KRZYSZTOFA KLUKA W CIECHANOWCU 18 PAèDZIERNIKA
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA MUZEUM JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO
KONCEPCJA MUZEUM JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO opis wystawy Otwarcie wystawy z udziałem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego. Belweder, 7 listopada 2012 r. Wystawa KONCEPCJA MUZEUM JÓZEFA
Bardziej szczegółowoPRACOWNIA FOTOGRAFII. Nie można stworzyć dzieła sztuki, jeśli nie jest ono zorganizowane jednoczącą je myślą. E.G. Craig
PRACOWNIA FOTOGRAFII Nie można stworzyć dzieła sztuki, jeśli nie jest ono zorganizowane jednoczącą je myślą. E.G. Craig Cel zajęć Nadrzędną ideą Pracowni jest umożliwienie uczestnikom aktywne zaistnienie
Bardziej szczegółowoSebastian Krzywak Data, miejsce urodzenia: 1979, Zielona Góra. Mieszka i pracuje w Poznaniu. Edukacja: Akademia
Sebastian Krzywak www.sebastiankrzywak.com Data, miejsce urodzenia: 1979, Zielona Góra. Mieszka i pracuje w Poznaniu. Edukacja: 2000-2005 Akademia Sztuk Pięknych w Poznaniu Dyplom z malarstwa w pracowni
Bardziej szczegółowoKryteria przyznawania stypendium doktoranckiego na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu
Kryteria przyznawania stypendium doktoranckiego na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu zgodny z zarządzeniem Rektora UMK nr 127 z dnia 20.09.2013 r. i Rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Bardziej szczegółowoNOWE Muzeum Powstania Wielkopolskiego
NOWE Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 Poznań, 12.06.2018 Mamy obecnie 340 m2 Obecne Muzeum, a inne Muzea Historyczne w Polsce Muzeum Polin 4000m2 Muzeum Śląskie 9264m2 Centrum Historii Zajezdnia
Bardziej szczegółowoProf. zw. dr hab. inż. Tomasz Winnicki, prorektor i profesor Kolegium Karkonoskiego, profesor Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Kaliszu,
W dniach 15 do 18 maja w Jeleniej Górze odbyło się III Zebranie Konsultacyjne: poszukiwaniu innowacyjnych przedmiotów dla kursów o języku i kulturze (Consultant Assembly III: In Search of Innovatory Subjects
Bardziej szczegółowoKopalnia i praca górnika w ilustracjach popularnych XIX-wiecznych leksykonów Meyersa i Brockhausa
mgr inż. Marek J. BATTEK Politechnika Wrocławska Kopalnia i praca górnika w ilustracjach popularnych XIX-wiecznych leksykonów Meyersa i Brockhausa STRESZCZENIE Omówiono popularne w XIX w. niemieckie wydawnictwa
Bardziej szczegółowoPrzewodnik po Muzeum nad Wisłą Muzeum Sztuki Nowoczesnej
Przewodnik po Muzeum nad Wisłą Muzeum Sztuki Nowoczesnej 1 Opis instytucji Muzeum Sztuki Nowoczesnej pokazuje wystawy sztuki współczesnej. Sztuka współczesna to prace, które powstają w naszych czasach.
Bardziej szczegółowoUDOSTĘPNIENIE ZBIORÓW MUZEALNYCH ZAMKU KRÓLEWSKIEGO W WARSZAWIE MUZEUM
UDOSTĘPNIENIE ZBIORÓW MUZEALNYCH ZAMKU KRÓLEWSKIEGO W WARSZAWIE MUZEUM Projekt Digitalizacja i udostępnienie zbiorów Zamku Królewskiego w Warszawie Muzeum Udostępnienie zbiorów Zamku Królewskiego w Warszawie
Bardziej szczegółowoAlbum żołnierza niemieckiego
Nr 18/2017 15 09 17 Album żołnierza niemieckiego Autor: Bogumił Rudawski (IZ) Przechowywany w zbiorach Instytutu Zachodniego album nieznanego żołnierza Wehrmachtu zawiera 76 podpisanych czarno-białych
Bardziej szczegółowoRegion łódzki rozwija przemysły kreatywne my rozwiniemy Twoją kreatywność! Dzięki nam znajdziesz pracę i miejsce dla swojej pasji!
Kierunek Grafika Online Region łódzki rozwija przemysły kreatywne my rozwiniemy Twoją kreatywność! Dzięki nam znajdziesz pracę i miejsce dla swojej pasji! Komunikujemy się z naszymi studentami online strona
Bardziej szczegółowoMUZEUM HISTORII FOTOGRAFII
MUZEUM HISTORII FOTOGRAFII STATUT UCHWAŁA NR V/56/07 Rady Miasta Krakowa z dnia 31 stycznia 2007 r. w sprawie nadania statutu i zmiany nazwy miejskiej instytucji kultury Muzeum Historii Fotografii w Krakowie.
Bardziej szczegółowoPaździernik - listopad - Ossolińscy na Podlasiu (wystawa)
Październik - listopad - Ossolińscy na Podlasiu (wystawa) Ossolińscy na Podlasiu. Okruchy wspomnień to tytuł wystawy, która jest czynna od 27 października w Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w
Bardziej szczegółowoPaździernik - listopad - Ossolińscy na Podlasiu (wystawa)
Październik - listopad - Ossolińscy na Podlasiu (wystawa) Ossolińscy na Podlasiu. Okruchy wspomnień to tytuł wystawy, która jest czynna od 27 października w Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w
Bardziej szczegółowoOdniesienie do efektów kształcenia w obszarze (obszarach)
Załącznik nr 41 do Uchwały Nr 54/2012 Senatu Uniwersytetu Wrocławskiego z dnia 20 czerwca 2012 r. Nazwa wydziału: Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych Nazwa kierunku studiów: historia sztuki Obszar
Bardziej szczegółowoJanusz Przybylski. Grafika i malarstwo
Janusz Przybylski Grafika i malarstwo wrzesień-październik 2014 W stałej ekspozycji jednej z najważniejszych galerii sztuki współczesnej na świecie, w Tate Gallery w Londynie, niewiele dzieł pochodzi z
Bardziej szczegółowoEGZAMIN MATURALNY 2012 JĘZYK ANGIELSKI
Centralna Komisja Egzaminacyjna EGZAMIN MATURALNY 2012 JĘZYK ANGIELSKI POZIOM PODSTAWOWY Kryteria oceniania odpowiedzi SIERPIEŃ 2012 ZADANIA ZAMKNIĘTE Zadanie 1. Egzamin maturalny z języka angielskiego
Bardziej szczegółowoMiasto Stołeczne Warszawa Dwuletni bilans działalności Biura Stołecznego Konserwatora Zabytków. Warszawa, listopad 2008 r.
Miasto Stołeczne Warszawa Dwuletni bilans działalności Biura Stołecznego Konserwatora Zabytków Warszawa, listopad 2008 r. Ilość spraw rozpatrywanych w ramach przekazanych kompetencji 2003 rok [1] 2004
Bardziej szczegółowoWincenty Kućma. światło w cieniu WYSTAWA RZEŹBY, RYSUNKU I FOTOGRAFII
Wincenty Kućma światło w cieniu WYSTAWA RZEŹBY, RYSUNKU I FOTOGRAFII Wincenty Kućma, urodzony 25 maja 1935 roku w Zbilutce (obecnie Zbelutka) na Kielecczyznie. W latach 1957-1962 studiował na Wydziale
Bardziej szczegółowoDörthe Hagenguth. Oferta stypendialna DAAD dla Polaków w roku akademickim 2015/2016
Dörthe Hagenguth Oferta stypendialna DAAD dla Polaków w roku akademickim 2015/2016 1 Oferta stypendialna DAAD dla Polaków DAAD DAAD (Niemiecka Centrala Wymiany Akademickiej) jest wspólną organizacją niemieckich
Bardziej szczegółowoPracownia Komunikacji Twórczej Wydział Malarstwa i Rzeźby, Katedra Mediacji Sztuki
! Nazwa przedmiotu Jednostka prowadząca Pracownia Komunikacji Twórczej Wydział Malarstwa i Rzeźby, Katedra Mediacji Sztuki Jednostka dla której przedmiot jest przygotowany Rodzaj przedmiotu Rok studiów/
Bardziej szczegółowoEGZAMIN MATURALNY 2012 JĘZYK ANGIELSKI
Centralna Komisja Egzaminacyjna EGZAMIN MATURALNY 2012 JĘZYK ANGIELSKI POZIOM PODSTAWOWY Kryteria oceniania odpowiedzi SIERPIEŃ 2012 ZADANIA ZAMKNIĘTE Zadanie 1. Obszar standardów Rozumienie ze słuchu
Bardziej szczegółowoS T A T U T MUZEUM NARODOWEGO W KIELCACH
Załącznik do Zarządzenia Nr 8 Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 30 grudnia 2005 r. S T A T U T MUZEUM NARODOWEGO W KIELCACH I. Postanowienia ogólne. 1 Muzeum Narodowe w Kielcach zwane dalej
Bardziej szczegółowo2. Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych (jeśli obowiązują):
WYŻSZA SZKOŁA UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNYCH SYLABUS PRZEDMIOTU I. Informacje ogólne 1. Nazwa przedmiotu: Historia sztuki 2. Rodzaj przedmiotu obowiązkowy. 3. Poziom i kierunek studiów: st. niestacjonarne I
Bardziej szczegółowoPiękny gest 98-letniej łodzianki. Ufundowała Muzeum Miasta Łodzi obraz
06-07-19 1/5 Ufundowała Muzeum Miasta Łodzi 17.01.2019 15:17 Aleksandra Górska / BPKSiT kategoria: Aktualności kulturalne Pani Zofia Dachniewska napisała do magistratu, deklarując chęć przeznaczenia części
Bardziej szczegółowoExtraclass. Football Men. Season 2009/10 - Autumn round
Extraclass Football Men Season 2009/10 - Autumn round Invitation Dear All, On the date of 29th July starts the new season of Polish Extraclass. There will be live coverage form all the matches on Canal+
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z plastyki klasa 6
Wymagania edukacyjne z plastyki klasa 6 Ocenie podlegają: przygotowanie do zajęć, wiadomości, prace i ćwiczenia praktyczne, zaangażowanie w pracę twórczą, aktywność na lekcji, wypowiedzi ustne, wyniki
Bardziej szczegółowoAKT OSKARŻENIA W SPRAWIE HANDLU FAŁSZYWYMI OBRAZAMI
POLICJA.PL Źródło: http://www.policja.pl/pol/aktualnosci/138699,akt-oskarzenia-w-sprawie-handlu-falszywymi-obrazami.html Wygenerowano: Piątek, 24 lutego 2017, 15:46 AKT OSKARŻENIA W SPRAWIE HANDLU FAŁSZYWYMI
Bardziej szczegółowoZestawienie czasów angielskich
Zestawienie czasów angielskich Present Continuous I am, You are, She/ He/ It is, We/ You/ They are podmiot + operator + (czasownik główny + ing) + reszta I' m driving. operator + podmiot + (czasownik główny
Bardziej szczegółowoCALIFORNIA DIGITAL LIBRARY CYFROWA BIBLIOTEKA KALIFORNIJSKA
CALIFORNIA DIGITAL LIBRARY CYFROWA BIBLIOTEKA KALIFORNIJSKA http://www.cdlib.org/ 1. Zawartości serwisu Kalifornijska Biblioteka Cyfrowa = California Digital Library (CDL) jest serwisem, który umożliwia
Bardziej szczegółowo1. Średnia ocen za rok akademicki.
Szczegółowe kryteria punktacji postępów w nauce doktorantów Studiów Doktoranckich z zakresu sztuk plastycznych w dyscyplinie Sztuki Piękne na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY. Warszawa, dnia 2 kwietnia 2014 r. Pozycja 22 ZARZĄDZENIE MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO 1) z dnia 1 kwietnia 2014 r.
DZIENNIK URZĘDOWY MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO Warszawa, dnia 2 kwietnia 2014 r. Pozycja 22 ZARZĄDZENIE MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO 1) z dnia 1 kwietnia 2014 r. w sprawie nadania
Bardziej szczegółowoSACRUM 2016 Sakrální stavby v dnešním světě záchrana - obnova - nové využití - opouštění - opuštění Revitalizace sakrálních staveb v Polsku
SACRUM 2016 Sakrální stavby v dnešním světě záchrana - obnova - nové využití - opouštění - opuštění Revitalizace sakrálních staveb v Polsku Małgorzata Wyrzykowska Institute of Art History The University
Bardziej szczegółowoWieczór poświęcony twórczości i sylwetce Artura Szyka
Biuletyn Polonijny, Montreal, 10 czerwca 2011 Wieczór poświęcony twórczości i sylwetce Artura Szyka 9. VI. (czwartek), o godz.19:00 w Konsulacie RP odbył się wieczór poświęcony twórczości i sylwetce Artura
Bardziej szczegółowoObwieszczenia i Zarządzenia władz Okupacynych (Sygn. 241), (Announcements and Orders) RG
Obwieszczenia i Zarządzenia władz Okupacynych (Sygn. 241), 1939 1945 Announcements and Orders RG 15.149 United States Holocaust Memorial Museum Archives 100 Raoul Wallenberg Place SW Washington, DC 20024
Bardziej szczegółowoPostępowanie habilitacyjne w dziedzinie sztuki plastyczne, w dyscyplinie - sztuki piękne. Dr Marek Kulig
Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu Wydział Malarstwa i Rzeźby Postępowanie habilitacyjne w dziedzinie sztuki plastyczne, w dyscyplinie - sztuki piękne Dr Marek Kulig Działalność
Bardziej szczegółowoUniwersytet Rzeszowski
Dr Grzegorz Frydryk Urodzony w 1976 roku w Rzeszowie. W latach 1997-2002 studia w Instytucie Sztuk Pięknych Uniwersytetu Rzeszowskiego. Dyplom w 2002 roku w Pracowni Malarstwa prof. Ireny Popiołek-Rodzińskiej
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) 3. Jednostka prowadząca przedmiot Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Archeologii
OPIS PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) 1. Nazwa przedmiotu/modułu w języku polskim Muzealnictwo i ochrona zabytków 2. Nazwa przedmiotu/modułu w języku angielskim 3. Jednostka prowadząca przedmiot
Bardziej szczegółowoUchwała Nr... Rada Miasta Rybnika. z dnia r. w sprawie: nadania statutu Muzeum w Rybniku
Projekt z dnia 9 stycznia 2013 r. Zatwierdzony przez... (2012/061809) Na podstawie: Uchwała Nr... Rady Miasta Rybnika z dnia... 2012 r. w sprawie: nadania statutu Muzeum w Rybniku - art. 18 ust. 2 pkt
Bardziej szczegółowoArkadiusz Sylwestrowicz
Arkadiusz Sylwestrowicz Ur. 27.07.1971 w Łodzi. Studiował na ASP w Gdańsku. Obecnie pracuje na stanowisku asystenta w ASP w Gdańsku. Wystawy indywidualne: Dźwiękobrazy 2004-, Art Vilnius16, Wilno, Litwa
Bardziej szczegółowoLiczby pierwsze Mersenne a i Fermata. Liczby pierwsze Mersenne a i Fermata
Liczby dwumianowe N = a n ± b n Tak zwane liczby dwumianowe N = a n ± b n łatwo poddają się faktoryzacji. Wynika to z wzorów (polecam sprawdzenie!) a n b n = (a b) ( a n 1 + a n 2 b +... + ab n 2 + b n
Bardziej szczegółowoPrzewodnik po Muzeum nad Wisłą Muzeum Sztuki Nowoczesnej
Przewodnik po Muzeum nad Wisłą Muzeum Sztuki Nowoczesnej 1 Opis instytucji Muzeum Sztuki Nowoczesnej pokazuje wystawy sztuki współczesnej. Sztuka współczesna to prace, które powstają w naszych czasach.
Bardziej szczegółowoSZTUKA DOSTĘPNA SPOTKANIA ZE SZTUKĄ WSPÓŁCZESNĄ DLA OSÓB Z DYSFUNKCJĄ WZROKU Zachęta Narodowa Galeria Sztuki
SZTUKA DOSTĘPNA SPOTKANIA ZE SZTUKĄ WSPÓŁCZESNĄ DLA OSÓB Z DYSFUNKCJĄ WZROKU Zachęta Narodowa Galeria Sztuki Od roku 2012 Zachęta Narodowa Galeria Sztuki w Warszawie prowadzi spotkania i warsztaty pod
Bardziej szczegółowoartysta grafik dr Marta Ipczyńska-Budziak
artysta grafik dr Marta Ipczyńska-Budziak Przynależność do wydziału/instytutu/zakładu: Wydział Studiów Stosowanych/Instytut Kulturoznawstwa/Zakład Historii Kultury/Akademicka Przestrzeń Kulturalna (bud.
Bardziej szczegółowoOBŁAWA. krzysztof trzaska Centrum Promocji Kultur y w Dzielnicy Praga Południe m. st. Warszaw y
Kuropatwy 1891 - wrony 2016, technika mieszana/płótno, 95x135, 2016 OBŁAWA krzysztof trzaska 13.09.2016 26.09.2016 Centrum Promocji Kultur y w Dzielnicy Praga Południe m. st. Warszaw y - otrzymał szereg
Bardziej szczegółowoSTATUT Muzeum Narodowego w Krakowie
Załącznik do Zarządzenia Nr 11 Ministra Kultury z dnia 20 czerwca 2005 r. STATUT Muzeum Narodowego w Krakowie I. POSTANOWIENIA OGÓLNE 1. Muzeum Narodowe w Krakowie, zwane dalej "Muzeum" działa w szczególności
Bardziej szczegółowoCZERWONY AUTOBUS JACKA KACZMARSKIEGO & AUTOBUS BRONISŁAWA WOJCIECHA LINKE
CZERWONY AUTOBUS JACKA KACZMARSKIEGO & AUTOBUS BRONISŁAWA WOJCIECHA LINKE BRONISŁAW WOJCIECH LINKE 1906-1962 Bronisław Wojciech Linke urodził się 23 kwietnia 1906 w Dorpacie (Estonia). Bronisław Wojciech
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne plastyka kl. I Gimnazjum
Wymagania edukacyjne plastyka kl. I Gimnazjum Uczeń otrzymuje ocenę semestralną celującą, jeśli spełnia następujące kryteria: a. uczeń potrafi samodzielnie, w sposób twórczy, posługując się wskazanymi
Bardziej szczegółowoWspólne prowadzenie instytucji kultury przez samorząd województwa oraz jednostki samorządu terytorialnego i administrację rządową.
Wspólne prowadzenie instytucji kultury przez samorząd województwa oraz jednostki samorządu terytorialnego i administrację rządową. Przemysław Smyczek Dyrektor Wydziału Kultury Urząd Marszałkowski Województwa
Bardziej szczegółowoIV Międzynarodowy Konkurs Artystyczny PEJZAŻ WSPÓŁCZESNY- Częstochowa 2018
IV Międzynarodowy Konkurs Artystyczny PEJZAŻ WSPÓŁCZESNY- Częstochowa 2018 PEJZAŻ jest tematem podejmowanym przez artystów w różnych okresach dziejów sztuki. Chociaż na początku pełnił funkcję jedynie
Bardziej szczegółowo/5 Showroom 87
02-11-19 1/5 06.07.2015 11:26 Marta Klimek (www.purpose.com.pl) kategoria: dobre praktyki - przemysły kreatywne "Ambicją założycieli Showroom87 jest nie tylko prezentowanie dawnych i współczesnych dzieł
Bardziej szczegółowoZasady ogólne. 5. Postępowanie kwalifikacyjne na wyjazdy na studia zagraniczne ma charakter konkursowy. Kryteria oceny kandydatów
Zarządzenie Dziekana Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego nr 11/2008 z dnia 31 stycznia 2008 r. w sprawie wprowadzenie Regulaminu postępowania kwalifikacyjnego studentów Wydziału Prawa
Bardziej szczegółowoP L A N. pracy Muzeum Ziemi Szubińskiej im. Zenona Erdmanna w Szubinie na 2011 r.
P L A N pracy Muzeum Ziemi Szubińskiej im. Zenona Erdmanna w Szubinie na 2011 r. I. Główne kierunki działania Muzeum Ziemi Szubińskiej, jako instytucji kultury. 1. Gromadzenie w postaci darowizn i w miarę
Bardziej szczegółowoBadania publiczności muzeów w Polsce. Projekt Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów. Joanna Grzonkowska NIMOZ
Badania publiczności muzeów w Polsce. Projekt Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów Joanna Grzonkowska NIMOZ Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów Powstał w 2011 r. z przekształcenia
Bardziej szczegółowoTeilnehmer Vorname Geburtsdatum Bei MilKdo beantragt Genehmigt Alexander XXXX x x Franz XXXX x x Patrik XXXX x x Patrick 21
Vorname Geburtsdatum Bei MilKdo beantragt Genehmigt Alexander 28.10.XXXX x x Franz 27.12.XXXX x x Patrik 11.03.XXXX x x Patrick 21.05.XXXX x x Susanne 01.03.XXXX x x Geiger 21.10.XXXX x x Lukas 05.11.XXXX
Bardziej szczegółowoBANK KREDYTOWO SPÓŁDZIELCZY Z O.O. W KIELCACH (SYGN. 1547) Selected Records of the Cooperative Credit Bank Ltd. in Kielce , RG 15.
. BANK KREDYTOWO SPÓŁDZIELCZY Z O.O. W KIELCACH (SYGN. 1547) Selected Records of the Cooperative Credit Bank Ltd. in Kielce 2016.34.1, RG 15.438M United States Holocaust Memorial Museum Archives 100 Raoul
Bardziej szczegółowoRADA SZKOLNA MIEJSKA W KIELCACH (SYGN. 248) Selected Records of the Municipal School Council in Kielce , RG M
. RADA SZKOLNA MIEJSKA W KIELCACH (SYGN. 248) Selected Records of the Municipal School Council in Kielce 2016.31.1, RG 15.435M United States Holocaust Memorial Museum Archives 100 Raoul Wallenberg Place
Bardziej szczegółowoInformacja prasowa. Sztuka wygrywa z kryzysem. Struktura sprzedaży pod względem wartości w latach
Warszawa, 8 lutego 2011 r. wygrywa z kryzysem Ponad 12 mln zł obrotu na wszystkich aukcjach w DESIE Unicum 1 500 obiektów sprzedanych na aukcjach Młoda sztuka dwa razy silniejsza Pierwsza w Polsce fuzja
Bardziej szczegółowoZGŁOSZENIE WSPÓLNEGO POLSKO -. PROJEKTU NA LATA: APPLICATION FOR A JOINT POLISH -... PROJECT FOR THE YEARS:.
ZGŁOSZENIE WSPÓLNEGO POLSKO -. PROJEKTU NA LATA: APPLICATION FOR A JOINT POLISH -... PROJECT FOR THE YEARS:. W RAMACH POROZUMIENIA O WSPÓŁPRACY NAUKOWEJ MIĘDZY POLSKĄ AKADEMIĄ NAUK I... UNDER THE AGREEMENT
Bardziej szczegółowoOferta sponsorska Cricoteka
Oferta sponsorska Cricoteka Kim jesteśmy? Cricoteka została założona w Krakowie w 1980 roku z inicjatywy samego Tadeusza Kantora jako żywe archiwum Teatru Cricot 2. Zgodnie z wolą artysty, Cricoteka od
Bardziej szczegółowoGUSTAV VIGELAND A RZEŹBA MŁODEJ POLSKI
MUZEUM NARODOWE W KRAKOWIE GUSTAV VIGELAND A RZEŹBA MŁODEJ POLSKI Realizacja projektu Styczeń 2009 Grudzień 2010 SPIS TREŚCI O Muzeum 3 Opis projektu 4 Partner projektu 5 Dotychczasowa realizacja 6 Nadchodzące
Bardziej szczegółowoImplementacja Iconclass jako standardowego słownika. dr Tomasz Zaucha Muzeum Narodowe w Krakowie
Implementacja Iconclass jako standardowego słownika dr Tomasz Zaucha Muzeum Narodowe w Krakowie Iconclass informacje podstawowe twórca słownika Iconclass: Prof. Henry van de Waal (1910-1972) Uniwersytet
Bardziej szczegółowoŚLADAMI MAZURKA DĄBROWSKIEGO
PRZEJMUJĄC DZIEDZICTWO POKOLEŃ POZNAJEMY PIEŚNI NARODOWE CZ.3 ŚLADAMI MAZURKA DĄBROWSKIEGO DOFINANSOWANO ZE ŚRODKÓW MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO PROJEKT REALIZOWANY PRZEZ FUNDACJĘ ROZBARK
Bardziej szczegółowoZAMEK KRÓLEWSKI W WARSZAWIE - MUZEUM
ZAMEK KRÓLEWSKI W WARSZAWIE - MUZEUM REZYDENCJA KRÓLÓW I RZECZYPOSPOLITEJ Solidarność 1830. Niemcy i Polacy po Powstaniu Listopadowym Solidarność 1830. Niemcy i Polacy po Powstaniu Listopadowym Galeria
Bardziej szczegółowoMINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO. Warszawa, dnia 10 listopada 2016 r. Poz. 64. z dnia 10 listopada 2016 r.
DZIENNIK URZĘDOWY MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO Warszawa, dnia 10 listopada 2016 r. Poz. 64 Z A R Z Ą D Z E N I E M I N I S T R A K U L T U R Y I D Z I E D Z I C T WA N A R O D O W E G O 1)
Bardziej szczegółowoSekcja I: Instytucja zamawiająca/podmiot zamawiający
Unia Europejska Publikacja Suplementu do Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej 2, rue Mercier, 2985 Luxembourg, Luksemburg Faks: +352 29 29 42 670 E-mail: ojs@publications.europa.eu Informacje i formularze
Bardziej szczegółowo2018 styczeń luty marzec galeria sztuki współczesnej w opolu
2018 styczeń luty marzec galeria sztuki współczesnej w opolu Wystawy Sale Główne Wystawy Aneks GSW Wydarzenia w Galerii 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 11.01 godz. 18.00 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
Bardziej szczegółowoBasil Kerski. Basil Kerski
Basil Kerski Basil Kerski Basil Kerski, ur. 1969 w Gdańsku, niemiecko-polski menedżer kultury, redaktor, publicysta i politolog. Wychował się w Polsce, Iraku i zachodnich Niemczech. Studiował politologię
Bardziej szczegółowoOferta stypendialna DAAD w roku akademickim 2017/2018
Oferta stypendialna DAAD w roku akademickim 2017/2018 Oferta stypendialna DAAD dla Polaków DAAD DAAD (Niemiecka Centrala Wymiany Akademickiej) jest wspólną organizacją niemieckich szkół wyższych i reprezentuje
Bardziej szczegółowoPropozycja obejrzenia wystawy malarstwa Anny Małgorzaty Roszkowskiej oraz udziału w konkursie
Propozycja obejrzenia wystawy malarstwa Anny Małgorzaty Roszkowskiej oraz udziału w konkursie Warszawa, 26 marca 2012 roku Informacje o wystawie Muzeum Historycznego m. st. Warszawy oddział Woli przy ul.
Bardziej szczegółowoBIURO WYSTAW ARTYSTYCZNYCH W KIELCACH. PORTRETY i SYTUACJE
BIURO WYSTAW ARTYSTYCZNYCH W KIELCACH PORTRETY i SYTUACJE PAPIEROSY. ZMĘCZONE TWARZE akryl na płótnie, 150 x 120 cm WAŻNIEJSZE WYSTAWY INDYWIDUALNE: 2012 Figuracja malarstwo. Galeria Ether, Warszawa. 2010
Bardziej szczegółowoUpdated Action Plan received from the competent authority on 4 May 2017
1 To ensure that the internal audits are subject to Response from the GVI: independent scrutiny as required by Article 4(6) of Regulation (EC) No 882/2004. We plan to have independent scrutiny of the Recommendation
Bardziej szczegółowo1 Wiesław Ochman Wiesław Ochman, jeden z najznakomitszych tenorów europejskich, opromieniony światową sławą, jest zarazem najpopularniejszym polskim śpiewakiem operowym. Od debiutu w 1960 roku na scenie
Bardziej szczegółowo