Zioła, ich właściwości i stosowanie

Transkrypt

1 Zioła i ich właściwości Zioła, ich właściwości i stosowanie Fitoterapia, czyli leczenie z zastosowaniem ziół, to jedna z najstarszych gałęzi medycyny konwencjonalnej.wykorzystujemy w niej cale rośliny (zioła), ich fragmenty (liście,korzenie, kwiaty itp.) lub izolowane substancje biologicznie czynne (flawonoidy, alkaloidy, kardenolidy). Obecnie pacjenci coraz chętniej sięgają po sprawdzone kuracje roślinne, które często w schorzeniach przewlekłych okazują się skuteczniejsze od farmaceutyków kupowanych w aptece. W wielu przypadkach preparaty ziołowe mogą doskonale uzupełniać leczenie konwencjonalne. O wyjątkowości i szerokich możliwościach ich stosowania decyduje przede wszystkim siła ich naturalnych składników, które zawarte w ziołach w optymalnych proporcjach mają równie skuteczne działanie jak dobry lek, nie powodując przy tym silnych skutków ubocznych, medycyna poszukując rozwiązań swoich problemów wraca do korzeni. Aloes Arcydzięgiel litwor Arnika górska Babka płesznik Babka wąskolistna Bazylia pospolita Bez czarny Bobrek trójlistny Bukwica Brzoza brodawkowata Chmiel zwyczajny Cząber ogrodowy Czosnek Czarnuszka Dziewanna wielkokwiatowa Dziurawiec zwyczajny Głóg dwuszyjkowy Goździki (goździkowiec korzenny) Imbir Jałowiec pospolity Jemioła Kasztanowiec zwyczajny Kmin rzymski Kminek Kolendra siewna Kozłek lekarski Kruszyna pospolita Krwawnik pospolity Lawenda lekarska Lebiodka pospolita Len zwyczajny Lipa szerokolistna Macierzanka piaskowa Majeranek ogrodowy Melisa lekarska Mięta pieprzowa Mniszek lekarski Mydlnica lekarska Nagietek Pelargonia Perz Piołun pospolity Podbiał pospolity Pokrzywa Poziomka pospolita Róża dzika Rozmaryn lekarski Rzepik pospolity Skrzyp polny Ślaz leśny Świetlik lekarski Szałwia lekarska Tatarak zwyczajny Tymianek Tymol Wiciokrzew przewierceń Nazwa Opis ALOES Wskazania lecznicze na użytek wewnętrzny: niedomogi miesiączkowania, zapalenia kory mózgu, oskrzelowa dychawica, podostry i przewlekły nieżyt jelita grubego, stany zapalne i zwyrodnienia rogówki i siatkówki, upoczywe bóle głowy, nerwobóle, zanik nerwu wzrokowego, zmętnienie rogówki, stany zapalne przewodu pokarmowego, choroba wrzodowa, zanikowy nieżyt błony śluzowej żołądka, owrzodzenie odbytnicy i okrężnicy, zaparcia ( gsy ruchy perysaltyczne okrężnicy zanikają, gdy brak jest parcia na zwieracz odbytu u osób w wieku podeszłym i u otyłych) Wskazania lecznicze na użytek zewnętrzny: blizny, odmroziny, uszkodzenia naskórka, owrzodzenia podudzia, nieżyt nosa, zapalenie zatok bocznych nosa (wkraplanie i przemywanie), owrzodzenie, pęknięcia skóry, wysypki alergiczne i ropne, źle gojące się rany oraz oparzenia termiczne i promieniami rentgenowskimi, ukłucia owadów, zapalenie śluzówki jamy ustnej, afty, paradontoza, zapalenie sromu (okłady) i pochwy ( tamponowanie) Przeciwskazania: krwotok macicy, menstruacja, dolegliwości maciczne, różne krwotoki, powiększona prostata, zapalenie pęcherza moczowego, dezynteria, zapalenia okrężnicy, zapalenie trzewi, niepełny skurcz serca, wiek dziecięcy, ostre lub podostre zapalenie wyrostka robaczkowego i kłębuszków nerkowych, zaawansowana ciąża (od 7 miesiąca), okres miesiączkowania, bezpośrednio po 1

2 operacji przewodu pokarmowego, żylaki odbytu, ciężka niedomoga serca i naczyń krwionośnych, nadciśnienie, krwotoki. Działania uboczne: Większe dawki preparatu aloesu mogą być niebezpieczne dla kobiet ciężarnych (groźba poronienia lub przedwczesnego porodu) oraz w przypadku przekrwienia okrężnicy i narządów miednicy mniejszej. Przy dużych dawkach występuje ogólne osłabienie, spowolnienie pulsu, obniżenie temperatury ciała (hipotermia), a przy 8 g proszku śmierć. Antagonistami aloesu są narkotyki i kwasy. Niezgodność wywołują garbniki, żelazo, jod, mentol, tymol, fenol, toteż nie powinno się tych środków używać jednocześnie z aloesem. ARCYDZIĘGIEL LITWOR Wskazania lecznicze na użytek wewnętrzny: Anemia, blednica, astma nerwicowa, bronchit chroniczny, bóle w okresie miesiączkowania, zwłaszcza pierwszego dnia, białe upławy, kurcze żołądka i jelit, gruźlica, migreny nerwicowe, miesiączkowanie zaburzone, nadkwaśność soku żołądkowego, niewydolność i niedomoga wątroby, nieżyt jelit, niemoc seksualna, osłabienie ogólne, osłabienie (atonia) trawienia u osób słabych, połykanie powietrza, u nerwicowych spazmatyczne wymioty, wzdęcia, obrzęknięte stawy, szkorbut, zawroty głowy i omdlenia, zapalenie skóry, zapalenie pęcherza żółciowego i dróg żółciowych, przewodu trzustkowego, zwalczanie stresów, zaparcia stolca. Korzeń działa rozkurczowo, kojąco, moczopędnie, wykrztuśnie, pobudza czynności żołądka, wzmacnia nerwy, naczynia krwionośne, jest środkiem na uspokojenie serca, wzmacnia ogólnie. Wskazania lecznicze na użytek zewnętrzny: Do wcierań przeciwbólowych, przeciwzapalnych, przeciwświądowych, na dolegliwości jamy ustnej, bóle reumatyczne, stłuczenia. ARNIKA GÓRSKA Wskazania lecznicze na użytek wewnętrzny: Pobudza układ nerwowy (kwiaty), pobudza mózg po urazach (skrajne wyczerpanie), ma właściwości wymiotne, stwardnienie tętnic, kurcze tętnicze, koklusz, kontuzje, siniaki, stłuczenia, niektóre porażenia (paraliż). Wskazania lecznicze na użytek zewnętrzny: wybroczyny krwawe, urazy, kontuzje, krwiaki, zwichnięcia, rozerwanie mięśni. BABKA PŁESZNIK Zastosowanie: Łupiny nasion babki płesznik dostarczają błonnika i dobroczynnego śluzu. Błonnik jest nierozpuszczalnym i nietrawionym w przewodzie pokarmowym włóknem roślinnym, które ma zdolność pęcznienia. Zwiększając objętość, pobudza ściany jelit do pracy i przesuwania się znajdującej się w nich masy. Obecność błonnika w jelitach sprzyja rozwojowi przyjaznych bakterii, co pośrednio wpływa na prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu. Łupiny babki płesznik nie tylko chłoną wodę w ilości wielokrotnie przewyższającej ich objętość, ale w obecności wody uwalniają śluz i tworzą żel ułatwiający przesuwanie mas zawartych w jelitach w sposób skuteczny, a jednocześnie delikatny ponieważ nie powoduje to otarcia ścian jelit BABKA WĄSKOLISTNA Wskazania lecznicze na użytek wewnętrzny: biegunka, dezynteria, białe upławy, krwotok, w tym maciczny, krwioplucie, gruźlica, chroniczne zapalenie oskrzeli, ogólne osłabienie, utrata wagi, opóźnienia rozwojowe u dzieci, zapalenia gardła i angina, zapalenie krtani, stany zapalne nerek, gorączka, nieżyt dróg oddechowych i zaflegmienie gardła, astma, koklusz, zaburzenia trawienne, uszkodzenia śluzówki żołądka, bezkwaśność żołądka i dwunastnicy, endogenne toksyny bakteryjne. Wskazania lecznicze na użytek zewnętrzny: Uszkodzenia skóry wszelkiego pochodzenia, stany zapalne i świąd sromu, zapalenie spojówek i powiek, ukąszenia owadów i żmii, zapalenie dziąseł, liszajec, dermatozy strupiaste, świerzb, wrzody na nogach. BAZYLIA POSPOLITA Działanie lecznicze: Bazylia działa rozkurczowo, moczopędnie, silnie przeciwroztoczowo, przeciwpierwotniakowo, przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo i przeciwwirusowo, przeciwropnie, przeciwzapalnie, żółciotwórczo, żółciopędnie, przeciwalergicznie moczopędnie, kardiotonicznie (wzmaga skurcze serca), pobudzajaco ośrodek oddechowy, pobudzająco na krążenie krwi, rozgrzewająco, regulująco na wypróżnienia, przeciwgorączkowo, napotnie, wykrztuśnie, mukolitycznie, 2

3 mlekopędnie; pobudza wydzielanie soków trawiennych. Przyśpiesza regenerację skóry. Wskazania: Stany zapalne nerek i pęcherza moczowego, zapalenie wątroby, żołądka i jelit, niedobór soków żołądkowych, niedokwaśność treści żołądkowej, stany zapalne zatok, gardła, krtani, tchawicy i oskrzeli, kaszel, nieżyt jamy nosowej, biegunka, kolki jelitowe, kolka żołądkowa, kolka żółciowa, kolka nerkowa, zaburzenia krążenia obwodowego i mózgowego, choroba wieńcowa, reumatyzm, rzadkoskurcz, spowolniony oddech, zadyszka, przeziębienie, bakteryjne i wirusowe choroby skóry, stany zkazeniowe odbytu i narządów płciowych, stany zapalne uszu, stany zapalne powiek i gałki ocznej, kamica żółciowa. BEZ CZARNY Wskazania lecznicze : Owoce (jagody): nerwice, stany zapalne żołądka, biegunka, niedomoga wątroby, niestrawność, żółtaczka, zaparcia, nerwobóle, kamica moczowa. Rdzeń biały: reumatyzm, artretyzm, dna, puchlina wodna, zapalenie nerek, kamica moczowa, padaczka samoistna, gromadzenie się wody w tkankach. Kwiaty: astma, katar, gorączka podwyższona z wysypką, różyczka, reumatyzm, szkarlatyna, zapalenie pęcherza moczowego, zapalenie oskrzeli, gruźlica, choroby skórne, czyraki, dolegliwości oczu, nerek. Liście: zewnętrznie - zwiększona przepuszczalność włosowatych naczyń krwionośnych, zapalenie jamy ustnej i gardła, zapalenie spojówek (okłady), kąpiele kosmetyczne. Kwiaty działają napotnie, moczopędnie, uszczelniają ściany naczyń włosowatych i zwiększają ich elastyczność. Owoce działają rozwalniająco, napotnie, moczopędnie, rozkurczowo, przeczyszczająco, przeciwbólowo, usuwają z organizmu toksyny i szkodliwe produkty przemiany materii, mają właściwości przeciwreumatyczne i przeciwzapalne, działają jako środek przeciwbólowy w rwie kulszowej, zapaleniu nerwu trójdzielnego i bólach neuralgicznych.. Liście mają właściwości moczopędne i napotne, działają słabo żółciopędnie i rozwalniająco, zwiększają odporność na choroby zakaźne. Rdzeń białych młodych gałęzi działa moczopędnie, przepuszczająco, antyreumatycznie, zapobiega dnie, rozpuszcza kamicę nerkową i żółciową, ma właściwości przeciwpadaczkowe. Dawki lecznicze stosowane z umiarem nie wywołują niepożądanych skutków ubocznych. BOBREK TRÓJLISTNY Ma właściwości przeciwszkorbutowe, przeciwmigrenowe, działa oczyszczająco np na krew, pobudza przywspółczulny układ nerwowy, spowalnia współczulny układ nerwowy, ma właściwości przeczyszczające, sprzyja menstruacji, wzmacnia organizm, pobudza wydzielanie soku żołądkowego i kwasu solnego, poprawia samopoczucie psychiczne, działa przeciwzapalnie, żółciopędnie, wzmacnia działanie gruczołów wydzielania wewnętrznego, przeciwdziała zaparciom, wzdęciom, zapobiega niedomogom wątroby. anemia, brak apetytu, dermatozy, gorączka naprzemienna, niestrawność, krzywica, szkorbut, dna, reumatyzm, migreny po posiłkach, menstruacja nieregularna, pasożyty jelitowe, osłabienie ogólne. BUKWICA wewnętrznie: oczyszcza drogi oddechowe, leczy błonę śluzową żołądka i jelit, hamuje biegunkę, wstrzymuje utratę wody i soli mineralnych, pobudza apetyt, zapobiega małym krwawieniom wewnętrznym z uszkodzonych właśniczek w przewodzie pokarmowym, działa przeciwbakteryjnie, w tym również wobec szczepów antybiotykoodpornych, niszczy bakterie i ich toksyny, działa przeciwzapalnie na jelita, dwunastnicę i żołądek, zwiększa krzepliwość krwi, ma właściwości wymiotne i przeciwnowotworowe ( korzeń), przeciwartretyczne i przeciwreumatyczne, wzmacnia osłabiony układ nerwowy, działa wykrztuśnie i przeciwgorączkowo, leczy schorzenia kobiece. wskazania: astma, bóle głowy, bezsenność, biegunka z obecnością krwinek w kale, artretyzm, reumatyzm, gościec stawowy przewlekły, dolegliwości płucne, ischias, krwioplucie, nieżyt żołądka i jelit, skąpe wydzielanie soku żołądkowego, migreny, osłabienie nerwowe, padaczka, paraliż połowiczny, zawroty głowy, żółtaczka, zaflegmienie dróg oddechowych. zewnętrznie: działa przeciwgnilnie, przyspiesza regenerację naskórka, goi rany, niszczy bakterie i wirusy, odkaża miejscowo i hamuje krwawienie. wskazania: rany zakażone bakteriami ropotwórczymi i grzybkami, owrzodzenie skóry nóg, guzy twarde przechodzące w tkankę nowotworową. 3

4 BRZOZA BRODAWKOWATA BRZOZA OMSZONA Liście działają moczopędnie, oczyszczająco, napotnie. Pączki usuwają zastój gruczołów chłonnych, kora oczyszcza (np krew), ma właściwości trawienne i przeciwgorączkowe, świeży sok działa przeczyszczająco, usuwa kamicę moczową. Świeży sok z liści brzozy pobudza przesączanie w kłębkach nerkowych i zwiększa wydalanie szkodliwych produktów przemiany materii oraz potu i żółci. Huba brzozowa a właściwie czyr brzozowy działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, wzmacniająco, zwiększa odporność organizmu i zwalcza wirusy szkodliwe dla organizmu, ma więc znaczenie przeciwnowotworowe, zmniejsza niebezpieczeństwo przerzutów. Odwary podawane doustnie działają przeciwzapalnie na błony śluzowe przewodu pokarmowego, a w irygacjach - na błony śluzowe narządów rodnych. Przetwory z brzozy muszą być dawkowane przez lekarza! wewnętrznie: obrzęk pochodzenia sercowo-nerkowego, skąpomocz, nadmiar związków azotowych we krwi dający zawroty głowy, reumatyzm, nadmiar kwasu poczowego we krwi, kamica moczowa, bóle nerkowe, puchlina wodna, otyłość, nadmierne wypełnianie naczyń krwią. artretyzm, białkomocz, nadciśnienie i wywołane przez nie zaburzenia ( mózgowe, zawroty głowy, muszki przed oczami), pasożyty jelitowe, miażdżyca (stwardnienie tętnic). zewnętrznie: choroby skórne, zapalenie węzłów chłonnych, rany. CZĄBER OGRODOWY Działa moczopędnie, pobudza czynności żołądka, intelektu i pracę kory nadnerczy. Ma właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgnilne, przeciwrobaczycowe w szczególności u dzieci, przeciwzapalne, regulujące perystaltykę jelit, rozkurczowe - zwalnia napięcie mięśni gładkich, ma działanie trawienne, uspokajające, wiatropędne, wykrztuśne, ułatwia przyswajanie pokarmu, znosi wzdęcia i nadfermentację, zwalnia napięcie mięśni gładkich przewodu pokarmowego. Ziele cząbru ma zapach macierzanki i wchodzi w skład pieprzu ziołowego. Służy jako przyprawa do konserw mięsnych i jarzynowych. wewnętrznie: astenia intelektualna i seksualna, astma, atonia wywołana zwiększonym nacpięciem mięśni gładkich, biegunki przewlekłe, blednica, bóle gastryczne, glista ludzka, kurcze jelitowe, nadfermentacja jelitowa, niedokwaśność soku żołądkowego, nieżyt przewodu pokarmowego, nerwice żołądka i ogólne, osłabienie ogólne, osłabione przyswajanie składników pokarmowych, pasożyty jelitowe, zapalenie oskrzeli, wzdęcia. zewnętrznie: czyraki, guzy, osłabiebie słuchu, rany, stłuczenia, ukąszenia owadów, wrzody. CHMIEL ZWYCZAJNY działa moczopędnie, oczyszczająco, pobudza łaknienie, działa przeciwszkorbutowo. Wpływa regenerująco na krew, uspokaja pociąg płciowy, ma właściwości przeciwskrofuliczne, przeciwgorączkowe, przeciwrobacze, wspomaga porost włosów, działa nasennie, wskazany jest przy niedokwaśności, nadmiernej fermentacji jelitowej, wzdęciach i odbijaniu, koi układ nerwowy, zapobiega zmazom nocnym. Stosowany zewnętrznie łagodzi bóle. wewnętrznie: anemia, blednica, brak łaknienia ( zwłaszcza u dzieci), dna, dermatozy ( egzemy, półpasiec, liszajec), gorączka wiosenna i jesienna, kamica, limfatyzm, puchlina wodna, obrzęki, nieżyt jelitowy, podniecenie, moczenie mimowolne, nerwowość i bezsenność, niestrawność i zaburzenia trawienia, pasożyty jelitowe, pobudliwość seksualna, skorfuloza, szkorbut, upławy białe, zapalenie węzłów chłonnych. zewnętrznie: bóle reumatyczne, dna, nowotwór zewnętrzny, wrzody, zapalenia korzonków nerwowych, stany zapalne skórym, czyraki, trudno gojące się rany, wypadanie włosów. CZOSNEK Zastosowanie: Dezynfekujące, obniżające ciśnienie tętnicze krwi, żołądkowe, poprawiające przemianę materii. Związki czynne zawarte w czosnku mają silne działanie bakteriobójcze i to w bardzo niewielkich stężeniach, niszczą grzyby i pierwotniaki. Czosnek spożywany doustnie niszczy drobnoustroje przewodu pokarmowego, a jeszcze silniej układu oddechowego. Może być używany do leczenia przewlekłych biegunek bakteryjnych a także zapaleń gardła, krtani i oskrzeli. 4

5 CZARNUSZKA Działanie farmakologiczne: hipoglikemiczne, przeciwbólowe, przeciwzapalne, silnie antybiotyczne (antybakteryjne, antywirusowe, przeciwgrzybicze), przeciwpasożytnicze, silnie żółciotwórcze, żółciopędne, rozkurczowe, odkażające układ pokarmowy i oddechowy, moczopędne, przeciwobrzękowe, odtruwające, uspokajające, immunostymulujące (pobudza proliferację limfocytów, syntezę interferonu, zwiększa liczbę limfocytów cytotoksycznych, NK i B). Istnieją doniesienia o wpływie przeciwnowotworowym wyciągów z czarnuszki siewnej. Szwajcarskie prace informują o wpływie ochronnym czarnuszki na żołądek i wątrobę. Składniki czarnuszki hamują syntezę prostaglandyn. Tymochinon i nigellina blokują 5-lipooksygenazę i indukowalną syntazę tlenku azotu. Hamują odczyny autoagresji immunologicznej. Czarnuszka należy do nielicznej grupy roślin mających zastosowanie w terapii chorób autoimmunologicznych, np. toczeń, łuszczyca, reumatyzm, alergie. alfa-hederyna posiada właściwości antynowotworowe. Wyciągi z czarnuszki obniżaja poziom glukozy we krwi i zmniejszają ryzyko powstawania zakrzepów i zatorów. Olej z czarnuszki ochrania i odtruwa miąższ wątroby. Olejek eteryczny z czarnuszki oraz wyciąg spirytusowy z nasion czarnuszki rozszerza oskrzela i przerywa atak astmy. Przeciwwskazania: ciąża. Trująca dla bezkręgowców i ryb. dermatozy, wypryski, atopowowe zapalenie skóry, łuszczyca, zakażenia Candida, Cryptococcus i innymi grzybami chorobotwórczymi; trądzik ostry i przewlekły, choroby uczuleniowe, astma (dychawica), przewlekłe i trudne do wyleczenia zakażenia (infekcje) bakteryjne i grzybowe, niezyt oskrzeli, tchawicy, krtani i gardła, kaszel, stany zapalne płuc, zapalenie i nieżyt zatok obocznych nosa, stany nieżytowe układu żółciowego, zastoje żółci, kamica zółciowa, przewlekłe nieżyty nosa, w tym alergiczne, skąpomocz, obrzęki, cukrzyca, biegunka, nieżyt przewodu pokarmowego, choroby pasożytnicze układu pokarmowego, płciowego i skóry, bóle różnego pochodzenia, zastoje żółci, choroba wrzodowa. DZIEWANNA WIELKOKWIATOWA Zastosowanie: Leki ziołowe zawierające kwiaty dziewanny wykorzystuje się przy leczeniu chorób górnych dróg oddechowych (kaszel, chrypka, astma oskrzelowa itp.). Oraz jako lek osłaniający w chorobach przewodu pokarmowego. Surowiec ma zastosowanie głównie wykrztuśne (saponiny), w mieszankach ziołowych, też jako lek osłaniający dzięki zawartości śluzu. Ostatnio stwierdzono działanie surowca przeciw wirusom grypy A i B. DZIURAWIEC ZWYCZAJNY działa antyseptycznie, antybakteryjnie ( hamuje wzrost gronkowca złocistego i innych drobnoustrojów Gram-dodatnich), ściągająco (garbniki), antynadkwaśnie, przeciwskurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i naczynia krwionośne oraz w mniejszym stopniu na drogi moczowe ( powoduje powolny, stopniowy spadek napięcia ścian w tych narządach wywołany przez flawonoidy i hiperycynę), moczopędnie, garbniki działają na drobne naczynia krwionośne, zwłaszcza na włośniczki i tętniczki przedkapilarne. Dziurawiec pobudza łaknienie, poprawia trawienie, działa balsamicznie, przeciwgorączkowo, robakobójczo, przeciwdepresyjnie, flawonoidy skutecznie działają przy nadciśnieniu tętniczym. Stosowany zewnętrznie ułatwia leczenie ropni, zakażonych ran, oparzeń II i III stopnia, wrzodów, ropnych zapaleń, zakażeń skóry, zapaleń sutka, ostrego nieżytu nosa i zapaleń gardła, owrzodzenia żylakowego. Bywa stosowany na miejsca pozbawione pigmentu przy bielactwie nabytym. Działa przeciwzapalnie i ściągająco. wewnętrznie: astma, dolegliwości płucne, biegunka, dolegliwości przewodu pokarmowego, nieżyt i stany zapalne żołądka, jelit oraz przewodu żółciowego, niedokwaśność treści żołądka, przekrwienie wątroby i zaburzenia czynnościowe, skąpomocz, bezesnność, niedomogi krążeniowe, bóle głowy, wyczerpanie nerwowe, zarostowe zapalenie tętnic, choroby zakaźne u dzieci, gorączka przerywana, niestrawność, zapalenie oskrzeli, wywołane przez stresy stany skurczowe wspólnego przewodu dróg żółciowych i trzustki przy wejściu do dwunastnicy, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, skurcz odźwiernikai naczyń żylnych, dolegliwości miąższu niektórych narządów, upławy białe, zapalenie pęcherza moczowego, zapalenie nerek, nadciśnienie tętnicze, zapalenie okrężnicy, grypa, angina, gościec stawowy, skaza limfatyczna, moczenie nocne, czyraki, obfite menstruacje. Jest używany jako środek uspokajający, na apetyt oraz zmniejszający przepuszczalność naczyń włosowatych. zewnętrznie: rany, oparzenia, owrzodzenia nóg, likwidacja przykrego zapachu z jamy ustnej, zapalenie dziąseł oraz środek na ich wzmocnienie, zapalenie jamy ustnej, ropne zapalenie skóry. 5

6 GOŹDZIKOWIEC KORZENNY (GOŹDZIKI) Zastosowanie: Ma działanie przeciwzapalne, bakteriobójcze, bakteriostatyczne i ściągające. GŁÓG DWUSZYJKOWY wzmacnia serce, obniża ciśnienie krwi dzięki rozszerzeniu naczyń krwionośnych, działa przeciwskurczowo, jest środkiem nasennym i przeciwgorączkowym. Korzystny dla naczyń mózgowych. Ich rozszerzenie umożliwia doprowadzenie z krwią zwiększonej ilości tlenu oraz składników odżywczych, co przeciwdziała anemizacji mózgu. Rozkurczowe działanie głogu na drogi moczowe powoduje nieznaczne zwiększenie ilości wydalanego moczu. Występuje spadek ciśnienia krwi, jeśli nie jest ono pochodzenia nerkowego. Preparaty stosowane w zalecanych przez lekarza dawkach nie powodują szkodliwego działania ubocznego. Nie są zalecane przy niskim ciśnieniu tętniczym krwi. Owoce działają ściągająco i rozpuszczają kamicę. biegunka, bóle serca, bezsenność, częstoskurcz i arytmia serca, dusznica bolesna, kamica nerkowa i żółciowa, kołatanie serca, kurcze naczyniowe, miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, nadmierna pobudliwość, niestrawność, przekrwienie narządów, nerwica wegetatywna przebiegająca z zaburzeniami wywołującymi zawroty głowy, szum w uszach i niepokoje. IMBIR Działanie lecznicze: Imbir jest silnym odkażalnikiem i antyseptykiem, pobudza wydzielanie soków trawiennych i żółci, zapobiega zastojom żółci, przyśpiesza procesy detoksykacji w wątrobie, poprawia krążenie skórne, mózgowe, wieńcowe i w kończynach. Przenika do potu i łoju działając odkażająco na gruczoły łojowe, ekrynowe i apokrynowe. Imbir działa silnie przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo, przeciwpierwotniakowo, przeciwwirusowo, przeciwroztoczowo, przeciwzapalnie, przeciwłojotokowo i pojędrniająco na skórę oraz błony śluzowe. Wcierany w skórę działa rozgrzewająco, przeciwwysiękowo i przeciwbólowo. Pomocny jest w leczeniu chorób skóry troficznych (związanych z zaburzeniami odżywczymi skóry), chorób wirusowych, grzybiczych i bakteryjnych. Warto wcierać go w skórę przy przeziębieniach, zmarznięciu, zimnicy kończyn, blednicy i reumatyzmie. Jest skuteczny w leczeniu trądzików, zwłaszcza po połączeniu z olejem dziurawcowym, olejem arnikowym, krwawnikowym, wrotyczowym, tatarakowym, nagietkowym, arcydzięglowym, kolendrowym, kminkowym i rozmarynowym. Zapobiega wypadaniu włosów, łupieżowi, wspomaga leczenie łuszczycy (psoriasis). Znakomity do leczenia stanów zapalnych i ropnych skóry owłosionej. Ponadto może być stosowany do leczenia skaleczeń, otarć, obrzęków (po urazie mechanicznym), wyprysków i owrzodzeń w obrębie narządów płciowych. Imbir pobudza ukrwienie narządów plciowych przez co wzmaga erekcję u mężczyzn, zwiększa percepcję (odbiór i analizowanie) wrażeń seksualnych u kobiet i mężczyzn. Wskazania: Troficzne (na tle metabolicznym) choroby skóry i włosów, przewlekle stany zapalne zatok obocznych nosa i uszu (plukanki, krople), zawroty głowy, szum w uszach, częste omdlenia, skąpe i nieregularne krwawienia miesiączkowe, żółte upławy (imbir doustnie i irygacje z odwaru), niemoc płciowa, problemy z zajściem w ciążę, zaburzenia trawienia i wchłaniania pokarmu, skapomocz, obrzęki, miażdżyca, sinica kończyn, blednica, zaburzenia koncentracji, osłabienie mięśniowe, zastoje żółci i kamica żółciowa, nieżyt oskrzeli i tchawicy, kaszel, przeziębienie, choroby zakaźne, wirusowe i bakteryjne zakażenia wątroby, nudności, wymioty, choroba lokomocyjna, zaparcia. JAŁOWIEC POSPOLITY wewnętrznie: artretyzm, białkomocz, bolesne miesiączkowanie, cukrzyca, dna, dolegliwości dróg moczowych, kamienie moczowe, nadfermentacja jelitowa, puchlina wodna, reumatyzm, skąpomocz, stwardnienie tętnicze, zmęczenie ogólne i organiczne, upławy białe, nadczynność tarczycy. zewnętrznie: dermatozy, bóle zębowe, rany (niegojące), owrzodzenie, trądzik, wyprysk moknący, następstwa paraliżu. Można go również używać do dezynfekcji mieszkań. JEMIOŁA Jemioła (ziele) obniża ciśnienie krwi, działa przeciwkrwawnicowo i rozkurczająco, wzmacnia działanie gruczołów wydzielania wewnętrznego, poprawia obieg krwi, wpływa regulująco na przemianę materii, wzmaga pracę trzustki, działa ogólnie wzmacniająco. Macerat z ziela jemioły stosuje się przeciw zaparciu, zwapnieniu żył i innym chorobom na tle miażdżycowym, przy kurczach, nadciśnieniu, padaczce, przy zbyt obfitych krwawieniach miesięcznych, krwotokach płucnych, profilaktycznie - jako środek wpływający hamująco na wylewy 6

7 krwi do mózgu. Jemioła leczy ponadto kolkę w brzuchu, choroby nerek, wątroby i pęcherza moczowego. Do celów leczniczych stosuje się ziele jemioły - owoce są szkodliwe i można je stosować tylko zewnętrznie. KASZTANOWIEC ZWYCZAJNY uszczelnia ściany naczyń włosowatych i dopuszczają ich przepuszczalność do stanu normalnego dzięki zmniejszeniu kruchości naczyń. usprawnia się przepływ krwi w naczyniach żylnych, co hamuje krzepliwość krwi i przeciwdziała powstawaniu zajrzepów wewnątrznaczyniowych. Działa przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie i łagodnie ściągająco. Garbniki zawarte w kasztanowcu wywierają na przewód pokarmowy działanie rozkurczowe, przeciwzapalne i łagodnie zapierające. Ułatwia wydalanie moczu przy przeroście prostaty. hemoroidy, dolegliwości w okresie klimakterium, stany zapalne wątroby, gruczołu krokowego, miednicy mniejszej, żylaki nóg, żylak powrózka nasiennego, odmroziny, obrzęki skóry i tkanki podskórnej, obrzęki głośni, płuc, a nawet mózgu, krwiaki, zapalenie ścięgna, zakrzepowe zapalenie żył. Zewnętrznie przetwory z kasztanowca podaje się w postaci okładów w leczeniu oparzeń, odmrozin, ubytków naskórka, zapalenia naczyń włosowatych skóry. Intrakt ze świeżych niedojrzałych owoców leczy zakrzepy i zastoje żylne, nadmierną przepuszczalność naczyń, jest także stosowany w stanach zapalnych i nieżytowych żołądka i jelit. KMIN RZYMSKI Działanie lecznicze: Wyciągi wodne, alkoholowe z ziela i olejek eteryczny kuminowy działają przeciwzapalnie, przeciwgnilnie, mukolitycznie, rozkurczowo (spazmolitycznie), pobudzajaco na serce i ośrodek oddechowy, pobudzajaco na wydzielanie soków trawiennych, moczopędnie, napotnie, żółciopędnie i antyseptycznie, fotouczulająco, mlekopędnie. Działa uspokajająco, przeciwreumatycznie i przeciwartretycznie (zwiększa wydalanie kwasu moczowego). Wskazania: Nieżyty układu oddechowego, zaburzenia trawienia, bezsenność, zaburzenia w wydzielaniu soków trawiennych i żółci, choroby wątroby (np. stany zapalne, wirusowe zakażenia), skąpomocz, obrzęki, choroby skórne (trądzik, łuszczyca, bielactwo), choroby ropne, przeziębienie, choroby zakaźne, reumatyzm, niedoczynnośc tarczycy, zapalenie jąder i jajników, skąpe i nieregularne miesiączkowanie, grzybice skórne i układowe, nieżyt żołądka, jelita cienkiego i jelita grubego, kamica moczowa i żółciowa. KMINEK kminek eliminuje gazy powstałe z powodu nadmiernych procesów gnilnych, w jelitach, działa mlekopędnie, moczopędnie, pasożytobójczo, napotnie, uspokajająco, wyksztuśnie, przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo, przeciwroztoczowo, przeciwtrądzikowo i przeciwwirusowo. Pobudza czynności serca i układu nerwowego, poprawia apetyt, reguluje krwawienia miesięczne, ułatwia przyswajanie składników pokarmu, usuwa stany skurczowe w przewodzie pokarmowym, wzmacnia ruchy perystaltyczne jelit, wzmacnia procesy przemiany materii przez aromatyzację, poprawia trawienie, pobudza wydzielanie śliny, soku żołądkowego, soku trzustkowego i soku jelitowego, działa żółciopędnie. Zwiększa przepływ krwi przez nerki i rozszerza tętniczki nerkowe, zwiększa przepuszczalność śródbłonków nerkowych. wewnętrznie: bóle brzucha, brak apetytu, słaba laktacja u matek karmiących, skąpe i niedostateczne miesiączkowanie, nadfermentacja, nadmierna wrażliwość na środki pobudzające pracę serca i naczyń krwionośnych, niedostateczne wydzielanie soków trawiennych, niedomogi wątroby, niestrawność i zaburzenia trawienia, pasożyty jelitowe, skurcze żołądka, wrzody żołądka i dwunastnicy, wzdęcia brzucha, zaflegmienie górnych dróg oddechowych, zapalenie oskrzeli i płuc, zaparcie z powodu przewlekłej lub przejściowej atonii jelit, sensacje żołądkowo-wątrobowe, zaburzenia żółciowe ( niewydolność pęcherzyka żółciowego), nerwice wegetatywne, niezyt układu oddechowego, zapalenie zatok obocznych nosa, przeziębienie, choroby zakaźne, choroby wirusowe, roztoczowe, grzybicze i bakteryjne skóry, choroby ropne, łuszczyca, bielactwo. zewnętrznie: poprawia osłabiony słuch, pędzi pasożyty, działa przeciwświerzbowo, leczy wypryski skórne i zastoinowe zapalenie sutka. Z powodzeniem można stosować przy okładach na oczy przy stanach zapalnych i zapaleniach spojówek, opuchnieciu powiek, zmęczeniu oczu, świądzie oczu. 7

8 Wpryskiwanie wywaru kminkowego do jamy nosowej i gardła lub roztworu wodnego z olejkiem kminkowym: stany zapalne zatok obocznych nosa, nieżyt błon śluzowych jamy nosowej i nosowogardłowej, katar alergiczny. Do nosa i gardła wprowadzać wywar za pomoca spryskiwacza 3-6 razy dziennie. Zastępuje calkowicie krople syntetyczne. Brak działań ubocznych. KOLENDRA SIEWNA Działanie lecznicze Składniki olejku kolendrowego działają przeciwbakteryjnie (pinen, cyneol, borneol, limonen, linalol), przeciwgrzybiczo (felandren), przeciwwirusowo (wszystkie terpeny), ochronnie na miąższ wątroby (borneol, kwas linolenowy i linolowy, petroselinowy), przeciwzapalnie (flawonoidy, borneol, pinen), przeciwreumatycznie (cyneol, flawonoidy), przeciwdrgawkowo (koriandrol), przeciwnowotworowo (kwas oleinowy, linolenowy, geraniol, pinen, linalol, limonen), wykrzytuśnie (olejek kolendrowy), żółciopędnie i żółciotwórczo (terpeny, aldehydy, flawonoidy, alkaloidy), fotouczulająco (umbeliferon, skopoletyna), przeciwalergicznie (linalol, flawonoidy); obniżają stężenie cholesterolu we krwi (kwas oleinowy, kwas linolenowy, kwas palmitynowy), ponadto uspokajająco i rozluźniająco (linalol, koriandrol), rozkurczowo (borneol, flawonoidy, linalol). Zwiększa ukrwienie i wrażliwość narządów płciowych, przez co pobudza płciowo. Olejek eteryczny zwiększa także ukrwienie nerek, przyśpiesza akcję serca, rozszerza nczynia krwionośne obwodowe polepszając ukrwienie kończyn. Rozszerza drogi oddechowe ułatwiając oddychanie, upłynnia wydzieliny śluzowe. Kolendra pobudza wydzielanie soków trawiennych, przyspiesza trawienie i wchłanianie pokarmu. Wykazuje wpływ przeciwtrądzikowy i przeciwropny. Działa laktogennie (pobudza wytwarzenie mleka podczas laktacji). Przeciwwskazania: nie stosować u kobiet ciężarnych i osób nadwrażliwych na promienie słoneczne. KOZŁEK LEKARSKI W niedużych ilościach olejek pobudza ośrodkowy układ nerwowy, zwłaszcza ośrodki oddechowy i naczyniowo-ruchowy. W dużych dawkach działa hamująco na ośrodkowy układ nerwowy zmniejszając pobudliwość odruchową i osłabiając wrażliwość zakończeń nerwowych. Ponadto obniża napięcie mięśni gładkich i rozszerza naczynia wieńcowe. Preparaty kozłka mają działanie skuteczne jako środek uspokajający, przeciwskurczowy i wzmacniający przy różnych zaburzeniach czynnościowych ośrodkowego układu nerwowego, a przede wszystkim w ogólnych stanach nerwicowych ( bezsenność, migreny i histeria) Działanie lecznicze stwierdzono także przy kołataniu serca i skurczu naczyń wieńcowych w zespole objawów bólu ( dusznica rzekoma), skurczach mięśni gładkich, napadowych skurczach jelit, nadczynności tarczycy, nimfomanii, omdleniach, histerii, neurastenii, zapaleniu skurczowym oskrzeli, gruźlicy płuc. Kłącze działa uspokajająco, rozkurczowo, przeciwepileptycznie, nasennie, znosi nadfermentację jelitową i wzdęcia, działa także przeciwcukrzycowo, zmniejsza częstotliwość oddawania moczu i osłabia poczucia pragnienia, działa przeciwrobaczycowo na owsiki i glisty jelitowe. Zewnętrznie działa korzystnie na skórę głowy przy łupieżu i łojotoku, przy dermatozach i w stanach zapalnych oczu. Preparatu kozłka nie należy stosować przez dłuższy czas ( po miesięcznym stosowaniu należy zrobić co najmniej dwutygodniową przerwę) Astma nerwicowa, bezsenność, częstoskurcz napadowy, zaburzenia czynnościowe, przyspieszone bicie serca na tle nerwowym, bóle głowy, pulsowanie w skroniach, zaburzenia naczyniowoskurczowe, zawroty głowy, napady padaczkowe częściowe, upośledzenie mowy, wzroku, słuchu, nerwice wegetatywne, przekwitanie u kobiet i u mężczyzn, owsiki, niepokój, nadpobudliwość psychiczna i czuciowa, konwulsje dziecięce, neurastenia, histeria, przekrwienie czynne, nadmierny wpływ krwi do narządów, epilepsja, nadfermentacja jelitowa, omdlenia, wzdęcia, kolka jelitowa, pokrzywka, złe wydzielanie żółci i soku trzustkowego, cukrzyca, dychawica sercowa, świerzb, wyrzuty skórne, zaburzenia układu krążenia, migrena. KRUSZYNA Zastosowanie: Kora kruszyny jest popularnym środkiem łagodnie przeczyszczającym ze względu na zawartość antrazwiązków. Używana jest w postaci naparów wyciągów i preparatów fabrycznych, a także w licznych mieszankach ziołowych. Świeżo zebrana kora działa znacznie silniej, ale bardziej drażniąco na jelito niż kora przechowywana. Wynika to z większej zawartości silnie działających zredukowanych form antronowych. Surowiec taki może powodować nudności i wymioty. Kruszyna jest stosowana także jako lek żółciopędny w schorzeniach wątroby i pęcherzyka żółciowego. KRWAWNIK 8

9 POSPOLITY Krwawnik wzmacnia działanie gorzkie i ściągające, wpływa uspokajająco na macicę i jajniki, sprzyja menstruacji, ma właściwości żółciopędne i moczopędne, hamuje krwawienia, działa przeciwczerwiowo (robakobójczo), pobudza czynności żołądka, poprawia przemianę materii, działa wykrztuśnie i przeciwzapalnie. Jest znakomitym środkiem dezynfekującym, gojącym i przeciwzapalnym. Stosuje się go jako lek na upławy, hemoroidy, bóle reumatyczne, zapalenie skóry i śluzówek, dermatozy, owrzodzenia goleni, pęknięcia sutka i na przetoki oraz na różne rany. LAWENDA LEKARSKA Kwiaty lawendy mają właściwości antyseptyczne i bakteriobójcze, działają znieczulająco i antyreumatycznie, hamują nadmierny rozwój flory bakteryjnej, działają moczopędnie, wiatropędnie i napotnie oraz żółciotwórczo, przeciwdziałają wzdęciom i bólom brzuch spowodowanym nagromadzeniem gazów, sprzyjają wydzielaniu soków trawiennych, uspokajają akcję serca i podnoszą jego odporność. Olejek lawendowy wywiera takie samo działanie jak kwiaty, lecz znacznie silniejsze. Podany doustnie działa silnie na przewód pokarmowy, jest wydalany częściowo z moczem, częściowo przez płuca z wydychanym powietrzem. Lawenda może być użyta jako środek antyseptyczny, odkażający, gojący, pasożytobójczy i owadobójczy. Reguluje nerwowy układ skórny. Użyta do okładów bądź kąpieli drażni nieco skórę, rozszerzając naczynia włosowate, działa przeciwbólowo. Astma, bezsenność, biegunka, blednica, choroby infekcyjne, depresja, dolegliwości dróg oddechowych, gruźlica, drgawki, dur, gorączka z osutką ( z wypryskami na twarzy), grypa, histeria, kaszel napadowy, migreny, nadciśnienie, nadmierna pobudliwość, pozostałość po paraliżu, pasożyty jelitowe, miesiączkowanie bolesne i skąpe, reumatyzm, robaki, skąpomocz, rzeżączka, skrofuły ( gruźlica węzłów chłonnych), skurcze mięśni, wątłość dziecięca, upławy białe, zapalenie oskrzeli, zawroty głowy, zwiotczenie żołądka i jelit, wzdęcia jelitowe, zapalenie pęcherza moczowego, zmniejszenie łaknienia, wegetatywne nerwice, pobudzenie nerwowe. Olejek lawendowy stosuje się rzadko i raczej jako lek pomocniczy w zakażeniach oskrzeli, nieżycie oskrzeli z rozedmą, nieżycie u palaczy tytoniu i w początkowym okresie ropnia płuc. Rany różnego rodzaju, wrzody na nogach, przetoka odbytu, kroczowa, egzemy chroniczna lub okołoodbytowa, upławy białe, oparzenia, dolegliwości płucne, trądzik młodzieńczy i różowaty, ukąszenia owadów, ugryzienia zwierząt, żmij (leczenie pomocnicze), wszawica, świerzb, łysienie, jako środek przeciwko przewlekłym bólom mięśniowym i stawowym, zapaleniu korzonków nerwowych, do inhalacji lub w areozolu w nieżycie jamy ustnej, gardła, oskrzeli i przewodów nosowych. PRZECIWSKAZANIA: Nie należy stosować olejku lawendowego w ostrych i podostrych zapaleniach żołądka, jelit i wyrostka robaczkowego, chorobie wrzodowej czynnej, w krwawieniach w przewodzie pokarmowym, poważnych schorzeniach wątroby i nerek. LEBIODKA POSPOLITA Działanie lecznicze: Wyciągi z ziela lebiodki działają uspokajająco, moczopędnie, mlekopędnie, odtruwająco, przeciwobrzękowo, żółciopędnie, żólciotwórczo, rozkurczowo, silnie odkażająco, przeciwroztoczowo, przeciwgnilnie, wykrztuśnie, przeciwkaszlowo i przeciwzapalnie. Seskwiterpeny wykazują również wpływ przeciwnowotworowy. Wskazania: Zakażenia i stany zapalne układu oddechowego, zapalenie zatok obocznych nosa, alergie, kaszel, gorączka, skapomocz, stany zapalne układu moczowego, obrzęki, choroby zakaźne, bakteryjne choroby skóry (zwłaszcza ropne), kamica żółciowa, kolki żółciowe, zakażenia układu żółciowego, nadmierne krwawienia miesiączkowe, stany zapalne jąder, jajników, pochwy i macicy, zapalenie odbytu, atonia jelit. Stany zaplne oczu i uszu, nużyca oczna, płciowa i uszna. LEN ZWYCZAJNY Zastosowanie: Ze względu na to, że śluz znajduje się w skórce surowca nie trzeba rozdrabniać. Stosujemy w postaci maceratów wodnych jako środek osłaniający w stanach zapalnych dróg oddechowych 9

10 (chrypce, kaszlu) i przewodu pokarmowego (wrzody żołądka i dwunastnicy oraz zatrucia substancjami żrącymi. ). Śluz ma właściwości lekko przeczyszczające na skutek pęcznienia w jelitach. W celu uzyskania tego działania muszą być stosowane duże dawki surowca. Zawarty w nasionach olej sprzyja w sposób mechaniczny defekacji (właściwości poślizgowe). Surowiec wpływa również hamująco na procesy gnilne w jelitach. Zewnętrznie surowiec jest stosowany w postaci okładów, kataplazmów jako środek przeciwzapalny.do zewnętrznego stosowania nadają się także wytłoki po wyciśnięciu oleju (Placenta Seminis Lini). LIPA SZEROKOLISTNA LIPA DROBNOLISTNA Kwiatostan używany najczęściej w postaci naparu wykazuje właściwości napotne, przeciwskurczowe, uspokajające, moczopędne, wskazany jest na wzmożenie krzepliwości krwi. Skurcze, niestrawność, bezsenność, nerwice, histeria, miażdżyca, infekcje dróg oddechowych, gorączka nosa, gardła. MACIERZANKA PIASKOWA MAJERANEK OGRODOWY MELISA LEKARSKA Ziele macierzanki stosowane wewnętrznie działa wykrztuśnie ( drażni błonę śluzową żołądka, co wywołuje efekt wydzielniczy w oskrzelach), dezynfekcyjnie, ściągająco, przeciwzapalnie, pobudza serce i nerwy (zalecany przy neurastenii), przy przewlekłym suchym kaszlu (inhalacje z naparu), blednicy, niedokrwistości, puchlinie wodnej, chorobach pęcherza moczowego, nieżycie żołądka, nieżycie dróg oddechowych, kurczach jelitowych, niedomodze wątroby, biegunkach, wzdęciach, niedokwaśności. Stosowane zewnętrznie działa bakteriobójczo, przeciwzapalnie, a na błony śluzowe jamy ustnej, gardła, sromu i pochwy - nieznacznie ściągająco, co jest zalecane na uszkodzony naskórek, ukłucie owadów, oparzenia, zranienia. Ziele macierzanki można stosować do leczenia rozedmy płuc i nieżytu oskrzeli, krztuśca (koklusz), niewydolności wieńcowej, dusznicy bolesnej, dychawicy sercowej, nerwicy serca, zwiotczenia żołądka, kamicy nerkowej fosforanowej i węglanowej, mimowolnego moczenia nocnego, świądu, ostrego swędzenia warg sromowych i przedsionka pochwy (kompresy), zapalenia przydatków. Astma, bezsenność, migrena, kurcze mimiczne, kurcze dróg oddechowych, kurcze trawienne (połykanie powietrza), lęki, obawy, nadmierna wrażliwość seksualna, neurastenia, niezrównoważenie psychiczne, nieżyt żołądka i jelit, paraliż, zapalenie tętnic, zapalenie przewodów nosowych i niedrożności nosa przy oddychaniu. Brak sił, nerwobóle reumatyczne, wątłość, ogólne osłabienie, wycieńczenie, przewlekły katar nosa oraz przewlekłe zapalenie zatok bocznych nosa. Działa uspokajająco w niektórych postaciach astmy, w neurastenii, nerwicach serca, poprawia apetyt i trawienie, jest wskazana w chorobach żołądka. Działa wzmacniająco na mózg, serce, macicę, układ trawienny oraz przeciwskurczowo i rozkurczowo na mięśnie gładkie jelit, zmniejsza napięcie mięśni jelita grubego, jest środkiem pobudzającym fizycznie i umysłowo, a więc wpływa na przedłużenie życia. Działa przeciwbólowo, przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo, przeciwczerwiowo. Jest środkiem napotnym i wiatropędnym, łagodzi bóle menstruacyjne i wpływa regulująco na menstruację. Zmniejsza nadpobudliwość płciową, wzmacnia pamięć, przeciwdziała niedokrwistości. Jest środkiem przeciwwymiotnym u kobiet ciężarnych oraz mlekopędnym. Wykazuje także słabe działanie moczopędne, nasenne oraz przeciwzapalne. Migrena wywołana złym trawieniem, nerwobóle twarzy, zębów, ucha, głowy, astma, niedokrwistość, nadmierne bicie serca, drgawki dziecięce, epilepsja, napady nerwowe, pobudliwość, choroby żołądka, omdlenie, zawroty głowy, szum w uszach, anemia, menstruacja bolesna, niestrawność, zaniki pamięci, melancholia, depresja, skurcze, spazmy, bezsenność, uczucie niepokoju, stany zapalne dróg żółciowych i trzustki, kolka jelitowa, słabe przyswajanie składników pokarmowych, skąpe miesiączkowanie, zapalenie jajników. Znosi nadmierną fermentację i wzdęcia. Ukąszenia owadów, urazy, wrzody, bóle gośćcowe i reumatyczne, rany. MIĘTA PIEPRZOWA Wyciąg z liści działa pobudzająco na układ nerwowy i wzmaga czynność wydzielniczą żołądka, wątroby, pobudza wydzielanie soku żołądkowego i żółci w wątrobie, ułatwia trawienie, pobudza łaknienie, zmniejsza napięcie mięśni gładkich jelit i dróg żółciowych, umożliwia prawidłowy pasaż 10

11 treści jelitowej i przeciwdziała zastojom żółci w pęcherzyku żółciowym, działa wiatropędnie, ułatwiając odejście gazów i zmniejszając wzdęcia, działa przeciwskurczowo i antyseptycznie ogólnie, a w szczególności w jelitach, niszcząc drobnoustroje Gram-dodatnie i Gram-ujemne, działa uspokajająco, obniża nieco ciśnienie krwi, lekko pobudza popęd płciowy, zmniejsza wydzielanie mleka, znieczula, osłabia bóle jelitowe, wywołuje miesiączkę. Przy dużych dawkach ogranicza i hamuje senność. Działa antyseptycznie, przeciwpasożytniczo, przeciwskórczowo, łagodzi bóle, odstrasza owady. Olejek miętowy działa tak samo jak liście, lecz znacznie silniej. W postaci aerozolu jest bardzo silnym środkiem bakteriobójczym również dla szczepów antybiotykoodpornych, ma właściwości przeciwbólowe, po zastosowaniu na błony śluzowe nosa także chłodzące i zmniejszające obrzęki w nieżytach. Na nieuszkodzoną skórę mentol działa przeciwświądowo, drażni zakończenia nerwowe, wywołuje uczucie chłodu, zmniejsza ból i stan zapalny, niszczy bakterie. Liście mięty i ich wyciągi poleca się na zaburzenia trawienne np. bóle brzucha, wzdęcia, utratę łaknienia, przy utrudnionym trawieniu tłuszczów np. w dwunastnicy, w stanach nieżytowych przewodu pokarmowego, w kolce jelitowej, przy nieprawidłowej fermentacji w jelitach, przy zapaleniu pęcherzyka żółciowego i przewodów żółciowych, przy lekkiej niewydolności wątroby i zbyt małym wytwarzaniu żółci, w kamicy żółciowej, żółtaczce, skurczu mięśni jelit i przewodów żółciowych, obecności bakterii chorobotwórczych w jelitach, wymiotach, biegunkach, opuchliźnie, zaburzeniach miesiączkowania, nerwicach wegetatywnych. Olejek mięty stosuje się doustnie tylko w bakteryjnym zapaleniu dróg żółciowych. W schorzeniach wątroby, jelit i pęcherzyka żółciowego olejek miętowy jest składnikiem złożonych preparatów ziołowych. Płukanie jamy ustnej i gardła naparem, smarowanie maścią lub emulsją przy nieżycie nosa i obrzęku błony śluzowej i w niektórych chorobach skórnych. Przy bólach nerwowych, migrenowych, reumatycznych stosuje się smarowanie olejkiem. Jako pasta do zębów i w postaci cukierków do ssania odkaża i odświeża usta. Inhalacje w nieżytach gardła i oskrzeli. Mentol stosuje się zewnętrznie w bólach neuralgicznych i mięśniowych, np. zawiesinę olejową w chorobach skórnych i świądzie, w nieżycie jamy ustnej, gardła i krtani. MNISZEK LEKARSKI Właściwości: Drenuje wątrobę i przewody żółciowe ułatwiając przepływ żółci do dwunastnicy, zwiększa wydzielanie soku żołądkowego i ułatwia trawienie pokarmów, poprawia krążenie, działa moczopędnie i wydala związki azotowe z moczem, obniża poziom glukozy we krwi w początkowym okresie cukrzycy, oczyszcza krew, ma właściwości przeciwgnilne i przeciwszkorbutowe oraz saluryczne (usuwa z organizmu nadmiar jonów Na i K), wzmacnia i wzbogaca apetyt przez działanie na wątrobę, zmniejsza przekrwienie w jamie brzusznej i osłabia stany skurczowe w przewodach żółciowych i w pęcherzyku żółciowym. Anemia, astenia, azotemia, dermatoza u wątrobowców (ciemne plamy na twarzy, choroby skórne jak opryszczka, łupież, egzema, trądzik), czyraki, hemoroidy, kamica żółciowa i nerkowa (szczawianowa i fosforanowa), atonia mięśni gładkich i skurcze przewodów żółciowych, nadmiar cholesterolu we krwi, chroniczne nawrotowe zapalenie dróg żółciowych, zapalenie wątroby, niewydolność oraz marskość wątroby i następcze osłabienie czynności żółciotwórczej komórek wątroby, niewydolność nerek, zwiększona obecność mocznika i innych ciał azotowych we krwi, otyłość, paradentoza, reumatyzm, gościec, skąpomocz, szkorbut, stwardnienie tętnic (miażdżyca), zapalenie jelita cienkiego i okrężnicy, obrzęki i zapalenie tkanki podskórnej, zaparcia, nadfermentacja jelitowa, zakłócenia w krążeniu krwi, sinica, zatrucie krwi mocznikiem i innymi ciałami azotowymi, zbytnie przekrwienie naczyń w jamie brzusznej, żółtaczka, żylaki goleni. Bielmo rogówki i jej zmętnienie, kurzajki, brodawki, piegi. MYDLNICA LEKARSKA Zastosowanie: Substancje zawarte w korzeniu mydlnicy (szczególnie saponiny) pobudzają przemianę materii i czynności wydzielnicze. Surowiec bywa stosowany głównie jako składnik ziołowych leków wykrztuśnych stosowanych przy ostrym i przewlekłym zapaleniu górnych dróg oddechowych. Wchodzi także w skład mieszanek ziołowych stymulujących metabolizm stosowanych w leczeniu schorzeń skórnych związanych z zaburzeniami metabolizmu, miażdżycy tętnic, kamicy nerkowej, chorobach reumatycznych, chorobach wątroby i przewodu pokarmowego. W większych dawkach działa drażniąco na żołądek i jelita powodując wymioty i inne objawy zatrucia. NAGIETEK 11

12 Nagietek działa moczopędnie, nieznacznie pobudzająco na akcję serca obniżając ciśnienie krwi poprzez rozszerzenie naczyń obwodowych, rozkurczowo, przeciwnowotworowo, przeciwzapalnie, antyseptycznie i gojąco. Doskonale leczy rany zewnętrzne, przyspieszając proces ziarninowania i regeneracji naskórka, działa uspokajająco i stymulująco wywołując nieznaczne zwiększenie wydzielania się potu i żółci. Działa regulująco na stany skurczowe w przewodzie pokarmowym, zapobiegająco na uszkodzenie błony śluzowej żołądka, przeciwszkorbutowo, łagodząco na bóle zębów (używany do smarowania dziąseł). Stosowany wewnętrznie jest środkiem pomocniczym między innymi w leczeniu stanów lękowych i depresji, bólów w okresie miesiączkowania, szczególnie u nerwicowych i anemicznych dziewcząt, stanów przekrwiennych wątroby, owrzodzenia żołądka i jelit, nerwobólów reumatycznych, bólów szyi, mięśni i pleców. Stosowany zewnętrznie pomaga leczyć poważniejsze odmrożenia, oparzenia, uszkodzenia skóry powierzchowne i głębokie, wrzodzianki i brodawki, stany zapalne gardła, jamy ustnej, spojówek, trądzik, egzemy, opryszczkę itd. PELARGONIA Ma właściwości antyseptyczne. Stosuje się przy bólach i kłuciach ucha wewnętrznego. Liść zwinięty i wsunięty do ucha usuwa ból i stan zapalny. Przy bólach reumatycznych stosuje się okłady z liści. Przy katarze wąchać liście. Pobudza seksualnie. Bodziszek cuchnący (Geranium Robertianum) Napar z ziela bądź świeży sok działają moczopędnie, ściągająco, rozkurczowo, bakteriobójczo, tamują krwawienie, poprawiają przemianę materii. Dobrze jest stosować napar, sok lub nalewkę przeciw żółtaczce, kamicy moczowej, puchlinie wodnej, zimnicy, ischiasowi, biegunkom, czerwonce, w przetokach wrzodowych i krwotokach wewnętrznych. Dobrze działa przeciw nieżytom dróg oddechowych, krwiomoczu, opuchniętym gruczołom chłonnym. Świeży sok powstrzymuje krwawienie z nosa, ran zewnętrznych, dobry jest także przeciw rakowatym wrzodom, stłuczeniom, wyrzutom o najzłośliwszej uporczywości. Pelargonia francuska (Pelargonium-Geranium odorantissimum) Jest wyjątkowo korzystnym środkiem do leczenia ran i konsolidującym (łączącym) złamane kości, przeciwdziała nowotworom. Stosuje się w przypadkach różnego rodzaju osłabień (deficyt wydzielania przez korę nadnerczy), przy biegunce, nieżycie żołądka i jelit, wrzodach żołądka, krwotoku macicznym, krwiopluciu, cukrzycy, kamicy moczowej, bezpłodności, owsicy, glistnicy, nowotworach. Na użytek zewnętrzny - w zastoju piersi (przekrwieniu), ranach, oparzeniach, owrzodzeniach, odmrożeniach, zapaleniu jamy ustnej, aftach, nerwobólu nerwu twarzowego i półpaścu, dolegliwościach pęcherza moczowego, bólach żołądka, bólach lędźwi, chorobach skórnych (liszajec, egzemy suche), wszawicy, podatności na raka, w nowotworze macicy. PERZ Goi tkanki, działa moczopędnie i oczyszczająco, obniża poziom mocznika i chlorków, pobudza gruczoły wydzielania wewnętrznego, poprawia przemianę materii, działa przeciwgorączkowo i przeciwczerwiowo, zwiększa odporność błon śluzowych i naskórka, ma właściwości przeciwcukrzycowe, zmiękczające i żółciopędne, wzmaga procesy utleniania w tkankach. Artretyzm, egzemy, blednica, gościec stawowy, kamica żółciowa, kamica moczowa, krwawienia (hemoroidy), nieżyt dróg oddechowych, niedokrwistość, podwyższenie poziomu cholesterolu we krwi, przekwitanie, przewlekłe schorzenia wątroby, skąpomocz, żółtaczka, zapalenie dróg moczowych i trawiennych, różne stany zapalne, reumatyzm, przewlekłe niedomogi: błon śluzowych, narządów wewnętrznych, naczyń krwionośnych, skóry, tkanki łącznej. PIOŁUN POSPOLITY Ma właściwości trawienne, działa przeciwgorączkowo, moczopędnie i żółciopędnie, przeciwczerwiowo, pobudza apetyt, sprzyja menstruacji, olejek ma właściwości odkażające, działa rozkurczowo na przewód pokarmowy, przewody żółciowe, trzustkowe, moczowe i na macicę, usuwa owsiki, pasożyty skórne (świerzbowce, wszy) Anemia, atonia trawienna (żołądek i jelita), dolegliwości gastryczne, kurcze żołądka, brak apetytu, gorączkowanie, wzdęcia, opóźnienia miesiączkowania, pasożyty jelitowe, upławy białe, zaburzenia wątrobowe, zatrucia bielą ołowiową, bolesne miesiączkowanie, biegunka, żółtaczka, reumatyzm, kolka jelitowa, zaparcia, niestrawność. 12

13 Rany zwiotczałe, wrzody, liszaje, ukąszenia owadów. PODBIAŁ POSPOLITY Zastosowanie: Liść podbiału ma zastosowanie w stanach zapalnych i nieżytach dróg oddechowych, jamy ustnej i krtani. Wywiera działanie osłaniające i ściągające (garbniki). POKRZYWA Oczyszcza organizm ze złogów kwasu moczowego, zwęża naczynia krwionośne, hamuje krwawienie, odprowadza złogi żółciowe z dróg przewodów żółciowych, poprawia pracę wątroby i dzięki temu odtruwa organizm, wzmacnia żołądek, zmniejsza nadmierną potliwość. Ma działanie przeciwbiegunkowe, przeciwinfekcyjne, przeciwanemiczne, przeciwkrwotoczne, przeciwgośćcowe i rewulsyjne. Poprawia ogólną przemianę materii, pobudza wytwarzanie enzymów trzustkowych i zwiększa produkcję czerwonych krwinek i hemoglobiny. Pokrzywa stosowana do wewnątrz jest środkiem wspomagającym w leczeniu różnego rodzaju krwawień (krwioplucie, wymioty krwawe, krwinkomocz, krwawienia maciczne, krwawienia z nosa, hemofilia, krwawiączka), anemii, krzywicy, ogólnego osłabienia, wyrzutów skórnych, ran oparzeniowych i zapalenia skóry, dolegliwości związanych z okresem klimakterium, z gośćcowym zapaleniem stawów, pęcherza, nerek, kamicy wątroby, żółtaczki wrzodów żołądka, stanów przedcukrzycowych, biegunki, wzdęcia, moczenia mimowolnego i dzieci, nieżytu śluzowobłoniastego jelit. Zewnętrznie zaleca się stosować pokrzywę przy łojotoku skóry głowy i łupieżu, nadżerkach (aftach), w infekcji jamy ustnej, grzybicy skóry, błon śluzowych, guzów, narośli i nowotworów. POZIOMKA POSPOLITA Poziomka (liście) działa ściągająco, moczopędnie, przeczyszczająco, trawiennie, przeciwbiegunkowo i bakteriobójczo. Owoce poziomki mają działanie odżywcze i witaminizujące. Sok i owoce mają właściwości odtruwające, czyszczą krew i regulują przemianę materii. Dolegliwości nerek, zaparcia, bolesne miesiączkowanie, stany zapalne, niedokrwistość, opryszczka jamy ustnej, nieżyt dróg oddechowych, kaszel. Liście poziomki mogą wchodzić w skład herbatek domowych z dodatkiem liści melisy i ziela macierzanki. Taka herbatka z powodzeniem zastępuje herbatę chińską. RÓŻA DZIKA Owoce, które zawierają oprócz wymienionych składników, także taniny, glukozę, żywice, wanilię, działają ściągająco, hemostatycznie (tamując krwawienie), moczopędnie, oczyszczająco, przeciwanemicznie, przeciwszkorbutowo i ogólnie wzmacniająco. Awitaminoza, biegunka, kamica moczowa, krwawienie, osłabienie ogólne, upławy białe, zaparcia, glisty, nieżyt dróg trawiennych, nieżyt pęcherza i dróg moczowych, bezsenność, stany pobudzenia nerwowego. RZEPIK POSPOLITY Ma właściwości ściągające i odkażające, działa moczopędnie, przeciwzapalnie, przeciwcukrzycowo, zapierająco, przeciwkrwawieniowo, przeciwbiegunkowo, hamuje nadmierny rozwój flory bakteryjnej w jelitach, zapobiega nadmiernemu złuszczaniu, wzmacnia włośniczki, wzmacnia i reguluje pracę wątroby, pęcherzyka żółciowego, żołądka, jelit, reguluje przemianę materii. Wzmacnia błonę śluzową jamy ustnej i gardła przy awitaminozach, goi rany, łuszczycę, półpasiec, rozpędza i powoduje rozejście się wrzodu, ma właściwości ściągające, przeciwbakteryjne i 13

14 przeciwzapalne. Biegunka krwawa, krwioplucie, białkomocz, cukrzyca, astma, otyłość, schorzenia wątroby, puchlina wodna, artretyzm, reumatyzm, przeziębienia, upławy białe, robaki obłe, kolka nerkowa, kamica nerkowa, hemoroidy, trądzik, zapalenie spojówek, egzemy, zatrucia pokarmowe i dzieci, profilaktycznie angina, chroniczne schorzenia skóry. Zapalenie jamy ustnej, zwiotczałe rany, zwichnięcia, kontuzje, pleśniawki, rany infekcyjne. SKRZYP POLNY Ma właściwości moczopędne (co ma znaczenie przy stanach zapalnych dróg moczowych, przy chorobach serca, wątroby i kamicy nerkowej), remineralizujące i antydegeneracyjne (korzystnie działa na stan naczyń krwionośnych, narządów wewnętrznych, skóry, włosów, paznokci, kości), ściągające i hemostatyczne, hamuje wszelkie krwawienie, hemopoetyczne (krwiotwórcze; pobudza powstawanie czerwonych krwinek i hemoglobiny, sprzyja normalnej miesiączce), gojące. Świeże ziele jest bardziej aktywne i pobudza przemianę materii. Skąpomocz, puchlina wodna, zapalenie pęcherza moczowego, infekcje nerkowe, białkomocz, dna, krwotok, krwioplucie, wymioty krwawe, krwiomocz, krwawienia z nosa, krwotok maciczny, biegunka bakteryjna, utrata soli mineralnych (np. odwapnienie), dolegliwości płucne i w początkowych stadiach gruźlicy, krzywica, tężyczka, astenia (ogólna słabość), złamania, uszkodzenia i rany kostne, niewydolność miesiączkowania, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca (stwardnienie tętnic), choroby zwyrodnieniowe stawów (artroza), nerwowość, stany nowotworowe, wypadanie włosów (łysienie), padaczka (podawać drobno pokrojone suszone ziele skrzypu), środek poprawiający elastyczność i odporność naskórka tkanki łącznej i błon śluzowych, regulujący przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych, utrudniający zarazem odkładanie się w nich tłuszczów. Skrzyp poprawia aktywność hormonalną u ludzi starszych i jest skutecznym specyfikiem na skórę dla osób w podeszłym wieku o obniżonej ilości krzemu. Rany, owrzodzenia nóg, nowotwór owrzodzony, afty (płukanie jamy ustnej przy stanach zapalnych), przemywanie ciężko gojących się ran i przy odmrożeniach. Pomaga w konsolidacji złamań kostnych, gdyż sprzyja przyswajaniu fosforu, który jest czynnikiem remineralizującym. Rozpuszczona w wodzie krzemionka jest łatwo wchłaniana przez przewód pokarmowy i wydalana głównie z kałem, w mniejszym stopniu z moczem, w którym spełnia rolę jednego z ochronnych koloidów przeciwdziałających krystalizacji składników mineralnych w przewodach moczowych. Skrzyp błotny jest zakazany do stosowania. ŚLAZ LEŚNY ŚWIETLIK LEKARSKI SZAŁWIA LEKARSKA Używany jest jako środek powlekający i osłaniający, a także zmiękczający (również zewnętrznie) w stanach kataralnych i zapalnych dróg oddechowych, przy nieżytach przewodu trawiennego, wrzodach żołądka i dwunastnicy, nerwicy żołądka. Śluz zawarty w kwiatach i liściach powleka błony śluzowe jamy ustnej i gardła chroniąc je przed podrażnieniem, łagodzi kaszel, przywraca ruch nabłonka rzęskowego, ułatwia odksztuszanie i zmniejsza stan zapalny danego narządu. Działanie ochronne śluzu jest krótkotrwałe. Okłady na wrzody, oparzenia, zapalenie spojówek, stany zapalne jamy ustnej. Zastosowanie lecznicze: Napar świetlika pobudza czynności wydzielnicze żołądka, wątroby i jelit, działa ściągająco i przeciwzapalnie. Działa skutecznie przy schorzeniach siatkówki oka, zapaleniu spojówek, tęczówki i łzawieniu oraz reguluje ciśnienie w gałce ocznej, leczy zapalenie wiosenne spojówek i uporczywe stany zapalne brzegów powiek i skóry powiek. Poprawia tworzenie się purpury wzrokowej na siatkówce w plamce żółtej, czyli w czopkach i w pozostałej części siatkówki, ułatwia przyswajanie witaminy A, która jest głównym czynnikiem decydującym o ostrości wzroku i o widzeniu zarówno w świetle jak i o zmierzchu. Świetlik wspomaga pamięć i jest skuteczny w lekkich zakażeniach. 14

15 Liść działa dezynfekująco, przeciwzapalnie, wykrztuśnie, rozkurczowo, ściągająco, pobudza serce i nerwy, wzmacnia żołądek, zmniejsza przekrwienie błon śluzowych i skóry oraz mikrokrwawienia z nadmiernie rozszerzonych lub uszkodzonych naczyń włosowatych. W przewodzie pokarmowym wyciągi z szałwi hamują intensywny wzrost saprofitycznej flory bakteryjnej, przeciwdziałają nadmiernej fermentacji i bolesnym wzdęciom spowodowanym stanem skurczowym w jelitach i gromadzeniem się gazów, powiększają ilości wydzielonej żółci. Przetwory z szałwi działają egzogennie i pobudzają miesiączkowanie w przypadkach, gdy jest ono zbyt skąpe. Nalewka lub wyciąg płynny hamują wydzielanie potu, nadmierną laktację u karmiących matek, działają też przecicukrzycowo, pobudzają korę nadnercza, działają moczopędnie, powiększają ciśnienie krwi, działają tonizująco i uspokajająco, działają przeciwnowotworowo i antyseptycznie, oczyszczająco na krew, sprzyjają zapłodnieniu. Działają ściągająco, gojąco blizny, antyseptycznie, wzmacniają skórę. Anemia, astma, biegunka, bezpłodność, brak sił, bóle i zawroty głowy, gorączka z przerwami, neurastenia, brak łaknienia, apopleksja z krwotokiem, dolegliwości nerwowe, drgawki, paraliż, chroniczny nieżyt oskrzeli, obfite pocenie się rąk, niedostateczne wydzielanie moczu, niedociśnienie tętnicze krwi, miesiączkowanie bolesne i zaburzenia miesiączkowania, podatność na powstawanie raka, okres poprzedzający poród, zapalenie węzłów chłonnych pachy, przerost układu chłonnego, zapalenie oskrzeli, chroniczny nieżyt żołądka, osłabienie pracy układu trawiennego, schorzenia wątroby, płuc, dróg moczowych, wzmocnienie rekonwalescentów, uszkodzenie włosowatych naczyń krwionośnych w ścianie jelit, wrzód żołądka i dwunastnicy, skurcz jelit, niedokwaśność soku żołądkowego, początkowe objawy cukrzycy, nadmierna pobudliwość nerwowa, nadczynność tarczycy, zatrucia pokarmowe, dychawica oskrzelowa u osób starszych, kamica moczowa. Afty, angina, astma, atoniczne rany i owrzodzenia, ból zęba, białe upławy, debilność dziecięca, dermatozy (egzemy), dezynfekcja mieszkań, swędzenia pochwy, ukąszenie osy, łysienie, zapalenie jamy ustnej, zapalenie krtani, skrofuloza, stany zapalne dziąseł i gardła, swędzące wypryski, stłuczenia, lekkie oparzenia, żylaki nóg, podudzi, odbytu, czyraki, skaleczenia drobne. TATARAK ZWYCZAJNY Tatarak (kłącze) stosowany jako lek wzmacnia ogólnie, a więc wpływa na przedłużenie życia. Poprawia pracę gruczołów wydzielania wewnętrznego, działa krwiotwórczo, moczopędnie, nieco napotnie, pobudza czynności żołądka, łagodzi bóle menstruacyjne i dolegliwości kostne, uspokaja, działa przeciwbólowo, przeciwgorączkowo, goi wrzody, jest środkiem przeciwrobacznym, wiatropędnym, insektycydem, wpływa na wydzielanie śliny i soku żołądkowego. Gryzienie kawałków kłączy wzmacnia wydzielanie żółci, działa rozkurczowo na drogi moczowe i żółciowe. Stosowany zewnętrznie na skórę głowy działa przeciwzapalnie, ściągająco i bakteriobójczo. Olejek tatarakowy zmniejsza dolegliwości reumatyczne, artretyczne, leczy bezkwaśność żołądkową, kolkę jelitową itp. Atonia trawienia, zwiotczenie żołądka, utrudnione trawienie, nieżyt żołądka, zapalenie żołądka i jelit, wzdęcia, zaburzone miesiączkowanie, gorączki naprzemienne, skąpomocz, artretyzm, dna, krzywica, skrofuloza, kaszel, reumatyzm, dolegliwości wątroby i pęcherzyka żółciowego, dolegliwości węzłów chłonnych, bóle nerek, brak łaknienia, stany wyczerpania nerwowego, niepokoju i trudności w zasypianiu. Dolegliwości jamy ustnej i jej błony śluzowej, gardła, łojotokowe zapalenie skóry, wypadanie włosów, łupież TYMIANEK Jest środkiem pobudzającym organizm fizycznie, psychicznie i wpływa na krążenie krwi w naczyniach włosowatych (kapilarach), wzmacnia sprawność układu nerwowego i pobudza sprawność umysłową, pobudza łaknienie, a więc i apetyt, podwyższa ciśnienie krwi, działa moczopędnie, napotnie, wiatropędnie, lekko hipnotyzująco, przeciwrobaczo, wywołuje miesiączkowanie, pobudza leukocytozę (powiększa liczbę białych ciałek krwi w przypadku chorób zakaźnych), oddziałuje dezynfekująco, znieczulająco, przeciwzakrzepowo, przeciwkaszlowo, przeciwbólowo, ściągająco, przeciwzdęciowo, przeciwwzdęciowo, przeciwkrwawieniowo, przeciwastmatycznie. Jest afrodyzjakiem. Konserwuje żywność. Może być jako antyseptyk, środek bakteriobójczy, przeciwgnilny, przeciwreumatyczny, przeciwpasożytniczy, przyspiesza zabliźnianie trudno gojących się ran, niszczy drożdżaki i grzybki. Przeciwdziała jadowi żmij. 15

16 Brak sił, ogólna słabość fizyczna i psychiczna, niepokój, lęk, obawa, strach, trwoga. Osłabienie i wyczerpanie nerwowe, anemia u dzieci, niskie ciśnienie krwi, blednica, kaszel drgawkowy, koklusz, dolegliwości płucne, grzybica dróg oddechowych, astma oskrzelowa, atonia trawienna (spowolnione trawienie), infekcje jelitowe i moczowe, nadfermentacja w przewodzie pokarmowym, wzdęcia, wiatry, dolegliwości przeziębieniowe (grypa, katar nosa, "łamanie", obolałość mięśni, angina), choroby infekcyjne, czyraki, reumatyzm, zaburzenia w krążeniu krwi, przypadkowy zanik miesiączki, upławy białe, pasożyty jelitowe (glista ludzka, owsiki, tęgoryjec dwunastnicy), bezsenność, gościec, zapalenie korzonków błon śluzowych gardła i krtani. Choroby skórne, czyraki, rany, upławy białe, dolegliwości jamy ustnej i zębów, ogólne osłabienie (kąpiele), artretyzm, dna, reumatyzm stawowy i mięśniowy, wypadanie włosów, świerzb, wszawica, grzyby pasożytnicze, drożdżaki, owrzodzenie wywołane bakteriami ropotwórczymi, powierzchniowe zakażenia promieniowcami, zapalenie jamy ustnej, dziąseł i migdałków, guzy, siniaki, opuchliny. TYMOL WICIOKRZEW PRZEWIERCEŃ Dolegliwości dróg oddechowych, chroniczny bronchit, gruźlica, koklusz (inhalacje i sproszkowany tymol) Antyseptyk jamy ustnej, rany, świąd sromu. Wiciokrzew zawiera przede wszystkim substancje antybiotyczne niszczące gronkowce złociste i paciorkowce okrężnicy. Sosna W Polsce ma duże znaczenie gospodarcze gdyż jest jednym z najpospolitszych drzew i dostarcza cennego drewna. Sosna od najdawniejszych czasów była stosowana w medycynie ludowej. Odwary z pączków, igieł lub zielonych szyszek stosowano do leczenia szkorbutu, puchliny wodnej, reumatyzmu, bólów zębów, artretyzmu, gruźlicy, chorób skóry, ukąszeń żmii itp. Bursztyn, czyli skamieniała żywica sosny był od wieków amuletem, lekiem i rekwizytem niezbędnym przy zamawianiu chorób. Ruta Działanie: rozkurczowe na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dróg żółciowych oraz układu moczowego (działanie wiatropędne, żółciopędne, nieznacznie moczopędne), obniża w niewielkim stopniu ciśnienie krwi. Dzięki zmniejszeniu oporów w drobnych naczyniach usprawnia się nieco krążenie obwodowe. Hamuje też wydalanie jodu, podwyższa poziom wapnia we krwi i ma także własności odtruwające. Żarnowiec miotlasty Działanie: zmniejsza wrażliwość i przewodnictwo nerwowe w mięśniu sercowym, a tym samym częstotliwość i amplitudę skurczów. Leki na bazie sparteiny stosuje się przy migotaniu przedsionków, częstoskurczu, przy zaburzeniach krążenia obwodowego. Stosowany także w celu wywoływania i pobudzania skurczów porodowych. 16