Studia przypadków instytucjonalnego wsparcia transferu wiedzy i technologii z państwowych jednostek badawczych do biznesu

Transkrypt

1 Studia przypadków instytucjonalnego wsparcia transferu wiedzy i technologii z państwowych jednostek badawczych do biznesu Research and Innovation Services University of Oulu VTT Ventures Ltd. Cambridge Enterprise Ltd. Dr inż. Janusz Marszalec, MBA Innovatech Consulting ul. Śniadeckich 12/16 m. 39, Warszawa tel. (22) , fax (22) , kom janusz.marszalec@innovatechconsulting.eu, Warszawa, 2012

2 1 Research and Innovation Services University of Oulu Uniwersytet w Oulu przykłada bardzo dużą wagę do transferu technologii, komercjalizacji wyników prac naukowo-badawczych i know-how uczelni i jej pracowników. Działania w imieniu Uniwersytetu prowadzi specjalna jednostka organizacyjna wewnątrz uniwersytetu Research and Innovation Services. Uwagę zwraca bardzo dobra organizacja procesu, dokładnie określone metody działania, opracowana szczegółowo koncepcja ich prowadzenia i towarzyszące akty regulacyjne Uniwersytetu, które dokładnie opisują najdrobniejsze zagadnienia i problemy, które mogą pojawić się w procesie komercjalizacji. Wpływa to pozytywne na aktywność pracowników, którzy wiedzą od początku jakie zasady obowiązują, są świadomi możliwości i ograniczeń, znają swoje korzyści finansowe i w obszarze wyników naukowych. Regulacje stanowią też jasną bazę dla instytucji zewnętrznych, współpracujących w procesie komercjalizacji. Postępowanie takie przyspiesza działania, pozwala uniknąć spowalniania procesu w przypadku wątpliwości. Opracowana w projekcie finansowanych ze środków TEKES metodyka NABC Need, Approach, Benefit, Competition zwraca uwagę naukowców na główne siły napędowe komercjalizacji i jest niezwykle ważna dla sukcesu uniwersytetu i jej pracowników w transferze technologii i know-how. Uwagę zwraca także niewielki zespół Research and Innovation Services, który w przypadku potrzeby korzysta z zewnętrznych ekspertów aby utrzymać niskie koszty swojej działalności przy zachowaniu maksimum profesjonalizm. Dotychczasowe osiągnięcia organizacji są znaczne (od 2006 roku 36 firm spin-off). Widoczne to jest zarówno w liczbie powstałych nowych firm spin-off jak również z roli tych firm, jaką odgrywają w obszarach, w których działają. Firmy od razu patrzą na rynek globalny. Ważne jest także, że takie globalne szanse są właściwie pielęgnowane, otrzymują potrzebne wsparcie finansowe i profesjonalne, tak od Research and Innovation Services jak i partnerów inwestycyjnych, którzy dbają o ich właściwy rozwój.

3 2 VTT Ventures Ltd. VTT Ventures stanowi przykład kiedy instytucja naukowo-badawcza tworzy spółkę celową (spółkę prawa handlowego) dla komercjalizacji wyników badan naukowych, praw własności intelektualnej i transferu opracowanych w niej nowych technologii. Rozwiązanie takie pozwala spółce działać na rynku w sposób i na zasadach znanych i rozumianych przez środowisko biznesowe, które jest jej naturalnym partnerem. Partnerzy biznesowi mają przez to większą chęć do współpracy, podejmowania wspólnych działał, podejmowania wspólnego ryzyka, wspólnego finansowania powstających firm spin-off i pracy nad ich rozwojem i wzrostem. VTT Ventures jest młodą firmą (działa formalnie od stycznia 2010 roku) i w okresie tym wykreowała 17 firm spin-off w obszarze technologii, których właścicielem jest VTT. Nawet uwzględniając fakt, że działania przygotowawcze wewnątrz VTT do podjęcia tego rodzaju działań dla transferu posiadanych technologii trwały już od roku 2005 to jest to znaczne osiągnięcie. Powstające firmy spin-off charakteryzuje wysoki poziom innowacyjności na skalę międzynarodową. Działają one w obszarze technologii elektronicznych, telekomunikacyjnych i informatycznych, biotechnologii, medycyny i ekologii. Prowadzona przez VTT Ventures praca edukacyjna wśród naukowców VTT jest niezwykle ważna dla sukcesu transferu technologii, komercjalizacji wyników badań badań i posiadanego know-how w dłuższej perspektywie czasu. Przygotowuje z jednej strony kadrę dla przyszłych firm spin-off. Z drugiej daje naukowcom perspektywę komercyjnego spojrzenia na ich prace naukowo badawcze, co pozwala uwzględniać elementy praktycznej użyteczności wyników badań, pamiętać o rynku i kliencie, a tym samym podejmować nowe kierunki prac badawczych, które być może bez tego nigdy by nie mogły zaistnieć. Ma to szczególne znaczenie jeżeli uwzględni się międzynarodową ekspansję samego VTT.

4 3 Cambridge Enterprise Ltd. Działalność Cambridge Enterprise ilustruje bardzo dobrą organizację transferu technologii na Uniwersytecie Cambridge i bardzo bliską współpracę OTT z pracownikami naukowo badawczymi Uniwersytetu. Przy czy, co jest niezwykle ważne, jest to współpraca interaktywna, dwustronna, gdyż zarówno OTT kieruje wiele swoich działań do twórców praw własności intelektualnej jak i naukowcy uczestniczą (poprzez Radę Nadzorczą, Enterprise Champions oceniających pracę OTT) w urealnianiu działań Cambridge Enterprise, byciu blisko naukowców, rozwiązywaniu ich problemów i dostrzeganiu nowych, gorących kierunków w rozwoju nauki i technologii. Bardzo ciekawym rozwiązaniem, zwiększającym efektywność działań OTT są Enterprise Champions Mistrzowie Przedsiębiorczości na wydziałach Uniwersytetu. Działając w środowisku naukowym, będąc naukowcami a jednocześnie będąc agentami przedsiębiorczości i komercjalizacji wiedzy, są świetnymi łącznikami pomiędzy pracownikami naukowo - badawczymi i wydziałami a Cambridge Enterprise Ltd. A będąc naukowcami łatwiej jest im rozumieć specyfikę badań i mentalność naukowców, mają przez to wysoką wiarygodność, rozumieją niuanse badań i łatwiej jest im dotrzeć do tego naukowego rdzenia, który tworzy unikalne wartości dodane. Posiadając jednocześnie wiedzę i doświadczenie biznesowego patrzenia na naukę są oni podstawowym ogniwem w łańcuch transferu technologii i komercjalizacji wyników badań naukowych. Warto zwrócić uwagę, że finansowanie organizowane przez Cambridge Enterprise dla transferu technologii pochodzi często z kilku różnych źródeł, co z jednej strony zmniejsza ryzyko każdego z inwestorów, z drugiej zaś powoduje, że większa grupa niezależnych specjalistów dokonuje krytycznej analizy koncepcji i potencjału przyszłego biznesu, jak również pracuje później nad komercjalizacją technologii i rozwojem firmy. Podejście takie ma swój istotny udział w sukcesie procesu komercjalizacji.

5 4 Podsumowanie i wnioski 1. Przedstawiono analizę przepadków trzech znanych w świecie ośrodków transferu technologii: Research and Innovation Services University of Oulu, VTT Ventures Ltd. i Cambridge Enterprise Ltd. 2. Każdy z ośrodków ma własną metodykę postępowania, dostosowaną do warunków swoich organizacji i krajowej polityki innowacyjności i transferu technologii, ale efektywność prowadzonych działań we wszystkich analizowanych ośrodkach jest wysoka. Zespoły ludzkie i nakłady finansowe są niskie w stosunku do liczby i jakości dokonywanych komercjalizacji wiedzy i transferu technologii, a w przypadku Uniwersytetu Cambridge także świadczonych usług doradczych. 3. Ważne jest dostosowanie metod postępowania OTT do organizacji ale w organizacji (uniwersytecie czy ośrodku badawczym) stworzona musi być najpierw infrastruktura prawna do działania podstawowe wytyczne i nadrzędne wartości paradygmatu, który przyświeca zarówno organizacji naukowo badawczej jak i jej ośrodkowi transferu technologii. Takie rozwiązanie gwarantuje sprawne i efektywne działanie bez potrzeby ciągłego poszukiwania rozwiązań w sytuacjach wątpliwych. 4. W Finlandii współpraca nauki z przemysłem zawsze była bardzo silna, zaś obecnie w obliczu trudności głównego fińskiego gracza na rynkach międzynarodowej Nokii nacisk na transfer technologii i komercjalizację wyników badań jeszcze się nasilił. Uważa się, że to 1000 małych firm spin-off ma szansę zastąpić potęgę Nokii, której rola dla fińskiej gospodarki była przez wiele lat bardzo ważna, także dla ogromnej liczby małych i średnich firm z nią kooperujących. 5. Cambridge Enterprise ilustruje ogromną siłę Uniwersytetu Cambridge i jego światową innowacyjność nie tylko w wąskich niszach i niewielkich udoskonaleniach, ale także w całkowicie nowym spojrzeniu na wiele dziedzin nauki i udzielanie praktycznych odpowiedzi na wielkie współczesne wyzwania, zwłaszcza w medycynie i ochronie zdrowia.

6 6. Uwagę zwraca fakt, że innowacyjne rozwiązania nie koncentrują się wokół rozwiązań informatycznych i e-biznesu ale dotyczą bardzo szerokiej gamy obszarów wiedzy i technologii, często o dużej składowej elementów hardware (elektroniki, optyki), technologii medycznych i biotechnologii dla farmacji i nowych metod leczenia, zagadnień związanych z nowymi źródłami energii i ekologią. 7. Na uwagę zasługuje fakt, ze inwestycje OTT w tworzone firmy spin-off i spin-out są zwykle wielkości kilkuset tysięcy złotych. Środki te, zainwestowane we właściwe technologie, przy bardzo dobrym zarządzaniu rozwojem firmy i jej wzrostem, przynoszą w ciągu kilku lat kilkukrotnie wyższe przychody z realizacji dokonanych inwestycji. 8. We wszystkich analizowanych przypadkach to OTT przejmują na siebie wszelką biurokracją związaną z pisaniem różnego rodzaju wniosków i poszukiwaniu finansowania, zaś naukowiec przychodzi często tylko ze szkicem swojej koncepcji (jak np. dr. Daniel Wheeler, który przyszedł do Cambridge Enterprise z rysunkiem pomysłu na urządzenie do bezpiecznego aplikowania zawartości ampułek z lekarstwami do strzykawek oraz mechanicznego ich znakowania aby zmniejszyć liczbę pomyłek w podawaniu w szpitalach pacjentom leków, które znane jest obecnie jako SAFERamp). Koncepcja ta jest następnie rozwijana do innowacyjnego rozwiązania technologicznego na dużą, światową skalę, przynosząc ogromne korzyści wszystkim stronom zaangażowanym w jej dalszy rozwój.