ZNALEZISKA MONET RZYMSKICH W KIELECKIEM

Transkrypt

1

2 JAN GURBA ZNALEZSKA MONET RZYMSKCH W KELECKEM Oddalone od działających ośrodków archeologicznych, Kieleckie było terenem dość częstych, jednakże przeważnie dorywczych i zwykle fragmentarycznie prowadzonych przypadkowych badań. Badania nad okresem wpływów rzymskich są również na tym terenie niewystarczające mimo przeprowadzenia metodycznych prac wykopaliskowych na niektórych stanowiskach z tego okresu. Mimo słabego zbadania tego obszaru znamy z terenu Kieleckiego także i importowane przedmioty rzymskie. Wśród nich najliczniejszą grupę stanowią monety, pochodzące bez wyjątku ze znalezisk przypadkowych. Liczba ich stanowi bez wątpienia tylko ułamek ilości odkrytych monet, które w znacznej części przepadają bezpowrotnie w prywatnych zbiorach lub, co też się zdarza, są traktowane jako złom. Na obszarze Kieleckiego znamy miejscowości, w których dokonano odkryć skarbów lub pojedynczych monet rzymskich w ogólnej liczbie ponad 6 tysięcy sztuk. Najstarszą wśród nich jest moneta republikańska bita w r. przed n.e., znaleziona z innymi późniejszymi monetami w Tursku pow. Sandomierz. nne monety pochodzą już z czasów naszej ery. Najczęstsze są monety z w., przy czym najwięcej jest Hadriana (8); Antonina Piusa (86) i Marka Aureliusza (680). Częste są również monety Trajana (98 ) i Kommodusa (6 9), a z drugiej połowy w. monety Wes- Niestety, większość z nich nie doczekała się do chwili obecnej szczegółowego opracowania. Niektóre, jak Wąchock pow. łża, są już w trakcie opracowywania (por. K. Dąbrowski. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej", t., 9, nr, s. 8). Ten komunikat został napisany w 9 roku i dlatego nie mógł uwzględnić nowszych znalezisk i literatury, a przede wszystkim pracy J. Wielo wiejskiego Materiały Starożytne" t. V (960). i А К u n i s z a (»Archeologia" t. X (98). oraz badań nad starożytnym hutnictwem w Górach Świętokrzyskich. F. Kopera, Materiały..., Wiadomości Num.-archeologiczne" t. V, 90, szp. ; C. Fredrich, Funde antiker Münzen in der Provinz Posen, Zeitschrift d. hist. Gesellschaft für die Provinz Posen", t. XXV, 909, nr s., R. J a m к а, Cmentarzysko w Kopkach na tle okresu rzymskiego w Małopolsce zachodniej, Przegląd Archeologiczny", t. V (9 9), s. 6; K. Majewski, mporty rzymskie na ziemiach słowiańskich, Wrocław 99, s. nr 00; M. Haisig i H. Hołubowiczowa, Skarb rzymskich denarów z Chmielowa Piaskowego, Wiadomości Archeologiczne", t. XV, 99, s S wiato wit

3 06 JAN GURBA pazjana (699). W wiekach późniejszych ilość monet znacznie się zmniejsza, a napływ ich urywa się w pierwszej połowie V wieku. Najliczniejszy z odkrytych na terenie Kieleckiego skarbów jest skarb z Nietuliska Małego pow. Opatów, znaleziony w naczyniu, które zawierało 0 sztuk denarów, od Nerona ( 68) do Septimiusza Sewera (9). Poza nim natrafiono na duży skarb z w. w Ostrowcu pow. Opatów, Chmielowie Piaskowym pow. Opatów i Malkowicach pow. Pińczów. Drobniejsze 'K. Jażdżewski, O skarbach i innych znaleziskach monet, Dziennik Łódzki" nr 9 z dn г.; К. Majewski, mporty..., o.e., s., nr 806; W. Makomaski, Skarb monet rzymskich z Nietuliska Małego, Wiadomości Num.-archeol.", t. XX, 99, s. 0 6; Archeologia", t., 98, s. 0 (podano tu mylnie nazwę miejscowości jako Nietulisk") K. Jażdżewski, Przewodnik po Muzeum Archeologicznym w Łodzi, Łódź 9, s. 0, ; M. H a i s i g, Znalezisko rzymskich denarów ze wsi Zubowice, Sprawozdania P.M.A.", t., s. 9; M. Haisig i H. Hołubowiczowa, Skarb..., o.e., s. 9; A. Gupieniec, Przewodnik po dziale numizmatycznym Muzeum Archeologicznego w Łodzi, t., Łódź 9, s., 980 (autor sugeruje tu, że możemy mieć do czynienia z dwoma różnymi skarbami z Nietuliska Małego). * W Archiwum PMA w Warszawie znajduje się notatka o odkryciu na terenie Ostrowca skarbu monet rzymskich ważącego ok. 0 kg. Przyjmując wagę denara na przeciętnie, grama (M. Haisig i H. Hołubowiczowa, Skarb..., o. c., s. 9) można by przyjąć, że skarb ten zawierał ponad 00 denarów. Być może, z tego skarbu pochodzą monety Marka Aurelego (680), znalezione rzekomo w szkatułce żelaznej ( Wiadomości Num.-archeol.", t. XV, s. 0; K. Majewski, mporty..., o. c., s., nr 86) oraz denary znajdujące się do wojny światowej w Muzeum Regionalnym PTK w Ostrowcu: Trajan (98), Hadrian (8) i okaz nie rozpoznany (Księga nwentarzowa nr ). Na marginesie należy tu podkreślić fakt uratowania przez członków b. Zarządu Oddziału PTK w Ostrowcu (Rekwirowicz i in.) znajdujących się w Muzeum zbiorów numizmatycznych (m. in. ocalał cały skarb złożony prawie z samych złotych monet XV-wiecznych z Kunowa pow. Opatów; jedynie dziwnym zbiegiem okoliczności przepadły wszystkie monety rzymskie). Z otchłani wieków" t. X, s. 69; K. Jażdżewski, Co to jest prehistoria i w jaki sposób bada przeszłość, Warszawa 9, s. 9; S. N o s e к, Słowianie w pradziejach ziem polskich, Kraków 96, str. 0 ;K. Majewski, mporty..., o. c., s., nr 99; M. H a i s i g i H. H o- łubowiczowa, Skarb..., o.e., s. 9. Prawdopodobnie w opracowaniu tym nie były wzięte pod uwagę monety znajdujące się w zbiorach b. muzeum PTK w Ostrowcu (por. przypis ): Neron (68) egz., Wespazjan (699) egz., Trajan (98) egz., Hadrian (8) egz., Sabina (6) egz., Antoninus Pius (86) egz., Lucilla (8) egz., Kryspina (68) egz., Kommodus (69) egz., nie rozpoznany (Księga nwentarzowa nr: 00,, 89, 9 (). Z otchłani wieków" t. V, s. 0; Z otchłani wieków" t. X, g. 68; L. P i o t г o w i с z, Skarb monet rzymskich z Malkowic, Wiadomości Num.-archeol.", t. XV, 9, s. 68; tenże, Dalsze denary rzymskie z M alkowie, Wiadomości Num.-archeol.", t. XV, 9, s. 00; K. Majewski, mporty..., o. c., s., nr ; M. Haisig i H. Hołubowiczowa, Skarb..., op. cit., s. 9.

4 MONETY W KELECKM Rye.. Znaleziska monet rzymskich w Kieleckiem. O ważniejsze grody, skarby monet rzymskich, o pojedyncze znaleziska monet rzymskich; - Beszowa, pow.busko,. Brończyce, pow. Pińczów,. Brzegi, pow. Jędrzejów,. Brzezie, pow. Opatów (?),. Brzoza, pow. Kozienice, 6. Chmielów Piaskowy, pow. Opatów,. Chwalibogowice, pow. Pińczów, 8. Czermno.pow. Końskie, 9. Dobie-»ławice, pow. Pińczów, 0. Działoszyce, pow. Pińczów,. Gnojno, pow. Busko,. Grabowa, pow. Busko,. Grzegorzewice. pow. Opatów,. Jastrzębiec, pow. Bulko,. Jędrzejów, 6. Kazimierza Wielka, pow. Pińczów,. Kijany, pow. Pińczów, 8. Kobylany, pow. Opatów, 9. Korczyn Stary, pow. Pińczów, 0. Koszyce, pow. Pińczów,. Kunów, pow. Opatów,. Lub. nice, pow. Busko,. Malkowioc, pow. Pińczów,. Miedzianka, pow. Kielce,. Nietulisko Male. pow. Opatów, 6. Ostro, wiec, pow. Opatów,. Piaski-Krzywda, pow. Busko, 8. Piotrkowice, pow. Pińczów, 9. Rembieszyoe, pow. Jędrzejów. 0. Rosiejów, pow. Pińczów,. Sandomierz (okolice),. Sicbów, pow. Busko,. Sietejów. pow. Pińczów,. Skały,pow. Opatów,. Skorocioe, pow. Pińozów, 6. Skroniów, pow. Jędrzejów,. Turzko, pow. Sandomierz, ł. Uiciśzowic* pow. Pińczów, 9. Wilków, pow. Kielce. 0. Witów, pow. Pińczów,. W yszogród, pow. Pińczów,. Zagoił, pow. Pińczów. Zawichost, pow. Sandomierz,. Zdzieci, pow. Sandomierz.

5 08 JAN GURBA skarby z tego terenu znamy z Koszyc pow. Pińczów, Wilkowa pow. Kielce 8, Witowa pow. Pińczów 9 oraz Brzegów pow. Jędrzejów 0. Skarby te dostały się do ziemi w końcu i na początku wieku oraz w drugiej połowie V wieku (Witów). Świadczy to o okresach niepokojów, jakie musiały panować w tym czasie na terenie Kieleckiego. Pojedyncze monety pochodzą z miejscowości:.beszowa pow. Busko, Brończyce, Chwalibogowice pow. Pińczów, Czermno pow. Końskie, Brzoza pow. Kozienice 6, Dobiesławice, Działoszyce pow. Pińczów 8, Gnojno 9, Grabowa pow. Busko 0, Grzegorzewice pow. Opatów, Jastrzębiec pow. Busko,».K.C." nr 69 z dn. 0. V. 9 г., Z otchkni wieków", t. X, s. 68; K. M a j e w s к i, mporty..., o.e., s., nr 68; M. Haisig i H. Hołubo wieżowa, Skarb..., o.e., s J. Kostrzew ski, Od mezolitu do okresu wędrówek ludów. Prehistoria ziem polskich, PAU, Kraków 99, s. 6; K. Majewski, mporty..., o. е., s., nr 060; M. Haisig i H. Hołubowiczowa, Skarb..., o.e., s. 9.» Z otchłani wieków", t. XX, s. ; Z otchłani wieków", t. XX, s. 980; L. Piotrowicz, Nowe znaleziska złotych monet w Polsce, Wiadomości Num.-archeol."» t. XV, s. 8890; Wiadomości Nnm.-archeolol.", t. XX, s. 80; J. К o s t r z e w s к i, Od mezolitu..., о. c., s. 6; K. Majewski, mporty..., о. c., s., nr 06; M. Haisig i H. Hołubowiczowa, Skarb..., o.e., s W zbiorach ks. S. Skurczyńskiego w Gnojnie znajduje się denar Wespazjana pochodzący z tego skarbu. Jak i w innych częściach Polski (por. J. G u r b a, mporty rzymskie z Lubelskiego, Archeologia", t. V, z. ). W,,Katalogu treściwym zbioru przedhistorycznego (E. Majewskiego)..., Światowit" t. X, 9, s. 0, wymienione są trzy (prawdopodobnie) monety rzymskie. S W zbiorach F. Grudnia w Kijanach znajduje się brązowa moneta Marka Aurelego. L. Piotrowicz, Drobne znaleziska monet rzymskich w Polsce, Wiadomości Num.- archeol." t. XV, 9, s. 000; K. Majewski, mporty..., o.e., s., nr 0. F. К o p era, Wiadomości o inwentaryzacji i ochrony zabytków w Polsce, Wiadomości Num.-archeol.", t. V, 90, s. 99; C. Fredrich, Funde antiker Münze..., о. е., s. 9, nr ; К. Majewski, mporty..., o.e., s., nr 8. 6 T. Błahuciak, Radom i okolice, Warszawa 96, s.. W zbiorach F. Grudnia w Kijanach znajdują się trzy srebrne monety Piusa (?). 8.K.C." nr 69 z dn. 0.V. 9 r.k.c." nr 00 z dn.. V. 9r Z otchłani wieków", t. X, s. 68; L. Piotrowicz, Drobne znaleziska monet rzymskich w Polsce, Wiadomości Num.-archeol.", t. XX, 98, s. 8; K. M a j e w s к i, mporty..., o. c., s., nr 0. " W zbiorach ks. S. Skurczyńskiego w Gnojnie znajduje się denar Trajana (98) z r. Aw.: głowa i napis MP CAES NER TRAJANO OPTMO AVG GER DAC, rew.: postać kobieca stojąca w lewo i napis P M TR P COS V (PP)S PQR. 0 Wiadomości Num.-archeol.", t. XV, 96, s. 00; K. Majewski, о. е., s. 8, nr 8. mporty..., Wiadomości Num.-archeol.", t. XV, 9/, s. 8; K. M a j e w s к i, о. е., s. 8, nr 9; M. Haisig i H. Hołubowiczowa, Skarb..., o.e., s. 9. E. Majewski, Zabytki przeddziejowe w Jastrzębcu, Światowit", t., 899, s..

6 « Razem znalezisk z jednego czasu Razem szt. bez skarbów Razem szt. Zdzieci «о va Z u a N Zawichost Wyszogród Witów o N Л 'S -cß > Wilków u ę% Tursko Skroniów Skorocice Sietejów Skały 0) Sichów Sandomierz-okolice Rosiejów Ostrowiec Rembieszyce Nietulisko Małe Piotrkowice Miedzianka Piaski-Krzywda Malkowice Koszyce Kunów 6 Korczyn Stary Kobylany Kij any Kazimierza W. S Jędrzejów Łnbnice Jędrzejów-okolica Jastrzębiec 6 Grzegorzewice o a S' d O Grabowo Czermno Działoszyce Chwalibogowice Dobiesławice Chmielów Piaskowy Brzoza Brończyce j Brzegi Beszowa j Zestawienie monet rzymskich, znalezionych na obszarze kielecczyzny. Republika prz. n.e.. Nero 68 n.e.. Galba Otho 69. Witeliusz Wespazjan 699. Tytus Julia 9 9. Domic j an Nerwa Trajan 98. Hadrian 8. Sabina. Aeliusz Cezar. Antoninus Pius 6. Faustyna Marek Aureliusz Faustyna Lucius Veras Lucilla Didius Julian 9. Helwiusz Partinales 9. Okres walk w władzę Septimiusz Seweras 9. Julia Domna 8. Gordian - Gallien Konstantyn Wielki 06. Konstantyn ^-acjan 8. Arkadiusz 908. Walentyniusz 6. Teodozjusz 080 Razem ftświatowit'' BT. 08/09 9 > h! ]> i i i i i 0 JL i < rozpoznane >. nierozpoznane >0 8 Dioklecjan >860 0 i i Kryspina Kommodus >600

7 MONETY W KELECKM 09 Jędrzejów i okolice, Kazimierza Wielka, Kijany pow. Pińczów 6, Kobylany pow. Opatów, Korczyn Stary pow. Pińczów 8, Kunów pow. Opatów 9, Łubnice pow. Busko 0, Miedzianka pow. Kielce, Piaski-Krzywda pow. Busko, Piotrkowice pow. Pińczów, Rembieszyce pow. Jędrzejów, Rosiejów pow. Pińczów, okolice Sandomierza ', Sichów pow. Busko, Sietejów pow. Pińczów 8, Skały pow. Opatów 9, Skorocice pow. Pińczów 0, Skroniów pow. Jędrze- "S. J. Czarnocki, Miejscowości przedhistoryczne, Wszechświat", 90, nr ;. Przypkowski, Znaleziska monet rzymskich, Wiadomości Num.-archeol.", t V, 9, s. 6, Wiadomości Num.-archeol.", t. XV, 9, s. 00; K. Majewski, mporty..., o. c., s., nr 6. Wiadomości Num.-archeol.", t. XV, 9, s. 00; K. Majewski, o. c s. nr 6. J. Żurowski, Sprawozdanie Urzędu Konserwatorskiego na Okręg Krakowski,,,Wiad. Archeol." t. V, 9, s. 9; L. Piotrowicz, Drobne znaleziska monet rzymskich w Polsce, Wiadomości Num.-archeol.", t. XV, 9, s. 9899; tenże, Wiadomości Num.-archeol.", t. XX, 98, s. 8; K. Majewski, mporty..., o.e., s., nr 66. " L. Piotrowicz, Drobne znaleziska..., o. c., s. 9; K. Majewski, mporty..., o. c., s., nr 66. " Przy budowie szkoły w okresie międzywojennym natrafiono na denar (Augustusa?). B. dobry stan zachowania. Moneta zginęła ze zbiorów prywatnych w czasie wojny. nformacja dyrektora Technikum Finansowego w Ostrowcu, mgra Gintera w maju 9 r. 8 W zbiorach W. Zachariasza w Rogoźnie znajduje się denar Trajana (89). ' Denar srebrny Trajana (98). Dar Kowalskiego do zbiorów b. Muzeum Regionalnego w Ostrowcu. Nr. inw. 0. Zaginęła (por. przypis ). ao E. Majewski, Powiat stopnicki..., Światowit", t., 90, s. 8, Katalog treściwy zbioru..., Światowit", t. X, 9, s. ; K. Maj ewski, mporty..., o. c., s. 0, nr 9. W kopalniach znajdowano m. in. monety rzymskie. Z notatek R. Jakimowicza w Archiwum PMA w Warszawie. " S. Skurczyński, Archeolog na probostwie, Pamiętnik Kielecki", 9, s. 0. W zbiorach ks. Skurczyńskiego w Gnojnie znajduje się także denar Trajana (98) z lat 00. Aw.: (MP) TRAJANO AVG (G)ER DAC P M TR P, rew.: COS V PPS PQR OPTMO PRNC. J. Żurowski, Sprawozdanie..., o. c., s. 9. Г. Kopera, Wiadomości..., o.e., s. 9; C. Fredrich, Funde antiker..., o.e., s., nr 9; К. Majewski, mporty..., o.e., s., nr 898. M. Wawrzeniecki, Przegląd Archeologiczny", t., s.. * J. N. Sadowski, Die Handelstrassen der Griechen und Römer, Jena 8, 9. 89; C. Fredrich, Funde antiker..., o.e., s., nr 6; K. Majewski, mporty..., o.e. s., nr 9. L. Piotrowicz, Drobne znaleziska monet rzymskich w Polsce, Wiadomości Num.- archeol.", t. XV, 9, s. 0; K. Majewski, mporty..., o.e., s., nr 8. nr Wiadomości Num.-archeol.", t. XV, 9, s. 00; K. Majewski, o. c., s., " Denar Antoninusa (86). Dar Kłosińskiego do zbiorów b. Muzeum Regionalnego PTK w Ostrowcu. Nr inw. //. Zaginęła. 0 Wiadomości Num.-archeol." t. XV, s. 00; K. Majewski, o. c., s. 6, nr 9.

8 0 JAN GURBA jów, Uściszowice, Wyszogród, Zagość pow. Pińczów oraz Zawichost i Zdzieci pow. Sandomierz 6. Na marginesie znalezisk monet rzymskich warto wspomnieć o odkryciu pod Kielcami monety greckiej z samego początku w.. Przy przeglądaniu załączonej mapki wyraźnie rzuca nam się w oczy duże zgrupowanie stanowisk ze znaleziskami monet rzymskich w dorzeczu rzeki Kamiennej, głównie na terenie dzisiejszego powiatu Opatów, oraz w dorzeczu Nidy pow. Pińczów 8. Prawie całkowicie brak ich po północnej stronie Gór Świętokrzyskich (to jest na terenie powiatów Kozienice, Radom, Opoczno, Włoszczowa). Jak to już przedstawił K. Tymieniecki, Nasilenie... monet szło w parze z większym zaludnieniem i lepszym zagospodarowaniem kraju" 9. Nic więc dziwnego, że poważną ich ilość znajdowano w okolicach o żyznych glebach lessowych. Niestety, prawie wszystkie znaleziska monet, pochodzące bez wyjątku z odkryć przypadkowych, nie mają należy to podkreślić powiązania ze stanowiskami kultury lokalnej (wenedzkiej), mimo że w łączności z nią zostały L. Piotrowicz, Wiadomości Num.-archeol.", t. XV. s. 9; K. Majewski, o. c., s. 6, nr 9. Konieczne jest sprostowanie powtarzającej się dotychczas w literaturze pomyłki co do odkrytego w Uściszowicach pow. Pińczów denara cesarza Trajana (98-),.K.C." nr 9 z dn.. V. 9 г., Z otchłani wieków", t. X, 9, s. 68; K. M a j e w s к i, mporty..., o. c., s., nr 0 (powinno być 0), znanego również jako odkrytego w Uściszowie pow. Pińczów miejscowości nie istniejącej (Skorowidz miejscoicości Rzeczypospolitej Polskiej t., Województwo kieleckie, Warszawa 9) ( Wiadomości Num.-archeol." t. XV, str. 00; К M a - j e w s к i, о. е., s., nr 06; M. H a i s i g i H. Hołubo wieżowa, Skarb..., o. c., в. 9). 9 W ogrodzie W. Tomali znaleziono dwa denary Trajana (98) i jeden nie rozpoznany. nformacja F. Grudnia z Kijan. W zbiorach W. Zachariasza w Rogoźnie znajduje się denar Domicjana (8-96). L. Piotrowicz, Znaleziska monet greckich i rzymskich przy budowie kolei małopolskich, Wiadomości Num.-archeol.", t. XV, s. 0; K. Majewski, mporty..., o.e., s. 9, nr 09. E. Majewski, Sprawozdanie z wycieczek..., Światowit" t., 900, s. 90; Katalog treściwy zbioru..., s. 0; K. Majewski, mporty..., o.e., s. 9, nr. " Wiadomości Num.-archeol.", 9, z., szp.. 8 M. Haisig i H. Hołubowiczowa, Skarb..., o. c., s. 99. Należy wyrazić wątpliwość, czy podane przez autorów stanowisko Brzezie" (s. 9) pochodzi z powiatu Opatów, czy też odnosi się do wczesnośredniowiecznego skarbu (E. Majkowski, Skarb srebrny я Brzezia w pow. opatowskim, Z otchłani wieków" t. XV, s. 606). * Ziemie polskie w starożytności. Ludy i kultury najdawniejsze, Poznań 9, s. 86. Porrównież referat M. G u m o w s k i e g o i dyskusję: J. S e r c z y k, Sprawozdanie z sesji naukowej poświęconej badaniom nad początkami państwa polskiego w Toruniu w dniach 9 i 0 listopada 9, Zapiski Towarzystwa Naukowego w Toruniu", t. XX, z., s. 9 oraz K. Majewski, mporty..., o.e., s. 8.

9 MONETY W KELECKM zapewne odkryte 0. Tym samym ich wartość w stosunku do monet znajdowanych w zespołach kulturowych jest o wiele mniejsza. Mimo to pozwalają one na wyróżnienie na wymienionych obszarach ośrodków dystrybucji, które odpowiadają późniejszym ośrodkom gospodarczym tego terenu, jak prawdopodobnie Stradów pow. Pińczów, Opatów i Sandomierz (?). Znajdowane skarby świadczą również o wzroście bogactwa pewnych rodów 8 i o powstającej tak starszyzny plemiennej na skutek nierównomiernego (zapewne często zdobywanego na drodze przemocy) udziału w zyskach, m.in. i z handlu. Niniejszy komunikat podano ze względu na stosunkowo liczne występowanie monet rzymskich w Kieleckiem, nie przesądzając tym samym o ich znaczeniu. FNDS OF ROMAN CONS N THE KELCE VOEVODSHP Summary Roman coins are the most numerous among imported Roman objects found in the Kielce Voievodship. To 9, over 6000 Roman coins, dated to the period from the middle of the st century B. C. to the first half of the th century, were discovered in forty five places. The coins from the nd century occur most frequently. Hoards of Roman coins (Nietulisko Male, Ostro- Beszowa, pow. Busko: monety znalezione luźnie wraz z innymi metalowymi przedmiotami, jak fibule i in. (por. przypis ). Chmielów Piaskowy pow. Opatów: poza skarbem odkryto tu cmentarzysko liczące 0 grobów ciałopalnych z w. (S. N o s e k, Kampania wykopaliskowa krakowskiego ośrodka prehistorycznego w 98 г., Z otchłani wieków", t. XV, 99, s., ); Kazimierza Wielka pow. Pińczów: monety znaleziono wraz z fibulą i urnami (por. przypis ). Łubnice pow. Busko: monetę znaleziono na zniszczonym cmentarzysku (por. przypis 0); Malkowice pow. Pińczów: poza skarbem znane jest cmentarzysko (R. J a m к a, Grób z okresu rzymskiego z Malkowic, Światowit", t. XV, s. 80); Miedzianka pow. Kielce, monety znajdowano w kopalniach (por. przypis ); Rosiejów pow. Pińczów: wraz z monetą znaleziono luźno fibulę i siwą ceramikę (por. przypis ): Witów pow. Pińczów: stanowisko dostarczyło m. in. poza skarbem monet i skarb żelaznych duli ( Z otchłani wieków", t. XX, s. ); Zdzieci pow. Sandomierz: monetę znaleziono na zniszczonym cmentarzysku (por. przypis 6). K. Majewski, Problematyka badań nad importami rzymskimi na ziemiach Polski, Archeologia", t., 99, s. ; K. Tymieniecki, Ziemie polskie w starożytności, s. 86. S Jednym z przykładów wzrostu zamożności rodu, a nie jednostki jest skarb z Chmielowa Piaskowego zbierany w ciągu dwóch wieków. W. H e n s e, Próba periodyzacji najdawniejszych dziejów ziem polskich, Sprawozd. P.M.A." t. V, 9, z., s. ; tenże, Poznań w starożytności i we wczesnym średniowieczu. Epoka wspólnoty pierwotnej i wczesny feudalizm, Przegląd Zachodni", t. X, 9, t., nr 68, s. 9.

10 JAN GURBA wiec, Chmielów Piaskowy, Maikowi ce and other places) were hidden in the earth chiefly in the transition period between the nd and the rd cent. The finds of the coins (among them also the hoards) were concentrated in the Kamienna and the Kida basins.