Przestępczość komputerowa

Transkrypt

1 Przestępczość komputerowa

2 W dniu 1 września 1998 r. wszedł w życie nowy polski kodeks karny, który zawiera przepisy przewidujące odpowiedzialność karną za popełnienie tzw. przestępstw komputerowych.

3 W polskim prawodawstwie przestępstwa komputerowe sankcjonowane są głównie przez wytyczne kodeksu karnego. Zawarte są one w: -Rozdziale XXXIII Przestępstwa przeciwko ochronie informacji", -Rozdziale XXXIV Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów" oraz -Rozdziale XXXV Przestępstwa przeciwko mieniu" ustawy z dnia z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks karny".

4 W rozdziale zatytułowanym,,przestępstwa przeciwko ochronie informacji'' znalazły się normy umożliwiające pociągnięcie do odpowiedzialności karnej sprawców najbardziej klasycznych zamachów na bezpieczeństwo danych i systemów komputerowych. Znajomość odpowiednich przepisów prawa ma znaczenie zarówno dla instytucji, w celu sprawnego dochodzenia swoich praw w przypadku utraty bezpieczeństwa danych, jak i dla pojedynczych użytkowników, jako przestroga przed nieuprawnionymi działaniami. Osoba atakująca bezpieczeństwo informatyczne instytucji naraża siebie nie tylko na sankcje cywilnoprawne, lecz także na szereg kar wynikających z postępowania karnego, z karą więzienia włącznie.

5 Statystyki pokazują, że ponad 61 % aplikacji biurowych jest nielegalna. W 2001 roku policja zarekwirowała ponad 11 tysięcy pirackich kopii programów, a można przypuszczać, że jest to początek góry lodowej. Warto wiedzieć, że organa ścigania coraz energiczniej zwalczają tę formę przestępczości. Piratem można się stać, nawet nie zdając sobie z tego sprawy. Wystarczy, że firma, w której pracujemy, korzysta z większej ilości kopii, niż pozwala zakupiona Licencja. Równie nielegalne jest sprzedanie komputera z zainstalowaną kopią programu, ale bez przekazania nabywcy licencji i oryginalnego nośnika. Przed pozbyciem się starego peceta należy sformatować dysk twardy lub oddać następnemu użytkownikowi uprawnienia do używania wszelkich zainstalowanych aplikacji, które są chronione prawem, samemu rezygnując z dalszego korzystania z nich. To samo dotyczy samego dysku lub innych nośników.

6 Nie wolno wypożyczać oryginału ani kopii innym użytkownikom, jednocześnie użytkując zainstalowany z niej program. Kodeks karny przyrównuje piractwo komputerowe do dwóch przestępstw, jakimi są kradzież i paserstwo. Nabywca i pośrednik są w rozumieniu prawa paserami i grozi im kara do 5 lat więzienia (art. 293).

7 Nie wolno, więc kupować dla własnego użytku, przyjmować w prezencie ani też pomagać w transakcjach, których przedmiotem jest nielegalnie powielony program komputerowy. Ponadto, skoro paserstwo komputerowe jest traktowane na równi z paserstwem tradycyjnym, karane będzie również pomaganie w jego ukryciu przed wymiarem sprawiedliwości. W przypadku spraw mniejszej wagi sąd może uznać, że wystarczającą karą będzie grzywna. Okolicznością łagodzącą może być sytuacja, gdy pakiet sfałszowano tak doskonale, że przypomina on wyglądem i ceną oryginał. W takim przypadku, jeśli okoliczności wskazywały, że nabywa on legalny produkt, kupujący może liczyć na pewną wyrozumiałość sądu, który zakwalifikuje ofiarę oszustwa jako pasera nieumyślnego (art ).

8 Jednak nawet wówczas sprawa może zakończyć się ograniczeniem wolności lub jej pozbawieniem na okres do lat 2, a w przypadku bardzo wartościowego oprogramowania nawet do 5 lat. Z możliwością trzyletniego pobytu w zakładzie karnym powinny liczyć się osoby okazjonalnie rozprowadzające pirackie oprogramowanie (art.116 ust. 2). Jeszcze większa kara (od 6 mies. do 5 lat) grozi temu, kto uczynił sobie z tego niecnego procederu stałe źródło dochodów lub kieruje podziemną hurtownią. By zostać skazanym z tego paragrafu, nie trzeba samemu kolportować tych programów. Wystarczy, że oskarżony je kopiował, zgadzając się na ich rozpowszechnianie i czerpiąc z tego stały dochód. Kodeks karny wprowadził zasadę, iż kradzież programu i paserstwo są ścigane z urzędu.

9 Dotychczas polski wymiar sprawiedliwości wydawał wyłącznie wyroki w zawieszeniu. Jednak przepisy zostały zaostrzone. Ostatnio np. w Gdańsku został aresztowany hurtownik, który przemycił z Rosji 30 tys. CD-ROM-ów. Dodatkową karę stanowi utrata komputera, który posłużył do popełnienia przestępstwa, wszystkich jego peryferiów oraz nagrywanych płyt. O tym, czy przepadkowi ulega cały komputer czy tylko pojedyncze podzespoły, decydują biegli. Ponadto poszkodowany producent oprogramowania lub jego przedstawiciel (dystrybutor) może skierować do sądu pozew cywilny i zażądać wyrównania poniesionych szkód. Oprócz całego zarobku z kopiowania, zwyczajem stało się żądanie odszkodowania w wysokości podwójnej lub nawet potrójnej wartości sumy rynkowej oprogramowania.

10 Najwyższa zasądzona wysokość odszkodowania przekracza 200 tysięcy złotych. Istnieje także możliwość orzekania wpłat na rzecz Fundacji Promocji Twórczości. Na poczet tego odszkodowania może zostać wliczony zarekwirowany sprzęt służący do nielegalnego kopiowania, jednak resztę trzeba wpłacić w gotówce. Może także dojść do rozprawy karno-skarbowej z tytułu niezapłacenia podatku VAT za nielegalne i nie zaksięgowane oprogramowanie w firmie (kara może dojść do pięciokrotnej stawki podatku VAT). Nawet, gdy nielegalne oprogramowanie zostanie znalezione w firmie, przed sąd trafiają konkretne osoby, a nie podmioty gospodarcze. Zarekwirowanie dysków twardych może oznaczać dla przedsiębiorstwa poważne straty finansowe. Niekiedy takie działania kończą się bankructwem firmy

11 WYBRANE ASPEKTY PRZESTĘPSTW KOMPUTEROWYCH

12 Oprogramowanie komputerowe jest chronione przed niedozwolonym kopiowaniem przez przepisy prawa autorskiego, umów międzynarodowych oraz przez inne przepisy i umowy dotyczące ochrony własności intelektualnej. Zarówno przepisy prawa krajowego jak i umowy międzynarodowe definiują katalog uprawnień, które przysługują wyłącznie autorowi programu komputerowego lub innemu podmiotowi praw autorskich do takiego programu. Między innymi wyłącznie autor lub inny podmiot uprawniony mogą zwielokrotniać program lub wykonywać kopie programu. Kopiowanie oprogramowania bez zgody autora jest "naruszeniem jego praw autorskich", zaś przepisy prawa przewidują odpowiedzialność karną takiego naruszyciela.

13 Hacking: Art., Kto bez uprawnienia uzyskuje informację dla niego nieprzeznaczoną, otwierając zamknięte pismo, podłączając się do przewodu służącego do przekazywania informacji lub przełamując elektroniczne, magnetyczne albo inne szczególne jej zabezpieczenie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

14 Sabotaż komputerowy: Art., Kto, na komputerowym nośniku informacji, niszczy, uszkadza, usuwa lub zmienia zapis o szczególnym znaczeniu dla obronności kraju, bezpieczeństwa w komunikacji, funkcjonowania administracji rządowej, innego organu państwowego lub administracji samorządowej albo zakłóca lub uniemożliwia automatyczne gromadzenie lub przekazywanie takich informacji, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

15 Fałszerstwo komputerowego zapisu informacji stanowiącego dokument Art., Kto, w celu użycia za autentyczny, podrabia lub przerabia dokument lub takiego dokumentu jako autentycznego używa, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

16 Fałszerstwo kart płatniczych: Art., Kto podrabia albo przerabia polski albo obcy pieniądz, inny środek płatniczy albo dokument uprawniający do otrzymania sumy pieniężnej albo zawierający obowiązek wypłaty kapitału, odsetek, udziału w zyskach albo stwierdzenie uczestnictwa w spółce lub z pieniędzy, innego środka płatniczego albo z takiego dokumentu usuwa oznakę umorzenia, podlega karze pozbawienia wolności na czas od lat 5 do 25 lat.

17 Nielegalne uzyskanie programu komputerowego: Art Kto bez zgody osoby uprawnionej uzyskuje cudzy program komputerowy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

18 Oszustwo komputerowe: Art Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub wyrządzenia innej osobie szkody, bez upoważnienia, wpływa na automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przesyłanie informacji lub zmienia, usuwa albo wprowadza nowy zapis na komputerowym nośniku informacji, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

19 Szpiegostwo komputerowe: Art., Kto bierze udział w działalności obcego wywiadu przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

20 Co grozi za włamanie się do cudzego komputera? Nieuprawnione wejście do systemu komputerowego hacking jest traktowane na równi z naruszeniem tajemnicy korespondencji? Grozi za nie nawet do dwóch lat więzienia. Odpowiedzialności karnej mogą podlegać już przygotowania do samego włamania do systemu komputerowego, jak np. przełamanie zabezpieczeń i nielegalne uzyskanie hasła dostępu. Hackingiembędzie zamiana oryginalnej treści serwisu WWW na treści własne, wprowadzone przez hackera, np. o charakterze obelżywym.

21 Co może grozić za podrzucenie koledze wirusa dla kawału? Jeżeli taki wirus spowoduje zniszczenie, uszkodzenie, usunięcie lub zmianę zapisu istotnych informacji, tzn. np. pokasuje koledze pliki, zniszczy lub uszkodzi dane, to jest to również tzw. przestępstwo przeciwko informacji. W Polsce grozi za nie kara więzienia- nawet do trzech lat.

22 Co grozi za naruszenie praw autorskich do programu, strony WWW itp.? W przypadku programów komputerowych wyłączony został tzw. dowolny użytek prywatny. O ile można skopiować od kolegi muzykę (np. z nowo kupionego przez niego legalnego CD na kasetę audio) dla prywatnego użytku domowego, o tyle wykluczone jest pożyczanie sobie oryginalnego oprogramowania i jego instalację na domowym komputerze. Dotyczy to również wynoszenia oryginalnych programów np. ze szkoły do domu, nawet jeżeli robi się to w celu dokończenia na domowym komputerze zadań związanych z pracą. Gdy autor lub producent programu komputerowego nie zapewnią szybkiego dostarczenia zapasowej kopii wówczas w awaryjnej sytuacji można zrobić jedną kopię bezpieczeństwa, której nie można jednak używać równocześnie z oryginałem. W razie odsprzedaży oryginalnego programu taką kopię należy przekazać nabywcy (razem z oryginalnym nośnikiem) lub zniszczyć.

23 Czy można zrobić kopię płyty z programem lub grą na własny użytek? W razie naruszenia praw autorskich, można od osoby, która tego dokonała: zażądać wykasowania, np. z cudzej strony WWW, ukradzionych nam utworów, żądać wydania uzyskanych korzyści albo zapłacenia w podwójnej wysokości stosownego wynagrodzenia, czyli np. podwójnej ceny naszego programu, który ktoś nielegalnie skopiował, w razie winy sprawcy, żądać dodatkowo wyrównania wyrządzonej szkody, w tym wynagrodzenia za moralną krzywdę, domagać się w sądzie na poczet należnego odszkodowania skonfiskowania przedmiotów-np. komputera, nagrywarki i innego sprzętu, za pomocą którego kopiowano nasze programy. Chcąc np. umieszczać na własnej stronie WWW napotykane w Internecie lub w innych mediach teksty, zdjęcia, ilustracje (gify) musimy mieć zgodę autora. Bardzo często wystarczy wysłać do autora a z zapytaniem o zgodę na udostępnienie materiałów. Należy pamiętać, że korzystając np. z darmowych kolekcji fotografii nie wolno likwidować naniesionych na nie wszelkich firmowych oznaczeń.