Doświadczenia Miasta Zamość w rewitalizacji w latach oraz nowe podejście do rewitalizacji w przyszłym okresie programowania

Transkrypt

1 Doświadczenia Miasta Zamość w rewitalizacji w latach oraz nowe podejście do rewitalizacji w przyszłym okresie programowania

2 Rewitalizacja to kompleksowy, skoordynowany, wieloletni, prowadzony na określonym obszarze proces przemian przestrzennych, technicznych, społecznych i ekonomicznych, inicjowany przez samorząd terytorialny (głównie lokalny) w celu wyprowadzenia tego obszaru ze stanu kryzysowego, poprzez nadanie mu nowej jakości funkcjonalnej i stworzenie warunków do jego rozwoju, w oparciu o charakterystyczne uwarunkowania endogeniczne. definicja wg. Wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie programowania działań dotyczących mieszkalnictwa, Warszawa 13 sierpnia 2008 r. Rewitalizacja jest to skoordynowany proces, prowadzony wspólnie przez władzę samorządową, społeczność lokalną i innych uczestników, będący elementem polityki rozwoju i mający na celu przeciwdziałania degradacji przestrzeni zurbanizowanej, zjawiskom kryzysowym, pobudzanie rozwoju i zmian jakościowych, poprzez wzrost aktywności społecznej i gospodarczej, poprawę środowiska zamieszkania oraz ochronę dziedzictwa narodowego, przy zachowaniu zasad zrównoważonego rozwoju. definicja przyjęta przez Komitet Naukowy Projektu Instytutu Rozwoju Miast w dniu 15 lutego 2008 r.

3 Stare Miasto stanowi obszar o funkcji centralnego ośrodka usługowego miasta Zamościa skupiającego wybrane funkcje centralne adekwatne do charakteru zespołu i jego możliwości adaptacyjnych. Uzupełnia tę funkcję znaczna ilość funkcji mieszkaniowej. W 1992 r. Stare Miasto w Zamościu wraz z fortyfikacjami zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, jako doskonały przykład miasta renesansowego z końca XVI w., które zachowało pierwotny plan, fortyfikacje oraz liczne budowle, łączące włoskie i środkowoeuropejskie tradycje architektoniczne. Historyczny zespół miasta w zasięgu obwarowań XIX wieku, został uznany Zarządzeniem Prezydenta RP z dn r. za Pomnik Historii (Monitor Polski nr 50 z 1994, poz. 426). wg. Lokalnego Programu Rewitalizacji Starego Miasta w Zamościu na lata

4 Stan zespołu staromiejskiego przed realizacją projektów rewitalizacyjnych postępująca degradacja

5 Stan zespołu staromiejskiego przed realizacją projektów rewitalizacyjnych prowizoryczne użytkowanie

6 Stan zespołu staromiejskiego przed realizacją projektów rewitalizacyjnych zły stan techniczny

7 Stan zespołu staromiejskiego przed realizacją projektów rewitalizacyjnych brak wykorzystania przyległych do obiektów terenów zielonych na cele rekreacyjne

8 Stan zespołu staromiejskiego przed realizacją projektów rewitalizacyjnych ograniczenie funkcji edukacyjno kulturalnej

9 Stan zespołu staromiejskiego przed realizacją projektów rewitalizacyjnych brak odpowiedniego zabezpieczenia obiektów

10 Stan zespołu staromiejskiego przed realizacją projektów rewitalizacyjnych brak atrakcyjnego programu

11 Stan zespołu staromiejskiego przed realizacją projektów rewitalizacyjnych niska promocja obiektów i pośrednio miasta

12 Teren Starego Miasta w Zamościu poddano analizie zgodnie ze wskazanymi w Wytycznych dla opracowania Lokalnych Programów Rewitalizacji kryteriami, jakimi powinny charakteryzować się obszary zdegradowane. Zgodnie z przytoczonym dokumentem obszary miejskie wyznaczone do rewitalizacji powinny spełniać przynajmniej trzy z poniższych kryteriów: a) wysoki poziom ubóstwa i wykluczenia; b) wysoka stopa długotrwałego bezrobocia; c) niekorzystne trendy demograficzne; d) niski poziom wykształcenia, wyraźny deficyt kwalifikacji i wysoki wskaźnik przerywania skolaryzacji; e) wysoki poziom przestępczości i wykroczeń; f) szczególnie wysoki stopień degradacji środowiska; g) niski wskaźnik prowadzenia działalności gospodarczej; h) wysoka liczba imigrantów, grup etnicznych i mniejszościowych oraz uchodźców; i) porównywalnie niski poziom wartości zasobu mieszkaniowego; j) niski poziom wydajności energetycznej budynków. wg. Lokalnego Programu Rewitalizacji Starego Miasta w Zamościu na lata

13 Całkowita wartość projektu: 25,75 mln PLN Rewitalizacja zabytkowego Starego Miasta w Zamościu etap I, etap II, etap V Dofinansowanie zewnętrzne: 18,81 mln PLN (73 %) Video Monitoring Dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego: 18,43 mln PLN, co stanowi 75% Dofinansowanie ze środków budżetu państwa (etap I): ,12 PLN

14 Blok XIX

15 Blok XIX

16 Blok I

17 Konserwacja, renowacja i adaptacja na cele kultury zespołów fortyfikacji Starego Miasta w Zamościu Całkowita wartość projektu: 34 mln PLN Dofinansowanie z Mechanizmu Finansowego EOG: 24 mln PLN, co stanowi 70 % Video Monitoring Dofinansowanie w ramach Programu Operacyjnego Promesa Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego: PLN

18 Zespół Forteczny Bastionu VII

19 Zespół Forteczny Bramy Lubelskiej Nowej

20 Zespół Forteczny Bramy Lubelskiej Starej

21 Zespół Forteczny Bramy Lubelskiej Starej

22 Zespół Forteczny Bramy Szczebrzeskiej

23 Zespół Forteczny Kazamaty Bastionu I

24 Rewitalizacja zabytkowego Starego Miasta w Zamościu, jedynego obiektu z województwa lubelskiego wpisanego na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO Całkowita wartość projektu: 6,43 mln PLN Dofinansowanie w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego: 5,46 mln PLN, co stanowi 85% Video Monitoring

25 Ratusz

26 Rynek Solny

27 Rynek Wodny

28 Zamość miasto UNESCO, Pomnik Historii RP produktem turystycznym polskiej gospodarki Całkowita wartość projektu: 68,20 mln PLN Dofinansowanie w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka: 53,26 mln PLN, co stanowi 80 %

29 Rekompozycja lunety (rawelinu) przed kurtyną V-VI- korekta funkcji amfiteatru

30 Parking północno-wschodni przy czole lunety VI-VII, Zaznaczenie w terenie rawelinu I-VII, Parking wschodni przed czołem rawelinu I-VII, Rekompozycja układu parkowego przed czołem Bastionu VII, Rekompozycja lunety przed kurtyną VI-VII z adaptacją budynków koszarowych na centrum obsługi turystyki kulturowej ( Brama do Twierdzy )

31 Rekompozycja rawelinu II-III, przed Bramą Szczebrzeską, Integracja Bastionu II

32

33 Rekompozycja (zaznaczenie w terenie) Bastionu I wraz ze słoniczołem i enwelopą

34 Rekompozycja lunety przed kurtyną VI-VII z adaptacją budynków koszarowych na centrum obsługi turystyki kulturowej ( Brama do Twierdzy )

35 Całkowita wartość projektu: 27,54 mln PLN Dofinansowanie w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko: 20,00 mln PLN, co stanowi 72 % Utworzenie Muzeum Fortyfikacji i Broni w obrębie Bastionu III i Arsenału w Zamościu

36

37

38

39

40 Cele rewitalizacji Starego Miasta i jego okolic w okresie historycznym r. 1. przeprowadzenie dużych prac inwestycyjnych, które pozwolą utworzyć z zespołu staromiejskiego prestiżową część miasta, salon miasta, centrum aktywności turystycznej pod hasłem wszystko dla turysty. 2. zaangażowanie lokalnej społeczności w inicjatywy społeczne i gospodarcze, zapewniające wzrost poziomu życia mieszkańców, utworzenie centrum aktywności społeczności lokalnej. Pierwszy cel został praktycznie zrealizowany, miasto zostało odnowione, otwarte dla turystów. Drugi cel został zrealizowany w niewielkim stopniu. Na etapie planowania i wdrażania odczuwalny był niski poziom włączania partnerów prywatnych i społecznych. W efekcie proces rewitalizacji stał się zadaniem jedynie administracji samorządowej.

41 Skutki braku dostatecznego zaangażowania społecznego, gospodarczego i obywatelskiego mieszkańców Starego Miasta: - spadek zainteresowania mieszkańców lokalami na obszarze objętym rewitalizacją; - niski poziom przedsiębiorczości, m.in. brak zainteresowania handlem sezonowym na odnowionym Zielonym Rynku ; - występujące akty dewastacji mienia publicznego, oddanego do użytku w trakcie procesu rewitalizacji; - niewielka liczba inicjatyw społecznych realizowanych oddolnie przez mieszkańców i organizacje pozarządowe; - słaba aktywność mieszkańców i organizacji społecznych w procesach konsultacji społecznych.

42 Najczęściej występującymi zjawiskami negatywnymi na Starym Mieście są m.in.: - bezrobocie, - żebractwo, - alkoholizm, - niewydolność wychowawcza rodzin, - wyuczona bezradność, Są to dane potwierdzone z MCPR i PUP. MCPR sygnalizuje m. in.: duże wydatki na pomoc społeczną, co może być dowodem niskiej zaradności lub wyuczonej biernej postawy części mieszkańców. Jednostki samorządowe nie są w stanie same ograniczyć występowanie niektórych zjawisk ze względu na ograniczenia przepisami ustawowymi. Niezbędna wydaje się tutaj pomoc organizacji pozarządowych dość licznie i prężnie działających na terenie miasta, posiadających duży potencjał.

43 Wnioski miasta po zakończeniu prac rewitalizacyjnych: Brak kompleksowego podejścia w procesie rewitalizacji, polegającego na współdziałaniu społeczności lokalnej w prowadzeniu działań inwestycyjnych, przyczyniło się do braku poczucia świadomości wzrostu poziomu życia mieszkańców i utożsamiania się z nową przestrzenią. Zgodnie z wstępnie wytyczonymi celami powinno to być działanie kluczowe, niezbędne, przynoszące wymierne korzyści dla samorządu i mieszkańców. Pominięcie aspektu społecznego nie ograniczyło negatywnych zjawisk występujących na Starym Mieście.

44 W Strategii Rozwoju Miasta Zamość na lata jest mowa o wspieraniu inicjatyw podejmowanych przez mieszkańców w formie komitetów społecznych, stowarzyszeń i fundacji oraz podejmowaniu innych oddolnych działań na rzecz rozwoju społeczno- ekonomicznego w zespole staromiejskim. Samorząd postanowił podjąć bliższą współpracę ze społecznością lokalną. Miasto przystąpiło do tworzenia procedur i narzędzi, mających na celu wzrost partycypacji społecznej na obszarach objętych rewitalizacją poprzez: - działania zwiększające poziom współpracy z organizacjami pozarządowymi; - działania zwiększające poziom partycypacji mieszkańców miasta; - działania zwiększające poziom współpracy z podmiotami gospodarczymi.

45 Działania zwiększające poziom współpracy z organizacjami pozarządowymi: 1. zintensyfikowano współpracę z siecią organizacji pozarządowych Zamojskie Forum Inicjatyw Społecznych - działające jako związek Stowarzyszeń zrzeszający ponad 20 największych organizacji z miasta i powiatu zamojskiego oraz współpracujący w sposób nieformalny z kilkudziesięcioma organizacjami, 2. w styczniu 2013r. Prezydent Miasta Zamość, powołał Miejską Radę Działalności Pożytku Publicznego, 3. poszerzono katalog zadań zlecanych organizacjom pozarządowym w otwartych konkursach ofert.

46 Działania zwiększające poziom partycypacji mieszkańców Miasta: 1. Podjęcie uchwały w sprawie ustalenia trybu i szczegółowych kryteriów oceny wniosków o realizację zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej. Ustalono, że wnioski mogą składać bezpośrednio mieszkańcy miasta bądź za pośrednictwem organizacji pozarządowych oraz inne jednostki zgodnie z ustawą art. 3 ust.3 ustawy o ppiw z dnia 28 maja 2012 r. 2. Wprowadzenie do Statutu Miasta zapisów pozwalających na składanie projektów uchwał z inicjatywy mieszkańców (lokalna inicjatywa uchwałodawcza). 3. Powołanie Młodzieżowej Rady Miasta (2013). 4. Wprowadzenie mechanizmu budżetu obywatelskiego (2014). 5. Powołanie Rady Seniorów (2015).

47 Działania zwiększające poziom współpracy z podmiotami gospodarczymi: 1. Powołanie Rady Gospodarczej przy Prezydencie Miasta. 2. Organizowanie forum gospodarczych z przedsiębiorcami - Unia Szefów Firm skupiająca ok. 70 przedsiębiorstw. 3. Wprowadzenie mechanizmów wsparcia podmiotów ekonomii społecznej - spółdzielnie socjalne, KIS, CIS.

48 W II kwartale 2015r. przy Wydziale Rozwoju Miasta i Funduszy Zewnętrznych powstał nieformalny zespół roboczy ds. rewitalizacji. W skład zespołu ds. rewitalizacji weszli: - urzędnicy z poszczególnych wydziałów Urzędu Miasta, - pracownicy Powiatowego Urzędu Pracy, - pracownicy Miejskiego Centrum Pomocy Rodzinie, - przedstawicieli organizacji pozarządowych, - przedstawicieli Rady Seniorów, - przedstawicieli Rady Gospodarczej.

49 W ramach zorganizowanych spotkań: 1. Zespół opracował ramową koncepcję kompleksowej rewitalizacji, zgodną z wytycznymi Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju. 2. Jako główny cel koncepcji przyjęto wzrost jakości życia mieszkańców wraz ze wzrostem partycypacji społecznej w działaniach podejmowanych przez Miasto. 3. Miasto wystąpiło do instytucji i organizacji pozarządowych z propozycją trwałej współpracy w rozwiązywaniu problemów społecznych mieszkańców, wzmacniania tożsamości lokalnej i budowania społeczeństwa obywatelskiego. 4. Zespół wybrał obszar do rewitalizacji/interwencji Stare Miasto i osiedle Planty. Wybór poprzedziła wstępna diagnoza oparta na danych z Wydziału Spraw Obywatelskich i Zarządzania Kryzysowego UM, PUP i MCPR.

50 Partycypacja społeczna jest również tematem wiodącym projektu modelowej rewitalizacji miasta jako: - narzędzie aktywizacji społecznej grup zagrożonych wykluczeniem wraz z konkretnymi działaniami aktywizacyjnymi; - kształtowanie postaw obywatelskich i poszanowania własności publicznej; - przygotowanie projektów zmian prawa lokalnego w zakresie budżetu obywatelskiego; - konsultacji społecznych.

51 Z tematem wiodącym projektu powiązane są inne następujące tematy: - polityka społeczna i rynek pracy', - kształtowanie przestrzeni miejskiej, - ochrona i wykorzystanie potencjału dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego. W ramach działań partycypacyjnych w projekcie na obszarze rewitalizowanym prowadzone będą przez mieszkańców lub z ich udziałem także prace inwestycyjne np.: - działania zagospodarowujące otwarte przestrzenie, - niewielkie prace budowlano-remontowe, - zakup elementów architektury miejskiej.

52

53

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69

70

71 Zapraszamy do Zamościa