Bitwa pod Salaminą. 48r.p.n.e.... Bitwa pod Cheroneją 338r.p.n.e... Bitwa pod Herakleją 280r.p.n.e... Strona pokonana

Transkrypt

1 Przygotowała: Joanna Wieczorek Zadanie 1 Najważniejsze bitwy starożytne. Bitwa pod Issos 333r. p.n.e.... Bitwa pod Beneventem 275r.p.n.e.... Bitwa pod Salaminą 480r. p.n.e.... Bitwa pod Zamą 202r.p.n.e.... Bitwa pod Platejami 479r. p.n.e.... Bitwa pod Gaugamelą 331r.p.n.e.... Bitwa pod Cheroneją 338r.p.n.e.... Bitwa nad Granikiem 334r.p.n.e.... Bitwa pod Maratonem 490r. p.n.e.... Bitwa pod Kannami 216r. p.n.e.... Bitwa pod Herakleją 280r.p.n.e.... Bitwa pod Termopilami...480r.p.n.e... Zadanie 2 Najważniejsze bitwy starożytne. Miejsce bitwy Strony walczące Strona pokonana Data Zwycięski wódz Kanny Zama Rzymianie Rzymianie 216r.p.n.e. Hannibal Kartagińczycy Rzymianie 216r.p.n.e. Hannibal y Rzymianie- Kartagińczycy Kartagińczycy 202r.p.n.e. Scypion Afrykański Farsalos Rzymianie- Rzymianie Armia Gnejusza Pompejusza 48r.p.n.e. 48r.p.n.e. Akcjum Flota Antoniusza i Kleopatry Flota Oktawiana Augusta Flota Antoniusza i Kleopatry 31r. p.n.e. Oktawian August Alezja Rzymianie- Galowie Galowie 52r.p.n.e. Juliusz Cezar Pola Katalaunijskie Rzymianie i Germanie - Hunowie Hunowie 451r. Aecjusz 1

2 Zadanie 3 Podanym poniżej tekstom (pismom) przyporządkuj właściwe podpisy, wstawiając w miejsca wykropkowane odpowiadające im liczby 1 5. a. b. c. (5) (4) (2) d. Źródło: A. F. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikacja, Warszawa 1989, s. 47, 67, 111, 227 (1) 1. Pismo hieroglificzne 2. Pismo klinowe 3. Pismo greckie 4. Pismo arabskie 5. Pismo chińskie Zadanie 4 Wśród wymienionych postaci Starego i Nowego Testamentu wskaż tę, która jest chronologicznie pierwsza i oznacz ją literą A (w rubryce odpowiedzi ), a tę postać, która jest chronologicznie ostatnia, oznacz literą B. Postacie Starego i Nowego Testamentu Odpowiedzi 1. Mojżesz..prorok i prawodawca 2. Dawid.król Izraela 3. Paweł z Tarsu apostoł i misjonarz B 4. Abraham patriarcha narodu Izraela A 5. Herod Wielki...król Judei 6. Salomon.. król Izraela 2

3 Zadanie 5 Poniżej zamieszczono opisy starożytnych religii świata śródziemnomorskiego. Kolejno (A, B, C, D) podaj nazwy państw (lub narodu), do których odnoszą się poniższe opisy. Fragment opisu religii starożytnych świata śródziemnomorskiego/nazwa państwa lub narodu A. Religię tego państwa cechował rozbudowany politeizm. Początkowo czczono siły natury, którym oddawano hołd. Stopniowo przedmiotem czci stały się bóstwa mające postać zwierząt lub ludzi z głowami zwierząt, np. Anubisa przedstawiano z głową szakala. Szczególne miejsce w tej religii zajmował kult Ozyrysa, a najbardziej rozbudowaną jej część stanowiła eschatologia (świat pozagrobowy, los pośmiertny człowieka). Panujący w tym państwie - w oczach ludności - był pośrednikiem między światem ludzkim i boskim. W pewnych okresach uchodził za żyjące wcielenie boga. Do obowiązków władcy należał, m.in., nadzór nad kultem religijnym oraz budowa świątyń. Stopniowo ukształtowała się również warstwa kapłańska. Egipt (Egipcjanie) B. Religia tego narodu liczy blisko 4 tysiące lat. Religia - tak wyjątkowa w starożytnym świecie - kształtowała się jako monoteistyczna w dobie narodowych niewoli i dzięki działalności proroków. Po wiekach wędrówek i założeniu własnego państwa utrwalano kult Boga jedynego i narodowego. Wyznawcy czcili Boga bezosobowego, kosmicznego i wzniosłego. Uważali, że Bóg jest z jednej strony wszechdobrym ojcem, kochającym i miłosiernym, a z drugiej strony surowym i sprawiedliwym sędzią. Uznawali władzę kapłanów jako strażników prawa i obyczajów. B. Żydzi (Izrael, Judea) C. Religia mieszkańców żyjących w granicach tego państwa była politeistyczna. W II wieku p.n.e. uległa daleko idącej hellenizacji i przyswoiła panteon bogów olimpijskich. I chociaż Junonę utożsamiano z Herą, a Minerwę z Ateną, to w dalszym ciągu przestrzegano, zwłaszcza w życiu publicznym, dawnych kultów i obrzędów, modlono się do bogów swych przodków, organizowano na ich cześć święta wedle wzorów przekazanych przez tradycję. Kapłani tworzyli bardzo rozbudowaną hierarchię; istniały różnorodne kolegia kapłańskie, z których część miała znaczenie polityczne. C. Rzym (Rzymianie) D. Religia tej społeczności była politeistyczna; panteon (religijny) był tak różnorodny, jak rozbite było życie polityczne tej społeczności. Religię tę charakteryzował brak zawodowych kapłanów. Sprawowanie kultu polegało na składaniu ofiar, uczestniczeniu w procesjach, misteriach. wystawianiu przedstawień teatralnych. Również igrzyska odbywały się w ramach świąt ku czci bogów. Sądzono, że bogowie wpływają na bieg ludzkich spraw. Nie byli wszechwiedzący i ulegali ludzkim namiętnościom; bywali kłótliwi, zawistni, złośliwi. Większość bogów ulegała antropomorfizacji i cechowała ich nieśmiertelność. D. Grecja, [Hellada, może wskazać jedną z polis greckich] (Grecy, Hellenowie 3

4 Zadanie 6 Kto wypowiedział lub mógł wypowiedzieć następujące słowa? [...] a) I ty Brutusie przeciwko mnie? Juliusz Cezar b) Podajcie miecz, rozwiążę zaraz ten węzeł gordyjski Aleksander Macedoński /Wielki c) To ja, a nie król, ryzykowałem życie i zwyciężyłem Arabów pod Poitiers Karol Młot d) Śnię o dawno zapomnianej koronie cesarstwa rzymskiego Karol Wielki e) Jeszcze jedno takie zwycięstwo nad Rzymem, a my zginiemy bez śladu Pyrrus f) Przybyłem zobaczyłem zwyciężyłem...juliusz Cezar Zadanie7 Dlaczego ścięgno, którego przyczep znajduje się w tylnej części stopy człowieka nazywamy ścięgnem Achillesa? Matka Achillesa Tetyda uodporniła syna na rany, zanurzając go niemowlęciem w wodzie Styksu, tylko pięta, za którą go trzymała została wrażliwa na rany. Zadanie 8 Dopisz autorów do nazw dzieł. A) Atena w zbroi... Fidiasz B) Zeus Olimpijski... Fidiasz C) Ołtarz w Kościele Mariackim w Krakowie... Wit Stwosz Zadanie 9 Wyjaśnij jakiego wydarzenia dotyczy następujący cytat: Przechodniu powiedz Lacedemończykom, że zginęliśmy wierni ich prawom. Cytat ten dotyczy bitwy w wąwozie Termopilskim z roku 480 p.n.e., gdzie król Sparty Leonidas poległ ze swoimi żołnierzami wierny ideałom wychowania spartańskiego z wojny wraca się:,, z tarczą lub na tarczy. Zadanie 10 Uporządkuj w kolejności chronologicznej wybitnych prawodawców i reformatorów Aten. W miejsce kropek wpisz cyfry od 1 do 4. A) Perykles ( ) r. p.n.e B) Drakon ( ) r. p.n.e C) Solon ( ) r. p.n.e D) Klejstenes ( )...3 w latach 508/507 p.n.e. 4

5 Zadanie 11 Co oznacza wyrażenie,,drakońskie prawa? "Drakońskie prawa", "drakońskie kary" są synonimem bardzo surowego prawodawstwa) i z tego też powodu Ateńczycy w 594 roku p.n.e. polecili Solonowi ułożenie nowego kodeksu. Zadanie 12 Niżej podano znaczenie czterech pojęć (terminów) dotyczących życia politycznego starożytnej Grecji. Uzupełnij brakujące informacje, wpisując odpowiednie pojęcia (terminy). Znaczenie przyjęte przez historiografię Pojęcie(termin) a. W starożytnej Grecji forma rządów powstałych w wyniku obalenia istniejącego porządku politycznego i przejęcia władzy przez jednostkę- tyrania b. Procedura polityczna skazywania na wygnanie obywatela Aten wprowadzona na początku V w. p. n. e..ostracyzm c. W starożytnej Grecji przywódca ludu, mówca, zawodowy polityk, zawdzięczający swoje wpływy umiejętności przemawiania na zgromadzeniu.. demagog d. W starożytnej Grecji rządy polegające na sprawowaniu władzy przez niewielką grupę, wywodzącą się najczęściej spośród arystokracji lub ludzi bogatych -oligarchia Zadanie 13 Wyjaśnij pojęcia: A. Proskrypcje to w starożytnym Rzymie listy osób wyjętych spod prawa z powodów politycznych. B. Limes to w cesarstwie rzymskim obronny system graniczny Zadanie 14 Poniżej zamieszczono fragmenty biografii wielkich postaci starożytności. Przyporządkuj tym fragmentom odpowiednie osoby z podanej listy, wpisując imię pod cytowanym fragmentem. Aleksander Wielki, Hannibal, Marek Antoniusz, Justynian Wielki, Konstantyn Wielki, Juliusz Cezar Tekst 1. ( ) postanowił kontynuować pochód i iść do Italii; zwołał więc wojsko ( ) i starał się na rozmaity sposób oddziałać na nie, wyrażając słowa nagany i zachęty: ( ) opuściliście Hiszpanię ( ), przeprawiliście się przez rzekę Ebro, by wymazać z pamięci ludzkiej nazwę Rzymian i by dać wolność całemu światu ( ); macie przed oczyma Alpy, których drugie zbocza należą już do Italii, i teraz u samych bram nieprzyjacielskich stajecie znużeni? ( ) Źródło: Tytus Liwiusz, Dzieje od założenia miasta Rzymu, Wrocław 1955, s A. Hannibal 5

6 Tekst 2. (...) dla uświetnienia swego zwycięstwa nad Licyniuszem nazwał dawne Bizancjum Konstantynopolem i jakby swoje miasto ojczyste z wielką wspaniałością przyozdobił, starając się, aby Rzymowi dorównywało. Ze wszystkich stron ściągał do niego mieszkańców i ogromne sumy na nich wydawał tak, że wyczerpał na to niemal wszystkie swoje skarby i dochody cesarskie ( ) Źródło: Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej, z. 12, Kraków 1923, s. 7 B. Konstantyn Wielki Tekst 3. Panowanie jego rozciągało się od Eufratu i Armenii do Morza Jońskiego i Ilirii. Oktawian zaś od Ilirii do Oceanu Zachodniego, i na odwrót, od tego oceanu do Morza Tyrreńskiego i Sycylijskiego. Z Afryki zaś część naprzeciw Italii, Galii i Hiszpanii aż po słupy Herkulesa miał Oktawian, a on miał część po Etiopię. ( ) Do tego jednak stopnia był tylko dodatkiem do Kleopatry, że choć silniejszy był w wojsku lądowym, zgodził się na bitwę morską dla Kleopatry ( ) Źródło: Plutarch z Cheronei, Żywoty sławnych mężów, Wrocław 1997, s.314 C. Marek Antoniusz Zadanie 15 Podkreśl właściwy tytuł odnoszący się do poniższej mapy. Źródło: N. Davies, Europa. Rozprawa historyka z historią, Kraków 2000, s A. Imperium rzymskie w ostatnim roku panowania cesarza Trajana (117 r. n.e.) B. Państwo Aleksandra Wielkiego w ostatnim roku jego panowania (323 r. p.n.e.) C. Państwo Justyniana I Wielkiego w ostatnim roku jego panowania (565 r. n.e.) D. Kalifat arabski w połowie VIII w. n.e. 6

7 Zadanie 16 Przyporządkuj źródła ikonograficzne wymienionym poniżej kręgom kulturowym. a. b.. c. d. a. kultura egipska b. kultura babilońska c. kultura sumeryjska d. kultura indyjska Zadanie 17 7

8 Dopisz osiągnięcia do poszczególnych starożytnych cywilizacji. księga umarłych, pismo spółgłoskowe, księgi Wedy, zigurat,, Biblia Cywilizacja A. mezopotamska...zigurat Osiągnięcie B. egipska...księga umarłych C. izraelska...biblia D. fenicka...pismo spółgłoskowe Zadanie 18 Ilustracje przedstawiają świątynie ludów starożytnych. Przyporządkuj rysunki opisom umieszczonym poniżej, wpisując odpowiednią literę. a. b. c. 1. świątynia rzymska -..a 2. świątynia izraelska -..c 3. świątynia egipska-...b Zadanie 19 A. Przyporządkuj wymienione pojęcia do poszczególnych polis greckich eclesia; strateg; apella; ostracyzm; eforowie; geruzja 8

9 ATENY SPARTA B. Z każdej ramki wybierz po jednym z pojęć i wyjaśnij je. Ateny:. Sparta:. Zadanie 20 Wpisz do odpowiednich rubryk tabeli te nazwy, spośród niżej podanych, które odnoszą się do Aten i Sparty w V w. p.n.e. oligarchia, geruzja, trybun ludowy, demokracja, ostracyzm Ateny Sparta Zadanie 21 Spośród wymienionych wydarzeń wybierz dwa najwcześniejsze. W tabeli obok pierwszego chronologicznie wydarzenia wpisz literę A, obok drugiego literę B. Uzależnienie greckich miast-państw przez Macedonię... Druga wojna punicka... Bitwa pod Maratonem... Dyktatura Cezara w Rzymie... Podbój Persji przez Aleksandra Wielkiego... Pierwsza wojna punicka... Zadanie 22 Na mapie literami A, B, C, D oznaczono siedziby starożytnych ludów. Przyporządkuj symbolom literowym nazwy ludów, wybierając je spośród podanych poniżej. Asyryjczycy, Fenicjanie, Izraelici, Sumerowie, Persowie, Hetyci 9

10 Na podstawie E. Olczak, Historia. Zeszyt ćwiczeń na mapach konturowych. Liceum, Warszawa 2001, s.13 A. B. C. D. Zadanie 23 Przeczytaj uważnie tekst pochodzący z Roczników Tacyta i odpowiedz na dwa pytania. Wewnątrz panował spokój, nazwy urzędów zostały te same, młodsi urodzili się już po bitwie pod Akcjum [...] jakżeż niewielu z tych pozostało, co republikę widzieli! [w:] J. Tazbirowa, E. Wipszycka, Historia. Starożytność, Warszawa 1996, s A. Kiedy rozegrała się bitwa wspomniana przez autora? Podaj datę roczną lub określ przybliżony czas (np. I połowa V wieku p.n.e.).... B. Na czym polegało znaczenie tej bitwy w dziejach Rzymu?... Zadanie 24 Do wydarzeń dopisz daty: A. Śmierć Juliusza Cezara marca 44 r. p.n.e. B. Bitwa pod Salaminą września 480 r. p.n.e. C. Wyprawa Aleksandra Wielkiego do Persji r. p.n.e D. Bitwa pod Akcjum... 2 września 31 p.n.e. E. Pierwsze igrzyska w Olimpii...776r.p.n.e. 10

11 Zadanie 25 Trzy z poniższych sformułowań zawierają informację o przyczynach upadku antycznego Cesarstwa Rzymskiego. Dopisz literę P przy tych sformułowaniach. Podział Cesarstwa na Wschodnie i Zachodnie Zjednoczenie plemion arabskich przez Mahometa. Podbój północnej Afryki przez Arabów. Wielka wędrówka ludów.. Nieuregulowana kwestia sukcesji tronu cesarskiego. Zadanie 26 Uzupełnij tabelę. Inicjator/Twórca/ Reformator Perykles Dzieło Wiek Opis dzieła Udoskonalenie demokracji V p.n.e. - wynagrodzenie za pełnienie urzędów - prawo o obywatelstwie Juliusz Cezar Kalendarz juliański I p.n.e. - wprowadzenie tzw. roku przestępnego Justynian I wielki Karol Wielki Corpus Iuris Civilis lub Kodeks Justyniana Renesans karoliński VI VIII/ IX bizantyńska kodyfikacja prawa rzymskiego - odnowienie wzorców antycznej kultury i sztuki w średniowiecznym państwie Franków Justynian I Wielki Karol Wielki Hagia Sophia lub Kościół Mądrości Bożej Odnowienie korony cesarstwa rzymskiego VI VIII - największa wówczas świątynia chrześcijańska na świecie w Konstantynopolu - pierwsza koronacja średniowiecznego władcy na cesarza rzymskiego Otton III Idea uniwersalizmu X/XI - utworzenie państwa pod rządami królów Niemiec i cesarzy rzymskich łączącego kraje chrześcijańskie: Galię, Germanię, Italię i Słowiańszczyznę Mieszko I Chrystianizacja Polski X - przyjęcie chrześcijaństwa przez plemiona słowiańskie zamieszkujące obszary pomiędzy Wisłą i Bugiem 11

12 Zadanie 27 Kim byli, kiedy żyli (wiek) i czego dokonali? a) Wercyngetoryks - wódz Galów, żył w I w. p.n.e., bronił odważnie ojczyzny przed Rzymianami, pokonany przez Juliusza Cezara [...]. b) Radzim Gaudenty- brat św. Wojciecha, X/XI w, pierwszy arcybiskup [...] gnieźnieński, lub inna odpowiedź zgodna z prawdą historyczną. c) Miecław lub Masław -możnowładca mazowiecki lub cześnik Mieszka II, XI w. [...] walczył z Kazimierzem Odnowicielem, dążył do oderwania Mazowsza od Polski. d) Otton I - król Niemiec i cesarz rzymski, X w., utworzył Święte Cesarstwo [...] Rzymskie Narodu Niemieckiego, pokonał Węgrów na Lechowym Polu. Zadanie 28 Twórcą Państwa Kościelnego był: [...]...Pepin Mały Zadanie 29 Traktat w Verdun podpisali: [...]... Karol Łysy, Ludwik Niemiec i Lotar Zadanie 30 Dokument Dagome Iudex podpisano: [.]... w II poł. X w. Zadanie 31 Ułóż podane poniżej wydarzenia w porządku chronologicznym. [.] statut dzielnicowy Bolesława Krzywoustego, zjazd gnieźnieński, koronacja Mieszka II, koronacja Bolesława Śmiałego, chrystianizacja Polski, koronacja Bolesława Chrobrego. 1. chrystianizacja Polski Zjazd gnieźnieński koronacja Bolesława Chrobrego koronacja Mieszka II koronacja Bolesława Śmiałego statut dzielnicowy Bolesława Krzywoustego Zadanie 32 Do wydarzeń dopisz daty: - koronacja cesarska Karola Wielkiego 800 r. bitwa pod Hastings r. koronacja cesarska Ottona I 962 r. synod w Clermont r 12

13 Zadanie 32 Poniżej zamieszczono cztery mapy, przedstawiające państwa (imperia) starożytne i wczesnośredniowieczne. Przyporządkuj tym mapom odpowiednie tytuły, wstawiając w miejsca wykropkowane odpowiadające im liczby Państwo Justyniana Wielkiego w roku jego śmierci 1. Imperium Aleksandra Wielkiego w roku jego śmierci 13

14 2. Państwo rzymskie w roku śmierci Juliusza Cezara 4. Imperium perskie w połowie VI w. p. n. e. 1. Imperium Aleksandra Wielkiego w roku jego śmierci 2. Państwo rzymskie w roku śmierci Juliusza Cezara 3. Państwo Justyniana Wielkiego w roku jego śmierci 4. Imperium perskie w połowie VI w. p. n. e. 5. Państwo Karola Wielkiego w roku jego śmierci Źródła: J. M. Roberts, Ilustrowana historia świata, t. I, Łódź 1986, s. 258, s.291, s

15 N. Davies, Europa rozprawa historyka z historią, Kraków 1998, s Zadanie 33 Zapoznaj się ze źródłem kartograficznym i wykonaj polecenia A. i B. A. Podaj, w którym wieku nastąpił podział terytorialny Europy przedstawiony na mapie.... B. Uzasadnij swój wybór, podając dwa argumenty pozwalające określić okres, w którym doszło do przedstawionego podziału terytorialnego.... A.V w n.e. lub II połowa V w n.e 1 B. zaznaczone resztki cesarstwa zachodniego, istniejące państwo Odoakera, ukształtowane państwa barbarzyńskie, istnieje cesarstwo wschodniorzymskie Zadanie 34 Spośród wymienionych wydarzeń z dziejów średniowiecznej Europy wybierz chronologicznie pierwsze i ostatnie. W tabeli obok pierwszego chronologicznie wydarzenia wpisz literę A, obok ostatniego literę B. Synod w Clermont.. 15

16 Koronacja cesarska Ottona I.. Pierwszy najazd Mongołów na Polskę Koronacja cesarska Karola Wielkiego. Traktat w Verdun.. Zadanie 35 Przeanalizuj treść zamieszczonej poniżej mapy (łącznie z legendą - objaśnieniami) i zaproponuj dla niej tytuł. Uwaga: tytuł powinien zawierać określenie tematu i czasu. Zadanie 36 Pierwsza krucjata do Ziemi Świętej w końcu XI stulecia Wyprawy krzyżowe do Ziemi Świętej w XI-XIII w. nie osiągnęły zamierzonego celu, ale wywołały w Europie Zachodniej i Bizancjum różne następstwa. Podaj po jednym następstwie tych wypraw dla Europy Zachodniej i dla Bizancjum. A. Dla Europy Zachodniej... Dla Europy Zachodniej następstwa: - pogłębienie znajomości Lewantu w Europie (i poszerzenie horyzontu geograficznego średniowiecznej Europy) - rozwój kontaktów handlowych ze Wschodem (rozwój miast włoskich i ich hegemonia w handlu śródziemnomorskim) 16

17 - pogłębienie rozłamu między wschodnim a zachodnim chrześcijaństwem (na płaszczyźnie kościelnej i politycznej) - pozbawienie Europy ochrony przed przyszłą ekspansją turecką (w wyniku osłabienia Bizancjum) - wpływ kultury arabskiej i bizantyńskiej na kulturę Europy Zachodniej (np. na kulturę dworską czy sztukę miast włoskich w dobie renesansu) - wzmocnienie skuteczności rekonkwisty na Półwyspie Pirenejskim - wzmożenie religijności poddającej się kontroli Kościoła i wymykającej się spod kontroli instytucji kościelnych (rozwój herezji) - wzrost fanatyzmu religijnego i przejawów nietolerancji wobec żydów i muzułmanów - nasilenie tendencji centralistycznych i dążeń do wzmocnienia władzy monarszej (np. we Francji) - powstanie i działalność zakonów rycerskich - organizowanie krucjat w Europie - wpływ na rozwój gospodarki towarowopieniężnej. B. Dla Bizancjum... Dla Bizancjum - osłabienie polityczne Bizancjum w jego konfrontacji ze światem islamu - przejęcie handlu lewantyńskiego z rąk Bizancjum (i Arabów) przez miasta włoskie (hegemonia miast włoskich: Genua, Wenecja) - pogłębienie rozłamu między wschodnim a zachodnim chrześcijaństwem (na płaszczyźnie kościelnej i politycznej Cesarstwo Łacińskie). Zadanie 37 Poniższa mapa przedstawia rozmieszczenie budowli romańskich na ziemiach polskich. Przeanalizuj jej treść i spośród zdań komentujących tę mapę (zdania oznaczone A, B, C, D) wybierz fałszywe i zdanie to podkreśl. 17

18 Źródło: Z. Świechowski, Sztuka romańska w Polsce, Warszawa, 1982, s. 273 A. Linia Wisły stanowi wschodnią granicę zasięgu romańszczyzny na ziemiach polskich. B. Największe skupiska obiektów romańskich na ziemiach polskich znajdują się w Małopolsce, na Śląsku i w Wielkopolsce. C. Na mapie nie zaznaczono Warszawy, ponieważ ośrodek ten jeszcze nie istniał w okresie rozwoju romańszczyzny. D. Na obszarze północno-wschodniej Polski nie występują obiekty romańskie, gdyż od X do XIII wieku były to ziemie zajęte przez Zakon Krzyżacki Zadanie 38 Mapy przedstawiają Polskę średniowieczną w różnych okresach historycznych. Wstaw pod mapą numer właściwego podpisu wybranego spośród zamieszczonych poniżej. A.... B 18

19 A.... B.... C

20 1. Polska za panowania Bolesława Chrobrego 2. Polska w okresie rozbicia dzielnicowego 3. Polska za panowania Władysława Łokietka 4. Polska za panowania Kazimierza Wielkiego Zadanie 39 Wśród wymienionych sześciu wydarzeń wskaż to, które chronologicznie jest pierwsze i to, które jest ostatnie. W tabeli obok wydarzenia pierwszego umieść liczbę 1, obok ostatniego liczbę 6. A. Pierwsza koronacja królewska w Gnieźnie B. Testament Bolesława Krzywoustego C. Spór biskupa krakowskiego Stanisława z Bolesławem Śmiałym D. Pierwsza koronacja królewska w Krakowie.6 E. Spotkanie Ottona III z Bolesławem Chrobrym w Gnieźnie F. Misja chrystianizacyjna biskupa Wojciecha na ziemie Prusów.1 Zadanie 40 Poniżej zamieszczono trzy plany miast lokowanych w XIII wieku oraz jeden plan wczesnośredniowiecznego ośrodka osadniczego z XII wieku, podpisz plan tego ośrodka osadniczego z XII w.: XII wiek. Źródło: Encyklopedia historii gospodarczej Polski, op. cit., t. 1 s. 445, 539; t. 2, s. 125,

21 A. B. C. D. Zadanie 41 Wśród wymienionych sześciu wydarzeń wskaż to, które chronologicznie jest pierwsze i to, które jest ostatnie. W tabeli obok wydarzenia pierwszego umieść liczbę 1, obok ostatniego liczbę 6. A. Ostatnia wojna Polski z zakonem krzyżackim B. Pierwszy hołd lenny księcia pruskiego złożony królowi Polski C. Początek wojny trzynastoletniej Polski z zakonem krzyżackim.1 D. Odzyskanie przez Polskę jagiellońską Pomorza Gdańskiego E. Sekularyzacja zakonu kawalerów mieczowych w Inflantach 6 F. Przeniesienie stolicy zakonu krzyżackiego z Malborka do Królewca Zadanie 42 Zapoznaj się ze źródłem kartograficznym i wykonaj polecenia A. i B. 21

22 A. Podaj wiek, w którym ukształtował się przedstawiony na mapie podział terytorialny.... B. Wskaż, dwa argumenty potwierdzające słuszność udzielonej odpowiedzi w poleceniu A Zadanie 43 Uzupełnij brakującą informację, wpisując obok nazwy dynastii władcę, który z niej pochodził. Wilhelm Zdobywca, Jarosław Mądry, Wacław II Czeski, Fryderyk I Barbarossa, Hugo Kapet, Władysław Herman, Jan Luksemburczyk, Chlodwig (Klodwig), Jan bez Ziemi, Karol Wielki Dynastia Władca A. Rurykowicze Jarosław Mądry B. Przemyślidzi Wacław II Czeski C. Merowingowie.Chlodwig D. Plantageneci.Jan bez Ziemi E. Hohenstaufowie Fryderyk I Barbarossa Zadanie 44 22

23 Przyporządkuj państwa, zaznaczone literami na mapie XVII wiecznej Europy, do panujących dynastii. W tabeli wpisz odpowiednią literę. 1. WAZOWIE HABSBURGOWIE BURBONOWIE STUARTOWIE HOHENZOLLERNOWIE OSMANOWIE... Wazowie D. Habsburgowie B. Burbonowie A. Stuartowie C. Osmanowie E. Zadanie 45 Uzupełnij brakujący tekst. Leonardo da Vinci Leonardo da Vinci urodził się w roku, w miasteczku.. Vinci.. położonym w pobliżu miasta.. Florencja.... Ojciec Leonarda chciał żeby syn w przyszłości został notariuszem. Mając lat Leonardo da Vinci rozpoczął naukę u rzeźbiarza i malarza Andrea Verrocchia. Wspólnym dziełem Verrocchia i Leonarda był Chrzest Chrystusa. Jak według G.Vasariego (włoskiego malarza i pisarza) miał zachować się Verrocchia, gdy zobaczył ukończony obraz? wg. G. Vasariego: Stwierdził, że talentem nie dorównuje uczniowi i ponoć od tej pory nie wziął 23

24 więcej pędzla do ręki, zajmując się tylko rzeźbieniem. Podczas pobytu w Mediolanie namalował miedzy innymi: portret Dama z gronostajem (łasiczką), Madonnę wśród (na, w) wśród skał, na skałach, w grocie skalnej, Ostatnią Wieczerzę. *46. Osoby, których życie i działalność miały wpływ na życie i twórczość artystyczną Leonarda da Vinci. Ludwik XII Aleksander VI Donato Bramante Wawrzyniec Medyceusz Juliusz II Rafael Santi Lodoviko il Moro Sforza Cesare Borgia Michał Anioł Buonarotti Sandro Botticelli Zadanie 47 Wyjaśnij pojęcie reformacja: - ruch religijno-społeczny, który narodził się w Europie w XVI w. lub np. zapoczątkowany wystąpieniem Lutra w 1517 r., miał na celu doprowadzenie do reformy /naprawy stosunków panujących w Kościele katolickim, doprowadził do trwałego rozłamu w K. katolickim/ zach chrześc. i powstania nowych wyznań. Zadanie 48 Początek XVI wieku to czas narodzin reformacji w Europie. Uzupełnij tabelę, wpisując po dwa zdania, spośród zamieszczonych poniżej, wyrażające poglądy poszczególnych reformatorów. Reformator/ Poglądy A. Bóg przeznaczył jednych ludzi do zbawienia, a innych do potępienia. B. Do zbawienia potrzebne są dobre uczynki. C. Władca jest głową Kościoła narodowego. D. Wyrzeczenie się przyjemności i rozrywek. E. Utrzymanie niektórych katolickich dogmatów i obrzędów Jan Kalwin: Bóg przeznaczył jednych ludzi do zbawienia, a innych do potępienia, Wyrzeczenie się przyjemności i rozrywek. 24

25 Henryk VIII: Władca jest głową Kościoła narodowego.utrzymanie niektórych katolickich dogmatów i obrzędów Zadanie 49 Wielkie odkrycia geograficzne Jakie konsekwencje miały wielkie odkrycia geograficzne? dla Europy i jej mieszkańców m.in. przyspieszenie rozwoju gospodarczego Europy napływ złota i srebra i związany z tym wzrost cen / inflacja / rewolucja cen powstanie imperiów kolonialnych Hiszpanii i Portugali zmiany szlaków handlowych Europa Ocean Atlantycki, Indyjski utrata znaczenia dotychczasowych szlaków handlowych upadek znaczenia miast, państw leżących nad M. Śródziemnym dotychczasowych potęg morskich, handlowych rozwój handlu między państwami rozwój miast i wzrost zamożności ich mieszkańców wzrost wiedzy mieszkańców Europy o świecie zapoczątkowały okres dominacji Europy / chrześcijaństwa na całym świecie pojawienie się w Europie nowych roślin np. pomidory, kukurydza dla Polski i jej mieszkańców m.in. rewolucja cen / korzystny dla Polski wzrost cen żywności i innych produktów rolniczych w stosunku do cen towarów wytwarzanych przez rzemiosło wzrost zapotrzebowania na żywność / zboże / mięso i inne produkty rolnicze w Europie Zachodniej, które mogły być zaspokajane przez rolnictwo polskie możliwość wzrostu produkcji zboża / rozwoju rolnictwa / gospodarki folwarcznopańszczyźnianej w Polsce wzrost produkcji rolniczej, rozwój handlu produktami rolnymi, wzrost zamożności zwłaszcza szlachty i mieszczan wzrost zamożności mieszkańców Polski / potęgi państwa polskiego / Złoty Wiek Zadanie 50 Narodziny parlamentaryzmu w Polsce. Uzupełnij panujący władca Kazimierz Jagiellończyk rok nazwa przywileju 1454 cerekwickonieszawski treść przywileju król zrzekał się - nakładania nowych podatków 25

26 Aleksander Jagiellończyk 1505 Konstytucja Nihil novi (z Radomia ) - zwoływania pospolitego ruszenia - wydawania nowych praw bez zgody sejmików ziemskich / szlachty - postanowienia wymierzone przeciw chłopom - nowe prawa tylko za zgodą senatu i izby poselskiej - gwarancja wolnego wyboru urzędników sądowych - wyłączenie spraw świeckich spod trybunałów duchownych Zadanie 51 Uzupełnij tabelę, wpisując brakujące informacje w miejsca oznaczone literami A, B, C, D. Lp. Rok wydania Miejsce Wystawca Treść Jedlnia a.. Władysław Jagiełło Nieszawa Kazimierz Jagiellończyk Mielnik Aleksander Jagiellończyk 4. D Radom Aleksander Jagiellończyk...przyrzekamy też [...], że żadnego ziemianina osiadłego za żaden występek czy winę nie uwięzimy [...], o ile nie zostanie przez sąd słusznie skazany......przyrzekamy również, że ani żadnych nowych ustaw nie wydamy, nie polecimy wzywać ziemian na wojnę bez zgody sejmiku ziemskiego......całą władzę wykonawczą w Polsce oddano w ręce senatu [...] król, zwany princepsem sprowadzony został do roli bezsilnego przewodniczącego w radzie koronnej (senacie)......by nic nowego przez nas i następców naszych nie mogło być ustanowione bez wspólnego przyzwolenia 26

27 panów rady i posłów ziemskich... Zadanie 52 Kim byli: Andrzej Frycz Modrzewski ( ) XVI w pisarz polityczny, sekretarz Zygmunta Augusta, opracował zasady funkcjonowania państwa Dobrawa X w Żona Mieszka I, matka pierwszego króla Polski Bolesława Chrobrego, chrzest Polski 966 r Jan Długosz XVw -Polski historyk, sekretarz biskupa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego, napisał Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, wychowawca synów Kazimierza Jagiellończyka Zadanie 53 Uzupełnij tabelę, wpisując brakujące informacje w miejsca oznaczone literami Lp Rok bitwy Miejsce Dowódca A. Chodkiewicz Kircholm 2 B Zbaraż Wiśniowiecki Chocim Sobieski (Jan Sobieski ale nie uznajemy Jan III Sobieski lub król Sobieski Zadanie 54 Zygmunta III Waza i jego czasy Ważniejsze wydarzenia za panowania Zygmunta III Wazy. Uzupełnij zdania i dopisz siedem z dziewięciu dat: 1588, 1596, 1605, 1606, 1610, 1618, 1620, 1621, Bitwa pod Byczyną zwycięstwo Jana Zamoyskiego nad arcyksięciem Maksymilianem Habsburgiem Unia brzeska / w Brześciu podporządkowanie papiestwu Kościoła prawosławnego na terenie Rzeczypospolitej Wojna polsko - moskiewska / rosyjska zakończona rozejmem w Dywilinie. Zwycięstwo Jana Karola Chodkiewicza 27

28 nad Szwedami pod Kircholmem oraz Turcją pod Chocimiem Zwycięstwo hetmana Stanisława Żółkiewskiego w wojnie z Rosją bitwa pod Kłuszynem, klęska w wojnie z Turcją bitwa pod Cecorą Zadanie 55 Wyjaśnij podane niżej pojęcia: interrex prymas zastępujący króla w czasie bezkrólewia konwokacja sejm zwoływany przez prymasa przed elekcją (w czasie bezkrólewia) elekcja viritim zasada wyboru króla z udziałem całej szlachty suplika dokument, akt zawierający prośbę, skargę, diecezja obszar podległy biskupowi (Kościołowi), kuria w Kościele katolickim ogół instytucji, przy pomocy których papież (biskup), kieruje życiem kościoła, Legat poseł, wysłannik papieski. Legaci posiadali pełnomocnictwa papieży i, w związku z tym, znaczny zakres władzy. rewindykacja - odzyskanie, dążenie do odzyskania np. utraconych terenów Hanza to nazwa organizacji handlowej - związku miast w Europie średniowiecznej. Prawo książęce-w średniowieczu to zbiór rozmaitych uprawnień księcia w stosunku do ludzi i dóbr. Zakres prawa książęcego był stopniowo uszczuplany przez rozwój immunitetu, a także przez rozszerzające się przywileje dla stanów. 28

29 Zadanie 56 Poniższa mapa przedstawia podział jednego z państw europejskich. Uzupełnij cztery zdania (A, B, C, D) odnoszące się do treści tej mapy. Źródło: K. Baczkowski, Projekty rozbiorów państw suwerennych..., Kraków 2001,s. 39 A. Na mapie przedstawiono podział (podaj nazwę państwa) Węgier. B. Podziału tego państwa dokonano w XVI stuleciu. C. Część tego państwa pozostała królestwem i znalazła się pod panowaniem dynastii Habsburgów. D. Inna część tego państwa, nosząca nazwę Siedmiogród, stała się w tym stuleciu lennem (podaj nazwę państwa) Turcji. 29

30 Zadanie 57 W tabeli zestawiono informacje o polskich władcach w latach oraz ich żonach. Wykonaj polecenia A i B. Lp. Władca Lata panowania Żona 1. Zygmunt III Anna Waza Austriaczka Konstancja Austriaczka 2. Władysław IV Waza Cecylia Renata 3. Jan II Kazimierz Waza Ludwika Maria Ludwika Maria Dynastia/rodzina kraj pochodzenia żony Habsburg c. arcyksięcia Karola Habsburg c. arcyksięcia Karola Habsburg c. cesarza Ferdynanda II Gonzaga (Francja) c. księcia Nevers Gonzaga (Francja) c. księcia Nevers 4. Michał Korybut Wiśniowiecki Maria Eleonora Habsburg c. cesarza Ferdynanda III A. Sformułuj wniosek dotyczący kierunków polskiej polityki zagranicznej we wskazanym okresie. W polskiej polityce zagranicznej przeważała orientacja prohabsburska. B. Tabela zawiera informacje o decyzjach matrymonialnych polskich władców w latach Określ, co ze względu na polską politykę europejską tego okresu było najważniejszym uwarunkowaniem tych decyzji matrymonialnych. W warunkach trwającej rywalizacji o hegemonię w Europie między Habsburgami a Francją Polscy władcy częściej wybierali powiązania z Habsburgami. Zadanie 58 Przeczytaj napis (tekst) umieszczony na obrazach namalowanych w XVII stuleciu dla rodziny Mniszchów. Wykonaj polecenie. Napis 1. Zaślubiny Marianny Mniszchówny, córki Jerzego z Wielkich Kończyc Mniszcha, wojewody sandomierskiego, z Dymitrem Iwanowiczem, cesarzem Moskwy, w którego imieniu zaślubiny te przyjął wielki poseł moskiewski, znakomity mąż Ofanasius Ułasiewicz, w Krakowie za zgodą króla i Rzeczypospolitej, pobłogosławił i aktu ślubu dokonał prymas Królestwa kardynał Maciejowski. A. Napisz, jaką nazwę przyjęto w historiografii polskiej dla określenia wydarzeń w stosunkach polsko-moskiewskich, do których odnoszą się przytoczony tekst. Dymitriady 30

31 Zadanie 59 Napisz krótkie wyjaśnienie pojęcia unia brzeska. Uwzględnij: datację tego wydarzenia, wyjaśnienie, czym ona była, dwa jej następstwa dla sytuacji w Rzeczypospolitej w pierwszej poł. XVII w. Unia brzeska była unią wyznaniową zawartą w 1596 r. między Kościołami rzymskokatolickim a prawosławnym w Rzeczypospolitej. Doprowadziła do powstania Kościoła greckokatolickiego (unickiego) w Rzeczypospolitej. Zantagonizowała stosunki wyznaniowe (unici i dyzunici) w Rzeczypospolitej. Zadanie 60 Przyporządkuj rysunkom właściwe podpisy, umieszczając odpowiednie liczby w wykropkowanych miejscach. A. -3 budowla barokowa B.-2 budowla gotycka 31

32 C.-4 budowla klasycystyczna D.-5 budowla secesyjna Źródło: A. Miłobędzki, Zarys dziejów architektury w Polsce, Warszawa 1968, s. 47, 67, 111, budowla romańska 2. budowla gotycka 3. budowla barokowa 4. budowla klasycystyczna 5. budowla secesyjna 32