E-booki w bibliotekach publicznych w Niemczech

Transkrypt

1 E-booki w bibliotekach publicznych w Niemczech Warszawa, 16 maja 2014 Klaus Peter Hommes Stadtbüchereien Düsseldorf Stadtbüchereien 1

2 Agenda E-booki w Niemczech Niewidzialne uczynić widzialnym Korzystanie z oferty e-booków Szanse, problemy i prognozy Stadtbüchereien 2

3 E-booki w Niemczech: Skrótowy przegląd Warunki Rynek Oferta Korzystanie Stadtbüchereien 3

4 Biblioteki publiczne w Niemczech bibliotek publicznych z pełnoetatową kadrą kierowniczą spośród tych bibliotek posiada w swojej ofercie e-booki E-booki to rzeczywistość: w 2013 roku w bibliotekach publicznych wypożyczono ponad 8 milionów e-publikacji Stadtbüchereien 4

5 Informacja z dnia 6 czerwca 2000 Źródło: RP z dn Stadtbüchereien 5

6 Dlaczego oczekiwania spełniły się tak późno? Test rzeczywistości - Szerokie upowszechnienie Internetu - Nowe rozwiązania techniczne - Gwałtowny spadek cen urządzeń oraz usług telekomunikacyjnych - A jednak: nadal znacznie więcej jest odtwarzaczy mp3 niż czytników e-booków Stadtbüchereien 6

7 Szerokie upowszechnienie Internetu Źródło: (N)onliner Atlas 2013 ZBIW

8 Korzystanie z Internetu Ogółem 6,5 28,6 53,5 59,5 67,1 69,4 73,3 75,9 77,2 Mężczyźni 10,0 36,6 62,6 67,3 74,5 75,5 78,3 81,5 83,5 Kobiety 3,3 21,3 45,2 52,4 60,1 63,5 68,5 70,5 71, lat 6,3 48,5 92,1 97, ,0 100,0 100,0 100, lat 13,0 54,6 81,9 87,3 95,2 98,4 98,2 98,6 97, lat 12,4 41,1 73,1 80,6 89,4 89,9 94,4 97,6 95, lat 7,7 32,2 67,4 72,0 80,2 81,9 90,7 89,4 88, lat 3,0 22,1 48,8 60,0 67,4 68,9 69,1 76,8 82,7 powyżej 60lat 0,2 4,4 13,3 20,3 27,1 28,2 34,5 39,2 42,9 Uczniowie i studenci 15,1 58,5 91,6 98,6 98,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Osoby aktywne zawodowo 9,1 38,4 69,6 74,0 82,3 82,4 87,0 90,7 89,6 Emeryci/osoby nie pracujące zawodowo 0,5 6,8 21,3 28,3 34,7 36,4 45,0 44,7 50,2 Źródło: ARD-Onlinestudie 1997, ARD/ZDF-Onlinestudien Stadtbüchereien 8

9 Nowe rozwiązania techniczne Smartfony od 2007, przykład: iphone 56 % użytkowników korzysta ze smartfonów (Źródło: ARD/ZDF-Onlinestudie 2013) Na zdjęciu: Apple iphone 3GS, Motorola Milestone i LG GW60: gillyberlin ZBIW

10 Nowe rozwiązania techniczne Tablet PC od 2010, przykład: ipad 19 % użytkowników korzysta z tabletów PC (Źródło: ARD/ZDF-Onlinestudie 2013) fot. Wikipedia ZBIW

11 Nowe rozwiązania techniczne Czytnik e-booków od 2007 w USA, przykład: Kindle w Niemczech dopiero od 2009 roku 11% użytkowników korzysta z czytników e-booków (źródło: ARD/ZDF-Onlinestudie 2013) fot. Wikipedia 11

12 E-book to nazwa zdygitalizowanego dokumentu w rozmaitych formatach, np. CD-ROM (od 1985) PDF (od 1993) epub (od 1998) jednak jak dotąd stosuje się formę kodeksu Rzadko korzysta się z możliwości hipertekstu Stadtbüchereien 12

13 E-booki w Niemczech: fakty i liczby 21 % obywateli czyta e-booki 29 % obywateli czytających książki korzysta z e- booków Tablety pełnią coraz ważniejszą rolę: w 2013 roku sprzedano 8 milionów tabletów Rynek e-czytników: Amazon 43 % Tolinoallianz 37 % Pozostali producenci 20 % Stadtbüchereien 13

14 Czytelnictwo e-booków Stadtbüchereien 14

15 Rozwiązania alternatywne wobec zakupu e-booków Stadtbüchereien 15

16 Stadtbüchereien 16

17 Stadtbüchereien 17

18 Stadtbüchereien 18

19 Stadtbüchereien 19

20 Źródło: Statista/PriceWaterhouseCoopers Stadtbüchereien 20

21 Quelle: Stadtbüchereien 21

22 Wypożyczanie e-booków w bibliotekach Żadna biblioteka (publiczna) nie jest w stanie samodzielnie zrealizować wypożyczania e-booków Niektóre związane z tym problemy: Know-how Infrastruktura techniczna Kwestie prawne Kwestie licencji Stadtbüchereien 22

23 Wypożyczanie e-booków w bibliotekach Biblioteki szkół wyższych Biblioteki publiczne Stadtbüchereien 23

24 Wypożyczanie e-booków w bibliotekach szkół wyższych Od początku XXI wieku przy wykorzystaniu uczelnianych IT bowiem dyskurs naukowy odbywa się na płaszczyźnie cyfrowej Wykorzystanie Discovery Systems jako serwisów dziedzinowych dla rozmaitych portali i form publikacji Zamiast pick & choose wybór pakietów e-booków licencjonowanych przez wydawnictwa Zastosowanie PDA (Patron driven acquisition: zakup sterowany popytem) Stadtbüchereien 24

25 Wypożyczanie e-booków w bibliotekach publicznych Kto może podjąć się tego zadania na rzecz bibliotek (publicznych) w Niemczech? Regionalne konsorcja bibliotek? Instytucje prowadzące serwis dla bibliotek? Oferta musi być dostępna dla bibliotek we wszystkich landach A zatem w grę wchodzi tylko jeden usługodawca dla bibliotek: ekz.bibliotheksservice GmbH Stadtbüchereien 25

26 Wypożyczanie e-booków w bibliotekach publicznych DiviBib GmbH: utworzona w 2005 roku spółka córka ekz.bibliotheksservice GmbH Nazwa utworzona z online i Ausleihe (wypożyczalnia) Stadtbüchereien 26

27 Wypożyczanie e-booków w bibliotekach publicznych Zakres świadczeń DiViBib GmbH Negocjacje z wydawnictwami na temat licencji System zakupu dla bibliotek Internetowa platforma wypożyczalni dla zarejestrowanych użytkowników bibliotek dostosowana do dizajnu bibliotek Wypożyczanie drogą elektroniczną zgodnie z licencją Dane są zabezpieczone systemem DRM: dzięki temu m.in. ograniczony czas korzystania, także offline i na urządzeniach mobilnych Stadtbüchereien 27

28 Stadtbüchereien 28

29 Stadtbüchereien 29

30 Stadtbüchereien 30

31 Konkurenci w dziedzinie wypożyczania e-booków skoobe od marca 2012 amazon od października 2012 libreka! od października 2012 PaperC możliwość bezpłatnego czytania po zarejestrowaniu Readfy: od lutego 2014 google w planach Stadtbüchereien 31

32 Stadtbüchereien 32

33 Stadtbüchereien 33

34 Koszt: 29 /rok; jeden e-book miesięcznie; closed Shop Stadtbüchereien 34

35 MVB Marketing- und Verlagsservice des Buchhandels GmbH; obecnie 722 e-booki do wypożyczenia, Warunki określa wydawnictwo Stadtbüchereien 35

36 Stadtbüchereien 36

37 Stadtbüchereien 37

38 Stadtbüchereien 38

39 Stadtbüchereien 39

40 Stadtbüchereien 40

41 Stadtbüchereien 41

42 Rzut oka za Atlantyk Na rynku dominuje 6 wielkich wydawnictw Random-House: trzykrotnie wyższa cena HarperCollins: tylko 26 wypożyczeń, później nowa licencja Macmillan: Test z wykorzystaniem starszych e-booków Simon & Schuster: Test w 2 bibliotekach, licencja na rok Hachette: wszystko, potrójna cena najdroższego wydania papierowego Penguin: wszystko, ale licencja tylko na rok Stadtbüchereien 42

43 Niewidzialne uczynić widzialnym Tworzenie oferty e-booków w bibliotece publicznej w Niemczech na przykładzie Stadtbüchereien Düsseldorf Stadtbüchereien 43

44 Wszystkie zdjęcia: Düsseldorf Marketing & Tourismus GmbH Stadtbüchereien Düsseldorf

45 Wszystkie zdjęcia: Düsseldorf Marketing & Tourismus GmbH Stadtbüchereien Düsseldorf

46 Düsseldorf Stolica Nadrenii-Westfalii, najbardziej zaludniony land Niemiec z 17,549 milionami mieszkańców NRW wypracowuje 22 procent niemieckiego produktu krajowego brutto W aglomeracji Düsseldorf mieszka 10 milionów ludzi Stadtbüchereien Düsseldorf

47 Sławni düsseldorfczycy Heinrich Heine (* ) Robert Schumann (* ) Joseph Beuys (* ) Andreas Gursky (*1955) Kraftwerk (seit 1970) Die Toten Hosen (seit 1982) Stadtbüchereien Düsseldorf

48 Stadtbüchereien Düsseldorf Biblioteka publiczna dla mieszkańców ze 180 krajów z biblioteką centralną i 14 bibliotekami dzielnicowymi 150 etatów i jednostek na nośnikach fizycznych, których liczba wypożyczeń sięga 5 milionów rocznie Stadtbüchereien Düsseldorf

49 Koncepcja biblioteki E-booki są częścią strategii wzmocnienia pozycji biblioteki w dobie dygitalizacji Do jej realizacji potrzeba wielu aktywnych uczestników Ale: obiekt zdygitalizowany jest początkowo niedostrzegalny zmysłami i niewidzialny Stadtbüchereien Düsseldorf

50 Zasadniczy problem każdej oferty on-line Jak sprawić, by to co niezmysłowe, stało się postrzegalne zmysłami? Aspekty techniczne Aspekty marketingowe Wewnątrz instytucji Użytkownicy Stadtbüchereien Düsseldorf

51 Od planowania do wdrożenia Kto musi uczestniczyć? Polityka Administracja Pracownicy Stadtbüchereien Düsseldorf

52 Uczestnicy Polityka: Rada, Komisja Kultury, Referat Kultury Administracja Urząd Kontroli Budżetowej: pieniądze wydaje się na rzeczy niewidzialne Wydział prawny: kontrola umów Pełnomocnik ds. ochrony danych osobowych: kontrola postanowień o ochronie danych Biuro prasowe: Polityka informacyjna Stadtbüchereien Düsseldorf

53 Polityka Jednogłośna decyzja polityczna o rozbudowie biblioteki on-line Stadtbüchereien Düsseldorf

54 Aspekty techniczne Powiązanie systemu e-booków z Library Management System Uwierzytelnianie: wypożyczać mogą tylko zarejestrowani użytkownicy Włączenie metadanych do katalogu Stadtbüchereien Düsseldorf

55 Zbiory Zbiory elektroniczne tylko dla wybranych grup adresatów lub Zbiory elektroniczne dla wielu grup adresatów Stadtbüchereien Düsseldorf

56 Zbiory Aby zaistnieć w świadomości opinii publicznej jako biblioteka, trzeba posiadać pewną krytyczną ilość publikacji elektronicznych Oferta startowa w Düsseldorfie: świadomie szeroko zakrojona, m.in. z materiałami SchoolScout, ponad mediów elektronicznych Stadtbüchereien Düsseldorf

57 Zbiory elektroniczne Oferta: e-booki w formacie pdf, od 2009 roku także epub e-audio e-magazyny e-muzyka e-paper od 2008 roku e-video Stadtbüchereien Düsseldorf 57

58 E-booki Wybór rozmaitych treści: Beletrystyka Materiały dydaktyczne dla uczniów Poradniki Literatura faktu Publikacje fachowe Gazety Czasopisma Stadtbüchereien Düsseldorf 58