Początki kinematografii na ziemiach polskich

Transkrypt

1 Początki kinematografii na ziemiach polskich Prezentacja dr Agnieszki Janiak-Jasińskiej- pracownika naukowego Zakładu Historii XIX wieku Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, przygotowana i wygłoszona w trakcie konferencji kulturowopatriotycznej W kręgu tajemnic dawnej Warszawy (w Zespole Szkół Gastronomicznych im. Prof.. Eugeniusza Pijanowskiego w Warszawie) w dniu 16.kwietnia 2015 roku.

2 Kazimierz Prószyński ( ) - konstruktor 1894 r. - pleograf - aparat do rejestracji filmów i odtwarzania filmów 1898 r. biopleograf udoskonalony pleograf, eliminujący drgania obrazu wynikające z przeskoków błony filmowej 1902 r. obturator przesłona projektora usuwająca migotanie obrazów na ekranie podczas emisji filmu 1907 r. aeroskop - pierwsza na świecie ręczna kamera filmowa o napędzie mechanicznym 1912 r. Oko tania i łatwa w obsłudze kamera ręczna dla amatorów

3 i twórca pierwszych polskich filmów 1901 r. pierwsza polska wytwórnia filmowa Towarzystwo Udziałowe Pleograf, Warszawa, ul. Nowogrodzka 39 Pokazy filmowe prezentujące działanie pleografu: Ślizgawka w Dolinie Szwajcarskiej, Ślizgawka w Ogrodzie Saskim, Ruch uliczny przed pomnikiem Mickiewicza, Na Placu Św. Aleksandra, Pogotowie Ratunkowe, Manewry Konnicy Filmy fabularne: Powrót birbanta, Przygoda dorożkarza 1912 r. pierwsze eksperymentalne filmy dźwiękowe: Ave Maria, Łagodzący wpływ muzyki na nerwy

4 Bolesław Matuszewski ( ) teoretyk filmu Fotograf i operator na dworze cara Mikołaja II Właściciel atelier fotograficznego w Warszawie i w Paryżu Pomysłodawca archiwum filmowego (Składnicy kinematograficznej) Pionier myśli filmowej Nowe źródło historii Ożywiona fotografia, czym jest, czym być powinna

5 Film dokument historyczny i część historii Żywa fotografia przestanie być ( ) sposobem zabijania czasu, a stanie się przyjemną metodą badania przeszłości, a raczej dając bezpośrednią wizję usunie ona ( ) konieczność mozolnych badań. (..) Obraz kinematograficzny, w którym tysiąc klisz składa się na jedną scenę, a który powstaje między źródłem światła a bielą ekranu sprawia, ze umarli ożywają i powracają nieobecni. Zwykła taśma celuloidowa, naświetlona stanowi nie tylko dokument historyczny, lecz także cząstkę historii, która nie umarła i do której wskrzeszenia nie trzeba geniuszu.

6 Film wiarygodne źródło historyczne Kinematograf nie ukazuje, być może, historii w jej pełnym kształcie, to jednak, co ukazuje, jest niewątpliwe i stanowi absolutną prawdę. Przy zwykłej fotografii dopuszczalny jest retusz, który doprowadzić może do zniekształceń. Spróbujcie jednak retuszować w sposób identyczny każdą postać na tysiącu lub tysiącu dwustu klatkach niemal mikroskopijnych Można śmiało stwierdzić, że żywa fotografia posiada cechy autentyczności, dokładności i precyzji jej tylko właściwe. Jest ona świadkiem naocznym par excellence, wiarygodnym i nieomylnym. ( ) Obiektyw utrwala nawet to, czego nie dostrzega oko: nieuchwytne poruszanie się przedmiotów począwszy od odległego punktu gdzieś na horyzoncie aż do pierwszego planu na ekranie. Biorąc to wszystko pod uwagę, należałoby sobie życzyć, aby inne dokumenty historyczne zawierały w tym samym stopniu nieomylność i prawdę.

7 Film jako dowód w sprawie Może ona [żywa fotografia A.J.] kontrolować wypowiedzi ustne, a jeśli żywi świadkowie nie są zgodni w odniesieniu do jakiegoś faktu, może ich pogodzić, zamykając usta temu, którego twierdzenie nie jest zgodne z prawdą. *** W sierpniu 1897 r. Matuszewski filmuje trzydniową wizytę prezydenta Francji Feliksa Faure w Rosji. Film ten pozwala zdemaskować intrygę Niemiec obliczoną na osłabienie sojuszu rosyjsko-francuskiego.

8 Film w szkole ( ) fotografia mogłaby stać się szczególnie skutecznym sposobem nauczania. Ileż wierszy niejasnych opisów zaoszczędzi się w książkach dla młodzieży, odkąd przy pomocy ruchomego obrazu można będzie pokazać uczniom w szkole przebieg mniej lub więcej ożywionych obrad zgromadzenia, spotkania szefów rządów zawierających sojusze, wyjazdy oddziałów czy eskadr lub zmienne i ruchliwe oblicze miast.

9 Film jako środek masowej edukacji Obrazy te [filmy z wizyty prezydenta Francji w Petersburgu A.J.] były wyświetlane podczas sześćdziesięciu kolejnych seansów, pokazywałem je żołnierzom w koszarach paryskich. Byłem zdumiony i oczarowany wrażeniem, jakie spektakl ten wywarł na umysłach, które miałem możność nauczyć, czym jest fizjognomia obcego ludu i kraju, czym jest organizowanie nieznanych im uroczystości i wreszcie czym jest wielka manifestacja narodowa.

10 kino jarmarczne? Jarmarczne - bo tandetne, kiczowate, nieestetyczne, byle jakie? Jarmarczne, bo pokazywane jako wynalazek na targach i jarmarkach Jarmarczne bo wykorzystywane przez wędrowne cyrki, których dwa filary: tresura zwierząt i kosztowne pantomimy czyli żywe obrazy przestawały cieszyć widzów; Inne miejsca prezentacji wynalazku i żywych fotografii : teatry, cukiernie, restauracje, hotele (obliczone na pomnożenie klienteli poprzez przyciągnięcie jednorazowego widza) Społeczno-kulturowe funkcje filmu daleko wykraczające poza ramy atrakcji jarmarcznych.

11

12 Przełom 1908 r. Nowy sposób dystrybucji filmów (wynajem na czas określony zamiast sprzedaży kopii) Nowy sposób ich prezentacji zamiast kina objazdowego i przypadkowych lokali budowa prawdziwych sal kinowych, np. Kino-Teatr Urania Junoda w Łodzi (wcześniej pomieszczenia wynajmowane od Gabinetu Iluzji braci Krzemińskich) Większa częstotliwość seansów, kina całoroczne Wzrost zainteresowania kinem władz państwowych: przepisy sanitarne, przeciwpożarowe, podatki od sprzedanych biletów Pierwsze polskie długometrażowe filmy fabularne

13 Antoś po raz pierwszy w Warszawie prem. 22 X 1908 r., Reż. Georges Meyer produkcja: Oaza-kino Warszawa Główna rola: Antoni Fertner 7 min Film nie zachował się do naszych czasów

14 Kultura pruska Les Martyrs de la Pologne (Cierpienia Polski) Reżyseria i produkcja: Mordechaj Towbin, właściciel kina Iluzjon i firmy Siła-Film Warszawa Produkcja: 1907/1908 r., premiera: wiosna 1908 r. 8 minut Zakazany w zaborze rosyjskim, świetnie sprzedający się za granicą Przywrócony na ekrany kin w pierwszym roku wojny jak element wojennej propagandy rosyjskiej najstarszy zachowany film polski odnaleziony w 2000 r. w archiwum francuskim

15

16

17

18

19 epoka Siły i Sfinksa czyli walka konkurencyjna Towbina i Hertza Mordechaj Towbin przedsiębiorca, który w 1908 r. otwiera w Warszawie przy ul. Marszałkowskiej 118 kino Iluzjon i wytwórnię filmową Siła-Film. Aresztowany w 1914 r. za oszustwa finansowe kończy swą karierę producencką i przegrywa tym samym rywalizację z Hertzem Aleksander Hertz urzędnik bankowy, aresztowany za aktywność w PPS, po powrocie z zesłania angażuje się w kinematografię. W 1909 r. otwiera w Warszawie, przy ul. Marszałkowskiej 116 kino Sfinks oraz wytwórnię filmową pod tą samą nazwą (jako spółkę).,,hertz to taki sam złodziej jak ja, tylko w białych rękawiczkach (afera z Maxem Linderem) Firma Hertza przetrwała do 1936 r. (przeżyła o 8 lat swego twórcę) i była największą wytwórnią filmową II RP.

20 Pola Negri ( ) odkrycie Sfinksa Apolonia Chałupiec Pola Negri - pseudonim na cześć jej ulubionej włoskiej poetki Ady Negri Od 7 roku życia (po aresztowaniu ojca i bankructwie) w Warszawie, w dzielnicy biedy na Powiślu, przy Browarnej 11 Arogancka i uparta uczennica w szkole, radosna i zwinna na trzepaku Szkoła Baletowa upór i determinacja gwarantem szybkich postępów, przerwanych ciężką chorobą Prywatne lekcje aktorstwa i debiut na deskach Teatru Małego w roli Anieli w Ślubach panieńskich Uroda, szczerość gry aktorskiej, mimika twarzy wszystko, czego potrzebuje kino i czego potrzebuje Sfinks Niewolnica zmysłów prem. 25 XII 1914 r. w kinie Urania ; scen. Kazimierz Hulewicz, wicedyrektor Warszawskich Teatrów Rządowych

21 Pola Negri kariera światowa intensywna współpraca z Aleksandrem Hertzem kariera w Niemczech Oczy mumii Ma, Carmen, Madame Dubarry, Sumurun perełki kina niemego 1923 początek kariery w USA Jedyna polska aktorka, która zdobyła Hollywood Gwiazda kina niemego

22 Mania. Historia pracownicy fabryki papierosów Premiera: XI 1918, reż. Eugen Illes Film promował Polskę podczas przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej (Paryż, Madryt, Londyn, Kijów, Berlin). Został pozyskany od kolekcjonera z Czech w 2006 roku. Jest to najprawdopodobniej jedyna zachowana kopia tego filmu na świecie. Z powodu licznych zniszczeń obraz zrekonstruowano cyfrowo ze środków europejskich, jakimi dysponuje FN na konserwację i digitalizację przedwojennych filmów fabularnych Premiera wersji zrekonstruowanej 4 IX 2011 r. w FN w Warszawie z udziałem Wrocławskiej Orkiestry Kameralnej Leopoldinum pod kierunkiem Jerzego Maksymiuka

23 O miłości Manii Walkowskiej do kompozytora Hansa van den Hofa i intrygach bogatego i wpływowego mecenasa sztuki Morellego.