OCHRONA ŚRODOWISKA. Vol Nr 1
|
|
- Mieczysław Stefański
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 OCHRONA ŚRODOWISKA Vol Nr 1 Elżbieta Zębek, Małgorzata Szwejkowska Ocena wpływu podczyszczonych ścieków deszczowych na liczebność sinic w śródmiejskim jeziorze Jeziorak Mały przy zróżnicowanej wysokości opadów atmosferycznych Rozwój urbanizacji w XX wieku przyczynił się do wzmożonego procesu eutrofizacji wód [1]. W świetle przyjętej definicji, eutrofizacja oznacza wzbogacanie wody biogenami, w szczególności związkami azotu lub fosforu, powodującymi przyspieszony wzrost glonów oraz wyższych form życia roślinnego, w wyniku czego następują niepożądane zakłócenia biologicznych stosunków w środowisku wodnym oraz pogorszenie jakości tych wód (Prawo wodne, art. 9, p. 4) [2]. Według ustawodawcy, jednym z istotnych wskaźników jakości wód jest fitoplankton, jako element biologicznej klasyfikacji stanu ekologicznego wód powierzchniowych w ciekach naturalnych i jeziorach [3]. Nadmiar biogenów, zwiększający produkcję pierwotną, może spowodować masowy rozwój niektórych grup taksonomicznych fitoplanktonu, a szczególnie sinic, które mogą tworzyć zakwity wód. Proces ten szczególnie nasilił się w aglomeracjach miejskich poprzez dopływy ścieków bytowo-gospodarczych i wód burzowych zasobnych w biogeny do płytkich jezior [4, 5]. W polskim ustawodawstwie ścieki deszczowe (burzowe) stanowią kategorię wód opadowych lub roztopowych, ujętych w otwarte lub zamknięte systemy kanalizacyjne, pochodzące z powierzchni zanieczyszczonych o trwałej nawierzchni, w szczególności z miast, portów, lotnisk, terenów przemysłowych, handlowych, usługowych i składowych, baz transportowych oraz dróg i parkingów (Prawo wodne, art. 9, p. 14c) [2]. W wodach deszczowych znajduje się wiele substancji szkodliwych, takich jak chlorki, substancje ropopochodne, oleje, jony metali (np. ołowiu) i inne substancje chemiczne, np. związki azotu i fosforu [6 8]. Skład wód opadowych jest zmienny nie tylko w czasie trwania opadu i kształtowania się spływu, ale zależy również od pory roku, długości trwania czasu poprzedzającego opad, wysokości opadu i jego intensywności itp. [9]. W zlewniach zurbanizowanych, w których nie ma kanalizacji rozdzielczej, często praktykowane jest odprowadzanie zanieczyszczonych ścieków deszczowych bezpośrednio do odbiornika, np. jeziora [4, 6, 7]. W prawodawstwie polskim dopuszczone jest wprowadzane ścieków z przelewów burzowych kanalizacji ogólnospławnej do wód pod warunkiem, że kanalizacja doprowadza ścieki do oczyszczalni Dr inż. E. Zębek: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Prawa i Administracji, Katedra Kryminalistyki i Medycyny Sądowej, ul. Warszawska 98, Olsztyn, elzbieta.zebek@uwm.edu.pl Dr M. Szwejkowska: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Prawa i Administracji, Katedra Prawa Karnego Materialnego, ul. Warszawska 98, Olsztyn w aglomeracjach o równoważnej liczbie mieszkańców (RLM) poniżej 100 tys. [10]. Przykładem zbiornika eutroficznego, z dominacją sinic w fitoplanktonie, jest jezioro Jeziorak Mały. Zbiornik ten usytuowany jest w Iławie, mieście o RLM = w 1998 r. i RLM = w 2005 r. W celu ochrony wód jeziora zastosowano zabiegi ochronno-rekultywacyjne, polegające m.in. na zainstalowaniu separatorów lamelowych do podczyszczania ścieków deszczowych z substancji organicznych i ropopochodnych. Celem niniejszej pracy było określenie wpływu ścieków deszczowych podczyszczonych w separatorach lamelowych na rozwój sinic w śródmiejskim jeziorze Jeziorak Mały, w zależności od wysokości opadów atmosferycznych. Materiały i metody Jeziorak Mały jest eutroficznym i polimiktycznym jeziorem śródmiejskim, o powierzchni 26 ha, głębokości maksymalnej 6,4 m, głębokości średniej 3,4 m i objętości wód 891 tys. m 3, położonym w północno-wschodniej Polsce w regionie Pojezierza Mazurskiego (99,5 m n.p.m). Przez wiele dziesięcioleci do jeziora dopływały ścieki komunalne z Iławy. Dopiero w 1991 r. ścieki te skierowano do oczyszczalni. W 1996 r. w strefie brzegowej jeziora zainstalowano separatory lamelowe Unicon System, które uruchomiono wiosną 1997 r. Urządzenia te składają się z 16 sekcji żaluzjowych, średnica przewodów wylotowych wynosi 1200 mm, a pojemność zbiornika magazynującego 3,2 m 3. Separatory służą do oddzielania substancji ropopochodnych oraz zawiesin i piasku ze ścieków opadowych odprowadzanych systemem kanalizacji deszczowej. Urządzenia te mają możliwość oczyszczania znacznych ilości ścieków deszczowych (do 1,6 m 3 /s), a skuteczność separacji substancji ropopochodnych wynosi 97% przy wydajności równej 10% maksymalnej przepustowości separatora. Podczyszczanie ścieków deszczowych dotyczy zlewni miejskiej jeziora Jeziorak Mały o łącznej powierzchni 70 ha [11]. Część brzegów jeziora wybetonowano lub umocniono faszyną, a dno w znacznej części pokryto kamieniami i żwirem. Jeziorak Mały jest więc przykładem jeziora o odwróconym układzie zagospodarowania strefy brzegowej (ok. 30% stanowią rośliny wodne, a 70% wybetonowany brzeg). Próbki do badań pobierano co miesiąc (od kwietnia do października) w latach i w 2005 r. w strefie brzegowej (przy wylocie separatorów) oraz z toni wodnej jeziora. Średnia przezroczystość wody w jeziorze w badanych latach wynosiła 0,80 m. Próbki fitoplanktonu w strefie
2 28 E. Zębek, M. Szwejkowska brzegowej i z warstwy powierzchniowej toni wodnej pobierano do kalibrowanego naczynia o pojemności 10 dm 3 (z każdego stanowiska po 20 dm 3 ). Następnie próbki zagęszczano przy użyciu siatki planktonowej nr 25 oraz konserwowano płynem Lugola i 4% roztworem formaldehydu. Równocześnie wykonywano analizy wskaźników fizyczno-chemicznych wody. Pomiary temperatury wody ( o C) i zawartości tlenu rozpuszczonego (z dokł. do 0,01 go 2 /m 3 ) wykonano in situ za pomocą sondy tlenowej HI 9143, a ph i przewodności właściwej (zakres μs/cm) przy użyciu konduktometru CONMET 1. Pomiary zawartości biogenów wykonywano w laboratorium metodą fotometryczną za pomocą spektrofotometru VEGA 400 przy wykorzystaniu gotowych testów Spectroquant firmy Merck: ortofosforany (zakres 0,05 5,00 gpo 4 3 /m 3 ), azot ogólny (zakres 0,5 15 gn/m 3 ), żelazo ogólne (zakres 0,05 4,00 gfe/m 3 ) i chlorki (zakres 2,5 250 gcl /m 3 ). Oznaczenia ilościowe i jakościowe sinic w fitoplanktonie wykonano pod mikroskopem optycznym Alphaphot YS2 firmy NIKON. Liczbę osobników określono w komorze planktonowej o pojemności 1cm 3. W poszczególnych zbiorach danych obliczono średnią arytmetyczną i odchylenie standardowe. W celu określenia istotności różnic pomiędzy danymi dotyczącymi jakości wody przy wylocie separatorów oraz w toni wodnej zastosowano współczynniki istotności różnic w teście jednostronnym, przyjmując wartość istotną statystycznie p < 0,05 (STATISTICA 8). Analizowano także zmienność liczebności sinic i wartości wskaźników fizyczno-chemicznych wody w 4 zakresach średnich wysokości opadów miesięcznych, ustalonych jako minimalne (0 34 mm), średnie (35 54 mm), wysokie (55 99 mm) oraz maksymalne (>100 mm). Dane o wysokości średnich opadów miesięcznych na Warmii i Mazurach uzyskano z roczników statystycznych [12]. Ponadto analizowano relacje pomiędzy liczbą sinic na stanowiskach przy separatorach a wysokością średnich opadów miesięcznych w sezonie badań. Dyskusja wyników W jeziorach, które są odbiornikami ścieków deszczowych (jak Jeziorak Mały) często odnotowywano podwyższone wartości wskaźników fizyczno-chemicznych wody, np. przewodności właściwej (890 μs/cm), ortofosforanów (0,08 gpo 4 3 /m 3 ) i chlorków (70,6 gcl /m 3 ) [4, 13]. W analizowanym jeziorze stwierdzono istotne statystycznie różnice pomiędzy wartościami wskaźników fizyczno-chemicznych wody (poza PO 4 3 i Fe) przy wylocie separatorów oraz w toni wodnej. Przy separatorach odnotowano bowiem niższą średnią temperaturę wody, natlenienie, ph i zawartość żelaza, a wyższą przewodność właściwą (577 μs/cm ) oraz większą zawartość ortofosforanów (0,41 gpo 4 3 /m 3 ), azotu ogólnego (3,5 gn/m 3 ) i chlorków (51 gcl /m 3 ) niż w toni wodnej (tab. 1). Na tej podstawie można sądzić, że dopływ ścieków deszczowych w znaczący sposób zmienił wartości wskaźników fizyczno-chemicznych wody w strefie brzegowej jeziora [14]. Ponadto w badaniach chemizmu wód w 1999 r. przy separatorach odnotowano podwyższoną średnią zawartość jonów ołowiu (ok. 0,69 gpb/m 3 ) [15]. Ołów, podobnie jak nieorganiczne związki fosforu i węglowodory ropopochodne, należy do substancji szczególnie szkodliwych w środowisku wodnym najwyższa dopuszczalna średnia roczna zawartość ołowiu w przypadku jezior wynosi 0,5 gpb/m 3 [10]. Podobne ilości jonów ołowiu odnotowano w spływach z dróg publicznych (śr. 0,52 gpb/m 3 ) [7]. Tabela 1. Charakterystyka jakości wody przy wylocie separatorów i w toni jeziora Jeziorak Mały (średnia ± odchylenie standardowe) Table 1. Water quality characteristics at separator outlets and in pelagic zone of Jeziorak Maly lake (mean ± standard deviation) Wskaźnik, jednostka Separator (N=56) Toń wodna (N=56) Liczba sinic, os./cm ±20 433* ±47 941* Temperatura wody, o C 16,8 ±3,8* 19,4 ±4,7* Tlen rozpuszczony, go 2 /m 3 8,17 ±2,59* 10,33 ±3,64* ph 8,85 ±1,04* 9,30 ±0,72* Przewodność właściwa, μs/cm 577 ±277* 417 ±205* Ortofosforany, gpo 3 4 /m 3 0,41 ±0,38 0,32 ±0,68 Azot ogólny, gn/m 3 3,5 ±2,5* 1,9 ±1,3* Żelazo ogólne, gfe/m 3 2,99 ±2,54 3,33 ±2,49 Chlorki, gcl /m 3 51 ±24* 23 ±13* *różnice statystycznie istotne (p < 0,05) Na terenie jeziora Jeziorak Mały w badanych latach najwyższą średnią miesięczną wysokość opadów deszczu stwierdzono w miesiącach letnich 79 mm [14]. Powyższe dane wskazują na znaczny stopień spłukiwania związków ołowiu z placów i ulic, szczególnie w sezonie letnim przy wysokich opadach atmosferycznych. Jeziorak Mały jest jeziorem eutroficznym, w którym w badanym czasie w fitoplanktonie dominowały sinice (ok. 72%). Najwyższą liczebność osiągały gatunki typowe w wodach eutroficznych Plaktolyngbya brevicellularis Cronberg & Komárek, a gatunkami towarzyszącymi były Limnothrix redekei (Van Goor) Meffert i Aphanizomenon gracile Lemm [14, 16]. Stwierdzono istotne statystycznie różnice między liczebnością sinic przy wylocie separatorów i w toni wodnej jeziora. Średnia liczba sinic przy separatorach była ponaddwukrotnie mniejsza niż w toni wodnej (odpowiednio os./cm 3 i os./cm 3 tab. 1). Powyższe różnice wskazują na znaczny wpływ ścieków deszczowych na zmianę warunków środowiskowych rozwoju sinic, szczególnie na stanowiskach przy separatorach. Zasięg oddziaływania zanieczyszczeń na toń wodną był natomiast znacznie mniejszy [14]. Do najważniejszych czynników powodujących masowy rozwój sinic należy przede wszystkim podwyższona temperatura wody oraz zwiększona zawartość biogenów (szczególnie związków azotu i fosforu), a także żelaza w wodzie [17, 18]. Ścieki deszczowe mogą powodować szok dla rozwoju glonów [4], a także sinic [19]. Zjawisko to miało miejsce w jeziorze Jeziorak Mały, o czym świadczyła znacznie mniejsza liczebność sinic przy separatorach niż w toni wodnej. Czynnikami ograniczającymi ich rozwój były przede wszystkim obniżona temperatura wody i zwiększona zawartość chlorków [14]. Analizując średnią liczebność sinic w jeziorze Jeziorak Mały, w różnych zakresach średnich miesięcznych wysokości opadów, zaobserwowano tendencję wzrostową liczebności tych mikroorganizmów wraz ze wzrostem wysokości opadów od zakresu minimalnego (0 34 mm) do wysokiego (55 99 mm) w zakresie od os./cm 3 do os./cm 3. Wzrost liczby sinic następował wraz ze wzrostem średniej temperatury wody i żyzności wód spowodowanej dopływem ścieków deszczowych ze zlewni. Podczas wysokich opadów odnotowano bowiem maksymalną przewodność właściwą wody (665 μs/cm) oraz duże ilości fosforanów i azotu ogólnego (odp. 0,46 gpo 4 3 /m 3 i 3,5 gn/m 3 ).
3 Ocena wpływu podczyszczonych ścieków deszczowych na liczebność sinic w śródmiejskim jeziorze Jeziorak Mały 29 Rys. 1. Zależność pomiędzy liczebnością sinic (słupki) a wysokością opadów (linia ciągła) przy wylocie separatorów do jeziora Jeziorak Mały Fig. 1. Correlation between cyanobacteria numbers (bars) and precipitation rates (solid line) at separator outlets in Jeziorak Maly lake
4 30 E. Zębek, M. Szwejkowska Wskaźnik, jednostka Tabela 2. Charakterystyka jakości wody w jeziorze Jeziorak Mały przy wylocie separatorów w zależności od wysokości opadów atmosferycznych Table 2. Water quality characteristics in Jeziorak Maly lake at separator outlets as a function of precipitation rates minimalny 0 34 mm Zakres średniej miesięcznej wysokości opadu średni mm wysoki mm maksymalny > 100 mm Liczba sinic, os./cm Temperatura wody, o C 16,8 15,9 17,7 17,9 Tlen rozpuszczony, go 2 /m 3 9,22 8,10 7,56 7,75 ph 9,23 8,92 8,68 7,84 Przewodność właściwa, μs/cm Ortofosforany, gpo 3 4 /m 3 0,37 0,45 0,46 0,27 Azot ogólny, gn/m 3 4,2 2,3 3,5 2,5 Żelazo ogólne, gfe/m 3 3,49 4,47 2,26 2,70 Chlorki, gcl /m Stwierdzono także największą średnią zawartość chlorków 60 gcl /m 3 (tab. 2), co może świadczyć o ich intensywnym wypłukiwaniu ze zlewni, szczególnie w okresie wiosennym. Gwałtowny spadek średniej liczby sinic do 823 os./cm 3 oraz ph, przewodności właściwej wody, a także zawartości fosforanów, azotu ogólnego i chlorków, odnotowany przy wysokości opadów miesięcznych powyżej 100 mm (tab. 2) może natomiast wskazywać na duże rozcieńczenie wód jeziora po ulewnych deszczach. Na tej podstawie można sądzić, że wzmożony dopływ ścieków deszczowych ze zlewni do jeziora po ulewnych opadach przyczynił się do powstania ekstremalnych warunków do rozwoju sinic. Potwierdzeniem tej zależności mogą być wyniki analizy relacji pomiędzy liczebnością sinic a wysokością opadów w czasie od kwietnia do października w poszczególnych latach. W tzw. roku suchym (wysokość opadów maks. 61 mm) sinice osiągały największą liczebność przy braku opadów w sierpniu 2003 r. W latach o średniej wysokości opadów (maks. 89 mm) wzrost liczebności sinic następował wraz ze wzrostem wysokości opadów do os./cm 3 w sierpniu 1998 r., natomiast w latach o dużej wysokości opadów (maks. > 90 mm) odnotowano spadek liczebności sinic, np. do os./cm 3 w lipcu 2000 r., podczas gdy w latach o bardzo wysokich opadach (maks. > 100 mm) stwierdzono gwałtowny spadek liczebności tych glonów, np. do 497 os./cm 3 przy opadach 181 mm w lipcu 1997 r. Wyjątek stanowił 2001 r., w którym maksimum liczebności sinic stwierdzono przy maksymalnej wysokości opadów (116 mm), co mogło być związane z innymi czynnikami stymulującymi ich rozwój, np. bardzo wysoką temperaturą wody (23,9 o C) przy separatorach (rys. 1). Na tej podstawie można sądzić, że liczebność sinic była w dużej mierze uwarunkowana dopływami ścieków deszczowych, których ilość i skład zależał od wysokości opadów atmosferycznych w poszczególnych latach, przy czym wartością graniczną były opady o wysokości 100 mm. Jeziorak Mały, podobnie jak inne płytkie jeziora śródmiejskie o małej powierzchni, jest bardzo podatne na eutrofizację. Takie zbiorniki wodne szybciej reagują na dopływ biogenów niż zbiorniki o dużej powierzchni i głębokości w zlewniach o mniejszym stopniu zurbanizowania [20]. W prawodawstwie polskim w celu ustalenia wartości granicznych wartości wskaźników wody z cech morfometrycznych jezior posłużono się współczynnikiem zwanym zmiennością głębokości [10], a brak jest np. powierzchni i objętości wód jeziora. Ponadto w przypadku jezior miejskich istotną kwestią jest także ochrona ich strefy brzegowej, która stanowi swoisty filtr zanieczyszczeń dopływających ze zlewni. Aby strefa ta prawidłowo funkcjonowała, powinna być odpowiednio zagospodarowana, zabezpieczona przed dopływem zanieczyszczeń ze zlewni (np. przez podczyszczanie wód burzowych w separatorach, oczyszczaniach ścieków). Waga problemu dotyczącego ochrony strefy brzegowej jezior jest obecnie niedostatecznie uwzględniona w unormowaniach prawnych, gdyż ochrona wód została ograniczona wyłącznie do linii brzegowej, pominięto zaś strefę brzegową porośniętą roślinnością, która zatrzymuje biogeny [21]. Według niektórych autorów oczyszczanie ścieków deszczowych z substancji ropopochodnych w separatorach powinno być ograniczone jedynie do terenów narażonych na dużą emisję zanieczyszczeń, głównie z powierzchni komunikacyjnych o dużym natężeniu ruchu [9]. Jednakże ze względu na charakter zlewni miejskich o brzegach częściowo wybetonowanych, czyli pozbawionych roślinności wodnej, ścieki deszczowe powinny być podczyszczane w separatorach, jak to ma miejsce w przypadku jeziora Jeziorak Mały. Wnioski Dopływ ścieków deszczowych do jeziora w znacznym stopniu zmienia chemizm wody, szczególnie w jego strefie brzegowej, czego potwierdzeniem są istotne statystycznie różnice między wartościami wskaźników fizyczno-chemicznych wody przy separatorach i w toni wodnej jeziora. Ścieki deszczowe ograniczają rozwój sinic w jeziorze w rejonie separatorów poprzez zmianę warunków środowiskowych, a szczególnie obniżoną temperaturę wody i podwyższone zawartości chlorków. W strefie brzegowej odnotowano bowiem ponaddwukrotnie mniejszą średnią liczebność sinic niż w toni wodnej jeziora. Wpływ ścieków deszczowych na liczebność sinic zależy od wysokości opadów atmosferycznych. Opady o znacznej wysokości przyczyniają się do użyźniania wód biogenami, co stymuluje rozwój sinic, szczególnie w sezonie letnim. Warunkami ekstremalnymi do rozwoju sinic są natomiast opady o wysokości powyżej 100 mm, które powodują gwałtowny spadek liczebności sinic.
5 Ocena wpływu podczyszczonych ścieków deszczowych na liczebność sinic w śródmiejskim jeziorze Jeziorak Mały 31 Uzyskane wyniki badań nasuwają sugestię, że odpowiedni dopływ ścieków deszczowych do jeziora może pośrednio przyczyniać się do ograniczenia nadmiernego namnażania się sinic. LITERATURA 1. C.S. REYNOLDS: The development of perceptions of aquatic eutrophication and its control. Ecohydrology & Hydrobiology 2003, Vol. 3, No. 2, pp Ustawa z 18 lipca 2001 r. Prawo wodne. Dz. U. z 2012 r., poz. 145, nr Rozporządzenie Ministra Środowiska z 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych. Dz. U. nr 258, poz M.A.J. GUZKOWSKA, F. GASSE: Diatoms as indicators of water quality in some English Urban lake. Freshwater Biology 1990, Vol. 23, pp J. WICHELEN, S. DECLERCK, K. MUYLAERT, I. HOSTE, V. GREENENS, J. VANDEKERKHOVE, E. MICHELS, N. PAUW, M. HOFFMANN, L. MEESTER, W. VYVER- MAN: The importance of drawdown and sediment removal for the restoration of the eutrophied shallow Lake Kraenepoel (Belgium). Hydrobiologia 2007, Vol. 584, pp K. GARBARCZYK, J. GWOŹDZIEJ-MAZUR: Analiza zanieczyszczeń ścieków opadowych ze zlewni zurbanizowanych. Monografi e Komitetu Środowiska PAN 2005, t. I. 7. I. GNECCO, T.C. BERRETTA, L.G. LANZA, P.L.A. BAR- BERA: Storm water pollution in the urban environment of Genoa, Italy. Atmospheric Research 2005, Vol. 77, pp J. ZOBRIST, S.R. MÜLLER, A. AMMANN, V. MOTTIER, M. OCHS, R. SCHOENENBERGER, J. EUGSTER: Quality of roof runoff for groundwater infiltration. Water Research 2000, Vol. 34, No. 5, pp E. BURSZTA-ADAMIAK, J. ŁOMOTOWSKI: Odprowadzanie wód opadowych na terenach o rozproszonej zabudowie. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich 2006, nr 31(1), ss Rozporządzenie Ministra Środowiska z 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. Dz. U. nr 137, poz. 984; rozporządzenie Ministra Środowiska z 28 stycznia 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. Dz. U. nr 27, poz Projekt techniczno-technologiczny usytuowania separatorów na sieci deszczowej w Iławie. PUH, Iława 1995 (praca niepublikowana). 12. M. GRZESIAK, W. DOMAŃSKA: Ochrona Środowiska. Roczniki Statystyczne. Opracowania Statystyczne, Warszawa , K. LOSSOW, H. GAWROŃSKA, M. ŁOPATA, B. JAWOR- SKA: Selection criteria for restoration method on Lake Suskie. Limnological Review 2004, Vol. 4, pp E. ZĘBEK: Response of cyanobacteria (phytoplankton) and periphyton to stormwater in a shallow urban lake. Applied Ecology and Environmental Research 2014 (in press). 15. E. ZĘBEK: Zanieczyszczenie wód powierzchniowych ołowiem jako zagrożenie dla środowiska i człowieka aspekty prawne. W: B. GAWOREK [red.]: Obieg pierwiastków w przyrodzie, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 2005, t. III, ss E. ZĘBEK: Quantitative changes of Planktolyngbya brevicellularis, Limnothrix redekei and Aphanizomenon gracile in the annual cycle vs. physicochemical water parameters in the urban Lake Jeziorak Mały. Oceanological and Hydrobiological Studies 2006, Vol. 35, No. 1, pp I. BERMAN-FRANK, A. QUIGG, Z.V. FINKEL, A.J. IR- WIN, L. HARAMATY: Nitrogen-fixation strategies and Fe requirements in cyanobacteria. Limnology and Oceanography 2007, Vol. 52, No. 5, pp A.B. EL-SAYED, M.M. EL FOULY, S.M. GHAZY, N.A. EL SEMARY, M.A. HASSOUB: Some growth metabolites of two cyanobacteria species as affected by mineral nutrition. Nature and Science 2010, Vol. 8, No. 12, pp L. BURCHARDT, B. PAWLIK-SKOWROŃSKA: Bluegreen algal blooms interspecific competition and environmental threat. Wiadomości Biologiczne 2005, vol. 49, nr 1 2, ss E. ZĘBEK: Seasonal changes in net phytoplankton in two lakes with differing morphometry and trophic status (northeast Poland). Archives of Polish Fisheries 2009, Vol. 17, pp E. ZĘBEK: Ochrona strefy brzegowej śródmiejskiego jeziora Jeziorak Mały na tle obowiązujących regulacji prawnych. Prawo i Środowisko 2005, vol. 44, nr 4, ss Zebek, E., Szwejkowska, M. Influence Evaluation of Pretreated Storm Water on Analysis of Cyanobacteria Numbers in Jeziorak Maly Urban Lake at Various Precipitation Rates. Ochrona Srodowiska 2014, Vol. 36, No. 1, pp Abstract: The studies were conducted after installation of lamella separators clarifying storm water flowing into Jeziorak Maly urban lake in Ilawa. Differences were analyzed between cyanobacteria numbers and physico-chemical parameters of the lake water at separator outlets and in the pelagic zone as a function of precipitation rates. Statistically significant differences between cyanobacteria numbers and physico-chemical parameters of the lake water were demonstrated, indicating significant influence of storm water on cyanobacteria development conditions, especially in the littoral zone. Lowered water temperature and increased chloride concentration were factors limiting the algae growth. That conclusion was supported by more than twice as low cyanobacteria number at the separator outlets as in the pelagial. Additionally, it was found that an increase in the cyanobacteria number was accompanied by an increase in precipitation rate up to the level of about 90 mm. Possibly, this could be related to nutrient inflow from the catchment area. Precipitation above 100 mm was extreme developmental conditions for cyanobacteria under which a sudden decrease in their numbers occurred. Keywords: Water quality, cyanobacteria, precipitation, lamella separator, nutrients.
Katedra Inżynierii Ochrony Wód Wydział Nauk o Środowisku. Uwarunkowania rekultywacji Jeziora Wolsztyńskiego
Katedra Inżynierii Ochrony Wód Wydział Nauk o Środowisku Uwarunkowania rekultywacji Jeziora Wolsztyńskiego Plan batymetryczny Jeziora Wolsztyńskiego Zlewnia Jeziora Wolsztyńskiego powierzchnia 193,5 km
zasolenie Potoku Służewieckiego i Jez. Wilanowskiego
Wpływ stosowania chemicznych środków w odladzających na zasolenie Potoku Służewieckiego S i Jez. Wilanowskiego Izabela BOJAKOWSKA 1, Dariusz LECH 1, Jadwiga JAROSZYŃSKA SKA 2 Państwowy Instytut Geologiczny
Testowanie nowych rozwiązań technicznych przy rekultywacji Jeziora Parnowskiego
Testowanie nowych rozwiązań technicznych przy rekultywacji Jeziora Parnowskiego Mgr inż. Katarzyna Pikuła 04.11.2011 r. Koszalin Teren badań Powierzchnia: 55,1 ha Objętość: 2395 tys. m 3 Głębokość max.:
Raport z badania terenowego właściwości fizykochemicznych wody w okręgu PZW Opole.
Raport z badania terenowego właściwości fizykochemicznych wody w okręgu PZW Opole. Wykonali studenci Rybactwa II roku UWM w Olsztynie: Julita Jędrzejewska Patryk Szyszka W pierwszej kolejności studenci
OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW PRZEMYSŁOWYCH O DUŻEJ ZAWARTOŚCI OLEJÓW NA ZŁOŻU BIOLOGICZNYM
ścieki przemysłowe, złoże biologiczne Katarzyna RUCKA, Małgorzata BALBIERZ* OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW PRZEMYSŁOWYCH O DUŻEJ ZAWARTOŚCI OLEJÓW NA ZŁOŻU BIOLOGICZNYM Przedstawiono wyniki laboratoryjnych badań
rozporządzenia, dla oczyszczalni ścieków komunalnych o RLM poniżej 2.000.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych
Zagospodarowanie wód opadowych na terenach miejskich w świetle planowanych zmian legislacyjnych. Michał Behnke
Zagospodarowanie wód opadowych na terenach miejskich w świetle planowanych zmian legislacyjnych Michał Behnke 20.01.2017 1 Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne Rozporządzenie Ministra Środowiska
Uwarunkowania prawne obejmujące zagadnienia dotyczące wprowadzania ścieków komunalnych do środowiska
Uwarunkowania prawne obejmujące zagadnienia dotyczące wprowadzania ścieków komunalnych do środowiska Katarzyna Kurowska Ścieki komunalne - definicja Istotnym warunkiem prawidłowej oceny wymagań, jakim
dr inż. Andrzej Jagusiewicz, Lucyna Dygas-Ciołkowska, Dyrektor Departamentu Monitoringu i Informacji o Środowisku Główny Inspektor Ochrony Środowiska
dr inż. Andrzej Jagusiewicz, Lucyna Dygas-Ciołkowska, Dyrektor Departamentu Monitoringu i Informacji o Środowisku Główny Inspektor Ochrony Środowiska Eutrofizacja To proces wzbogacania zbiorników wodnych
Przykładowe działania związane z ochroną jezior
Przykładowe działania związane z ochroną jezior Olsztyn 6 listopada 2013 Dr hab. inż. Julita Dunalska, prof. UWM Katedra Inżynierii Ochrony Wód Wydział Nauk o Środowisku Uniwersytet Warmińsko-Mazurski
Gospodarka w zlewni a jakość wód w zbiorniku
Gospodarka w zlewni a jakość wód w zbiorniku dr inż. Damian Panasiuk, NILU Polska 1 Eutrofizacja wzbogacenie wody biogenami, w szczególności związkami azotu i fosforu, powodującymi przyspieszony wzrost
Badania podstawowych parametrów jeziora Trzesiecko w roku Robert Czerniawski
Badania podstawowych parametrów jeziora Trzesiecko w roku 2018 Robert Czerniawski Powierzchnia 279 ha Maksymalna głębokość 11,8 m Głębokość średnia 5,4 m Długość linii brzegowej 16 km Długość maksymalna
Ocena jakości wód powierzchniowych rzeki transgranicznej Wisznia
VI KONFERENCJA NAUKOWA WODA - ŚRODOWISKO - OBSZARY WIEJSKIE- 2013 Ocena jakości wód powierzchniowych rzeki transgranicznej Wisznia A. Kuźniar, A. Kowalczyk, M. Kostuch Instytut Technologiczno - Przyrodniczy,
Monitoring morskich wód przybrzeżnych i zbiorników wodnych w Gminie Gdańsk w roku 2011
Monitoring morskich wód przybrzeżnych i zbiorników wodnych w Gminie Gdańsk w roku 2011 MORSKIE WODY PRZYBRZEŻNE Monitoring morskich wód przybrzeżnych 2011 r. realizowany był w ramach nadzoru nad jakością
Warszawa, dnia 15 lipca 2019 r. Poz. 1311
Warszawa, dnia 15 lipca 2019 r. Poz. 1311 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI MORSKIEJ I ŻEGLUGI ŚRÓDLĄDOWEJ 1) z dnia 12 lipca 2019 r. w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego
Acta 12 (2) 2012.indd :41:15. Acta Sci. Pol., Formatio Circumiectus 12 (2) 2013,
Acta 1 () 01.indd 93 013-1-1 11:41:15 Acta Sci. Pol., Formatio Circumiectus 1 () 013, 9310 ** Streszczenie. Abstract. Acta 1 () 01.indd 94 013-1-1 11:41:15 94 Acta Sci. Pol. Acta 1 () 01.indd 95 013-1-1
Pracownia Chemicznych Zanieczyszczeń Morza Instytut Oceanologii PAN
Pracownia Chemicznych Zanieczyszczeń Morza Instytut Oceanologii PAN Projekt WAB Wetlands, Algae and Biogas a southern Baltic Sea Eutrophication Counteract Project ( Mokradła(nieużytki), glony i biogaz
Wody powierzchniowe stojące
RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO W 2012 roku Wody powierzchniowe stojące Ekosystemy wodne, a szczególnie jeziora należą do najcenniejszych elementów krajobrazu przyrodniczego Lubelszczyzny.
Całkowity budżet projektu: Koszt kwalifikowany: Udział finansowy KE: Udział finansowy NFOŚiGW:
Całkowity budżet projektu: 1 244 319 Koszt kwalifikowany: 1 11 69 Udział finansowy KE: 489 157 Udział finansowy NFOŚiGW: 451 612 Wkład własny beneficjentów: 33 55 (w tym udział finansowy WFOŚiGW: 1 13
w świetle badań monitoringowych Wolsztyn, wrzesień 2013 r.
Ocena rekultywacji jezior w świetle badań monitoringowych Wolsztyn, wrzesień 2013 r. Zagadnienia: przesłanki decyzji o podjęciu działań rekultywacyjnych, a kryteria wyboru jeziora do badań monitoringowych;
WYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY
WYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY Instrukcja przygotowana w Pracowni Dydaktyki Chemii Zakładu Fizykochemii Roztworów. 1. Zanieczyszczenie wody. Polska nie należy do krajów posiadających znaczne
Oczyszczanie ścieków deszczowych. Inżynieria Środowiska I stopień (I stopień / II stopień) Ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny)
Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Oczyszczanie ścieków deszczowych Nazwa modułu w języku angielskim Stormwater
Oczyszczanie ścieków deszczowych Stormwater treatment
Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2012/2013
Oczyszczanie ścieków deszczowych Stormwater treatment
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2017/2018
Warszawa, dnia 16 grudnia 2014 r. Poz. 1800 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 18 listopada 2014 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 16 grudnia 2014 r. Poz. 1800 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu
Wymagania dla przydomowych oczyszczalni ścieków w aspekcie środowiskowym
Wymagania dla przydomowych oczyszczalni ścieków w aspekcie środowiskowym WARSZAWA, 6 listopad 2015 r. Ministerstwo Środowiska Prawo wodne Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne Art. 43 ust. 1 optymalnym
Ścieki, zanieczyszczenia, jakość wody Klara Ramm Szatkiewicz Dyrektor Departamentu Planowania i Zasobów Wodnych - Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej
Warszawa, 11 kwietnia 2014 r. Ścieki, zanieczyszczenia, jakość wody Klara Ramm Szatkiewicz Dyrektor Departamentu Planowania i Zasobów Wodnych - Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Ustawa z dnia 18 lipca 2001
Pomiary podstawowych parametrów wody w Jeziorze Dominickim, Kanale Boszkowskim i Jeziorze Wielkim z maja 2014 roku.
Pomiary podstawowych parametrów wody w Jeziorze Dominickim, Kanale Boszkowskim i Jeziorze Wielkim z maja 2014 roku. dr Przemysław NOWACKI PROECO Boszkowo, maj 2014 r. Do celów monitoringu podstawowych
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia... 2014 r.
Projekt 19 marca 2014 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia......................... 2014 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód do ziemi oraz w sprawie substancji
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia r.
wersja 4., projekt z dnia 1 VI 2011 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia................... 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r.
Dz.U.2011.258.1549 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych
Rekomendacje organizacyjno-prawne w gospodarce wodami opadowymi i roztopowymi w Polsce. Słupsk 2013r.
Rekomendacje organizacyjno-prawne w gospodarce wodami opadowymi i roztopowymi w Polsce. Słupsk 2013r. mgr inż. Adam Gołębiewski Główny Specjalista ds. technicznych Izby Gospodarczej Wodociągi Polskie Woda
Adam Ludwikowski Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Warszawie Warszawa 13 grudzień 2011r.
Wpływ na środowisko wysokiego stężenia odprowadzanych do rzek substancji oraz zawartości tlenu w wodzie przy obecnej sytuacji hydrologicznej Adam Ludwikowski Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska
Monitoring jezior województwa podlaskiego w 2008 roku
Monitoring jezior województwa podlaskiego w 2008 roku Badania jezior wykonano uwzględniając zalecenia zawarte w projekcie rozporządzenia dotyczącego prowadzenia monitoringu wód powierzchniowych (obecnie
województwa lubuskiego w 2011 roku
Ocena jakości wód powierzchniowych jeziornych województwa lubuskiego w 2011 roku Na obszarze województwa lubuskiego w 2011 roku, w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, zbadano i oceniono ogółem 19
Propozycja działań naprawczych zwiększających potencjał ekologiczny Zbiornika Sulejowskiego
Propozycja działań naprawczych zwiększających potencjał ekologiczny Zbiornika Sulejowskiego Dr Aleksandra Ziemińska-Stolarska Politechnika Łódzka Wydział Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska Smardzewice,
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA. z dnia 23 grudnia 2002 r.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. (Dz. U. z dnia 31 grudnia 2002 r.)
ANEKS 5 Ocena poprawności analiz próbek wody
ANEKS 5 Ocena poprawności analiz próbek wody Bilans jonów Zasady ogólne Kontroli jakości danych dokonuje się wykonując bilans jonów. Bilans jonów jest podstawowym testem poprawności wyników analiz chemicznych
Ładunek zanieczyszczeń odprowadzonych do Zatoki Gdańskiej, za pośrednictwem cieków i kolektorów ścieków, z terenu Gminy Gdańsk w roku 2011
Zleceniodawca: Gmina Miasta Gdańsk - Wydział Środowiska Wykonawca: Gdański Uniwersytet Medyczny Międzywydziałowy Instytut Medycyny Morskiej i Tropikalnej - Zakład Ochrony Środowiska i Higieny Transportu
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r.
Dziennik Ustaw Nr 258 15110 Poz. 1549 1549 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych
STAN CZYSTOŚCI WÓD JEZIORA GŁĘBOCZEK W 2004 ROKU
1 STAN CZYSTOŚCI WÓD JEZIORA GŁĘBOCZEK W 2004 ROKU W 2004 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy przeprowadził na zlecenie Urzędu Miasta w Tucholi kontrolę jakości wody jeziora Głęboczek,
VI. MONITORING CHEMIZMU OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH I DEPOZYCJI ZANIECZYSZCZEŃ DO PODŁOŻA
VI. MONITORING CHEMIZMU OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH I DEPOZYCJI ZANIECZYSZCZEŃ DO PODŁOŻA Monitoring of rainfall chemistry and of the deposition of pollutants to the ground Przygotowano w oparciu o zlecone
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1
Warunki, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu do wód lub do ziemi, oraz substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego. Dz.U.2014.1800 z dnia 2014.12.16 Status: Akt obowiązujący Wersja od: 16
OFERTA POMIARY CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH NA STANOWISKACH PRACY ANALIZA WÓD I ŚCIEKÓW
NA WYKONYWANIE BADAŃ OFERTA POMIARY CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH NA STANOWISKACH PRACY ANALIZA WÓD I ŚCIEKÓW EMISJI IMISJI Osoby do kontaktu: mgr Agnieszka Miśko tel. (091) 317-41-05 tel. kom. 519-501-625 agnieszka.misko@grupaazoty.com
Rekultywacja obszarów wodnych w regionie za pomocą innowacyjnej technologii REZONATORA WODNEGO EOS 2000
Rekultywacja obszarów wodnych w regionie za pomocą innowacyjnej technologii REZONATORA WODNEGO EOS 2000 Rezonator Wodny EOS 2000 przywraca w naturalny sposób ekologiczną równowagę zbiorników wodnych bez
Activity of total alkaline phosphatase in water of the Barlinek lake of
Available online at www.ilcpa.pl International Letters of Chemistry, Physics and Astronomy 3 (2012) 80-85 ISSN 2299-3843 Activity of total alkaline phosphatase in water of the Barlinek lake of 2009 2012
Aspekty prawne i techniczne gospodarki wodami deszczowymi
Aspekty prawne i techniczne gospodarki wodami deszczowymi Główny Instytut Górnictwa tel.: 32 259 24 61 email: plabaj@gig.eu Patronat honorowy: Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska
DELEGATURA W PRZEMYŚLU
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W RZESZOWIE DELEGATURA W PRZEMYŚLU OCENA JAKOŚCI WÓD RZEK GRANICZNYCH ZA 2009 ROK Opracowała: mgr inż.danuta Satkowska Przemyśl, marzec 2010r. OCENA JAKOŚCI WÓD
Próba oceny oddziaływania zanieczyszczeń z terytorium miasta ElblĄg na jakość wody rzeki ElblĄg
Roman Cieśliński Próba oceny oddziaływania zanieczyszczeń z terytorium miasta ElblĄg na jakość wody rzeki ElblĄg Wstęp W warunkach zróżnicowanego rozwoju gospodarczego państwa, zasoby wód powierzchniowych
Wprowadzenie. Małgorzata KLENIEWSKA. nawet już przy stosunkowo niewielkim stężeniu tego gazu w powietrzu atmosferycznym.
Małgorzata KLENIEWSKA Katedra Inżynierii Wodnej i Rekultywacji Środowiska SGGW Zakład Meteorologii i Klimatologii Department of Hydraulic Engineering and Environmental Restoration WAU Division of Meteorology
Czy rekultywacja zdegradowanych jezior jest możliwa?
Czy rekultywacja zdegradowanych jezior jest możliwa? Czyste Jeziora Pomorza bogactwem województwa pomorskiego szanse i zagrożenia Gdańsk 18.04.2013 Dr hab. inż. Julita Dunalska, prof. UWM Katedra Inżynierii
Zleceniodawca: Eco Life System Sp. z o. o., ul. Królewiecka 5 lok. 3, 11-700 Mrągowo
UNIWERSYTET PRZYRODNICZY WE WROCŁAWIU INSTYTUT INŻYNIERII ŚRODOWISKA Sprawozdanie z wykonania monitoringu jakości wody i osadów dennych w zbiorniku wodnym w miejscowości Modła - gmina Jerzmanowa, przed
Ankieta dotycząca gospodarki wodno-ściekowej w 2006 r.
... Data wypełnienia ankiety Ankieta dotycząca gospodarki wodno-ściekowej w 2006 r. Nazwa zakładu: Adres: Gmina: Powiat: REGON: Branża (wg EKD): Gospodarka wodna w roku 2006 r. I. Pobór wody z ujęć własnych:
BADANIA PODATNOŚCI ŚCIEKÓW Z ZAKŁADU CUKIERNICZEGO NA OCZYSZCZANIE METODĄ OSADU CZYNNEGO
oczyszczanie, ścieki przemysłowe, przemysł cukierniczy Katarzyna RUCKA, Piotr BALBIERZ, Michał MAŃCZAK** BADANIA PODATNOŚCI ŚCIEKÓW Z ZAKŁADU CUKIERNICZEGO NA OCZYSZCZANIE METODĄ OSADU CZYNNEGO Przedstawiono
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r.
Dziennik Ustaw Nr 258 15110 Poz. 1549 1549 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych
Reakcja głębokiego jeziora o ograniczonej dynamice wód na różne metody rekultywacji i zmiany zachodzące w zlewni
Reakcja głębokiego jeziora o ograniczonej dynamice wód na różne metody rekultywacji i zmiany zachodzące w zlewni Dr hab. inż. Renata Tandyrak Katedra Inżynierii Ochrony Wód Uniwersytet Warmińsko Mazurski
Ostateczna postać długotrwałych zmian w określonych warunkach klimatyczno-geologicznych to:
WYDZIAŁ: GEOLOGII, GEOFIZYKI I OCHRONY ŚRODOWISKA KIERUNEK STUDIÓW: OCHRONA ŚRODOWISKA RODZAJ STUDIÓW: STACJONARNE I STOPNIA ROK AKADEMICKI 2014/2015 WYKAZ PRZEDMIOTÓW EGZAMINACYJNYCH: I. Ekologia II.
Zgłoszenie. Instalacji przydomowej biologicznej oczyszczalni ścieków ze studnią chłonną WZÓR 730-082-204
Zgłoszenie Instalacji przydomowej biologicznej oczyszczalni ścieków ze studnią chłonną INWESTOR ADRES ZAMIESZKANIA ADRES INWESTYCJI DATA WNIOSKU Wykaz NORM oczyszczalni Gama Plastic EN-PN 12566-1 Spis
Nazwa: Zbiornik Włocławek
Nazwa: Zbiornik Włocławek Dorzecze: Wisła Region wodny: Środkowa Wisła Typ zbiornika: reolimniczny Czas zatrzymania wody: ok. 5 dni Długość zbiornika: 41 km Powierzchnia zbiornika: 59,2 km² Powierzchnia
Zlecający: Allcon Budownictwo spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A. z siedzibą w Gdyni, ul. Łużycka 6
SPZP "CORRPOL" Sp z o.o. 8-718 Gdańsk, ul. Elbląska 133A Laboratorium Badań Korozyjnych i Środowiskowych Zlecający: Allcon Budownictwo spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A. z siedzibą w Gdyni,
WODY OPADOWE JAKO NATURALNY ZASÓB WODNY. Dr hab. inż. Jadwiga Królikowska, prof. PK
WODY OPADOWE JAKO NATURALNY ZASÓB WODNY Dr hab. inż. Jadwiga Królikowska, prof. PK Wody opadowe są z ekonomicznego i przyrodniczego punktu widzenia zasobem naturalnym, tj. zasobem zaliczanym do bogactw
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1044
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1044 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 11 Data wydania: 6 lipca 2018 r. Nazwa i adres EKO-KOMPLEKS
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1188
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1188 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 5, Data wydania: 19 maja 2014 r. Nazwa i adres AB 1188,,WODOCIĄGI
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1044
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1044 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 9 Data wydania: 20 marca 2017 r. Nazwa i adres EKO-KOMPLEKS
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1245
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1245 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 10 Data wydania: 14 marca 2018 r. Nazwa i adres AB 1245 ZAKŁADY
ZMIANY WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW JAKOŚCI WODY RZEKI PROSNY PRZEPŁYWAJĄCEJ PRZEZ ZBIORNIK PSURÓW
Proceedings of ECOpole Vol. 4, No. 2 2010 Mirosław WIATKOWSKI 1 ZMIANY WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW JAKOŚCI WODY RZEKI PROSNY PRZEPŁYWAJĄCEJ PRZEZ ZBIORNIK PSURÓW CHANGES OF SELECTED INDICATORS ON WATER QUALITY
Dominika Jezierska. Łódź, dn r.
Badania i ocena jakości środowiska morskiego Bałtyku rozporządzenie MŚ z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać morskie wody wewnętrzne i wody przybrzeżne będące środowiskiem
Wykaz badań prowadzonych przez laboratorium - woda
1 Temperatura 0 50 0 C (pomiar bezpośredni) 2 Chlor wolny 0,03 2,00 mg/l 0,02 2,00 mg/l 3 Mętność 0,10-1000 NTU (metoda nefelometryczna) 4 Barwa 5-70 mg/l Pt (metoda wizualna) 5 Zapach (metoda organoleptyczna)
13. Funkcjonalność miasta w aspekcie skutecznego oczyszczania ścieków na przykładzie miasta Krakowa
13. Funkcjonalność miasta w aspekcie skutecznego oczyszczania ścieków na przykładzie miasta Krakowa 13.1. Wprowadzenie Miasto jest specyficznym produktem społecznego wytwarzania przestrzeni zgodnie z ludzkimi
Wody powierzchniowe stojące
Wody powierzchniowe stojące Stan czystości wód powierzchniowych stojących Badania monitoringowe wód powierzchniowych stojących mają dostarczyć wiedzy o stanie ekologicznym i chemicznym jezior, niezbędnej
420 420 420 420 P33001400 720-1020 721-1020 745-1045 746-1045 P33001401 720-1985 721-1985 745-1855 746-1855 P33001402
Lipumax P-B model podstawowy Polietylenowy separator tłuszczu do zabudowy w gruncie zgodnie z PN-EN 1825 2 i 3 stopień rozbudowy z automatycznym opróżnianiem i oczyszczaniem separatora pokrywa przeciwzapachowa
Załącznik nr 2. Autoreferat. dr inż. Elżbieta Małgorzata Zębek
1 Załącznik nr 2 Autoreferat dr inż. Elżbieta Małgorzata Zębek Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Wydział Prawa i Administracji Katedra Kryminalistyki i Medycyny Sądowej Laboratorium Prawnej Ochrony Środowiska
STORMWATER 2018, Gdańsk
STORMWATER 2018, Gdańsk Rozwój indywidualnych systemów retencyjnych i ich wpływ na funkcjonowanie kanalizacji ogólnospławnej Maciej Mrowiec Wody opadowe w obszarach zurbanizowanych Oddziaływanie jakościowe
Łukasz K. Tomasz M. Ochrona Wód
Łukasz K. Tomasz M. Ochrona Wód Ogólne charakterystyka wód naturalnych Woda występująca w przyrodzie stanowi wodny roztwór substancji nieorganicznych i organicznych, jak również zawiera koloidy i zawiesiny.
Definicja i wzór wyliczenia efektów ekologicznych związanych z gospodarką ściekową. [na podstawie wytycznych NFOŚiGW]
Definicja i wzór wyliczenia efektów ekologicznych związanych z gospodarką ściekową 2015 [na podstawie wytycznych NFOŚiGW] Spis efektów Liczba dodatkowych osób korzystających z ulepszonego oczyszczania
KLASYFIKACJA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH W 2004 ROKU
KLASYFIKACJA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH W 2004 ROKU Badania wód podziemnych w sieci krajowej prowadzi od 1991 roku Państwowy Instytut Geologiczny. Badania obejmują wody podziemne różnych użytkowych poziomów
Zrównoważona rekultywacja - czyli ekologiczne podejście do rekultywacji jezior
Zrównoważona rekultywacja - czyli ekologiczne podejście do rekultywacji jezior prof. dr hab. Ryszard Gołdyn Zakład Ochrony Wód, Wydział Biologii Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu RevitaLife 2018
Inwestycje a ochrona jezior w Województwie Pomorskim
Inwestycje a ochrona jezior w Województwie Pomorskim Ramowa Dyrektywa Wodna Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23.10.2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania z dziedzinie
Ekologia. Biogeochemia: globalne obiegi pierwiastków. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii
Ekologia Biogeochemia: globalne obiegi pierwiastków Ryszard Laskowski www.cyfronet.edu.pl/~uxlaskow 1/35 Biogeochemia Lata 1940. Hutchinson i współpracownicy. Biogeochemia bada drogi przepływu pierwiastków
Ocena pracy oczyszczalni ścieków w Bielsku-Białej w latach An evaluation of sewage treatment plant in Bielsko-Biała in the years
Ocena pracy oczyszczalni ścieków w Bielsku-Białej w latach 2008-2012 An evaluation of sewage treatment plant in Bielsko-Biała in the years 2008-2012 dr inż. Stanisław Lach (1) (1) AGH Akademia Górniczo-Hutnicza
Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 3 OZNACZANIE CHLORKÓW METODĄ SPEKTROFOTOMETRYCZNĄ Z TIOCYJANIANEM RTĘCI(II)
Na p Na ocząt ą e t k
Program Ochrony Jezior Polski Północnej prezentacja nowego programu Krzysztof Mączkowski Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu Na początek Woda jest jednym z komponentów
Ocena możliwości wpływu zasilania zewnętrznego na stężenie biogenów w wodzie Jeziora Strzeszyńskiego
Inżynieria i Ochrona Środowiska 2016, 19(1), 5-14 p-issn 1505-3695 Engineering and Protection of Environment e-issn 2391-7253 http://is.pcz.pl/124/index/czasopismo_inzynieria_i_ochrona_rodowiska.html DOI:
ANALIZA EFEKTYWNOŚCI USUWANIA ZANIECZYSZCZEŃ ZE ŚCIEKÓW W OCZYSZCZALNI W WOLI DALSZEJ K/ŁAŃCUTA
Polish Journal for Sustainable Development Tom 19 rok 215 * JUSTYNA KOC-JURCZYK, ŁUKASZ JURCZYK Uniwersytet Rzeszowski, Wydział Biologiczno-Rolniczy Katedra Biologicznych Podstaw Rolnictwa i Edukacji Środowiskowej
POLITECHNIKA WROCŁAWSKA INSTYTUT TECHNOLOGII NIEORGANICZNEJ I NAWOZÓW MINERALNYCH. Ćwiczenie nr 6. Adam Pawełczyk
POLITECHNIKA WROCŁAWSKA INSTYTUT TECHNOLOGII NIEORGANICZNEJ I NAWOZÓW MINERALNYCH Ćwiczenie nr 6 Adam Pawełczyk Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych USUWANIE SUBSTANCJI POŻYWKOWYCH ZE ŚCIEKÓW PRZEMYSŁOWYCH
MIEJSKIE KONKURSY PRZEDMIOTOWE PRZYRODA ROK SZKOLNY 2008/2009 EDYCJA IV. Woda w przyrodzie
MIEJKIE KOKURY PRZEDMIOTOWE PRZYROD ROK ZKOLY 28/29 EDYCJ IV Woda w przyrodzie. Uważnie przeczytaj pytania i zastanów się nad odpowiedzią 2. taraj się pisać czytelnie 3. Masz 6 minut na odpowiedzi, wykorzystaj
Suwałki dnia, r.
Suwałki dnia, 06.08.2018 r. W nawiązaniu do Komunikatu nr 1 przedstawiamy szczegółową informację o działaniach podjętych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku, Delegaturę w Suwałkach
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS KSZTAŁTOWANIE SIĘ WIELKOŚCI OPADÓW NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA MIEJSKIEGO KRAKOWSKIEGO
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOGRAPHICA PHYSICA 3, 1998 Elżbieta Cebulak KSZTAŁTOWANIE SIĘ WIELKOŚCI OPADÓW NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA MIEJSKIEGO KRAKOWSKIEGO THE PRECIPITATION ON THE AREA OF CRACOW
WYSTĘPOWANIE SUBSTANCJI ROPOPOCHODNYCH W ŚCIEKACH DESZCZOWYCH POCHODZĄCYCH Z WYBRANYCH ZLEWNI ZURBANIZOWANYCH
substancje ropopochodne, indeks oleju mineralnego, ścieki deszczowe Ewa BADOWSKA* WYSTĘPOWANIE SUBSTANCJI ROPOPOCHODNYCH W ŚCIEKACH DESZCZOWYCH POCHODZĄCYCH Z WYBRANYCH ZLEWNI ZURBANIZOWANYCH W treści
BADANIA TOKSYCZNOŚCI ZANIECZYSZCZEŃ ORGANIZMÓW WODNYCH (PN -90/C-04610/01;03;05)
BADANIA TOKSYCZNOŚCI ZANIECZYSZCZEŃ ORGANIZMÓW WODNYCH (PN -90/C-04610/01;03;05) Magdalena Retkiewicz 26.03.2014 ZANIECZYSZCZENIA WÓD Zanieczyszczenie wód niekorzystne zmiany właściwości fizycznych, chemicznych
Aspekty prawne i techniczne gospodarki wodami deszczowymi
Aspekty prawne i techniczne gospodarki wodami deszczowymi Patronat honorowy: mgr inż. Paweł Łabaj Główny Instytut Górnictwa tel.: 32 259 24 61 email: plabaj@gig.eu Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu
Ekologia. biogeochemia. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii
biogeochemia Ryszard Laskowski 1 Biogeochemia Lata 1940. Hutchinson i współpracownicy. Biogeochemia bada drogi przepływu pierwiastków chemicznych pomiędzy poszczególnymi składnikami ekosystemu oraz wymiany
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Charakterystyka ścieków deszczowych
Charakterystyka ścieków deszczowych O jakości ścieków deszczowych decydują trzy podstawowe parametry o dużej zmienności: opad atmosferyczny charakter zlewni sieć kanalizacyjna Faza opadów deszczowych powoduje
Zielona Infrastruktura
PANEL I Zielona Infrastruktura Ekohydrologiczna rekultywacja zbiorników rekreacyjnych Arturówek (Łódź) jako modelowe podejście do rekultywacji zbiorników miejskich Katedra Ekologii Stosowanej, Wydział
Rozporządzenie nr 4/2014 Dyrektora RZGW w Krakowie w sprawie warunków korzystania z wód regionu wodnego Górnej Wisły. Założenia, wymagania, problemy
Rozporządzenie nr 4/2014 Dyrektora RZGW w Krakowie w sprawie warunków korzystania z wód regionu wodnego Górnej Wisły. Założenia, wymagania, problemy dr inż. Rafał Kokoszka Wydział Planowania w Gospodarce
Materiał i metody. Trójmiasta. Jest to średniej wielkości, płytki. Posiada on bardzo dużą zlewnie, w której przeważają tereny rolnicze i zabudowa
Streszczenie Badaniami objęto jezioro Tuchomskie znajdujące się niedaleko Trójmiasta. W celu wyznaczenia kondycji fitoplanktonu zbadano zawartość chlorofilu-a oraz wykonano analizy mikroskopowe zebranego
Jakość wody w stawach enklawy leśnej włączonej do Arboretum Akademii Rolniczej we Wrocławiu
EDYTA KRUTYSZ, TOMASZ HUS, TOMASZ KOWALCZYK, KRZYSZTOF PULIKOWSKI Jakość wody w stawach enklawy leśnej włączonej do Arboretum Akademii Rolniczej we Wrocławiu Związki organiczne i składniki biogenne znajdują
Intensywność procesów. troficznym jezior mazurskich
Zakład Ekologii Mikroorganizmów, Uniwersytet Warszawski ul. Miecznikowa 1, 02-096 Warszawa E-mail: microb.ecol@biol.uw.edu.pl Intensywność procesów mikrobiologicznych w gradiencie troficznym jezior mazurskich