INSTYTUCJE I ORGANY UNII

Transkrypt

1 Prof. Anna Wyrozumska Katedra Europejskiego Prawa Konstytucyjnego UŁ Jean Monnet Chair of European Constitutional Law INSTYTUCJE I ORGANY UNII Artykuł 13 TUE instytucjami Unii są: - Parlament Europejski, - Rada Europejska, - Rada, - Komisja Europejska (zwana dalej Komisją ), - Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, - Europejski Bank Centralny, - Trybunał Obrachunkowy. Organy doradcze Komitet Ekonomiczno-Społeczny Komitet Regionów 1

2 RADA EUROPEJSKA Artykuł 15 TUE FUNKCJE 1. Rada Europejska nadaje Unii impulsy niezbędne do jej rozwoju i określa ogólne kierunki i priorytety polityczne. Rada Europejska nie pełni funkcji ustawodawczej. SKŁAD 2. W skład Rady Europejskiej wchodzą szefowie państw lub rządów Państw Członkowskich, jak również jej przewodniczący oraz przewodniczący Komisji. W jej pracach uczestniczy wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. 3. Rada Europejska zbiera się dwa razy w ciągu półrocza, zwoływana przez jej przewodniczącego. Jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie Rady Europejskiej mogą podjąć decyzję, aby każdemu z nich towarzyszył minister, a w przypadku przewodniczącego Komisji członek Komisji. Jeżeli sytuacja tego wymaga, przewodniczący zwołuje nadzwyczajne posiedzenie Rady Europejskiej. DECYZJE 4. O ile Traktaty nie stanowią inaczej, Rada Europejska podejmuje decyzje w drodze konsensusu. 2

3 Artykuł 235 TFUE 1. W przypadku głosowania każdy członek Rady Europejskiej może otrzymać pełnomocnictwo tylko od jednego z pozostałych członków. Artykuł 16 ustęp 4 Traktatu o Unii Europejskiej i artykuł 238 ustęp 2 niniejszego Traktatu mają zastosowanie do Rady Europejskiej, gdy stanowi ona większością kwalifikowaną. Gdy Rada Europejska wypowiada się w drodze głosowania, jej przewodniczący oraz przewodniczący Komisji nie biorą udziału w głosowaniu. Wstrzymanie się od głosu przez członków obecnych lub reprezentowanych nie stanowi przeszkody w przyjęciu uchwały Rady Europejskiej wymagającej jednomyślności. 2. Przewodniczący Parlamentu Europejskiego może zostać zaproszony przez Radę Europejską w celu jego wysłuchania. 3. Rada Europejska stanowi zwykłą większością w kwestiach proceduralnych oraz w sprawie przyjęcia swojego regulaminu wewnętrznego. 4. Radę Europejską wspomaga Sekretariat Generalny Rady. Artykuł 236 Rada Europejska przyjmuje większością kwalifikowaną: a) decyzję ustanawiającą wykaz składów Rady innych niż Rady do Spraw Ogólnych i Rady do Spraw Zagranicznych, zgodnie z artykułem 16 ustęp 6 Traktatu o Unii Europejskiej; b) decyzję dotyczącą prezydencji składów Rady, z wyjątkiem Rady do Spraw Zagranicznych, zgodnie z artykułem 16 ustęp 9 Traktatu o Unii Europejskiej. 3

4 PRZEWODNICZĄCY RADY EUROPEJSKIEJ Artykuł 15 TUE ust. 5 i 6 WYBÓR (ust. 5) Rada Europejska wybiera swojego przewodniczącego większością kwalifikowaną na okres dwóch i pół roku; mandat przewodniczącego jest jednokrotnie odnawialny. W przypadku przeszkody lub poważnego uchybienia Rada Europejska może pozbawić przewodniczącego mandatu zgodnie z tą samą procedurą. KOMPETENCJE (ust. 6) a) przewodniczy Radzie Europejskiej i prowadzi jej prace; b) zapewnia przygotowanie i ciągłość prac Rady Europejskiej, we współpracy z przewodniczącym Komisji i na podstawie prac Rady do Spraw Ogólnych; c) wspomaga osiąganie spójności i konsensusu w Radzie Europejskiej; d) przedstawia Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie z każdego posiedzenia Rady Europejskiej. Przewodniczący Rady Europejskiej zapewnia na swoim poziomie oraz w zakresie swojej właściwości reprezentację Unii na zewnątrz w sprawach dotyczących wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, bez uszczerbku dla uprawnień wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Przewodniczący Rady Europejskiej nie może sprawować krajowej funkcji publicznej. 4

5 PARLAMENT EUROPEJSKI reprezentuje 500 mln obywateli UE Artykuł 14 ust. 2 TUE SKŁAD/ ZMIANY TZW. PROTOKÓŁ HISZPAŃSKI/ W skład Parlamentu Europejskiego wchodzą przedstawiciele obywateli Unii. Poprzednio "przedstawicieli społeczeństw narodów państw czł. Wspólnoty" Ich liczba nie przekracza siedmiuset pięćdziesięciu, nie licząc przewodniczącego. Reprezentacja obywateli ma charakter degresywnie proporcjonalny, z minimalnym progiem sześciu członków na Państwo Członkowskie. Żadnemu Państwu Członkowskiemu nie można przyznać więcej niż dziewięćdziesiąt sześć miejsc. Rada Europejska przyjmuje jednomyślnie, z inicjatywy Parlamentu Europejskiego i po uzyskaniu jego zgody, decyzję określającą skład Parlamentu Europejskiego, z poszanowaniem zasad, o których mowa w akapicie pierwszym. Od 2009 r. razem 736 PL 50, TL 51 Obecny zapis, tj , jest wynikiem ustępstwa na rzecz Włoch zob. deklarację nr 4 do TL Dodatkowe miejsce w Parlamencie Europejskim zostanie przyznane Włochom. Kadencja , od po 2014 = 751 5

6 WYBORY/ art. 14 TUE cd 3. Członkowie Parlamentu Europejskiego są wybierani na pięcioletnią kadencję w powszechnych wyborach bezpośrednich, w głosowaniu wolnym i tajnym. AKTY REGULUJĄCE: TUE, TFUE Akt dotyczący wyborów przedstawicieli do Zgromadzenia w powszechnych wyborach bezpośrednich, dołączony do decyzji Rady 76/787/ zmieniony Decyzją Rady 2002/772 Dyrektywa Rady 93/109 Regulamin PE Decyzja PE 2005/684 w Polsce - ustawa ordynacja wyborcza z 2004 r. ustawa Kodeks wyborczy 2011 Decyzja Rady 2002/772/WE z r. i r. wybory powszechne, wolne, tajne wybór typu ordynacji wyborczej należy do kompetencji państw członkowskich pod warunkiem, że nie narusza zasady reprezentacji proporcjonalnej głosowanie proporcjonalne, z pewną możliwością swobody/ próg wyborczy dopuszczalny (w Polsce 5%), głosowanie na listy preferencyjne dopuszczalne niepołączalność funkcji w innych instytucjach i organach UE i parlamentach krajowych limity czasowe, ale terminy zgodne z tradycją państw cz ł./ np. Wlk. B. głosowanie w czwartek. 6

7 Artykuł 223 ust. 1 TFUE Parlament Europejski opracowuje projekt w celu ustanowienia przepisów niezbędnych do umożliwienia wybrania swoich członków w powszechnych wyborach bezpośrednich zgodnie z jednolitą procedurą we wszystkich Państwach Członkowskich lub zgodnie z zasadami wspólnymi dla wszystkich Państw Członkowskich. Rada, stanowiąc jednomyślnie zgodnie ze specjalną procedurą ustawodawczą i po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, który stanowi większością głosów wchodzących w jego skład członków, ustanawia niezbędne przepisy. Przepisy te wchodzą w życie po ich zatwierdzeniu przez Państwa Członkowskie, zgodnie z ich odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi. PRAWO KRAJOWE C-145/04 Hiszpania przeciwko UK w Giblartarze prawo do głosowania mają obywatele państw trzecich C-300/04 M. G. Eman i O. B. Sevinger obywatele Hol. na Arubie i Antylach (terytorium N.) nie mają prawa wyborczego, obywatele zamieszkali na terytorium państw trzecich mają 7

8 FUNKCJE art. 14 ust. 1 TUE 1. Parlament Europejski pełni, wspólnie z Radą, funkcje ustawodawczą i budżetową. Pełni funkcje kontroli politycznej i konsultacyjne zgodnie z warunkami przewidzianymi w Traktatach. Wybiera przewodniczącego Komisji. Czy PE ma inicjatywę prawodawczą? Artykuł 223 ust. 2 TFUE Parlament Europejski, stanowiąc w drodze rozporządzeń z własnej inicjatywy zgodnie ze specjalną procedurą ustawodawczą, po zasięgnięciu opinii Komisji i za zgodą Rady, określa status i ogólne warunki pełnienia funkcji przez jego członków. Wszelkie przepisy lub warunki dotyczące opodatkowania obecnych lub byłych członków wymagają jednomyślności Rady. Artykuł 228 TFUE 4. Parlament Europejski, stanowiąc w drodze rozporządzeń z własnej inicjatywy zgodnie ze specjalną procedurą ustawodawczą, po zasięgnięciu opinii Komisji i za zgodą Rady, określa status i ogólne warunki pełnienia funkcji Rzecznika Praw Obywatelskich. Artykuł 225 TFUE Parlament Europejski może, stanowiąc większością głosów wchodzących w jego skład członków, żądać od Komisji przedłożenia wszelkich właściwych propozycji w kwestiach, co do których uważa on, że akt Unii jest niezbędny w celu wykonania Traktatów. Jeżeli Komisja nie przedłoży wniosku, zawiadamia o tym Parlament Europejski, podając uzasadnienie. 8

9 Jakiego typu kompetencje? Artykuł 227 Wszyscy obywatele Unii, jak również wszystkie osoby fizyczne lub prawne mające miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę w Państwie Członkowskim, mają prawo kierowania, indywidualnie lub wspólnie z innymi obywatelami lub osobami, petycji do Parlamentu Europejskiego w sprawach objętych zakresem działalności Unii, które dotyczą ich bezpośrednio. Artykuł 228 TFUE 1. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich, wybierany przez Parlament Europejski, jest uprawniony do przyjmowania od każdego obywatela Unii lub każdej osoby fizycznej bądź prawnej mającej miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę w Państwie Członkowskim skarg, które dotyczą przypadków niewłaściwego administrowania w działaniach instytucji, organów lub jednostek organizacyjnych Unii, z wyłączeniem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wykonującego swoje funkcje sądowe. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich bada te skargi i sporządza sprawozdanie na ich temat. Zgodnie ze swoimi zadaniami Rzecznik Praw Obywatelskich przeprowadza dochodzenia, które uważa za uzasadnione, bądź z inicjatywy własnej, bądź na podstawie skarg przedstawionych mu bezpośrednio lub za pośrednictwem członka Parlamentu Europejskiego, chyba że podnoszone fakty są lub były przedmiotem postępowania sądowego. Gdy Rzecznik Praw Obywatelskich stwierdzi przypadek niewłaściwego administrowania, przekazuje sprawę do danej instytucji, organu lub jednostki organizacyjnej, która ma trzy miesiące, aby poinformować go o swoim stanowisku. Następnie Rzecznik Praw Obywatelskich przesyła sprawozdanie Parlamentowi Europejskiemu i danej instytucji, organowi lub jednostce organizacyjnej. Osoba, która złożyła skargę, jest informowana o wyniku dochodzenia. 9

10 Artykuł 230 TFUE Komisja może uczestniczyć we wszystkich posiedzeniach, a na swój wniosek musi być wysłuchana. Komisja odpowiada ustnie lub pisemnie na pytania skierowane do niej przez Parlament Europejski lub jego członków. Rada Europejska i Rada są wysłuchiwane przez Parlament Europejski na warunkach przewidzianych w regulaminach wewnętrznych Rady Europejskiej i Rady. Artykuł 233 TFUE Parlament Europejski na posiedzeniu jawnym rozpatruje ogólne sprawozdanie roczne przedstawione mu przez Komisję. Artykuł 234 Jeżeli do Parlamentu Europejskiego wpłynie wniosek o wotum nieufności dla Komisji ze względu na jej działalność, może on głosować w sprawie tego wniosku najwcześniej trzy dni po jego złożeniu i wyłącznie w głosowaniu jawnym. Jeżeli wniosek o wotum nieufności zostanie przyjęty większością dwóch trzecich oddanych głosów, reprezentującą większość członków Parlamentu Europejskiego, członkowie Komisji kolegialnie rezygnują ze swoich funkcji, a wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa rezygnuje z pełnienia funkcji w ramach Komisji. Nadal pełnią oni swoje funkcje i prowadzą sprawy bieżące do czasu zastąpienia ich zgodnie z artykułem 17 Traktatu o Unii Europejskiej. W takim przypadku mandat członków Komisji mianowanych na ich miejsce wygasa z dniem, w którym wygasłby mandat członków Komisji zobowiązanych do kolegialnej rezygnacji z pełnienia funkcji. 10

11 PODSUMOWANIE = NAJWAŻNIEJSZE UPRAWNIENIA PE 1. prawodawcze procedura współdecydowania/ zwykła procedura ustawodawcza TL prawo inicjatywy ustawodawczej wyj./ prawo inicjatywy politycznej 2. budżetowe uchwala wspólnie z Radą/ specjalna procedura ustawodawcza udziela Komisji absolutorium z wykonania budżetu 3. kontrolne wobec Komisji: prawo do pytań pisemnych i ustnych dyskusja nad rocznym sprawozdaniem wotum nieufności dla Komisji wobec Rady: Deklaracja Stuttgarcka 1983 r. wobec Rady Europejskiej obowiązek składania sprawozdań Powołuje Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich sprawozdania Petycje jednostek do PE Tymczasowa komisja śledcza/ po raz pierwszy choroba wściekłych krów co doprowadziło do utworzenia Europejskiego Biura ds. Weterynarii, upadek spółki Equitable Life Assurance Society Skargi do TSUE na nieważność aktu, bezczynność instytucji 11

12 ORGANIZACJA PE Artykuł 14 ust. 4 TUE Parlament Europejski wybiera spośród swoich członków przewodniczącego i prezydium. przewodniczący, 14 wice na 2,5 roku komisje Sekretariat Generalny sesja roczna, w drugi wtorek marca/sesja nadzwyczajna grupy polityczne/ frakcje obecnie 7 grup / min. 25 posłów z ¼ PCz Przynależność polskich partii do frakcji w PE Frakcja Ideologia Partie Europejska Partia Ludowa chrześcijańska demokracja PO, PSL Partia Europejskich Socjalistów socjaldemokracja SLD, UP, SDPL Porozumienie Liberałów i Demokratów na rzecz Europy liberalizm PD, SD Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy konserwatyzm PiS, PJN Unia na rzecz Europy Narodów (nieistniejąca) Europa ojczyzn dawniej PiS, NP, Stronnictwo " Samoobrona RP Zieloni - Wolny Sojusz Europejski zieloni i regionaliści - Zjednoczona Lewica Europejska - Nordycka Zielona Lewica socjalizm i komunizm - Niepodległość i Demokracja (nieistniejąca) eurosceptycyzm Liga Polskich Rodzin, Prawica Rzeczypospolitej Europa Wolności i Demokracji eurosceptycyzm SP 12

13 GŁOSOWANIE W PE Artykuł 231 Z zastrzeżeniem odmiennych postanowień Traktatów, Parlament Europejski stanowi większością oddanych głosów. Regulamin wewnętrzny określa kworum. 13

14 RADA/ RADA MINISTRÓW/ RADA UNII reprezentuje 27 rządów PCz Artykuł 16 TUE FUNKCJE 1. Rada pełni, wspólnie z Parlamentem Europejskim, funkcje ustawodawczą i budżetową. Pełni funkcje określania polityki i koordynacji zgodnie z warunkami przewidzianymi w Traktatach. SKŁAD 2. W skład Rady wchodzi jeden przedstawiciel szczebla ministerialnego z każdego Państwa Członkowskiego, upoważniony do zaciągania zobowiązań w imieniu rządu Państwa Członkowskiego, które reprezentuje, oraz do wykonywania prawa głosu. ( ) FORMACJE 6. Rada zbiera się na posiedzenia w różnych składach, których wykaz przyjmowany jest zgodnie z artykułem 236 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Rada do Spraw Ogólnych zapewnia spójność prac różnych składów Rady. Przygotowuje posiedzenia Rady Europejskiej i zapewnia ich ciągłość, w powiązaniu z przewodniczącym Rady Europejskiej i Komisją. Rada do Spraw Zagranicznych opracowuje działania zewnętrzne Unii na podstawie strategicznych kierunków określonych przez Radę Europejską oraz zapewnia spójność działań Unii. Decyzja Rady 2009/878/UE z 1 grudnia

15 COREPER 7. Za przygotowanie prac Rady odpowiada Komitet Stałych Przedstawicieli Rządów Państw Członkowskich. COREPER II stali przedstawiciele państw czł. przy WE/UE / sprawy polityczne COREPER I zastępcy /m.in. jednolity rynek, procedura współdecydowania/ koncyliacja rolnictwo Specjalny Komitet ds. Rolnictwa polityka handlowa Komitet Artykułu 133 EUW Komitet Gospodarczy i Finansowy oraz Komitet Polityki Gospodarczej zatrudnienie Komitet ds. Zatrudnienia badania CREST (Komitet ds. Badań Naukowych i Technicznych WPZiB Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa oraz Komitet ds. Wojskowych III filar Komitet Artykułu 36 Grupy Robocze (Working Parties) ok specjaliści krajowi 15

16 JAWNOŚĆ 8. Posiedzenia Rady są jawne, kiedy Rada obraduje i głosuje nad projektem aktu ustawodawczego. W tym celu każde posiedzenie Rady składa się z dwóch części, poświęconych odpowiednio: obradom nad aktami ustawodawczymi Unii i działaniom o charakterze nieustawodawczym. PREZYDENCJA 9. Prezydencję składów Rady, z wyjątkiem Rady do Spraw Zagranicznych, sprawują na zasadzie równej rotacji przedstawiciele Państw Członkowskich w Radzie, na warunkach określonych zgodnie z artykułem 236 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. DECYZJA RADY EUROPEJSKIEJ 2009/881/UE w sprawie sprawowania prezydencji Rady grupy trzech państw przez 18 miesięcy + decyzja wykonawcza Rady = Polska (2011) wraz z Danią i Cyprem (2012) Irlandia/Litwa/Grecja 16

17 GŁOSOWANIE Artykuł 16 TUE 3. O ile Traktaty nie stanowią inaczej, Rada stanowi większością kwalifikowaną. 4. Od 1 listopada 2014 roku większość kwalifikowaną stanowi co najmniej 55% członków Rady, jednak nie mniej niż piętnastu z nich, reprezentujących Państwa Członkowskie, których łączna liczba ludności stanowi co najmniej 65% ludności Unii. Mniejszość blokująca musi obejmować co najmniej czterech członków Rady, w przeciwnym razie uznaje się, że większość kwalifikowana została osiągnięta. Inne zasady dotyczące głosowania większością kwalifikowaną określone są w artykule 238 ustęp 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. 5. Postanowienia przejściowe dotyczące definicji większości kwalifikowanej, które obowiązują do 31 października 2014 roku, jak również postanowienia, które będą obowiązywać między 1 listopada 2014 roku a 31 marca 2017 roku, określone są w Protokole w sprawie postanowień przejściowych. 17

18 GŁOSOWANIE QMV W RADZIE DO 2014 /2017 System głosów ważonych/ liczba ludności z modyfikacją na rzecz państw małych układ polityczny Zasadą podziału głosów było uprzywilejowanie państw mniejszych i średnich względem państw dużych/ gdyby przyjęto ścisłą proporcję do liczby ludności państwa małe nie liczyłyby się Np. Dokument nr 6 z r. zasady dla WE sześciu państw: w odniesieniu do blokowania decyzji siła każdego państwa dużego (Niemcy, Francja, Włochy) powinna być równa koalicji wszystkich państw Beneluksu; każde duże państwo powinno mieć możliwość blokowania decyzji w koalicji z państwem średnim (Belgia lub Holandia) koalicja państwa dużego z Luksemburgiem nie powinna być wystarczająca do blokowania jakiejkolwiek decyzji. Państwa Beneluksu zgodziły się w zamian za zasadę wyłączności inicjatywy prawodawczej Komisji 18

19 KOMPROMIS LUKSEMBURSKI (konkluzje nadzwyczajnego posiedzenia Rady r.) 1. Jeśli w przypadku decyzji, które mogą być podjęte większością głosów na wniosek Komisji, wchodzą w grę bardzo ważne interesy jednego lub kilku partnerów, członkowie Rady będą się starać, w rozsądnym terminie, osiągnąć rozwiązania, które mogłyby zostać zaakceptowane przez wszystkich członków Rady z poszanowaniem ich wzajemnych interesów i interesów Wspólnoty, zgodnie z art. 2 Traktatu. 2. Co się tyczy poprzedniego ustępu, delegacja francuska podnosi, że gdy chodzi o bardzo ważne interesy, dyskusja powinna trwać do momentu osiągnięcia jednomyślności. 3. Sześć delegacji stwierdza, że rozbieżność utrzymuje się aż do całkowitego zakończenia postępowania pojednawczego. 4. Sześć delegacji stwierdza jednakże, że ta rozbieżność nie przeszkadza podjęciu prac przez Wspólnotę, zgodnie z normalną procedurą. Z czasem złagodzenia: jednomyślność istnieje - nawet gdy 1 z członków - za, pozostali wstrzymują się lub są nieobecni jeśli j. nie może być osiągnięta - głosowanie większościowe weto tylko w przypadkach uzasadnionych, ponad wszelką wątpliwość pozostałych... partnerów, tylko wtedy, gdy żywotne interesy państwa członka WE wchodzą w grę 19

20 KOMPROMIS Z JANINY Decyzja Rady z 29 marca 1994 r./ zmieniona r. (87 62 = 25) Mniejszość blokująca wynosiła 26 głosów przeciw Jeśli członkowie Rady reprezentujący od 23 do 25 głosów wykażą chęć sprzeciwienia się przyjęciu decyzji przez Radę większością kwalifikowaną, głosowanie zostaje odroczone na okres, podczas którego Rada ma uczynić wszystko, co leży w jej mocy, by zapewnić kwalifikowaną większość 65 głosów. Co z kompromisem z Janiny i luksemburskim po wejściu w życie TN? Odpowiedź Rady na zapytanie posła PE z r. kompromis z Janiny nie będzie miał zastosowania kompromis luksemburski zachowa swój obecny status 20

21 Traktat nicejski z 2001 r. system obowiązujący do 31 października 2014 / fakultatywnie do 31 marca 2017!! 1/ głosy ważone = 345 2/ 73,4 % = 255 (72,27% przy 25 członkach UE).oddanych przez większość jej członków gdy projekt pochodzi od K..w innych przypadkach 2/3 członków/ od 1 listopada % + 65 % ludności / art. 238 TFUE 3/ 62% całkowitej liczby ludności / każde PCz może sprawdzić Od 1 listopada marca 2017 r. w przypadku decyzji przyjmowanej QMV każdy z członków R/ RE będzie mógł wystąpić z wnioskiem, aby decyzja została przyjęta zgodnie z systemem nicejskim Uwagi: Belgia 12, Bułgaria 10, Republika Czeska 12, Dania 7, Niemcy 29, Estonia 4, Grecja 12, Hiszpania 27, Francja 29, Irlandia 7, Włochy 29, Cypr 4, Łotwa 4, Litwa 7, Luksemburg 4, Węgry 12, Malta 3, Niderlandy 13, Austria 10, Polska 27, Portugalia 12, Rumunia 14, Słowenia 4, Słowacja 7, Finlandia 7, Szwecja 10, Zjednoczone Królestwo 29 Nicejski podział głosów oznacza: podwojenie, a w przypadku państw dużych potrojenie, nominalnej wartości głosów każdego z państw zmiana atrybucji głosów na korzyść państw dużych sankcjonuje demograficzny potencjał Niemiec, bez różnicowania w liczbie głosów między N a innymi państwami dużymi 21

22 Traktat konstytucyjny projekt / art. 24 / od 1 listopada 2009 r. większość państw (nie ma głosów ważonych) reprezentujących 3/5 ( 60 %) ludności/ ułatwia tworzenie większości i utrudnia osiąganie mniejszości blokującej. Potem na skutek nacisków Polski Traktat konstytucyjny z r. => 55% członków Rady = co najmniej 15 państw + 65 % ludności/ mniejszość blokująca min. 4. Od 1 listopada 2014 r. art. 16 TUE, art. 238 nowy system głosy 55% członków Rady = co najmniej 15 państw + 65 % ludności mniejszość blokująca ponad 35% ludności / min. 4 państwa Art. 238 TFUE pewne zmiany od 1 listopada 2014 gdy akt przyjmowany nie na wniosek Komisji 22

23 Zmodyfikowany kompromis z Joaniny /mniejszość blokująca/ decyzja Rady, o kt mowa w deklaracji nr 7 1 listopad 2014 do 31 marca 2017 jeżeli członkowie Rady reprezentujący: co najmniej ¾ ludności, lub co najmniej ¾ liczby PCz [od 1 kwietnia 2017 r. odpowiednio 55%] niezbędnej do utworzenia mniejszości blokującej zgłaszają swój sprzeciw wobec przyjęcia aktu prawnego przez Radę większością kwalifikowaną, kwestia ta trafia pod obrady Rady. Podczas tych obrad Rada czyni wszystko, co leży w granicach jej uprawnień aby, w rozsądnym terminie i bez uszczerbku dla wiążących terminów określonych przez prawo Unii, osiągnąć zadowalające rozwiązanie wątpliwości podniesionych przez członków Rady, o których mowa w art. 1. (art. 2 decyzji) Traktat lizboński regulacja dot. głosowania w Radzie zawarta jest w kilku aktach: art. 16 TUE, art. 238 TFUE Protokół (nr 36), Protokół nr 9, Deklaracja nr 7 Decyzja Rady dot. mniejszości blokującej od 1 listopada

24 KOMISJA EUROPEJSKA reprezentuje interes Unii/ organ kolegialny/ najbardziej federalny FUNKCJE Artykuł 17 TUE 1. Komisja wspiera ogólny interes Unii i podejmuje w tym celu odpowiednie inicjatywy. Czuwa ona nad stosowaniem Traktatów i środków przyjmowanych przez instytucje na ich podstawie. Nadzoruje stosowanie prawa Unii pod kontrolą Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Wykonuje budżet i zarządza programami. Pełni funkcje koordynacyjne, wykonawcze i zarządzające, zgodnie z warunkami przewidzianymi w Traktatach. Z wyjątkiem wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz innych przypadków przewidzianych w Traktatach, zapewnia reprezentację Unii na zewnątrz. Podejmuje inicjatywy w zakresie rocznego i wieloletniego programowania Unii w celu osiągnięcia porozumień międzyinstytucjonalnych. INICJATYWA USTAWODAWCZA 2. O ile Traktaty nie stanowią inaczej, akty ustawodawcze Unii mogą zostać przyjęte wyłącznie na wniosek Komisji. Pozostałe akty są przyjmowane na wniosek Komisji, jeżeli Traktaty tak stanowią. 24

25 SKŁAD KE Artykuł 17 TUE 4. W skład Komisji mianowanej między datą wejścia w życie Traktatu z Lizbony a 31 października 2014 roku wchodzi jeden obywatel każdego Państwa Członkowskiego, przy czym skład ten obejmuje jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, który jest jednym z wiceprzewodniczących Komisji. 5. Od 1 listopada 2014 roku Komisja składa się z takiej liczby członków, w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, która odpowiada dwóm trzecim liczby Państw Członkowskich, chyba że Rada Europejska, stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby. Członkowie Komisji są wybierani spośród obywateli Państw Członkowskich na podstawie systemu bezwzględnie równej rotacji pomiędzy Państwami Członkowskimi, który pozwala odzwierciedlić różnorodność demograficzną i geograficzną wszystkich Państw Członkowskich. System ten jest ustanawiany jednomyślnie przez Radę Europejską zgodnie z artykułem 244 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Konkluzje prezydencji RADA EUROPEJSKA W BRUKSELI CZERWCA 2009 R. Po uważnym przeanalizowaniu obaw narodu irlandzkiego przedstawionych przez premiera tego kraju Rada Europejska na posiedzeniu w dniach grudnia 2008 r. uzgodniła, że jeżeli traktat z Lizbony wejdzie w życie, podjęta zostanie zgodnie z niezbędnymi procedurami prawnymi decyzja o pozostawieniu w składzie Komisji jednego obywatela z każdego państwa członkowskiego. 25

26 WYBÓR KE RE QMV kandydat na przewodniczącego PE wybiera przewodniczącego Rada + przewodniczący lista pozostałych członków PE zatwierdza kolegialnie listę RE mianuje Komisję = QMV Artykuł 17 TUE 7. Uwzględniając wybory do Parlamentu Europejskiego i po przeprowadzeniu stosownych konsultacji, Rada Europejska, stanowiąc większością kwalifikowaną, przedstawia Parlamentowi Europejskiemu kandydata na funkcję przewodniczącego Komisji. Kandydat ten jest wybierany przez Parlament Europejski większością głosów członków wchodzących w jego skład. Jeżeli nie uzyska on większości, Rada Europejska, stanowiąc większością kwalifikowaną, przedstawia, w terminie miesiąca, nowego kandydata, który jest wybierany przez Parlament Europejski zgodnie z tą samą procedurą. Rada, za wspólnym porozumieniem z wybranym przewodniczącym, przyjmuje listę pozostałych osób, które proponuje mianować członkami Komisji. Są oni wybierani na podstawie sugestii zgłaszanych przez Państwa Członkowskie, zgodnie z kryteriami przewidzianymi w ustępie 3 akapit drugi i w ustępie 5 akapit drugi. Przewodniczący, wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa i pozostali członkowie Komisji podlegają kolegialnie zatwierdzeniu w drodze głosowania przez Parlament Europejski. Na podstawie takiego zatwierdzenia Rada Europejska mianuje Komisję, stanowiąc większością kwalifikowaną. 26

27 CZŁONKOWIE KOMISJI Artykuł 17 TUE 3. Kadencja Komisji wynosi pięć lat. Członkowie Komisji są wybierani ze względu na swe ogólne kwalifikacje i zaangażowanie w sprawy europejskie spośród osób, których niezależność jest niekwestionowana. NIEZALEŻNOŚĆ ZABEZPIECZENIA Komisja jest całkowicie niezależna w wykonywaniu swoich zadań. Bez uszczerbku dla artykułu 18 ustęp 2, członkowie Komisji nie zwracają się o instrukcje ani ich nie przyjmują od żadnego rządu, instytucji, organu lub jednostki organizacyjnej. Powstrzymują się oni od podejmowania wszelkich działań niezgodnych z charakterem ich funkcji lub wykonywaniem ich zadań. (...) Artykuł 245 TFUE (dawny artykuł 213 TWE) Członkowie Komisji powstrzymują się od wszelkich czynności niezgodnych z charakterem ich funkcji. Państwa Członkowskie szanują ich niezależność i nie dążą do wywierania na nich wpływu przy wykonywaniu przez nich zadań. Członkowie Komisji nie mogą, podczas pełnienia swych funkcji, wykonywać żadnej innej zarobkowej lub niezarobkowej działalności zawodowej. Obejmując swoje stanowiska, uroczyście zobowiązują się szanować, w trakcie pełnienia funkcji i po ich zakończeniu, zobowiązania z nich wynikające, zwłaszcza obowiązki uczciwości i roztropności przy obejmowaniu pewnych stanowisk lub przyjmowaniu pewnych korzyści po zakończeniu funkcji. W przypadku naruszenia tych zobowiązań przez członka Komisji Trybunał Sprawiedliwości, na wniosek Rady stanowiącej zwykłą większością lub Komisji, może orzec, stosownie do okoliczności, o jego dymisji, zgodnie z artykułem 247, lub o pozbawieniu go prawa do emerytury lub innych podobnych korzyści. 27

28 Artykuł 247 TFUE Jeśli członek Komisji nie spełnia już warunków koniecznych do wykonywania swych funkcji lub dopuścił się poważnego uchybienia, Trybunał Sprawiedliwości może go zdymisjonować, na wniosek Rady stanowiącej zwykłą większością lub Komisji. C-432/04 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Édith Cresson członkowie Komisji winni wypełniać zobowiązania wynikające z ich funkcji. Pojęcie to nie zostało w żaden sposób ograniczone, należy zatem interpretować je w ten sposób, iż obejmuje, poza zobowiązaniem do uczciwości i roztropności, wymienionym wprost w tym artykule, całość obowiązków wynikających z funkcji członka Komisji, wśród których znajduje się zobowiązanie do działania w sposób w pełni niezależny w interesie ogólnym Wspólnoty oraz przestrzegania jak najbardziej rygorystycznych norm postępowania. Członkowie Komisji winni więc zawsze przedkładać ogólny interes Wspólnoty nie tylko nad interesy narodowe, lecz także osobiste. Postępowanie członków Komisji winno być bez zarzutu, niemniej jednak za naruszenie zobowiązań w rozumieniu art. 213 ust. 2 WE może być dopiero uznane naruszenie o istotnej wadze. É. Cresson, doprowadzając do zatrudnienia bliskiego znajomego, R. Berthelota, jako zewnętrznego pracownika naukowego, który nie miał wykonywać odpowiadających temu stanowisku obowiązków, a to w celu umożliwienia mu wykonywania pracy w charakterze osobistego doradcy w jej gabinecie politycznym, mimo że gabinet ten miał już kompletną obsadę, a R. Berthelot przekroczył dopuszczalny na takim stanowisku wiek... 28

29 PRZEWODNICZĄCY KOMISJI Artykuł 17 TUE 6. Przewodniczący Komisji: a) określa wytyczne, w ramach których Komisja wykonuje swoje zadania; b) decyduje o wewnętrznej organizacji Komisji tak, aby zapewnić spójność, skuteczność i kolegialność jej działania; c) mianuje wiceprzewodniczących, innych niż wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, spośród członków Komisji./ Do TL mianował wice/ ale za zgodą K. ( ) Członek Komisji składa rezygnację, jeżeli przewodniczący tego zażąda. /Do TL mógł zażądać rezygnacji komisarza/ ale za zgodą K. Wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa składa rezygnację, zgodnie z procedurą przewidzianą w artykule 18 ustęp 1, jeżeli przewodniczący tego zażąda. 29

30 ODWOŁANIE KOMISJI Artykuł 17 TUE 8. Komisja ponosi kolegialnie odpowiedzialność przed Parlamentem Europejskim. Zgodnie z artykułem 234 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Parlament Europejski może uchwalić wotum nieufności w stosunku do Komisji. W przypadku uchwalenia wotum nieufności członkowie Komisji kolegialnie rezygnują ze swoich funkcji, a wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa rezygnuje z funkcji pełnionych w ramach Komisji. W jakich przypadkach następuje: dymisja członka KE dymisja KE? 30

31 WYSOKI PRZEDSTAWICIEL UNII do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa/ Artykuł 18 TUE Prowadzi politykę zagraniczną UE oraz realizuje ją działając z upoważnienia Rady Poprzednio te zadania dwie osoby: Wysoki Przedstawiciel do Spraw WPZiB oraz komisarz do spraw stosunków zewnętrznych Wybiera i odwołuje go RE / QMV za zgodą przewodniczącego Komisji Przewodniczy Radzie do Spraw Zagranicznych / do TL był Sekretarzem Generalnym Rady [Czy jest 28-ym członkiem Rady? Czy reprezentuje swoje państwo w R? Czy jest Komisarzem? ] Jest jednym z wiceprzewodniczących Komisji/ odpowiada za obowiązki w dziedzinie stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań zewnętrznych UE Wysoki Przedstawiciel Rada Europejska - Rada - Komisja uczestniczy - przewodniczy - komisarz/wiceprzewodniczący Jakie instytucje i organy reprezentują UE na zewnątrz? W jakim zakresie? Czy może to prowadzić do konfliktów? 31

32 Artykuł 27 ust. 3 TUE W wykonywaniu swojego mandatu, wysoki przedstawiciel jest wspomagany przez Europejską Służbę Działań Zewnętrznych. Służba ta współpracuje ze służbami dyplomatycznymi Państw Członkowskich i składa się z urzędników właściwych służb Sekretariatu Generalnego Rady i Komisji, jak również z personelu delegowanego przez krajowe służby dyplomatyczne. Organizację i zasady funkcjonowania Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych określa decyzja Rady. Rada stanowi na wniosek wysokiego przedstawiciela po konsultacji z Parlamentem Europejskim i po uzyskaniu zgody Komisji. 32

33 TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ Artykuł 19 TUE FUNKCJE 1. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej obejmuje Trybunał Sprawiedliwości, Sąd i sądy wyspecjalizowane (Sąd ds. Służby Publicznej UE 2005). Zapewnia on poszanowanie prawa w wykładni i stosowaniu Traktatów. PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE ustanawiają środki zaskarżenia niezbędne do zapewnienia skutecznej ochrony sądowej w dziedzinach objętych prawem Unii. SKŁAD 2. W skład Trybunału Sprawiedliwości wchodzi jeden sędzia z każdego Państwa Członkowskiego. Trybunał Sprawiedliwości jest wspomagany przez rzeczników generalnych. W skład Sądu wchodzi co najmniej jeden sędzia z każdego Państwa Członkowskiego. NIEZALEŻNOŚĆ/ KWALIFIKACJE/ KADENCJA Artykuł 19 TUE ust. 2 Sędziowie i rzecznicy generalni Trybunału Sprawiedliwości oraz sędziowie Sądu są wybierani spośród osób o niekwestionowanej niezależności, spełniających warunki określone w artykułach 253 i 254 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Są oni mianowani za wspólnym porozumieniem przez rządy Państw Członkowskich na okres sześciu lat. Ustępujący sędziowie i rzecznicy generalni mogą być ponownie mianowani. 33

34 JURYSDYKCJA SPORNA I NIESPORNA 3. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzeka zgodnie z Traktatami: a) w zakresie skarg wniesionych przez Państwa Członkowskie, instytucje lub osoby fizyczne lub prawne; b) w trybie prejudycjalnym, na wniosek sądów Państw Członkowskich, w sprawie wykładni prawa Unii lub ważności aktów przyjętych przez instytucje; c) w innych sprawach przewidzianych w Traktatach. Zasada efektywności effet utile = konieczność osiągnięcia zakładanego rezultatu w odpowiedni sposób reguła interpretacyjna, która nakazuje Trybunałowi nadanie normom prawnym takiej treści, która pozwoli na optymalne osiągnięcie wyznaczonych przez prawo celów 34

35 EUROPEJSKI BANK CENTRALNY Artykuł 282 TFUE FUNKCJE 1. Europejski Bank Centralny i krajowe banki centralne stanowią Europejski System Banków Centralnych (ESBC). Europejski Bank Centralny i krajowe banki centralne Państw Członkowskich, których walutą jest euro, tworzące Eurosystem, prowadzą politykę pieniężną Unii. (...) 35

36 TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY Artykuł 287 (dawny artykuł 248 TWE) 1. Trybunał Obrachunkowy kontroluje rachunki wszystkich dochodów i wydatków Unii. Kontroluje również rachunki wszystkich dochodów i wydatków wszystkich organów lub jednostek organizacyjnych utworzonych przez Unię, w zakresie, w jakim akt założycielski nie wyklucza takiej kontroli. Trybunał Obrachunkowy przedkłada Parlamentowi Europejskiemu i Radzie poświadczenie wiarygodności rachunków, jak również legalności i prawidłowości operacji leżących u ich podstaw, które jest publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Poświadczenie to może zostać uzupełnione przez szczegółowe oceny każdego z głównych obszarów działalności Unii. (...) 3. Kontrola dotyczy dokumentów, a w razie potrzeby przeprowadzana jest na miejscu w innych instytucjach Unii, w pomieszczeniach każdego organu lub jednostki organizacyjnej zarządzających dochodami i wydatkami w imieniu Unii oraz w Państwach Członkowskich, w tym w pomieszczeniach każdej osoby fizycznej lub prawnej otrzymującej płatności z budżetu. (...) (...) Przyjmuje on swoje sprawozdania roczne, sprawozdania specjalne lub opinie (...). 36

37 ORGANY DORADCZE UNII Komitet Ekonomiczno-Społeczny przedstawiciele organizacji pracodawców, pracowników inni przedstawiciele podmiotów reprezentujących społeczeństwo obywatelskie, w szczególności z dziedzin społeczno-ekonomicznej, obywatelskiej, zawodowej i kultury Komitet Regionów przedstawiciele społeczności regionalnych i lokalnych: posiadający mandat wyborczy społeczności regionalnej lub lokalnej albo odpowiedzialni politycznie przed wybranym zgromadzeniem KOMITET EKONOMICZNO-SPOŁECZNY/ KOMITET REGIONÓW Organy doradcze PE, R, KE Max. 350 osób/ 5 lat/ wybiera Rada (ale różne procedury) Niezależni w wykonywaniu swoich funkcji, w ogólnym interesie Unii Opinie dla R, PE, KE: o Obligatoryjne o Fakultatywne o Z własnej inicjatywy 37

38 EUROPEJSKI BANK INWESTYCYJNY Artykuł 309 FUNKCJE Zadaniem Europejskiego Banku Inwestycyjnego jest przyczynianie się, poprzez odwołanie się do rynku kapitałowego i zasobów własnych, do zrównoważonego i stałego rozwoju rynku wewnętrznego w interesie Unii. W tym celu Bank, nie dążąc do osiągania zysków, udziela pożyczek i gwarancji, które sprzyjają finansowaniu poniższych projektów we wszystkich sektorach gospodarki: a) projektów zmierzających do rozwoju regionów mniej rozwiniętych; b) projektów modernizacji lub przekształcania przedsiębiorstw lub tworzenia nowych dziedzin działalności, wynikających z ustanowienia lub funkcjonowania rynku wewnętrznego, które z uwagi na swoje rozmiary lub charakter nie mogą być całkowicie sfinansowane z różnych środków dostępnych w poszczególnych Państwach Członkowskich; c) projektów stanowiących przedmiot wspólnego zainteresowania kilku Państw Członkowskich, które z uwagi na swoje rozmiary lub charakter nie mogą być całkowicie sfinansowane z różnych środków dostępnych w poszczególnych Państwach Członkowskich. Wykonując swoje zadania, Bank ułatwia finansowanie programów inwestycyjnych w powiązaniu z pomocą funduszy strukturalnych i innych instrumentów finansowych Unii. 38