NOWA PERSPEKTYWA FINANSOWA EUROPA Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu

Transkrypt

1 POWIATOWE URZĘDY PRACY, OŚRODKI POMOCY SPOŁECZNEJ ORAZ INNE PODMIOTY DZIAŁAJĄCE NA RZECZ OSÓB ZAGROŻONYCH WYKLUCZENIEM SPOŁECZNYM W PERSPEKTYWIE FINANSOWEJ listopada 2014 r.

2 NOWA PERSPEKTYWA FINANSOWA EUROPA 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu

3 PRIORYTETY STRATEGII EUROPA 2020 rozwój inteligentny: rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji rozwój zrównoważony: wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu: wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną

4 ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006

5 CELE TEMATYCZNE: 1) wzmacnianie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji; 2) zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości TIK; 3) wzmacnianie konkurencyjności MŚP, sektora rolnego (w odniesieniu do EFRROW) oraz sektora rybołówstwa i akwakultury (w odniesieniu do EFMR); 4) wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach; >>

6 5) promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem; 6) zachowanie i ochrona środowiska naturalnego oraz wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami; 7) promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszej infrastruktury sieciowej; >>

7 8) promowanie trwałego i wysokiej jakości zatrudnienia oraz wsparcie mobilności pracowników; 9) promowanie włączenia społecznego, walka z ubóstwem i wszelką dyskryminacją; 10) inwestowanie w kształcenie, szkolenie oraz szkolenie zawodowe na rzecz zdobywania umiejętności i uczenia się przez całe życie; 11) wzmacnianie zdolności instytucjonalnych instytucji publicznych i zainteresowanych stron oraz sprawności administracji publicznej.

8 ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1304/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1081/2006

9 EUROPEJSKI FUDUSZ SPOŁECZNY wspiera: W ramach celu tematycznego promowanie trwałego i wysokiej jakości zatrudnienia oraz wsparcie mobilności pracowników (CT 8): (i) dostęp do zatrudnienia dla osób poszukujących pracy i osób biernych zawodowo, w tym długotrwale bezrobotnych oraz oddalonych od rynku pracy, także poprzez lokalne inicjatywy na rzecz zatrudnienia oraz wspieranie mobilności pracowników; >>

10 (ii) trwałą integrację na rynku pracy ludzi młodych, w szczególności tych, którzy nie pracują, nie kształcą się ani nie szkolą, w tym ludzi młodych zagrożonych wykluczeniem społecznym i ludzi młodych wywodzących się ze środowisk marginalizowanych, także poprzez wdrażanie gwarancji dla młodzieży; (iii) pracę na własny rachunek, przedsiębiorczość i tworzenie przedsiębiorstw, w tym innowacyjnych mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw; >>

11 (iv) równość mężczyzn i kobiet we wszystkich dziedzinach, w tym dostęp do zatrudnienia, rozwój kariery, godzenie życia zawodowego i prywatnego oraz promowanie równości wynagrodzeń za taką samą pracę; (v) przystosowanie pracowników, przedsiębiorstw i przedsiębiorców do zmian; (vi) aktywne i zdrowe starzenie się; >>

12 (vii) modernizację instytucji działających na rynku pracy, takich jak publiczne i prywatne służby zatrudnienia, oraz lepsze dostosowanie do potrzeb rynku pracy, w tym poprzez przedsięwzięcia służące zwiększaniu ponadnarodowej mobilności pracowników, oraz systemy mobilności oraz lepszej współpracy instytucji i właściwych zainteresowanych podmiotów;

13 W ramach celu tematycznego promowanie włączenia społecznego, walka z ubóstwem i wszelką dyskryminacją (CT 9): (i) aktywne włączenie, w tym z myślą o promowaniu równych szans oraz aktywnego uczestnictwa i zwiększaniu szans na zatrudnienie; (ii) integrację społeczno-gospodarczą społeczności marginalizowanych, takich jak Romowie; (iii) zwalczanie wszelkich form dyskryminacji oraz promowanie równych szans; >>

14 (iv) ułatwianie dostępu do przystępnych cenowo, trwałych oraz wysokiej jakości usług, w tym opieki zdrowotnej i usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym; (v) wspieranie przedsiębiorczości społecznej i integracji zawodowej w przedsiębiorstwach społecznych oraz ekonomii społecznej i solidarnej w celu ułatwiania dostępu do zatrudnienia; (vi) strategie rozwoju lokalnego kierowane przez społeczność; >>

15 W ramach celu tematycznego inwestowanie w kształcenie, szkolenie oraz szkolenie zawodowe na rzecz zdobywania umiejętności i uczenia się przez całe życie (CT 10): (i) ograniczenie i zapobieganie przedwczesnemu kończeniu nauki szkolnej oraz zapewnianie równego dostępu do dobrej jakości wczesnej edukacji elementarnej oraz kształcenia podstawowego, gimnazjalnego i ponadgimnazjalnego, z uwzględnieniem formalnych, nieformalnych i pozaformalnych ścieżek kształcenia umożliwiających ponowne podjęcie kształcenia i szkolenia; >>

16 (ii) poprawę jakości, skuteczności i dostępności szkolnictwa wyższego oraz kształcenia na poziomie równoważnym w celu zwiększenia udziału i poziomu osiągnięć, zwłaszcza w przypadku grup w niekorzystnej sytuacji; >>

17 (iii) wyrównywanie dostępu do uczenia się przez całe życie o charakterze formalnym, nieformalnym i pozaformalnym wszystkich grup wiekowych, poszerzanie wiedzy, podnoszenie umiejętności i kompetencji siły roboczej oraz promowanie elastycznych ścieżek kształcenia, w tym poprzez doradztwo zawodowe i potwierdzanie nabytych kompetencji; >>

18 (iv) lepsze dostosowanie systemów kształcenia i szkolenia do potrzeb rynku pracy, ułatwianie przechodzenia z etapu kształcenia do etapu zatrudnienia oraz wzmacnianie systemów kształcenia i szkolenia zawodowego i ich jakości, w tym poprzez mechanizmy prognozowania umiejętności, dostosowania programów nauczania oraz tworzenia i rozwoju systemów uczenia się poprzez praktyczną naukę zawodu realizowaną w ścisłej współpracy z pracodawcami; >>

19 W ramach celu tematycznego wzmacnianie zdolności instytucjonalnych instytucji publicznych i zainteresowanych stron oraz sprawności administracji publicznej (CT 11): (i) inwestycje w zdolności instytucjonalne i w sprawność administracji publicznej oraz efektywność usług publicznych na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym w celu przeprowadzenia reform, z uwzględnieniem lepszego stanowienia prawa i dobrego rządzenia. >>

20 (ii) budowanie potencjału wszystkich zainteresowanych podmiotów kształtujących politykę w zakresie kształcenia, uczenia się przez całe życie, szkolenia i zatrudnienia oraz polityki społecznej, w tym poprzez pakty sektorowe i terytorialne na rzecz wdrażania reform na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym.

21 UMOWA PARTNERSTWA 23 maja 2014 r. Komisja Europejska zatwierdziła Umowę Partnerstwa - najważniejszy dokument określający strategię inwestowania nowej puli środków europejskich w naszym kraju. Polska jest jednym z pierwszych krajów UE, który zakończył negocjacje Umowy Partnerstwa.

22 PO WIEDZA EDUKACJA ROZWÓJ OŚ I OSOBY MŁODE NA RYNKU PRACY PRIORYTET INWESTYCYJNY 8.6 (PI 8ii) Trwała integracja na rynku pracy ludzi młodych, w szczególności tych, którzy nie pracują, nie kształcą się ani nie szkolą, w tym ludzi młodych zagrożonych wykluczeniem społecznym i ludzi młodych wywodzących się ze środowisk marginalizowanych, także poprzez wdrażanie gwarancji dla młodzieży.

23 OPIS PRZEDSIĘWZIĘĆ PLANOWANYCH DO REALIZACJI W RAMACH PI 8.6 (PI 8ii) - Indywidualizacja wsparcia dla osób młodych uwzględniająca treningi aktywnego poszukiwania pracy, personalne zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego, diagnozę wiedzy, umiejętności oraz potencjału uczestników, opracowanie indywidualnych planów działania. >>

24 - Udzielanie Gwarancji dla młodzieży poprzez wykorzystanie instrumentów rynku pracy, które umożliwiają młodzieży zdobycie lub uzupełnienie kwalifikacji oraz doświadczenia zawodowego, w tym m.in.: staże, szkolenia, przygotowanie zawodowe, dofinansowanie studiów podyplomowych, dofinansowanie kosztów egzaminów oraz kosztów uzyskania licencji, pożyczka szkoleniowa, stypendium na kontynuowanie nauki, bony szkoleniowe, stażowe i zatrudnieniowe >>

25 - Działania niestandardowe, stanowiące wsparcie suplementarne dla procesu aktywizacji zawodowej, w tym np. granty na zagospodarowanie w przypadku podjęcia zatrudnienia poza miejscem zamieszkania. - Wsparcie partnerstw i realizacji przez nie działań na rzecz poprawy sytuacji osób młodych na rynku pracy. - Udzielanie pożyczek na rozpoczęcie działalności gospodarczej.

26 POTENCJALNYMI BENEFICJENTAMI W PI 8.6 (PI 8ii) BĘDĄ: - Bank Gospodarstwa Krajowego, - Powiatowe Urzędy Pracy, - Ochotnicze Hufce Pracy, - partnerzy społeczno-gospodarczy, - organizacje pozarządowe, - niepubliczne agencje zatrudnienia

27 RPO WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO OŚ PRIORYTETOWA VII REGIONALNY RYNEK PRACY PRIORYTET INWESTYCYJNY 8.5 (PI 8i) Dostęp do zatrudnienia dla osób poszukujących pracy i osób biernych zawodowo, w tym długotrwale bezrobotnych oraz oddalonych od rynku pracy, także poprzez lokalne inicjatywy na rzecz zatrudnienia oraz wspieranie mobilności pracowników

28 OPIS PRZEDSIĘWZIĘĆ PLANOWANYCH DO REALIZACJI W RAMACH PI 8.5 (PI 8i) - przygotowanie osób bezrobotnych do podjęcia i utrzymania zatrudnienia miedzy innymi poprzez; indywidualne plany działania, warsztaty i szkolenia z zakresu technik aktywnego poszukiwania pracy, wsparcie psychologiczne, pośrednictwo pracy, staże/praktyki zawodowe, subsydiowane zatrudnienie, wyposażenie /doposażenie stanowiska pracy, studia podyplomowe, szkolenia prowadzące do nabycia, podniesienia, uzupełnienia lub zmiany kwalifikacji i kompetencji zawodowych >>

29 - wsparcie adaptacyjne pracownika, który uzyskał zatrudnienie w ramach projektu, w tym w ramach zatrudnienia subsydiowanego, wsparcie adaptacyjne dla osoby odbywającej staż, praktykę zawodową, w zakresie dostosowania kompetencji i kwalifikacji pracownika/stażysty/praktykanta do potrzeb pracodawcy oraz profilu wykonywanej pracy, obejmujące między innymi doradztwo, szkolenia oraz wsparcie indywidualnego opiekuna >>

30 - wsparcie zawodowej i terytorialnej mobilności osób pozostających bez zatrudnienia obejmujące m.in. usługi w ramach sieci EURES, w tym połączone ze szkoleniami prowadzącymi do podniesienia, uzupełnienia lub zmiany kwalifikacji i kompetencji zawodowych w powiązaniu z potrzebami pracodawców - instrumenty i usługi zgodne z ustawodawstwem krajowym realizowane przez Powiatowe Urzędy Pracy

31 POTENCJALNYMI BENEFICJENTAMI W PI 8.5 (PI 8i) BĘDĄ: wszystkie podmioty z wyłączeniem osób fizycznych (nie dotyczy osób prowadzących działalność gospodarczą lub oświatową na podstawie przepisów odrębnych)

32 WYBÓR PROJEKTÓW W ramach priorytetu przewiduje się następujące tryby wyboru projektów: - tryb konkursowy - tryb pozakonkursowy W przypadku projektów systemowych zaplanowane działania będą miały wyłącznie charakter wynikający z realizacji zadań publicznych tj. realizacji działań ustawowych przez Powiatowe Urzędy Pracy, w tym projekty systemowe zakładać będą współpracę publicznych służb zatrudnienia z jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej.

33 PRIORYTET INWESTYCYJNY 8.7 (PI 8iii) Praca na własny rachunek, przedsiębiorczość i tworzenie przedsiębiorstw, w tym innowacyjnych mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw Potencjalnymi beneficjentami będą: - wszystkie podmioty z wyłączeniem osób fizycznych (nie dotyczy osób prowadzących działalność gospodarczą lub oświatową na podstawie przepisów odrębnych) - w zakresie bezzwrotnych form wsparcia i szkoleń

34 PRIORYTET INWESTYCYJNY 8.8 (PI 8iv) Równość mężczyzn i kobiet we wszystkich dziedzinach, w tym dostęp do zatrudnienia, rozwój kariery, godzenie życia zawodowego i prywatnego oraz promowanie równości wynagrodzeń za taka samą pracę Potencjalnymi beneficjentami będą: - wszystkie podmioty - z wyłączeniem osób fizycznych (nie dotyczy osób prowadzących działalność gospodarczą lub oświatową na podstawie przepisów odrębnych);

35 PRIORYTET INWESTYCYJNY 8.9 (PI 8v) Przystosowanie pracowników, przedsiębiorstw i przedsiębiorców do zmian Przewiduje się istnienie dwóch ścieżek udzielania wsparcia: - wsparcie realizowane w formule konkursowej (kierowane do przedsiębiorstw), - wsparcie systemowe (kierowane do osób) projekt systemowy realizowany przez WUP.

36 PRIORYTET INWESTYCYJNY 8.10 (PI 8vi) Aktywne i zdrowe starzenie się Potencjalnymi beneficjentami będą: - wszystkie podmioty - z wyłączeniem osób fizycznych (nie dotyczy osób prowadzących działalność gospodarczą lub oświatową na podstawie przepisów odrębnych)

37 OŚ PRIORYTETOWA VIII INTEGRACJA SPOŁECZNA PRIORYTET INWESTYCYJNY 9.4 (PI 9i) Aktywne włączenie, w tym z myślą o promowaniu równych szans oraz aktywnego uczestnictwa i zwiększaniu szans na zatrudnienie

38 OPIS PRZEDSIĘWZIĘĆ PLANOWANYCH DO REALIZACJI W RAMACH PI 9.4 (PI 9i) - zintegrowane oraz zindywidualizowane programy aktywizacji społeczno-zawodowej, zawierające w zależności od potrzeb: elementy aktywizacji edukacyjnej, zawodowej, zdrowotnej i społecznej, z wykorzystaniem m.in.: >>

39 pracy socjalnej poradnictwa i wsparcia indywidualnego oraz grupowego w zakresie podniesienia kompetencji życiowych i umiejętności społeczno-zawodowych umożliwiających docelowo powrót do życia społecznego, w tym powrót na rynek pracy i aktywizację zawodową uczestnictwa w zajęciach Centrum Integracji Społecznej lub Klubie Integracji Społecznej zajęć w ramach podnoszenia kluczowych kompetencji o charakterze zawodowym lub zdobywania nowych kompetencji i umiejętności zawodowych, umożliwiających aktywizację zawodową (wyłącznie w przypadku osób nieposiadających statusu osoby bezrobotnej)

40 - działania o charakterze prewencyjnym w stosunku do zjawiska wykluczenia społecznego, w tym przeciwdziałanie patologiom społecznym (alkoholizm, przemoc, itp.) - działania środowiskowe na rzecz społeczności, animacja społeczna - wspólne inicjatywy jednostek pomocy społecznej i instytucji rynku pracy, zwiększające efektywność i kompleksowość udzielanego wsparcia >>

41 - włączanie osób niepełnosprawnych w zajęcia na rzecz aktywizacji zawodowej, realizowane w warsztatach terapii zajęciowej poprzez finansowanie zajęć związanych z uczestnictwem w WTZ (w zakresie nie finansowanym przez PFRON) oraz działań na rzecz aktywnej integracji dotychczas nie oferowanych przez WTZ (np. zajęcia aktywizacyjne), stanowiących poszerzenie oferty WTZ >>

42 - finansowanie programów zatrudnienia wspomaganego dla osób niepełnosprawnych - wsparcie działalności w zakresie reintegracji zawodowej i społecznej, w szczególności prowadzonej przez takie podmioty jak Zakłady Aktywności Zawodowej, Kluby oraz Centra Integracji Społecznej

43 POTENCJALNYMI BENEFICJENTAMI W PI 9.4 (PI 9i) BĘDĄ: - jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia - jednostki organizacyjne jednostek samorządu terytorialnego posiadające osobowość prawną - podmioty zatrudnienia socjalnego (tworzone zgodnie z wymogami określonymi w prawodawstwie krajowym) - podmioty prowadzące Zakłady Aktywności Zawodowej - podmioty wymienione w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie statutowo działające w obszarze pomocy i integracji społecznej

44 WYBÓR PROJEKTÓW W ramach priorytetu przewiduje się następujące tryby wyboru projektów: - tryb konkursowy, - tryb pozakonkursowy Pozakonkursowo (projekty systemowe) realizowane będą działania prowadzone przez ośrodki pomocy społecznej oraz centra pomocy rodzinie, co pozwoli wykorzystać ich potencjał do realizacji aktywnej polityki społecznej w regionie.

45 PRIORYTET INWESTYCYJNY 9.7 (PI 9iv) Ułatwianie dostępu do przystępnych cenowo, trwałych oraz wysokiej, jakości usług, w tym opieki zdrowotnej i usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym

46 OPIS PRZEDSIĘWZIĘĆ PLANOWANYCH DO REALIZACJI W RAMACH PI 9.7 (PI 9iv) - działania profilaktyczne na rzecz prawidłowego funkcjonowania rodziny i odpowiedzialnego rodzicielstwa, w tym upowszechnianie usług asystenta rodzin - rozwój placówek wsparcia dziennego poprzez tworzenie nowych i rozwój już istniejących placówek wsparcia dziennego w gminach i powiatach - wspieranie bezpłatnego poradnictwa prawnego i obywatelskiego >>

47 -usługi rodzin wspierających, usługi opiekuńcze i specjalistyczne dla rodziny w sytuacji, gdy członek rodziny jest osobą zależną (dziecko, osoba dorosła, osoba starsza) w wyniku choroby, niepełnosprawności, zaburzeń psychicznych, w przypadkach, gdy prawidłowe funkcjonowanie w środowisku rodzinnym wymaga wprowadzenia usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych w zakresie wynikającym z indywidualnej diagnozy - programy wczesnego wykrywania wad rozwojowych i rehabilitacja dzieci niepełnosprawnych >>

48 - programy i działania zmierzające do podniesienia świadomości zdrowotnej kobiet będących w ciąży, jak również młodych matek oraz podnoszenia umiejętności rodziców w zakresie radzenia sobie z opieką nad małym dzieckiem (np. rozszerzenie zakresu działania szkół rodzenia i skupienie się również na kwestiach związanych z opieką nad małym dzieckiem, kampanie informacyjne połączone z warsztatami, grupy wsparcia, grupy samopomocowe) - sfinansowanie dziennego czy też rodzinnego domu pomocy, usług asystenta osoby zależnej >>

49 - wsparcie instytucjonalnych form opieki nad osobami starszymi i niesamodzielnymi, w tym np. świadczeń geriatrycznych, ambulatoryjnych i stacjonarnych placówek geriatrycznych, rozwój opieki długoterminowej - finansowanie usług dla osób chorych psychicznie i z zaburzeniami psychicznymi, w tym opieki psychiatrycznej i psychologicznej - dofinansowanie dziennej opieki poszpitalnej, długoterminowej opieki zdrowotnej, opieki paliatywnej i hospicyjnej

50 POTENCJALNYMI BENEFICJENTAMI W PI 9.7 (PI 9iv) BĘDĄ: - jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia - jednostki organizacyjne jednostek samorządu terytorialnego posiadające osobowość prawną - podmioty wymienione w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie statutowo działające w obszarze pomocy i integracji społecznej oraz działalności leczniczej - podmioty działające w publicznym i niepublicznym systemie ochrony zdrowia - spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe

51 PRIORYTET INWESTYCYJNY 9.8 (PI 9v) Wspieranie przedsiębiorczości społecznej i integracji zawodowej w przedsiębiorstwach społecznych oraz ekonomii społecznej i solidarnej w celu ułatwienia dostępu do zatrudnienia

52 OPIS PRZEDSIĘWZIĘĆ PLANOWANYCH DO REALIZACJI W RAMACH PI 9.8 (PI 9v) - komplementarna realizacja usług wspierających podmioty ekonomii społecznej przez instytucje wsparcia ekonomii społecznej - realizacja bezzwrotnych instrumentów finansowych udzielanych m.in. na tworzenie przedsiębiorstw społecznych i miejsc pracy w nich oraz na działalność integracyjną >>

53 - wspieranie lokalnych partnerstw na rzecz rozwoju ekonomii społecznej i przedsiębiorczości społecznej (wsparcie działań na rzecz samoorganizacji i federalizacji sektora, regionalne spotkania es i ps oraz innych platform współpracy) - realizacja regionalnych i lokalnych kampanii społecznych informujących o ekonomii społecznej, promujących jej idee, pozytywny wizerunek i kształtujących postawy konsumenckie, we współpracy z organizacjami samorządowymi >>

54 - realizacja regionalnych i lokalnych programów edukacji o i dla ekonomii społecznej w systemie edukacji pozaformalnej, prowadzonej przez organizacje pozarządowe, samorządy lokalne, instytucje rynku pracy, instytucje kultury, media, a skierowanych do dzieci, młodzieży, osób dorosłych, samorządów lokalnych, organizacji pozarządowych i biznesu (program edukacyjny dla samorządów i młodzieży) - koordynacja działań na rzecz sektora ekonomii społecznej na poziomie regionalnym (m.in. monitoring i promocja podmiotów ekonomii społecznej, animacja współpracy międzysektorowej na poziomie regionalnym)

55 POTENCJALNYMI BENEFICJENTAMI W PI 9.8 (PI 9v) BĘDĄ: - jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia - jednostki organizacyjne jednostek samorządu terytorialnego posiadające osobowość prawną, - organizacje pozarządowe i inne podmioty działające w obszarze pomocy i integracji społecznej oraz w sektorze ekonomii społecznej.

56 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ