Autorzy: mgr inŝ. Edward Habas mgr inŝ. GraŜyna Dobrzyńska-Klepacz mgr inŝ. Andrzej Polak

Transkrypt

1

2 Autorzy: mgr inŝ. Edward Habas mgr inŝ. GraŜyna Dobrzyńska-Klepacz mgr inŝ. Andrzej Polak Recenzenci: mgr inŝ. Wanda Brześcińska dr hab. inŝ. Piotr Nowak Opracowanie redakcyjne: mgr inŝ. GraŜyna Dobrzyńska-Klepacz Korekta merytoryczna: mgr inŝ. Anna Wojciechowska 1

3 Spis treści Wprowadzenie 3 I. ZałoŜenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie 5 1. Opis pracy w zawodzie 5 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktycznowychowawczego 6 II. Plany nauczania 13 III. Moduły kształcenia w zawodzie Podstawy fotografii 15 Zastosowanie wiedzy o sztuce w realizacji prac fotograficznych 19 Określanie zasad rejestracji obrazu fotograficznego 22 UŜytkowanie urządzeń fototechnicznych 26 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska Chemiczna technika rejestracji obrazu 34 Charakteryzowanie materiałów fotograficznych 37 Wykonywanie obróbki chemicznej materiałów fotograficznych 41 Wykonywanie kontroli sensytometrycznej materiałów fotograficznych i procesów obróbki chemicznej Elektroniczna technika rejestracji obrazu 49 Stosowanie elektronicznych metod rejestracji, przetwarzania i wizualizacji obrazu 52 Stosowanie elektronicznych detektorów obrazu 56 UŜytkowanie urządzeń stosowanych w fotografii cyfrowej 60 Wykonywanie prac związanych z cyfrową obróbką obrazu Rejestracja, przetwarzanie i wizualizacja obrazu 69 Dobieranie oraz stosowanie metod rejestracji obrazu 73 Wykonywanie fotografii studyjnych 77 Wykonywanie fotografii plenerowych 81 Wykonywanie fotografii technicznych Praktyka zawodowa 89 Wykonywanie usług fotograficznych 92 Obsługa maszyn i urządzeń fototechnicznych 95 2

4 Wprowadzenie Celem kształcenia w szkole zawodowej jest przygotowanie aktywnego, mobilnego i skutecznie działającego pracownika gospodarki. Efektywne funkcjonowanie na rynku pracy wymaga: przygotowania ogólnego, opanowania podstawowych umiejętności zawodowych oraz kształcenia ustawicznego. Absolwent współczesnej szkoły powinien charakteryzować się otwartością, wyobraźnią, zdolnością do ciągłego kształcenia i doskonalenia oraz umiejętnością oceny własnych moŝliwości. Wprowadzenie do systemu szkolnego programów modułowych powinno ułatwić kształtowanie takiej sylwetki absolwenta. Kształcenie według modułowego programu nauczania charakteryzuje się tym, Ŝe: cele kształcenia i materiał nauczania wynikają z przyszłych zadań zawodowych, przygotowanie ucznia do wykonywania zawodu odbywa się głównie poprzez realizację zadań zbliŝonych do tych, które są wykonywane na stanowisku pracy, nie ma podziału na zajęcia teoretyczne i praktyczne, jednostki modułowe integrują treści kształcenia z róŝnych dyscyplin wiedzy, w szerokim zakresie wykorzystuje się zasadę transferu wiedzy i umiejętności, proces uczenia się dominuje nad procesem nauczania, programy nauczania są elastyczne, poszczególne jednostki moŝna wymieniać, modyfikować, uzupełniać oraz dostosowywać do poziomu wymaganych umiejętności, potrzeb gospodarki oraz lokalnego rynku pracy, umiejętności opanowane w ramach poszczególnych modułów dają moŝliwość wykonywania określonego zakresu pracy. Realizacja modułowego programu nauczania zapewnia opanowanie przez uczniów umiejętności określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie oraz przygotowuje do kształcenia ustawicznego. Modułowy program nauczania składa się z modułów kształcenia w zawodzie i odpowiadających im jednostek modułowych, umoŝliwiających zdobywanie wiadomości oraz kształtowanie umiejętności i postaw właściwych dla zawodu. Jednostka modułowa stanowi element modułu kształcenia w zawodzie obejmujący logiczny i moŝliwy do wykonania wycinek pracy, o wyraźnie określonym początku i zakończeniu, który nie podlega dalszym podziałom, a jego rezultatem jest produkt, usługa lub istotna decyzja. 3

5 W strukturze modułowego programu nauczania wyróŝniono: załoŝenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie, plany nauczania, programy modułów i jednostek modułowych. Moduł kształcenia w zawodzie zawiera: cele kształcenia, wykaz jednostek modułowych, schemat układu jednostek modułowych, literaturę. Jednostka modułowa zawiera: szczegółowe cele kształcenia, materiał nauczania, ćwiczenia, środki dydaktyczne, wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki, propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia. Dydaktyczna mapa programu, zamieszczona w załoŝeniach programowo-organizacyjnych, przedstawia schemat powiązań między modułami i jednostkami modułowymi oraz określa kolejność ich realizacji. Ma ona ułatwić organizowanie procesu kształcenia. W programie został przyjęty system kodowania modułów i jednostek modułowych zawierający następujące elementy: symbol cyfrowy zawodu według klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, symbol literowy oznaczający kategorię modułów: O dla modułów ogólnozawodowych, Z dla modułów zawodowych, cyfrę arabską oznaczającą kolejny moduł lub jednostkę modułową. Przykładowy zapis kodowania modułu: 313[01].O1 313[01] symbol cyfrowy zawodu: fototechnik 313[01].O1 pierwszy moduł ogólnozawodowy: Podstawy fotografii. Przykładowy zapis kodowania jednostki modułowej: 313[01].Z [01] symbol cyfrowy zawodu: fototechnik 313[01].Z1 pierwszy moduł zawodowy: Chemiczna technika rejestracji obrazu 313[01].Z1.01 pierwsza jednostka modułowa wyodrębniona w module Z1: Charakteryzowanie materiałów fotograficznych 4

6 I. ZałoŜenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie 1. Opis pracy w zawodzie Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie fototechnik moŝe podejmować pracę w: laboratoriach fotograficznych usługowych i przemysłowych, studiach fotograficznych i reklamowych, wytwórniach filmowych i telewizji, zakładach prowadzących dokumentację fotograficzną. Zadania zawodowe Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie fototechnik powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: organizowania i wyposaŝania stanowisk pracy, prowadzenia i nadzorowania procesów technologicznych, dokonywania zapisu, przetwarzania i wizualizacji informacji obrazowej. Umiejętności zawodowe W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent szkoły powinien umieć: dobierać techniki zapisu obrazu, w zaleŝności od rodzaju informacji, dobierać nośniki zapisu informacji obrazowej, w zaleŝności od specyfiki i warunków zapisu obrazu, kontrolować właściwości uŝytkowe nośników informacji obrazowej, określać warunki ekspozycji nośników obrazu, określać warunki oświetleniowe, kształtować formę i kompozycję obrazu, określać jakość oraz dokonywać chemicznej obróbki materiałów fotograficznych, wykonywać zdjęcia architektury i krajobrazu, zdjęcia katalogowe, reportaŝowe, reklamowe, dokumentacyjne i studyjne, posługiwać się sprzętem fototechnicznym i audiowizualnym, przetwarzać informację obrazową z wykorzystaniem technik informatycznych, przestrzegać fizykochemicznych i sensytometrycznych parametrów procesów obróbki materiałów światłoczułych, opracowywać wyniki fizykochemicznej i sensytometrycznej analizy materiałów fotograficznych oraz procesów obróbki chemicznej, wykonywać prace archiwizacyjne, 5

7 podejmować działania reklamowe i marketingowe dotyczące materiałów, sprzętu i urządzeń fototechnicznych, posługiwać się obowiązującymi przepisami w trakcie wykonywania pracy, rozpoznawać i eliminować zagroŝenia związane z procesem pracy, posługiwać się językiem obcym w zakresie wspomagającym wykonywanie zadań zawodowych, przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska, organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, stosować przepisy prawa dotyczące wykonywanych zadań zawodowych, udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy, kierować zespołem pracowników, korzystać z róŝnych źródeł informacji oraz z doradztwa specjalistycznego, prowadzić działalność gospodarczą. 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktycznowychowawczego Program nauczania obejmuje kształcenie ogólnozawodowe i zawodowe. Kształcenie ogólnozawodowe zapewnia orientację w zawodzie i ułatwia ewentualną zmianę zawodu. Kształcenie zawodowe ma na celu przygotowanie absolwenta szkoły do realizacji zadań na typowych dla zawodu stanowiskach pracy. Ogólne i szczegółowe cele kształcenia wynikają z podstawy programowej kształcenia w zawodzie. Moduły wyodrębnione według kryteriów przyjętych dla zawodu są podzielone na jednostki modułowe. Zawierają one treści programowe stanowiące określoną całość. Realizacja celów kształcenia modułów i jednostek modułowych zapewnia opanowanie umiejętności umoŝliwiających wykonywanie określonego zakresu pracy. Czynnikiem sprzyjającym nabywaniu umiejętności zawodowych jest wykonywanie ćwiczeń określonych w programach jednostek modułowych. Treści programowe zawarte są w pięciu modułach: jednym ogólnozawodowym i czterech modułach zawodowych. Moduł ogólnozawodowy 313[01].O1 Podstawy fotografii - składa się z czterech jednostek modułowych. Programy poszczególnych jednostek obejmują treści dotyczące: zastosowania wiedzy o sztuce w realizacji prac fotograficznych, określanie zasad rejestracji obrazu fotograficznego, uŝytkowania urządzeń fototechnicznych, przestrzegania 6

8 przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska. Moduł 313[01].Z1 Chemiczna technika rejestracji obrazu jest pierwszym modułem zawodowym, składa się z trzech jednostek modułowych. Obejmuje zagadnienia dotyczące: charakteryzowania materiałów fotograficznych, wykonywania obróbki chemicznej materiałów fotograficznych, wykonywania kontroli sensytometrycznej materiałów fotograficznych i procesów obróbki chemicznej. Moduł 313[01].Z2 Elektroniczna technika rejestracji obrazu składa się z czterech jednostek modułowych. Zawiera treści dotyczące: stosowania elektronicznych metod rejestracji, przetwarzania i wizualizacji obrazu, stosowania elektronicznych detektorów obrazu, uŝytkowania urządzeń stosowanych w fotografii cyfrowej, wykonywania prac związanych z cyfrową obróbką obrazu. Moduł 313[01].Z3 Rejestracja, przetwarzanie i wizualizacja obrazu składa się z czterech jednostek modułowych zawierających treści dotyczące: dobierania oraz stosowania metod rejestracji obrazu, wykonywania fotografii studyjnych, plenerowych i technicznych. Moduł 313[01].Z4 Praktyka zawodowa składa się z dwóch jednostek modułowych zawierających treści dotyczące: wykonywania usług fotograficznych, obsługi maszyn i urządzeń fototechnicznych. 7

9 Wykaz modułów i jednostek modułowych Symbol jednostki modułowej Wykaz modułów i jednostek modułowych Orientacyjna liczba godzin na realizację Moduł 313[01].O1 Podstawy fotografii [01].O1.01 Zastosowanie wiedzy o sztuce w realizacji prac fotograficznych [01].O1.02 Określanie zasad rejestracji obrazu fotograficznego [01].O1.03 UŜytkowanie urządzeń fototechnicznych [01].O1.04 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska 54 Moduł 313[01].Z1 Chemiczna technika rejestracji obrazu [01].Z1.01 Charakteryzowanie materiałów fotograficznych [01].Z1.02 Wykonywanie obróbki chemicznej materiałów fotograficznych [01].Z1.03 Wykonywanie kontroli sensytometrycznej materiałów fotograficznych i procesów obróbki chemicznej 132 Moduł 313[01].Z2 Elektroniczna technika rejestracji obrazu [01].Z2.01 Stosowanie elektronicznych metod rejestracji, przetwarzania i wizualizacji obrazu [01].Z2.02 Stosowanie elektronicznych detektorów obrazu [01].Z2.03 UŜytkowanie urządzeń stosowanych w fotografii cyfrowej [01].Z2.04 Wykonywanie prac związanych z cyfrową obróbką obrazu 180 Moduł 313[01].Z3 Rejestracja, przetwarzanie i wizualizacja obrazu [01].Z3.01 Dobieranie oraz stosowanie metod rejestracji obrazu [01].Z3.02 Wykonywanie fotografii studyjnych [01].Z3.03 Wykonywanie fotografii plenerowych [01].Z3.04 Wykonywanie fotografii technicznych 94 Moduł 313[01].Z4 Praktyka zawodowa [01].Z4.01 Wykonywanie usług fotograficznych [01].Z4.02 Obsługa maszyn i urządzeń fototechnicznych 70 Razem

10 Na podstawie wykazu oraz układu jednostek modułowych sporządzono dydaktyczną mapę programu. Dydaktyczna mapa programu 313[01].O1 313[01].O [01].O [01].O [01].O [01].Z1 313[01].Z2 313[01].Z [01].Z [01].Z [01].Z [01].Z [01].Z [01].Z [01].Z3 313[01].Z [01].Z [01].Z [01].Z [01].Z4 313[01].Z [01].Z4.02 9

11 Dydaktyczna mapa programu nauczania stanowi schemat powiązań między modułami i jednostkami modułowymi oraz określa kolejność ich realizacji. Zmiana kolejności realizacji modułów i jednostek modułowych powinna być poprzedzona analizą dydaktycznej mapy programu oraz treści programowych jednostek modułowych. Nauczyciele realizujący program nauczania powinni posiadać przygotowanie w zakresie kształcenia modułowego, aktywizujących metod nauczania, pomiaru dydaktycznego oraz projektowania i opracowywania pakietów edukacyjnych. Nauczyciele kierujący procesem kształtowania umiejętności powinni udzielać pomocy w rozwiązywaniu problemów związanych z realizacją zadań, sterować tempem pracy uczniów, z uwzględnieniem ich predyspozycji oraz doświadczeń. Ponadto, powinni kształtować zainteresowania zawodem, określać moŝliwości dalszego kształcenia, zdobywania nowych umiejętności. Powinni równieŝ kształtować poŝądane postawy uczniów, jak: rzetelność i odpowiedzialność za pracę, dbałość o jej jakość, porządek na stanowisku pracy, poszanowanie dla pracy innych osób, dbałość o racjonalne stosowanie materiałów. Nauczyciele powinni uczestniczyć w organizacji technicznodydaktycznej bazy szkoły oraz aktualizacji programów nauczania. Wskazane jest opracowywanie przez nauczycieli pakietów edukacyjnych do wspomagania realizacji programów jednostek modułowych. Kształcenie modułowe powinno być realizowane z uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania: sytuacyjnej, projektów, tekstu przewodniego, ćwiczeń praktycznych. Prowadzenie zajęć z zastosowaniem aktywizujących metod nauczania wymaga przygotowania materiałów, jak: teksty przewodnie do ćwiczeń, instrukcje stanowiskowe, instrukcje obsługi maszyn i urządzeń. W trakcie realizacji programu naleŝy zwracać uwagę na samokształcenie uczniów, korzystanie z róŝnych źródeł informacji, jak: podręczniki, normy, instrukcje, poradniki, katalogi, pozatekstowe źródła informacji. Treści kształcenia naleŝy aktualizować, uwzględniać współczesne technologie, materiały, narzędzia i sprzęt. Istotnym elementem kształcenia zawodowego jest proces sprawdzania i oceniania edukacyjnych osiągnięć uczniów. Wskazane jest prowadzenie badań diagnostycznych, kształtujących i sumujących. Badania diagnostyczne prowadzone na początku procesu kształcenia mają na celu określenie poziomu oraz zakresu wiedzy i umiejętności uczniów. Wyniki badań naleŝy wykorzystywać w trakcie procesu kształcenia. Badania kształtujące prowadzone w trakcie realizacji programu mają na celu dostarczanie informacji dotyczących efektywności procesu 10

12 kształcenia. Informacje uzyskiwane z badań umoŝliwiają dokonywanie niezbędnych korekt w procesie kształcenia. Badania sumujące powinny być prowadzone po zakończeniu realizacji programów jednostek modułowych. Wyniki badań pozwalają na ocenę stopnia realizacji celów kształcenia. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno być dokonywane w trakcie i na zakończenie realizacji programów jednostek. Umiejętności intelektualne mogą być sprawdzane za pomocą sprawdzianów ustnych i pisemnych oraz testów osiągnięć szkolnych. Umiejętności praktyczne mogą być sprawdzane za pomocą obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania zadań oraz sprawdzianów praktycznych z zadaniami typu próba pracy. Prowadzenie pomiaru dydaktycznego wymaga określenia kryteriów i norm oceniania, opracowania testów osiągnięć, arkuszy obserwacji oraz arkuszy oceny postępów uczniów. Środki dydaktyczne niezbędne do realizacji procesu kształcenia zostały zamieszczone w programach poszczególnych jednostek modułowych. Orientacyjna liczba godzin na realizację programów jednostek modułowych, określona w wykazie modułów i jednostek modułowych, moŝe ulegać zmianie, w zaleŝności od stosowanych metod nauczania, środków dydaktycznych oraz aktualnych potrzeb edukacyjnych. Programy jednostek modułowych wyodrębnionych w poszczególnych modułach powinny być realizowane w róŝnych formach organizacyjnych w pracowniach i warsztatach szkolnych oraz w zakładach produkcyjnych. W zintegrowanym procesie kształcenia modułowego nie ma podziału na zajęcia teoretyczne i praktyczne. Formy organizacyjne pracy uczniów powinny być dostosowane do specyfiki treści programowych oraz metod nauczania. Realizacja programów jednostek modułowych powinna odbywać się w grupie liczącej do 15 osób. Uczniowie powinni pracować indywidualnie lub w 2-5 osobowych zespołach. Kształtowanie umiejętności praktycznych powinno odbywać się na odpowiednio wyposaŝonych stanowiskach pracy w pracowniach oraz na stanowiskach ćwiczeniowych w przedsiębiorstwach. Szkoła podejmująca kształcenie w zawodzie według modułowego programu nauczania powinna posiadać odpowiednie warunki lokalowe oraz wyposaŝenie techniczne i dydaktyczne. W trosce o jakość kształcenia konieczne są systematyczne działania szkoły polegające na: pozyskiwaniu nowych środków kształcenia, opracowywaniu obudowy dydaktycznej programu nauczania, 11

13 współpracy z zakładami pracy celem aktualizacji treści kształcenia zawodowego, odpowiadających wymaganiom technologii, techniki oraz rynku pracy, doskonaleniu nauczycieli w zakresie kształcenia modułowego. W szkole kształcącej w zawodzie fototechnik powinny być zorganizowane i wyposaŝone następujące pomieszczenia dydaktyczne: pracownia fotograficzna składająca się z sali dydaktycznej, studia fotograficznego i laboratorium fotograficznego, pracownia sensytometryczna, pracownia komputerowa, pracownia plastyczna. 12

14 II. Plany nauczania PLAN NAUCZANIA Czteroletnie technikum Zawód: fototechnik 313[01] Podbudowa programowa: gimnazjum Lp. Moduły kształcenia w zawodzie Dla młodzieŝy Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Klasy I IV Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Forma stacjonarna Dla dorosłych Semestry I VIII Liczba godzin w czteroletnim okresie nauczania Forma zaoczna 1. Podstawy fotografii Chemiczna technika rejestracji obrazu Elektroniczna technika rejestracji obrazu Rejestracja, przetwarzanie i wizualizacja obrazu Razem Praktyka zawodowa: 4 tygodnie 13

15 PLAN NAUCZANIA Szkoła policealna Zawód: fototechnik 313[01] Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie Dla młodzieŝy Dla dorosłych Lp. Moduły kształcenia w zawodzie Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Semestry I IV Klasy I II Forma stacjonarna 1. Podstawy fotografii Chemiczna technika rejestracji obrazu Elektroniczna technika rejestracji obrazu Rejestracja, przetwarzanie i wizualizacja obrazu Razem Praktyka zawodowa: 4 tygodnie Liczba godzin w dwuletnim okresie nauczania Forma zaoczna 14

16 III. Moduły kształcenia w zawodzie Moduł 313[01].O1 Podstawy fotografii 1. Cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: posługiwać się terminologią z zakresu fototechniki, wyjaśniać procesy zapisu informacji obrazowej, określać właściwości promieniowania tworzącego informację obrazową, dobierać techniki zapisu obrazu, w zaleŝności od rodzaju informacji, dobierać nośniki zapisu informacji obrazowej, w zaleŝności od specyfiki i warunków zapisu obrazu, wyjaśniać mechanizmy widzenia i postrzegania barw, wykonywać podstawowe czynności związane z rejestracją obrazów, określać warunki oświetleniowe, kształtować formę i kompozycję obrazu, posługiwać się sprzętem fototechnicznym i audiowizualnym, wykonywać zdjęcia z zastosowaniem róŝnego sprzętu fotograficznego, podejmować działania reklamowe oraz marketingowe dotyczące materiałów, sprzętu i urządzeń fototechnicznych, określać podstawowe elementy budowy, zasady działania maszyn i urządzeń stosowanych w fototechnice oraz chemicznej obróbce materiałów fotograficznych, korzystać z róŝnych źródeł informacji zawodowej, stosować zasady bezpiecznej pracy, stosować podstawowe przepisy prawa dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, określać obowiązki pracownika oraz pracodawcy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, dobierać i stosować odzieŝ ochronną oraz środki ochrony indywidualnej, stosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym, postępować zgodnie z instrukcją przeciwpoŝarową w przypadku zagroŝenia poŝarowego, zapobiegać zagroŝeniom Ŝycia i zdrowia pracowników, stosować zasady ochrony środowiska, zapobiegać zagroŝeniom środowiska powodowanym przez substancje chemiczne stosowane w fotografii, stosować metody utylizacji ścieków i odpadów fotochemicznych, 15

17 stosować zasady bezpiecznej pracy z chemikaliami fotograficznymi i urządzeniami elektrycznymi. 2. Wykaz jednostek modułowych Symbol jednostki modułowej 313[01].O1.01 Orientacyjna Nazwa jednostki modułowej liczba godzin na realizację Zastosowanie wiedzy o sztuce w realizacji prac fotograficznych [01].O1.02 Określanie zasad rejestracji obrazu fotograficznego [01].O1.03 UŜytkowanie urządzeń fototechnicznych [01].O1.04 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska 54 Razem Schemat układu jednostek modułowych 313[01].O1 Podstawy fotografii 313[01].O1.01 Zastosowanie wiedzy o sztuce w realizacji prac fotograficznych 313[01].O1.02 Określanie zasad rejestracji obrazu fotograficznego 313[01].O1.03 UŜytkowanie urządzeń fototechnicznych 313[01].O1.04 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska 16

18 4. Literatura Baranowicz W.: Wytyczne w zakresie ochrony przeciwpoŝarowej oraz wzór instrukcji bezpieczeństwa poŝarowego dla obiektów szkół. MEN, Warszawa 1997 Dederko S., W.: Światło i cień w fotografii. PWF, Warszawa 2007 Dederko W.: Warsztat techniczny artysty fotografa. COMUK, Warszawa 1985 Dobrzyński T.: Rysunek techniczny maszynowy. WNT, Warszawa 1995 Feiniger A.: Nauka o fotografii. WAiF, Warszawa 1987 Hamann H.: Fotoreprodukcja. WNT, Warszawa 1980 Hedgecoe J.: Praktyczny kurs fotografii. Wyd. Ryszard Kluszczyński, Warszawa 2000 Hedgecoe J.: Nowy podręcznik fotografii. Arkady, Art. Books, Warszawa 2005 Iliński M.: Materiały i procesy fotograficzne. WAF, Warszawa 1989 Iliński M.: Materiały fotograficzne czarno-białe. WAiF, Warszawa 1970 Iliński M., Kreyser R.: Podstawy fotografii. WNT, Warszawa 1981 Kotecki A.: Pracownia Fotograficzna. Tom 1,2,3. WSiP, Warszawa 1984 Kotecki A.: Materiałoznawstwo fotograficzne. WSiP, Warszawa 1992 Kotecki A.: Fotografia czarno-biała. Poradnik zawodowy. Libra, Warszawa 1982 Kotecki A.: Fotografia barwna. Poradnik zawodowy. Libra, Warszawa 1982 Kotecki A., Nowak W., Rybarczyk I.: Obróbka barwnych materiałów światłoczułych w temperaturze podwyŝszonej. Wydawnictwo Fotograficzne, Gdańsk 1991 Krakowski P.: O sztuce nowej i najnowszej. PWN, Warszawa 1981 Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i Higiena Pracy. WSiP, Warszawa 1999 Marchesi J.: Technika oświetlenia w fotografii. Broncolor, Warszawa 1993 Mroczek A.: KsiąŜka o fotografowaniu. Elew, Warszawa 2004 Nowak P.: Monitoring procesów firmy Agfa. Wydawnictwo Tinta, Wrocław 2003 Paśko J., R., Bieniek P.: Chemia procesów fotograficznych. WSiP, Warszawa 2000 Sterling Ch.: Martwa natura. WAiF, PWN, Warszawa 1998 Tomaszczuk Z.: Świadomość kadru szkice z estetyki fotografii. Kropka, Września 2003 Wojeński J.: Techniki liternictwa. PWE, Warszawa 1974 Wójcik P.: Kompozycja obrazu fotograficznego. Almapress Studencka Oficyna Wydawnicza ZSP, Warszawa

19 Zuffi S.: Martwa natura, historia, arcydzieła, interpretacje. Arkady, Warszawa 2000 Czasopisma fotograficzne Foto, Foto Kurier, Pozytyw. Wykaz literatury naleŝy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych. 18

20 Jednostka modułowa 313[01].O1.01 Zastosowanie wiedzy o sztuce w realizacji prac fotograficznych 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: posłuŝyć się podstawową wiedzą z zakresu historii sztuki, z uwzględnieniem przemian i rozwoju fotografii, określić podstawowe elementy kompozycji obrazu, określić zasady wykonywania zdjęć elementów przestrzennych, wybrać fotografowaną przestrzeń, zaaranŝować fotografowaną przestrzeń, określić zasady kompozycji, estetyki i aranŝacji planu fotograficznego, ustalić warunki oświetleniowe posługując się światłocieniem, zastosować zasady kompozycji obrazu w projektowaniu prac fotograficznych, wykonać szkice i rysunki odręczne, sporządzić rysunki techniczne, zastosować zasady kompozycji literniczej, rozróŝnić cechy barw: jasność, jakość i nasycenie, wykorzystać zasady kolorystyki w pracach fotograficznych, zastosować środki wyrazu plastycznego w kompozycji obrazu, zastosować zasady perspektywy zbieŝnej i malarskiej, sporządzać rysunki w rzutach aksonometrycznych, ocenić artystyczną i estetyczną wartość prac fotograficznych według określonych kryteriów. 2. Materiał nauczania Podstawy historii sztuki i rozwoju fotografii. Ogólne zasady kompozycji obrazu. Elementy kompozycji obrazu. Perspektywa w obrazie. Formalna analiza obrazu. Środki wyrazu plastycznego. Zasady kompozycji, estetyki i aranŝacji planu fotograficznego. Głębia ostrości jako element kompozycji. Zasady oświetlania. Zastosowanie oświetlenia w fotografii artystycznej. Barwa w malarstwie i w fotografii. Zasady doboru barw. Kolorystyka. Światłocień. Estetyka w fotografii. Podstawy rysunku technicznego. 19

21 Elementy liternictwa. Zasady wykonania rysunku odręcznego. Wykorzystanie rysunku w aranŝacji planu zdjęciowego. Rysunek odręczny w rzutach aksonometrycznych. 3. Ćwiczenia Wykonywanie szkiców określonego elementu przestrzennego, z uwzględnieniem kompozycji, światłocienia i kolorystyki. Organizowanie planu zdjęciowego. Projektowanie kompozycji obrazu przy pomocy światłocienia. Projektowanie kompozycji obrazu przy uŝyciu koloru. Wykonywanie projektu literniczego. Sporządzanie rysunków technicznych. Sporządzanie rysunku odręcznego w rzutach aksonometrycznych z zastosowaniem światłocienia. 4. Środki dydaktyczne Materiały, narzędzia, przybory i sprzęt kreślarski oraz malarski. Plansze i rysunki przedstawiające zasady sporządzania rysunku odręcznego róŝnych obiektów. Foliogramy i fotogramy przedstawiające róŝne rodzaje kompozycji obrazu. Przezrocza przedstawiające zasady doboru barw. Podstawowy zestaw sprzętu fotograficznego i akcesoriów fotograficznych. Albumowe wydawnictwa fotograficzne. Literatura i czasopisma fotograficzne. Katalogi i materiały reklamowe. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Program jednostki modułowej zawiera treści dotyczące kompozycji obrazu, aranŝacji planu fotograficznego poprzez stosowanie róŝnych środków wyrazu oraz kształtowania poczucia estetyki. Wskazane jest stosowanie następujących metod nauczania: wykładu informacyjnego, pokazu, dyskusji dydaktycznej, metody projektów i sytuacyjnej, tekstu przewodniego oraz ćwiczeń praktycznych. Proponuje się stosowanie projektów aranŝacyjnych, a takŝe prezentacji multimedialnych. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni plastycznej, w grupach do 15 osób. Uczniowie powinni pracować samodzielnie bądź w zespołach 2 3 osobowych, na wydzielonych stanowiskach ćwiczeniowych. Praca w grupie wpływa na efektywność kształcenia, pozwala na opanowanie 20

22 przez uczniów umiejętności ponadzawodowych, jak: komunikowanie się, współpraca w zespole, prezentowanie wyników. Szczególną uwagę naleŝy zwrócić na dokładność wykonywania zadań oraz organizację pracy. Stanowiska ćwiczeniowe powinny być wyposaŝone w niezbędny sprzęt, narzędzia, materiały i środki dydaktyczne. Uczniowie powinni korzystać z róŝnych źródeł informacji, takich jak: instrukcje, poradniki, katalogi, albumy. NaleŜy wykorzystywać Internet do pozyskiwania aktualnych informacji zamieszczanych przez firmy fotograficzne, reklamowe, muzea, galerie, firmy produkujące sprzęt i materiały fotograficzne. Wskazane jest organizowanie wycieczek dydaktycznych na wystawy prac fotograficznych i plastycznych. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych uczniów powinno odbywać się przez cały czas realizacji programu, na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć. Wiedza niezbędna do realizacji zadań praktycznych moŝe być sprawdzana za pomocą testów osiągnięć szkolnych oraz sprawdzianów ustnych i pisemnych. Umiejętności praktyczne naleŝy oceniać podczas obserwacji czynności wykonywanych przez uczniów w trakcie realizacji ćwiczeń oraz zastosowanie testów z zadaniami praktycznymi. Oceniając osiągnięcia uczniów naleŝy zwracać uwagę na: dobór sprzętu do wykonywania określonego zadania, dobór oświetlenia do rodzaju fotografowanego przedmiotu, dobór obiektów i sposób wykonania aranŝacji, jakość wykonanej pracy. W końcowej ocenie osiągnięć edukacyjnych uczniów naleŝy uwzględnić wyniki sprawdzianów ustnych, testów oraz poziom wykonania ćwiczeń. Ocena końcowa powinna być zgodna z obowiązującą skalą ocen. 21

23 Jednostka modułowa 313[01].O1.02 Określanie zasad rejestracji obrazu fotograficznego 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: określić podstawowe właściwości promieniowania tworzącego informację obrazową, wyjaśnić psychofizyczny mechanizm widzenia i postrzegania barw, opisać przebieg procesów fotograficznych słuŝących do zapisu informacji obrazowej, opisać sposoby chemicznego oraz niekonwencjonalnego zapisu informacji obrazowej, scharakteryzować wielkości fizyczne i fotometryczne stosowane w fotometrii i metrologii fotograficznej, scharakteryzować urządzenia do rejestracji obrazu, wyjaśnić powstawanie obrazu w aparacie fotograficznym, na podstawie schematu, scharakteryzować obiektywy fotograficzne, wyjaśnić zasady uzyskiwania optymalnej ostrości obrazu, wyjaśnić pojęcia: ognisko, odległość ogniskowa, płaszczyzna główna, określić źródła światła stosowane w fotografii, wyjaśnić zasady oświetlenia stosowanego w fotografii, wyjaśnić zjawiska fotoelektryczne wykorzystywane w fotografii, określić rodzaje materiałów promienioczułych, przygotować i zastosować materiały pomocnicze, dobrać narzędzia i sprzęt do prac fotograficznych, określić zasady wykonywania zdjęć reprodukcyjnych, katalogowych, reportaŝowych, krajobrazu i architektury oraz portretowych, określić zasady wykonywania zdjęć makrofotograficznych oraz fotomikrograficznych, określić zastosowanie technik specjalnych w fotografii, zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska, zastosować zasady racjonalnego wykorzystania materiału fotograficznego. 2. Materiał nauczania Światło i jego właściwości. Podstawy optyki fotograficznej. Widzenie barw. Otrzymywanie barw. Zapis informacji obrazowej - chemiczny (srebrowy i bezsrebrowy) oraz 22

24 niekonwencjonalny. Wielkości fizyczne i fotometryczne stosowane w fotometrii i metrologii fotograficznej. Urządzenia do rejestracji obrazu. Obiektywy fotograficzne. Ostrość obrazu fotograficznego. Źródła światła stosowane w fotografii. Oświetlenie w fotografii. Zjawiska fotoelektryczne w fotografii. Ekspozycja materiałów fotograficznych. Rodzaje materiałów promienioczułych. Zasady wykonywania zdjęć reprodukcyjnych kreskowych i półtonowych. Zasady wykonywania zdjęć katalogowych. Zasady wykonywania zdjęć krajobrazu, architektury oraz reportaŝowych. Zasady wykonywania zdjęć portretowych. Zdjęcia makrofotograficzne i fotomikrograficzne. Techniki specjalne w fotografii. 3. Ćwiczenia Fotografowanie nieruchomych przedmiotów płaskich. Fotografowanie nieruchomych przedmiotów trójwymiarowych. Otrzymywanie barw metodą subtraktywną i addytywną. Otrzymywanie obrazów optycznych. Obliczanie skali odwzorowania. Obliczanie głębokości ostrości. Klasyfikowanie urządzeń do rejestracji obrazów. Projektowanie oświetlenia planu zdjęciowego. 4. Środki dydaktyczne Materiały fotograficzne zdjęciowe do rejestrowania obrazów fotograficznych. Aparaty fotograficzne. Obiektywy fotograficzne. Światłomierze. Reflektory fotograficzne. Lampy błyskowe. Kamery wideo. Foliogramy, przezrocza, filmy dydaktyczne dotyczące rejestracji obrazów fotograficznych. Fotogramy ilustrujące róŝne rodzaje i techniki fotografii. Plansze przedstawiające metody syntezy barw oraz powstawanie obrazu optycznego w aparacie fotograficznym. Katalogi i materiały reklamowe. 23

25 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Program jednostki modułowej stanowi podbudowę do realizacji modułów zawodowych, zawiera treści dotyczące optyki fotograficznej, teorii barwy, zasad fotografowania oraz rodzajów zdjęć i technik stosowanych w fotografii. W procesie kształcenia naleŝy stosować następujące metody nauczania: wykład informacyjny, dyskusję dydaktyczną, metodę sytuacyjną, pokaz z instruktaŝem oraz ćwiczenia praktyczne. W celu zilustrowania zjawisk optyki fotograficznej naleŝy wykorzystać przyrządy optyczne oraz odpowiednie ilustracje. Zagadnienia związane z teorią barwy, powstawaniem obrazu fotograficznego, oświetleniem w fotografii oraz zasadami wykonywania zdjęć, naleŝy wyjaśniać w odniesieniu do praktyki fotograficznej. Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń naleŝy zapoznać uczniów z zakresem i rodzajem wykonywanych zadań oraz obsługą sprzętu. Szczególną uwagę naleŝy zwracać na jakość wykonania zadań oraz sposób organizowania stanowiska pracy. W procesie nauczania naleŝy równieŝ zwracać uwagę na kształtowanie cech osobowości niezbędnych w pracy takich jak: staranność, dokładność oraz odpowiedzialność. Stanowiska ćwiczeniowe powinny być wyposaŝone w sprzęt, narzędzia, materiały i środki dydaktyczne niezbędne do wykonania ćwiczeń. Uczniowie powinni korzystać z róŝnych źródeł informacji takich jak: instrukcje, poradniki, katalogi, albumy, plansze poglądowe oraz Internet do pozyskiwania aktualnych informacji o materiałach światłoczułych. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni fotograficznej, w grupach do 15 osób na indywidualnych stanowiskach ćwiczeniowych. Zaleca się, aby uczniowie pracowali indywidualnie lub w zespołach 2 3 osobowych. Praca w grupie pozwala na opanowanie przez uczniów umiejętności ponadzawodowych jak: komunikowanie się, współpraca w zespole, prezentowanie wyników oraz wpływa na efektywność kształcenia. Zaleca się równieŝ prowadzenie ćwiczeń w terenie w celu nabycia umiejętności aranŝowania i wykonywania zdjęć w róŝnych warunkach oświetleniowych. 24

26 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie umiejętności uczniów powinno odbywać się przez cały czas realizacji jednostki modułowej, na podstawie określonych kryteriów, przedstawionych na początku zajęć. Wiedza niezbędna do realizacji zadań praktycznych moŝe być sprawdzana za pomocą testów osiągnięć szkolnych. Umiejętności praktyczne naleŝy oceniać podczas obserwacji czynności wykonywanych przez uczniów w trakcie realizacji ćwiczeń oraz zastosowanie testów z zadaniami praktycznymi. Przed przystąpieniem do wykonania zadań naleŝy sprawdzić poziom wiadomości uczniów za pomocą sprawdzianów ustnych lub pisemnych. Podczas obserwacji pracy uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń naleŝy zwracać uwagę na: dobieranie narzędzi i sprzętu do wykonywania prac fotograficznych, zastosowanie materiałów pomocniczych, stosowanie zasad wykonywania zdjęć róŝnymi technikami. W końcowej ocenie osiągnięć uczniów naleŝy uwzględnić wyniki stosowanych sprawdzianów oraz poziom wykonania zadań. W procesie sprawdzania i oceniania naleŝy uwzględnić przyjęte kryteria oraz obowiązującą skalę ocen. 25

27 Jednostka modułowa 313[01].O1.03 UŜytkowanie urządzeń fototechnicznych 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: rozróŝnić podstawowe urządzenia fototechniczne stosowane w procesie rejestracji obrazów, określić zasady funkcjonowania sprzętu stosowanego do rejestracji obrazów, posłuŝyć się sprzętem stosowanym w technikach obrazowania, zastosować zasady techniki zdjęciowej, określić zasady funkcjonowania urządzeń do ustalania warunków naświetlania oraz akcesoriów fotograficznych, posłuŝyć się sprzętem pomiarowym oraz akcesoriami fotograficznymi, zastosować urządzenia i sprzęt do oświetlania planów zdjęciowych, scharakteryzować podstawowe elementy budowy maszyn i urządzeń stosowanych w procesie kopiowania obrazów fotograficznych, scharakteryzować elementy budowy oraz zasady działania podstawowych maszyn i urządzeń stosowanych w obróbce chemicznej materiałów fotograficznych, określić zadania serwisu maszyn i urządzeń stosowanych w obróbce chemicznej materiałów fotograficznych, określić zasadę działania procesorów do obróbki chemicznej materiałów fotograficznych, wykonać kopie przy pomocy procesora pozytywowego, przeprowadzić kalibrację oraz konserwację sprzętu i urządzeń stosowanych w fototechnice, posłuŝyć się urządzeniami stosowanymi w technice wideo, scharakteryzować kierunki rozwoju fotografii, filmu, technik wideo oraz hybrydowych metod zapisu i przetwarzania informacji, skorzystać z dokumentacji technicznej oraz źródeł informacji specjalistycznych, zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska. 2. Materiał nauczania Aparaty fotograficzne, funkcje podstawowych elementów. Podstawy techniki zdjęciowej. Urządzenia do ustalania warunków naświetlania. Akcesoria fotograficzne. Urządzenia do oświetlania planów zdjęciowych. 26

28 Urządzenia do kopiowania obrazów fotograficznych. Procesory i urządzenia stosowane do obróbki chemicznej materiałów światłoczułych. Procesory do znormalizowanej obróbki materiałów zdjęciowych. Procesory do laboratoryjnej obróbki papierów fotograficznych. Kalibracja i konserwacja urządzeń i sprzętu stosowanego w fototechnice. Urządzenia stosowane w technice wideo. Dokumentacja techniczna urządzeń fototechnicznych. Kierunki rozwoju fotografii, filmu, technik wideo oraz hybrydowych metod zapisu i przetwarzania informacji. 3. Ćwiczenia Ustalanie wielkości ekspozycji za pomocą róŝnych przyrządów pomiarowych. Wykonywanie zdjęć studyjnych czarno-białych z zastosowaniem filtrów fotograficznych. Wykonywanie zdjęć plenerowych w róŝnych warunkach oświetleniowych. Uzyskiwanie efektów specjalnych przy uŝyciu filtrów fotograficznych. Wykonywanie kalibracji procesora do znormalizowanej obróbki materiałów fotograficznych. Wykonywanie obróbki barwnych materiałów pozytywowych w procesorze do laboratoryjnej obróbki materiałów fotograficznych. 4. Środki dydaktyczne Aparaty fotograficzne. Kamery wideo. Filtry świetlne. Lampy błyskowe. Reflektory fotograficzne. Powiększalniki. Światłomierze. Procesory do laboratoryjnej obróbki materiałów fotograficznych. Foliogramy przedstawiające budowę i zasadę działania urządzeń pomiarowych. Fotogramy przedstawiające efekty działania filtrów zdjęciowych. Przezrocza i filmy dydaktyczne przedstawiające budowę aparatów fotograficznych. Schematy urządzeń fototechnicznych. Literatura i czasopisma fotograficzne. Katalogi i materiały reklamowe. 27

29 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie umiejętności stosowania róŝnych urządzeń fototechnicznych podczas prac związanych z naświetlaniem, obróbką i kopiowaniem obrazów fotograficznych. Wskazane jest stosowanie następujących metod nauczania: dyskusji dydaktycznej, pokazu, metody projektów, sytuacyjnej oraz ćwiczeń. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni fotograficznej na wydzielonych stanowiskach ćwiczeniowych. Uczniowie powinni pracować samodzielnie bądź w zespołach 2 3 osobowych. Praca w zespołach poprawia efektywność kształcenia, pozwala na opanowanie przez uczniów umiejętności współpracy w zespole. Stanowiska ćwiczeniowe powinny być wyposaŝone w potrzebny sprzęt i środki dydaktyczne. Uczniowie powinni korzystać z róŝnych źródeł informacji, takich jak: instrukcje, poradniki, katalogi, albumy oraz Internet. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Proces sprawdzania i oceniania osiągnięć edukacyjnych uczniów naleŝy realizować systematycznie, na podstawie określonych kryteriów przedstawionym na początku zajęć. Wiedza niezbędna do realizacji zadań praktycznych moŝe być sprawdzana za pomocą sprawdzianów ustnych i testów osiągnięć szkolnych. Umiejętności praktyczne naleŝy oceniać podczas obserwacji czynności wykonywanych przez uczniów w trakcie realizacji ćwiczeń oraz stosowanie testów z zadaniami praktycznymi. Dokonując obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń naleŝy zwracać uwagę na: uŝytkowanie urządzeń fototechnicznych, ustalanie wielkości ekspozycji za pomocą przyrządów pomiarowych, wykonywanie zdjęć studyjnych z zastosowaniem urządzeń do oświetlania planów zdjęciowych, wykonywanie zdjęć plenerowych w róŝnych warunkach oświetleniowych, uzyskiwanie efektów specjalnych przy uŝyciu filtrów fotograficznych, kalibrowanie procesora do znormalizowanej obróbki materiałów fotograficznych, konserwację procesorów do obróbki, prowadzenie obróbki materiałów fotograficznych w procesorze. W końcowej ocenie osiągnięć uczniów naleŝy uwzględnić wyniki 28

30 stosowanych sprawdzianów oraz poziom wykonania ćwiczeń. Ocenianie edukacyjnych osiągnięć uczniów powinno odbywać się z uwzględnieniem obowiązującej skali ocen. 29

31 Jednostka modułowa 313[01].O1.04 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: zastosować podstawowe przepisy prawa dotyczące obowiązków pracownika i pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, zapobiec zagroŝeniom Ŝycia i zdrowia pracowników, określić wymagania dotyczące wentylacji i klimatyzacji pomieszczeń, zapobiec zagroŝeniom wynikającym z toksycznych właściwości stosowanych odczynników chemicznych, posłuŝyć się kartami charakterystyk chemikaliów fotograficznych, zastosować zasady bezpiecznej pracy z chemikaliami fotograficznymi, określić zasady bezpieczeństwa dotyczące transportu oraz przechowywania materiałów fotograficznych i chemikaliów fotograficznych, zastosować zasady bezpiecznej pracy z urządzeniami elektrycznymi, podjąć działania w przypadku zagroŝenia poŝarowego, zgodnie z instrukcją przeciwpoŝarową, zastosować podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze, zgodnie z zasadami ochrony przeciwpoŝarowej, dobrać i zastosować odzieŝ ochronną oraz środki ochrony indywidualnej, w zaleŝności od prowadzonych prac, zastosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym, zabezpieczyć miejsce wypadku, zapobiec zanieczyszczeniom środowiska powodowanym przez substancje chemiczne stosowane w fotografii, zapobiec zagroŝeniom powodowanym przez przedostanie się do środowiska substancji chemicznych stosowanych w fotografii, zastosować metody utylizacji ścieków i odpadów powstających podczas produkcji i obróbki chemicznej halogenosrebrowych materiałów promienioczułych. 2. Materiał nauczania Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoŝarowej obowiązujące w zakładach fotograficznych. Czynniki szkodliwe, uciąŝliwe i niebezpieczne występujące w procesach pracy. 30

32 Zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Wentylacja i klimatyzacja pomieszczeń. ZagroŜenia wynikające z toksycznych właściwości chemikaliów fotograficznych. Zasady bezpieczeństwa pracy dotyczące transportu oraz przechowywania materiałów fotograficznych i chemikaliów fotograficznych. Bezpieczeństwo pracy podczas uŝytkowania urządzeń elektrycznych. ZagroŜenia poŝarowe, zasady ochrony przeciwpoŝarowej. Środki ochrony indywidualnej i zbiorowej. Procedury udzielania pierwszej pomocy. Zabezpieczanie miejsca wypadku. ZagroŜenia środowiska wynikające z zanieczyszczenia chemikaliami fotograficznymi. Metody utylizacji roztworów fotochemicznych. 3. Ćwiczenia Dobieranie środków ochrony indywidualnej do rodzaju pracy. Interpretowanie informacji zawartych w kartach charakterystyk chemikaliów fotograficznych. Dobieranie sprzętu i środków gaśniczych, w zaleŝności od rodzaju poŝaru. Stosowanie podręcznego sprzętu i środków gaśniczych do gaszenia zarzewia poŝaru. Wykonywanie sztucznego oddychania, zgodnie z obowiązującymi zasadami. Udzielanie pierwszej pomocy osobie poszkodowanej w wyniku działania substancji chemicznej. Udzielanie pierwszej pomocy osobie poraŝonej prądem elektrycznym. Określanie zagroŝeń ekologicznych wynikających z przedostania się do środowiska chemikaliów fotograficznych. Neutralizowanie roztworów stosowanych w obróbce materiałów pozytywowych. 4. Środki dydaktyczne Teksty przewodnie do ćwiczeń. Kodeks Pracy. Polskie Normy. Ilustracje i fotografie dotyczące zagroŝeń na stanowiskach pracy. Karty charakterystyk chemikaliów fotograficznych. WyposaŜenie do nauki udzielania pierwszej pomocy - fantom, niezbędne środki medyczne. 31

33 Sprzęt gaśniczy, gaśnice. OdzieŜ ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej. Regulaminy i instrukcje dotyczące obsługi urządzeń stwarzających zagroŝenia. Filmy dydaktyczne przedstawiające procedury postępowania w razie wypadków przy pracy oraz udzielania pierwszej pomocy. Filmy dydaktyczne przedstawiające zagroŝenia poŝarowe, zachowanie pracowników podczas poŝaru i w sytuacjach awarii technologicznych, a takŝe ochrony środowiska na stanowiskach pracy. Regeneratory wywoływaczy, wybielaczy i utrwalaczy. Naczynia miarowe. Pehametry. Termometry. Odczynniki chemiczne do neutralizacji odpadowych roztworów roboczych. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotyczące zasad kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska. Szczególną uwagę naleŝy zwrócić na treści dotyczące ochrony środowiska jako waŝnego elementu związanego z pracą zawodową w laboratoriach i pracowniach fotograficznych, które do obróbki materiałów promienioczułych stosują chemikalia mające status preparatów niebezpiecznych dla środowiska. Podczas realizacji programu nauczania naleŝy równieŝ zwrócić uwagę na obowiązki pracownika i pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoŝarowej, a takŝe stosowanie rozwiązań technologicznych, takich jak: obiegi zamknięte oraz regeneracja i rejuwenacja w obróbce chemicznej, w celu zmniejszenia ilości roztworów odpadowych niebezpiecznych dla środowiska. Wskazane jest stosowanie następujących metod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metody sytuacyjnej, inscenizacji, tekstu przewodniego, ćwiczeń praktycznych. Metoda tekstu przewodniego wymaga przygotowania materiałów do wykonania ćwiczenia: pytań prowadzących i formularzy do wypełnienia. Nauczyciel prowadzący ćwiczenia powinien być specjalistą z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Program jednostki modułowej naleŝy realizować w odpowiednio wyposaŝonej pracowni. Zajęcia powinny odbywać się w grupach do 15 osób, w zespołach 2 3 osobowych. Podczas ćwiczeń naleŝy zwrócić uwagę na wykonywanie czynności związanych z udzielaniem pierwszej pomocy osobom poszkodowanym. 32

34 Konieczne jest uświadomienie uczniom, Ŝe ochrona człowieka w środowisku pracy jest zagadnieniem nadrzędnym. W procesie nauczania naleŝy równieŝ zwracać uwagę na kształtowanie cech osobowości, takich jak dokładność, staranność, odpowiedzialność. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się przez cały czas realizacji programu jednostki, na podstawie określonych kryteriów. Do sprawdzania osiągnięć uczniów proponuje się zastosować: sprawdziany ustne i pisemne, obserwację czynności ucznia podczas realizacji zadań, testy typu próba pracy, testy osiągnięć szkolnych. Zadania w teście mogą być otwarte (krótkie odpowiedzi, z luką) lub zamknięte (wyboru wielokrotnego, na dobieranie, typu prawda-fałsz). Umiejętności praktyczne naleŝy oceniać podczas obserwacji czynności wykonywanych przez uczniów w trakcie realizacji ćwiczeń oraz zastosowanie testów z zadaniami praktycznymi. Obserwując czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń i dokonując oceny pracy, naleŝy zwracać uwagę na: stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, postępowanie z chemikaliami fotograficznymi, udzielanie pierwszej pomocy, stosowanie sprzętu przeciwpoŝarowego oraz środków gaśniczych, rozpoznawanie substancji szkodliwych dla środowiska. Kontrolę poprawności wykonania zadań naleŝy prowadzić w trakcie i po realizacji ćwiczeń. Uczeń powinien sprawdzić wyniki swojej pracy według przygotowanego przez nauczyciela arkusza oceny postępów. Potem, według tego samego arkusza, kontroli dokonuje nauczyciel. W ocenianiu osiągnięć uczniów naleŝy uwzględnić zasady: wynik sprawdzianu opanowania umiejętności powinien mieć charakter alternatywny, co oznacza, Ŝe uczeń umie lub nie umie poprawnie wykonać zadania. opanowanie umiejętności moŝe mieć róŝną biegłość: zadanie moŝe być wykonane szybciej lub wolniej, bezbłędnie lub z błędem zauwaŝonym i poprawionym przez ucznia. W końcowej ocenie osiągnięć uczniów, po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej, naleŝy uwzględnić wyniki sprawdzianów zastosowanych przez nauczyciela oraz poziom wykonania ćwiczeń. 33

35 Moduł 313[01].Z1. Chemiczna technika rejestracji obrazu 1. Cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: wykonywać prace fotograficzne z wykorzystaniem sprzętu oraz materiałów światłoczułych, dobierać materiały negatywowe i pozytywowe, dobierać metody rejestracji oraz materiały światłoczułe, sporządzać roztwory do obróbki chemicznej, organizować stanowisko pracy do prowadzenia procesów obróbki chemicznej materiałów fotograficznych, prowadzić kontrolę procesu obróbki materiałów fotograficznych, nadzorować przebieg procesów obróbki chemicznej materiałów promienioczułych, stosować sensytometryczne metody do oceny właściwości uŝytkowych materiałów fotograficznych, obsługiwać urządzenia i przyrządy stosowane w sensytometrii fotograficznej, prowadzić racjonalną gospodarkę materiałową, posługiwać się podstawową terminologią dotyczącą procesów i urządzeń stosowanych do obróbki materiałów fotograficznych, wykonywać podstawowe czynności związane z rejestracją obrazu, przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, korzystać z literatury zawodowej. 2. Wykaz jednostek modułowych Symbol jednostki modułowej Nazwa jednostki modułowej Orientacyjna liczba godzin na realizację 313[01].Z1.01 Charakteryzowanie materiałów fotograficznych [01].Z1.02 Wykonywanie obróbki chemicznej materiałów fotograficznych [01].Z1.03 Wykonywanie kontroli sensytometrycznej materiałów fotograficznych i procesów obróbki chemicznej 132 Razem