MODUŁOWY PROGRAM NAUCZANIA

Transkrypt

1 MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ 311[10]/T-4, SP-2/MEN/2010. MODUŁOWY PROGRAM NAUCZANIA TECHNIK GEODETA 311[10] Warszawa 2010

2 Autorzy: mgr inŝ. Julitta Rosa mgr inŝ. Agnieszka Kantor mgr inŝ. Marcin Kantor Recenzenci: dr inŝ. Barbara Gąsowska dr inŝ. Tadeusz Kośka Opracowanie redakcyjne: mgr inŝ. Krystyna ElŜbieta Hejłasz Korekta techniczna: mgr Rafał Auch-Szkoda 1

3 Spis treści Wprowadzenie 4 I. ZałoŜenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie 6 1. Opis pracy w zawodzie 6 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktycznowychowawczego 8 II. Plany nauczania 17 III. Moduły kształcenia w zawodzie Podstawy geodezji i kartografii 19 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska 22 Posługiwanie się jednostkami miar, skalą oraz współrzędnymi geodezyjnymi 26 Korzystanie z map stosowanych w geodezji Pomiary sytuacyjno-wysokościowe 33 Stosowanie instrumentów geodezyjnych 37 Opracowywanie mapy sytuacyjnej 40 Aktualizacja mapy sytuacyjnej 46 Opracowywanie przekrojów podłuŝnych i poprzecznych 50 Wykonywanie mapy warstwicowej 54 Stosowanie rachunku współrzędnych w obliczeniach geodezyjnych 58 Wykorzystywanie teorii błędów do opracowywania wyników pomiarów geodezyjnych 61 Projektowanie, pomiar oraz wyrównywanie szczegółowej osnowy geodezyjnej 64 Wykonywanie pomiarów sytuacyjnych i sytuacyjno- -wysokościowych 68 Sporządzanie mapy sytuacyjno-wysokościowej 72 Stosowanie technologii GPS w pomiarach geodezyjnych Geodezja inŝynieryjna 80 Projektowanie i wytyczanie osnowy realizacyjnej 83 Prowadzenie geodezyjnej obsługi budowy i eksploatacji obiektów budowlanych 87 Prowadzenie geodezyjnej obsługi budownictwa drogowego, kolejowego i wodnego 92 Tyczenie i inwentaryzacja obiektów sieci uzbrojenia terenu 97 Wykonywanie pomiarów realizacyjnych w terenie Geodezyjna obsługa nieruchomości 104 Stosowanie przepisów prawnych w geodezji 107 Prowadzenie ewidencji gruntów i budynków 111 2

4 Wykonywanie prac geodezyjnych do celów prawnych 115 Sporządzanie map do celów prawnych Fotogrametria 123 Opracowywanie fotogrametrycznych zdjęć lotniczych, satelitarnych i naziemnych 125 Wykorzystywanie materiałów fotogrametrycznych do opracowywania map Usługi geodezyjne 132 Prowadzenie działalności geodezyjnej 134 Posługiwanie się językiem obcym zawodowym Praktyka zawodowa 142 Wykonywanie pomiarów geodezyjnych 144 Opracowywanie dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej Systemy geoinformacyjne 150 Obsługa systemów geoinformacyjnych 152 Wykorzystywanie baz danych do sporządzania opracowań geodezyjnych i kartograficznych 155 3

5 Wprowadzenie Celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie absolwenta do skutecznego wykonywania zadań zawodowych w warunkach gospodarki rynkowej. Wymaga to dobrego przygotowania ogólnego, opanowania podstawowej wiedzy i umiejętności, prezentowania właściwych postaw zawodowych oraz kształcenia ustawicznego. Absolwent szkoły powinien charakteryzować się otwartością, komunikatywnością, wyobraźnią, zdolnością do ciągłego uczenia się i podnoszenia kwalifikacji, a takŝe umiejętnością oceny swoich moŝliwości. Realizacja programu nauczania o modułowym układzie treści kształcenia ułatwia osiągnięcie tych zamierzeń. Kształcenie według modułowego programu nauczania charakteryzuje się tym, Ŝe: cele kształcenia i materiał nauczania wynikają z przyszłych zadań zawodowych, przygotowanie ucznia do wykonywania zawodu odbywa się głównie poprzez realizację zadań zbliŝonych do tych, które są wykonywane na stanowisku pracy, nie ma podziału na zajęcia teoretyczne i praktyczne, występuje prymat umiejętności praktycznych nad wiedzą teoretyczną, jednostki modułowe integrują treści kształcenia z róŝnych dyscyplin wiedzy, w szerokim zakresie wykorzystuje się zasadę transferu wiedzy i umiejętności, proces uczenia się dominuje nad procesem nauczania, programy nauczania są elastyczne, poszczególne jednostki moŝna wymieniać, modyfikować, uzupełniać oraz dostosowywać do poziomu wymaganych umiejętności, potrzeb gospodarki oraz lokalnego rynku pracy, umiejętności opanowane w ramach poszczególnych modułów dają moŝliwość wykonywania określonego zakresu pracy. Realizacja modułowego programu nauczania zapewnia opanowanie przez uczniów umiejętności określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie oraz przygotowuje do kształcenia ustawicznego. Modułowy program nauczania składa się z modułów kształcenia w zawodzie i odpowiadających im jednostek modułowych, umoŝliwiających zdobywanie wiadomości oraz kształtowanie umiejętności i postaw właściwych dla zawodu. Jednostka modułowa stanowi element modułu kształcenia w zawodzie obejmujący logiczny i moŝliwy do wykonania wycinek pracy, o wyraźnie określonym początku i zakończeniu, który nie podlega dalszym podziałom, a jego rezultatem jest produkt, usługa lub istotna decyzja. 4

6 W strukturze modułowego programu nauczania wyróŝnia się: załoŝenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie, plany nauczania, programy modułów i jednostek modułowych. Moduł kształcenia w zawodzie zawiera: cele kształcenia, wykaz jednostek modułowych, schemat układu jednostek modułowych i literaturę. Jednostka modułowa zawiera: szczegółowe cele kształcenia, materiał nauczania, ćwiczenia, środki dydaktyczne, wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki, propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia. Dydaktyczna mapa programu nauczania, zamieszczona w załoŝeniach programowo-organizacyjnych, przedstawia schemat powiązań między modułami i jednostkami modułowymi oraz określa kolejność ich realizacji. Ma ona ułatwić dyrekcji szkół i nauczycielom organizację procesu dydaktycznego. W programie został przyjęty system kodowania modułów i jednostek modułowych zawierający następujące elementy: symbol cyfrowy zawodu według klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, symbol literowy, oznaczający kategorię modułów: O dla modułu ogólnozawodowego, Z dla modułów zawodowych, S dla modułu specjalizacyjnego, cyfrę arabską oznaczającą kolejny moduł lub jednostkę modułową. Przykładowy zapis kodowania modułu: 311[10].O1 311[10] symbol cyfrowy zawodu: technik geodeta O1 pierwszy moduł ogólnozawodowy: Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska Przykładowy zapis kodowania jednostki modułowej: 311[10].Z [10] symbol cyfrowy zawodu: technik geodeta Z1 pierwszy moduł zawodowy: Pomiary sytuacyjno-wysokościowe 02 druga jednostka modułowa w module Z1: Opracowywanie mapy sytuacyjnej. 5

7 I. ZałoŜenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie 1. Opis pracy w zawodzie Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik geodeta moŝe podejmować pracę w: przedsiębiorstwach geodezyjnych i kartograficznych, ośrodkach dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej, urzędach administracji publicznej. Absolwent moŝe takŝe prowadzić działalność gospodarczą. Zadania zawodowe Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik geodeta powinien być przygotowany do wykonywania zadań zawodowych w zakresie: projektowanie, pomiar i wyrównywanie szczegółowych i pomiarowych osnów geodezyjnych, wykonywanie pomiarów sytuacyjnych, wysokościowych i sytuacyjno- -wysokościowych, opracowywanie map wielko- i średnioskalowych w technologii cyfrowej, inwentaryzowanie obiektów zagospodarowania przestrzennego terenu, sieci technicznego uzbrojenia terenu oraz obiektów zabytkowych, geodezyjne opracowywanie planów przestrzennego zagospodarowania terenu, projektów technicznych i planów realizacyjnych obiektów budowlanych, prowadzenie geodezyjnej obsługi budowy obiektów budowlanych, wykonywanie geodezyjnych pomiarów przemieszczeń i odkształceń obiektów budowlanych, pozyskiwanie i opracowywanie danych do aktualizacji katastru nieruchomości oraz katastru obiektów uzbrojenia terenu, wykonywanie rozgraniczeń, podziałów, scaleń i wywłaszczeń nieruchomości, pozyskiwanie i przetwarzanie geodanych oraz obsługa systemów geoinformacyjnych, prowadzenie obsługi administracyjnej ludności w zakresie geodezji, kartografii, katastru nieruchomości oraz gospodarki nieruchomościami, prowadzenie i aktualizacja danych państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego. 6

8 Umiejętności zawodowe W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent szkoły powinien umieć: rozróŝniać metody i narzędzia do opracowań geodezyjno- -kartograficznych, dobierać metody pozyskiwania danych o terenie w zaleŝności od rodzaju wykonywanej pracy, posługiwać się optycznymi i elektronicznymi instrumentami, aparaturą pomiarową oraz sprzętem geodezyjnym, dobierać instrumenty i metody pomiaru do wymaganej dokładności prac geodezyjnych, projektować, zakładać i wyrównywać szczegółowe i pomiarowe osnowy geodezyjne, wykonywać pomiary sytuacyjne, wysokościowe i sytuacyjno- -wysokościowe, sporządzać opracowania geodezyjne i kartograficzne z wykorzystaniem określonych technik komputerowych, przetwarzać dane pomiarowe na dane numeryczne lub graficzne, wykorzystywać dane o terenie, pozyskiwane róŝnymi metodami, do sporządzania map oraz innych opracowań geodezyjno- -kartograficznych, sporządzać mapy sytuacyjne i sytuacyjno-wysokościowe na podstawie bezpośrednich pomiarów terenowych oraz danych pozyskanych innymi metodami, aktualizować mapę zasadniczą oraz sporządzać mapy pochodne, opracowywać geodezyjne plany realizacyjne obiektów budowlanych, prowadzić geodezyjną obsługę budowy obiektów budowlanych oraz kontrolować ich przestrzenne usytuowanie, dokonywać pomiarów przemieszczeń i odkształceń budynków oraz budowli, wykonywać obliczenia geodezyjne, oceniać dokładność wykonanych pomiarów i uzyskanych wyników obliczeń, inwentaryzować stan zagospodarowania terenu, pozyskiwać i opracowywać dane do prowadzenia i aktualizacji katastru nieruchomości, analizować źródłową dokumentację geodezyjną i prawną oraz wykonywać czynności techniczno-prawne związane z rozgraniczeniem, podziałem, scaleniem i wywłaszczeniem nieruchomości, wytyczać i inwentaryzować sieci uzbrojenia terenu oraz obsługiwać kataster obiektów uzbrojenia terenu, sporządzać dokumentację wykonanych prac pomiarowych i obliczeniowych oraz innych opracowań, 7

9 korzystać z danych państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego oraz posługiwać się dokumentacją geodezyjną, kartograficzną i prawną, obsługiwać systemy geoinformacyjne, prowadzić obsługę administracyjną ludności w zakresie geodezji, kartografii i gospodarki nieruchomościami, stosować przepisy prawa oraz przepisy techniczne dotyczące geodezji, kartografii i gospodarki nieruchomościami, a takŝe krajowego systemu informacji o terenie, opracowywać oferty na wykonanie prac geodezyjnych i sporządzać wycenę zrealizowanych prac, posługiwać się językiem obcym w zakresie wspomagającym wykonywanie zadań zawodowych, przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska, organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej, udzielać pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach przy pracy, kierować zespołem pracowników podczas wykonywania prac geodezyjnych, korzystać z róŝnych źródeł informacji oraz z doradztwa specjalistycznego, prowadzić działalność gospodarczą. Kształtowanie postaw przedsiębiorczych oraz przygotowanie do wejścia na rynek pracy powinno przebiegać zarówno w trakcie kształcenia zawodowego, jak i podczas realizacji zajęć edukacyjnych Podstawy przedsiębiorczości. 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktyczno- -wychowawczego Proces kształcenia według modułowego programu nauczania dla zawodu technik geodeta moŝe być realizowany w technikum dla młodzieŝy i dla dorosłych oraz w szkole policealnej, w formie stacjonarnej lub zaocznej. Program nauczania obejmuje kształcenie ogólnozawodowe, zawodowe i specjalizacyjne. Kształcenie ogólnozawodowe umoŝliwia zdobycie umiejętności podstawowych w zawodzie technik geodeta oraz w zawodach pokrewnych. Kształcenie zawodowe ma na celu przygotowanie absolwenta do realizacji zadań na typowych dla zawodu stanowiskach pracy. Ogólne i szczegółowe cele kształcenia wynikają z podstawy programowej kształcenia w zawodzie. Treści programowe zawarte są w ośmiu modułach: jednym ogólnozawodowym, sześciu zawodowych oraz jednym specjalizacyjnym. 8

10 Wybór kierunku specjalizacji uwarunkowany jest zapotrzebowaniem rynku pracy w regionie. Kształcenie specjalizacyjne moŝe odbywać się z wykorzystaniem zamieszczonego w programie modułu specjalizacyjnego lub programów autorskich uwzględniających potrzeby lokalnego rynku pracy. Przy opracowywaniu autorskiego programu specjalizacji na realizację jego treści naleŝy przeznaczyć taką samą liczbę godzin jak w module 311[10].S1. Moduły uwzględniające zadania zawodowe są podzielone na jednostki modułowe. KaŜda jednostka modułowa zawiera treści stanowiące logicznie wyodrębnioną całość. Realizacja celów kształcenia poszczególnych modułów i jednostek modułowych umoŝliwia opanowanie umiejętności pozwalających na wykonanie określonego zakresu pracy. Czynnikiem sprzyjającym nabywaniu umiejętności zawodowych jest wykonywanie ćwiczeń zaproponowanych w poszczególnych jednostkach modułowych. Moduł ogólnozawodowy 311[10].O1 Podstawy geodezji i kartografii składa się z trzech jednostek modułowych. Program poszczególnych jednostek obejmuje ogólnozawodowe treści kształcenia, które stanowią podstawę kształcenia w zawodzie. W wyniku realizacji programu uczeń powinien umieć stosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska, rozpoznawać zagroŝenia w środowisku pracy i im zapobiegać, udzielać pierwszej pomocy w stanach zagroŝenia zdrowia i Ŝycia, posługiwać się jednostkami miar, współrzędnymi geodezyjnymi oraz mapami. Moduł 311[10].Z1 Pomiary sytuacyjno-wysokościowe jest pierwszym modułem zawodowym składającym się z jedenastu jednostek modułowych. Obejmuje on zagadnienia związane z obsługą instrumentów geodezyjnych oraz opracowywaniem mapy sytuacyjno- -wysokościowej na podstawie wyników pomiarów wykonanych metodą ortogonalną, biegunową i tachimetryczną. W module tym dwie jednostki 311[10].Z1.03 Aktualizacja mapy sytuacyjnej oraz 311[10].Z1.10 Sporządzanie mapy sytuacyjno-wysokościowej, naleŝy realizować w ramach ćwiczeń geodezyjnych nieprzerwanie przez 3 i 5 tygodni. Moduł 311[10].Z2 Geodezja inŝynieryjna składa się z pięciu jednostek modułowych. Zawiera treści dotyczące projektowania i wytyczania osnowy realizacyjnej, geodezyjnej obsługi inwestycji w budownictwie drogowym, kolejowym, wodnym, przemysłowym, mieszkaniowym, urządzeń podziemnych. Program jednostki modułowej 311[10].Z2.05 Wykonywanie pomiarów realizacyjnych w terenie, naleŝy realizować w formie ćwiczeń geodezyjnych w wymiarze 2 tygodni. Moduł 311[10].Z3 Geodezyjna obsługa nieruchomości składa się z czterech jednostek modułowych, których treści kształcenia dotyczą stosowania przepisów prawnych w geodezji, ze szczególnym uwzględnieniem prowadzenia ewidencji gruntów i budynków oraz wykonywania prac do celów prawnych w geodezji. Program jednostki 9

11 modułowej 311[10].Z3.04 Sporządzanie map do celów prawnych naleŝy realizować w formie ćwiczeń geodezyjnych w wymiarze 2 tygodni. Moduł 311[10].Z4 Fotogrametria składa się z dwóch jednostek modułowych, których treści dotyczą zasad opracowywania zdjęć lotniczych, satelitarnych i naziemnych oraz moŝliwości wykorzystywania materiałów fotogrametrycznych podczas opracowywania map. Moduł 311[10].Z5 Usługi geodezyjne jest to moduł zawierający dwie jednostki modułowe. Zawiera treści dotyczące prowadzenia działalności geodezyjnej oraz posługiwania się językiem obcym zawodowym. Moduł 311[10].Z6 Praktyka zawodowa składa się z dwóch jednostek modułowych, których treści kształcenia dotyczą wykonywania pomiarów geodezyjnych oraz opracowywania dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej. Praktyka zawodowa powinna odbywać się w przedsiębiorstwach geodezyjnych lub u pracodawców prowadzących usługi geodezyjne i kartograficzne. Wykaz modułów i jednostek modułowych zamieszczono w tabeli. 10

12 Symbol jednostki modułowej Wykaz modułów i jednostek modułowych Wykaz modułów i jednostek modułowych 11 Orientacyjna liczba godzin na realizację Moduł 311[10].O1 Podstawy geodezji i kartografii [10].O1.01 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony 20 środowiska Posługiwanie się jednostkami miar, skalą 311[10].O1.02 oraz współrzędnymi geodezyjnymi [10].O1.03 Korzystanie z map stosowanych w geodezji 95 Moduł 311[10].Z1 Pomiary sytuacyjno-wysokościowe [10].Z1.01 Stosowanie instrumentów geodezyjnych [10].Z1.02 Opracowywanie mapy sytuacyjnej [10].Z1.03 Aktualizacja mapy sytuacyjnej* [10].Z1.04 Opracowywanie przekrojów podłuŝnych i poprzecznych [10].Z1.05 Wykonywanie mapy warstwicowej [10].Z1.06 Stosowanie rachunku współrzędnych w obliczeniach geodezyjnych [10].Z1.07 Wykorzystywanie teorii błędów do opracowywania wyników pomiarów 34 geodezyjnych 311[10].Z1.08 Projektowanie, pomiar oraz wyrównywanie szczegółowej osnowy geodezyjnej [10].Z1.09 Wykonywanie pomiarów sytuacyjnych i sytuacyjno-wysokosciowych [10].Z1.10 Sporządzanie mapy sytuacyjno-wysokościowej* [10].Z1.11 Stosowanie technologii GPS w pomiarach geodezyjnych 50 Moduł 311[10].Z2 Geodezja inŝynieryjna [10].Z2.01 Projektowanie i wytyczanie osnowy realizacyjnej [10].Z2.02 Prowadzenie geodezyjnej obsługi budowy i eksploatacji obiektów budowlanych [10].Z2.03 Prowadzenie geodezyjnej obsługi budownictwa drogowego, kolejowego i wodnego [10].Z2.04 Tyczenie i inwentaryzacja obiektów sieci uzbrojenia terenu [10].Z2.05 Wykonywanie pomiarów realizacyjnych w terenie* 60 Moduł 311[10].Z3 Geodezyjna obsługa nieruchomości [10].Z3.01 Stosowanie przepisów prawnych w geodezji [10].Z3.02 Prowadzenie ewidencji gruntów i budynków [10].Z3.03 Wykonywanie prac geodezyjnych do celów prawnych 72

13 311[10].Z3.04 Sporządzenie map do celów prawnych* 60 Moduł 311[10].Z4 Fotogrametria 148 Opracowywanie fotogrametrycznych zdjęć 311[10].Z4.01 lotniczych, satelitarnych i naziemnych [10].Z4.02 Wykorzystywanie materiałów fotogrametrycznych do opracowywania map 60 Moduł 311[10].Z5 Usługi geodezyjne [10].Z5.01 Prowadzenie działalności geodezyjnej [10].Z5.02 Posługiwanie się językiem obcym zawodowym 65 Moduł 311[10].Z6 Praktyka zawodowa [10].Z6.01 Wykonywanie pomiarów geodezyjnych [10].Z6.02 Opracowywanie dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej 70 Moduł 311[10].S1 Systemy geoinformacyjne [10].S1.01 Obsługa systemów geoinformacyjnych [10].S1.02 Wykorzystywanie baz danych do sporządzania opracowań geodezyjnych i kartograficznych 39 Razem 2035 *Programy jednostek modułowych naleŝy realizować w formie ćwiczeń geodezyjnych Na podstawie wykazu modułów jednostek modułowych sporządzono dydaktyczną mapę programu. 12

14 Dydaktyczna mapa programu 311[10].O1 311[10].O [10].O [10].O [10].Z1 311[10].Z [10].Z [10].Z [10].Z [10].Z [10].Z [10].Z [10].Z [10].Z [10].Z [10].Z [10].Z2 311[10].Z [10].Z [10].Z [10].Z [10].Z3 311[10].Z [10].Z [10].Z [10].Z [10].Z

15 311[10].Z4 311[10].Z [10].Z [10].Z5 311[10].Z [10].Z [10].Z6 311[10].Z [10].Z [10].S1 311[10].S [10].S

16 Dydaktyczna mapa programu nauczania stanowi schemat powiązań między modułami i jednostkami modułowymi oraz określa kolejność ich realizacji. Moduł O1 powinien być realizowany w pierwszej kolejności, gdyŝ wyodrębnione w nim ogólnozawodowe treści kształcenia stanowią podstawę do realizacji modułów zawodowych. Nauczyciele realizujący modułowy program nauczania powinni posiadać przygotowanie metodologiczne dotyczące kształcenia modułowego, aktywizujących metod nauczania, pomiaru dydaktycznego oraz projektowania i opracowywania pakietów edukacyjnych. Nauczyciel kierujący procesem nabywania umiejętności przez uczniów powinien udzielać pomocy w rozwiązywaniu problemów, kształtować umiejętności zawodowe, uwzględniając indywidualne predyspozycje uczniów, ich moŝliwości i doświadczenia. Ponadto powinien rozwijać zainteresowania zawodem, wskazywać na moŝliwości dalszego kształcenia, zdobywania nowych umiejętności zawodowych. Powinien równieŝ kształtować takie cechy uczniów, jak: dokładność i systematyczność, rzetelność i odpowiedzialność za pracę swoją i zespołu, sprawne komunikowanie się, twórcze rozwiązywanie problemów oraz umiejętność współdziałania w zespole. Wskazane jest, aby zajęcia edukacyjne były realizowane z wykorzystaniem aktywizujących metod nauczania, takich jak: dyskusja dydaktyczna, metoda tekstu przewodniego, metoda samokształcenia kierowanego, metoda sytuacyjna, metoda projektów i ćwiczeń. Wskazane jest równieŝ prezentowanie filmów dydaktycznych oraz organizowanie wycieczek do przedsiębiorstw i instytucji geodezyjnych oraz na targi i wystawy. W procesie realizacji programu naleŝy eksponować samokształcenie i pozyskiwanie informacji z róŝnych źródeł: literatury zawodowej, podręczników, przepisów prawa, instrukcji, poradników, Internetu. Prowadzenie zajęć aktywizującymi metodami nauczania wymaga przygotowania materiałów dydaktycznych, takich jak: tekst przewodni, instrukcja do metody projektów, przewodniki do samokształcenia, instrukcje do wykonywania ćwiczeń, instrukcje stanowiskowe. Istotnym elementem organizacji procesu dydaktycznego jest sprawdzanie i ocenianie edukacyjnych osiągnięć ucznia. Wskazane jest prowadzenie badań diagnostycznych, kształtujących i sumujących. Badania diagnostyczne mają na celu dokonanie oceny poziomu wiedzy i umiejętności uczniów w początkowej fazie kształcenia. Badania kształtujące prowadzone w trakcie realizacji programu mają na celu dostarczanie bieŝących informacji o efektywności procesu nauczania-uczenia się. Badania sumujące powinny być prowadzone po zakończeniu realizacji programów jednostek modułowych. Informacje uzyskiwane w wyniku badań umoŝliwiają dokonywanie ewaluacji procesu nauczania. 15

17 Ocenianie powinno uświadamiać uczniowi poziom jego osiągnięć w stosunku do wymagań edukacyjnych, wdraŝać go do systematycznej pracy, samokontroli i samooceny. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno być realizowane za pomocą sprawdzianów ustnych, pisemnych i praktycznych, testów osiągnięć szkolnych oraz obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń. Podana w tabelach wykazu jednostek modułowych orientacyjna liczba godzin przewidziana na realizację programu moŝe ulegać zmianie w zaleŝności od stosowanych przez nauczyciela metod i środków dydaktycznych. W zintegrowanym procesie kształcenia modułowego nie ma podziału na zajęcia teoretyczne i praktyczne. Formy organizacyjne pracy uczniów powinny być dostosowane do treści i metod kształcenia. Zaleca się, aby zajęcia prowadzone były w grupach 15-osobowych. Proponowane formy organizacyjne prowadzenia zajęć, to: praca w zespołach 2-5-osobowych podczas ćwiczeń pomiarowych i terenowych oraz praca indywidualna, szczególnie z wykorzystaniem komputera. Szkoła podejmująca kształcenie systemem modułowym powinna posiadać odpowiednie warunki lokalowe, a takŝe wyposaŝone w odpowiednie środki dydaktyczne pracownie dydaktyczne: geodezyjną, informatyki geodezyjnej i kartograficznej, kartograficzną, fotogrametryczną oraz laboratorium instrumentów geodezyjnych. Kształtowanie umiejętności praktycznych powinno odbywać się w terenie. W trosce o jakość kształcenia konieczne są systematyczne działania szkoły polegające na: pozyskiwaniu nowych środków kształcenia, opracowaniu obudowy dydaktycznej programu nauczania, współpracy z zakładami pracy związanymi z kierunkiem kształcenia celem aktualizacji treści kształcenia zawodowego, odpowiadających wymaganiom technologii, techniki oraz rynku pracy, doskonaleniu nauczycieli w zakresie kształcenia modułowego, aktywizujących metod nauczania, pomiaru dydaktycznego oraz projektowania pakietów edukacyjnych. 16

18 II. Plany nauczania PLAN NAUCZANIA Czteroletnie technikum Zawód: technik geodeta 311[10] Podbudowa programowa: gimnazjum Lp. Moduły kształcenia w zawodzie Dla młodzieŝy Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Klasy I II Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Forma stacjonarna Dla dorosłych Semestry I IV Liczba godzin w dwuletnim okresie nauczania Forma zaoczna 1. Podstawy geodezji i kartografii Pomiary sytuacyjno- -wysokościowe* Geodezja inŝynieryjna* Geodezyjna obsługa nieruchomości* Fotogrametria Usługi geodezyjne Systemy geoinformacyjne Razem Praktyka zawodowa 2 tygodnie * W modułach występują jednostki modułowe, które naleŝy realizować w formie ćwiczeń geodezyjnych w klasach I IV, przez 12 tygodni 17

19 PLAN NAUCZANIA Szkoła policealna Zawód: technik geodeta 311[10] Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie Lp. Moduły kształcenia w zawodzie Dla młodzieŝy Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Klasy I II Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Forma stacjonarna Dla dorosłych Semestry I IV Liczba godzin w dwuletnim okresie nauczania Forma zaoczna 1. Podstawy geodezji i kartografii Pomiary sytuacyjno- -wysokościowe* Geodezja inŝynieryjna* Geodezyjna obsługa nieruchomości* Fotogrametria Usługi geodezyjne Systemy geoinformacyjne Razem Praktyka zawodowa 2 tygodnie * W modułach występują jednostki modułowe, które naleŝy realizować w formie ćwiczeń geodezyjnych w klasach I IV, przez 12 tygodni 18

20 III. Moduły kształcenia w zawodzie Moduł 311[10].O1 Podstawy geodezji i kartografii 1. Cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska, przestrzegać przepisów prawa pracy podczas wykonywania prac geodezyjnych, organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, stosować przepisy prawa dotyczące wykonywania zadań zawodowych, rozpoznawać zagroŝenia Ŝycia i zdrowia związane z wykonywaną pracą, udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy, określać rolę i zadania geodezji oraz kartografii w gospodarce, posługiwać się jednostkami miar stosowanymi w geodezji, stosować zasady odwzorowań kartograficznych, klasyfikować mapy ze względu na przeznaczenie, skalę, treść i formę, rozróŝniać znaki i symbole kartograficzne, wykonywać obliczenia geodezyjne i opracowania graficzne z wykorzystaniem specjalistycznych programów komputerowych, opisywać modele Ziemi stosowane w geodezji i związane z nimi układy współrzędnych, charakteryzować systemy odniesień przestrzennych, określać parametry techniczne i warunki stosowania systemu odniesień przestrzennych, odczytywać z map informacje dotyczące przestrzennego rozmieszczenia obiektów terenowych, korzystać z róŝnych źródeł informacji, postępować zgodnie z zasadami etyki. 2. Wykaz jednostek modułowych Symbol jednostki modułowej 311[10].O [10].O1.02 Nazwa jednostki modułowej Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska Posługiwanie się jednostkami miar, skalą oraz 19 Orientacyjna liczba godzin na realizację współrzędnymi geodezyjnymi 311[10].O1.03 Korzystanie z map stosowanych w geodezji 95 Razem

21 3. Schemat układu jednostek modułowych 311[10].O1 Podstawy geodezji i kartografii 311[10].O1.01 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska 311[10].O1.02 Posługiwanie się jednostkami miar, skalą oraz współrzędnymi geodezyjnymi 311[10].O1.03 Korzystanie z map stosowanych w geodezji 4. Literatura Baranowicz W.: Wytyczne w zakresie ochrony przeciwpoŝarowej oraz wzór instrukcji bezpieczeństwa poŝarowego dla obiektów szkół. MEN, Warszawa 1997 Czarnecki K.: Geodezja współczesna w zarysie. Wydawnictwo Wiedza i śycie, Warszawa 1995 Gaździcki J.: Leksykon geomatyczny. Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej, Warszawa 2001 Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998 Jagielski A.: Geodezja I. Wydawnictwo P.W. Stabil, Kraków 2002 Jerzak M.: Bezpieczeństwo i higiena pracy w budownictwie. PWN, Warszawa 1980 Kraak M., Omerling F.: Kartografia. Wizualizacja danych przestrzennych. PWN, Warszawa 1998 Lazzarini T. i inni: Geodezja. PPWK, Warszawa 1990 Omura G.: AutoCAD Komputerowa Oficyna Wydawnicza HELP, Michałowice 2000 Pyłka-Gutowska E.: Ekologia z ochroną środowiska. Wydawnictwo Oświatowe, Warszawa 1999 Stępczak K.: Ochrona i kształtowanie środowiska. WSiP, Warszawa 2001 Urniński T.: Ekologia. Środowisko. Przyroda. WSiP, Warszawa

22 Wróbel J.: Ochrona przyrody w Polsce. Wydawnictwo Ministerstwa Środowiska, Warszawa 2000 Ząbek J.: Geodezja I. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2003 Instrukcje geodezyjne Wytyczne geodezyjne Czasopisma specjalistyczne: Przegląd Geodezyjny, Geodeta Wykaz literatury naleŝy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych. 21

23 Jednostka modułowa 311[10].O1.01 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: określić prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoŝarowej, posłuŝyć się przepisami prawa pracy, określić wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące pomieszczeń pracy i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych, rozpoznać czynniki szkodliwe, uciąŝliwe i niebezpieczne dla zdrowia podczas wykonywania określonych prac geodezyjnych, dobrać środki ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy, udzielić pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy, zastosować zasady bezpiecznej pracy podczas obsługi przyrządów geodezyjnych, zabezpieczać sprzęt geodezyjny przed uszkodzeniem i zniszczeniem, dobrać sprzęt i środki gaśnicze w zaleŝności od rodzaju poŝaru, zastosować procedury postępowania w przypadku zaistnienia poŝaru, zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, dostrzec zagroŝenia związane z wykonywaną pracą, ocenić stan zagroŝenia środowiska, zastosować zasady ochrony środowiska podczas pomiarów geodezyjnych. 2. Materiał nauczania Prawna ochrona pracy. Wymagania higieniczno-sanitarne i bezpieczeństwa pracy w geodezji. Czynniki szkodliwe, uciąŝliwe i niebezpieczne występujące w procesie pracy. Zasady kształtowania bezpiecznych warunków pracy podczas wykonywania pomiarów geodezyjnych. Metody i środki zapobiegania wypadkom i czynnikom szkodliwym. Środki ochrony indywidualnej i grupowej. Bezpieczeństwo pracy podczas obsługi instrumentów i sprzętu geodezyjnego. Zasady udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy. Zasady ochrony przeciwpoŝarowej. 22

24 Ergonomia w kształtowaniu warunków pracy. Zasady bezpiecznej pracy. Zasady ochrony środowiska. 3. Ćwiczenia Analizowanie przepisów Kodeksu pracy dotyczących praw oraz obowiązków pracownika i pracodawcy. Dobieranie środków ochrony indywidualnej i grupowej do rodzaju wykonywanej pracy. Dobieranie sprzętu oraz środków gaśniczych w zaleŝności od rodzaju poŝaru. Stosowanie podręcznego sprzętu i środków gaśniczych do gaszenia poŝaru w warunkach symulowanych. Udzielanie pierwszej pomocy osobie poraŝonej prądem elektrycznym. Wykonywanie sztucznego oddychania na fantomie, zgodnie z obowiązującymi procedurami. Organizowanie stanowiska pracy zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wymaganiami ergonomii. 4. Środki dydaktyczne Kodeks pracy. Przepisy prawa dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy w budownictwie. Przepisy prawa dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy w geodezji. Ustawy i rozporządzenia dotyczące ochrony środowiska. Ilustracje, fotografie, foliogramy i przezrocza, dotyczące zagroŝeń na stanowiskach pracy. Filmy dydaktyczne obrazujące sposoby udzielania pierwszej pomocy w sytuacjach zagroŝenia zdrowia i Ŝycia. Filmy dydaktyczne dotyczące: ochrony środowiska, zagroŝeń poŝarowych, zachowania pracowników w przypadku wystąpienia poŝaru. Instrukcje dotyczące przechowywania i zabezpieczania instrumentów oraz sprzętu geodezyjnego. Zestawy do udzielania pierwszej pomocy. Fantom do nauki resuscytacji. Podręczny sprzęt gaśniczy. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Program jednostki modułowej obejmuje treści dotyczące kształtowania bezpiecznych warunków pracy, bezpieczeństwa na stanowisku pracy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania prac geodezyjnych. Podczas realizacji programu naleŝy zwracać uwagę na obowiązki pracownika i pracodawcy 23

25 w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, znaczenie ochrony zdrowia w pracy zawodowej, ochrony przeciwpoŝarowej i ochrony środowiska oraz na nieprawidłowości, które mogą wystąpić podczas wykonywania określonych prac geodezyjnych. Istotną rolę w osiąganiu załoŝonych celów kształcenia ma dobór metod nauczania oraz środków dydaktycznych wspomagających proces kształcenia. Zaleca się stosowanie następujących metod nauczania: wykładu konwersatoryjnego, dyskusji dydaktycznej, inscenizacji, metody przypadków oraz ćwiczeń praktycznych. Podczas wykonywania ćwiczeń szczególną uwagę naleŝy zwracać na kształtowanie umiejętności udzielania pierwszej pomocy osobie poszkodowanej oraz prowadzenia reanimacji w sytuacjach zagroŝenia Ŝycia. KaŜdy uczeń powinien wykonać na fantomie ćwiczenie dotyczące udzielania pierwszej pomocy. Zamieszczone w programie ćwiczenia stanowią propozycję, którą nauczyciel moŝe wykorzystać w czasie zajęć lub opracować inne ćwiczenia wspomagające realizację programu jednostki modułowej. Zajęcia dydaktyczne powinien prowadzić nauczyciel specjalista do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska, w pracowni wyposaŝonej w odpowiednie środki dydaktyczne. Uczniowie powinni pracować w grupach do 15 osób, z podziałem na 2-3-osobowe zespoły. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie na podstawie określonych kryteriów. Sprawdzanie umiejętności praktycznych moŝe odbywać się przez obserwację czynności uczniów podczas wykonywania zadań praktycznych. Systematyczne sprawdzanie i ocenianie mobilizuje ucznia do nauki, motywuje do zdobywania wiedzy, wpływa na kształtowanie odpowiedzialności za wyniki pracy indywidualnej i pracy grupy. Do sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów zaleca się stosować: sprawdziany pisemne i ustne, testy osiągnięć szkolnych, obserwację czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń. Oceniając osiągnięcia uczniów naleŝy zwracać uwagę na: przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoŝarowej, stosowanie procedur udzielania pierwszej pomocy w stanach zagroŝenia zdrowia i Ŝycia, dobieranie środków ochrony indywidualnej, wykonywanie reanimacji na fantomie. 24

26 W końcowej ocenie osiągnięć ucznia naleŝy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela oraz poziom wykonania ćwiczeń. 25

27 Jednostka modułowa 311[10].O1.02 Posługiwanie się jednostkami miar, skalą oraz współrzędnymi geodezyjnymi 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: określić rolę geodezji w gospodarce, przedstawić rys historyczny geodezji, scharakteryzować poszczególne działy geodezji, wyjaśnić pojęcie mapy, sklasyfikować mapy według określonych kryteriów, posłuŝyć się jednostkami miar stosowanymi w geodezji, posłuŝyć się skalą mapy, scharakteryzować rodzaje azymutów i określić zaleŝności między nimi, obliczyć azymut kierunku na podstawie współrzędnych, obliczyć długość odcinka w układzie współrzędnych, obliczyć współrzędne punktu na prostej, obliczyć wartość kąta na podstawie współrzędnych, określić wartość kąta w róŝnych jednostkach, odczytać współrzędne punktu na podstawie mapy, odszukać na mapie punkt o określonych współrzędnych, posłuŝyć się podziałką poprzeczną, scharakteryzować graficzne zobrazowanie rzeźby, obliczyć powierzchnię figur geometrycznych róŝnymi metodami, wyznaczyć współrzędne punktów geodezyjnych, wykonać obliczenia geodezyjne z wykorzystaniem techniki komputerowej, skontrolować poprawność obliczeń geodezyjnych, skorzystać z literatury zawodowej oraz innych źródeł informacji. 2. Materiał nauczania Zarys historii geodezji. Podział i zadania geodezji. Pojęcie mapy. Skala mapy. Jednostki miar stosowane w geodezji. Rodzaje azymutów i zaleŝności między nimi. Układy współrzędnych stosowane w geodezji. Geodezyjny układ współrzędnych płaskich. Zorientowanie kierunku prostej. Znaki umowne stosowane w geodezji. Metody obliczania powierzchni. 26

28 Zasady wyznaczania współrzędnych punktów geodezyjnych. Specjalistyczne programy komputerowe. Źródła informacji zawodowej. 3. Ćwiczenia Przeliczanie jednostek miar kątowych. Odczytywanie współrzędnych punktów z mapy. Odszukiwanie punktu o danych współrzędnych na mapie. Obliczanie azymutów i długości boków na podstawie współrzędnych. Określanie długości odcinków i kątów między odcinkami. Obliczanie współrzędnych punktów wyznaczonych róŝnymi metodami. 4. Środki dydaktyczne Ilustracje, fotografie, foliogramy i przezrocza dotyczące historii geodezji oraz zadań geodezji i kartografii w działalności gospodarczej. Mapy topograficzne sporządzone w róŝnych skalach. Instrukcja zawierająca znaki umowne stosowane na mapach. Dzienniki pomiarów geodezyjnych wykonywanych w terenie. Podziałki poprzeczne. Odmierzacze. Kalkulatory. Komputery z geodezyjnym oprogramowaniem obliczeniowym. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie umiejętności posługiwania się mapami, przeliczania jednostek miar, obliczania powierzchni figur geometrycznych róŝnymi metodami, wyznaczania współrzędnych punktów geodezyjnych oraz wykonywania obliczeń geodezyjnych z wykorzystaniem specjalistycznych programów komputerowych. Opanowanie wiadomości i umiejętności z tego zakresu stanowi podstawę do realizacji modułu 311[10].Z1 Pomiary sytuacyjno- -wysokościowe oraz modułu 311[10].Z2 Geodezja inŝynieryjna. Podczas realizacji programu naleŝy zwracać uwagę na powiązanie geodezji i kartografii z innymi dziedzinami wiedzy, jak: matematyka, fizyka, geografia. W procesie nauczania-uczenia się zaleca się stosowanie następujących metod nauczania: wykładu konwersatoryjnego, dyskusji dydaktycznej oraz ćwiczeń praktycznych. Ćwiczenia praktyczne powinny być realizowane na podstawie indywidualnych danych dla kaŝdego ucznia. Pozwala to na kształtowanie nawyku samokontroli podczas wykonywania zadań geodezyjnych, stosowanie poprawnych zapisów wyników pomiarów, a takŝe kształtowanie odpowiedzialności za wyniki prac. Nauczyciel powinien zwracać uwagę na skutki błędnych obliczeń geodezyjnych. 27

29 Ćwiczenia zamieszczone w programie jednostki modułowej stanowią propozycję, którą moŝna wykorzystać w czasie zajęć. Nauczyciel moŝe zaplanować inne ćwiczenia o zróŝnicowanym stopniu trudności, dostosowując ich zakres i poziom do edukacyjnych potrzeb uczniów oraz wyposaŝenia pracowni dydaktycznej. Podczas realizacji programu nauczania naleŝy wdraŝać uczniów do samodzielnej pracy, studiowania czasopism i literatury zawodowej oraz korzystania z zasobów Internetu. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni geodezyjnej oraz pracowni informatyki geodezyjnej i kartograficznej w grupach do 15 osób, w zespołach 2-3-osobowych. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie określonych kryteriów. Kryteria oceniania powinny uwzględniać poziom oraz zakres opanowania przez uczniów wiadomości i umiejętności zawartych w szczegółowych celach kształcenia. Systematyczne sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów pozwala na uzyskiwanie informacji o postępach ucznia w nauce oraz wpływa na kształtowanie dyscypliny, pracowitości, systematyczności. Osiągnięcia uczniów proponuje się sprawdzać na podstawie: sprawdzianów ustnych i pisemnych, testów osiągnięć szkolnych, obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń. Kontrolę poprawności wykonywania ćwiczenia naleŝy prowadzić w trakcie i po jego wykonaniu. Dokonując kontroli w formie ustnej naleŝy zwracać uwagę na umiejętność operowania zdobytą wiedzą, jakość wypowiedzi, poprawne stosowanie pojęć technicznych oraz wnioskowanie. Obserwując czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń naleŝy zwracać uwagę na: staranność i dokładność wykonywania ćwiczeń, poprawność zapisu wyników obliczeń, interpretację otrzymanych wyników. Po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej naleŝy przeprowadzić test osiągnięć szkolnych z zadaniami wielokrotnego wyboru. W końcowej ocenie osiągnięć ucznia naleŝy uwzględnić wyniki sprawdzianów ustnych i pisemnych, testów osiągnięć szkolnych oraz poprawność i terminowość wykonanych ćwiczeń. 28

30 Jednostka modułowa 311[10].O1.03 Korzystanie z map stosowanych w geodezji 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: określić kształt i rozmiary kuli ziemskiej, scharakteryzować rodzaje odwzorowań kartograficznych stosowanych w geodezji, rozróŝnić układy współrzędnych stosowanych w geodezji, scharakteryzować zasady obrazowania powierzchni na płaszczyźnie, rozróŝnić rodzaje map, sklasyfikować mapy ze względu na przeznaczenie, skalę, treść i formę, wyjaśnić zasady sporządzania map, scharakteryzować zasady redagowania map, wyjaśnić cel generalizacji treści map, zastosować zasady podziału map na arkusze, określić godło mapy, odczytać treść mapy zasadniczej, topograficznej i tematycznej, posłuŝyć się instrukcją K-1, wykonać opisy pismem technicznym, wykreślić znaki kartograficzne, narysować znaki kartograficzne z wykorzystaniem technik komputerowych. 2. Materiał nauczania Kształt i rozmiary bryły ziemskiej. Odwzorowania kartograficzne stosowane w geodezji. System odniesień przestrzennych stosowanych w geodezji. Układy współrzędnych stosowane w geodezji. Zasady obrazowania powierzchni na płaszczyźnie. Zasady redagowania map. Generalizacja treści map. Mapy i ich rodzaje. Mapy tematyczne. Mapy topograficzne. Mapa zasadnicza. Godło mapy. Instrukcja K-1. Pismo techniczne proste i pochyłe. Znaki kartograficzne. Graficzne programy komputerowe wykorzystywane w geodezji. 29

31 3. Ćwiczenia Określanie godła arkusza mapy na podstawie współrzędnych. Kreślenie znaków topograficznych. Określanie skali mapy na podstawie jej godła. Odczytywanie treści map tematycznych. RozróŜnianie układów współrzędnych stosowanych w geodezji. Pisanie tekstu pismem technicznym prostym i pochyłym. Opisywanie rysunków pismem technicznym prostym i pochyłym z zastosowaniem szablonu. Wykreślanie znaków topograficznych z zastosowaniem technik komputerowych. 4. Środki dydaktyczne Arkusze mapy zasadniczej, map tematycznych, ewidencyjnych i topograficznych. Wzory, symbole, objaśnienia znaków topograficznych. Znaki umowne stosowane na mapie zasadniczej. Instrukcje geodezyjne. Szablony pisma technicznego. Przybory kreślarskie, materiały rysunkowe. Komputery z geodezyjnym oprogramowaniem graficznym. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Określone w programie cele kształcenia umoŝliwią opanowanie przez uczniów umiejętności posługiwania się skalą, wykreślania znaków topograficznych, posługiwania się instrukcją K-1, stosowania zasad odwzorowania kartograficznego, odczytywania treści map, a takŝe opisywania prostych rysunków pismem technicznym. W procesie nauczania-uczenia się zaleca się stosowanie następujących metod nauczania: wykładu informacyjnego, pokazu z objaśnieniem, pokazu z instruktaŝem, dyskusji dydaktycznej oraz ćwiczeń praktycznych. Przykładowe ćwiczenia zamieszczone w programie stanowią propozycję do wykorzystania przez nauczyciela. Zakres ćwiczeń moŝe być rozszerzony w zaleŝności od potrzeb edukacyjnych oraz moŝliwości szkoły. Podczas wykonywania ćwiczeń naleŝy umoŝliwić uczniom korzystanie z czasopism i literatury zawodowej, zasobów Internetu. Uczniowie korzystając ze specjalistycznych programów graficznych powinni pracować na indywidualnych stanowiskach pracy. Podczas realizacji programu nauczania jednostki modułowej szczególnie istotne jest kształtowanie umiejętności odczytywania treści mapy topograficznej, zasadniczej i tematycznej, a takŝe kształtowanie odpowiednich postaw zawodowych, takich jak: uczciwość, rzetelność, odpowiedzialność za wyniki wykonanych prac. 30

32 W procesie dydaktycznym wskazane jest równieŝ zorganizowanie wycieczki do przedsiębiorstwa geodezyjno-kartograficznego oraz prezentowanie filmów dydaktycznych obrazujących etapy opracowywania map. Zajęcia dydaktyczne powinny odbywać się w pracowni geodezyjnej oraz pracowni informatyki geodezyjnej i kartograficznej, w grupach do 15 osób z podziałem na zespoły 2-3-osobowe. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie określonych kryteriów. Podczas kontroli i oceny naleŝy sprawdzać umiejętności uczniów w operowaniu zdobytą wiedzą, zwracać uwagę na merytoryczną jakość wypowiedzi, właściwe posługiwanie się językiem zawodowym. Ocena osiągnięć szkolnych powinna aktywizować i mobilizować do pracy zarówno ucznia jak i nauczyciela. Proces oceniania powinien obejmować: diagnozę stanu wiedzy i umiejętności uczniów z uwzględnieniem załoŝonych celów kształcenia, identyfikowanie postępów uczniów w toku realizacji programu oraz rozpoznawanie trudności w osiąganiu załoŝonych celów kształcenia, sprawdzanie wiedzy i umiejętności ucznia po zrealizowaniu programu jednostki modułowej. Oceny osiągnięć uczniów naleŝy dokonywać na podstawie: ustnych i pisemnych sprawdzianów poziomu wiadomości i umiejętności, testów osiągnięć szkolnych, obserwacji czynności wykonywanych przez uczniów podczas wykonywania ćwiczeń. Oceniając osiągnięcia uczniów szczególną uwagę naleŝy zwracać na: klasyfikowanie map według róŝnych kryteriów, stosowanie zasad odwzorowania kartograficznego, posługiwanie się z instrukcjami geodezyjnymi, wykreślanie znaków kartograficznych, odczytywanie treści map, korzystanie ze specjalistycznych programów komputerowych oraz róŝnych źródeł informacji. Podczas pracy w grupie naleŝy oceniać zaangaŝowanie poszczególnych uczniów w wykonywaną pracę, umiejętność prezentowania wyników własnej pracy oraz wyników pracy zespołowej. NaleŜy równieŝ oceniać poprawność, dokładność oraz estetykę wykonanych ćwiczeń praktycznych. 31

33 W końcowej ocenie osiągnięć edukacyjnych ucznia naleŝy uwzględnić wyniki sprawdzianów ustnych i pisemnych, testów osiągnięć szkolnych oraz poziom wykonania ćwiczeń. 32

34 Moduł 311[10].Z1 Pomiary sytuacyjno-wysokościowe 1. Cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: klasyfikować przyrządy i instrumenty geodezyjne według określonych kryteriów, charakteryzować budowę i działanie przyrządów i instrumentów geodezyjnych, organizować stanowisko do wykonywania pomiarów geodezyjnych, dokonywać sprawdzania i rektyfikacji instrumentów, posługiwać się instrumentami i sprzętem geodezyjnym zgodnie z zasadami ich uŝytkowania, wykonywać prace geodezyjne zgodnie z obowiązującymi standardami technicznymi, rozróŝniać osnowy geodezyjne, projektować i obliczać pomiarową osnowę geodezyjną, wykonywać pomiary sytuacyjne metodą ortogonalną, opracowywać mapy sytuacyjne na podstawie pomiarów sytuacyjnych, stosować róŝne metody pomiarów wysokościowych, wykonywać niwelację osnowy pomiarowej, wykonywać niwelację przekrojów podłuŝnych i poprzecznych, wykonywać niwelację powierzchniową metodami: punktów rozproszonych oraz siatki kwadratów, stosować zasady wykonywania niwelacji powierzchniowej metodą profili podłuŝnych i poprzecznych, interpolować i wykreślać warstwice, obliczać współrzędne punktów posiłkowych, obliczać współrzędne punktów zamierzonych metodą biegunową, transformować współrzędne punktów z jednego układu prostokątnego na drugi układ prostokątny, wyrównywać obserwacje geodezyjne metodami ścisłymi, projektować osnowy szczegółowe poziome i wysokościowe, wyrównywać szczegółową osnowę poziomą, wyrównywać szczegółową osnowę wysokościową, wykonywać pomiary szczegółów metodą biegunową, wykonywać pomiary sytuacyjno-wysokościowe metodą tachimetryczną, opracowywać mapy sytuacyjno-wysokościowe na podstawie pomiarów metodą tachimetryczną, stosować współrzędne (BLH), wykorzystywać technologie GPS w pomiarach geodezyjnych, 33

35 wyjaśniać zasady funkcjonowania oraz określać moŝliwości zastosowania globalnego systemu nawigacji satelitarnej GNSS, przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska. 2. Wykaz jednostek modułowych Symbol jednostki modułowej Nazwa jednostki modułowej Orientacyjna liczba odzin na realizację 311[10].Z1.01 Stosowanie instrumentów geodezyjnych [10].Z1.02 Opracowywanie mapy sytuacyjnej [10].Z1.03 Aktualizacja mapy sytuacyjnej * [10].Z1.04 Opracowywanie przekrojów podłuŝnych i poprzecznych [10].Z1.05 Wykonywanie mapy warstwicowej [10].Z1.06 Stosowanie rachunku współrzędnych w obliczeniach geodezyjnych [10].Z1.07 Wykorzystywanie teorii błędów do opracowywania wyników pomiarów geodezyjnych [10].Z1.08 Projektowanie, pomiar oraz wyrównywanie szczegółowej osnowy geodezyjnej [10].Z1.09 Wykonywanie pomiarów sytuacyjnych i sytuacyjno-wysokościowych [10].Z1.10 Sporządzanie mapy sytuacyjno-wysokościowej * [10].Z1.11 Stosowanie technologii GPS w pomiarach geodezyjnych 50 Razem 777 * Program jednostek modułowych naleŝy realizować w formie ćwiczeń geodezyjnych 34

36 3. Schemat układu jednostek modułowych 311[10].Z1 Pomiary sytuacyjno- -wysokościowe 311[10].Z1.01 Stosowanie instrumentów geodezyjnych 311[10].Z1.02 Opracowywanie mapy sytuacyjnej 311[10].Z1.03 Aktualizacja mapy sytuacyjnej* 311[10].Z1.04 Opracowywanie przekrojów podłuŝnych i poprzecznych 311[10].Z1.05 Wykonywanie mapy warstwicowej 311[10].Z1.06 Stosowanie rachunku współrzędnych w obliczeniach geodezyjnych 311[10].Z1.07 Wykorzystywanie teorii błędów do opracowywania wyników pomiarów geodezyjnych 311[10].Z1.08 Projektowanie, pomiar oraz wyrównywanie szczegółowej osnowy geodezyjnej 311[10].Z1.09 Wykonywanie pomiarów sytuacyjnych i sytuacyjno- -wysokościowych 311[10].Z1.10 Sporządzanie mapy sytuacyjno-wysokościowej* 311[10].Z1.11 Stosowanie technologii GPS w pomiarach geodezyjnych 35