MODERNIZMY Architektura nowoczesności w II Rzeczypospolitej

Transkrypt

1 MODERNIZMY Architektura nowoczesności w II Rzeczypospolitej Tom 1. Kraków i województwo krakowskie

2 Kraków to miasto książki i prawdziwa potęga wydawnicza. Działa tu ponad 100 wydawców publikujących dosłownie wszystko: od literatury sensacyjnej po wiersze noblistów, od romansu po podręczniki akademickie, od biografii po fantastykę. Książki krakowskich oficyn odnoszą sukcesy na krajowym rynku wydawniczym, otrzymują najważniejsze nagrody literackie, ale przede wszystkim stanowią znakomitą ofertę dla czytelnika, który w bogactwie tytułów i gatunków zawsze znajdzie coś dla siebie. To już druga edycja Wirtualnej Biblioteki. Tym razem proponujemy Ci książki najważniejszych gości tegorocznego Festiwalu Conrada i Targów Książki, a także najgorętsze nowości wydawnicze tej jesieni. Wśród nich z pewnością znajdziesz opowieść idealną dla siebie. A jeśli po przeczytaniu darmowego fragmentu książki nie będziesz w stanie się już od niej oderwać, z łatwością możesz nabyć e-booka klikając w link na końcu zeskanowanego fragmentu. Przy 2. odsłonie naszej akcji testujemy także możliwość pobrania audiobooka. Sprawdź, czy możesz pobrać Twoją ulubioną książkę w formacie dźwiękowym! Partnerzy Wirtualnej Biblioteki przygotowali także specjalną ofertę dla wszystkich, którzy kupią polecane w tej akcji właśnie u nich: Publio oferuje 40 procent rabatu na każdy z zakupionych tą drogą tytułów Virtualo dostępne u nich e-booki oferuje w promocyjnej cenie Woblink każdemu, kto kupi e-booka z naszej akcji, podaruje kody rabatowe o łącznej wartości 50 zł uprawniające do zakupu kolejnych tytułów po niższej cenie. Koobe każdemu, kto kupi e-booka, oferuje kod zniżkowy na 30 procent na asortyment koobe.pl Szukaj linków do sklepów internetowych, w których dostępne są wybrane przez Ciebie e-booki, na końcu darmowych fragmentów! Wirtualna Biblioteka Wydawców to część programu Kraków Miasto Literatury. Akcję organizuje Krakowskie Biuro Festiwalowe. Partnerami akcji są: Instytut Książki oraz wydawnictwa i organizacje: a5, Agora, Bona, Czarne, Dodo Editor, Fundacja Przestrzeń Kobiet, Insignis Media, Karakter, Koobe, Krytyka Polityczna, Lokator, Muza, New Eastern Europe, Noir sur Blanc, Radio Kraków, Sine Qua Non, Skrzat, Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, Świat Książki, W.A.B., WAM, Wielka Litera, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Wydawnictwo Literackie, Wydawnictwo M, Wydawnictwo Otwarte, Znak, Znak Literanova, Znak Emotikon, a także Publio, Virtualo, Woblink i Koobe. Projekt dofinansowany jest ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego z programu Promocja Czytelnictwa. Więcej informacji na stronie qr.miastoliteratury.pl Książkę można kupić w księgarni internetowej

3 MODERNIZMY Architektura nowoczesności w II Rzeczypospolitej Tom 1. Kraków i województwo krakowskie pod redakcją Andrzeja Szczerskiego Kraków 2013

4

5 SPIS TREŚCI 7 Wprowadzenie 9 NOWY KRAKÓW 13 Architektura użyteczności publicznej Michał Wiśniewski 53 Kościoły Krakowa sakrum i modernizm Helena Postawka-Lech 79 Patrząc w stronę nowych dzielnic Rafał Ochęduszko 119 Monumentalne i eleganckie Aleje Trzech Wieszczów Barbara Zbroja 165 Cichy Kącik Agata Jabłońska 183 CZAS INWESTYCJI 187 Mościce u progu nowoczesności Barbara Bułdys 223 COP i województwo krakowskie Aleksandra Idler 237 Zapory wodne w Porąbce i Rożnowie Agata Jabłońska 261 Chełmek enklawa batyzmu Anna Syska 275 MODERNIZM W GÓRACH 279 Modernistyczne Zakopane Andrzej Szczerski 311 Architektura uzdrowisk Beskidu Sądeckiego Michał Wiśniewski 339 Bibliografia 348 Indeks osób 351 Indeks miejsc 355 Noty o autorach 357 Spis ilustracji

6

7 WPROWADZENIE Niniejszy tom rozpoczyna serię wydawniczą Modernizmy. Architektura nowoczesności w II Rzeczypospolitej poświęconą wybranym dziełom architektury, które powstały w Polsce w ciągu dwóch dekad niepodległości, w latach Dziedzictwo to pozostaje świadectwem niezwykłej dynamiki okresu przypadającego bezpośrednio po rozbiorach, w którym ponownie tworzono państwo polskie, stawiając na nowoczesność. Mimo wszelkich ograniczeń i trudności wynikających z problemów wewnętrznych oraz niestabilnej sytuacji międzynarodowej II Rzeczpospolita w dużej mierze zrealizowała ambitny program nowoczesnych reform, a jednymi z jego kluczowych aspektów były akceptacja modernistycznej architektury i udzielane jej wsparcie. Architektura modernistyczna zaczęła się pojawiać w Polsce na większą skalę pod koniec lat dwudziestych, a jej rozkwit przypadł na lata trzydzieste, czyli okres ekonomicznej stabilizacji kraju. To właśnie nowe kamienice i osiedla, gmachy publiczne i kościoły, szkoły i szpitale, uzdrowiska i zakłady przemysłowe miały się stać widocznym znakiem nowych czasów. Choć architekci akceptowali wspólne modernistyczne wzorce, potrafili nadać im indywidualny kształt. W efekcie uniknęli uniformizacji i stworzyli wiele modernizmów, których specyfika wynikała z różnorodnych uwarunkowań, przede wszystkim z roli lokalnych tradycji architektonicznych, funkcji symbolicznych i praktycznych, jakie nowa architektura pełniła w przestrzeni publicznej, a także wpływów prywatnego bądź państwowego mecenatu. W kolejnych tomach naszej serii zostaną omówione wybrane przykłady architektury modernistycznej z poszczególnych województw II Rzeczypospolitej, zgodnie z podziałem administracyjnym ustalonym w połowie lat dwudziestych. Obok stolic województw przedstawimy także projekty zrealizowane w mniejszych ośrodkach miejskich i na prowincji, pokazując tym 7

8 samym, że nowa architektura znalazła uznanie w całym kraju, co sprzyjało realizacji idei równomiernego rozwoju młodego państwa. Rozpoczynamy od województwa krakowskiego, analizując historię modernistycznej architektury jego stolicy, a następnie śledząc powstanie nowoczesnego Tarnowa, Zakopanego, Krynicy Zdroju i okolicznych uzdrowisk. W pierwszym tomie znalazły się także omówienia przykładów inwestycji przemysłowych: zapór wodnych w Rożnowie i Porąbce, fragmentu Centralnego Okręgu Przemysłowego znajdującego się w województwie krakowskim oraz wyjątkowej enklawy przemysłu obuwniczego, jaką był rozbudowany dzięki inwestycjom firmy Bata Chełmek. Teksty do pierwszego tomu napisali badacze należący do nowej generacji historyków sztuki, którzy podjęli badania nad architekturą modernistyczną po roku 2000, oraz słuchacze mojego seminarium w Instytucie Historii Sztuki UJ. Materiał ilustracyjny stanowią zarówno zdjęcia archiwalne, jak i fotografie wykonane współcześnie. Ich zestawienie pokazuje, że historyczna architektura doskonale funkcjonuje we współczesnych czasach, co więcej, wiele z omawianych budynków uznajemy dziś za symbole naszych miast i okolic. Dzięki niemu chcielibyśmy także zwrócić uwagę na znaczenie historycznego dziedzictwa II Rzeczypospolitej i zaapelować o jego konserwatorską ochronę. Seria Modernizmy. Architektura nowoczesności w II Rzeczypospolitej prezentuje wybitne osiągnięcia architektury polskiej nie tylko po to, aby je docenić i przypomnieć. Mamy nadzieję, że przeszłość stanie się inspiracją do dyskusji na temat architektury współczesnej i znaczenia modernizmu dla naszych czasów, a modernistyczne zasady i akceptacja dla nowoczesności nie okażą się zamkniętym rozdziałem historii architektury, z którego ciężko skorzystać, ale odsłonią swoją niezmienną aktualność. 8

9 NOWY KRAKÓW

10

11 Analizując architekturę Krakowa w II Rzeczypospolitej, śmiało można stwierdzić, że całkowicie zmieniła ona oblicze dawnej stolicy Polski, zdegradowanej przez Austriaków do roli nadgranicznego miasta garnizonowego. Po 1918 roku powstał de facto Nowy Kraków nowoczesny ośrodek nauki i przemysłu o nieporównanie większej niż dotąd skali, mający przed sobą dalsze perspektywy rozwoju. O ile fundamenty pod ten rozwój położono jeszcze przed I wojną światową, czego wyrazem był ogłoszony w 1910 roku konkurs na plan Wielkiego Krakowa, o tyle dopiero w odrodzonej Polsce stworzono właściwe warunki do jego realizacji. Kraków nie stał się wielką metropolią pod względem wielkości zajmował zaledwie piąte miejsce wśród polskich miast, był jednak jednym z niekwestionowanych centrów nowego budownictwa, przede wszystkim ze względu na znaczenie miejscowego środowiska architektonicznego. Tu funkcjonowała szkoła krakowska, która łączyła modernizm z nawiązaniami do tradycji historycznych oraz młodopolskich dyskusji o stylu narodowym, znajdujących wyraz w działalności Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana i Warsztatów Krakowskich. W Krakowie swoje miejsce znalazły także formy stricte modernistyczne, co więcej, nowa architektura pojawiała się zarówno w budowanych dopiero dzielnicach, jak i w historycznym centrum. Proces powstawania Nowego Krakowa analizujemy na przykładzie architektury gmachów użyteczności publicznej, dzięki którym pewne kwartały miasta zyskały monumentalny charakter, a całe miasto, za sprawą ulokowanych w nich instytucji, mogło odegrać rolę kluczowego ośrodka kultury i szkolnictwa o ogólnopolskim zasięgu. Zwracamy uwagę na rozkwit budownictwa mieszkaniowego i jego różnych typów, od willi przez różnorodne w skali kamienice po osiedla budowane z inicjatywy magistratu i prężnie działających spółdzielni. Nie zapominamy 11

12 też o tym, że niektóre realizacje tego typu miały się okazać wizytówką Krakowa, o czym świadczą Aleje Trzech Wieszczów, których rozmach i klasa architektoniczna do dziś nadają tej części miasta niemal eksterytorialny charakter. Osobny artykuł poświęciliśmy znaczeniu modernistycznych kościołów katolickich, które stawały się nie tylko symbolami nowych dzielnic, ale także zajęły eksponowane miejsce w panoramie Krakowa.

13 CZAS INWESTYCJI

14

15 W województwie krakowskim zrealizowano szereg inwestycji przemysłowych o znaczeniu ogólnopolskim, w zdecydowanej większości pod egidą władz państwowych. Skala industrializacji tego regionu była dotąd niewielka, dlatego każda nowa fabryka nie tylko zapewniała kolejne miejsca pracy i przyczyniała się do rozwoju gospodarczego. Przynosiła także cywilizacyjną zmianę i stwarzała szansę podniesienia standardu życia zarówno swoim budowniczym, jak i pracownikom. Spektakularną inwestycją tego typu były zakłady azotowe wybudowane w nowej dzielnicy Tarnowa, którą nazwano Mościcami. W sąsiedztwie fabryki powstały osiedla mieszkaniowe przeznaczone dla kadry kierowniczej i robotników. Można w nich odnaleźć zarówno przykłady tradycjonalistycznej architektury inspirowanej klasycyzmem czy stylem dworkowym, jak i wysokiej klasy realizacje modernistyczne. W województwie krakowskim znalazł się też fragment sztandarowej inwestycji końca lat trzydziestych, czyli Centralnego Okręgu Przemysłowego. W Mielcu i Dębicy ulokowano nowe zakłady, które dzięki realizacji rządowych zamówień dla wojska stały się motorem ożywienia obu miast. Na tej do niedawna całkowicie zapomnianej prowincji młodzi architekci wykształceni na politechnikach w Warszawie i we Lwowie mogli realizować swoje pierwsze, często nowatorskie projekty, takie jak osiedle Pustków. Istotne znaczenie miały także inwestycje związane z regulacją rzek i produkcją energii, czyli zapory w Porąbce i Rożnowie. Obie są przykładem znakomitej architektury inżynierskiej oraz ambicji kształtowania środowiska naturalnego, tak aby lepiej służyło nowoczesnemu człowiekowi. Na mapie województwa krakowskiego autonomiczne miejsce zajmuje Chełmek. Powstała w nim fabryka prywatnej firmy Bata z Czechosłowacji, jednego z największych producentów obuwia w ówczesnej Europie, który zawdzięczał rozkwit między innymi przemyślanym 15

16 inwestycjom zagranicznym, takim jak ta w Polsce. W ten sposób w okolice Krakowa trafiła nie tylko nowoczesna technologia i metody zarządzania, ale i typowa architektura batowska oryginalne dzieło czeskich projektantów. Ta ostatnia stanowi specyficzny przykład adaptacji modernizmu do potrzeb indywidualnego przedsiębiorcy, który z powodzeniem wykorzystał ją z jednej strony do osiągnięcia komercyjnego sukcesu, z drugiej do zapewnienia opieki socjalnej swoim pracownikom.

17 MODERNIZM W GÓRACH

18

19 Dla promotorów nowoczesności troska o zdrowie, wypoczynek i kulturę fizyczną miały znaczenie kluczowe. Dzięki temu mógł nastąpić szybki rozwój infrastruktury związanej z działalnością uzdrowisk, a przede wszystkim z coraz bardziej masową turystyką, wspieraną przez rozmaite powołane w tym celu instytucje publiczne i prywatne. W województwie krakowskim najbardziej widoczne zmiany zachodziły na Podhalu oraz w okolicach Krynicy, na terenach cieszących się już wtedy turystyczną sławą, ale nieprzystosowanych do odwiedzin znacznej liczby gości. O skali zmian świadczyła przede wszystkim rozbudowa Zakopanego, które z małej miejscowości u podnóża Tatr przeistoczyło się w duży ośrodek miejski i zaczęło być nazywane zimową stolicą Polski. Miejscowość zyskała nie tylko prawa miejskie, ale także szereg nowoczesnych pensjonatów, hoteli oraz obiektów sportowych. Powstająca tu architektura stanowiła przede wszystkim przykład specyficznego regionalizmu, w którym formy modernistyczne przeplatały się z typowymi dla Podhala proporcjami, kształtem dachów czy użyciem naturalnych materiałów, takich jak kamień i drewno. W Zakopanem wznoszono również prywatne wille, a także monumentalne gmachy o stricte modernistycznej formie. Wyjątkowe znaczenie zdobyły inwestycje związane z odbywającymi się w lutym 1939 roku mistrzostwami świata Międzynarodowej Federacji Narciarskiej (FIS). Kolejka linowa na Kasprowy Wierch była nie tylko osiągnięciem technicznym, ale także znakomitym przykładem wpisania modernistycznej architektury w tatrzański pejzaż. Z kolei zbudowane na szczycie Gubałówki stacja kolejki oraz restauracja stały się przykładem nowatorskiego łączenia nowoczesności z tradycją. Krynica także przeżywała inwestycyjny boom, głównie za sprawą budowy licznych pensjonatów i hoteli dla zjeżdżających się tu kuracjuszy i turystów. W uzdrowisku powstawały nie tylko monumentalne 19

20 modernistyczne gmachy, takie jak Nowy Dom Zdrojowy, ale i niewiele mniejsze hotele, w tym słynna Patria o wykwintnych wnętrzach, której właścicielem był Jan Kiepura. Aby rozwijać sporty zimowe, zbudowano kolejkę na Górę Parkową, a w jej górnej stacji zorganizowano elegancką restaurację. W centrum miasta stanęła modernistyczna willa prezydenta RP Ignacego Mościckiego, będąca widomym znakiem poparcia dla nowej architektury ze strony najwyższych władz państwowych. Rozbudowa Krynicy stanowiła element nowo tworzonej sieci uzdrowisk w Beskidzie Sądeckim podobną renomę zyskały wkrótce Żegiestów i Muszyna. To właśnie w Żegiestowie powstał jednen z najwybitniejszych przykładów polskiej architektury modernistycznej malowniczo usytuowany nad brzegiem Popradu pensjonat Wiktor. Autorami projektu byli lwowscy architekci Jan Bagieński i Zbigniew Wardzała, którzy potrafili wpisać ekspresyjnie zestawione, geometryczne formy modernistycznej architektury w efektowny beskidzki pejzaż. Ciąg dalszy przeczytasz TU

21 AUTORZY Andrzej Szczerski Barbara Bułdys Aleksandra Idler Dr hab., adiunkt w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Stypendysta zagranicznych uczelni i instytutów badawczych. Wykładał na Uniwersytecie Goethego we Frankfurcie nad Menem i na Uniwersytecie St Andrews w Wielkiej Brytanii. Od 2009 prezes Sekcji Polskiej Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Sztuki AICA, w 2013 roku powołany do Rady Powierniczej Muzeum Narodowego w Warszawie. Od wielu lat zajmuje się badaniami nad modernizmem polskim i środkowoeuropejskim. Autor wielu publikacji, między innymi książki Modernizacje. Sztuka i architektura w nowych państwach Europy Środkowo- Wschodniej (Łódź 2010) nominowanej do Nagrody im. Długosza (2011) i opartej na jej treści wystawy Modernizacje. Czas przyszły dokonany w Muzeum Sztuki w Łodzi (2010). Współautor wystaw, między innymi S y m b o l i s m in Poland and Britain w Tate Britain w Londynie w 2009 roku i The Power of Fantasy. Modern and Contemporary Art from Poland w Centre for Fine Arts BOZAR w Brukseli w 2011 roku. Historyk sztuki, autorka artykułów w czasopismach branżowych, między innymi w Architekturze, Muratorze i Architektura&Business, a także w tomach z serii Tarnów. Wielki Przewodnik i Rocznik Tarnowski. W ramach projektu Ta r n ó w lat nowoczesności opublikowała tekst Mościce sen o nowoczesności (2010) i współtworzyła scenariusz wystawy Ż y c i e codzienne w Mościcach w lat a c h , która odbyła się w BWA w Tarnowie w sierpniu 2011 roku. Pracuje w Muzeum Okręgowym w Tarnowie. Autorka i współautorka wystaw muzealnych oraz katalogów wystaw i zbiorów Muzeum Okręgowego w Tarnowie. Rafał Ochęduszko Historyk sztuki, pracownik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego, zaangażowany w projekt K o r p u s w i t r a ż y z lat w kościołach rzymskokatolickich metropolii krakowskiej i p r z e m y s k i e j. Zainteresowania Absolwentka Ogólnokształcącej Szkoły Sztuk Pięknych (2008; dyplom w ramach specjalizacji tkanina artystyczna) oraz studiów licencjackich na kierunku historia sztuki na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (2011). Obecnie jest studentką II roku studiów magisterskich w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 2012 roku była jedną z kuratorek zorganizowanej w Pradze wystawy B e t w e e n S t e p s, która ukazywała dzieła młodych czeskich artystów. W obszarze jej zainteresowań badawczych znajdują się tematy związane z przemianami artystycznymi oraz społecznymi okresu modernizmu w Polsce. Wiąże z nimi dalszą pracę naukową. badawcze koncentruje wokół zagadnień związanych ze sztuką nowoczesną, szczególnie polską architekturą XX wieku. Pod kierunkiem prof. dr. hab. Wojciecha Bałusa przygotowuje pracę doktorską Teoria architektury Heleny i Szymona Syrkusów. 21

22 Agata Jabłońska Paweł Pomykalski Anna Syska Studentka historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Pod opieką dr. hab. Andrzeja Szczerskiego zajmuje się badawczo wybranymi zagadnieniami z zakresu historii architektury międzywojennej, ze szczególnym uwzględnieniem budownictwa mieszkaniowego i inwestycji podejmowanych przez instytucje publiczne II Rzeczypospolitej. Okazjonalnie przygotowuje fotograficzną dokumentację architektury krakowskiego modernizmu. Fotograf specjalizujący się w fotografii architektury. Autor i współautor wielu artykułów prasowych oraz publikacji książkowych: przewodników turystycznych oraz albumów fotograficznych. Swoje prace prezentował na wystawach w kraju i za granicą. Architekt, pracownik Śląskiego Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach. Zajmuje się historią architektury XX wieku w województwie śląskim. Pośród jej zainteresowań naukowych są także: architektura koncernu Bata, zabytki techniki oraz międzywojenne obiekty sportowe rozumiane jako przykład budownictwa podążającego za zmianami obyczajowymi. Helena Postawka-Lech Michał Wiśniewski Barbara Zbroja Historyk sztuki, doktorantka w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie pod kierunkiem dr. hab. Andrzeja Szczerskiego przygotowuje rozprawę doktorską poświęconą architekturze na granicach II Rzeczypospolitej Polskiej. W polu jej zainteresowań badawczych leżą także architektura powojenna oraz szeroko pojęta popularyzacja sztuki. Pracuje w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie jako kurator programów towarzyszących wystawom. Regularnie współpracuje z instytucjami kultury, między innymi z Małopolskim Instytutem Kultury. Absolwent architektury, doktor historii sztuki, pracownik Międzynarodowego Centrum Kultury oraz Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Interesuje się architekturą nowoczesną, szczególnie w kontekście jej związków z polityką i ideologią. Autor monografii Ludwika Wojtyczki, krakowskiego architekta i konserwatora zabytków pierwszej połowy XX wieku (2003), a także szeregu artykułów i esejów na temat architektury i urbanistyki XX wieku. Stały współpracownik pisma Autoportret. Stypendysta Fundacji Fulbrighta. Historyk sztuki, badaczka dziejów polskich Żydów. Zajmuje się architekturą XIX i XX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem architektury Krakowa i Galicji oraz historii krakowskich i galicyjskich Żydów. Kuratorka wystaw: N o w y R a t u s z (8 czerwca 8 lipca 2006, Krzysztofory) i Ś w i a t przed katastrofą. Żydzi krakowscy w dwudziestoleciu międzywojenn y m (25 czerwca 28 października 2007, Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie; wspólnie z Agnieszką Sabor i Katarzyną Zimmerer). Autorka licznych publikacji, między innymi M i a s t o umarłych: Architektura publiczna Żydowskiej Gminy Wyznaniowej w Krakowie w latach (Kraków 2005) i N i e z n a n y p o r t r e t K r a k o w a (Kraków 2010; wspólnie z Konradem Myślikiem). 22

23

24 Publikacja dofinansowana przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego by Studio wydawnicze DodoEditor 2013 Zdjęcia archiwalne udostępnione dzięki uprzejmości: Narodowego Archiwum Cyfrowego, Muzeum Miasta Krakowa i Muzeum Tatrzańskiego, archiwum M. Wolskiej, Muzeum Architektury we Wrocławiu, Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie Delegatura w Tarnowie, Miejskiego Ośrodka Kultury w Chełmku Redakcja dołożyła wszelkich starań, by skontaktować się z dysponentami praw autorskich. Ewentualne niedopatrzenia zostaną niezwłocznie skorygowane. Recenzenci naukowi: Wojciech Bałus, Jacek Purchla, Józef Skrabski Redaktor naukowy serii Modernizmy. Architektura nowoczesności w II Rzeczypospolitej : Andrzej Szczerski Redaktor naukowy tomu 1: Andrzej Szczerski Redaktorka: Magdalena Matyja-Pietrzyk Korektorka: Maria Kasza Koordynatorka projektu Modernizmy : Helena Postawka-Lech Autorzy i autorki tekstów: Barbara Bułdys, Aleksandra Idler, Agata Jabłońska, Rafał Ochęduszko, Helena Postawka-Lech, Anna Syska, Andrzej Szczerski, Michał Wiśniewski, Barbara Zbroja, (autorką tekstów podpisanych inicjałami HPL jest Helena Postawka-Lech) Autorzy zdjęć: Paweł Pomykalski, Ryszard Poniedziałek, Erg Samowzbudnik Projekt graficzny serii: Zuzanna Łazarewicz Projekt okładki: Zuzanna Łazarewicz, Ryszard Poniedziałek Skład i łamanie: DodoDesign Na okładce zdjęcie hotelu Wiktor w Żegiestowie, autorstwa Pawła Pomykalskiego Złożono krojami pism: Helios, dzięki uprzejmości wydawnictwa Recto verso oraz Memphis Pro Studio wydawnicze DodoEditor ul. Myśliwska 68, Kraków Druk i oprawa: Drukarnia Now-How ul. Chełmońskiego 255, Kraków ISBN: Książkę można nabyć w księgarni internetowej

25

26