Leki przeciwpsychotyczne

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Leki przeciwpsychotyczne"

Transkrypt

1 Leczenie lekami przeciwpsychotycznymi w schizofrenii Leki przeciwpsychotyczne Schizofrenia jest zaburzeniem równowagi metabolicznej mózgu, zaburzeniem aktywności neuroprzekaźników w określonych rejonach mózgu. Chociaż dotychczas nie wynaleziono leku przeciwschizofrenicznego, to stosowanie dostępnych leków przeciwpsychotycznych umożliwia usunięcie lub złagodzenie objawów psychozy, jak również zapobiega jej nawrotom. Pamiętaj! Bardzo ważne jest, aby skuteczne leczenie zostało podjęte jak najwcześniej i było odpowiednio długo kontynuowane. Przyjmowanie leków w zalecony sposób pięciokrotnie zmniejsza ryzyko nawrotu schizofrenii, co stanowi wyższą skuteczność leczenia niż w przypadku terapii wielu przewlekłych chorób somatycznych. Niestety niektórzy chorzy nie rozumieją konieczności przyjmowania leków w okresie remisji. Samodzielne przerwanie terapii powoduje u nich pogorszenie samopoczucia, nawrót psychozy i zazwyczaj kolejną hospitalizację. Leki przeciwpsychotyczne przez wiele lat nazywano neuroleptykami (ta nazwa funkcjonuje jeszcze obecnie i jest synonimem klasycznych leków przeciwpsychotycznych). Wprowadzono je w latach 50. naszego stulecia. Do tego czasu schizofrenię leczono przez podawanie środków uspokajających lub nasennych powodowało to tylko uspokojenie chorych, ale nie przyczyniało się do ustępowania objawów choroby ani nie zapobiegało jej nawrotom. W wyniku tego, że leki przeciwpsychotyczne są znane i stosowane już ponad 50 lat, mechanizm ich działania, zasady ich stosowania, bezpieczeństwo dawkowania oraz objawy uboczne ich przyjmowania zostały dobrze poznane. Leki przeciwpsychotyczne powodują ustępowanie objawów schizofrenii, stosowane dłużej pozwalają na stabilizację stanu psychicznego chorego, a przyjmowane odpowiednio długo w dużej mierze zabezpieczają chorego przed nawrotem schizofrenii. Ich działanie redukuje przede wszystkim objawy pozytywne schizofrenii i w nieco mniejszym stopniu pozostałe objawy. Przyjmowanie leków zgodnie z zaleceniami lekarza jest najskuteczniejszą metodą zmniejszającą ryzyko wystąpienia nawrotu choroby.

2 Istota działania leków przeciwpsychotycznych Mechanizmy działania tych leków związane są z ich wpływem na różne substancje chemiczne produkowane i działające w ludzkim mózgu (tzw. neuroprzekaźniki), np. serotoninę, histaminę czy acetylocholinę. Najistotniejszy jest jednak wpływ tych leków na inny neuroprzekaźnik dopaminę. Pamiętaj! Wszystkie leki przeciwpsychotyczne powodują zmniejszenie stymulacji receptorów dopaminowych, zwiększając w ten sposób odporność na stres i zmniejszając objawy schizofrenii, głównie jej objawy pozytywne. Z ich wpływem na receptory dopaminowe wiąże się jednocześnie możliwość pojawienia się objawów ubocznych dotyczy to szczególnie tzw. klasycznych leków przeciwpsychotycznych (neuroleptyków). Pierwszych istotnych efektów działania leków przeciwpsychotycznych można spodziewać się po 4 6 tygodniach. Jeśli po tym czasie u chorego nie występuje wyraźna poprawa, lekarz zmienia lek na inny. Stosuje się również leki, dla których wyraźny efekt pojawia się zwykle nieco później nawet po 2 3 miesiącach. Dlatego nigdy nie należy podejmować samodzielnie decyzji o przerwaniu leczenia. Jeśli efekt terapeutyczny nie jest zadowalający, należy o tym porozmawiać z lekarzem. Jeśli u pacjenta występują wyraźne objawy uboczne, które nie dają się opanować przy pomocy leków korygujących, zmiana leków może nastąpić w każdej chwili.

3 Leki przy pierwszym epizodzie schizofrenii i przy jej nawrotach Dawniej stosowano wyłącznie typowe (klasyczne) leki przeciwpsychotyczne, obecnie wybiera się przede wszystkim leki atypowe ze względu na większe bezpieczeństwo ich stosowania i większy komfort leczenia dla samego chorego. Obecnie wszystkie znane zasady leczenia schizofrenii (tzw. standardy terapii) zalecają terapię wczesnych stadiów schizofrenii wyłącznie przy użyciu leków atypowych. Nie dotyczy do klozapiny, którą włącza się dopiero po dwóch nieudanych kuracjach innymi lekami jest to zalecenie dla lekarzy w większości krajów świata, w tym także w Polsce. Przy wyborze leku do terapii nawrotu schizofrenii obowiązuje kilka zasad, związanych z przyczynami nawrotu schizofrenii. Oto one : Jeśli chory dobrze funkcjonował, przyjmując poprzedni lek, i przestał go przyjmować, ponieważ czuł się już wyleczony, najczęściej wraca się do poprzedniego leku w ostatniej przed przerwaniem kuracji dawce. Jeśli chory przerwał przyjmowanie leku z powodu objawów ubocznych, szczególnie z powodu znacznego nasilenia objawów pozapiramidowych, można włączyć poprzedni lek w niższej, ale jeszcze skutecznej dawce, lub przywrócić jego poprzednią dawkę i dołączyć do niej lek korygujący, można także spróbować zmiany leku z typowego na atypowy. Jeśli chory nie przestrzegał zaleceń związanych z przyjmowaniem leku doustnego, można go wymienić na ten sam lek w postaci o przedłużonym działaniu. Jeśli pogorszenie wystąpiło pomimo dobrej tolerancji leku i przy jego właściwym dawkowaniu, lekarz zmieni pacjentowi lek na inny, dający większą szansę powrotu do zdrowia. W wielu przypadkach będzie to lek przeciwpsychotyczny atypowy. Przy doborze leku oprócz powyższych zasad ważne są doświadczenie lekarza oraz propozycje chorego, wynikające z jego poprzednich kuracji. Rodzaje leków przeciwpsychotycznych W zależności od częstości stosowania leki można podzielić na dwie grupy: doustne, działające krócej dawki codzienne, iniekcje o przedłużonym działaniu dawki w dłuższych odstępach czasowych (więcej na temat iniekcji poniżej we fragmencie Sposób podawania leków przeciwpsychotycznych oraz w artykule Nowoczesne formy leczenia). Inny podział związany jest z mechanizmem działania. Leki dzielą się na dwie grupy: leki typowe (klasyczne), leki atypowe (drugiej generacji). Poniższa tabela zawiera porównanie leków przeciwpsychotycznych typowych i atypowych.

4 Leki przeciwpsychotyczne typowe (klasyczne) Leki przeciwpsychotyczne atypowe (nowsze);leki przeciwpsychotyczne drugiej generacji wpływają głównie na redukcję objawów pozytywnych wpływają w większym stopniu niż leki typowe na redukcję objawów negatywnych i objawów dezorganizacji, a także mają działanie antydepresyjne i redukują deficyty poznawcze ich skuteczność jest związana głównie z ich wpływem na receptory dopaminowe ich szeroki profil działania (a więc wpływ na ustępowanie różnych typów objawów) wiąże się z tym, że działają one również na inne neuroprzekaźniki, np. serotoninę powodują typowe objawy uboczne tzw. objawy pozapiramidowe powodują objawy pozapiramidowe o niewielkim nasileniu lub nie powodują ich w ogóle rzadko powodują wzrost wagi częściej powodują wzrost wagi kilka z nich (haloperidol, flupeniksol, zuklopentiksol) występuje w postaci depot w postaci o przedłużonym działaniu występują rysperydon i olanzapina Typowe leki przeciwpsychotyczne Do chwili wprowadzenia pierwszych leków atypowych (lata XX wieku) leki typowe stosowano w każdym przypadku schizofrenii. Obecnie częstość ich stosowania znacznie się zmniejszyła, leki atypowe bowiem przewyższają leki typowe w zakresie korzystnego wpływu na objawy dezorganizacji, objawy kognitywne, depresyjne i negatywne oraz w zakresie mniejszego ryzyka powodowania objawów ubocznych (szczególnie tzw. objawów pozapiramidowych). Typowe leki przeciwpsychotyczne wybiera się zwykle w następujących sytuacjach w przebiegu terapii psychoz: kiedy chory poprzednio dobrze reagował na te leki, a więc były one nie tylko skuteczne i bezpieczne, ale również były akceptowane przez chorego; kiedy chory nie współpracuje w przebiegu terapii, przerywa ją wtedy wskazane może być zastosowanie leków o przedłużonym działaniu, tzw. leków typu depot; do tej pory było to tylko możliwe przy użyciu leków typowych, obecnie dostępne są również atypowe leki przeciwpsychotyczne o przedłużonym działaniu; kiedy na psychozę chorował ktoś z rodziny chorego i dobrze reagował na leki przeciwpsychotyczne typowe, a słabo reagował lub reagował objawami ubocznymi na leki atypowe. Atypowe leki przeciwpsychotyczne Zostały wprowadzone w latach 70. XX wieku i są coraz częściej stosowane w terapii psychoz, szczególnie w

5 okresie leczenia chorego już po jego pobycie w szpitalu. Obecnie w Polsce stosuje się z tych leków klozapinę, sulpiryd, rysperydon, olanzapinę, kwetiapinę, amisuplryd, sertindol, arypiprazol i ziprasidon. Leki te w dużym stopniu różnią się między sobą, szczególnie w zakresie objawów ubocznych, znaczniej niż różnią się między sobą typowe leki przeciwpsychotyczne. Pamiętaj! Są to leki powodujące zwykle tylko minimalne objawy pozapiramidowe. Z drugiej strony działają one w znaczący sposób na objawy negatywne, depresyjne, kognitywne i objawy dezorganizacji związane ze schizofrenią. Od 1 grudnia 2007 roku dla chorych z rozpoznaniem schizofrenii leki atypowe są dostępne za opłatą ryczałtową. Objawy uboczne przyjmowania leków przeciwpsychotycznych U znacznej liczby osób przyjmujących leki klasyczne dochodzi do rozwoju tzw. zespołów pozapiramidowych (często używa się skrótu z języka angielskiego EPS). Pojawiają się one zwykle albo w fazie podnoszenia dawek, albo w wyniku przewlekłego przyjmowania tych leków. Cztery najczęstsze formy zespołu pozapiramidowego przedstawia poniższa tabela. Zespół pozapiramidowy Jego objawy zespół Parkinsona drżenie (zwykle rąk, głowy), sztywność mięśniowa, powolne poruszanie się dystonie nagłe skurcze mięśni, np. wyginanie szyi, gwałtowne zwracanie oczu do góry, a nawet skurcze utrudniające przełykanie

6 Zespół pozapiramidowy Jego objawy akatyzja niemożność usiedzenia czy ustania w miejscu, tzw. niespokojne nogi późne dyskinezy dziwne, rytmiczne niekontrolowane ruchy, najczęściej w obrębie twarzy, ciągłe ruchy warg (tzw. zespół królika), rytmiczne ruchy językiem Przy stosowaniu słabszych leków typowych trzeba się również liczyć, zwłaszcza na początku terapii, z gwałtownymi spadkami ciśnienia krwi, a więc zawrotami głowy czy nawet zasłabnięciami. Występują one szczególnie przy wstawaniu, dlatego też chory powinien na początku takiego leczenia mierzyć ciśnienie zarówno w pozycji leżącej, jak i siedzącej, i z łóżka podnosić się powoli i poświęcić długą chwilę (ok. minuty) na siedzenie ze spuszczonymi nogami. Kolejnym objawem ubocznym, który może być uciążliwy, zwłaszcza na początku terapii, jest nadmierna senność w ciągu dnia. Inne objawy uboczne po lekach atypowych są względnie rzadkie i to raczej lekarz powinien ocenić, czy ma z nimi do czynienia. Profilaktyka objawów pozapiramidowych Pamiętaj! Na pewno lepiej zapobiegać ich wystąpieniu, niż je leczyć. Najlepszym sposobem profilaktyki objawów pozapiramidowych jest stosowanie takich leków, które powodują je rzadko, a więc terapię lekami przeciwpsychotycznymi nowszej generacji (atypowymi). U wielu jednak pacjentów leki typowe są lekami z wyboru wtedy warto rozważyć następujące kwestie (jest to już w gestii lekarza): być może zmienić lek typowy z silniejszego na słabszy, zastosować tzw. leki korygujące, rozważyć zmniejszenie dawek już stosowanego leku, konieczna jednak może okazać się zamiana z leku typowego na atypowy. Jednocześnie chory powinien pamiętać o tym, że dla lekarza bardzo ważna jest informacja o nasileniu objawów pozapiramidowych dzięki niej może on na tyle dostosować terapię, że leczenie będzie skuteczne i bezpieczne.

7 Zespół metaboliczny Zespół metaboliczny to termin stworzony przez lekarzy internistów dla określenia zaburzeń metabolicznych, szczególnie dotyczących poziomu cukru i poziomu lipidów, w tym cholesterolu. W erze leków przeciwpsychotycznych drugiej generacji okazało się, że wielu chorych na schizofrenię leczonych właśnie tymi lekami może mieć zaburzenia metabolizmu glukozy i lipidów, aż do pełnoobjawowego zespołu metabolicznego, który obejmuje: otyłość trzewną obwód w pasie większy niż 102 cm u mężczyzn i 88 cm u kobiet, znacząco zwiększoną masę ciała z indeksem masy ciała (BMI) równym lub większym od 25 (BMI oblicza się, dzieląc masę ciała przez kwadrat wzrostu w metrach, np. gdy masa ciała wynosi 99 kg, a wzrost 1,85 m, to 99 : 1,852 = 99 : 3,42 = 28,9 czyli BMI wynosi w tym przypadku prawie 29), podwyższony znacząco poziom złego cholesterolu (LDL-C), podwyższony poziom trójglicerydów, znacząco podwyższony poziom cukru (hiperglikemia). Oczywiście u wielu chorych, nawet tych przyjmujących leki przeciwpsychotyczne o największym ryzyku zmian metabolicznych, mogą występować tylko pojedyncze objawy zespołu metabolicznego, ale u niektórych może pojawić się pełnoobjawowy zespół metaboliczny. By zapobiegać ryzyku wystąpienia zaburzeń metabolicznych czy zespołu metabolicznego, będących wynikiem niepożądanych działań w wyniku stosowania leków przeciwpsychotycznych, należy znacząco zmienić dietę i wprowadzić znacznie większy wysiłek fizyczny. Jest to jednak trudne dla większości osób bez względu na to, czy jest to osoba zdrowa czy chora na schizofrenię. W związku z tym należy przestrzegać pewnych zasad wczesnego wykrywania zaburzeń metabolicznych i związanego z mniejszym lub większym ryzykiem syndromu metabolicznego wyboru leków przeciwpsychotycznych. Oto owe zasady:

8 BMI: powinien być monitorowany u wszystkich pacjentów przyjmujących leki przeciwpsychotyczne, ważenie pacjenta na każdej wizycie w ciągu pierwszych 6 miesięcy po rozpoczęciu terapii przeciwpsychotycznej, wzrost BMI o 1,0 jest wskazaniem do zmiany leku na środek o mniejszym ryzyku wzrostu masy ciała; Obwód pasa: ocena podobnie jak BMI; Cukrzyca: ocena glikemii na czczo przed rozpoczęciem każdej terapii przeciwpsychotycznej, pacjenci o znacznym ryzyku rozwoju cukrzycy powinni być monitorowani (glikemia na czczo lub HbA1c) przez pierwsze 4 miesiące i następnie przynajmniej raz w roku. Jednocześnie należy pamiętać, że największe ryzyko wzrostu masy ciała, zaburzeń lipidowych i hiperglikemii, a czasami także cukrzycy dają olanzapina, amisulpryd i kwetiapina; neutralne dla tych objawów metabolicznych lub dające niewielkie ryzyko tych objawów są rysperydon i sertindol, a arypiprazol i ziprasidon najrzadziej powodują zaburzenia metaboliczne. Hiperprolaktynemia i jej objawy Prolaktyna jest hormonem wydzielanym przez przysadkę mózgową służącym u kobiet do podtrzymania ciąży i zainicjowania i utrzymania wydzielania mleka. Kobiety mają wyższy poziom prolaktyny niż mężczyźni, zwłaszcza w okresie ciąży i po porodzie, gdy karmią piersią. Poziom prolaktyny jest regulowany przez znajdujące się w okolicy receptory dopaminergiczne. W sytuacji podania leku o działaniu antagonistycznym do dopaminy, a tak działają leki przeciwpsychotyczne, dochodzi do wzrostu poziomu prolaktyny, będącej do tej pory pod kontrolą normalnie funkcjonującego układu dopaminergicznego. Ten wzrost poziomu prolaktyny nazywamy indukowaną lekami przeciwpsychotycznymi hiperprolaktynemią (skrót z języka angielskiego AIHP). Hiperprolaktynemia daje u kobiet zaburzenia miesiączkowania, aż do całkowitego zatrzymania miesiączki. Zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn hiperprolaktynemia może dać obrzęk lub bolesność gruczołów piersiowych, a nawet mlekotok, a także zaburzenia w funkcjonowaniu seksualnym. Przewlekła hiperprolaktynemia szczególnie u szczupłych kobiet może spowodować w efekcie objawy osteoporozy. Najczęściej AIHP jest efektem stosowania klasycznych neuroleptyków, zwłaszcza w postaci depot. Z nowszych leków

9 przeciwpsychotycznych AIHP może wystąpić po doustnym rysperydonie (przy przekroczeniu dawki 6 8 mg dziennie) lub po amisulprydzie. W sytuacji wystąpienia objawów mogących wskazywać na AIHP konieczne bywa oznaczenie poziomu prolaktyny w surowicy krwi, a w sytuacji jej znaczącego i utrzymującego się podwyższenia zmniejszenie dotychczasowej dawki leku przeciwpsychotycznego, zmiana leku na lek atypowy o mniejszym ryzyku AIHP lub włączenie leku o działaniu dopaminergicznym. Jednocześnie należy pamiętać, że hiperolaktynemia może mieć zupełnie inną przyczyną, np. po prostu może być fizjologicznym objawem ciąży lub, co oczywiście zdarza się rzadko, być objawem guza przysadki mózgowej. Zaburzenia w funkcjonowaniu seksualnym w schizofrenii Problemy z zaburzeniami seksualnymi, realne u chorych, decyzyjne u ich lekarzy, wydają się szczególnie istotne dla chorych na schizofrenię z dwóch powodów. Po pierwsze większość leków przeciwpsychotycznych wpływa zasadniczo z powodu swojego antydopaminergicznego działania na podłoże biologiczne funkcjonowania seksualnego. Po drugie osoby chore na schizofrenię ze względu na swoje kłopoty w komunikowaniu swoich dolegliwości i gorszy wgląd mogą nie być w stanie informować o swoim funkcjonowaniu seksualnym. Czy wiesz, że... 50% mężczyzn i 30% kobiet ze schizofrenią ujawnia dysfunkcje seksualne. 60% kobiet i 30% mężczyzn ze schizofrenią doświadczyło związków intymnych. Problemy seksualne u osób chorych na schizofrenię dotyczą szczególnie mężczyzn i obejmują mniejsze pożądanie, zaburzenia wzwodu i przedwczesny wytrysk. Coraz więcej badań odzwierciedla wpływ leków przeciwpsychotycznych na funkcje seksualne. Ostatnie badania wskazują również, że działania niepożądane dotyczące sfery seksualnej mogą wiązać się z pogorszeniem jakości życia i gorszym stosowaniem się do zaleceń,

10 co z kolei przeważnie prowadzi do zwiększenia częstości nawrotów. Badania sugerują ponadto, że obciążenie związane z niekorzystnym wpływem leków przeciwpsychotycznych na funkcje seksualne może być równe obciążeniu niektórymi objawami psychotycznymi. Dysfunkcje seksualne, zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, przyjmujących leki przeciwpsychotyczne mają zwykle związek z hiperprolaktynemią. Jak długo przyjmować leki przeciwpsychotyczne? Istotnym zagadnieniem jest przyjmowanie leków przeciwpsychotycznych w okresie remisji, a więc wtedy, gdy chory zwykle czuje się dobrze i jemu i jego rodzinie wydaje się, że dalsze przyjmowanie leków nie jest potrzebne. Ale tylko odpowiednio długi okres przyjmowania tych leków zabezpiecza chorego przed nawrotem schizofrenii. Nie należy więc na własną rękę rezygnować z leczenia. W okresie remisji schizofrenii absolutnie nie wolno przerywać przyjmowania leków. Regularne i długotrwałe przyjmowanie leków przeciwpsychotycznych jest najskuteczniejszą metodą zabezpieczającą przed nawrotem choroby. Długość tego okresu zależy od tego, z którym epizodem schizofrenii mamy do czynienia, od przebiegu leczenia, wsparcia, jakie otrzymuje pacjent, podatności na stres i wielu innych czynników. Jeśli stan poprawy będzie utrzymywał się wystarczająco długo i nie pojawią się jakiekolwiek stresujące okoliczności czy dodatkowa choroba, można porozmawiać z lekarzem na temat zmiany leków lub czasowego odstawienia leczenia. Taka decyzja może być podjęta tylko po rozważeniu ryzyka nawrotu. Pacjencie! Podczas leczenia masz wrażenie, że jesteś już całkiem zdrowy? Masz dosyć codziennego łykania tabletek, które przypominają o przebytej psychozie? Dokuczają Ci objawy uboczne? Skonsultuj się z lekarzem razem łatwiej dojdziecie do sposobów rozwiązania tych problemów. Nie przerywaj na własną rękę leczenia!

11 Sposób podawania leków przeciwpsychotycznych Leki klasyczne można stosować w tabletkach doustnych, w płynie, iniekcjach domięśniowych i w formach iniekcji depot. Wszystkie formy doustne wymagają podawania codziennie, a czasami kilka razy na dzień. Neuroleptyki typu depot i leki przeciwpsychotyczne o przedłużonym działaniu wymagają rzadszego przyjmowania zwykle raz na 2 4 tygodnie. Leki doustne do codziennego stosowania Wszystkie leki przeciwpsychotyczne dostępne są w formie tabletek lub kapsułek, niektóre mają również formę roztworów. Aby utrzymać właściwe (lecznicze) stężenie leku we krwi, należy je stosować codziennie w równych odstępach czasu, niektóre wymagają podania kilka razy na dzień, co może utrudniać regularne przyjmowanie leków. Warto więc stworzyć system przypominajek lub poprosić o pomoc bliskich, którzy pomogą utrzymać właściwy reżim terapeutyczny. W przypadku schizofrenii wielu chorych zmienia zalecone dawkowanie leków bez konsultacji z lekarzem. Zdarza się, że opiekunowie znajdują leki schowane w szufladach, łóżku, doniczkach z

12 kwiatami zwykle wtedy, gdy pacjent trafia do szpitala z powodu nawrotu. Wielu opiekunów, którzy starają się pomagać chorym w regularnym przyjmowaniu leków, odczuwa z tego względu niechęć lub nawet objawy agresji. W literaturze medycznej opisuje się takie sytuacje jako funkcjonowanie domowej policji lekowej. W takich sytuacjach warto porozmawiać z lekarzem o formach leków przeciwpsychotycznych, które nie wymagają codziennego stosowania (więcej na ten temat poniżej oraz we fragmencie Leki o przedłużonym działaniu w artykule Nowoczesne formy terapii). Leki długodziałające (DEPOT) Neuroleptyki w formie depot to grupa neuroleptyków typowych, dla których udało się stworzyć takie ich preparaty, które po wstrzyknięciu domięśniowym powoli uwalniają się w organizmie. Są to olejowe roztwory leków, które podaje się w iniekcji w mięsień pośladkowy. Dzięki temu chory ma w swoim organizmie niemal stałe stężenie tego leku, tak jakby codziennie przyjmował pewną dawkę leku doustnie. Zastrzyki wykonuje się co 2 4 tygodnie, ponieważ taki jest okres utrzymywania się leku w stałym stężeniu. W ten sposób pacjent nie musi codziennie pamiętać o przyjmowaniu jakiejś ilości tabletek, a konieczność wykonania kolejnego zastrzyku pozwala lekarzowi, choremu i jego rodzinie nadzorować proces terapii. Liczba objawów ubocznych po neuroleptykach depot nie jest większa niż przy ich doustnym stosowaniu. Leki dostępne w formie depot to haloperidol, flupentiksol i zuklopentiksol. Obecnie leki w formie depot są coraz częściej wypierane przez nowoczesne terapie długodziałające leki atypowe o przedłużonym działaniu. Leki atypowe o przedłużonym działaniu łączą w sobie cechy leków atypowych: wysoką skuteczność przeciwko objawom pozytywnym, negatywnym i poznawczym schizofrenii oraz wygodne dawkowanie (1 2 razy w miesiącu). Dzięki swoim zaletom leki te stały się w wielu krajach podstawą

13 długotrwałego leczenia schizofrenii. Leki te dostępne są również w Polsce i znacznie ułatwiają leczenie pacjentów.

LEKI PRZECIWPSYCHOTYCZNE

LEKI PRZECIWPSYCHOTYCZNE LEKI PRZECIWPSYCHOTYCZNE Schizofrenia jest zaburzeniem równowagi metabolicznej mózgu, zaburzeniem aktywności neuroprzekaźników w określonych rejonach mózgu. Chociaż dotychczas nie wynaleziono leku przeciwschizofrenicznego,

Bardziej szczegółowo

DROGOWSKAZY JAK ŻYĆ ZE SCHIZOFRENIĄ. Program psychoedukacji pacjentów i opiekunów osób chorych na schizofrenię. Andrzej Czernikiewicz

DROGOWSKAZY JAK ŻYĆ ZE SCHIZOFRENIĄ. Program psychoedukacji pacjentów i opiekunów osób chorych na schizofrenię. Andrzej Czernikiewicz DROGOWSKAZY Program psychoedukacji pacjentów i opiekunów osób chorych na schizofrenię JAK ŻYĆ ZE SCHIZOFRENIĄ Andrzej Czernikiewicz I. CZYM JEST SCHIZOFRENIA Czym jest schizofrenia? Schizofrenia, czy

Bardziej szczegółowo

NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY

NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY Poradnik dla pacjenta i jego rodziny Konsultacja: prof. dr hab. med. Zbigniew Gaciong CO TO JEST ZESPÓŁ METABOLICZNY Nadciśnienie tętnicze (inaczej podwyższone ciśnienie

Bardziej szczegółowo

Za l e c e n i a w s p r aw i e s t o s o wa n i a l e k ó w

Za l e c e n i a w s p r aw i e s t o s o wa n i a l e k ó w Aktualności Za l e c e n i a w s p r aw i e s t o s o wa n i a l e k ó w p r z e c i w p s y c h o t y c z n y c h II g e n e r a c j i Przedstawione poniżej Zalecenia w sprawie stosowania leków przeciwpsychotycznych

Bardziej szczegółowo

Zalecenia w sprawie stosowania leków przeciwpsychotycznych II generacji. Treatment recommendations for the use of II generation antipsychotics

Zalecenia w sprawie stosowania leków przeciwpsychotycznych II generacji. Treatment recommendations for the use of II generation antipsychotics FARMAKOTERAPIA W PSYCHIATRII I NEUROLOGII, 2007, 4, 207 213 Zalecenia w sprawie stosowania leków przeciwpsychotycznych II generacji Treatment recommendations for the use of II generation antipsychotics

Bardziej szczegółowo

Za l e c e n i a w s p r aw i e s t o s o wa n i a

Za l e c e n i a w s p r aw i e s t o s o wa n i a Aktualności Za l e c e n i a w s p r aw i e s t o s o wa n i a leków przeciwpsychotycznych II generacji Przedstawione poniżej Zalecenia w sprawie stosowania leków przeciwpsychotycznych II generacji stanowią

Bardziej szczegółowo

Zalecenia w sprawie stosowania leków przeciwpsychotycznych II generacji

Zalecenia w sprawie stosowania leków przeciwpsychotycznych II generacji Farmakoterapia w psychiatrii i neurologii, 2008, 3, 177 182 Zalecenia w sprawie stosowania leków przeciwpsychotycznych II generacji Przedstawione poniżej Zalecenia w sprawie stosowania leków przeciwpsychotycznych

Bardziej szczegółowo

Ostre infekcje u osób z cukrzycą

Ostre infekcje u osób z cukrzycą Ostre infekcje u osób z cukrzycą Sezon przeziębień w pełni. Wokół mamy mnóstwo zakatarzonych i kaszlących osób. Chorować nikt nie lubi, jednak ludzie przewlekle chorzy, jak diabetycy, są szczególnie podatni

Bardziej szczegółowo

Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą

Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą 14 listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą Cukrzyca jest chorobą, która staje się obecnie jednym z najważniejszych problemów dotyczących zdrowia publicznego. Jest to przewlekły i postępujący proces

Bardziej szczegółowo

ANEKS III ZMIANY W CHARAKTERYSTYKACH PRODUKTÓW LECZNICZYCH I ULOTCE DLA PACJENTA

ANEKS III ZMIANY W CHARAKTERYSTYKACH PRODUKTÓW LECZNICZYCH I ULOTCE DLA PACJENTA ANEKS III ZMIANY W CHARAKTERYSTYKACH PRODUKTÓW LECZNICZYCH I ULOTCE DLA PACJENTA Poprawki do CHPL oraz ulotki dla pacjenta są ważne od momentu zatwierdzenia Decyzji Komisji. Po zatwierdzeniu Decyzji Komisji,

Bardziej szczegółowo

Nowe standardy AP A leczenia w schizofrenii

Nowe standardy AP A leczenia w schizofrenii FARMAKOTERAPIA W PSYCHIATRII I NEUROLOGII, 99, 3, 5~ Małgorzata Rzewuska Nowe standardy AP A leczenia w schizofrenii Samodzielna Pracownia Farmakoterapii Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie

Bardziej szczegółowo

Co to jest cukrzyca?

Co to jest cukrzyca? Co to jest cukrzyca? Schemat postępowania w cukrzycy Wstęp Cukrzyca to stan, w którym organizm nie może utrzymać na odpowiednim poziomie stężenia glukozy (cukru) we krwi. Glukoza jest głównym źródłem energii

Bardziej szczegółowo

ULOTKA DLA PACJENTA. Strona 1 z 6

ULOTKA DLA PACJENTA. Strona 1 z 6 ULOTKA DLA PACJENTA Strona 1 z 6 ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA NORPROLAC 25 mikrogramów, 50 mikrogramów, tabletki NORPROLAC 75 mikrogramów, tabletki NORPROLAC 150 mikrogramów, tabletki

Bardziej szczegółowo

Leczenie schizofrenii Neuroleptyki. D. Wołyńczyk-Gmaj S. Niemcewicz

Leczenie schizofrenii Neuroleptyki. D. Wołyńczyk-Gmaj S. Niemcewicz Leczenie schizofrenii Neuroleptyki D. Wołyńczyk-Gmaj S. Niemcewicz Rozmieszczenie receptorów dopaminergicznych w OUN: Układ limbiczny - zakręt obręczy, hipokamp, ciało migdałowate, kora przedczołowa, jądro

Bardziej szczegółowo

Kod zdrowia dla początkujących Zuchwałych 1 : 2,5-3,5 : 0,5-0,8

Kod zdrowia dla początkujących Zuchwałych 1 : 2,5-3,5 : 0,5-0,8 // Kod zdrowia dla początkujących Zuchwałych 1 : 2,5-3,5 : 0,5-0,8 Białko 1 : Tłuszcz 2,5-3,5 : Węglowodany 05-0,8 grama na 1 kilogram wagi należnej i nie przejmuj się kaloriami. Po kilku tygodniach dla

Bardziej szczegółowo

Aneks III. Zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego i ulotce dla pacjenta.

Aneks III. Zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego i ulotce dla pacjenta. Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego i ulotce dla pacjenta. Uwaga: Niniejsze zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego

Bardziej szczegółowo

arypiprazolu Twój przewodnik na temat Broszura informacyjna dla pacjenta/opiekuna Arypiprazol (Lemilvo)

arypiprazolu Twój przewodnik na temat Broszura informacyjna dla pacjenta/opiekuna Arypiprazol (Lemilvo) Twój przewodnik na temat arypiprazolu Arypiprazol (Lemilvo) Broszura informacyjna dla pacjenta/opiekuna Twój przewodnik na temat arypiprazolu 3 Wprowadzenie Twój lekarz rozpoznał u Ciebie zaburzenia afektywne

Bardziej szczegółowo

Informacje dla pacjenta i fachowych pracowników ochrony zdrowia zaangażowanych w opiekę medyczną lub leczenie

Informacje dla pacjenta i fachowych pracowników ochrony zdrowia zaangażowanych w opiekę medyczną lub leczenie brygatynib Informacje dla pacjenta i fachowych pracowników ochrony zdrowia zaangażowanych w opiekę medyczną lub leczenie Imię i nazwisko pacjenta: Dane lekarza (który przepisał lek Alunbrig ): Numer telefonu

Bardziej szczegółowo

Co to jest psychoza? Poradnik dla pacjentów i ich rodzin. Iwona Patejuk-Mazurek Adiunkt Kliniki Psychiatrii

Co to jest psychoza? Poradnik dla pacjentów i ich rodzin. Iwona Patejuk-Mazurek Adiunkt Kliniki Psychiatrii Iwona Patejuk-Mazurek Adiunkt Kliniki Psychiatrii Co to jest psychoza? Nazwa psychoza jest określeniem ogólnym, obejmującym trzy podstawowe grupy objawów - tzw. wytwórcze (pozytywne), ubytkowe (negatywne)

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia psychotyczne u dzieci i młodzieży Rola farmakoterapii BARBARA REMBERK

Zaburzenia psychotyczne u dzieci i młodzieży Rola farmakoterapii BARBARA REMBERK Zaburzenia psychotyczne u dzieci i młodzieży Rola farmakoterapii BARBARA REMBERK Schematy postępowania Zgoda na leczenie Opiekun prawny + pacjent jeżeli jest powyżej 16 roku życia Zastosowanie leku poza

Bardziej szczegółowo

VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego Aripiprazole Teva przeznaczone do publicznej wiadomości

VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego Aripiprazole Teva przeznaczone do publicznej wiadomości VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego Aripiprazole Teva przeznaczone do publicznej wiadomości VI.2.1. Omówienie rozpowszechnienia choroby Schizofrenia Schizofrenia

Bardziej szczegółowo

Ważne informacje nie wyrzucać! Agolek. w leczeniu dużych epizodów depresyjnych u dorosłych. Broszura dla Pacjenta

Ważne informacje nie wyrzucać! Agolek. w leczeniu dużych epizodów depresyjnych u dorosłych. Broszura dla Pacjenta Ważne informacje nie wyrzucać! Agolek w leczeniu dużych epizodów depresyjnych u dorosłych Broszura dla Pacjenta 1 Agolek jest lekiem przeciwdepresyjnym, który pomaga leczyć depresję. Aby zoptymalizować

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY EDUKACYJNE DLA LEKARZY

MATERIAŁY EDUKACYJNE DLA LEKARZY MATERIAŁY EDUKACYJNE DLA LEKARZY Niniejsze materiały edukacyjne, obok Charakterystyki Produktu Leczniczego, przeznaczone są dla fachowych pracowników służby zdrowia. Zawierają informacje o wskazaniach

Bardziej szczegółowo

ZAANGAŻOWANIE W PRZEBIEG LECZENIA U CHORYCH ZE SCHIZOFRENIĄ PODDANYCH TERAPII PRZECIWPSYCHOTYCZNEJ

ZAANGAŻOWANIE W PRZEBIEG LECZENIA U CHORYCH ZE SCHIZOFRENIĄ PODDANYCH TERAPII PRZECIWPSYCHOTYCZNEJ ZAANGAŻOWANIE W PRZEBIEG LECZENIA U CHORYCH ZE SCHIZOFRENIĄ PODDANYCH TERAPII PRZECIWPSYCHOTYCZNEJ Raport z Programu Edukacyjno-Badawczego Październik 2017 Założenia programu Małe zaangażowanie w przebieg

Bardziej szczegółowo

Hiperglikemia. Schemat postępowania w cukrzycy

Hiperglikemia. Schemat postępowania w cukrzycy Hiperglikemia Schemat postępowania w cukrzycy Postępowanie w przypadku stwierdzenia wysokiego poziomu glukozy we krwi, czyli hiperglikemii Codzienne monitorowanie poziomu cukru (glukozy) we krwi stanowi

Bardziej szczegółowo

Część VI: Streszczenie Planu Zarządzania Ryzykiem dla produktu:

Część VI: Streszczenie Planu Zarządzania Ryzykiem dla produktu: Część VI: Streszczenie Planu Zarządzania Ryzykiem dla produktu: Olamide, 10 mg, tabletki VI.2 VI.2.1 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu leczniczego Olamide przeznaczone do wiadomości

Bardziej szczegółowo

Tyreologia opis przypadku 2

Tyreologia opis przypadku 2 Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 2 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 28-letni mężczyzna zgłosił się do Poradni Endokrynologicznej.

Bardziej szczegółowo

Hiperglikemia. Schemat postępowania w cukrzycy

Hiperglikemia. Schemat postępowania w cukrzycy Hiperglikemia Schemat postępowania w cukrzycy Postępowanie w przypadku stwierdzenia wysokiego poziomu glukozy we krwi, czyli hiperglikemii Codzienne monitorowanie poziomu cukru (glukozy) we krwi stanowi

Bardziej szczegółowo

Niedociśnienie tętnicze. IKARD r dr Radosław Sierpiński

Niedociśnienie tętnicze. IKARD r dr Radosław Sierpiński Niedociśnienie tętnicze IKARD 15.12.2015r dr Radosław Sierpiński Definicja Przez niedociśnienie tętnicze, czyli hipotonię, rozumiemy trwale utrzymujące się niskie ciśnienie tętnicze, zazwyczaj skurczowe

Bardziej szczegółowo

DiabControl RAPORT KOŃCOWY

DiabControl RAPORT KOŃCOWY DiabControl OCENA WSPÓŁPRACY PACJENTA CHOREGO NA CUKRZYCĘ TYPU 2 Z LEKARZEM PROWADZĄCYM W ZAKRESIE COMPLIANCE, OBSERWACJA ZJAWISKA DYSFAGII (TRUDNOŚCI W POŁYKANIU) RAPORT KOŃCOWY Październik 214 Autor

Bardziej szczegółowo

ULOTKA DOŁĄCZONA DO OPAKOWANIA: INFORMACJA DLA PACJENTA

ULOTKA DOŁĄCZONA DO OPAKOWANIA: INFORMACJA DLA PACJENTA ULOTKA DOŁĄCZONA DO OPAKOWANIA: INFORMACJA DLA PACJENTA Biosteron, 5 mg, tabletki Biosteron, 10 mg, tabletki Biosteron, 25 mg, tabletki (Dehydroepiandrosteronum) Należy

Bardziej szczegółowo

Państwo Członkowskie Podmiot odpowiedzialny Nazwa własna Moc Postać farmaceutyczna Droga podania

Państwo Członkowskie Podmiot odpowiedzialny Nazwa własna Moc Postać farmaceutyczna Droga podania ANEKS I WYKAZ NAZW, POSTAĆ FARMACEUTYCZNA, MOC PRODUKTÓW LECZNICZYCH, DROGA PODANIA, PODMIOTY ODPOWIEDZIALNY POSIADAJĄCY POZWOLENIE NA DOPUSZCZENIE DO OBROTU W PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH 1 Państwo Członkowskie

Bardziej szczegółowo

Aneks II. Niniejsza Charakterystyka Produktu Leczniczego oraz ulotka dla pacjenta stanowią wynik procedury arbitrażowej.

Aneks II. Niniejsza Charakterystyka Produktu Leczniczego oraz ulotka dla pacjenta stanowią wynik procedury arbitrażowej. Aneks II Zmiany dotyczące odpowiednich punktów Charakterystyki Produktu Leczniczego oraz ulotki dla pacjenta przedstawione przez Europejską Agencję Leków (EMA) Niniejsza Charakterystyka Produktu Leczniczego

Bardziej szczegółowo

PORADNIK DLA OPIEKUNÓW OSÓB STARSZYCH

PORADNIK DLA OPIEKUNÓW OSÓB STARSZYCH PORADNIK DLA OPIEKUNÓW OSÓB STARSZYCH Co mam zrobić gdy podopieczny skarży się na boleści? Co zrobić gdy zachoruje? Jak opiekować się osobą z Alzheimerem, Demencją czy inna chorobą? Jakie problemy mogą

Bardziej szczegółowo

POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH

POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH CUKRZYCA.? cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynika

Bardziej szczegółowo

VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego Arypiprazol Glenmark przeznaczone do publicznej wiadomości

VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego Arypiprazol Glenmark przeznaczone do publicznej wiadomości VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego Arypiprazol Glenmark przeznaczone do publicznej wiadomości VI.2.1 Omówienie rozpowszechnienia choroby Arypiprazol Glenmark

Bardziej szczegółowo

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. FLUNARIZINUM WZF, 5 mg, tabletki. Flunarizinum

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. FLUNARIZINUM WZF, 5 mg, tabletki. Flunarizinum Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta FLUNARIZINUM WZF, 5 mg, tabletki Flunarizinum Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ zawiera ona informacje

Bardziej szczegółowo

Hipoglikemia Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o.

Hipoglikemia Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o. Hipoglikemia Hipoglikemia Hipoglikemia, zwana inaczej niedocukrzeniem, oznacza obniżanie stężenia glukozy we krwi do wartości poniżej 55 mg/dl (3,1 mmol/l) Niekiedy objawy hipoglikemii mogą wystąpić przy

Bardziej szczegółowo

Aneks I. Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu

Aneks I. Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu Aneks I Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu 1 Wnioski naukowe Uwzględniając raport oceniający komitetu PRAC w sprawie okresowych raportów o bezpieczeństwie

Bardziej szczegółowo

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika. Synagis 100 mg/ml roztwór do wstrzykiwań Substancja czynna: paliwizumab

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika. Synagis 100 mg/ml roztwór do wstrzykiwań Substancja czynna: paliwizumab Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika Synagis 100 mg/ml roztwór do wstrzykiwań Substancja czynna: paliwizumab Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem tego

Bardziej szczegółowo

Aneks I. Wnioski naukowe oraz podstawy zmian warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu.

Aneks I. Wnioski naukowe oraz podstawy zmian warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu. Aneks I Wnioski naukowe oraz podstawy zmian warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu. 1 Wnioski naukowe Uwzględniając raport oceniający komitetu PRAC w sprawie okresowych raportów o bezpieczeństwie

Bardziej szczegółowo

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. Tiaprid PMCS, 100 mg, tabletki (Tiapridum)

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. Tiaprid PMCS, 100 mg, tabletki (Tiapridum) ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA Tiaprid PMCS, 100 mg, tabletki (Tiapridum) Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku. - Należy zachować tę ulotkę, aby w razie potrzeby

Bardziej szczegółowo

Co to jest cukrzyca?

Co to jest cukrzyca? CEL/75/11/09 Co to jest cukrzyca? Schemat postępowania w cukrzycy Wstęp Cukrzyca to stan, w którym organizm nie może utrzymać na odpowiednim poziomie stężenia glukozy (cukru) we krwi. Glukoza jest głównym

Bardziej szczegółowo

Cukrzyca Epidemia XXI wieku Debata w Wieliczce www.seniorizdrowie.pl

Cukrzyca Epidemia XXI wieku Debata w Wieliczce www.seniorizdrowie.pl Projekt jest współfinansowany ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata 2014 2020 Cukrzyca Epidemia XXI wieku Debata w Wieliczce

Bardziej szczegółowo

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. Stymen, 10 mg, tabletki Prasteronum

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. Stymen, 10 mg, tabletki Prasteronum Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Stymen, 10 mg, tabletki Prasteronum Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ zawiera ona ważne informacje

Bardziej szczegółowo

Osoby z cukrzycą pomagają innym prewencja cukrzycy w rodzinie

Osoby z cukrzycą pomagają innym prewencja cukrzycy w rodzinie 3 Osoby z cukrzycą pomagają innym prewencja cukrzycy w rodzinie Samokontrolne, przesiewowe rozpoznanie ryzyka stanu przedcukrzycowego lub cukrzycy utajonej mogą wykonać pacjenci w swoich rodzinach. W praktyce

Bardziej szczegółowo

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA Karbis, 4 mg, tabletki Karbis, 8 mg, tabletki Karbis, 16 mg, tabletki Karbis, 32 mg, tabletki Candesartanum cilexetilum Należy zapoznać się z treścią ulotki

Bardziej szczegółowo

Aktualizacja ChPL i ulotki dla produktów leczniczych zawierających jako substancję czynną hydroksyzynę.

Aktualizacja ChPL i ulotki dla produktów leczniczych zawierających jako substancję czynną hydroksyzynę. Aktualizacja ChPL i ulotki dla produktów leczniczych zawierających jako substancję czynną hydroksyzynę. Aneks III Poprawki do odpowiednich punktów Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla pacjenta

Bardziej szczegółowo

Autor: Aldona Kubica. Kwestionariusz dla pacjentów po zawale serca leczonych angioplastyka wieńcową. Wersja 1

Autor: Aldona Kubica. Kwestionariusz dla pacjentów po zawale serca leczonych angioplastyka wieńcową. Wersja 1 SKALA GOTOWOŚCI DO WYPISU ZE SZPITALA U PACJENTÓW PO ZAWALE MIĘŚNIA SERCOWEGO The Readiness for Hospital Discharge After Myocardial Infarction Scale (RHDS MIS) Autor: Aldona Kubica Kwestionariusz dla pacjentów

Bardziej szczegółowo

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. PRONORAN 50 mg tabletki powlekane o przedłużonym uwalnianiu Piribedilum

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. PRONORAN 50 mg tabletki powlekane o przedłużonym uwalnianiu Piribedilum Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta PRONORAN 50 mg tabletki powlekane o przedłużonym uwalnianiu Piribedilum Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ

Bardziej szczegółowo

CUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM. Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska

CUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM. Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska CUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska CHARAKTERYSTYKA PACJENTA Wiek 82 lata Cukrzyca typu 2 leczona insuliną Choroba wieńcowa, stan

Bardziej szczegółowo

Aneks III. Zmiany w odpowiednich punktach Charakterystyki Produktu Leczniczego i ulotki dla pacjenta

Aneks III. Zmiany w odpowiednich punktach Charakterystyki Produktu Leczniczego i ulotki dla pacjenta Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach Charakterystyki Produktu Leczniczego i ulotki dla pacjenta Uwaga: Może wyniknąć potrzeba dokonania kolejnych aktualizacji Charakterystyki Produktu Leczniczego i

Bardziej szczegółowo

Idea opieki farmaceutycznej Idea opieki farmaceutycznej narodziła się Stanach Zjednoczonych w latach 90- tych XX w., Jest to proces w którym

Idea opieki farmaceutycznej Idea opieki farmaceutycznej narodziła się Stanach Zjednoczonych w latach 90- tych XX w., Jest to proces w którym Idea opieki farmaceutycznej Idea opieki farmaceutycznej narodziła się Stanach Zjednoczonych w latach 90- tych XX w., Jest to proces w którym farmaceuta współpracuje z pacjentem oraz innym personelem medycznym,

Bardziej szczegółowo

Aneks I. Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu

Aneks I. Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu Aneks I Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu 1 Wnioski naukowe Biorąc pod uwagę sprawozdanie komitetu PRAC do raportu PSUR dla dexamethasonu (za wyjątkiem

Bardziej szczegółowo

Co to jest cukrzyca?

Co to jest cukrzyca? Co to jest cukrzyca? Praktyczny przewodnik WSTĘP Cukrzyca to stan, w którym organizm nie może utrzymać na odpowiednim poziomie stężenia glukozy (cukru) we krwi. Glukoza jest głównym źródłem energii dla

Bardziej szczegółowo

Ten przewodnik dla pacjenta może być rozpowszechniany wyłącznie wśród kobiet, którym lekarz przepisał tabletki antykoncepcyjne Atywia

Ten przewodnik dla pacjenta może być rozpowszechniany wyłącznie wśród kobiet, którym lekarz przepisał tabletki antykoncepcyjne Atywia Ten przewodnik dla pacjenta może być rozpowszechniany wyłącznie wśród kobiet, którym lekarz przepisał tabletki antykoncepcyjne Atywia Twój lekarz zalecił Ci stosowanie nowoczesnej metody antykoncepcji

Bardziej szczegółowo

Kiedy rozpocząć przyjmowanie dawki Jak przyjmować lek Uptravi? Jak zwiększać dawkę leku? Pominięcie przyjęcia leku...6

Kiedy rozpocząć przyjmowanie dawki Jak przyjmować lek Uptravi? Jak zwiększać dawkę leku? Pominięcie przyjęcia leku...6 PORADNIK DOTYCZĄCY DOBIERANIA DAWKI - PAKIET DOBIERANIA DAWKI Strona 1 Uptravi tabletki powlekane seleksypag Poradnik dobierania dawki Rozpoczynanie leczenia lekiem Uptravi Przed rozpoczęciem leczenia

Bardziej szczegółowo

Asduter 10 mg tabletki Asduter 15 mg tabletki Asduter 30 mg tabletki

Asduter 10 mg tabletki Asduter 15 mg tabletki Asduter 30 mg tabletki Asduter 10 mg tabletki Asduter 15 mg tabletki Asduter 30 mg tabletki VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu leczniczego Asduter przeznaczone do publicznej wiadomości VI.2.1 Omówienie

Bardziej szczegółowo

Konieczność monitorowania działań niepożądanych leków elementem bezpiecznej farmakoterapii

Konieczność monitorowania działań niepożądanych leków elementem bezpiecznej farmakoterapii Konieczność monitorowania działań niepożądanych leków elementem bezpiecznej farmakoterapii dr hab. Anna Machoy-Mokrzyńska, prof. PUM Katedra Farmakologii Regionalny Ośrodek Monitorujący Działania Niepożądane

Bardziej szczegółowo

Hipoglikemia. przyczyny, objawy, leczenie. Beata Telejko

Hipoglikemia. przyczyny, objawy, leczenie. Beata Telejko Hipoglikemia przyczyny, objawy, leczenie Beata Telejko Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Definicja hipoglikemii w cukrzycy Zespół objawów

Bardziej szczegółowo

E. Czy uważa Pan/i, że powrót do domu jest związany z dodatkowymi zagrożeniami? a. Tak b. Chyba tak c. Nie jestem pewien d. Nie

E. Czy uważa Pan/i, że powrót do domu jest związany z dodatkowymi zagrożeniami? a. Tak b. Chyba tak c. Nie jestem pewien d. Nie SKALA GOTOWOŚCI DO WYPISU ZE SZPITALA U PACJENTÓW PO ZAWALE MIĘŚNIA SERCOWEGO The Readiness for Hospital Discharge After Myocardial Infarction Scale (RHDS MIS) Autor: Aldona Kubica Kwestionariusz dla pacjentów

Bardziej szczegółowo

Podstawowe zasady leczenia zaburzeń psychicznych

Podstawowe zasady leczenia zaburzeń psychicznych Podstawowe zasady leczenia zaburzeń psychicznych Instytucjonalizacja i wykluczenia. i zapomnienie Metody leczenia 1. Biologiczne - farmakologiczne - niefarmakologiczne - neurochirurgiczne 2. Psychologiczne

Bardziej szczegółowo

Ocena ogólna: Raport całkowity z okresu od 04.05.2007 do 15.11.2007

Ocena ogólna: Raport całkowity z okresu od 04.05.2007 do 15.11.2007 W Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej ABC medic Praktyka Grupowa Lekarzy Rodzinnych w Zielonej Górze w okresie od 04.05.2007-15.11.2007 została przeprowadzona ocena efektów klinicznych u pacjentów

Bardziej szczegółowo

ANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA

ANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA ANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA 42 UZUPEŁNIENIA ZAWARTE W ODPOWIEDNICH PUNKTACH CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO DLA PRODUKTÓW ZAWIERAJĄCYCH

Bardziej szczegółowo

DROGOWSKAZY KRYZYS W TRAKCIE LECZENIA SCHIZOFRENII - JAK SOBIE RADZIĆ? Program psychoedukacji pacjentów i opiekunów osób chorych na schizofrenię

DROGOWSKAZY KRYZYS W TRAKCIE LECZENIA SCHIZOFRENII - JAK SOBIE RADZIĆ? Program psychoedukacji pacjentów i opiekunów osób chorych na schizofrenię DROGOWSKAZY Program psychoedukacji pacjentów i opiekunów osób chorych na schizofrenię KRYZYS W TRAKCIE LECZENIA SCHIZOFRENII - JAK SOBIE RADZIĆ? Materiały uzupełniające do zajęć psychoedukacyjnych dla

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Agencja Oceny Technologii Medycznych Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Stanowisko Rady Przejrzystości nr 52/2014 z dnia 10 lutego 2014 r. w sprawie zasadności wydawania zgody na refundację produktu leczniczego Lyogen

Bardziej szczegółowo

ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( )

ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( ) ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ (2015-08-03) PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA ADRESACI - Osoby zadeklarowane do lekarza POZ, w wieku 35, 40, 45,

Bardziej szczegółowo

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA Irprestan, 75 mg, tabletki powlekane Irprestan, 150 mg, tabletki powlekane Irprestan, 300 mg, tabletki powlekane (Irbesartanum) Należy zapoznać się z treścią

Bardziej szczegółowo

LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)

LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) 1. Kryteria kwalifikacji: ŚWIADCZENIOBIORCY 1.1. Leczenie interferonem beta: 1) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia rozsianego oparte

Bardziej szczegółowo

Kiedy korzyści z leczenia mogą być jeszcze większe? Schizofrenia poradnik. dr n. med. Sławomir Murawiec

Kiedy korzyści z leczenia mogą być jeszcze większe? Schizofrenia poradnik. dr n. med. Sławomir Murawiec Kiedy korzyści z leczenia mogą być jeszcze większe? Schizofrenia poradnik dr n. med. Sławomir Murawiec Celem leczenia jest umożliwienie Ci jak najlepszego funkcjonowania w Twoim codziennym życiu. Schizofrenia

Bardziej szczegółowo

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. VICEBROL, 5 mg, tabletki. Vinpocetinum

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. VICEBROL, 5 mg, tabletki. Vinpocetinum ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA VICEBROL, 5 mg, tabletki Vinpocetinum Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku. - Należy zachować tę ulotkę, aby w razie potrzeby móc

Bardziej szczegółowo

EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT.

EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT. EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT. Prowadząca edukację: piel. Anna Otremba CELE: -Kształtowanie

Bardziej szczegółowo

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. Novostella, 10 mg, tabletki Prasteronum

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. Novostella, 10 mg, tabletki Prasteronum Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Novostella, 10 mg, tabletki Prasteronum Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zażyciem leku, ponieważ zawiera ona informacje ważne dla

Bardziej szczegółowo

Leczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości

Leczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości Leczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości Dr n. med. Iwona Jakubowska Oddział Diabetologii, Endokrynologii i Chorób Wewnętrznych SP ZOZ Woj,. Szpital Zespolony Im. J. Śniadeckiego w Białymstoku DEFINICJA

Bardziej szczegółowo

Hemoglobina glikowana (HbA1c) a cukrzyca

Hemoglobina glikowana (HbA1c) a cukrzyca Hemoglobina glikowana (HbA1c) a cukrzyca Cukrzyca jest najpopularniejszą chorobą cywilizacyjną XXI wieku. Dotyczy osób w różnym przedziale wiekowym. Niezależnie od typu cukrzycy, głównym objawem choroby

Bardziej szczegółowo

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Feminon PMS, 4 mg, kapsułki twarde Substancja czynna: Agni casti fructus extractum siccum

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Feminon PMS, 4 mg, kapsułki twarde Substancja czynna: Agni casti fructus extractum siccum Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Feminon PMS, 4 mg, kapsułki twarde Substancja czynna: Agni casti fructus extractum siccum Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem

Bardziej szczegółowo

Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon

Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon VI.2 VI.2.1 Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon Omówienie rozpowszechnienia choroby Deksametazonu sodu fosforan w postaci roztworu do wstrzykiwań stosowany jest

Bardziej szczegółowo

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Miacalcic, 50 j.m./ml, roztwór do wstrzykiwań Miacalcic, 100 j.m./ml, roztwór do wstrzykiwań Calcitoninum salmonis Należy zapoznać się z treścią

Bardziej szczegółowo

Aneks II. Wnioski naukowe

Aneks II. Wnioski naukowe Aneks II Wnioski naukowe 16 Wnioski naukowe Haldol, który zawiera substancję czynną haloperydol, jest lekiem przeciwpsychotycznym należącym do grupy pochodnych butyrofenonu. Jest silnym antagonistą ośrodkowych

Bardziej szczegółowo

LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1)

LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1) Załącznik B.14. LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie przewlekłej białaczki szpikowej u dorosłych imatinibem 1.1 Kryteria kwalifikacji Świadczeniobiorcy

Bardziej szczegółowo

ULOTKA DLA PACJENTA. Strona 1 z 6

ULOTKA DLA PACJENTA. Strona 1 z 6 ULOTKA DLA PACJENTA Strona 1 z 6 Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta NORPROLAC, 25 mikrogramów, 50 mikrogramów, tabletki NORPROLAC, 75 mikrogramów, tabletki NORPROLAC, 150 mikrogramów,

Bardziej szczegółowo

Aneks III. Uzupełnienia odpowiednich punktów Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla pacjenta

Aneks III. Uzupełnienia odpowiednich punktów Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla pacjenta Aneks III Uzupełnienia odpowiednich punktów Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla pacjenta Uwaga: Charakterystyka Produktu Leczniczego i Ulotka dla pacjenta są wynikiem zakończenia procedury

Bardziej szczegółowo

Hiperglikemia. Jak postępować przy wysokich poziomach cukru?

Hiperglikemia. Jak postępować przy wysokich poziomach cukru? Hiperglikemia Jak postępować przy wysokich poziomach cukru? POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU STWIERDZENIA WYSOKIEGO POZIOMU GLUKOZY WE KRWI, CZYLI HIPERGLIKEMII Codzienne monitorowanie poziomu cukru (glukozy)

Bardziej szczegółowo

Organizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów. problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW

Organizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów. problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW Organizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 Małgorzata Marszałek POSTRZEGANIE CUKRZYCY TYPU 2 Łagodniejszy,

Bardziej szczegółowo

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Biosteron, 5 mg, tabletki Biosteron, 10 mg, tabletki Biosteron, 25 mg, tabletki (Dehydroepiandrosteronum) Należy

Bardziej szczegółowo

LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)

LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) 1. Kryteria kwalifikacji: ŚWIADCZENIOBIORCY 1.1. Leczenie interferonem beta: 1) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia rozsianego oparte na kryteriach

Bardziej szczegółowo

Aktywność fizyczna. Schemat postępowania w cukrzycy

Aktywność fizyczna. Schemat postępowania w cukrzycy Aktywność fizyczna Schemat postępowania w cukrzycy Aktywność fizyczna Ćwiczenia i gimnastyka są korzystne dla każdego, a w szczególności dla chorych na cukrzycę. W przypadku tej choroby wysiłek fizyczny

Bardziej szczegółowo

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta /5002 GP PL

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta /5002 GP PL Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta 070801/5002 GP PL Vertigoheel, tabletki Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zażyciem leku, ponieważ zawiera ona informacje ważne dla

Bardziej szczegółowo

Ulotka dla pacjenta: Informacja dla użytkownika Neuro-Medivitan tabletki powlekane

Ulotka dla pacjenta: Informacja dla użytkownika Neuro-Medivitan tabletki powlekane Nieoficjalne tłumaczenie niemieckiej ulotki dla pacjenta Ulotka dla pacjenta: Informacja dla użytkownika Neuro-Medivitan tabletki powlekane Substancje czynne: tiaminy chlorku chlorowodorek / pirydoksyny

Bardziej szczegółowo

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku.

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku. ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA KAMAGRA 100 mg, tabletki powlekane Sildenafil w postaci cytrynianu Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku. 1- Należy zachować tę ulotkę,

Bardziej szczegółowo

6.2. Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego DUOKOPT przeznaczone do wiadomości publicznej

6.2. Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego DUOKOPT przeznaczone do wiadomości publicznej 6.2. Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego DUOKOPT przeznaczone do wiadomości publicznej 6.2.1. Podsumowanie korzyści wynikających z leczenia Co to jest T2488? T2488

Bardziej szczegółowo

BROSZURA INFORMACYJNA DLA PACJENTA. PROGRAM ZAPOBIEGANIA CIĄŻY TOCTINO (Alitretynoina)

BROSZURA INFORMACYJNA DLA PACJENTA. PROGRAM ZAPOBIEGANIA CIĄŻY TOCTINO (Alitretynoina) BROSZURA INFORMACYJNA DLA PACJENTA PROGRAM ZAPOBIEGANIA CIĄŻY TOCTINO (Alitretynoina) Podmiot odpowiedzialny Stiefel Laboratories (Ireland) Ltd Finisklin Business Park, Sligo Irlandia Przedstawiciel podmiotu

Bardziej szczegółowo

Azilect fakty Czym jest Azilect? Jak działa Azilect? Kto może skorzystać na leczeniu Azilectem?

Azilect fakty Czym jest Azilect? Jak działa Azilect? Kto może skorzystać na leczeniu Azilectem? Azilect fakty Czym jest Azilect? Azilect (rasagilina 1mg) jest pierwszym, prawdziwie innowacyjnym lekiem stosowanym w chorobie Parkinsona (PD Parkinson s Disease) wprowadzonym w ostatnich latach. Jest

Bardziej szczegółowo

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. VICEBROL FORTE; 10 mg, tabletki Vinpocetinum

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. VICEBROL FORTE; 10 mg, tabletki Vinpocetinum ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA VICEBROL FORTE; 10 mg, tabletki Vinpocetinum Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku. - Należy zachować tę ulotkę, aby w razie potrzeby

Bardziej szczegółowo

LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)

LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) 1. Kryteria kwalifikacji: ŚWIADCZENIOBIORCY 1.1. Leczenie interferonem beta: 1) wiek od 12 roku życia; 2) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia

Bardziej szczegółowo

LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)

LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 589 Poz. 86 Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) 1. Kryteria kwalifikacji: ŚWIADCZENIOBIORCY 1.1. Leczenie interferonem beta: 1) rozpoznanie

Bardziej szczegółowo

Agomelatyna. Broszura dla pacjenta

Agomelatyna. Broszura dla pacjenta Istotne informacje Nie wyrzucaj! Agomelatyna w leczeniu dużych epizodów depresyjnych u dorosłych Broszura dla pacjenta Informacje dotyczące leku Agomelatyna jest lekiem przeciwdepresyjnym, który pomoże

Bardziej szczegółowo

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. Rimantin, 50 mg, tabletki. Rymantadyny chlorowodorek

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. Rimantin, 50 mg, tabletki. Rymantadyny chlorowodorek ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA Rimantin, 50 mg, tabletki Rymantadyny chlorowodorek Należy przeczytać uważnie całą ulotkę, ponieważ zawiera ona informacje ważne dla pacjenta. Należy zachować

Bardziej szczegółowo

TERAPEUTYCZNE ASPEKTY ŻYWIENIA PACJENTÓW W SZPITALACH czy obecne stawki na żywienie są wystarczające

TERAPEUTYCZNE ASPEKTY ŻYWIENIA PACJENTÓW W SZPITALACH czy obecne stawki na żywienie są wystarczające TERAPEUTYCZNE ASPEKTY ŻYWIENIA PACJENTÓW W SZPITALACH czy obecne stawki na żywienie są wystarczające dr hab. inż. Monika Bronkowska, prof. nadzw. UP Konferencja firm cateringowych - CATERING SZPITALNY

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 1 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki chorób układu krążenia

Załącznik nr 1 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki chorób układu krążenia Program profilaktyki chorób układu krążenia 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego. Choroby układu krążenia

Bardziej szczegółowo