Reżim natychmiastowej wykonalności decyzji podatkowych w ustawodawstwie państw Unii Europejskiej

Transkrypt

1 ISSN nr 3 (3) 6 maja 2008 Reżim w ustawodawstwie państw Unii Europejskiej Nina Półtorak i Agnieszka Tałasiewicz Abstract The study is aimed at presenting and comparing a way of regulating an enforceability of tax decisions in legislations of the member states of the European Union. At the beginning a general commentary was presented concerning the enforceability of administrative decisions (other than tax decisions) in Polish regulations and in regulations of the states of the European Union. Whereas the main part of the opinion contains a presentation of the enforceability of tax decisions in the EU states. Wstęp Celem niniejszego zestawienia jest krótka charakterystyka sposobu uregulowania administracyjnych, w tym w szczególności w ustawodawstwach Państw Członkowskich Unii Europejskiej. Ze względu na krótki czasu, jakim dysponowaliśmy na przygotowanie niniejszego zestawienia, ma ono charakter ogólny i na pewno nie wyczerpuje tematu. Zakres niniejszego memorandum obejmuje ogólny komentarz dotyczący administracyjnych (innych niż decyzje podatkowe) na gruncie przepisów polskich, jak również w ustawodawstwie państw Unii Europejskiej, oraz osobną analizę zarówno w Polsce, jak i w Europie. Ze względu na fakt, iż analizowane zagadnienie nie było przedmiotem oficjalnych raportów organizacji międzynarodowych, jak również brak jest dostępnych na rynku polskim publikacji w tym zakresie, przygotowując poniższe zestawienie w zakresie opieraliśmy się wyłącznie na informacjach przekazanych nam przez pracowników zagranicznych biur Ernst & Young. I. Wykonalność administracyjnych innych niż decyzje podatkowe Na wstępie niniejszego opracowania pragniemy wskazać przyjęte rozwiązania w zakresie uregulowania administracyjnych, innych niż decyzje podatkowe, zarówno w ustawodawstwie polskim, jak i wybranych Państw Członkowskich Unii Europejskiej. Uregulowania zawarte w prawie polskim W ujęciu ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks administracyjnego (dalej: kpa) wniesienie odwołania jest środkiem bezwzględnie suspensywnym, gdyż skutkiem prawnym jego wniesienia jest wstrzymanie z mocy prawa zaskarżonej (art kpa). Oznacza to, iż wstrzymanie wykonania trwa aż do czasu zakończenia odwoławczego wydaniem ostatecznej. dr Nina Półtorak i Agnieszka Tałasiewicz są pracownikami firmy Ernst & Young Polska.

2 Analizy BAS nr 3 (3) 6 maja /6 Na gruncie art kpa zasada ta nie ma zastosowania, gdy nadany został rygor, bądź też podlega ona natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy (np. na podstawie art. 170 ust. 2 ustawy z o gospodarce nieruchomościami z 21 sierpnia 1997 r.). Natomiast sytuacja przedstawia się odmiennie w odniesieniu do wydanych w II instancji, w postępowaniu przed sądem administracyjnym regulowanym ustawą z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej: p.p.s.a.). Zgodnie z art p.p.s.a. wniesienie skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności. Jednakże organ, który wydał decyzję lub postanowienie, może wstrzymać, z urzędu lub na wniosek skarżącego, ich wykonanie w całości lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie lub postanowieniu rygoru albo, gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania (art pkt 1 p.p.s.a.). Na podstawie art p.p.s.a, po przekazaniu skargi sądowi przez organ administracyjny, sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części zaskarżonej, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania. Odmowa wstrzymania wykonania przez organ nie pozbawia skarżącego złożenia wniosku do sądu. Dotyczy to także wydanych lub podjętych we wszystkich ch prowadzonych w granicach tej samej sprawy. Uregulowanie w ustawodawstwach wybranych państw Unii Europejskiej Austria Finlandia Czy decyzje administracyjne są natychmiast wykonalne Nie w przypadku odwołania do organu administracyjnego II stopnia w razie wniesienia skargi do Trybunału Administracyjnego Nie w ciągu 30-dniowego terminu do wniesienia odwołania w przypadku wniesienia odwołania Uwagi W przypadku wniesienia odwołania istnieje możliwość wyłączenia w samej skutku zawieszającego w interesie strony lub dla dobra publicznego, ze względu na grożącą im w przypadku zwłoki bezpośrednią szkodę. Sąd może wyłączyć wstrzymanie zaskarżonego aktu na wniosek skarżącego, po rozważeniu wchodzących w grę interesów i o ile nie stoi temu na przeszkodzie przeważający i niecierpiący zwłoki interes publiczny. Nie dotyczy to sytuacji, w których przepis ustawy lub dekretu stanowi inaczej, gdy decyzja ze względu na swój charakter wymaga natychmiastowego wykonania bądź jeżeli zwłoka w wykonaniu zagrażałaby interesowi publicznemu. Organ odwoławczy może zakazać wykonania zaskarżonej, wstrzymać jej wykonanie bądź wydać inne zarządzenie w tym przedmiocie. Francja Nie Zawieszenie wykonania następuje w trybie procedury pilnej, na wniosek strony wskazujący na jego pilność, a są uzasadnione wątpliwości co do legalności. Zawieszenie wykonania ma zapobiegać powstaniu skutków trudnych do naprawienia. Skarga apelacyjna również nie wstrzymuje wykonania zaskarżonego orzeczenia, ale dopuszczalne jest wstrzymanie na wniosek strony wykonania wyroku orzekającego o uchyleniu, gdy są wskazane podstawy do jego obalenia. Grecja Wniesienie środka odwoławczego w postępowaniu przed organem administracyjnym jak i sądowym stwarza podstawę do wstrzymania z urzędu lub na wniosek strony zainteresowanej wykonania zakwestionowanego aktu do czasu załatwienia sprawy albo upływu terminu przewidzianego dla podjęcia rozstrzygnięcia. Hiszpania Nie dotyczy wszelkiego rodzaju odwołań (tj. odwołania zwykłego, odwołania zastępczego, odwołania nadzwyczajnego rewizyjnego) Organ właściwy do rozpatrzenia odwołania, po wyważeniu szkody, jaką może spowodować wstrzymanie wykonania aktu dla interesu publicznego lub osób trzecich, oraz szkody jaką może ponieść odwołujący się w konsekwencji natychmiastowego wykonania, jest umocowany do wstrzymania wykonania zaskarżonego aktu, z urzędu lub na wniosek strony. Zawieszenie wykonania musi być usprawiedliwione: spowodowaniem szkody niemożliwej lub trudnej do naprawienia, bądź jedną z przyczyn nieważności przewidzianą w ustawie o postępowaniu administracyjnym. Wstrzymanie wykonania ze względu na grożącą szkodę jest skuteczne tylko w razie uprzedniego uiszczenia kaucji. Holandia Nie W razie wniesienia sprzeciwu lub odwołania istnieje możliwość wystąpienia do przewodniczącego sądu okręgowego o przyznanie tymczasowego środka ochrony w celu uniknięcia niewspółmiernych szkód lub sytuacji nieodwracalnej. Przewodniczący sądu może zastrzec termin obowiązywania takiego środka. Słowacja Nie Przewodniczący składu orzekającego może wstrzymać wykonanie, gdyby groziła powstaniem poważnej szkody Włochy Nie Strona może złożyć do sądu wniosek o zawieszenie wykonania zaskarżonej, a także o zastosowanie przez sąd innych sposobów. Sąd orzeka zabezpieczenie, gdy w ocenie sądu odwołanie wniesione w danej sprawie jest wiarygodne. Opracowano na podstawie publikacji Postępowanie administracyjne w Europie pod red. Zbigniewa Kmieciaka, Zakamycze 2005.

3 Analizy BAS nr 3 (3) 6 maja /6 II. Wykonalność Uregulowania zawarte w prawie polskim Odmiennie od regulacji zawartych w kodeksie administracyjnego, decyzja wydana w I instancji przez organ podatkowy na podstawie ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (dalej: Ordynacja podatkowa) podlega natychmiastowemu wykonaniu, a wniesione odwołanie nie wywołuje skutku suspensywnego. Przyjęcie zasady, że wniesienie odwołania nie wstrzymuje wykonania zaskarżonej, sprawia, iż decyzja organu podatkowego pierwszej instancji jest natychmiast wykonalna. Decyzja nieostateczna jest zatem tytułem wykonawczym, a na jej podstawie może być podjęte postępowanie egzekucyjne. Jednakże, na podstawie art Ordynacji podatkowej, organ podatkowy może z urzędu lub na wniosek strony wstrzymać w drodze postanowienia wykonanie w całości lub w części, w przypadku uzasadnionym ważnym interesem strony. Ocena, że w konkretnej sprawie wystąpiła ta przesłanka, należy do właściwego organu podatkowego. Ponadto, zgodnie z art. 224a 2 Ordynacji podatkowej, organ podatkowy z urzędu lub na wniosek strony, wstrzymuje wykonanie zaskarżonej w całości lub w części do dnia wydania ostatecznej lub, w razie wniesienia skargi do sądu administracyjnego, do momentu uprawomocnienia się orzeczenia sądu administracyjnego w przypadku: przyjęcia na wniosek strony wykonania zobowiązania z wraz z odsetkami za zwłokę wstrzymanie wykonania następuje wówczas do wysokości, wykonania zobowiązania z wraz z odsetkami za zwłokę przez ustanowienie hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego korzystających z pierwszeństwa zaspokojenia wstrzymanie wykonania następuje do wysokości odpowiadającej wartości przedmiotu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego. Wstrzymaniu podlega także, wykonanie ustalającej lub określającej wysokość zobowiązania podatkowego, wysokość zwrotu podatku lub wysokość odsetek za zwłokę albo orzekającej o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta, osoby trzeciej albo spadkobiercy, do czasu wydania ostatecznej w zakresie w jakim zostanie uprawdopodobnione, że dany podmiot zastosował się do wydanej jemu indywidualnej interpretacji prawa podatkowego (art. 224c Ordynacji podatkowej). Uregulowania w ustawodawstwach wybranych państw Unii Europejskiej Austria, ale po upływie 1 miesiąca. Decyzja staje się wykonalna w ciągu miesiąca od doręczenia jej podatnikowi. O rozpoczęciu egzekucyjnego podatnik informowany jest dodatkowym postanowieniem określającym aktualne zadłużenie oraz termin płatności. Na podstawie tego pisma wszelkie organy administracyjne i sądowe do ściągnięcia zadłużenia. danego Dotyczy wszystkich, które stają się wykonalne z mocy prawa. do stwierdzania, - Decyzje stają się wykonalne z mocy prawa, w ciągu miesiąca od doręczenie ich podatnikowi. Zarówno w postępowaniu odwoławczym przed sądem administracyjnym niższego rzędu, jak i przed Naczelnym Sądem Administracyjnym możliwe jest zawieszenie wykonania. Naczelny Sąd Administracyjny nie może zmienić wysokości podatku z, uprawniony jest tylko do uchylenia lub podtrzymania., to z takiej? Wraz z rozpoczęciem organy podatkowe mogą: zająć ruchomości podatnika i poddać je publicznej licytacji, obciążyć hipoteką nieruchomości podatnika wymaga to interwencji sądu.

4 Analizy BAS nr 3 (3) 6 maja 2008 /6 Czechy danego Dotyczy tylko organu I instancji do stwierdzania,, to z takiej? Finlandia Francja Grecja Decyzje określające wszelkie należności podatkowe wraz z odsetkami są natychmiast wykonalne, pomimo iż nie są ostateczne. W razie wniesienia odwołania, zawieszenie wykonania może nastąpić na wniosek podatnika lub z urzędu. Skutki jakie wywiera wniesienie odwołania różnią się w zależności od sposobu zakwestionowania : W przypadku zakwestionowania podstawy bądź sposobu obliczenia podatku decyzja podlega wykonaniu (może być wstrzymana na wniosek po wniesieniu ) W razie zakwestionowania poboru podatku (np. prawidłowość podjętych w tym celu działań) podatnik może wnieść o wstrzymanie poprzez wykazanie sytuacji niecierpiącej zwłoki oraz istotnej wątpliwości co do prawidłowości poboru podatku. W sprawach orzekają zarówno sądy administracyjne jak i cywilne. Sądy administracyjne właściwe są w zakresie podatków bezpośrednich, natomiast sądy cywilne w zakresie podatków pośrednich, zobowiązań celnych, podatków od majątku. Wyrok wydany przez sąd administracyjny I instancji jest natychmiast wykonalny, nawet w razie wniesienia odwołania. Podatnik może wystąpić do sądu o wstrzymanie jego wykonania gdy zaistnieje: sytuacja niecierpiąca zwłoki, bądź poważna wątpliwość co do prawidłowości poboru podatku Wyrok wydany przez sąd cywilny I instancji jest natychmiast wykonalny. Podatnik może wystąpić do sądu o wstrzymanie jego wykonania, w sytuacji gdy wykonanie powodowałoby poważne konsekwencje. Wniesienie skargi do sądu II instancji nie powoduje wstrzymania wykonania. Podatnik uprawniony jest do złożenia skargi do sądu administracyjnego w ciągu 60 dni od doręczenia. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania w całości. Wstrzymanie ma zastosowanie tylko do sumy określającej zobowiązanie podatkowe, natomiast w odniesieniu do pozostałej sumy decyzja jest natychmiast wykonalna. Podatnik może także ubiegać się o wstrzymanie pozostałej części poprzez złożenie wniosku, który podlega rozpatrzeniu przed rozprawą dotyczącą wniesionej skargi. Dotyczy wszystkich Dotyczy określających zobowiązanie podatkowe oraz nakazów zapłaty podatku. Nie, dotyczy wszystkich. - Decyzja staje się wykonalna zaraz po wydaniu ostatecznego wyroku sądu administracyjnego. zajęcie nieruchomości

5 Analizy BAS nr 3 (3) 6 maja 2008 /6 Rumunia Niemcy Łotwa Islandia Hiszpania Nie Decyzje stają się wykonalne po upływie określonego czasu, w zależności od rodzaju. Decyzje podatkowe muszą być doręczone podatnikowi w ciągu miesiąca od ich wydania. Gdy decyzja jest doręczona do 15-go dnia miesiąca, wówczas musi być wykonana przez podatnika do 20-tego kolejnego miesiąca. Natomiast, gdy decyzja jest doręczona w drugiej połowie miesiąca (po 15-tym) podatnik obowiązany jest wykonać ją do 5-go dnia drugiego następującego miesiąca. Wyroki muszą być wykonane w ciągu 2 miesięcy od ich ogłoszenia, chyba że co innego wynika z wyroku., brak wyjątków. Nie, brak rygoru. O wymagalności decydują organy podatkowe posiadają w tym zakresie władzę dyskrecjonalną. Decyzja określająca zaległość podatkową nie może być wydana wcześniej niż po upływie 30 dni od wydania protokołu pokontrolnego. Nie Organy podatkowe po postępowaniu kontrolnym wydają decyzję podatkową, która może być zaskarżona przez kontrolowanego podatnika. danego Dotyczy wszelkich. Decyzje organów dotyczące zaległości określonych po kontroli podatkowej. do stwierdzania, Natychmiastowa wykonalność może być zaskarżona do tego samego organu, który wydał decyzję. Decyzje stają się wykonalne, gdy upłynie termin do wniesienie odwołania. Dotyczy to zarówno jak i wyroków sądów administracyjnych. Jest to władza dyskrecjonalna organów które kierują się celowością danej. Prawo litewskie przewiduje sytuacje w których decyzje podatkowe nie podlegają wykonaniu, tj: przez czas formalnego badania wniesionego odwołania, wydłużenie lub odroczenie płatności zaległości podatkowej przez okres wydłużenia lub odroczenia; gdy odroczono część płatności wykonaniu nie podlega tylko ta część. - Nie Jeśli podatnik nie kwestionuje w przeciągu miesiąca, staje się ona ostateczna i wiążąca. Podatnik obowiązany jest uiścić należność w określonym czasie. Gdy nie ureguluje zaległości otrzymuje upomnienie, a decyzja podlega wykonaniu. -, to z takiej? Zabezpieczenie w formie gwarancji bankowej musi być dokonane przed rozpoczęciem podatkowego, gdyż to gwarantuje zapłatę zaległości podatkowej w każdym przypadku. egzekucja z ruchomości należących do dłużnika wpis wierzytelności / do księgi wieczytej, rejestru statków, jak również do każdego publicznego rejestru praw; zakaz dokonywania przez dłużnika określonych czynności; egzekucja z majątku dłużnika, będącego w posiadaniu innych osób. Wszelkiego rodzaju.

6 Analizy BAS nr 3 (3) 6 maja /6 Słowenia Gdy należność nie jest uiszczona w ustawowym terminie organy podatkowe z urzędu podejmują działania egzekucyjne. Egzekucja należności rozpoczyna się od wydania tytułu egzekucyjnego. Wniesienie odwołania nie wstrzymuje wykonania. danego Wszystkie decyzje podatkowe podlegają rygorowi z urzędu. Termin wykonalny odnosi się do aktów, i nakazów, w stosunku do których upłynął termin płatności podatku. do stwierdzania,, to z takiej? Opracowane na podstawie informacji uzyskanych od pracowników zagranicznych biur Ernst & Young. III. Podsumowanie Wykonalność administracyjnych, innych niż podatkowe: z przygotowanego zestawienia wyraźnie wynika, iż rozwiązania prawne przyjęte przez państwa Unii Europejskiej są bardzo do siebie zbliżone; z przeanalizowanych ustawodawstw 8 Państw Członkowskich, aż w 7 z nich wniesienie odwołania od administracyjnej do organu II instancji wywołuje skutek suspensywny; jedynie w Grecji decyzje administracyjne podlegają reżimowi, jednakże prawo greckie przewiduje możliwości zawieszenia wykonania w razie wniesienia odwołania. Wykonalność : otrzymaliśmy informację od 11 zagranicznych biur Ernst & Young; zebrane dane pozwalają stwierdzić, iż w większości Państw Członkowskich uregulowania są odmienne od pozostałych administracyjnych; 8 na 11 Państw Członkowskich posiada reżim ; tylko w Hiszpanii, Łotwie i Niemczech decyzje podatkowe nie podlegają natychmiastowemu wykonaniu; z reguły ustawodawstwa Państw Członkowskich przewidują liczne wyjątki od zasady, które stosowane są na podstawie organu, a nie z mocy prawa; ze względu na funkcjonowanie reżimu, Państwa Członkowskie wprowadziły różne możliwości tymczasowego zawieszenia wykonania. Seria Analizy BAS wydawana jest wyłącznie w wersji elektronicznej. Więcej informacji na stronie w dziale publikacje.