Selektywna zbiórka odpadów w Polsce

Transkrypt

1 Warszawa, r. Selektywna zbiórka odpadów w Polsce Rekopol Organizacja Odzysku Opakowań S.A. Marta Krawczyk Pełnomocnik Zarządu ds. ZSZ, Spec. ds. Projektów

2 System gospodarki odpadami opakowaniowymi. Kamienie milowe początek systemu opakowaniowego akcesja Polski do UE nowy system gospodarowania odpadami komunalnymi nowa ustawa opakowaniowa I projekt CEP II projekt CEP CEP Circular Economy Package: Pakiet Gospodarka w Obiegu Zamkniętym ROP Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta

3 CELE W ZAKRESIE RECYKLINGU 2030 CELE 2020 Poziomy recyklingu (dla frakcji PMTS) realizowane przez gminy Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach Poziomy recyklingu realizowane przez przedsiębiorców (materiałowe i z GD) Ustawa o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi

4 System gospodarki odpadami opakowaniowymi - OBECNIE Na poziomie regulacyjnym w Polsce te same odpady (ich zbiórka i recykling) ujmowane są w 2 różnych wskaźnikach Poziomach recyklingu (dla frakcji PMTS) realizowanych przez gminy Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach Poziomach recyklingu realizowanych przez przedsiębiorców (materiałowych i tych z GD) Ustawa o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi Niezbędna jest synergia dwóch systemów, działających rozdzielnie na dzień dzisiejszy 60 Poziomy dla gmin - Łącznie wagowo 4 frakcje PMTS 60 Poziomy dla przedsiębiorców - Łącznie wagowo z gospodarstw domowych w poziomie recyklingu i odzysku ogółem

5 EFEKTYWNOŚĆ POLSKIEGO SYSTEMU DZISIAJ ZBIÓRKA ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH 2014 Ile się zbiera odpadów opakowaniowych i czy te ilości zaspokajają potrzeby w ramach poziomów odzysku i recyklingu nałożonych na przedsiębiorców?

6 Analiza systemu gospodarowania odpadami komunalnymi za 2014 rok Większość prezentowanych danych została przygotowana dzięki współpracy Fundacji Recal i Rekopol Organizacja Odzysku Opakowań S.A. w okresie sierpień grudzień 2015r. Przygotowana na podstawie sprawozdań gminnych pozyskanych z urzędów marszałkowskich (dane z 2243 gmin i związków gminnych) W niektórych przypadkach istnieje prawdopodobieństwo korekt danych przez gminy. Takie zmiany nie zostały wzięte pod uwagę w prezentowanych informacjach ze względu na brak danych o takich korektach Autorzy analizy zakładają, że dane przekazane przez UM są rzetelne i stanowią wiarygodne źródło informacji

7 Ilości zebrane w podziale na kody odpadów Kod odpadu Ilość [kg] Kod odpadu Ilość [kg] Kod odpadu Ilość [kg] Kod odpadu Ilość [kg] Kod odpadu Ilość [kg] RAZEM W 2014 roku aktywnych było 4520 podmiotów zajmujących się gospodarką odpadami w tym 1498 PSZOK-ów Zostało zebranych kg odpadów razem, w tym: kg odpadów zmieszanych komunalnych ) tj. 65,59 % kg odpadów surowcowych różnego pochodzenia (kody 15, 17, 19 i 20) tj. 13,05 % oraz kg pozostałych odpadów - 21,37%, których 31% ( kg) stanowią odpady z mechanicznej obróbki odpadów Zebrano średnio nieco ponad 300 kg/m. Eksperci szacują, iż powinno to być ok. 350 kg/m

8 Ilość odebranych odpadów w kg/m i kg/m2 Województwo Łączna zebrana masa [kg] Średnia masa zebranych odpadów [kg/mieszk.] Średnia masa odpadów zebranych [kg/km2] Dolnośląskie , Kujawsko - Pomorskie , Łódzkie , Lubelskie , Lubuskie , Małopolskie , Mazowieckie , Opolskie , Podkarpackie , Podlaskie , Pomorskie , Śląskie , Świętokrzyskie , Warmińsko - Mazurskie , Wielkopolskie , Zachodniopomorskie , Średnio ,

9 Zbiórka odpadów surowcowych w Polsce w 2014 r.: zgodnie z danymi z części II i III sprawozdań gmin zebrano kg odpadów surowcowych; odpady zmieszane o kodach: i razem stanowią kg bez odpadów o kodach 17, które razem stanowiły kg Papier Tworzywa szt. Drewno Metale Wielomateriałowe Zmieszane segregowane Szkło Tekstylia

10 Zbiórka odpadów opakowaniowych

11 Rekordziści Zbiórki - gminy o najwyższej zbiórce odpadów opakowaniowych na mieszkańca w danym województwie Województwo Papier Tw. szt Metale Wielomat Zmieszane Szkło Dolnośląskie 96,80 25,19 4,63 0,13 42,92 28,26 Kujawsko - Pomorskie 19,64 19,92 3,24 1,42 87,65 25,29 Łódzkie 38,04 55,44 10,43 3,92 93,92 55,72 Lubelskie 29,07 28,63 2,35 0,21 58,78 27,19 Lubuskie 16,58 16,12 3,07 0,71 14,58 24,39 Małopolskie 34,60 27,12 4,72 8,19 62,70 41,97 Mazowieckie 37,08 23,13 6,66 0,31 196,62 273,81 Opolskie 11,56 15,49 2,07 1,01 46,35 33,12 Podkarpackie 44,53 35,75 14,60 1,65 183,69 59,78 Podlaskie 16,69 10,95 7,58 5,24 24,21 31,56 Pomorskie 58,27 76,09 1,60 1,12 92,98 112,51 Śląskie 33,92 37,22 2,36 2,38 136,79 41,19 Świętokrzyskie 24,34 36,85 1,78 bd 132,88 22,39 Warmińsko - Mazurskie 11,56 27,01 3,86 0,83 30,77 33,29 Wielkopolskie 55,57 82,38 4,35 bd 41,91 45,05 Zachodniopomorskie 41,52 39,64 4,31 bd 119,26 90,20

12 Odpady surowcowe przekazane do recyklingu i ponownego użytku Spośród badanych 2243 gmin i związków gminnych, 120 gmin w tym 2 związki gminne nie odebrało żadnego odpadu opakowaniowego, nawet w formie zmieszanej (150106): - 1 w świętokrzyskim, - 2 w zachodniopomorskim, - 3 w lubuskim, - 5 w podkarpackim, - 5 w opolskim, - 7 w małopolskim, - 7 w lubelskim, - 9 w dolnośląskim, - 9 w łódzkim, - 10 w wielkopolskim, - 10 w śląskim, - 10 w podlaskim, - 12 w warmińsko-mazurskim, - 12 w kujawsko-pomorskim, - 18 w mazowieckim, 83 gminy nie zaraportowały przekazania do recyklingu żadnego odpadu surowcowego (dot. tylko materiałów o kodach 15, 19 i 20 zaraportowanych w formie wydzielonej w konkretnych materiałach surowcowych; bez zmieszanych i pozostałych kodów); Do ponownego użytku odpady surowcowe (dot. materiałów jw.) przekazało 207 gmin, z czego 45 tylko do ponownego użytku a do recyklingu nie; Oznacza to, że 2036 gmin nie przekazało do ponownego użytku ani 1kg jakichkolwiek odpadów surowcowych z papieru, tworzyw sztucznych, drewna, metali czy szkła

13 Zbiórka surowców cd. Papier 1384 podmiotów w 1903 gminach Szkło gminy zebrały poprzez 1321 podmiotów: Tworzywa sztuczne 1654 podmiotów odebrało w 1992 gminach Kody zebranych odpadów Masy zebranych odpadów [kg] Kody zebranych odpadów Masy zebranych odpadów [kg] Kody zebranych odpadów Masy zebranych odpadów [kg] Suma końcowa [kg] Suma końcowa [kg] Suma końcowa [kg] Metale (aluminium, żelazne, stopy) 728 podmiotów w 827 gminach Kody zebranych odpadów Masy zebranych odpadów [kg] Suma końcowa [kg] Drewno 165 podmiotów w 190 gminach Kody zebranych odpadów Masy zebranych odpadów [kg] Suma końcowa [kg]

14 Zbiórka odpadów w gminach podsumowanie Po raz pierwszy w historii polskiego systemu można zmierzyć jego efektywność w zakresie zbiórki i recyklingu odpadów komunalnych, w tym opakowaniowych z poziomu podstawowej jednostki samorządu terytorialnego jakim jest gmina Z analizy danych wynika, iż część gmin ma problemy ze sprawozdaniami i z wysokim prawdopodobieństwem w części sprawozdań są błędy ile ich jest i jaka jest ich skala trudno dziś określić Abstrahując od błędów osiągnięte wyniki należy uznać za stosunkowo dobre biorąc pod uwagę, iż dotyczą 1 PEŁNEGO roku funkcjonowania nowego systemu. Bardzo duże znaczenie będzie miała kontynuacja analizy w 2015r. i wykonanie porównania do roku Na podstawie wyników uzyskanych za 2014r. można ocenić realizację średniego poziomu recyklingu osiągniętego przez gminy (przy określonych założeniach)

15 Poziomy recyklingu w gminach Wzór do obliczenia poziomu dla gmin oraz roczne cele do osiągnięcia zostały określone przez Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 maja 2012 r. w sprawie poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami niektórych frakcji odpadów komunalnych

16 Realizacja poziomu recyklingu w 2014 r. przez gminy Realizacja vs. wymagany poziom recyklingu dla gmin w roku 2014 [Mg] Średni poziom recyklingu osiągnięty przez wszystkie gminy w Polsce w 2014 r. wyniósł nieco powyżej 28% wobec wymaganych 14% WYMAGANIE ZBIÓRKA/RECYKLING

17 Poziomy recyklingu i przygotowania do ponownego użycia odpadów surowcowych osiągnięte w województwach Województwo Liczba gmin /związków Średni poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia odpadów surowcowych ile poniżej 10% ile = 0% ile > 50% ile >= 100% Dolnośląskie , Kujawsko - Pomorskie , Łódzkie , Lubelskie , Lubuskie 61 33, Małopolskie , Mazowieckie* ,83* Opolskie 60 27, Podkarpackie , Podlaskie , Pomorskie , Śląskie , Świętokrzyskie , Warmińsko - Mazurskie 65 26, Wielkopolskie , Zachodniopomorskie , Razem/średnio , W 2014 roku gminy były zobowiązane do osiągnięcia 14% poziomu recyklingu w PMTS i ponownego użycia * Wynik zawyżony dla woj. Mazowieckiego (o ok. 5%) przez poziom gm. Górzno 4224%. Bez tej gminy wynosi 36,33%. Średnie poziomy dla województw oraz końcowy dla całego kraju to średnie arytmetyczne.

18 Poziomy recyklingu w gminach Najtrudniejsze oszacowanie mianownika ale można dokonać próby według następującego schemtu Odpady surowcowe inne to odpady zbierane pod innymi kodami - znamy strukturę - MOŻEMY OBLICZYĆ MIANOWNIK

19 Poziomy recyklingu w gminach

20 Potrzeby gmin do realizacji poziomów recyklingu Przy założeniu braku zmian systemowych można przyjąć, iż zbiórka będzie rosnąć o ok. 5% rocznie w latach (w roku 2015 o 10%). Ilość wytworzonych odpadów surowcowych w GD niezbędnych do poddania recyklingowi będzie zmieniać się zgodnie z poziomami ustalonymi przez rozporządzenie Prognoza zbiórki vs. wymagane poziomy dla gmin [Mg] Deficyt 317 tys. Mg Deficyt 649 tys. Mg Bez zmian systemowych stymulujących zbiórkę selektywną od 2019 roku nie będzie możliwa realizacja przez gminy wymaganego poziomu recyklingu (w 2019r. deficyt 317 tys. Mg, w 2020r. 649 tys. Mg) PROGNOZA ZBIÓRKI WYMAGANE POZIOMY % 18% 20% 30% 40% 50%

21 Kierunek zmian systemowych Udział zbiórki opakowań w zbiórce wszystkich surowców frakcji PMTS na podstawie danych udział każdej frakcji opakowaniowej (kod 15) oscyluje wokół 80% zbiórki surowców danej frakcji. 100% 80% 60% 40% 20% 0% Kody 15 vs wszystkie surowce papier szkło tworzywa metale Kody 15 Pozostałe surowce Bez szczególnej uwagi poświęconej zbiórce odpadów opakowaniowych gminy nie będą miały możliwości zrealizowania swoich poziomów recyklingu. Niezbędne jest ustanowienie standardów oraz inwestycja w system selektywnej zbiórki w Polsce, który będzie generować frakcję opakowaniową w odpowiedniej ilości i o odpowiedniej jakości, nadającej się do recyklingu. Konieczna jest zatem synergia systemu gminnego z systemem Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta w zakresie opakowań.

22 System gospodarki odpadami opakowaniowymi - OBECNIE Realizacja poziomów recyklingu i odzysku Odpady komunalne, w tym opakowaniowe Wymagany w danym roku tonaż DPR Zarządzanie zbiórką odpadów przez gminy Finansowanie prawie w 100% przez mieszkańców Zarządzanie i realizacja przez organizacje odzysku Finansowanie przez wprowadzających

23 Stworzeniu synergii pomiędzy systemem gminnym a systemem ROP w opakowaniach powinna pomóc implementacja Circular Economy Package (CEP) do polskiego ustawodawstwa.

24 XII 13/III 14 XII 2015 UNIA EUROPEJSKA CEP (Circular Economy Package) nowe poziomy Wprowadzenie 65% poziomu recyklingu i/lub ponownego użycia dla odpadów komunalnych Ograniczenie składowania odpadów do 10% w 2030 roku Znaczące zwiększenie poziomów recyklingu dla opakowań Duży nacisk na zagadnienie ekoprojektowania opakowań ZNACZNIE WIĘKSZA ODPOWIEDZIALNOŚĆ , , CEP I CEP II WYŻSZE KOSZTY Papier Plastik Opakowania całość Szkło i metal Drewno

25 CEP (Circular Economy Package) - ROP Projektowanie Produkcja Sprzedaż Konsumpcja Recykling Zbiórka Sprzedaż Konsumpcja Recykling Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta to odpowiedzialność za produkt i wszystko to, co po nim pozostaje W Polsce obowiązkiem producentów jest wyłącznie osiągnięcie wymaganych poziomów recyklingu i odzysku Polski system to nie jest ROP zgodnie z Circular Economy

26 XII 13/III 14 XII 2015 UNIA EUROPEJSKA CEP (Circular Economy Package) Warunki minimalne dla ROP Nowy Art. 8 A w Dyrektywie Ramowej o odpadach Ogólne wymagania dla systemów Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (poprzednio w CEP I - Aneks VII do Dyrektywy Ramowej) Wymagania nałożone zostały na Państwa Członkowskie Wymagania można podzielić na dwie grupy Ogólne (Art. 8A pkt 1) i Szczegółowe (Art. 8A pkt 3 i 4) Warunki Ogólne dla systemów ROP (Art. 8A pkt 1) Podział ról pomiędzy uczestnikami systemu Poziomy do osiągnięcia min = poziomom wynikającym z dyrektyw strumieniowych Odpowiedni system raportowania Równość traktowania ŚMP w systemach ROP

27 XII 13/III 14 XII 2015 UNIA EUROPEJSKA CEP (Circular Economy Package) Warunki minimalne dla ROP Warunki Szczegółowe dla systemów ROP (Art. 8A pkt 3 i 4) Definicja geograficznego obszaru działania Środki organizacyjne i finansowe do realizacji wymagań co do ROP Właściwy system kontroli i zarządzania gwarantujący odpowiedni poziom przejrzystości działania Opłaty ponoszone przez przedsiębiorców powinny pokrywać: wszystkie koszty dotyczące zbiórki selektywnej, sortowania i przetwarzania wymagane do zrealizowania poziomów ustalonych dla organizacji (art. 8A pkt 1) pomniejszonych o przychody ze sprzedaży surowców wtórnych koszty zapewnienia odpowiednich informacji konsumentom dotyczących systemów zbiórki i ograniczania zaśmiecania koszty raportowania Opłaty powinny być zmieniane na bazie faktycznych kosztów przetworzenia odpadów a w przypadku korzystania z usług firm publicznych powinny być oparte na bazie kosztów optymalnych świadczenia danej usługi

28 XII 13/III 14 XII 2015 UNIA EUROPEJSKA CEP (Circular Economy Package) Warunki minimalne dla ROP Pozostałe Art. 8A pkt 5 obowiązek państwa członkowskiego do powołania organu koordynującego w przypadku funkcjonowania konkurencyjnych systemów ROP Art. 8A pkt 7 obowiązek państwa członkowskiego aby wszystkie funkcjonujące systemy ROP spełniały warunki ustanowione w Dyrektywie najpóźniej 24 miesiące do daty ustanowionej w Dyrektywie 18 miesięcy od wejścia Dyrektywy w życie 2 XII 2015 ogłoszenie CEP II.. wejście w życie CEP II + 18 miesięcy transpozycja CEP do polskiego prawa + 24 miesiące wszystkie systemy ROP muszą działać zgodnie z art. 8A WFD Najpóźniej 3,5 roku od wejścia CEP w życie (albo co najmniej nowelizacji Dyrektywy Ramowej) rynek organizacji odzysku w Polsce z mocy prawa powinien ulec diametralnej zmianie

29 CEP - Podsumowanie Ze względu na długość procesu legislacyjnego (oraz vacatio legis) przygotowania do zmian w Polsce należy rozpocząć teraz Efektem prac nad synergią systemów powinna być całkowicie nowy model Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta w obszarze opakowań w Polsce Aktualnie Rekopol jest aktywnym uczestnikiem prowadzonych prac w tym zakresie w ramach Konfederacji Pracodawców Lewiatan. Rozpoczęto dyskusję na temat wypracowanej koncepcji z Ministerstwem Środowiska

30 Kluczowe aspekty proponowanego systemu Finansowa odpowiedzialność producentów za opakowania pochodzące z gospodarstw domowych Rozgraniczenie strumieni opakowań pochodzących z gospodarstw domowych i odpadów przemysłowych Powołanie instytucji koordynującej zapewniającej uczciwy i transparenty podział odpowiedzialności pomiędzy organizacjami odzysku i innymi interesariuszami Zapewnienie wysokiej jakości monitoringu i kontroli W Polsce nie ma możliwości zaimplementowania istniejącego w innym kraju systemu ROP w całości. Musi zostać opracowany nowy zestaw zasad jest to działanie pionierskie

31 Rekopol Organizacja Odzysku Opakowań SA

32 Rekopol Organizacja Odzysku Opakowań SA 15 lat doświadczenia na rynku od początku działania systemu opakowaniowego Realizuje obowiązek recyklingu i odzysku dla wprowadzających produkty w opakowaniach na rynek REKOPOL jest jedyną polską organizacją odzysku założoną przez podmioty podlegające obowiązkom odzysku i recyklingu wprowadzanych na rynek opakowań REKOPOL działa na zasadzie non-profit Wygenerowane środki są inwestowane w budowę i rozwój systemu zbiórki odpadów opakowaniowych Edukacja ekologiczna jest jednym z głównych elementów stanowiących strukturę systemu zbiórki selektywnej a tym samym istotnym obszarem inwestycji REKOPOLU REKOPOL udziela w Polsce licencji na zastrzeżony znak towarowy Zielony Punkt

33

34 Działania edukacyjno-informacyjne, Zielony CSR Działania edukacyjne wśród społeczności lokalnej Działania edukacyjne dla pracowników: szkolenia, pokazy, materiały edukacyjne, akcje ekologiczne Działania edukacyjne dla Klientów/Konsumentów

35

36 Dziękuję za uwagę Rekopol Organizacja Odzysku Opakowań SA Marta Krawczyk tel