RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO Budowa ITPOK w Poznaniu

Transkrypt

1 Spis treści 1. STRESZCZENIE NIESPECJALISTYCZNE WPROWADZENIE CHARAKTERYSTYKA PRZEDSIĘWZIĘCIA I TECHNOLOGII Termiczne unieszkodliwianie odpadów Waloryzacja żużli z odzyskiem metali Instalacja systemu energetycznego PRZEWIDYWANE EMISJE Etap realizacji inwestycji Etap eksploatacji CHARAKTERYSTYKA ELEMENTÓW ŚRODOWISKA W OTOCZENIU PROJEKTOWANEJ INWESTYCJI. OCENA ODDZIAŁYWANIA INWESTYCJI NA WYSZCZEGÓLNIONE ELEMENTY PODSUMOWANIE WPROWADZENIE PRZEDSIĘWZIĘCIE INWESTYCYJNE WNIOSKODAWCA KLASYFIKACJA PRZEDSIĘWZIĘCIA CEL I ZAKRES RAPORTU PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA RAPORTU AUTORZY RAPORTU WYKORZYSTANE MATERIAŁY AKTY PRAWNE POLSKIE NORMY LITERATURA DOKUMENTY ŹRÓDŁOWE OPIS ANALIZOWANYCH WARIANTÓW ANALIZA OPCJI ZAKRES ANALIZY ROZWIĄZAŃ TECHNOLOGICZNYCH I LOKALIZACYJNYCH DLA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA ANALIZA WSTĘPNA ALTERNATYWNE ROZWIĄZANIA TECHNOLOGICZNE DLA TERMICZNEGO UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW RESZTKOWYCH Metody termicznego unieszkodliwiania odpadów Metody mechaniczno biologicznego przekształcania odpadów Analiza możliwości współspalania osadów ściekowych w instalacji termicznego unieszkodliwiania odpadów komunalnych ANALIZA PODSTAWOWA OPCJE TECHNOLOGICZNE ZAGOSPODAROWANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH IDENTYFIKACJA ANALIZOWANYCH ROZWIĄZAŃ TECHNOLOGICZNYCH WARIANT 0 wariant bezinwestycyjny status quo WARIANT 1 całościowe rozwiązanie zaproponowane przez wnioskodawcę Przewidywana wydajność instalacji Przewidywany bilans produktów i odpadów Technologiczne elementy zagospodarowania WARIANT 2 mechaniczno biologiczne przetwarzanie odpadów zmieszanych wraz z termicznym przekształcaniem frakcji energetycznej z odpadów komunalnych Przewidywana wydajność instalacji Przewidywany bilans produktów i odpadów Technologiczne elementy zagospodarowania WARIANT 3 termiczne przekształcanie frakcji resztkowej zmieszanych odpadów komunalnych Przewidywana wydajność instalacji Przewidywany bilans produktów i odpadów Technologiczne elementy zagospodarowania CHARAKTERYSTYKA ROZWAŻANYCH ROZWIĄZAŃ LOKALIZACYJNYCH DLA INSTALACJI TERMICZNEGO PRZEKSZTAŁCANIA ODPADÓW INTEGRALNEGO ELEMENTU PLANOWANEGO SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI DLA MIASTA POZNANIA CENTRALNA OCZYSZCZALNIA ŚCIEKÓW (COŚ) ELEKTROCIEPŁOWNIA KAROLIN ZAKŁAD ZAGOSPODAROWANIA ODPADÓW POZNAŃ SKŁADOWISKO ODPADÓW INNYCH NIŻ NIEBEZPIECZNE I OBOJĘTNE W SUCHYM LESIE...48 Strona 1

2 4.6. ANALIZA ROZPATRYWANYCH LOKALIZACJI DLA INSTALACJI TERMICZNEGO PRZEKSZTAŁCANIA ODPADÓW WYBÓR NAJKORZYSTNIEJSZEJ LOKALIZACJI PORÓWNANIE PARAMETRÓW TECHNOLOGICZNYCH ANALIZOWANYCH OPCJI ORAZ WSKAZANIE NAJKORZYSTNIEJSZEGO ROZWIĄZANIA TECHNOLOGICZNEGO DLA ŚRODOWISKA OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA OCENA PROPONOWANEJ TECHNOLOGII POD WZGLĘDEM ZGODNOŚCI Z WYMAGANIAMI PRZEPISÓW KRAJOWYCH I UE Zgodność przedsięwzięcia z wymaganiami polskimi i UE Zgodność przedsięwzięcia z dokumentami strategicznymi dla województwa i miasta Plan Rozwoju Miasta Poznania na lata Wieloletni Program Inwestycyjny Miasta Poznania na lata Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Poznania Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Zgodność przedsięwzięcia z planami gospodarki odpadami. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Krajowy Plan Gospodarki Odpadami Plan Gospodarki Odpadami Województwa Wielkopolskiego na lata z perspektywą na lata Plan Gospodarki Odpadami dla miasta Poznania (2007) Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata MIEJSCE I ROLA ITPOK W PRZYSZŁYM SYSTEMIE GOSPODARKI ODPADAMI LOKALIZACJA PRZEDSIĘWZIĘCIA Stan formalno prawny lokalizacji Ogólna charakterystyka lokalizacji UZBROJENIE TERENU I MEDIA Energia elektryczna i cieplna Woda pitna i technologiczna Ścieki Najbliższa zabudowa mieszkalna CHARAKTERYSTYKA CAŁEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA I GŁÓWNE CECHY CHARAKTERYSTYCZNE PROCESÓW PRODUKCYJNYCH Ogólna charakterystyka przedsięwzięcia Główne cechy charakterystyczne procesów produkcyjnych Unieszkodliwianie termiczne Waloryzacja żużli z odzyskiem metali Budowa systemu energetycznego Przyjmowane odpady Warunki wykorzystywania terenu i zadania przewidziane w fazie realizacji Zakres budowy obiektów i urządzeń Warunki wykorzystywania terenu w fazie eksploatacji UWAGI NA TEMAT FAZY REALIZACJI I LIKWIDACJI PRZEDSIĘWZIĘCIA PRZEWIDYWANE WIELKOŚCI EMISJI Etap realizacji Hałas Powietrze Odpady Etap eksploatacji Emisje zanieczyszczeń do powietrza Ścieki i odcieki Hałas Odpady Etap likwidacji CHARAKTERYSTYKA TECHNOLOGII INSTALACJA TERMICZNEGO UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW PODSTAWOWE PARAMETRY TECHNOLOGICZNE Podstawowe parametry technologiczne instalacji do termicznego przekształcania frakcji resztkowej zmieszanych odpadów komunalnych wraz z podsuszonymi osadami ściekowymi...79 Obieg wodnoparowy...84 Produkcja energii elektrycznej...90 System oczyszczania spalin CHARAKTERYSTYKA TECHNOLOGII INSTALACJA DO WALORYZACJI ŻUŻLI WRAZ Z ODZYSKIEM METALI Strona 2

3 7.1. ZAŁOŻENIA OPIS ELEMENTÓW PRZYRODNICZYCH ŚRODOWISKA WARUNKI KLIMATYCZNE JAKOŚĆ POWIETRZA MORFOLOGIA I HYDROLOGIA WARUNKI GEOLOGICZNE WARUNKI HYDROGEOLOGICZNE JAKOŚĆ WÓD PODZIEMNYCH JAKOŚĆ WÓD POWIERZCHNIOWYCH POWIERZCHNIA ZIEMI I GLEBY FLORA I FAUNA OBSZARY CHRONIONE, W TYM OBSZARY NATURA Charakterystyka obszaru Natura 2000 Fortyfikacje w Poznaniu PLH300005, ze szczególnym uwzględnieniem Fortu IV DOBRA MATERIALNE I DOBRA KULTURY OBIEKTY ISTOTNE DLA STANU ŚRODOWISKA W OTOCZENIU LOKALIZACJI OKREŚLENIE PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO WYBRANEGO WARIANTU REALIZACJI INWESTYCJI FAZA REALIZACJI ODDZIAŁYWANIE NA POWIETRZE ATMOSFERYCZNE Emisje ODDZIAŁYWANIE NA KLIMAT AKUSTYCZNY ODDZIAŁYWANIE NA WODY PODZIEMNE I POWIERZCHNIOWE GOSPODARKA ODPADAMI ODDZIAŁYWANIE NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI, GLEBY ODDZIAŁYWANIE NA LUDZI, ZWIERZĘTA I ROŚLINY ODDZIAŁYWANIE NA OBSZARY CHRONIONE, W TYM NATURA PODSUMOWANIE OKREŚLENIE PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO WYBRANEGO WARIANTU REALIZACJI INWESTYCJI FAZA EKSPLOATACJI ODDZIAŁYWANIE NA STAN JAKOŚCI POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO Przedmiot i zakres analizy Metodyka Analiza uciążliwości Warunki meteorologiczne i analiza szorstkości terenu Tło zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego Wymagania formalnoprawne Charakterystyka miejsc powstawania emisji w ITPOK Obliczenia emisji z poszczególnych źródeł Emisje z procesu technologicznego emisja zorganizowana Emisja niezorganizowana Określenie maksymalnych stężeń oraz zakresu obliczeń Obliczenia sumaryczne stanu zanieczyszczenia powietrza Wnioski i zalecenia ODDZIAŁYWANIE NA KLIMAT AKUSTYCZNY Wymagania dotyczące ochrony przed hałasem Przeznaczenie terenu Charakterystyka źródeł hałasu Dane wyjściowe do obliczeń akustycznych Wyniki obliczeń oddziaływania obiektów ITPOK na klimat akustyczny ODDZIAŁYWANIE NA WODY PODZIEMNE I POWIERZCHNIOWE Pobór wody Woda do celów technologicznych Emisja zanieczyszczeń lub energii do wód Ścieki przemysłowe Ścieki bytowo sanitarne Wody opadowe GOSPODARKA ODPADAMI Strona 3

4 Poprawa stanu środowiska jako podstawowa funkcja itpok Rodzaje odpadów Odpady technologiczne powstające w wyniku przetwarzania odpadów kierowanych do ITPOK Odpady produkcyjne Odpady komunalne Przyjmowane odpady komunalne i wysuszone osady ściekowe Ocena wpływu na środowisko gospodarki odpadami ODDZIAŁYWANIE NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI, KRAJOBRAZ, GLEBY Wpływ na powierzchnię ziemi i naturalne ukształtowanie terenu Wpływ na krajobraz Wpływ na gleby ODDZIAŁYWANIE NA LUDZI, ZWIERZĘTA I ROŚLINY ODDZIAŁYWANIE NA ZABYTKI ORAZ DOBRA KULTURY I DOBRA MATERIALNE OPIS PRZEWIDYWANYCH ODDZIAŁYWAŃ INWESTYCJI NA KOMPONENTY ŚRODOWISKA ODDZIAŁYWANIE TRANSGRANICZNE ODDZIAŁYWANIE PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH WPŁYW INWESTYCJI W WYPADKU WYSTĄPIENIA POWAŻNEJ AWARII PRZEMYSŁOWEJ ODDZIAŁYWANIE NA OBSZARY CHRONIONE, W TYM NATURA OKREŚLENIE PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO WYBRANEGO WARIANTU REALIZACJI INWESTYCJI FAZA LIKWIDACJI OPIS METOD PROGNOZOWANIA ZASTOSOWANYCH W RAPORCIE OPIS PRZEWIDYWANYCH DZIAŁAŃ MAJĄCYCH NA CELU ZAPOBIEGANIE, ZMNIEJSZANIE LUB KOMPENSOWANE SZKODLIWYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO FAZA REALIZACJI Powietrze atmosferyczne Klimat akustyczny Wody podziemne i powierzchniowe Gospodarka odpadami Powierzchnia ziemi, krajobraz, gleby Ludzie, zwierzęta i rośliny FAZA EKSPLOATACJI Powietrze atmosferyczne Klimat akustyczny Wody podziemne i powierzchniowe Gospodarka odpadami Powierzchnia ziemi, krajobraz, gleby Ludzie, zwierzęta i rośliny PORÓWNANIE ZASTOSOWANEJ TECHNOLOGII Z NAJLEPSZYMI DOSTĘPNYMI TECHNIKAMI (BAT) USTALENIE POTRZEBY USTANOWIENIA OBSZARU OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA ZE WZGLĘDU NA ODDZIAŁYWANIE INWESTYCJI NA ŚRODOWISKO PROPOZYCJA MONITORINGU ODDZIAŁYWANIA INWESTYCJI NA ETAPIE BUDOWY I EKSPLOATACJI ETAP BUDOWY ETAP EKSPLOATACJI Monitoring stanu powietrza Wymagania formalnoprawne Wymagania w stosunku do ITPOK Monitoring parametrów procesowych Monitoring hałasu Monitoring wód podziemnych Monitoring poboru wody i wytwarzanych ścieków Strona 4

5 Gospodarka odpadami Monitoring gleb Pozostałe systemy kontroli ANALIZA MOŻLIWYCH KONFLIKTÓW SPOŁECZNYCH ZWIĄZANYCH Z PLANOWANYM PRZEDSIĘWZIĘCIEM ORAZ ZAGROŻENIA I KORZYŚCI DLA INNYCH UŻYTKOWNIKÓW ŚRODOWISKA WSKAZANIE TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY, JAKIE NAPOTKANO OPRACOWUJĄC RAPORT WNIOSKI ZAŁĄCZNIKI SPIS TABEL SPIS RYSUNKÓW Strona 5

6 1. STRESZCZENIE NIESPECJALISTYCZNE 1.1. WPROWADZENIE Obecna sytuacja w zakresie gospodarki odpadami w Poznaniu wymaga podjęcia natychmiastowych działań inwestycyjnoorganizacyjnych. Miasto Poznań przystąpiło do realizacji projektu budowy nowoczesnego, spełniającego prawne i techniczne standardy UE systemu gospodarki odpadami komunalnymi. Projekt System gospodarki odpadami dla miasta Poznania obejmie modernizację istniejących instalacji oraz budowę nowych, rozwój działań w zakresie edukacji ekologicznej mieszkańców oraz działania w sferze organizacyjnoinstytucjonalnej. Finansowanie inwestycji ma być oparte o fundusze unijne z programu operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Projekt umożliwi spełnienie obowiązujących wymagań prawnych, osiągnięcie wysokich standardów ekologicznych oraz rozwój gospodarczy miasta i regionu, który byłby ograniczony bez stworzenia nowoczesnego systemu gospodarki odpadami. Jak wykazała analiza opcji technologicznych dla systemu, budowa instalacji do termicznego przekształcania frakcji resztkowej zmieszanych odpadów komunalnych (ITPOK) w Poznaniu wraz z instalacją do waloryzacji żużli oraz instalacji dopełniających system w rejonie objętym przedsięwzięciem jest najlepszym rozwiązaniem i warunkiem dalszego rozwoju regionu i miasta przy osiągnięciu standardów ekologicznych i prawnych wymaganych przez Unię Europejską i pozwoli na dorównanie w tym zakresie aglomeracjom europejskim. ITPOK powinien być największym i najważniejszym elementem tego systemu. Budowa ITPOK zgodna jest z dokumentami strategicznymi w skali kraju, województwa i miasta, w tym planami gospodarki odpadami. Proponowana technologia termicznego unieszkodliwiania odpadów spełnia rygorystyczne wymagania przepisów krajowych i UE CHARAKTERYSTYKA PRZEDSIĘWZIĘCIA I TECHNOLOGII Wielokryterialna analiza wariantów lokalizacji instalacji wykazała, że najlepszym miejscem dla wybudowania instalacji jest rejon elektrociepłowni Karolin. Analiza wariantów dokonywana była na poziomie całego systemu tak, aby dokonać przyporządkowania każdego z elementów systemu w każdym z wariantów. Teren pod planowaną inwestycję położony jest we wschodniej części Poznania, przy granicy administracyjnej miasta z terenami gminy Czerwonak (miejscowość Koziegłowy). Mieści się on w południowo zachodniej części terenów Elektrociepłowni Karolin. Lokalizacja instalacji jest korzystna biorąc pod uwagę położenie w obrębie miasta, na terenie przemysłowym, z dala od zabudowań mieszkalnych. ITPOK zlokalizowany będzie w pobliżu jednego z elementów obszaru Natura 2000 Fortyfikacje w Poznaniu, tj. Fortu IV, jednak nie będzie negatywnie oddziaływać na ten obszar i gatunki poddane ochronie. Najkorzystniejszy wariant realizacji inwestycji ITPOK stanowi budowa następujących elementów systemu gospodarki odpadami: instalacja do termicznego przekształcania frakcji resztkowej zmieszanych odpadów komunalnych z odzyskiem energii, Strona 6

7 instalacja do waloryzacji żużli, zaplecze socjalnoadministracyjne, infrastruktura towarzysząca, w tym instalacja zestalania i chemicznej stabilizacji popiołów i stałych pozostałości z procesu oczyszczania spalin, podłączenie do sieci ciepłowniczej i elektroenergetycznej. warsztat podręczny, magazyn sprzętu i materiałów konserwacyjnych, stanowiska przyjmowania i ważenia pojazdów itp. W zaproponowanej koncepcji wzorowano się na doświadczeniach europejskich zakresie gospodarki odpadami komunalnymi, dotyczącymi w szczególności termicznego unieszkodliwiania stałych odpadów komunalnych, bowiem metoda ta jest wiodącą w regionach lub aglomeracjach liczących powyżej mieszkańców. Założenia zaproponowanych rozwiązań wskazują na konieczność takiego wyboru budowy ciągu technologicznego, aby zwiększyć ilość unieszkodliwianych odpadów przy lepszej efektywności ekonomicznej i jednoczesnym nacisku na poprawę efektów ekologicznych w gospodarce odpadami. Osiągnięte to zostanie przede wszystkim przez odzysk energii w układzie koogeneracyjnym oraz gospodarcze wykorzystanie żużli podprocesowych. Planowane w ramach budowy instalacje scharakteryzowano poniżej, podając ich opis oraz szacowaną wydajność: Wyszczególnienie instalacja do termicznego przekształcania frakcji resztkowej zmieszanych odpadów komunalnych z możliwością współspalania osadów ściekowych. instalacja do waloryzacji żużli Technologia/Opis termiczne unieszkodliwianie odpadów w piecu rusztowym zintegrowanym z kotłem odzysknicowym zapewniające odzysk energii w układzie kogeneracji. waloryzacja żużli zapewniająca odzysk metali oraz wytwarzanie kruszyw drogowych (wykorzystanie ok. 95% żużli) podłączenie do sieci ciepłowniczej i elektroenergetycznej Zaplecze socjalnoadministracyjne Parametry dwie niezależne linie technologiczne o łącznej wydajności Mg/rok wydajność Mg/rok szacunkowe wartości produkcji energii z termicznego przekształcania odpadów na dwóch liniach to około MWh/rok energii elektrycznej, a w kogeneracji około MWh/rok energii elektrycznej i MWh/rok energii cieplnej; Pomieszczenia biurowe i socjalne, urządzenia sanitarne, 53 pracowników W poniższych podrozdziałach scharakteryzowano szerzej główne działania inwestycyjne wraz z opisem zastosowanej technologii. Strona 7

8 Termiczne unieszkodliwianie odpadów Technologia termicznego unieszkodliwiania odpadów oparta będzie o spalanie w piecu rusztowym. Cały proces odbywać się będzie bez wstępnej segregacji i przygotowania odpadów i będzie przebiegać autotermicznie. Instalacja zapewni oczyszczenie spalin powstałych w procesie spalania jak również zestalenie powstałych w procesie spalania popiołów i pozostałości z procesu oczyszczania spalin. Do procesu termicznego przekształcania w piecu rusztowym dostarczane będą odpady komunalne pobierane z fosy bez wstępnej ich obróbki. Przy zainstalowaniu odpowiedniego zbiornika możliwe też będzie dozowanie osadów ściekowych. W trakcie termicznego przekształcania wytwarzana będzie energia elektryczna i cieplna. Odpady w postaci żużli po obróbce (waloryzacji) będą spełniać normy pozwalające na ich przemysłowe zagospodarowanie. Spaliny po dokładnym oczyszczeniu w instalacji oczyszczania spalin będą kierowane do komina i dalej do atmosfery, a popioły z systemu oczyszczania po zestaleniu będą kierowane na składowisko. System oczyszczania spalin będzie systemem półsuchym mającym za zadanie redukcję kwaśnych związków oraz dioksyn i furanów metodą SNCR z wykorzystaniem mocznika w celu redukcji emisji NOx. Ponadto będzie to system bezściekowy z wykorzystaniem reagentów na bazie wapnia i węgla aktywnego. Zastosowane rozwiązania pozwalają na przestrzeganie rygorystycznych poziomów emisji szkodliwych związków w spalinach wymaganych przez dyrektywę 2000/76/WE z dnia 4 grudnia 2000 r. (Dz. Urz. WE L 332 z , str. 91) w sprawie spalania odpadów jak i nawiązujące do niej prawo polskie rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji (Dz. U. Nr 260, poz. 2181). Unieszkodliwianie popiołów i stałych pozostałości po procesie oczyszczania spalin będzie prowadzone w instalacji do zestalania (immobilizacji). Zaproponowane technologie opierają się na sprawdzonych w eksploatacji rozwiązaniach światowych i europejskich i zgodne są z zapisami Krajowego Planu Gospodarki Odpadami Proponowana technologia termicznego unieszkodliwiania odpadów jest rekomendowana, ponieważ: spełnia wymagania BAT i gwarantuje zachowanie najwyższych standardów ochrony środowiska, jest zweryfikowana i sprawdzona pod względem technicznym i ekonomicznym w setkach instalacji w aglomeracjach europejskich, zapewnia optymalne zużycie reagentów w stosunku do osiąganych efektów, jest bezściekowa, zapewnia maksymalne wykorzystanie energii zawartej w paliwie (odpadach), wykorzystuje urządzenia zapewniające wydajny system oczyszczania spalin redukujący poziom emisji zgodnie z wymaganiami dyrektywy 2000/76/WE Waloryzacja żużli z odzyskiem metali Proces waloryzacji polega na wystawieniu żużla najpierw na działanie powietrza przez okres od około miesiąca do maksymalnie sześciu (sezonowanie), a następnie mechaniczną obróbkę z wydzieleniem odpowiedniej (handlowej) frakcji żużla oraz oddzieleniem metali żelaznych i nieżelaznych. Strona 8

9 Gotowy produkt będzie przeznaczony na zbyt dla celów przemysłowych produkcji materiału na podbudowę dla drogownictwa. Ponadto odzyskane będą metale żelazne i nieżelazne Instalacja systemu energetycznego Budowa systemu polegać będzie na instalacji maszyn i urządzeń energetycznych, które pozwolą na maksymalne wykorzystanie energii wytwarzanej w wyniku pracy linii termicznego przekształcania odpadów komunalnych w piecukotle. Turbina upustowokondensacyjna pozwoli na jednoczesną produkcję energii elektrycznej i cieplnej w trybie kogeneracji. Za pomocą wymiennika ciepła będzie podgrzewana woda sieciowa dla miejskiego sytemu ogrzewania lub rurociąg parowy będzie dostarczał parę technologiczną do EC Karolin PRZEWIDYWANE EMISJE Etap realizacji inwestycji Z fazą budowy związana będzie emisja hałasu i emisja zanieczyszczeń do powietrza od pracujących maszyn i wykonywania prac rozbiórkowych, a także powstawanie odpadów. Faza realizacji inwestycji będzie stosunkowo krótkotrwała i mało uciążliwa. Dla inwestycji o charakterze zbliżonym do projektowanej przyjmuje się czas realizacji fazy wykonawczej (budowy, instalacji urządzeń) na okres około 21 miesięcy, czas rozruchu na okres około 6 miesięcy, a odbiory końcowe całości instalacji, szkolenia itp. na okres 3 miesięcy. Powstające odpady to przede wszystkim ziemia z wykopów i niwelacji terenu, które mogą zostać wykorzystane np. do rekultywacji. Hałas emitowany będzie okresowo, z różnym natężeniem w poszczególnych etapach budowy, a nawet w obrębie jednej zmiany roboczej, w zależności od przebiegu prac i udziału poszczególnych maszyn i urządzeń budowlanych. Prace prowadzone będą w porze dziennej co pozwoli na częściowe ograniczenia uciążliwości akustycznej placu budowy. Zanieczyszczenie powietrza spowodowane będzie pyłem powstającym przy pracach budowlanych i przewozach samochodowych oraz produktami spalania paliw przez maszyny i pojazdy samochodowe. Będzie ono emitowane na małej wysokości, więc emisja będzie miała charakter lokalny (teren budowy oraz drogi dojazdowe). Oddziaływanie instalacji na powietrze atmosferyczne w fazie realizacji nie będzie stanowiło istotnej uciążliwości dla powietrza, a także nie spowoduje znaczących zmian istniejącego tła zanieczyszczeń Etap eksploatacji Na etapie eksploatacji instalacji wystąpi kilka rodzajów emisji. Będzie to emisja do powietrza, emisja hałasu, wytwarzane będą odpady oraz ścieki i odcieki. W fazie eksploatacji możliwe największe oddziaływanie inwestycji zidentyfikowane zostało w sferze oddziaływania na powietrze oraz na klimat akustyczny. Z przeprowadzonej analizy i obliczeń wynika, iż realizacja inwestycji ITPOK w proponowanym zakresie zapewni dotrzymanie obowiązujących standardów w zakresie dopuszczalnych emisji. Oddziaływanie na pozostałe komponenty środowiska jak również oddziaływanie na ludzi, dzięki zastosowanej technologii i systemom oczyszczania będzie nieistotne. Strona 9

10 Biorąc pod uwagę bezpieczeństwo funkcjonowania instalacji nie ma potrzeby ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania dla ITPOK. Wstępne obliczenia wykonywane pod kątem stanu zanieczyszczenia powietrza wykazały, że dla większości zanieczyszczeń emitowanych z instalacji, ich stężenia w powietrzu są bardzo niskie i nie stanowią żadnego zagrożenia dla czystości atmosfery. Obliczenia w pełnym zakresie przeprowadzone dla tlenków azotu, arsenu oraz niklu potwierdziły ich znikomy wpływ na środowisko. Zarówno wartości stężeń średniorocznych jak i jednogodzinnych są znacznie poniżej dopuszczalnych wartości. Nowoczesny i wysokosprawny system oczyszczania spalin, oparty na metodzie półsuchej oraz metodzie SNCR z wykorzystaniem mocznika w celu redukcji NOx zapewni redukcję zanieczyszczeń zawartych w gazach odlotowych do bezpiecznego poziomu, co potwierdziły przeprowadzone obliczenia. Dzięki zastosowaniu bezściekowej technologii oczyszczania spalin ilość powstających ścieków będzie znacząco zminimalizowana. Główne grupy odpadów, które ostatecznie powstaną w wyniku przetwarzania odpadów stanowią żużle paleniskowe. W mniejszej ilości powstawać będą popioły lotne, zestalone odpady z suchego oczyszczania gazów odlotowych oraz złom żelazny. Żużle paleniskowe i złom podlegać będą odzyskowi. Odpady wytwarzane w czasie pracy instalacji stanowić będą niewielką ilość, w porównaniu z odpadami wyszczególnionymi powyżej. Budowa modułu termicznego unieszkodliwiania odpadów w ITPOK sprawi, że jedynie niewielkie ilości wytwarzanych odpadów komunalnych przekazywanych do unieszkodliwienia będą po przetworzeniu przekazywane do składowania. Zaoszczędzona zostanie wolna powierzchnia składowania na składowiskach w regionie, zapewnione kontrolowane i monitorowane warunki unieszkodliwienia. Na znaczącą minimalizację wytwarzania odpadów w wyniku eksploatacji instalacji, które będą musiały zostać poddane składowaniu będzie miało wpływ: prowadzenie waloryzacji żużli termiczne unieszkodliwianie większości balastu wytworzonego w sortowniach należących do systemu odzysk metali żelaznych z żużli Powstałe odpady technologiczne i eksploatacyjne oraz surowce wtórne będą odbierane przez firmy posiadające stosowne zezwolenia w celu odzysku bądź unieszkodliwienia CHARAKTERYSTYKA ELEMENTÓW ŚRODOWISKA W OTOCZENIU PROJEKTOWANEJ INWESTYCJI. OCENA ODDZIAŁYWANIA INWESTYCJI NA WYSZCZEGÓLNIONE ELEMENTY. Teren pod inwestycję mieści się w południowo zachodniej części terenów Elektrociepłowni Karolin. Bezpośrednie otoczenie planowanej inwestycji stanowią tereny eksploatowane przez EC Karolin oraz spółkę EKOZEC, której podstawową działalnością jest zagospodarowanie odpadów przemysłowych powstających w trakcie energetycznego spalania węgla kamiennego, odpadów stałych z wapniowej półsuchej metody odsiarczania spalin, handel żużlem, a także usługi transportowe i recykling materiałów budowlanych. Strona 10

11 Ogólnie tereny EC Karolin ograniczone są zachodu ulicą Gdyńską i równoległą do niej linią kolejową, od północy linią kolejową do stacji Poznań Franowo, od wschodu terenami przemysłowymi (Bridgstone Poznań), od południa terenami nieuporządkowanej zielni, wśród których mieszczą się pozostałości Fortu IV. Fort IV stanowi jeden z elementów specjalnego obszaru ochrony siedlisk Natura 2000 Fortyfikacje w Poznaniu, (kod PLH300005), pełniąc funkcję hibernakulum dla nietoperzy. Jest on oddalony jest o około 0,25 km od granic terenu inwestycji. Dalej na południe i południowyzachód znajdują się ogródki działkowe, a dalej tereny zalesione. Kolejne dwa elementy obszaru Fortyfikacje w Poznaniu znajdują się w odległości co najmniej 1,8 km od terenu inwestycji. Najbliższy park krajobrazowy i narodowy położony jest w odległości kilkunastu kilometrów. Po uwzględnieniu celu, przedmiotu ochrony oraz integralności obszarów Natura 2000 stwierdzono, że wskutek działania instalacji nie powstanie negatywne oddziaływanie, które mogłoby wpłynąć na siedliska i gatunki podlegające ochronie w ramach obszarów chronionych, w tym szczególnie Fortu IV będącego częścią obszaru Natura 2000 PLH300005, którego celem jest ochrona hibernakulum nietoperzy. Generalnie rejon w pobliżu inwestycji charakteryzuje się niską wartością pod względem przyrodniczym, krajobrazowym i rekreacyjnym. Otaczające tereny są znacznie przeobrażone antropogenicznie, profile glebowe są zaburzone, a teren porasta roślinność ruderalna i synantropijna, co jest dodatkowo warunkowane przeznaczeniem terenu na funkcje przemysłowe. W pobliżu lokalizacji instalacji ITPOK brak jest zwartej zabudowy mieszkalnej. Najbliższa zwarta zabudowa rodzinna zlokalizowana jest w Koziegłowach (osiedle Karolin oddalone jest o ok. 0,9 km od planowanej lokalizacji instalacji). Pojedyncza zabudowa jednorodzinna występuje na granicy Poznania i Koziegłów przy ul. Gdyńskiej w Poznaniu i Poznańskiej w Koziegłowach (odległość ok. 0,9 km) oraz nieuporządkowana zabudowa jednorodzinna na terenie ogrodów działkowych POD Z. Masłowskiego w rejonie ul. Bałtyckiej i Syreniej. Zapisy projektu zmian Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania nie przewidują funkcji mieszkaniowej na tym obszarze. Budowa ITPOK nie wpłynie negatywnie na zdrowie ludzi, w tym przede wszystkim okolicznych mieszkańców, także w zakresie hałasu i zanieczyszczenia powietrza gwarantując dotrzymanie odpowiednich norm. Na podstawie danych uzyskanych od Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Poznaniu (pismem z dnia 13 czerwca 2008r.), odnośnie aktualnego stanu jakości powietrza można stwierdzić, że jakość powietrza atmosferycznego na analizowanym obszarze jest zadowalająca. Stan zanieczyszczenia powietrza kształtuje się poniżej wielkości dopuszczalnych, przy czym największe zanieczyszczenie odnotowywane jest dla parametrów: dwutlenek węgla (około 60% dopuszczalnej wartości), pył PM10 (około 80% dopuszczalnej wartości). Dla wszystkich rozpatrywanych zanieczyszczeń zarówno w czasie budowy, eksploatacji jak i likwidacji ITPOK spełnione będą wymagania przepisów ochrony powietrza. Mając na uwadze szczególnie takie aspekty jak lokalizacja wobec terenów zabudowy mieszkalnej i terenów szczególnie chronionych stwierdzono iż realizacja przedsięwzięcia nie spowoduje uciążliwości względem powietrza atmosferycznego. Strona 11

12 Charakteryzując zasoby wód podziemnych pobliżu lokalizacji stwierdzono występowanie dwóch pięter wodonośnych: czwartorzędowego i trzeciorzędowego. Piętro czwartorzędowe to plejstoceński poziom wodonośny, który w rejonie inwestycji ujmowany jest z dolinnej warstwy wodonośnej w dolinie rzeki Głównej i rzeki Warty m.in. przez ujęcia Zakładów Piwowarskich. Piętro trzeciorzędowe ma dwa poziomy wodonośne: podrzędny i główny. Warstwy poziomu głównego są powszechnie eksploatowane przez szereg ujęć przemysłowych i są dobrze izolowane przez zalegające nad nimi iły poznańskie o miąższości kilkudziesięciu metrów. Według mapy obszarów głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) w Polsce na terenie Poznania i okolic nie wyznaczono głównych zbiorników wód podziemnych. Wody podziemne poziomu trzecio i czwartorzędowego, w obrębie miasta i okolic, w przeważającej części zaliczane są do klasy II wód średniej jakości, wymagające prostego uzdatniania. Wody klasy III złej jakości, wymagające skomplikowanego uzdatniania, występują w dnie doliny Warty. Inwestycja nie będzie wpływać na stan jakości wód podziemnych. W odległości ok. 1,3 km od zachodnich granic terenu inwestycji przepływa rzeka Warta, a w odległości około 0.9 km na południe dopływ Warty rzeka Długa. Inwestycja nie będzie miała wpływu na jakość wód powierzchniowych. Jakość gleb w rejonie inwestycji pod kątem zawartości metali ciężkich, spełnia warunki klasyfikacji do grupy A (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów gleby oraz standardów jakości ziemi) i jest porównywalna jak w glebach terenów niezabudowanych Polski (najmniej zanieczyszczonych w kraju). Funkcjonowanie inwestycji nie będzie powodować pogorszenia stanu gleb. Podobnie, bazując na informacjach uzyskanych z monitoringu podobnej instalacji ZUSOK w Warszawie, inwestycja nie będzie istotnym źródłem dioksyn i furanów. Rozpatrując zagadnienie w szerokim kontekście obszarowym, realizacja przedsięwzięcia wiązać się będzie ze zdecydowanie korzystnym oddziaływaniem na człowieka oraz świat zwierzęcy i roślinny. Ujęcie gospodarki odpadami w regionie w dobrze zorganizowany system, którego najistotniejszym elementem będzie ITPOK pozwoli na: bezpieczniejsze dla zdrowia ludzkiego gospodarowanie odpadami niż np. ich składowanie ograniczenie składowania odpadów w sposób niekontrolowany (dzikie wysypiska), które bezpośrednio lub pośrednio (np. poprzez skażenie wód) może być niekorzystne dla zdrowia ludzi, a także negatywnie oddziaływać na faunę i florę PODSUMOWANIE Budowa ITPOK z zastosowaniem metody termicznego przekształcania odpadów: zapewnia redukcję masy wprowadzanych odpadów >90%. umożliwia unieszkodliwienie dużych ilości odpadów komunalnych oraz opcjonalnie osadów ściekowych, umożliwia spełnienie warunków dyrektywy 1999/31/WE dotyczącej ograniczania składowania odpadów ulegających biodegradacji, umożliwia spełnienie warunków dyrektywy 94/62/WE i jej nowelizacji, dotyczącej odpadów opakowaniowych i określającej poziom 60 % odzysku, pozwala na produkcję energii z odpadów, uznanych Dyrektywą przyjętą przez Parlament Europejski 17 czerwca 2008 r. za potencjalne surowce energetyczne, których spalanie jest jednym ze wspieranych przez UE sposobów wykorzystania odpadów. Strona 12

13 pozwala na produkcję energii w koogeneracji spełniając warunki dyrektywy 2004/8/WE, zmniejszenie emisji C02, zapewnia ponowne wykorzystanie odpadów poprocesowych tj. żużli jako materiału w drogownictwie, odzysk metali żelaznych i nieżelaznych, daje kompleksowe rozwiązanie dla unieszkodliwiania odpadów komunalnych różnego typu. rozwiązuje problem higienizacji odpadów. Większość z wymienionych powyżej punktów stanowi efekt ekologiczny, jaki będzie osiągnięty dzięki podjętym działaniom inwestycyjnym. Pośrednio efektem będzie także: efekt społeczny, gdyż wytworzona w procesie energia cieplna i elektryczna będzie zużywana na potrzeby mieszkańców (tzw. waste to energy process ) lub dla celów publicznych, np. oświetlenia ulic zmniejszenie emisji spalin do atmosfery z tytułu zaniechania transportu odpadów komunalnych (które będą kierowane do ITPOK) na składowiska ograniczenie wpływu na efekt cieplarniany poprzez zmniejszenie emisji metanu ze składowisk (dwutlenek węgla powstający podczas spalania odpadów jest gazem 21 razy mniej potęgującym efekt cieplarniany niż metan) Należy pamiętać, że podstawowym założeniem systemu gospodarki odpadami jest minimalizacja wytwarzania odpadów oraz ich maksymalne wykorzystanie surowcowe i energetyczne. Dla ograniczenia składowania odpadów w polskim prawodawstwie od 1 stycznia 2008 r. wprowadzone są wysokie opłaty środowiskowe za składowanie odpadów. Ministerstwo Środowiska zakłada dalszy wzrost opłat za składowanie, tak aby stało się ono najdroższą metodą unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Jednocześnie przygotowywane jest zgodnie z zapisami ustawy o odpadach rozporządzenie, które określi możliwość uznania części energii wytwarzanej z odpadów komunalnych za energię odnawialną. Ponadto od 1 stycznia 2013 roku do odpadów z grupy 20 (komunalnych) oraz wybranych odpadów z grupy 19 stosować się będzie załącznik 4a do Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 12 czerwca 2007 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie kryteriów oraz procedur dopuszczania odpadów do składowania na składowisku odpadów danego typu (Dz.U. z 2007 Nr 121 poz. 832). Precyzuje on, że zawartość frakcji organicznej wyrażonej poprzez ogólny węgiel organiczny w składowanych odpadach nie może być większa niż 5% s.m., a ciepło spalania może maksymalnie wynosić 6MJ/kg s.m. Gwarantem prawidłowego funkcjonowania i kontroli działania instalacji po jej wybudowaniu będą przede wszystkim: monitoring emisji zanieczyszczeń, monitoring procesu technologicznego, Przejrzystość prowadzenia procesów decyzyjnych, włączanie obywateli i społeczeństwa w te procesy, szeroka akcja edukacyjnoinformacyjna związana z zagadnieniami gospodarki odpadami i rolą ITPOK w systemie, a także przejrzystość funkcjonowania instalacji na etapie eksploatacji powinny wpłynąć na uzyskanie zaufania społecznego oraz społecznej zgody na realizację inwestycji. Strona 13

14 2. WPROWADZENIE 2.1. PRZEDSIĘWZIĘCIE INWESTYCYJNE Niniejszy raport dotyczy przedsięwzięcia pod nazwą Budowa Instalacji do termicznego przekształcania frakcji resztkowej zmieszanych odpadów komunalnych (ITPOK) w Poznaniu, którego realizacja przewidywana jest w ramach projektu System gospodarki odpadami dla miasta Poznania przez miasto Poznań. Wykonawcą zadań projektu jest firma SOCOTEC Polska. Projekt ma przyczynić się do osiągnięcia polskich i europejskich standardów oraz norm ochrony środowiska dotyczących gospodarki odpadami. Poprzez ich realizację możliwe będzie osiągnięcie poprawy stanu środowiska, poziomów odzysku i progu ilości odpadów dopuszczanych do składowania zgodnie z krajowymi i międzynarodowymi standardami (głównie Dyrektywą 99/31/WE), co wiąże się: ze zmniejszeniem masy i objętości odpadów deponowanych na składowiskach, ze znaczącą eliminacją składowania odpadów w stanie surowym, ze racjonalnym zwiększeniem odzysku surowców, ze uzyskiwaniem zielonej energii wytwarzanej w procesie kogeneracji ze spalania odpadów komunalnych, oraz pośrednio: z efektywnym gospodarowaniem składowiskami, z ograniczeniem zagrożeń ekologicznych powodowanych przez składowiska WNIOSKODAWCA Inwestorem przedmiotowego przedsięwzięcia jest: Urząd Miasta Poznania Plac Kolegiacki Poznań 2.3. KLASYFIKACJA PRZEDSIĘWZIĘCIA Według rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. (Dz. U. Nr 257, poz ze zm.) w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko w ramach przedsięwzięcia mają powstać: instalacje do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów innych niż niebezpieczne przy zastosowaniu procesów termicznych lub chemicznych ( 2 ust. 1 pkt 40), wymagające sporządzenia raportu, instalacje związane z odzyskiem lub unieszkodliwianiem odpadów, nie wymienione w 2 ust. 1 pkt 3941 ( 3 ust. 1, pkt 73), dla których sporządzenie raportu może być wymagane. Zgodnie z powyższym analizowane przedsięwzięcie na etapie uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia wymaga Strona 14

15 sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko. Raport stanowić będzie podstawę do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia. Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia jest decyzją administracyjną wydawaną na podstawie Ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227). W procesie inwestycyjnym jest umiejscowiona przed złożeniem wniosku o pozwolenie na budowę i przed przygotowaniem projektu budowlanego, a także przed rozpoczęciem procedury zmierzającej do uzyskania decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego. W decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia określone są między innymi warunki do uwzględnienia na etapie realizacji i eksploatacji przedsięwzięcia oraz uwzględnienia w projekcie budowlanym. Nie rodzi ona praw do terenu ani nie jest pozwoleniem na realizację przedsięwzięcia CEL I ZAKRES RAPORTU Celem wykonania raportu jest określenie potencjalnego oddziaływania na środowisko oraz jego poszczególne komponenty planowanej inwestycji i określenie możliwości realizacji inwestycji w proponowanym zakresie i miejscu, z uwzględnieniem zastosowanych metod zapobiegawczych, kompensacyjnych itp. w świetle standardów i norm ochrony środowiska. Raport ma również wskazać najkorzystniejszą lokalizację dla planowanej inwestycji, uwzględniającą aspekty środowiskowe. Raport stanowić będzie załącznik do wniosku o wydanie decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych planowanego przedsięwzięcia. Należy przy tym pamiętać, że jego celem jest udzielenie wyczerpującej odpowiedzi o możliwościach realizacji rozważanego przedsięwzięcia w rozpatrywanej lokalizacji. W przypadku stwierdzenia takiej możliwości sformułowane będą warunki z zakresu ochrony środowiska do uwzględnienia na etapie realizacji i eksploatacji przedsięwzięcia oraz uwzględnienia w projekcie budowlanym. Jak sygnalizują Wytyczne w zakresie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć współfinansowanych z krajowych lub regionalnych programów operacyjnych zalecane jest, aby na kolejnych, bardziej zaawansowanych etapach realizacji inwestycji, o ile zajdzie taka potrzeba, raport o oddziaływaniu inwestycji na środowisko był wykonywany ponownie. Niniejszy Raport obejmuje pełny zakres, jaki jest wymagany przy sporządzaniu tego typu dokumentów, określonych zapisem art. 66 Ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Zakres opracowywanego raportu został potwierdzony i dodatkowo sprecyzowany w piśmie z Urzędu Miasta Poznania z dnia 16 lipca 2008 r. znak OS.V/ /08. Pismo stanowi załącznik 1 do raportu PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA RAPORTU Merytoryczną podstawę opracowania raportu stanowi dział V, rozdział 2, art. 66 Ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227). Strona 15

16 2.6. AUTORZY RAPORTU Niniejsza dokumentacja została opracowana przez zespół następujących ekspertów: mgr inż. Michał Basiak mgr inż. Mariusz Duszczyk mgr Agata Komorowska mgr inż. Piotr Milc dr Tomasz Nowicki mgr Ania Witkowska Strona 16

17 3. WYKORZYSTANE MATERIAŁY 3.1. AKTY PRAWNE 1. Dyrektywa 2000/76/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 grudnia 2000 w sprawie spalania odpadów 2. Dyrektywa 2008/98/WE, Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy, 3. Dyrektywa 99/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie składowania odpadów, 4. Dyrektywa 96/61/WE, Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania (kontroli) zanieczyszczeń IPPC 5. Dyrektywa 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 czerwca 2002 w sprawie oceny i zarządzania hałasem w środowisku. 6. Dyrektywa 2004/8/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspierania kogeneracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe na rynku wewnętrznym energii oraz zmieniająca dyrektywę 92/42/EWG 7. Directive 2000/14/EC of the European Parliament and of the Council of 8 May 2000 on the approximation of the laws of the Member States relating to the noise emission in the environment by equipment for use outdoors. 8. Commission recommendation C(2003)2807 concerning the guidelines on the revised interim computation methods for industrial noise, aircraft noise, road traffic and railway noise, and related emission data. 9. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jedn. Dz. U Nr 25, poz. 150); 10. Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U Nr 199, poz. 1227) 11. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach. (tekst jedn. Dz. U r Nr 39 poz. 251) 12. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu przestrzennym (Dz. U Nr 80, poz. 717, z późn. zm.) 13. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U. z 2001 r. Nr 63, poz. 638 z póź. zm. ) 14. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. z 2005 r. Nr 180, poz. 1495) 15. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 z póź. zm. ) 16. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880z późn. zm.) 17. Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U nr 75 poz. 493) 18. Rozporządzenie Ministra Środowiska dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U 2007 nr 120 poz. 826). 19. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 23 grudnia 2004 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji (Dz. U. Nr 283, poz. 2842). Załącznik 8 Metodyka referencyjna oraz częstotliwość prowadzenia okresowych pomiarów hałasu (z wyjątkiem hałasu impulsowego) w środowisku pochodzącego od instalacji lub urządzeń. 20. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń używanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do środowiska Dz. U. 263 poz Strona 17

18 21. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2004 r. w sprawie warunków, w których uznaje się, że odpady nie są niebezpieczne (Dz. Nr 128, poz. 1347) 22. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. Nr 137, poz.984) 23. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości (Dz. U. Nr 122, poz. 1055); 24. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 267., poz. 2573; z późn. zm. ) 25. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z 2001 r., Nr 112, poz. 1206) 26. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 marca 2002 r. w sprawie wymagań dotyczących prowadzenia procesu termicznego przekształcania odpadów (Dz. U. z 2002 r. Nr 37, poz. 339), zmienione rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2003 r. (Dz. U. z 2004 r. Nr 1, poz. 2) 27. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 października 2003 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie rodzajów odpadów innych niż niebezpieczne oraz rodzajów instalacji i urządzeń, w których dopuszcza się ich termiczne przekształcanie (Dz. U. z 2003 r. Nr 192, poz. 1877) 28. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz. U. Nr 120 poz. 1126) 29. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. nr 87, poz. 798) 30. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 roku w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. nr 47 poz.281) 31. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu. (Dz. U. z 2003 r. Nr 1, poz. 12). 32. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2004 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji (Dz. U. Nr 283, poz. 2842). Załącznik 6 Zakres oraz metodyki referencyjne wykonywania ciągłych i okresowych pomiarów emisji do powietrza z instalacji albo urządzeń spalania lub współspalania odpadów oraz częstotliwość prowadzenia pomiarów okresowych. 33. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji (Dz. U. Nr 260, poz. 2181). 34. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 7 września 2005 r. w sprawie kryteriów oraz procedur dopuszczania odpadów do składowania na składowisku odpadów danego typu (Dz. U nr 186 poz. 1553), zmienione Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dn. 12 czerwca 2007 r. (Dz. U nr 121 poz. 832) 35. Projekt rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie szczegółowych warunków technicznych kwalifikowania części energii odzyskanej z termicznego przekształcania odpadów komunalnych jako energii z odnawialnego źródła energii 3.2. POLSKIE NORMY 1. PNN01341:2000 Hałas środowiskowy. Metody pomiaru i oceny hałasu przemysłowego 2. PNISO 19961:1999 Akustyka Opis i pomiary hałasu środowiskowego Podstawowe wielkości i procedury Strona 18

19 3. PNISO 19962:1999 Akustyka Opis i pomiary hałasu środowiskowego Zbieranie danych dotyczących sposobu zagospodarowania terenu 4. PNISO 19963:1999 Akustyka Opis i pomiary hałasu środowiskowego Wytyczne dotyczące dopuszczalnych poziomów hałasu 5. PN87/B02151 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach 3.3. LITERATURA 1. Instrukcja ITB Nr 338 Metoda określania emisji i imisji hałasu przemysłowego w środowisku oraz program komputerowy HPZ_95_ITB. 2. Reference Document on Best Available Techniques for Waste Incineration, August ŻuchowiczWodnikowska, Emisja i propagacja hałasu przemysłowego w środowisku zewnętrznym, Prace naukowe ITB monografia, Warszawa Metody pomiarów hałasu zewnętrznego w środowisku, PIOŚ Biblioteka monitoringu środowiska, Grochowalski A., Dioksyny w spalinach ze spalarni oraz w żywności w: materiały II Międzynarodowej Konferencji Termiczne przekształcanie odpadów za i przeciw ; Abrys, Poznań Lenart W., Stoczkiewicz M., Szcześniak E. Merytoryczne i społeczne źródła procesów OOŚ. Udział społeczeństwa w decyzjach ekologicznych. Biblioteka problemów ocen środowiskowych. Ekokonsult. Gdańsk Olędzka Koprowska E., Spalanie odpadów w odbiorze społecznym. Przygotowanie lokalnej społeczności do pozytywnego odbioru tzw. trudnej inwestycji. w: Materiały XI Wielkopolskiego Forum Ekologicznego, Abrys, Poznań, Pająk T., Termiczna utylizacja odpadów komunalnych. Przegląd komunalny 3 (78), Pająk T. Wielgosiński G.: Spalanie odpadów korzyści i zagrożenia. Praca zbiorowa pod redakcją Romana Zarzyckiego, Polska Akademia Nauk Oddział w Łodzi, Sieja L., Pająk T.; Termiczne przekształcanie odpadów jako niezbędny element systemu gospodarki odpadami komunalnymi dla dużych aglomeracji miejskich podstawowe uwarunkowania. ; w: materiały II Międzynarodowej Konferencji Termiczne przekształcanie odpadów za i przeciw ; Abrys, Poznań Kowalski M., Lesiński G.: Poznajemy nietoperze. OTON, Warszawa Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 podręcznik metodyczny. Ministerstwo Środowiska 3.4. DOKUMENTY ŹRÓDŁOWE 1. Mapa geośrodowiskowa Polski w skali 1 : , arkusz Poznań (471) wraz z objaśnieniami (PIG, Warszawa 2005). 2. Studium Wykonalności dla Projektu System gospodarki odpadami dla Miasta Poznania. Socotec Polska, Warszawa 2008 r. 3. Koncepcja programowoprzestrzenna budowy Instalacji Termicznego Przekształcania Frakcji Resztkowej Odpadów Komunalnych (ITPOK) z odzyskiem energii w Poznaniu wraz z infrastrukturą towarzyszącą. Socotec Polska, Warszawa 2008 r. 4. Standardowy Formularz Danych dla Obszaru Natura 2000 Fortyfikacje w Poznaniu 5. Informacje uzyskane od pracowników EKOZEC Strona 19

20 4. OPIS ANALIZOWANYCH WARIANTÓW ANALIZA OPCJI W niniejszym dokumencie przedstawiono najważniejsze elementy analizy opcji realizacji inwestycji. Pełna analiza opcji jest zawarta w Studium Wykonalności dla Projektu System gospodarki odpadami dla Miasta Poznania opracowanym przez Socotec Polska ZAKRES ANALIZY ROZWIĄZAŃ TECHNOLOGICZNYCH I LOKALIZACYJNYCH DLA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA. Celem nadrzędnym analizy opcji jest wskazanie optymalnego, kompleksowego rozwiązania technologicznego i lokalizacyjnego dla systemu gospodarki odpadami dla miasta Poznania. Stąd też analizy wyboru opcji dokonano na poziomie całego systemu gospodarki odpadami, uwzględniając uwarunkowania konkretnej lokalizacji poszczególnych instalacji i obiektów wchodzących w jego skład. Zakres analizy obejmuje zarówno system gromadzenia odpadów, jak i technologię ich przetwarzania i unieszkodliwiania w aspekcie obecnie obowiązujących przepisów prawnych, a także wymagań wynikających ze zmian tych przepisów w wyniku dostosowywania do prawodawstwa Unii Europejskiej. Rozpatrywane warianty oceniono i porównano w następującym zakresie: zgodności z obowiązującymi krajowymi i unijnymi przepisami prawnymi w zakresie gospodarki odpadami; zgodności z zapisami Kpgo 2010; spełniania obowiązujących, jak również i przewidywanych do wprowadzenia w przyszłości przepisów prawodawstwa Polskiego i Unijnego w zakresie gospodarki odpadami, zgodności z założeniami Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata , listy indykatywnej projektów priorytetowych i kryteriami wyboru projektów. wymagań dotyczących efektów technologicznych w odniesieniu do lokalnych uwarunkowań. możliwości wykorzystania i zagospodarowania odpadów z procesów odzysku i unieszkodliwiania odpadów (minimalizacja odpadów balastowych do składowania); kosztów niezbędnych do poniesienia na realizację zadań inwestycyjnych, kosztów niezbędnych do ponoszenia eksploatacyjnych poszczególnych wariantów Każdy z opisanych i poddanych ocenie wariantów spełnia założenia wynikające z analizy potrzeb na instalacje i ich przepustowość. Podejście takie umożliwiło autorom raportu bezpośrednie porównywanie analizowanych rozwiązań bez dodatkowych uwarunkowań. Różnice w założeniach technologicznych poszczególnych wariantów przekładają się w sposób jasny na policzalne, a zatem i porównywalne ilościowo parametry takie jak: ilość i rodzaj odpadów procesowych oraz innych emisji, stopień zmniejszenia ilości odpadów przeznaczanych do składowania, efekt odzysku materiałowego i/lub energetycznego, energochłonność i zapotrzebowanie innych mediów. Przy wyborze opcji zostały wzięte pod uwagę rozwiązania najbardziej prawdopodobne dla regionu z punktu widzenia akceptowalności społecznej. Strona 20

21 Biorąc pod uwagę znaczenie redukcji ilości odpadów ulegających biodegradacji, pod względem technologicznym zostały rozpatrzone dwie główne metody unieszkodliwiania odpadów: mechanicznobiologiczne przetwarzanie odpadów oraz metoda termicznego unieszkodliwiania odpadów z odzyskiem energii w skojarzeniu. Analizę oparto także na tzw. analizie utraconych korzyści, w przypadku niepodjęcia decyzji o realizacji przedsięwzięcia. Rozważaniu poddano następujące opcje: A. Opcja bezinwestycyjna Opcja 0 status quo Opcja 0 status quo rozumiana jako rozwiązanie zakładające zachowanie obecnie funkcjonującego systemu gospodarki odpadami, bez jakichkolwiek nowych inwestycji i bez dalszego rozwoju systemu nazwane wariantem bezinwestycyjnym. B. Opcje inwestycyjne Opcja 1, Opcja 2 oraz Opcja 3 Opcja 1 całościowe rozwiązanie zaproponowane przez Zamawiającego, oparte na złożonym systemie mechanicznobiologicznego przekształcania odpadów ze stabilizacją beztlenową i termicznym przetwarzaniem wyprodukowanego paliwa alternatywnego. Opcja 2 alternatywne całościowe rozwiązanie uwzględniające rozbudowanie istniejącego systemu z jednoczesnym zastosowaniem instalacji do beztlenowego przekształcania frakcji ulegającej biodegradacji ze zmieszanych odpadów komunalnych wraz z instalacją do termicznego przekształcania frakcji energetycznej z odpadów komunalnych. Opcja 3 alternatywne całościowe rozwiązanie uwzględniające rozbudowanie istniejącego systemu z jednoczesnym zastosowaniem instalacji do termicznego przekształcania frakcji resztkowej zmieszanych odpadów komunalnych. Dla analizy rozpatrywanych wariantów przyjęto, że obiekty będące własnością firm prywatnych nie będą integrowane instytucjonalnie z planowanym systemem gospodarki odpadami. W przypadku opcji inwestycyjnych opcji 1, 2 i 3 przyjęto, że będzie ona dotyczyć następujących zagadnień: A. Analiza wstępna alternatywne rozwiązania technologiczne dla termicznego i mechanicznobiologicznego przekształcania odpadów: a. technologia termicznego unieszkodliwiania odpadów do rozważań przyjęto cztery różne propozycje rozwiązań technologicznych termicznego unieszkodliwiania odpadów; b. technologia mechanicznobiologicznego przekształcania odpadów do rozważań przyjęto metody tlenowe i beztlenowe przekształcania odpadów. B. Analiza podstawowa analiza wskazanych powyżej opcji technologicznych zagospodarowania niesegregowanych odpadów komunalnych. C. Analiza zapotrzebowania na energię wytwarzaną unieszkodliwiania odpadów i możliwości jej zbytu. w procesach Strona 21

22 W analizie wstępnej, w związku ze wskazaniami Wnioskodawcy odnośnie potrzeby unieszkodliwiania osadów ściekowych z oczyszczalni ścieków, dokonano także analizy możliwości ich współspalania w instalacji termicznego unieszkodliwiania odpadów komunalnych. W zakres analizy opcji wchodzi analiza rozwiązań technologicznych dla instalacji o przepustowości całkowitej Mg/rok ANALIZA WSTĘPNA ALTERNATYWNE ROZWIĄZANIA TECHNOLOGICZNE DLA TERMICZNEGO UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW RESZTKOWYCH METODY TERMICZNEGO UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW Termiczne przekształcanie odpadów ma na celu waloryzację energetyczną odpadów komunalnych, redukcję masową i objętościową odpadów, a także osiągnięcie najlepszych standardów sanitarnych poprzez likwidację zawartych w odpadach organizmów chorobotwórczych. Metoda ta pozwala na osiągnięcie najwyższych standardów ekologicznych dzięki zastosowaniu rygorystycznych standardów oczyszczania gazów spalinowych z procesu technologicznego spalania. Powstałe po procesie odpady stanowiące do 5 % masy odpadów na wejściu, po stabilizacji są unieszkodliwiania na składowisku odpadów. Natomiast odpady żużla po waloryzacji i odzysku metali, są wykorzystywane w drogownictwie. Najczęściej stosowaną, a nawet dominującą technologią spalania odpadów komunalnych w instalacjach termicznego przekształcania jest technologia oparta na piecach z rusztem mechanicznym, o przepustowości powyżej Mg/rok odpadów (optimum ekonomiczne), wartości opałowej odpadów od 7000 do kj/kg. Nowo budowane instalacje zapewniają odzysk energetyczny w postaci skojarzonej tj. odzysk energii elektrycznej i ciepła. Na przykład nowo budowana instalacja Isseane dla aglomeracji paryskiej ma wydajność Mg/rok, a uzyskana energia elektryczna i cieplna stanowi ekwiwalent zużycia 110 tys. ton ropy naftowej rocznie. Obok technologii opartych na procesie spalania odpadów komunalnych na ruchomym ruszcie (około 350 instalacji w krajach UE), można wskazać jedynie kilka przykładów zastosowań technologii opartych na spalaniu odpadów w złożu fluidalnym. Tego rodzaju technologia wymaga wydzielenia już na wstępie zawartych w odpadach resztkowych metali, a następnie ich wstępnego przygotowania strumienia odpadów, głównie ich odpowiedniego rozdrobnienia, co komplikuje proces podawania odpadów do instalacji i podnosi wysokość kosztów inwestycyjnych i eksploatacyjnych. Technologie fluidalne znajdują najlepsze zastosowanie w przypadku osadów ściekowych, których skład, rozmiar ziaren oraz duża homogeniczność idealnie pasują do tego rodzaju technologii. Inną techniką termicznego przekształcania odpadów, również bardzo rzadko stosowaną, są różne odmiany procesu pirolizy (rozkład termicznego substancji organicznej bez udziału tlenu). Efektem pirolitycznego rozkładu odpadów jest gaz pirolityczny, który spalany jest źródłem energii cieplnej oraz stałym produktem pirolizy mocno zanieczyszczony o stosunkowo niskiej wartości opałowej. W latach wiązano duże nadzieje z tymi technologiami, które stanowiły kombinację kilku, oddzielnie realizowanych procesów termicznych takich jak piroliza, zgazowanie i spalanie. Poprzez rozdzielenie tych procesów oczekiwano na skuteczne nimi sterowanie oraz skuteczną ich kontrolę, a przez to na zwiększenie efektywności tak realizowanego procesu termicznego przekształcania odpadów Strona 22

23 w stosunku do procesu opartego na spalaniu na ruszcie. Do najbardziej typowych przedstawicieli tego rodzaju technologii należała technologia Thermoselect oraz Schwell Brenn Verfahren. Wdrożenie obu tych instalacji, jako instalacji przemysłowych (Thermoselect w Karlsruhe, SBV pod Norymbergą), poprzedzone było żmudnymi badaniami na instalacjach pilotażowych. Niestety próby uruchomienia wybudowanych pod klucz instalacji, przy nakładach inwestycyjnych liczonych w setkach mln Euro, zakończyły się niepowodzeniem, zarówno w odniesieniu do instalacji SBV (1999) jak i Thermoselect (2004). Przyczyną były głównie problemy techniczne występujące podczas próbnej eksploatacji, wynikające głownie z braku potwierdzenia ich dojrzałości technicznej. Bardzo mocno promowane są ostatnio w wielu krajach i miastach instalacje plazmowe. Technologia tego rodzaju nie posiada udowodnionych, popartych co najmniej kilkuletnimi doświadczeniami eksploatacyjnymi, aplikacji w zastosowaniu do termicznego przekształcania zmieszanych odpadów komunalnych w Europie. Faktem jest natomiast, że istnieją i pracują pojedyncze instalacje plazmowe przeznaczone do unieszkodliwiania wysoce toksycznych substancji jak np. PCB, przeterminowanych środków ochrony roślin czy nieprzydatnych już środków bojowych itp., jednak ich przepustowości są nieporównywalne do przepustowości wymaganych dla instalacji przekształcających odpady komunalne (około Mg/rok). Przekształcanie wysoce niebezpiecznych odpadów w bardzo wysokiej temperaturze wytworzonej plazmy zapewnia efektywne wypalenie substancji organicznych zawartych w odpadach, zeszkliwienie ich stałych produktów i neutralizację większości zanieczyszczeń. Podsumowanie Technologia oparta na spalaniu odpadów w piecu rusztowym, posiadająca najwięcej funkcjonujących instalacji w Europie i na świecie o rozpoznanych parametrach technicznych i ekonomicznych została zarekomendowana dla analizowanego projektu. Technologia spalania w złożu fluidalnym nie została zarekomendowana w niniejszym opracowaniu, ze względu na fakt, iż spalanie w złożu fluidalnym odpadów komunalnych, jest mało rozpowszechnione w krajach Unii Europejskiej i wiążą się z nim następujące problemy: trudność sterowania procesem; problemy związane z oczyszczaniem spalin; duże ilości produkowanych popiołów (popioły nie nadające się do wykorzystania); kosztowny cykl wstępnego przygotowania odpadów do spalenia. Powodem braku rekomendacji dla pirolizy są również problemy eksploatacyjne i zbyt małe doświadczenie w wykorzystaniu tego procesu w Europie Technologia spalania w instalacji plazmowej nie została zarekomendowana w niniejszym opracowaniu ponieważ plazma to proces bardzo złożony, drogi i wymagający poświęcenia dużej ilości czasu na obsługę. Ponadto brak jest referencji w postaci pracujących instalacji do unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Jest on dobrym rozwiązaniem, ale do unieszkodliwiania wysoce toksycznych rodzajów odpadów niebezpiecznych, jak hexachlorobenzenów (HCB), substancji organicznych, metali i PCB METODY MECHANICZNO ODPADÓW BIOLOGICZNEGO PRZEKSZTAŁCANIA Dla technologii termicznego unieszkodliwiania odpadów konkurencję stanowią technologie mechanicznobiologicznej przeróbki odpadów zmieszanych. Strona 23

24 Technologie mechanicznobiologiczne mogą stanowić istotny element systemów gospodarki odpadami. Zapewniają one również wypełnienie zobowiązań prawnych w zakresie gospodarki odpadami w Polsce, przede wszystkim ustawy o odpadach. Ustawa ta nakazuje odzysk zawartych w odpadach materiałów nadających się do ponownego wykorzystania (surowców wtórnych) i unieszkodliwienia pozostałych odpadów zgodnie z wymaganiami ochrony środowiska. Proces mechanicznobiologiczny lub przetwarzanie mechanicznobiologiczne (ang. Mechanical Biological Treatment MBT) polega na przekształcaniu odpadów komunalnych poprzez obróbkę mechaniczną taką jak np: sortowanie lub kruszenie powodujące oddzielenie niektórych części np. odpadów nieaktywnych lub palnej frakcji odpadów i następnie przetwarzanie część z nich w procesach biologicznych tlenowych lub beztlenowych (kompostowanie lub metanizacja). Ściślejsza definicja ogranicza MBT do procesów odbywających się w miejscu zamkniętym, które umożliwią całkowitą kontrolę rozproszonych emisji. MBT łączą w rzeczywistości kilka typów procesów mechanicznych i biologicznych, które można dobierać w różny sposób, aby osiągnąć różnorodne zamierzone cele. Jako przykład można wymienić połączenia mechanicznego przetworzenia odpadów z fermentacją metanową. W zależności od użytej techniki otrzymywane są nowe produkty: kompost, biogaz, paliwo alternatywne, surowce wtórne do recyklingu, części stabilizowane biologicznie (kompost), nawóz organiczny, wreszcie balast przeznaczony do składowania. W sensie prawnym produkty te częściowo zachowują swój status odpadów. Niesie to za sobą problem z zagospodarowaniem powstałych produktów, a więc konieczne jest przewidzenie w planach inwestycyjnych stałych rynków zbytu dla produktów otrzymanych z MBT. Istnienie takich rynków okazuje się niezbędnym warunkiem dla rozwoju MBT i poważnym ich ograniczeniem. Technologie MBT nie stanowią również ostatecznego rozwiązania dla przetwarzania odpadów. Pozostający odpad balastowy musi być składowany. Ilość zagospodarowanej materii organicznej zmniejsza się tylko częściowo, więc korzyści dla środowiska są także ograniczone. Niejasność przepisów dotyczących MBT oraz status prawny odpadów/produktów z nich pochodzących nie zachęca do rozwoju sektora przetwarzania mechanicznobiologicznego. Należy jednak wskazać na pewne korzyści stosowania metod MBT, które odnoszą się generalnie do globalnego systemu zarządzania odpadami. Polegają one na zmniejszeniu negatywnego wpływu na środowisko, poprzez ogólne zmniejszenie ilości składowanych odpadów oraz na możliwości ostatecznego przeznaczenia powstałych produktów końcowych, poprzez zmianę ich statutu z odpadów na surowce (nie w sensie prawnym) możliwych do dalszego wykorzystania. Polega to na dodaniu wartości odpadowi początkowemu dzięki oddzieleniu zawartej w nim energii i materiałów. Praktyczne zastosowanie metod MBT powinno być jednak poprzedzone refleksją w kontekście miejsca, a zwłaszcza możliwych rynków zbytu dla produktów końcowych. Podsumowanie W tabeli poniżej przedstawiono porównanie różnych technologii unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Tabela 4.1 Porównanie metod unieszkodliwiania odpadów komunalnych Metoda Termiczna spalanie w piecu rusztowym Zalety Zalecana dla większych instalacji duże miasta, związki gminne. Pow mieszkańców; Wady Pozostałości z oczyszczania gazów stabilizacja i przekazanie do miejsca składowania odpadów końcowych (balast) Strona 24

25 Metoda Termiczna termoliza (piroliza) Zalety Optymalne rozwiązanie powyżej t/rocznie Redukcja objętości odpadów nawet 95% Możliwa i efektywna produkcja energii w kogeneracji Efektywne oczyszczanie spalin dioksyny, furany, tlenki azotu, metale ciężkie Odzysk i zagospodarowanie żużli poprocesowych Unieszkodliwianie całości odpadów zmieszanych Koszt unieszkodliwiania w dużych instalacjach porównywalne ze składowaniem Liczne referencje w Europie ponad 380 eksploatowanych linii Niska temperatura obniżenie sublimacji metali Brak płomienia zmniejszenie ilości pyłów Brak wymogów w stosunku do wartości opałowej Unieszkodliwianie wszystkich odpadów Waloryzacja części ulegającej fermentacji Produkcja biogazu możliwa kogeneracja MBT Fermentacja beztlenowa (metanowa) MBT Kompostowanie zmieszanych odpadów komunalnych Kompostowanie odpadów zielonych Recykling Sortownie odpadów Waloryzacja substancji organicznych Niski koszt inwestycji Dobra jakość kompostu Niski koszt inwestycji Przyspieszone kompostowanie instalacja kompaktowa Waloryzacja surowców z odpadów Liczne referencje, np we Francji (> 250 ośrodków o ponad t/rocznie 250 sortowni o wydajności większej niż 7000 t/rocznie) Niski koszt inwestycji, Szybka realizacja projektu Składowanie odpadów Wady Wysoki koszt inwestycji Problemy z akceptacją społeczną Nie zalecane dla większych instalacji Konieczność oczyszczania paliwa na miejscu dodatkowy koszt Problemy z kontrolą procesu Wysoki koszt inwestycji Wysoki koszt unieszkodliwiania Niewiele referencji największa instalacja w Europie w Karlsruhe ( Mg) w Niemczech zamknięta w 2004 z powodu trudności eksploatacyjnych Selektywna zbiórka i wymuszone sortowanie substancji fermentujących Dotyczy jedynie części odpadów mało przystosowana dla dużych aglomeracji Konieczność dodatkowego unieszkodliwiania pozostałości wysoki koszt funkcjonowania Wysoki koszt inwestycji Konieczność oczyszczania biogazów w niektórych przypadkach dodatkowy koszt Segregacja selektywna wymuszona dodatkowy koszt zbiórki Kompost niskiej jakości Konieczność unieszkodliwiania pozostałości z kompostowania Dotyczy tylko części odpadów, Metoda zaniechana we Francji i wielu krajach europejskich Dotyczy niewielkiej ilości odpadów komunalnych Dotyczy niewielkiej ilości odpadów zebranych selektywnie ( 10 do 20%) Konieczność ostatecznego unieszkodliwiania pozostałości z sortowni (2040%) poprzez składowanie bądź spalanie Może być zastosowana w stopniu ograniczonym w przypadku odpadów komunalnych zmieszanych Zanieczyszczenie środowiska: emisje gazów cieplarnianych, odory, pogorszenie warunków sanitarnych, zagrożenie wód powierzchniowych i podziemnych, Możliwy prawny zakaz składowania odpadów komunalnych w UE, niektóre kraje już takie restrykcje wprowadziły Źródło: opracowanie własne. Strona 25

26 Ogólne porównanie technologii termicznego unieszkodliwiania odpadów pod kątem oddziaływania na środowisko i wykorzystywania zasobów środowiska zestawiono w tabeli poniżej. Strona 26

27 Tabela 4.2 Porównanie technologii termicznego unieszkodliwiania odpadów pod kątem oddziaływania na środowisko i wykorzystywania zasobów środowiska Spalanie z odzyskiem energii Strumień spalin do oczyszczenia Duży 47 tys. m3/mg odpadów Szkodliwe związki / substancje, z których należy oczyścić spaliny NOx dioksyny, furany Jakość powietrza po oczyszczeniu spalin Ilość wartościowych frakcji do odzysku (odzysk w % masy dostarczanych odpadów) Jakość pozostałości stałych Ilość pozostałości do składowania lub wymagających dalszego zagospodarowania (w % masy dostarczanych odpadów) Ilość pozostałości ciekłych Zawartość węgla organicznego (% masowy) w pozostałościach stałych Wysoka Duża 2030% żużel (w piecu rusztowym), 1015% żużel (w kotle fluidalnym) 3% metale Wysoka Mała / średnia 23% pył (w piecu rusztowym), 15% pył popiół (w kotle fluidalnym) 2% pozostałości po oczyszczaniu spalin Brak / średnia (opcjonalnie, gdy mokry system oczyszczania spalin; woda do ponownego użycia w systemie po oczyszczeniu Niska 0,5 3 %,reszta do powietrza głównie w postaci neutralnego CO2 Piroliza Zgazowanie Brak lub mały (tylko gdy spalany gaz pirolityczny i koks) NOx (emisja gdy spalany jest gaz pirolityczny) Praktycznie brak formowania dioksyn i furanów Brak lub mały (tylko gdy spalany gaz syntetyczny) NOx (emisja gdy spalany jest gaz syntetyczny Niewielka ilość dioksyn i furanów Wysoka Wysoka Mała 3% metale Średnia 1525% żużel 3% metale Niska Średnia Duża 3040% koks pirolityczny o dużej zawartości węgla 2% pozostałości po oczyszczaniu spalin Mała 2% pył, 2% pozostałości po oczyszczaniu spalin Duża 4060% woda, 15% oleje i smoły Duża Do 40 % (koks) wymaga dalszej obróbki np. spalenia jako odpad Kontrola emisji odorów Porównywalny (możliwe zapewnienie spełnienia norm dot. emisji hałasu) Dobra Porównywalny (możliwe zapewnienie spełnienia norm dot. emisji hałasu) Dobra Środowisko pracy Dobre Dobre Bezawaryjność, rozpoznanie i zweryfikowanie technologii itp., co może wpłynąć na pojawienie się oddziaływań na środowisko Bardzo dobra Technologia od dawna sprawdzona, łącznie z syst. zabezpieczeń i oczyszczania, szczególnie spalanie w piecu Niepewna Technologia na etapie pilotażu, brak długo eksploatowanych instalacji. Proces złożony chemicznie, co zwiększa ryzyko awaryjności Hałas Zapotrzebowanie na energię Brak Proces autotermiczny Odzysk energii Duży do 85% przy pracy instalacji w trybie skojarzonym Konieczne dostarczanie energii w postaci ciepła. Proces autotermiczny, o ile ciepło pochodzi ze spalania gazu syntetycznego Duży ok. 70% spalanej masy produkt o potencjale energetycznym Brak / średnia (opcjonalnie, gdy mokry system oczyszczania spalin; woda do ponownego użycia w systemie po oczyszczeniu Niska ok. 3 %, reszta do powietrza głównie w postaci neutralnego CO2 Porównywalny (możliwe zapewnienie spełnienia norm dot. emisji hałasu) Dobra Dobre Niepewna Brak długo eksploatowanych instalacji o dużej wydajności wykorzystujących jako paliwo odpady Brak Proces autotermiczny Średni ok. 50% spalanej masy Źródło: opracowanie własne Jak wynika z powyższej tabeli, na etapie eksploatacji każdej z instalacji wystąpi kilka rodzajów oddziaływań. Będzie to emisja do powietrza, emisja hałasu, wytwarzane będą ścieki i odcieki, powstaną odpady technologiczne i eksploatacyjne. Jako oddziaływanie na środowisko należy również rozpatrzeć zapotrzebowanie na wodę i energię (w tym energię do przygotowania odpadów) oraz pośrednio ilość wytwarzanej energii, która umożliwi zaoszczędzenie zasobów klasycznych surowców energetycznych. Strona 27

28 Konsekwencją zastosowania technologii spalania jest powstawanie dużego strumienia spalin (które można oczyścić), przy braku ścieków (opcjonalnie), dużej ilości materiałów do odzysku o wysokiej jakości i dużej ilości wytwarzanej energii. Konsekwencją zastosowania pirolizy jest powstawanie niewielkiego strumienia spalin lub jego brak, dużej ilości odpadów stałych i ciekłych wymagających dalszego zagospodarowania, symbolicznej ilości materiałów do odzysku i dużej ilości wytwarzanej energii. Konsekwencją zastosowania zgazowania jest powstawanie niewielkiego strumienia spalin lub jego brak, niewielkiej ilości odpadów stałych wymagających dalszego zagospodarowania, średniej ilości materiałów do odzysku o średniej jakości i średniej ilości wytwarzanej energii, brak ścieków (opcjonalnie) ANALIZA MOŻLIWOŚCI WSPÓŁSPALANIA OSADÓW ŚCIEKOWYCH W INSTALACJI TERMICZNEGO UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH Mając na uwadze wskazania Wnioskodawcy oraz potrzebę unieszkodliwienia osadów ściekowych powstających na terenie oczyszczalni ścieków została przedstawiona wstępna analiza możliwości ich unieszkodliwienia poprzez współspalanie w instalacji termicznego unieszkodliwiania odpadów komunalnych z odzyskiem energii. Osady ściekowe, wg. katalogu odpadów są zaklasyfikowane do odpadów ulegających biodegradacji o kodzie Zawierają one z reguły powyżej 50% suchej masy i zgodnie z najnowszymi regulacjami prawnymi nie powinny być unieszkodliwiane poprzez składowanie. W Rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 7 września 2005 r. w sprawie kryteriów oraz procedur dopuszczania odpadów do składowania na składowisku odpadów danego typu (Dz.U. Nr 186, poz z późniejszymi zmianami) zakazuje się od 1 stycznia 2013 r. składowania na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne odpadów o następujących właściwościach: Ilość ogólnego węgla organicznego (TOC) 5%; Straty przy prażeniu (LOI) 8%; Wartość ciepła spalania 6 MJ/T Kryteria całkowicie składowiskach. dyskwalifikują możliwość składowania osadów ściekowych na Osady ściekowe po procesie obróbki (odwodnione i ustabilizowane) mogą być wykorzystywane rolniczo. Mogą zostać wykorzystane w procesie kompostowania z odpadami ulegającymi biodegradacji jako kompost pod uprawy rolnicze albo uprawy przemysłowe np.: roślin energetycznych. Wykorzystanie rolnicze osadów ściekowych z terenów aglomeracji miejskich jest często ograniczone lub uniemożliwione przez zbyt wysoką zawartość metali ciężkich. Przekroczenie obowiązujących w tym zakresie standardów przekreśla ich wykorzystanie (lub kompostu) do celów rolniczych. Ponadto osady ściekowe mogą być również wykorzystywane do wytwarzania z substancjami mineralnymi mieszanek używanych do rekultywacji składowisk. W tym kontekście najlepszymi metodami unieszkodliwiania osadów ściekowych okazują się termiczne metody unieszkodliwiania, takie jak: suszenie, spalanie, piroliza i zgazowywanie. Spalanie odpadów jest najbardziej radykalnym procesem ich przeróbki prowadzącym do ponad 90% redukcji masy i objętości, przy jednoczesnym odzysku energii. Strona 28

29 Osady ściekowe aby mogły być współspalane z odpadami komunalnymi w instalacji termicznego unieszkodliwiania muszą być odpowiednio przygotowane odwodnione. Zazwyczaj osady odwodnione w sposób mechaniczny tj osiągające około 25% s.m. są w dalszym ciągu nie wystarczająco suche dla spalania autotermicznego, w instalacji z piecem rusztowym, stosowanym do spalania odpadów komunalnych, powodując obniżenie wydajności energetycznej instalacji. W celu uzyskania osadów ściekowych o dużej zawartości suchej masy 6590% stosuje się suszarki termicznej dla dodatkowego podsuszenia. Generalnie procesy suszenia mogą być podzielone na dwie grupy: suszenie częściowe prowadzące do uzyskania osadu o zawartości suchej masy 65 80%; suszenie całkowite do zawartości suchej masy 8090% a nawet powyżej 90%. Współspalanie osadów ściekowych z odpadami komunalnymi odbywa się najczęściej przy stosunku wagowym osadów ściekowych do odpadów komunalnych rzędu 10% 20%. Przygotowany na suszarce osad ściekowy trafia do pieca rusztowego gdzie jest współspalany z odpadami komunalnymi. Dodatek osadów ściekowych wysuszonych do 90% s.m., podwyższy kaloryczność odpadów (wartość opałowa około KJ/kg), których ciepło spalania bez dodatku osadów ściekowych wg przeprowadzonych badań morfologicznych wynosi 7500 kj/kg. Przy współspalaniu wysuszonych i ustabilizowanych osadów ściekowych w ilości równoważnej ilości odpadom komunalnym, ilość spalin odprowadzanych do komina, jest praktycznie taka sama jak w przypadku samych odpadów. Z tego powodu, wpływ spalania osadów pochodzących z oczyszczalni na środowisko jest do pominięcia, z wyjątkiem dodatkowych ilości popiołu i żużla ANALIZA PODSTAWOWA OPCJE TECHNOLOGICZNE ZAGOSPODAROWANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH Analiza porównawcza dotyczyć będzie zestawionych i opisanych poniżej opcji technologicznych. Tabela 4.3 Wykaz głównych instalacji i obiektów w ramach proponowanych wariantów Warianty Główne elementy technologiczne Sortownia odpadów z selektywnej zbiórki Sortownia zmieszanych odpadów komunalnych Instalacja przygotowania odpadów do MBT Instalacja do metanizacji biofrakcji z odpadów zmieszanych (MBT) Instalacja odwadniania/osuszania stabilizatu Kompostownia odpadów zielonych Instalacja do recyklingu gruzu budowlanego Instalacja odzysku/unieszkodliwiania odpadów wielkogabarytowych Instalacja do wytwarzania paliwa płynnego z odpadów (do rafinacji) Instalacja do wytwarzania paliwa z odpadów (RDF) Instalacja termicznego przetwarzania paliwa z odpadów (RDF) i stabilizatu po fermentacji Instalacja termicznego przekształcania frakcji resztkowej z odpadów komunalnych Składowisko balastu Instalacja do waloryzacji żużli Składowisko odpadów niebezpiecznych Magazyn żużli z zakładu termicznego przekształcania odpadów Ilość elementów technologicznych Źródło: Opracowanie własne. Strona 29

30 Dokonano analizy możliwych opcji systemu gospodarki odpadami z uwzględnieniem wszystkich aktualnie obowiązujących wymagań prawnych. Celem było wykazanie zasadności przyjętych w niniejszym raporcie rozwiązań technicznych, technologicznych i lokalizacyjnych w zakresie gromadzenia i unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Przyjęto, iż całkowita przepustowość instalacji technologicznych wchodząca w zakres analizy opcji będzie wynosić Mg/rok. Poniżej przedstawiono charakterystykę rozwiązań, które będą podlegały dalszej analizie IDENTYFIKACJA ANALIZOWANYCH TECHNOLOGICZNYCH ROZWIĄZAŃ WARIANT 0 WARIANT BEZINWESTYCYJNY STATUS QUO Wariant 0 polega na zaniechaniu jakichkolwiek działań inwestycyjnych. Wariant status quo nie zakłada rozbudowy systemu o nowe instalacje odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w tym instalacji termicznego przekształcania odpadów, przyjmuje odstąpienie od realizacji przyjętych celów i utrzymanie istniejącego systemu gospodarki odpadami na terenie objętym przedsięwzięciem. Poniżej przeprowadzono analizę, która pozwoliła określić bilans masowy odpadów, które poddano odzyskowi oraz ilości odpadów kierowanych do unieszkodliwienia dla wariantu 0.Dla przeprowadzenia tej analizy przyjęto założenie, że ilość wytwarzanych odpadów jest zgodna z przyjętą prognozą powstawania odpadów. Uzyskane z analizy poziomy odzysku są pochodną możliwości przerobowych instalacji i prognozowanego poziomu powstawania odpadów. Tabela 4.4 Zakładana masa odpadów do składowania w ramach wariantu 0 (Mg/rok) Wyszczególnienie Odpady komunalne łącznie [Mg]: w tym odpady BIO [Mg]: Ilość zagospodarowanych odpadów komunalnych w istniejących instalacjach innych niż składowisko Odpady do składowania: w tym odpady BIO: Ilość odpadów Źródło: opracowanie własne, dane za rok 2006 na podstawie Sprawozdania z realizacji PGO Aby określić zobowiązania miasta Poznania wynikające z przepisów prawa należy określić ilości odpadów ulegających biodegradacji, które mogą być dopuszczone do składowania w kolejnych latach progowych tj. w latach 2010, 2013 oraz 2020 w stosunku do roku bazowego jakim jest rok 1995 i ilość odpadów ulegających biodegradacji w nim wytworzonych. Zgodnie z zapisami Regulaminu Utrzymania Czystości w roku 1995 wytwarzanych było w Poznaniu Mg odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. Jak wskazuje Kpgo 2010 stanowią one ok. 57 % strumienia odpadów zmieszanych. Z prognoz zmian ilości odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie miasta Poznania wynika, że w latach 2010, 2013 oraz 2020 wymagane będzie przetworzenie metodami innymi niż składowanie, następującej ilości odpadów (tabela 4.5.) Strona 30

31 Tabela 4.5 Ograniczenie ilości odpadów ulegających biodegradacji dopuszczonych do składowania (Mg/rok) Lata ilość wytwarzanych odpadów ulegających biodegradacji [Mg] ilości odpadów ulegających biodegradacji dopuszczonych do składowania w poszczególnych latach [Mg] wymagany poziom redukcji ilości składowanych odpadów ulegających biodegradacji w stosunku do ilości wyprodukowanych odpadów ulegających biodegradacji w roku % 50 % 65 % Źródło: opracowanie własne. Rysunek 4.1 Ograniczenie składników ulegających biodegradacji kierowanych do składowania w stosunku do masy wytwarzanej w roku 1995 r. Osiągnięcie poziomu redukcji odpadów ulegających biodegradacji przeznaczonych do składowania o wskazane powyżej ilości, wymaga poddania przetwarzaniu około Mg w roku 2010 odpadów ulegających biodegradacji. Aby to osiągnąć wymagane będzie podjęcie zdecydowanych działań inwestycyjnych jak i organizacyjnych. W Regulaminie Utrzymania Czystości i Porządku na terenie miasta Poznania obowiązek w tym zakresie przeniesiono na przedsiębiorców, zobowiązując ich do selektywnego odbierania odpadów ulegających biodegradacji w ilościach 65 kg w skali roku od mieszkańca, (czyli ok Mg/rok w skali Miasta). Zebranie wskazanej ilości pozwoli na zagospodarowanie odpadów ulegających biodegradacji w wymaganej redukcją części. Powstaje jednak pytanie czy selektywnie pozyskane odpady ulegające biodegradacji rzeczywiście będą poddane zagospodarowaniu, czy nie trafią na składowisko jako balast po innych procesach oraz czy osiąganie narzuconych poziomów odzysku będzie w ogóle możliwe. Kolejnym wyzwaniem w ograniczeniu składowania odpadów ulegających biodegradacji będzie rok Jak wynika z tabeli 4.5 przetwarzaniu do tego czasu będzie należało poddać około Mg/rok odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. Osiągnięcie takiej efektywności selektywnej zbiórki odpadów będzie mało realne (praktycznie nieosiągalne). Jak wynika z analiz wykonanych w ramach Kpgo 2010, osiągnięcie poziomu ograniczenia składowania dla roku 2013 dla dużych aglomeracji będzie możliwe pod warunkiem zastosowania termicznych technologii przekształcania odpadów. Biorąc pod uwagę ograniczenia w ilości składowanych odpadów ulegających biodegradacji, począwszy od roku 2010 (poziom redukcji o 25%, w stosunku do roku 1995) nie będą mogły one być składowane. Strona 31

32 Zatem, system ten już w roku 2010 a najpóźniej w roku 2013, nie spełni wymagań prawnych w zakresie ograniczenia składników ulegających biodegradacji kierowanych na składowisko. Nie zapewnia on również dotrzymania zaleceń zawartych w Krajowym planie gospodarki odpadami 2010 w zakresie recyklingu i odzysku opakowań oraz odpadów poużytkowych w systemie selektywnej zbiórki. Kolejnym ograniczeniem tego systemu jest brak wyraźnej redukcji poziomu odpadów składowanych na składowisku bez unieszkodliwienia. W powyższej analizie wykazano, że wariant 0 polegający na niepodejmowaniu żadnych działań poprawiających obecnie funkcjonujący system gromadzenia i unieszkodliwiania odpadów, nie spełni wymagań prawnych zarówno w zakresie ograniczenia masy odpadów ulegających biodegradacji kierowanych na składowisko już w roku 2013, jak również recyklingu i odzysku odpadów opakowaniowych oraz redukcji masy składowanych odpadów. Odpady składowane w tym systemie nie zapewniają również spełnienia kryteriów dopuszczających odpady do składowania ze względu na zawartość węgla organicznego powyżej 5% suchej masy, jak i wartości ciepła spalania powyżej 6 MJ/kg suchej masy (obowiązek od 1 stycznia 2013 roku zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 12 czerwca 2007 r. w sprawie kryteriów oraz procedur dopuszczania odpadów do składowania na składowisku odpadów danego typu (Dz. U. z 2007, Nr 121, poz. 832). Wymagania znowelizowanego rozporządzenia określające dopuszczalne parametry składowanych odpadów obowiązujące po 1 stycznia 2013 r. praktycznie uniemożliwiają składowanie odpadów komunalnych zmieszanych lub pozostałości z sortowania komunalnych odpadów zmieszanych. Podsumowując można stwierdzić, że wariant 0 polegający na niepodejmowaniu jakichkolwiek działań inwestycyjnych należy bezwzględnie odrzucić jako niewydolny technologicznie i sprzeczny z obecnie obowiązującym stanem prawnym WARIANT 1 CAŁOŚCIOWE ROZWIĄZANIE ZAPROPONOWANE PRZEZ WNIOSKODAWCĘ Wnioskodawca zaproponował całościowe rozwiązanie systemu gospodarki odpadami w nawiązaniu do Planu Gospodarki Odpadami dla miasta Poznania, obejmujące poniżej scharakteryzowane instalacje, obiekty i elementy organizacyjne. 1. Selektywna zbiórka odpadów komunalnych Selektywna zbiórka odpadów komunalnych oraz standaryzacja na terenie miasta usług związanych z selektywnym gromadzeniem odpadów. Zbiórka prowadzona będzie w systemie pięciopojemnikowym z podziałem na: makulaturę, tworzywa sztuczne i opakowania, szkło białe, szkło kolorowe, odpady ulegające biodegradacji (od stycznia 2009 r.). Dodatkowo pojemniki do szkła są wyposażone w kieszeń do baterii. Przy współpracy z administracją samorządową (obiekty użyteczności publicznej) oraz z placówkami oświatowymi prowadzony jest system zbiórki zużytych baterii oraz system zbiórki puszek aluminiowych po napojach. W ramach współpracy z poznańskimi aptekami odbywa się system zbiórki przeterminowanych leków. Strona 32

33 Program pilotażowej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji (zielonych i kuchennych) na terenie miasta Poznania, poprzedzający zbiórkę odpadów ulegających biodegradacji na terenie całego miasta Poznania. 2. Sortownia odpadów komunalnych zmieszanych i z selektywnej zbiórki. 3. Stanowisko demontażu i sortowania odpadów komunalnych wielkogabarytowych. 4. Linia do sortowania i kruszenia odpadów komunalnych budowlanych. 5. Rozbudowa i modernizacja składowiska odpadów w Suchym Lesie. 6. Program edukacyjny obejmujący mieszkańców wytwarzających odpady komunalne. 7. Instalacja lub wytwórnia do produkcji paliwa alternatywnego. 8. Instalacje do biodegradacji. rozkładu tlenowego i beztlenowego odpadów ulegających 9. Instalacja do termicznego przekształcania odpadów. Spośród wymienionych wyżej zadań określonych w Planie Gospodarki Odpadami dla miasta Poznania zrealizowano dotychczas w całości lub częściowo zadania: sortownia odpadów komunalnych zmieszanych i z selektywnej zbiórki, stanowisko demontażu i sortowania odpadów komunalnych wielkogabarytowych, linia do sortowania i kruszenia odpadów komunalnych budowlanych, rozbudowa i modernizacja składowiska odpadów w Suchym Lesie, program edukacyjny obejmujący mieszkańców wytwarzających odpady komunalne. Kompostownia odpadów zielonych Miasto Poznań przewiduje budowę kompostowni odpadów zielonych, którą przewiduje się ulokować w rejonie oczyszczalni ścieków w Koziegłowach lub na składowisku odpadów komunalnych w Suchym Lesie. Do kompostowni trafiać będą odpady zielone oraz zrębki drewna ze stanowiska demontażu odpadów wielkogabarytowych. Trafi tam również frakcja odpadów kuchennych z pominięciem odpadów zawierających białko zwierzęce. Instalacja demontażu odpadów zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz demontażu odpadów wielkogabarytowych. Przewiduje się także prowadzenie selektywnej zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Do zorganizowania zbiórki wymienionych odpadów zostali zobowiązani ustawowo przedsiębiorcy odbierający odpady komunalne od mieszkańców oraz wprowadzający sprzęt elektryczny i elektroniczny na rynek. Przedsiębiorcy odbierający odpady komunalne od mieszkańców w mieście Poznaniu zobowiązani są do tych działań w ramach utworzonych, na mocy zarządzenia Prezydenta Miasta Poznania, tzw. Punktów Gromadzenia Odpadów Problemowych PGOP (punkty do czasowego gromadzenia odpadów niebezpiecznych i wielkogabarytowych z odpadów komunalnych). PGOP funkcjonuje również na terenie składowiska odpadów komunalnych i zarządzany jest przez Zakład Budżetowy Zakład Zagospodarowania Odpadów (ZB ZZO). Kolejny PGOP przygotowywany jest przez ZB ZZO na terenie miasta. Wstępny demontaż w/w sprzętu Strona 33

34 będzie prowadzony w hali demontażu na terenie składowiska odpadów komunalnych w Suchym Lesie. Odpady wielkogabarytowe (w tym meble, sprzęt AGD i inne) powinny trafić do hali demontażu i rozdrabniania. Powstające przy wstępnym demontażu materiały nadające się do wtórnego przetworzenia przekazywane będą do recyklingu, zaś powstające w rozdrabniarce zrębki czystego drewna powinny zasilić kompostownię. Tworzywa i zanieczyszczone materiały organiczne powinny trafić do wytwórni paliwa alternatywnego. Sortownia odpadów zmieszanych i selektywnej zbiórki Miasto Poznań planuje sortowanie całego strumienia odpadów zmieszanych pochodzących z terenu miasta Poznania. W przypadku niewystarczających mocy przerobowych w prywatnych sortowniach miasto Poznań planuje wybudowanie własnej sortowni, która będzie bilansowała potrzeby na przesortowanie całego strumienia wytwarzanych odpadów. Jej lokalizacja przewidziana jest wówczas na terenie składowiska odpadów komunalnych w Suchym Lesie. Instalacje do beztlenowego przetwarzania odpadów ulegających biodegradacji Dążąc do ograniczenia balastu trafiającego na składowisko odpadów komunalnych oraz zwiększenia odzysku odpadów ulegających biodegradacji, miasto Poznań rozważa możliwość poddania fermentacji beztlenowej frakcję podsitową pochodzenia organicznego, wydzieloną w sortowni. Proces ten mógłby być prowadzony w istniejących lub dobudowanych komorach fermentacyjnych na terenie Centralnej Oczyszczalni Ścieków Przedsiębiorstwa Wodno Kanalizacyjnego Aquanet S.A. Spółka ta eksploatuje już takie urządzenia do własnych potrzeb i jest przygotowana merytorycznie do przetwarzania biomasy w procesie fermentacji. Podsitowa frakcja ulegająca biodegradacji, przed przekazaniem do fermentacji, wymaga przygotowania na specjalnej linii technologicznej, której budowę przewidziano również na terenie spółki Aquanet S.A. Miasto Poznań przewiduje możliwość wzbogacenia biomasy o odpady kuchenne ulegające biodegradacji, pochodzące z selektywnej zbiórki odpadów. Tak przygotowana biomasa zostanie poddana wspólnej fermentacji po zmieszaniu z osadami ściekowymi. Biogaz, powstający w procesie beztlenowego rozkładu substancji organicznych, zostanie wykorzystany do produkcji energii elektrycznej. Osady pozostające po procesie wspólnej metanizacji frakcji organicznej odpadów komunalnych oraz osadów ściekowych zostaną termicznie osuszone w istniejącej instalacji na terenie Centralnej Oczyszczalni Ścieków w Koziegłowach. Dalsze postępowanie z osadami, będzie polegało na termicznym ich przekształcaniu lub wykorzystaniu w rolnictwie ewentualnie składowanie. Przewiduje się, że takiemu zagospodarowaniu będą podlegały wszystkie osady powstające na terenie Centralnej Oczyszczalni Ścieków w Koziegłowach. Instalacja do produkcji paliwa alternatywnego Z frakcji nadsitowej, powstającej w sortowniach, zostaną wysegregowane na taśmach odpady do recyklingu. Pozostała po oddzieleniu pełnowartościowych surowców wtórnych frakcja palna składająca się z papieru, tworzyw sztucznych, tekstyliów i drewna może zostać skierowana do przetworzenia na paliwo alternatywne. Strona 34

35 W przypadku podjęcia przez miasto Poznań decyzji o budowie własnej sortowni, paliwo alternatywne może być wytwarzane w ciągu technologicznym w instalacjach przy sortowni, zaś w sytuacji, gdy cały strumień odpadów komunalnych trafi do prywatnych sortowni, wówczas należy rozważyć potrzebę budowania osobnej wytwórni paliwa alternatywnego na terenie zakładu termicznego przekształcania odpadów. Przewiduje się współspalanie przetworzonych osadów pościekowych oraz paliwa RDF w kotłach energetycznych. Rozważana jest możliwość przystosowania elektrociepłowni do współspalania, m.in. pod kątem emisji spalin. Inną alternatywą jest przewiezienie paliwa RDF do cementowni, zaś paliwa ciekłego do rafinerii. Instalacja do termicznego przekształcania odpadów Alternatywnym rozwiązaniem przekształcania termicznego, jest pobudowanie instalacji do termicznego przekształcania odpadów, w której byłyby unieszkodliwiane osady pościekowe i paliwo RDF. System gospodarki odpadami dla miasta Poznania obejmuje również w swoim zakresie wybudowanie instalacji do termicznego przekształcania odpadów obiektu, w którym będą zastosowane najlepsze rozwiązania techniczno technologiczne niedopuszczające do negatywnego oddziaływania na środowisko, który będzie spełniał wszystkie standardy i wymogi wynikające z przepisów prawa krajowego i dyrektyw Unii Europejskiej. Balast powstały po przejściu strumienia odpadów komunalnych przez wszystkie, rekomendowane procesy systemu, zostanie unieszkodliwiony poprzez składowanie na składowisku odpadów komunalnych w Suchym Lesie. Przewiduje się rozbudowę składowiska odpadów komunalnych o kolejne kwatery i rekultywację kwater wyeksploatowanych. Wariant zaproponowany przez Wnioskodawcę oparty jest na założeniu rozbudowy istniejącego systemu z jednoczesnym zastosowaniem złożonego systemu zagospodarowania odpadów w oparciu o instalacje do termicznego przekształcania frakcji energetycznej ze zmieszanych odpadów komunalnych wzbogaconej o odpady energetyczne z pozostałych instalacji oraz zagospodarowanie frakcji ulegającej biodegradacji ze strumienia odpadów zmieszanych poprzez proces mokrej fermentacji w oparciu o instalacje COŚ w Koziegłowach. System ten zakłada, że obok istniejących instalacji, zostanie zbudowany zakład produkujący energię (elektryczną i cieplną) z frakcji energetycznej RDF przy współspalaniu ustabilizowanego osadu po procesie metanizacji. Dla tego wariantu przyjęto następujące założenia: Intensywna selektywna zbiórka odpadów (w systemie mieszanym) dla całego obsługiwanego obszaru, przy założeniu wydzielenia składników o charakterze surowców wtórnych, odpadów zielonych, odpadów niebezpiecznych (występujących w strumieniu odpadów komunalnych), wielkogabarytowych oraz zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz odpadów gruzu budowlanego na poziomie: 15% w roku 2010, 20% w roku 2018, 30% w roku 2030; Wdrażanie selektywnej zbiórki odpadów kuchennych ulegających biodegradacji; Kompostowanie masy roślinnej odpadów tzw. zielonych; Segregacja i doczyszczanie zebranych surowców wtórnych; Segregacja pozostałej masy zmieszanych odpadów komunalnych; Strona 35

36 Produkcja frakcji do przetworzenia na paliwo alternatywne z odpadów zmieszanych; Produkcja z frakcji energetycznej paliwa stałego RDF; Produkcja z frakcji energetycznej paliwa płynnego do rafinacji; Stabilizacja beztlenowa odpadów ulegających biodegradacji ze strumienia odpadów zmieszanych oraz odpadów kuchennych ulegających biodegradacji w komorach metanizacyjnych COŚ; Produkcja energii w procesie termicznego przekształcania paliwa stałego RDF ze zmieszanych odpadów komunalnych wraz ze współspalaniem ustabilizowanych i wysuszonych osadów po procesje stabilizacji beztlenowej w komorach fermentacyjnych COŚ. Wariant takiego rozwiązania systemu zakłada zachowanie dotychczas istniejących instalacji do sortowania odpadów. Sortownia musi zapewnić przerób strumienia odpadów surowcowych pochodzących z selektywnej zbiórki. Dodatkowo dla realizacji tego systemu niezbędne jest wybudowanie sortowni dla zmieszanych odpadów komunalnych o zdolności przerobowej gwarantującej przesortowanie całego strumienia odpadów zmieszanych. Zadaniem sortowni będzie rozdział strumienia zmieszanych odpadów komunalnych na frakcję nadsitową przeznaczoną do przetworzenia na paliwo stałe i płynne oraz frakcję podsitową przeznaczoną do segmentu przygotowującego wsad do procesu metanizacji. W sortowni tej będą zatem powstawały strumienie odpadów do obróbki w procesie termicznym i biologicznym. W tym celu instalacja będzie zaopatrzona w segment przygotowania paliwa alternatywnego w podziale na produkty do wytworzenia paliwa stałego RDF oraz produkty do wytworzenia paliwa ciekłego (parafiny) do dalszej rafinacji. Drugim segmentem będzie instalacja przygotowania frakcji podsitowej do procesu metanizacji w komorach fermentacyjnych COŚ wraz z osadami ściekowymi. Do segmentu tego będzie trafiał również strumień odpadów kuchennych z selektywnej zbiórki. Proces metanizacji będzie powodował zagospodarowanie frakcji ulegającej biodegradacji z odzyskiem energii cieplnej i elektrycznej. Część energii cieplnej będzie zużyta na przygotowanie stabilizatu do termicznego unieszkodliwiania wraz z frakcją RDF. Zakłada się, że do procesu współspalania można przeznaczyć około 20% ogólnej masy unieszkodliwianych odpadów przy uwodnieniu stabilizatu mniejszym niż 40%. Do segmentu przygotowania paliwa alternatywnego będzie również kierowana frakcja energetyczna powstająca w sortowni odpadów surowcowych i instalacjach do demontażu odpadów wielkogabarytowych. W wariancie tym założono współspalanie w instalacji ustabilizowanych osadów ściekowych po procesie fermentacji i suszeniu w instalacji COŚ. Produktem termicznego przekształcania RDFu i stabilizatu będzie energia elektryczna i energia cieplna. Energia będzie wykorzystywana częściowo na potrzeby własne zakładu, a jej nadwyżka będzie sprzedawana do sieci zawodowych. Ponadto istnieje możliwość opcjonalnego wykorzystania w celach handlowych, po odpowiedniej obróbce, odpadów procesowych powstałych w wyniku obróbki termicznej, tj. żużli. Materiał ten po poddaniu odpowiednim procesom waloryzacji może stanowić wartościowe kruszywo budowlane. Odpady pochodzenia roślinnego tzw. zielone zostaną poddane kompostowaniu w kompostowni odpadów zielonych. Selektywnie zebrane odpady kuchenne Strona 36

37 ulegające biodegradacji będą poddane procesowi metanizacji w komorach fermentacyjnych instalacji MBT. Odpady pochodzące z selektywnej zbiórki gruzu budowlanego będą poddawane recyklingowi w instalacji do recyklingu odpadów gruzu budowlanego. Odpady wielkogabarytowe będą poddane odzyskowi i utylizacji w instalacji do demontażu odpadów wielkogabarytowych Przewidywana wydajność instalacji Wydajność podstawowych urządzeń planowanych instalacji technologicznych zestawiono w tabeli poniżej. Tabela 4.6 Zestawienie wydajności instalacji dla wariantu 1. INSTALACJA/ PROCES RODZAJ WSADU SORTOWNIA ODPADÓW Z SELEKTYWNEJ ZBIÓRKI Sortownia odpadów z selektywnej Odpady surowcowe z selektywnej zbiórki zbiórki SORTOWNIA ODPADÓW ZMIESZANYCH Sortownia odpadów zmieszanych Strumień odpadów zmieszanych INSTALACJA PRZYGOTOWANIA BIOFRAKCJI DO METANIZACJI Odpady frakcji ulegającej biodegradacji ze Instalacja przygotowania do strumienia odpadów zmieszanych frakcja metanizacji podsitowa Selektywnie zebrane bioodpady kuchenne INSTALACJA PRZYGOTOWANIA PALIWA ALTERNATYWNEGO Instalacja przygotowania paliwa Paliwo stałe RDF alternatywnego Paliwo płynne do rafinacji TERMICZNE PRZEKSZTAŁCANIE PALIWA ALTERNATYWNEGO RDF Instalacja termicznego Paliwo stałe RDF przekształcania RDF oraz do 20% stabilizatu KOMPOSTOWNIA ODPADÓW ZIELONYCH Kompostownia odpadów zielonych Odpady zielone INSTALACJA DO RECYKLINGU GRUZU BUDOWLANEGO Instalacja recyklingu gruzu Odpady budowlane z selektywnej zbiórki budowlanego INSTALACJA DEMONTAŻU ODPADÓW WIELKOGABARYTOWYCH Instalacja demontażu odpadów Odpady wielkogabarytowe z selektywnej zbiórki wielkogabarytowych ILOŚĆ [Mg/rok] Źródło: opracowanie własne, wartości szacunkowe Przewidywany bilans produktów i odpadów W tabeli poniżej zestawiono, przewidywane ilości produktów i odpadów powstających w wyniku opisanych procesów technologicznych. Tabela 4.7 Bilans odpadów i produktów dla wariantu 1. INSTALACJA/ PROCES RODZAJ PRODUKTU/ ODPADU PRODUKTY PROCESOWE Sortownia odpadów z selektywnej zbiórki Surowce wtórne Frakcja energetyczna Sortownia odpadów zmieszanych frakcja do stabilizacji Surowce wtórne Instalacja przygotowania paliwa Paliwo stałe RDF alternatywnego Paliwo płynne do rafinacji Wytwarzana energia elektryczna Instalacja termicznego przekształcania Wytwarzana energia cieplna paliwa alternatywnego RDF Żużle po waloryzacji Instalacja przygotowania biofrakcji do Wsad do metanizacji ILOŚĆ [Mg/rok] MWh/rok MWh/rok Mg/rok Strona 37

38 INSTALACJA/ PROCES metanizacji Kompostownia odpadów zielonych Instalacja recyklingu gruzu budowlanego Instalacja demontażu odpadów wielkogabarytowych Sortownia odpadów z selektywnej zbiórki Sortownia odpadów zmieszanych Instalacja termicznego przekształcania paliwa alternatywnego RDF Instalacja recyklingu gruzu budowlanego Instalacja demontażu odpadów wielkogabarytowych RODZAJ PRODUKTU/ ODPADU Gotowy kompost Frakcje materiałowe wydzielane w czasie kruszenia i segregacji Frakcje materiałowe wydzielane w czasie demontażu ODPADY PROCESOWE Balast Balast ILOŚĆ [Mg/rok] Masa odpadów procesowych (popioły) Balast z odzysku odpadów budowlanych Balast z demontażu odpadów wielkogabarytowych Źródło: opracowanie własne, wartości szacunkowe Technologiczne elementy zagospodarowania Realizacja wymienionych procesów technologicznych wymagać będzie budowy lub dostosowania następujących elementów technologicznych: 1. Sortownia odpadów z selektywnej zbiórki; 2. Sortownia zmieszanych odpadów komunalnych; 3. Instalacja przygotowania odpadów do metanizacji; 4. Kompostownia odpadów zielonych; 5. Instalacja do recyklingu gruzu budowlanego; 6. Instalacja demontażu odpadów wielkogabarytowych; 7. Instalacja do wytwarzania paliwa płynnego z odpadów (do rafinacji); 8. Instalacja do wytwarzania paliwa stałego z odpadów (RDF); 9. Instalacja termicznego przekształcania paliwa z odpadów (RDF) i stabilizatu po fermentacji; 10. Składowisko balastu; 11. Instalacja do waloryzacji żużli WARIANT 2 MECHANICZNO BIOLOGICZNE PRZETWARZANIE ODPADÓW ZMIESZANYCH WRAZ Z TERMICZNYM PRZEKSZTAŁCANIEM FRAKCJI ENERGETYCZNEJ Z ODPADÓW KOMUNALNYCH Wariant ten jest oparty na założeniu rozbudowy istniejącego systemu z jednoczesnym zastosowaniem złożonego systemu zagospodarowania odpadów w oparciu o instalacje do termicznego przekształcania frakcji energetycznej ze zmieszanych odpadów komunalnych wzbogaconej o odpady energetyczne z pozostałych instalacji oraz zagospodarowanie frakcji ulegającej biodegradacji ze strumienia odpadów zmieszanych poprzez proces suchej fermentacji. System ten zakłada, że obok istniejących instalacji, zostanie zbudowany zakład produkujący energię (elektryczną i cieplną) z frakcji energetycznej oraz instalacja do mechaniczno biologicznego przekształcania frakcji bio z odpadów zmieszanych. Dla tego wariantu przyjęto następujące założenia: Intensywna selektywna zbiórka odpadów (w systemie mieszanym) dla całego obsługiwanego obszaru, przy założeniu wydzielenia składników o charakterze surowców wtórnych, odpadów zielonych, odpadów niebezpiecznych (występujących w strumieniu odpadów komunalnych), wielkogabarytowych oraz zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz odpadów gruzu budowlanego na poziomie: 15% w roku 2010, Strona 38

39 20% w roku 2018, 30% w roku 2030; Wdrażanie selektywnej zbiórki odpadów kuchennych ulegających biodegradacji; Kompostowanie masy roślinnej odpadów tzw. zielonych; Segregacja i doczyszczanie zebranych surowców wtórnych; Segregacja pozostałej masy zmieszanych odpadów komunalnych; Produkcja frakcji energetycznej z odpadów zmieszanych (RDF); Stabilizacja beztlenowa odpadów ulegających biodegradacji ze strumienia odpadów zmieszanych oraz odpadów kuchennych biodegradowalnych w instalacji MBT; Produkcja energii w procesie termicznego przekształcania frakcji energetycznej ze zmieszanych odpadów komunalnych oraz frakcji energetycznej powstałej w innych instalacjach wraz ze współspalaniem ustabilizowanych i wysuszonych osadów po procesje stabilizacji beztlenowej w instalacji MBT. Wariant takiego rozwiązania systemu zakłada zachowanie dotychczas istniejących instalacji do sortowania odpadów. Sortownia musi zapewnić przerób strumienia odpadów surowcowych pochodzących z selektywnej zbiórki. Dodatkowo dla realizacji tego systemu niezbędne jest wybudowanie sortowni dla zmieszanych odpadów komunalnych o zdolności przerobowej gwarantującej przesortowanie całego strumienia odpadów zmieszanych. W sortowni tej będą powstawały strumienie odpadów do obróbki w procesie termicznym i biologicznym. W tym celu instalacja będzie zaopatrzona w segment przygotowania frakcji energetycznej RDF oraz segment przygotowania frakcji bio do procesu metanizacji w instalacji MBT. Proces metanizacji będzie powodował zagospodarowanie frakcji ulegającej biodegradacji wyselekcjonowanej w sortowni z odzyskiem energii cieplnej i elektrycznej. Część energii cieplnej będzie zużyta na przygotowanie stabilizatu do termicznego unieszkodliwiania wraz z frakcją RDF. Zakłada się, że do procesu współspalania można przeznaczyć około 20% ogólnej masy unieszkodliwianych odpadów przy uwodnieniu stabilizatu mniejszym niż 40%. Do segmentu przygotowania frakcji energetycznej będzie również kierowana frakcja energetyczna powstająca w sortowni odpadów surowcowych i instalacjach przetwarzających odpady wielkogabarytowe oraz elektryczne i elektroniczne. W wariancie tym założono możliwość współspalania w instalacji ustabilizowanych osadów ściekowych po procesie fermentacji i suszeniu. Zakłada się, że do procesu termicznego unieszkodliwiania można będzie przeznaczyć do 20% ogólnej masy odpadów przeznaczonych do przetworzenia przy uwodnieniu mniejszym niż 40%. Produktem termicznego unieszkodliwiania odpadów będzie energia elektryczna i energia cieplna. Energia będzie wykorzystywana częściowo na potrzeby własne zakładu, a jej nadwyżka będzie sprzedawana do sieci zawodowych. Ponadto istnieje możliwość opcjonalnego wykorzystania w celach handlowych, po odpowiedniej obróbce, odpadów procesowych powstałych w wyniku procesu termicznego tj. żużli. Materiał ten po poddaniu odpowiednim procesom waloryzacji może stanowić wartościowe kruszywo budowlane. Odpady pochodzenia roślinnego tzw. zielone zostaną poddane kompostowaniu w kompostowni odpadów zielonych. Selektywnie zebrane odpady kuchenne ulegające biodegradacji będą poddane procesowi metanizacji w komorach fermentacyjnych instalacji MBT. Strona 39

40 Odpady pochodzące z selektywnej zbiórki gruzu budowlanego będą poddawane recyklingowi w instalacji do recyklingu odpadów gruzu budowlanego. Odpady zużytego odpady wielkogabarytowe będą poddane odzyskowi i utylizacji w instalacji demontażu i rozdrabniania. Strona 40

41 Przewidywana wydajność instalacji Wydajność podstawowych urządzeń planowanych instalacji technologicznych zestawiono w tabeli poniżej. Tabela 4.8 Zestawienie wydajności instalacji dla wariantu 2. INSTALACJA/ PROCES RODZAJ WSADU SORTOWNIA ODPADÓW Z SELEKTYWNEJ ZBIÓRKI Sortownia odpadów z selektywnej Odpady surowcowe z selektywnej zbiórki zbiórki SORTOWNIA ODPADÓW ZMIESZANYCH Sortownia odpadów zmieszanych Strumień odpadów zmieszanych INSTALACJA PRZYGOTOWANIA ODPADÓW DO MBT Odpady frakcji ulegającej biodegradacji ze Instalacja przygotowania do strumienia odpadów zmieszanych frakcja metanizacji podsitowa Selektywnie zebrane bioodpady kuchenne INSTALACJA SUCHEJ FERMENTACJI Instalacja MBT Biofrakcja z odpadów zmieszanych INSTALACJA PRZYGOTOWANIA FRAKCJI ENERGTYCZNEJ Instalacja przygotowania frakcji Frakcja wysokokaloryczna energetycznej TERMICZNE PRZEKSZTAŁCANIE FRAKCJI ENERGETYCZNEJ Instalacja termicznego Odpady wysokoenergetyczne RDF przekształcania frakcji energetycznej oraz do 20% stabilizatu po procesie MBT KOMPOSTOWNIA ODPADÓW ZIELONYCH Kompostownia odpadów zielonych Odpady zielone INSTALACJA DO RECYKLINGU GRUZU BUDOWLANEGO Instalacja kruszenia odpadów Odpady budowlane z selektywnej zbiórki budowlanych INSTALACJA DEMONTAŻU ODPADÓW WIELKOGABARYTOWYCH Instalacja demontażu odpadów Odpady wielkogabarytowe z selektywnej zbiórki wielkogabarytowych ILOŚĆ [Mg/rok] Źródło: opracowanie własne, wartości szacunkowe Przewidywany bilans produktów i odpadów W tabeli poniżej zestawiono, przewidywane ilości produktów i odpadów powstających w wyniku opisanych procesów technologicznych. Tabela 4.9 Bilans odpadów i produktów dla wariantu 2. INSTALACJA/ PROCES RODZAJ PRODUKTU/ ODPADU PRODUKTY PROCESOWE Sortownia odpadów z selektywnej zbiórki Surowce wtórne Frakcja energetyczna Sortownia odpadów zmieszanych frakcja do stabilizacji Surowce wtórne Instalacja termicznego przekształcania Wytwarzana energia elektryczna frakcji energetycznej z odpadów Wytwarzana energia cieplna komunalnych Żużle po waloryzacji Kompostownia odpadów zielonych Gotowy kompost Instalacja kruszenia odpadów Frakcje materiałowe wydzielane w czasie budowlanych kruszenia i segregacji Stacja demontażu odpadów Frakcje materiałowe wydzielane w czasie wielkogabarytowych demontażu ODPADY PROCESOWE Sortownia odpadów z selektywnej zbiórki Balast Sortownia odpadów zmieszanych Balast Masa odpadów procesowych Instalacja MBT Stabilizat (20% s.m.) Instalacja termicznego przekształcania Masa odpadów procesowych (popioły) frakcji energetycznej z odpadów ILOŚĆ [Mg/rok] MWh/rok MWh/rok Mg/rok Strona 41

42 INSTALACJA/ PROCES komunalnych Instalacja kruszenia odpadów budowlanych Instalacja demontażu odpadów wielkogabarytowych RODZAJ PRODUKTU/ ODPADU ILOŚĆ [Mg/rok] Balast z odzysku odpadów budowlanych Balast z demontażu odpadów wielkogabarytowych Źródło: opracowanie własne, wartości szacunkowe Technologiczne elementy zagospodarowania Realizacja wymienionych procesów technologicznych wymagać będzie budowy lub dostosowania następujących elementów technologicznych: Sortownia odpadów z selektywnej zbiórki Sortownia zmieszanych odpadów komunalnych Instalacja przygotowania odpadów do MBT Instalacja do metanizacji odpadów (MBT) Instalacja odwadniania osadów pofermentacyjnych stabilizatu Kompostownia odpadów zielonych Instalacja do recyklingu gruzu budowlanego Instalacja demontażu odpadów wielkogabarytowych Instalacja do wytwarzania frakcji energetycznej (RDF) Instalacja termicznego przekształcania frakcji energetycznej i stabilizatu po fermentacji Składowisko balastu Instalacja do waloryzacji żużli WARIANT 3 TERMICZNE PRZEKSZTAŁCANIE FRAKCJI RESZTKOWEJ ZMIESZANYCH ODPADÓW KOMUNALNYCH Wariant alternatywny systemowych rozwiązań gospodarki odpadami jest oparty na założeniu rozbudowy istniejącego systemu z jednoczesnym zastosowaniem instalacji do termicznego przekształcania frakcji resztkowej zmieszanych odpadów komunalnych. System ten zakłada, że obok istniejących instalacji, zostanie zbudowana instalacja produkujący energię (elektryczną i cieplną) z odpadów komunalnych. Dla tego wariantu przyjęto następujące założenia: Intensywna selektywna zbiórka odpadów (w systemie mieszanym) dla całego obsługiwanego obszaru, przy założeniu wydzielenia składników o charakterze surowców wtórnych, odpadów zielonych, odpadów niebezpiecznych (występujących w strumieniu odpadów komunalnych), wielkogabarytowych oraz zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz odpadów gruzu budowlanego na poziomie: 15% w roku 2010, 20% w roku 2018, 30% w roku 2030; Segregacja i doczyszczanie zebranych surowców wtórnych; Wdrażanie selektywnej zbiórki odpadów kuchennych ulegających biodegradacji; Kompostowanie masy roślinnej odpadów tzw. zielonych; Stabilizacja beztlenowa odpadów kuchennych ulegających biodegradacji w instalacji COŚ; Gromadzenie i zbieranie pozostałej masy odpadów, jako odpadów zmieszanych; Produkcja energii w procesie termicznego przekształcania frakcji resztkowej zmieszanych odpadów komunalnych oraz frakcji energetycznej powstałej w innych instalacjach wraz ze współspalaniem ustabilizowanych i wysuszonych osadów po procesje stabilizacji beztlenowej w COŚ. Strona 42

43 Wariant takiego rozwiązania systemu zakłada zachowanie dotychczas istniejących instalacji do sortowania odpadów. Sortownia odpadów zmieszanych zostanie w tym wariancie przekształcona w sortownię odpadów suchych pochodzących ze zbiórki selektywnej. Odpady pochodzenia roślinnego tzw. zielone zostaną poddane kompostowaniu w kompostowni odpadów zielonych. Selektywnie zebrane odpady kuchenne ulegające biodegradacji będą poddane procesowi metanizacji w komorach fermentacyjnych COŚ. Odpady pochodzące z selektywnej zbiórki gruzu budowlanego będą poddawane recyklingowi w instalacji do recyklingu odpadów gruzu budowlanego. Odpady wielkogabarytowe będą poddane odzyskowi i utylizacji w instalacji demontażu i rozdrabniania. Pozostały strumień odpadów zmieszanych będzie kierowany bezpośrednio do instalacji termicznego przekształcania resztkowej frakcji z odpadów komunalnych. Do instalacji tej będzie również kierowana frakcja energetyczna powstająca w sortowni odpadów surowcowych i instalacjach przetwarzających odpady wielkogabarytowe. W wariancie tym założono współspalanie w instalacji ustabilizowanych osadów ściekowych po procesie fermentacji i suszeniu. Zakłada się, że do procesu termicznego unieszkodliwiania można będzie przeznaczyć do 20% ogólnej masy odpadów przeznaczonych do przetworzenia przy uwodnieniu mniejszym niż 40%. Produktem termicznego przekształcania odpadów będzie energia elektryczna i energia cieplna. Energia będzie wykorzystywana częściowo na potrzeby własne instalacji, a jej nadwyżka będzie sprzedawana do sieci zawodowych. Ponadto istnieje możliwość opcjonalnego wykorzystania w celach handlowych, po odpowiedniej obróbce, odpadów procesowych powstałych w wyniku procesu termicznego tj. żużli. Materiał ten po poddaniu odpowiednim procesom waloryzacji może stanowić wartościowe kruszywo budowlane Przewidywana wydajność instalacji Wydajność podstawowych urządzeń planowanych instalacji technologicznych zestawiono w tabeli poniżej. Tabela 4.10 Zestawienie wydajności instalacji dla wariantu 3. INSTALACJA/ PROCES RODZAJ WSADU SORTOWNIA ODPADÓW Z SELEKTYWNEJ ZBIÓRKIH Sortownia odpadów z selektywnej Odpady surowcowe z selektywnej zbiórki zbiórki INSTALACJA TERMICZNEGO PRZEKSZTAŁCANIA Instalacja termicznego Odpady poddane termicznemu unieszkodliwianiu przekształcania frakcji resztkowej z oraz do 20% stabilizatu odpadów komunalnych KOMPOSTOWNIA ODPADÓW ZIELONYCH Kompostownia odpadów zielonych Odpady zielone INSTALACJA DO RECYKLINGU GRUZU BUDOWLANEGO Instalacja recyklingu gruzu Odpady budowlane z selektywnej zbiórki budowlanego INSTALACJA DEMONTAŻU ODPADÓW WIELKOGABARYTOWYCH Instalacja demontażu odpadów Odpady wielkogabarytowe z selektywnej zbiórki wielkogabarytowych ILOŚĆ [Mg/rok] Źródło: opracowanie własne, wartości szacunkowe. Strona 43

44 Przewidywany bilans produktów i odpadów W tabeli poniżej zestawiono przewidywane ilości produktów i odpadów powstających w wyniku opisanych procesów technologicznych. Tabela 4.11 Bilans odpadów i produktów dla wariantu 3. INSTALACJA/ PROCES RODZAJ PRODUKTU/ ODPADU PRODUKTY PROCESOWE Sortownia odpadów z selektywnej zbiórki Surowce wtórne Wytwarzana energia elektryczna Instalacja termicznego przekształcania Wytwarzana energia cieplna frakcji resztkowej z odpadów komunalnych Żużle po waloryzacji Kompostownia odpadów zielonych Gotowy kompost Frakcje materiałowe wydzielane w czasie Instalacja recyklingu gruzu budowlanego kruszenia i segregacji Instalacja demontażu odpadów Frakcje materiałowe wydzielane w czasie wielkogabarytowych demontażu ODPADY PROCESOWE Instalacja termicznego przekształcania Masa odpadów procesowych (popioły) frakcji resztkowej z odpadów komunalnych Instalacja recyklingu gruzu budowlanego Balast z odzysku odpadów budowlanych Instalacja demontażu odpadów Balast z demontażu odpadów wielkogabarytowych wielkogabarytowych ILOŚĆ [Mg/rok] MWh/rok MWh/rok Mg/rok Źródło: opracowanie własne, wielkości szacunkowe Technologiczne elementy zagospodarowania Realizacja wymienionych procesów technologicznych wymagać będzie budowy lub dostosowania następujących elementów technologicznych: 1. Sortownia odpadów z selektywnej zbiórki 2. Kompostownia odpadów zielonych 3. Instalacja do recyklingu gruzu budowlanego 4. Instalacja demontażu odpadów wielkogabarytowych 5. Instalacja termicznego przekształcania frakcji resztkowej z odpadów komunalnych 6. Składowisko balastu 7. Instalacja do waloryzacji żużli 4.5. CHARAKTERYSTYKA ROZWAŻANYCH ROZWIĄZAŃ LOKALIZACYJNYCH DLA INSTALACJI TERMICZNEGO PRZEKSZTAŁCANIA ODPADÓW INTEGRALNEGO ELEMENTU PLANOWANEGO SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI DLA MIASTA POZNANIA. Proponowane w opisanych powyżej wariantach 1, 2 i 3 systemy zakładają budowę instalacji termicznego przekształcania frakcji energetycznej lub paliwa alternatywnego z odpadów komunalnych bądź instalacji termicznego przekształcania frakcji resztkowej odpadów komunalnych. Bez względu na rodzaj wsadu do procesu termicznego, w każdym z wariantów można osiągnąć cel jakim jest redukcja ilości odpadów ulegających biodegradacji, wymagana przez prawo oraz maksymalne zagospodarowanie odpadów, szczególnie ulegających biodegradacji, w sposób inny niż składowanie z odzyskiem zawartej w nich energii. Generalnie, bez względu na wybrany wariant technologiczny, niezbędne jest wskazanie lokalizacji dla instalacji termicznego przekształcania odpadów komunalnych jako rekomendowanego rozwiązania w każdej z rozpatrywanych opcji. Strona 44

45 W analizie uwzględniono dwie wskazane przez Urząd Miasta w Poznaniu możliwe lokalizacje dla części termicznej systemu tj, teren Centralnej Oczyszczalni Ścieków (COŚ) i teren Elektrociepłowni Karolin należący do firmy Veolia. Dodatkowo analizie poddano teren położony w Suchym Lesie w obrębie składowiska. Poszczególne lokalizacje omówiono poniżej CENTRALNA OCZYSZCZALNIA ŚCIEKÓW (COŚ) Południowa część Centralnej Oczyszczalni Ścieków dla miasta Poznania jest potencjalną lokalizacją instalacji do unieszkodliwiania i odzysku odpadów. Teren ten leży w miejscowości Koziegłowy, w południowej części gminy Czerwonak, poza granicami administracyjnymi Poznania. Gmina Czerwonak położona jest w bezpośrednim sąsiedztwie Poznania. Od zachodu graniczy z gminą Suchy Las, od północy z Murowaną Gośliną, natomiast od strony wschodniej z gminą Pobiedziska i Swarzędz. Granicę zachodnią stanowi jednocześnie rzeka Warta, a wschodnią Puszcza Zielonka. Blisko 30% powierzchni gminy zajmuje Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko, instalacja do termicznego przekształcania odpadów należy do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, natomiast zgodnie ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Czerwonak (Uchwała Rady Gminy Czerwonak nr 173/XXVIII/2000 z dnia 14 czerwca 2000 r.), na terenie gminy nie można lokalizować obiektów szczególnie szkodliwych dla środowiska. Stanowi to poważną przeszkodę prawną dla inwestycji na terenie COŚ. Zwarta zabudowa mieszkaniowa oraz sposób rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń również nie sprzyja planowanej lokalizacji na terenie COŚ. Niefortunne jest położenie osiedli mieszkalnych Karolin i Leśne w Koziegłowach wobec kierunku przeważających wiatrów, wobec czego lokalizacja instalacji termicznego unieszkodliwiania odpadów na terenie COŚ może być trudna do zaakceptowania przez mieszkańców Koziegłów. Dostępna działka pełni do chwili obecnej rolę poletek osadowych. Działka położona jest w dolinie rzeki Warty w odległości ok. 100 m od rzeki, na obszarze terenów zalewowych, chronionych wałem ochronnym. Dostępny teren 13 ha. Klimat Klimat na opisywanym obszarze jest umiarkowany. Charakteryzuje się przewagą wpływów oceanicznych, związanych z globalną cyrkulacją mas powietrza, napływającego znad Atlantyku i basenu Morza Śródziemnego. Amplitudy temperatur są mniejsze od przeciętnie występujących w Polsce. Zimy są łagodne z nietrwałą pokrywą śnieżną, wiosna i lato są ciepłe i wczesne. Bliskość rzeki Warty oraz zmienność urzeźbienia różnicują warunki klimatu lokalnego. Dobrze nasłonecznione oraz przewietrzone są sandrowe zbocza doliny, które są delikatnie nachylone. Doliny stanowią główne kierunki napowietrzania terenu, są drogami spływu mas wychłodzonego powietrza, miejscem stagnacji tych mas, inwersji temperatur oraz częstych mgieł. Strona 45

46 Ukształtowanie terenu Na omawianym terenie wyraźnie zaznacza się krawędź doliny, w kierunku północnym dolina się rozszerza i przechodzi w partie wysoczyznowe. Opisywany teren zajmuje równina sandrowa, rozciągająca się po obu stronach pasma pagórków morenowych. Pagórki te, jak i częściowo równina sandrowa, porośnięte są lasami. Mniejsze dolinki występują na krawędzi wysoczyzny wzdłuż doliny rzeki Warty. W rejonie Koziegłów i Czerwonaka mają charakter parowów i wąwozów, na północy słabo wykształcone, niewyróżniające się w terenie. Wody powierzchniowe Teren oczyszczalni ścieków leży w zlewni rzeki Warty. Rzeka Warta, która jest odbiornikiem oczyszczonych ścieków usytuowana jest na zachód od obiektu. Na omawianym terenie brak jest większych jezior i cieków poza rzeką Wartą. Wody podziemne Najpłytsza woda gruntowa występuje głębiej niż na 2 m. Przeważające są jednak obszary z wodą na głębokości większej niż 4 m. Na obszarach zboczowych doliny rzeki Warty występują specyficzne warunki wody mają charakter podpartych i niekiedy wypływają na powierzchnię w postaci wysięków i źródeł. Wody I poziomu na obszarach zboczowych charakteryzują się często napiętym zwierciadłem (zazwyczaj w podłożu przepuszczalnym wody I poziomu mają swobodne zwierciadło). Obszary chronione W pobliżu opisywanej lokalizacji nie znajdują się żadne obszary chronione, jednak dolina rzeki Warty jest istotnym elementem przyrodniczym regionu. Pradolina Warty, przebiegająca przez środek województwa wielkopolskiego, stanowi główny element regionalnego systemu przyrodniczego jako oś ekologiczna. Podstawowym elementem przyrodniczym są również kompleksy leśne (głównie Puszczy Zielonki). Omawiany teren nie koliduje ze zbiornikami wód podziemnych ani innymi obiektami prawnie chronionymi. Najbliższy obszar Natura 2000 PLH Fortyfikacje w Poznaniu znajduje się w odległości ok. 1,5 km na południowy zachód, następny obszar Natura 2000 PLH Biedrusko znajduje się w odległości ok. 7 km na północ od omawianego terenu ELEKTROCIEPŁOWNIA KAROLIN Teren planowanej inwestycji położony jest w południowo zachodniej części terenów Elektrociepłowni Karolin, należącej do Dalkia Poznań ZEC S.A. Elektrociepłownia (EC) Karolin mieści się we wschodniej części Poznania, na lewym brzegu Warty, przy granicy administracyjnej miasta z terenami gminy Czerwonak (miejscowość Koziegłowy). Ogólnie tereny EC Karolin ograniczone są zachodu ulicą Gdyńską i równoległą do niej linią kolejową, od północy linią kolejową do stacji Poznań Franowo, od wschodu terenami przemysłowymi (Bridgstone Poznań), od południa terenami nieuporządkowanej zielni, wśród których mieszczą się pozostałości wysadzonego podczas II wojny światowej Fortu IV. Strona 46

47 Południowo zachodnia część terenu EC Karolin wykorzystywana jest przez Spółkę EKO ZEC, której podstawową działalnością jest zagospodarowanie odpadów przemysłowych powstających w trakcie energetycznego spalania węgla kamiennego, odpadów stałych z wapniowej półsuchej metody odsiarczania spalin, handel żużlem oraz usługi związane z tą działalnością, a także usługi transportowe i ogólnobudowlane (recykling materiałów budowlanych). Rejon EC Karolin to tereny o dominującej zabudowie przemysłowo magazynowej. Bezpośrednie otoczenie planowanej inwestycji stanowią tereny eksploatowane przez EC Karolin oraz EKOZEC. W pobliżu lokalizacji instalacji ITPOK brak jest zwartej zabudowy mieszkalnej. Najbliższa zwarta zabudowa rodzinna zlokalizowana jest w Koziegłowach. Osiedle Karolin zlokalizowane jest ok. 0,9 km od planowanej lokalizacji instalacji. Dalej na północ w Koziegłowach (ok. 1,5 km od terenu instalacji) zlokalizowane jest Osiedle Leśne.Zwarta zabudowa miejska na terenie Poznania (tereny mieszkaniowe o charakterze zabudowy śródmiejskiej w rejonie ul. Głównej) znajduje się w odległości ok. 1,5 km na południowy zachód od lokalizacji planowanej inwestycji. Bardziej rozproszona zabudowa o podobnych charakterze zlokalizowana jest wzdłuż ul. Bałtyckiej oraz Gnieźnieńskiej w odległości w przybliżeniu 1 km od terenu planowanej instalacji. W bliższym sąsiedztwie planowanej instalacji mieści się pojedyncza zabudowa jednorodzinna. Zapisy projektu zmian Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania nie przewidują funkcji mieszkaniowej na tym obszarze. Teren planowanej inwestycji znajduje się w obszarze zaplecza budowy EC Karolin. Rzeźba powierzchni wykazuje dużą zmienność. W obrębie dna byłego wyrobiska rzędne terenu wahają się w granicach 71,0 76,0 m npm., natomiast rzędne powierzchni terenu na wysoczyźnie dochodzą do 77,0 81,0 m npm. Od zachodu wysoczyzna morenowa graniczy z doliną rzeki Warty, która przepływa w odległości ok. 1,5 km od zachodnich granic terenu. W podłożu lokalizacji planowanego ITPOK znajdują się zarówno utwory trzeciorzędowe jak i czwartorzędowe. Budowa geologiczna Trzeciorzęd wytworzony jest w postaci iłów, węgla brunatnego oraz piasków mułkowatych i drobnoziarnistych formacji burowęglowej oraz pstrych iłów poznańskich. Strop utworów burowęglowych zalega na głębokości m ppt. tj. na rzędnych 5,0 12,0 m. npm. Powyżej nich występują kilkudziesięciometrowa warstwa iłów pstrych. Obecny na tym terenie również czwartorzęd można podzielić na plejstocen i holocen. W podokresie plejstoceńskim wykształciły się gliny morenowe zaliczane do utworów lodowcowych i serii piaszczysto żwirowej. Wśród utworów gliniastych spotyka się przewarstwienia i soczewy piaszczyste. Strop glin zalega na głębokości od 0,8 m do 4,6 m (w wyrobiskach rzędna 68,15 74,11) do 10,4 m ( poza jego granicami), tj. na rzędnych 67,43 72,41 m n.p.m, obniżając się w kierunku rzek Warty i Głównej. Podokres holoceński reprezentowany jest przez nasypy niekontrolowane w postaci gruzu budowlanego i odpadów bytowych, złożonych na przeważającej części dna wyrobiska kruszywa naturalnego. Miąższość warstwy gruzu waha się od 0,8 do 2,2 m, warstwy odpadów bytowych około 4 m. Obecnie teren ten jest zrekultywowany. Warunki hydrogeologiczne Na terenie lokalizacji stwierdzono występowanie dwóch pięter wodonośnych: czwartorzędowego i trzeciorzędowego. Piętro czwartorzędowe to plejstoceński poziom wodonośny, w którym rozróżnić należy następujące warstwy wodonośne: dolinną, nadglinową i międzyglinową. W rejonie analizowanej inwestycji jedynie warstwa dolinna jest eksploatowana. Strona 47

48 Piętro trzeciorzędowe ma dwa poziomy wodonośne: podrzędny i główny. Obszary europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000 Fort IV, położony ok. 0,5 km na południe od planowanej instalacji ITPOK, przy południowej granicy terenu EC Karolin, to projektowany obszar NATURA 2000 zgłoszony do zatwierdzenia przez Komisję Europejską, (kod obszaru PLH Fortyfikacje w Poznaniu). Obszaru Chronionego Krajobrazu Biedrusko (specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 Biedrusko, kod natura PLH300001) ok. 10 km na północ, Wielkopolski Park Narodowy (specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 Ostoja Wielkopolska, kod natura PLH300010) ok. 14 km na południe i południowy zachód, Rogaliński Park Krajobrazowy (specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 Rogalińska Dolina Warty, kod natura PLH300012) ok. 15 km na południe i południowy wschód (uwaga: obszar Natura 2000 nie obejmuje terenów położonych parku krajobrazowego położonych najbliżej lokalizacji i rozpoczyna się ok. 20 km od lokalizacji). Zapisy projektu zmian studium Na podstawie Uchwały Nr XXXV/291/IV/2003 Rady Miasta Poznania z dnia 16 grudnia 2003 roku w sprawie przystąpienia do zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania opracowany został projekt zmiany Studium. Zgodnie z podziałem terenu Poznania, zawartym w projekcie zmiany studium uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania, EC Karolin mieści się w części środkowej podstrefy C4 Karolin, Janikowo, obejmującej teren ograniczony ulicą: Bałtycką, doliną rzeki Warty, granicami miasta Poznania, torami kolejowymi w kierunku Gniezna, ulicą Gnieźnieńską, doliną rzeki Głównej. Jest to podstrefa o dominującej funkcji przemysłowej. W podstrefie C4 wyróżnia się przede wszystkim następujące elementy funkcjonalno przestrzenne: tereny produkcyjne oraz magazynowo składowe o charakterze zabudowy wielkogabarytowej lub halowej, teren Elektrociepłowni Poznań II funkcja specjalistyczna oddziaływująca na otoczenie. W części projektu Studium, określającej kierunek zagospodarowania przestrzennego, teren EC Karolin znajduje się w obszarze oznaczonym jako P2sw. Są to: tereny zabudowy średniowysokiej: zakładów przemysłowych, w tym wysokich technologii, baz, składów, hurtowni, półhurtowni i innej działalności gospodarczej oraz zakładów recyklingu i baz technicznych. Na terenie EC Karolin, w miejscu planowanej lokalizacji ITPOK, wyznaczono w projekcie Studium obszar inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym: budowa instalacji do odzysku i utylizacji odpadów komunalnych w rejonie Karolina. Wyznaczenie na terenie EC Karolin obszaru pod budowę instalacji do odzysku i utylizacji odpadów komunalnych stanowi realizację zapisów Programu Gospodarki Odpadami dla miasta Poznania ZAKŁAD ZAGOSPODAROWANIA ODPADÓW POZNAŃ SKŁADOWISKO ODPADÓW INNYCH NIŻ NIEBEZPIECZNE I OBOJĘTNE W SUCHYM LESIE Składowisko odpadów w Suchym Lesie dla miasta Poznania położone jest w gminie Suchy Las, w niewielkim oddaleniu od północnej granicy miasta. Składowisko zlokalizowane jest w sąsiedztwie rezerwatu Morasko. Strona 48

49 Odległość od składowiska w Suchym Lesie do centrum Poznania wynosi ok. 15 km. Składowisko jest oddalone od najbliższych zabudowań mieszkalnych o ok. 0,7 km. W kierunku na północ i na zachód teren składowiska otaczają nieużytki oraz grunty leśne. Łączna powierzchnia terenu przeznaczonego pod składowisko wynosi ok. 53,5 ha. Teren przeznaczony pod instalację znajduje się we wschodniej części składowiska. Składowisko zlokalizowane jest na działkach obrębu Biedrusko, jednostka Suchy Las. Numery działek są następujące: 354, 331, 360, 361 stara zrekultywowana kwatera składowiska; 347, 358, 357 teren oczyszczalni ścieków; 271, 272 zrekultywowana kwatera P 1; 344 eksploatowana kwatera P 2; 348, 349, 301, 336, 355, 300, 350 rezerwa terenu pod projektowane kwatery; 359 rezerwa terenu pod sortownię; 1052/1, 1065, 243/7, 243/8 droga dojazdowa do składowiska czereśniowa ; 1052/4 (obręb Suchy Las, 245/5 (Morasko miasto Poznań) pas zieleni w tym: drogi i place, zaplecze socjalno warsztatowo magazynowe. Ukształtowanie terenu Ukształtowanie terenu na omawianym obszarze związane jest z działalnością lodowcową lądolodu skandynawskiego. Największe znaczenie dla ukształtowania terenu miało ostatnie zlodowacenie północnopolskie fazy poznańskiej. Teren składowiska, pod względem geomorfologicznym, leży w obrębie wysoczyzny morenowej falistej, w kierunku na północ od strefy pagórków moreny czołowej z kulminacją Góry Morawskiej 154 m n.p.m. Powierzchnia terenu zawiera się w przedziale od 100 do 108 m n.p.m. Wody powierzchniowe Teren składowiska w Suchym Lesie położony jest w zlewni rzeki Warty. Cieki naturalne, które zbierają i odprowadzają nadmiar wód opadowych pochodzących ze spływów powierzchniowych, przecinają analizowany obszar. Obecne są liczne stawy (oczka wodne), które wykształciły się ze względu na charakter podłoża gruntowego (gliny). W kierunku północno wschodnim w odległości ok. 1,2 km od granicy składowiska, znajduje się jezioro Glinnowieckie. Jezioro to jest odbiornikiem wód z wszystkich cieków powierzchniowych płynących w otoczeniu składowiska. Od strony południowej do terenu składowiska przylega staw. Budowa geologiczna Budowa geologiczna rejonu składowiska jest dość dobrze rozpoznana. W podłożu występują osady czwartorzędowe. Badania geologiczne wykazały występowanie 3 poziomów glin morenowych. W rejonie przeznaczonym pod sortownię kompleks glin przedzielony jest warstwą piasków wodnolodowcowych. Niższy poziom glin zalicza się do zlodowacenia południowopolskiego, natomiast wyższy kompleks zaliczany jest do zlodowacenia środkowopolskiego. Miąższość utworów czwartorzędowych sięga do 50 m. Warunki hydrogeologiczne Na terenie objętym inwestycją brak jest ciągłej warstwy wodonośnej w osadach czwartorzędowych. W badanym podłożu występują osady gliniaste, które są słabo przepuszczalne i praktycznie pozbawione wody. Lokalnie w glinach znajdują się drobne przewarstwienia piaszczyste, w których pojawiają się niewielkie ilości wody gruntowej związanej z pionową migracją wód opadowych. Strona 49

50 Główny, ciągły strumień wód gruntowych występuje w północno wschodniej części składowiska w piaskach wodnolodowcowych na rzędnych m n.p.m. Kierunek przepływu wód podziemnych w rejonie składowiska jest generalnie północno wschodni. Jakość oraz rzędne zwierciadła wód gruntowych monitorowane są od 1993 r. przy wykorzystaniu sieci 15 piezometrów. Obszary chronione W najbliższym sąsiedztwie składowiska znajdują się następujące obszary chronione (zgodnie z Ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880): obszar chronionego krajobrazu w rejonie Biedruska, w odległości 0,5 km na północ od składowiska, rezerwat Morasko w obrębie Góry Moraskiej, odległy o 0,6 km na południe od składowiska aleja starych lip wzdłuż ul. Meteorytowej, między Moraskiem i Górą Moraską, odległa 1,0 km na południowy wschód od składowiska Od północy, składowisko sąsiaduje z obszarem ochrony siedlisk Natura 2000, pod nazwą Biedrusko PLH W pobliżu składowiska brak jest stref ochronnych ujęć wody. Klimat Klimat na opisywanym obszarze kształtowany jest oddziaływaniami klimatu oceanicznego z przewagą wiatrów zachodnich i opadów z klimatem kontynentalnym z przewagą wiatrów wschodnich, susz letnich, opadów śniegu i ujemnych temperatur w okresach zimowych. Teren położony jest w subregionie klimatycznym środkowopolskim. Okres letni trwa na tym obszarze dni, okres zimowy trwa 90 dni. Średnia temperatura roczna powietrza mieści się w przedziale 89 C. Wiatry zachodnie wyraźnie dominują nad wiatrami wschodnimi. Średnia liczba dni z opadem ANALIZA ROZPATRYWANYCH LOKALIZACJI DLA INSTALACJI TERMICZNEGO PRZEKSZTAŁCANIA ODPADÓW WYBÓR NAJKORZYSTNIEJSZEJ LOKALIZACJI. W celu dostarczenia miarodajnego narzędzia oceny poszczególnych dostępnych lokalizacji dla posadowienia instalacji systemu, w Studium Wykonalności dla Projektu System gospodarki odpadami dla Miasta Poznania przeprowadzono analizę lokalizacji dla poszczególnych instalacji, w tym instalacji termicznego przekształcania odpadów, rekomendowanej we wszystkich wariantach inwestycyjnych rozważanych w analizie opcji. W niniejszym dokumencie zawarto najważniejsze wnioski z tej rozbudowanej analizy. W analizie uwzględniono teren COŚ, EC II Karolin oraz teren należący do ZZO w Suchym Lesie. Dla wszystkich w/w lokalizacji przyjęto założenia porównawcze (uwarunkowania) wartościujące poszczególne lokalizacje: I. Właściwości terenu (konfiguracja, powierzchnia działki, stan terenu). II. Istniejąca infrastruktura (woda, odprowadzenie ścieków, gaz, energia elektryczna, cieplna). Strona 50

51 III. Dostęp do odbiorników (zapotrzebowanie na produkt CO, zapotrzebowanie na produkt energię elektryczną, odległość do węzła CO, odległość do linii elektroenergetycznej). IV. Własność terenu. V. Warunki ochrony środowiska (obszar potencjalnie cenny przyrodniczo, sąsiedztwo obszarów chronionych etc.). VI. Komunikacyjna (w tym odległość od głównych dostawców odpadów, czyli zabudowy osiedlowej oraz głównych centrów handlowych). VII. Stan dróg. VIII.Długość tras dojazdowych. IX. Społeczny odbiór inwestycji (odległość od zabudowań, akceptacja społeczna, konflikty społeczne). X. Skutki ekonomiczne. Analiza wielokryterialna pozwoliła na otrzymanie miarodajnego wyniku porównawczego, czyli oceny poszczególnych lokalizacji. W wyniku przeprowadzonego procesu modelowania matematycznego w oparciu o macierz obliczeniową, ustalono oceny końcowe poszczególnych lokalizacji w świetle trzech modeli preferencji wyboru, w tym najistotniejszego z punktu widzenia niniejszego raportu modelu środowiskowego. Uzyskane wyniki należy rozumieć w następujący sposób: czym wyższa wartość sumy ważonej, tym wyższa ocena wariantu. Tabela 4.12 Oceny końcowe dla rozpatrywanych opcji lokalizacyjnych w modelu środowiskowym Model środowiskowy COŚ EC II Suchy Las 3,067 4,364 2,994 Źródło: Studium Wykonalności dla Projektu System gospodarki odpadami dla Miasta Poznania Przedstawione wyniki analizy wskazują jednoznacznie, że z punktu widzenia przyjętych do analizy kryteriów środowiskowych takich jak: obszar chroniony obszar potencjalnie cenny przyrodniczo zachowanie cech pierwotnych teren przekształcony antropogenicznie teren przemysłowy sąsiedztwo obszarów chronionych sąsiedztwo obszarów potencjalnie cennych sąsiedztwo obiektów archeologicznych sąsiedztwo obiektów ochrony architektonicznej warunki geologiczne nośność podłoża, Za najkorzystniejszą lokalizację dla rekomendowanej we wszystkich rozważanych wariantach inwestycyjnych instalacji termicznego przekształcania odpadów (w technologii zależnej od wybranego wariantu) należy uznać teren EC Karolin. Jak wynika z zamieszczonej w podrozdziale 4.5. charakterystyki terenu Elektrociepłowni Karolin oraz obszarów z nim sąsiadujących, jest to rejon o dominującej zabudowie przemysłowomagazynowej. Budowa ITPOK w tym miejscu nie będzie zatem znacząco wpływać na zmianę charakteru zagospodarowania terenu. Korzyści wynikające z lokalizacji planowanego przedsięwzięcia na terenie EC Karolin można przedstawić w kilku płaszczyznach: Strona 51

52 Usytuowanie względem terenów cennych przyrodniczo: brak bezpośredniego sąsiedztwa terenów cennych przyrodniczo, najbliżej położony obszar chroniony znajduje się 0,25 km na południe jeden z elementów obszaru Natura 2000 PLH Fortyfikacje w Poznaniu. Kolejny obszar chroniony znajduje się 10 km na północ Obszar Chronionego Krajobrazu Biedrusko, SOO Natura 2000 Biedrusko, kod obszaru PLH Po uwzględnieniu celu, przedmiotu ochrony oraz integralności obszarów Natura 2000 stwierdzono, że wskutek działania instalacji nie powstanie negatywne oddziaływanie, które mogłoby wpłynąć na siedliska i gatunki podlegające ochronie w ramach obszarów chronionych, w tym szczególnie Fortu IV będącego częścią obszaru Natura 2000 PLH300005, którego celem jest ochrona hibernakulum nietoperzy. Usytuowanie w przestrzeni miejskiej: lokalizacja w centrum strefy przemysłowej, brak bezpośredniego sąsiedztwa zabudowy mieszkaniowej, możliwość zmian w istniejącym układzie drogowym usprawniającym dojazd do instalacji. Usytuowanie w przestrzeni infrastrukturalnej: bezpośrednia dostępność do odbiorników produktów procesowych, najbardziej efektywny model odzysku energii, ograniczenie nakładów inwestycyjnych infrastruktury, zapewniony proces zbywalności produktów procesowych, dostęp do produktów potrzebnych do procesów technologicznych demineralizowana), dostęp do systemu oczyszczania ścieków przemysłowych. (woda Umożliwia ona wykorzystanie istniejącej infrastruktury technologicznej związanej z odbiorem ciepła i energii elektrycznej. Daje to wyraźną przewagę dla tej lokalizacji w porównaniu do pozostałych, co bezpośrednio przekłada się na efektywność modelu odzysku energii. W efekcie można uzyskać znaczne zmniejszenie kosztów inwestycyjnych oraz zmniejszenie kosztów eksploatacyjnych instalacji. Pozostałe lokalizacje Dużym minusem lokalizacji na terenie należącym do COŚ są warunki komunikacyjne oraz obecność w bliskiej odległości zwartej zabudowy mieszkalnej. Dodatkowo, teren ten znajduje się poza granicami administracyjnymi miasta Poznań, z czego wynika konieczność uzgodnienia planów inwestycyjnych z Gminą Czerwonak oraz zgodności z planowaniem i zagospodarowaniem przestrzennym gminy Czerwonak, który to wyklucza możliwość lokowania na jej terenie instalacji mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Również z podobnych względów, możliwość wykorzystania terenu rezerwowego w ZZO w Suchym Lesie na działalność inną niż wspomniana kompostownia odpadów zielonych jest niemożliwa. Najważniejszym ograniczeniem, oprócz warunków technicznych, są zapisy w Studium uwarunkowań gminy Suchy Las oraz zapisy PGO dla miasta Poznania. Zgodnie z zapisami Planu gospodarki odpadami dla miasta Poznania możliwa jest na terenie składowiska realizacja instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów za wyjątkiem instalacji do termicznego przekształcania odpadów. Strona 52

53 4.7. PORÓWNANIE PARAMETRÓW TECHNOLOGICZNYCH ANALIZOWANYCH OPCJI ORAZ WSKAZANIE NAJKORZYSTNIEJSZEGO ROZWIĄZANIA TECHNOLOGICZNEGO DLA ŚRODOWISKA W tabeli 4.13 zostały przedstawione istotne parametry technologiczne rozpatrywanych wariantów planowanego systemu. Tabela 4.13 Zestawienie porównawcze istotnych parametrów technologicznych rozpatrywanych wariantów. L.P. I. II. III. IV. V VI VII. 1 2 WYSZCZEGÓLNIENIE Wariant 1 Wariant OBSŁUGIWANA POPULACJA (M) ŁĄCZNA MASA ODPADÓW GENEROWANA PRZEZ POPULACJĘ (Mg) ŁĄCZNA MASA ODPADÓW KOMUNALNYCH KTÓRE BĘDĄ ZAGOSPODAROWANE PRZEZ INSTALACJE SYSTEMU (Mg) ŁĄCZNA MASA ODPADÓW KOMUNALNYCH ORAZ BUDOWLANYCH KTÓRE BĘDĄ TRAFIAŁY DO INSTALACJI (Mg) ZBYWALNE PRODUKTY INSTALACJI WCHODZĄCH W SKŁAD SYSTEMU: Paliwo alternatywne do termicznego unieszkodliwiania lub odpady do termicznego unieszkodliwiania (Mg) Energia elektryczna do zbytu w zawodowej sieci elektroenergetycznej (MWh/rok) Energia cieplna do zbytu w zawodowej sieci cieplnej (MWh/rok) Odpady materiałowe tzw. surowce wtórne nadające się do ponownego wykorzystania (Mg) Kruszywa budowlane nadające się do wykorzystania w budownictwie Kompost o jakości pozwalającej na wykorzystanie do nawożenia gruntów i użytków rolnych ODPADY PROCESOWE POWSTAJĄCE W INSTLACJACH WCHODZĄCYCH W SKŁAD SYSTEMU: Niesegregowane odpady komunalne kierowane do składowania 0 0 (Mg/rok) Inne odpady komunalne obecnie kierowane do składowania (Mg/rok) Odpady balastowe z segregacji odpadów materiałowych zbieranych selektywnie Odpady z demontażu odpadów wielkogabarytowych (Mg/rok) Odpady z kruszenia i segregacji odpadów budowlanych (Mg/rok) Kompost gotowy przekazywany jako materiał eksploatacyjny na pole składowe (Mg/rok) Odpady procesowe z przesiewania kompostu przekazywane do składowania na polu składowym (Mg/rok) Odpady procesowe z procesu fermentacji frakcji organicznych odpadów komunalnych (Mg/rok) Odpady balastowe z procesu termicznej waloryzacji odpadów (Mg/rok) EFEKTY EKOLOGICZNE WYNIKAJĄCE Z REALIZACJI ZUOK: Redukcja masy składowanych odpadów komunalnych i budowlanych (Mg) Redukcja masy odpadów organicznych przekazywanych do składowania bez przetwarzania (Mg) Wariant Źródło: Studium Wykonalności dla Projektu System gospodarki odpadami dla Miasta Poznania Każdy z zaproponowanych wariantów technologicznych systemu przewiduje budowę instalacji termicznego przekształcania (w zależności od wybranego wariantu): frakcji energetycznej lub paliwa alternatywnego z odpadów komunalnych lub instalacji termicznego przekształcania frakcji resztkowej odpadów komunalnych. Strona 53

54 Wobec wymagań prawnych, bardzo ważne jest, że w każdym z wariantów, bez względu na rodzaj wsadu do procesu termicznego, można osiągnąć redukcję ilości odpadów ulegających biodegradacji oraz maksymalne zagospodarowanie odpadów, szczególnie ulegających biodegradacji, w sposób inny niż składowanie, z odzyskiem zawartej w nich energii. Realizowane jest to na dwa sposoby. Po pierwsze poprzez założoną w wariantach możliwość współspalania stabilizatu po procesie metanizacji oraz możliwość współspalania ustabilizowanego osadu ściekowego z COŚ. Po drugie poprzez termiczne przekształcenie frakcji energetycznej czy frakcji resztkowych zmieszanych odpadów komunalnych. Z punktu widzenia środowiskowego, redukcja odpadów kierowanych na składowiska umożliwia zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych metanu i dwutlenku węgla (emisja gazów cieplarnianych przez przestarzałe składowiska to 150 % procentowy wzrost emisji gazów cieplarnianych). Termiczne unieszkodliwianie odpadów z odzyskiem energii elektrycznej i cieplnej traktowane jest jako proces powodujący zmniejszenie efektu cieplarnianego, ponieważ jest on procesem zastępczym w stosunku do spalania równoważnej ilości paliw kopalnych dla wytworzenia tej samej ilości energii, przy jednoczesnym uzyskaniu efektu skutecznego unieszkodliwienia odpadów. Zgodnie z wynikami badań francuskiej rządowej agencji ekologicznej ADEME, inne formy zagospodarowania odpadów, w tym przede wszystkim składowanie, powoduje znacznie większe emisje gazów cieplarnianych do atmosfery. Są to przede wszystkim CO 2, NH4, i N2O. Szczegóły w tabeli poniżej. Tabela 4.14 Emisje gazów cieplarnianych w różnych technologiach Technologie gospodarki odpadami a emisja gazów cieplarnianych Ton CO2 wyemitowanych na 1000 ton Metoda unieszkodliwiania odpadów komunalnych odpadów zebranych i unieszkodliwionych Składowanie bez odzysku gazów 150 % Składowanie z niskim poziomem odzysku gazów 100 % Składowanie z przeciętnym poziomem odzysku gazów segregacja i 50 % kompostowanie Składowanie z bardzo wysokim odzyskiem 25 % Spalanie bez waloryzacji 40 % Spalanie produkcja energii elektrycznej segregacja 20 % Spalanie, przeciętny poziom kogeneracji segregacja 0% kompostowanie Spalanie, optymalna kogeneracja segregacja 25 % Źródło: ADEME 2002 Osobną kwestią jest emisja gazów pochodzących z procesu termicznego przekształcania odpadów. Zabezpieczeniem są wysokiej klasy rozwiązania technologiczne stosowane w instalacjach termicznych, wymuszone rygorystycznymi warunkami kontroli emisji. Mają one na celu zapewnienie pełnej kontroli nad emisją oraz eliminację związków szczególnie szkodliwych tj. dioksyn, furanów, związków chloru, siarki a także metali ciężkich. W praktyce emisja do atmosfery ogranicza się do emisji CO2, CO i NOx. W wariancie 2 koszty związane z zapewnieniem standardów emisyjnych będą największe z uwagi na masę przekształcanych termicznie odpadów. Należy jednak pamiętać, że nieodzownym produktem procesu termicznego przekształcania odpadów będzie produkcja energii elektrycznej i cieplnej. Wytwarzanie energii pochodzącej ze spalania odpadów pozwala na uniknięcie emisji pochodzącej ze spalania paliw konwencjonalnych. Strona 54

55 Doświadczenia technologiczne z istniejących instalacji wskazują, że 1 Mg odpadów zmieszanych posiadająca kaloryczność rzędu kj/mg są ekwiwalentem około 200 kg ropy naftowej lub 300 kg węgla kamiennego. W poniższej tabeli przedstawiono bilans ekwiwalentów energetycznych dla rozpatrywanych wariantów. Emisja ścieków występująca w poszczególnych wariantach dotyczy ścieków bytowych (zaplecza socjalne), ścieków powstających w instalacjach oraz na składowiskach. W instalacjach termicznego unieszkodliwiania odpadów ilość powstających odcieków procesowych jest ograniczona w praktyce jedynie do odcieków związanych z uwalnianiem wilgoci w trakcie zalegania odpadów w fosie buforowej. Woda jest nieuchronnie elementem procesu technologicznego i może być stosowana ponadto w procesach chłodzenia, usuwania żużla i innych. Poniżej przedstawiono ocenę technologiczne i środowiskowe. prezentowanych wariantów w oparciu o kryteria Tabela 4.15 Zestawienie rankingowe rozpatrywanych wariantów w odniesieniu do najistotniejszych parametrów technologicznych. L.P WYSZCZEGÓLNIENIE Paliwo alternatywne do waloryzacji termicznej lub odpady do waloryzacji termicznej waga 15 punktów Energia elektryczna do zbytu w zawodowej sieci elektroenergetycznej waga 15 punktów Odpady materiałowe tzw. surowce wtórne nadające się do ponownego wykorzystania waga 10 punktów Kruszywa budowlane nadające się do wykorzystania w budownictwie waga 10 punkty Redukcja masy składowanych odpadów komunalnych i budowlanych waga 20 punktów Redukcja masy odpadów organicznych przekazywanych do składowania bez przetwarzania waga 30 punktów Ocena łączna z zakresu od punktów, jako suma powyższych ocen cząstkowych Wariant 1 Wariant 2 Wariant Źródło: opracowanie własne Dokonując zestawienia rozpatrywanych wariantów w odniesieniu do najistotniejszych parametrów technologicznych, można stwierdzić, że wariat 3 jest najbardziej korzystny, z punktu widzenia redukcji odpadów kierowanych na składowisko, w tym odpadów ulegających biodegradacji, a także uzyskiem, w wyniku unieszkodliwiania odpadów, największej ilości energii cieplnej i elektrycznej, która może zostać wykorzystana na potrzeby mieszkańców. Wariant 2 oparty o technologię MBT z metanizacją frakcji biologicznej otrzymał średnią ocenę ze względu na złożone technologie i skutki środowiskowe. Najniższą ocenę w ujęciu technologicznym otrzymał wariant 1. Podsumowanie Przeprowadzona analiza wariantów w zakresie wyboru technologii i lokalizacji dla systemu gospodarki odpadami dla miasta Poznania wykazała, że najkorzystniejszym wariantem jest wariant 3, z lokalizacją instalacji termicznego unieszkodliwiania odpadów na terenie EC Karolin. Budowa ITPOK jest jednym z warunków, który umożliwi dalszy rozwój aglomeracji poznańskiej przy osiągnięciu standardów ekologicznych i prawnych wymaganych przez Unię Europejską i prawo polskie. Strona 55

56 5. OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA 5.1. OCENA PROPONOWANEJ TECHNOLOGII POD WZGLĘDEM ZGODNOŚCI Z WYMAGANIAMI PRZEPISÓW KRAJOWYCH I UE ZGODNOŚĆ PRZEDSIĘWZIĘCIA Z WYMAGANIAMI POLSKIMI I UE Przystąpienie do Unii Europejskiej nałożyło na Polskę wiele zobowiązań wynikających z przyjętego dorobku prawnego UE. W zakresie gospodarki odpadami najważniejsze są: Dyrektywa 2008/98/WE, Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy, Dyrektywa 99/31/WE w sprawie składowania odpadów, Dyrektywa 2000/76/WE w sprawie spalania odpadów, Dyrektywa 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania (kontroli) zanieczyszczeń IPPC, Dyrektywa 94/62/WE w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (zm. 1882/2003/WE, 2004/12/WE, 2005/20/WE), Dyrektywa 2004/8/WE w sprawie wspierania kogeneracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe na rynku wewnętrznym energii oraz zmieniająca dyrektywę 92/42/EWG. W połowie czerwca 2008 r. została przyjęta przez Parlament Europejski nowa ramowa dyrektywa w sprawie odpadów, która zakłada bardziej precyzyjne zdefiniowanie pojęcia odpadu oraz działań klasyfikowanych jako odzysk. Dyrektywa stwarza podstawę do ustalenia kiedy odpad przestaje być odpadem, a staje się produktem. Spalanie odpadów traktowane jest jako jedna z form odzysku. Podstawowymi aktami prawnymi regulującymi gospodarkę odpadami w Polsce odnoszącymi się do przedsięwzięcia są: Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2008, Nr 25, poz.150), Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2001 r., Nr 100, poz z póź. zm.), Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r., Nr 39, poz. 251 z póź. zm.), Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 63, poz. 638 z póź. zm.), oraz w pewnym zakresie (wybrane akty): Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 z póź. zm. ) Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jednolity) (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz z póź. zm.). Powstałe w ramach Projektu instalacje ograniczać będą w największym możliwym w praktyce stopniu negatywne skutki dla środowiska oraz dla zdrowia ludzkiego wynikające z konieczności zagospodarowania odpadów jak i funkcjonowania samych instalacji. Zastosowane zostaną najlepsze dostępne techniki (BAT), zgodne z obowiązującym prawodawstwem. Strona 56

57 Realizacja Projektu pozwoli zminimalizować składowanie odpadów, które nie zostałyby poddane procesom odzysku lub recyklingu, co jest równoznaczne z wypełnieniem standardów zalecanych przez Radę Europy oraz wymogi dyrektyw 2008/98/WE i 99/31/WE. Realizacja przedsięwzięcia wpłynie na osiągnięcie standardów obowiązujących kraje członkowskie UE, w szczególności standardów dotyczących osiągnięcia poziomów odzysku, ograniczenia składowania odpadów (w tym ulegających biodegradacji) oraz wykorzystania odpadów jako źródła energii. Zatem przedsięwzięcie będące przedmiotem niniejszego raportu zgodne jest z ustawodawstwem polskim oraz wspólnotowym ZGODNOŚĆ PRZEDSIĘWZIĘCIA Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI DLA WOJEWÓDZTWA I MIASTA W dokumentach planistycznych w skali dla województwa, miasta oraz gminy założono rozbudowę systemu gospodarki odpadami miasta Poznania i intensyfikację działań w zakresie zagospodarowania odpadów. ITPOK jest jednym z głównych elementów i będzie odgrywał coraz bardziej istotną rolę w systemie Plan Rozwoju Miasta Poznania na lata Plan rozwoju Miasta Poznania na lata został przyjęty uchwałą nr LVI/592/IV/2004 Rady Miasta Poznania w dniu 23 listopada 2004 r. W Planie tym wskazano 8 priorytetów rozwoju. Jako 5 z priorytetów wskazano WYSOKĄ JAKOŚĆ ZAMISZKANIA. W ramach tego priorytetu realizowany będzie program ZIELONY POZNAŃ PRZYJAZNY ŚRODOWISKU, który ma służyć poprawie stanu środowiska przyrodniczego, warunków życia mieszkańców i bezpieczeństwa publicznego. W ramach powyższego programu do roku 2010 planuje się realizację szeregu projektów z dziedziny ochrony środowiska, w tym projektów z zakresu gospodarki odpadami ( Projekt 3 Racjonalizacja gospodarki odpadami oraz rekultywacji terenów z degrasowych w mieście). W 2004 roku Rada Miasta przyjęła Strategię i Plan Gospodarki Odpadami dla miasta Poznania, jako realizację obligatoryjnego wymogu ustawy prawo ochrony środowiska i ustawy o odpadach. Zaproponowane w Planie rozwiązania, obejmujące działania i priorytety, zmierzają do zorganizowania zintegrowanego, nowoczesnego systemu gospodarki odpadami w mieście. Wśród przedsięwzięć rozważanych do realizacji wymienia się: kompostownię, zakład segregacji odpadów, punkty odpadów problemowych, rozbudowę składowiska odpadów komunalnych w Suchym Lesie, budowę lub rozbudowę systemów i urządzeń służących zmniejszeniu ilości odpadów deponowanych na składowisku. Szacowany koszt inwestycji oraz pozostałych, wymienionych w Planie projektów, wynosi 550 mln zł Wieloletni Program Inwestycyjny Miasta Poznania na lata Wieloletni Program Inwestycyjny Miasta Poznania został uchwalony Uchwałą nr VIII/59/V/2007 Rady Miasta Poznania z dnia 1 marca 2007 roku. Wśród inwestycji strategicznych dotyczących ochrony środowiska z zakresu gospodarki odpadami wymienia się: rekultywację byłego składowiska odpadów przy ul. Naramowickiej w Poznaniu; organizację punktów gromadzenia odpadów problemowych na terenie Miasta; organizację systemu gospodarki odpadami; rozbudowę i modernizację miejskiego składowiska odpadów komunalnych. Strona 57

58 Łączna kwota wg. WPI przeznaczona na realizację projektów związanych z poprawą gospodarki odpadami na terenie Poznania na lata wyniesie ,1 tys. PLN Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Poznania Obowiązujące Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania zostało zmienione uchwałą nr XXV/171/IV/2003 Rady Miasta z dnia 10 lipca 2003 roku. Problematyka ochrony środowiska stanowi motyw przewodni celów, uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, formułowanych dla elementów zagospodarowania tworzących systemy przestrzenne. Kierunki rozwoju systemu gospodarki odpadami winny być kształtowane zgodnie z Planem gospodarki odpadami komunalnymi dla miasta Poznania uchwalonego uchwałą Nr XIX/170/V/07 z dnia 17 lipca 2007 r. Na podstawie Uchwały Nr XXXV/291/IV/2003 Rady Miasta Poznania z dnia 16 grudnia 2003 roku w sprawie przystąpienia do zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania opracowany został projekt zmiany Studium. Zgodnie z podziałem terenu Poznania, zawartym w projekcie zmiany studium uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania, EC Karolin mieści się w części środkowej podstrefy C4 Karolin, Janikowo, obejmującej teren ograniczony ulicą: Bałtycką, doliną rzeki Warty, granicami miasta Poznania, torami kolejowymi w kierunku Gniezna, ulicą Gnieźnieńską, doliną rzeki Głównej. Jest to podstrefa o dominującej funkcji przemysłowej. W podstrefie C4 wyróżnia się przede wszystkim następujące elementy funkcjonalno przestrzenne: przewaga terenów produkcyjnych oraz magazynowo składowych o charakterze zabudowy wielkogabarytowej lub halowej, teren Elektrociepłowni Poznań II funkcja specjalistyczna oddziaływująca na otoczenie. W części projektu Studium, określającej kierunek zagospodarowania przestrzennego, teren EC Karolin znajduje się w obszarze oznaczonym jako P2sw. Są to: tereny zabudowy średniowysokiej: zakładów przemysłowych, w tym wysokich technologii, baz, składów, hurtowni, półhurtowni i innej działalności gospodarczej oraz zakładów recyklingu i baz technicznych. Na terenie EC Karolin, w miejscu planowanej lokalizacji ITPOK, wyznaczono w projekcie Studium obszar inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym: budowa instalacji do odzysku i utylizacji odpadów komunalnych w rejonie Karolina. Wyznaczenie na terenie EC Karolin obszaru pod budowę instalacji do odzysku i utylizacji odpadów komunalnych stanowi realizację zapisów Programu Gospodarki Odpadami dla miasta Poznania. Terenom sąsiadującym z EC Karolin wyznaczono następujące funkcje: P2sw rejon, obejmujący również teren EC Karolin, ograniczony linią kolejową w kierunku Poznań Franowo (granica administracyjna Poznania), ul. Gdyńską, ul. Bałtycką oraz terenami Bridgestone Polska. W podanych powyżej granicach, na terenie Fortu IV, wyznaczono obszar UF usługi w fortach. Przemysłowa funkcja zagospodarowania terenu P2sw dotyczy również zabudowy ogrodów działkowych POD Z. Masłowskiego. P2n (tereny zabudowy niskiej: zakładów przemysłowych, w tym wysokich technologii, baz, składów, hurtowni, półhurtowni i innej działalności gospodarczej oraz zakładów recyklingu i baz technicznych) tereny na wschód od EC Karolin (obejmują m.in. Bridgestone, Wyborowa SA). Strona 58

59 UF (usługi w fortach) obszar ten obejmuje tereny Fortu IV. Obszar ten objęty jest ochroną przyrodniczą i konserwatorską. Fort IV to również projektowany obszar NATURA 2000 zgłoszony do zatwierdzenia przez Komisję Europejską. W projekcie zmiany Studium dla funkcji terenu UF zamieszczono następujące zapisy służące ochronie walorów przyrodniczych i historycznych: należy dążyć do zachowania i wzbogacania zieleni przy fortach z uwzględnieniem zasad ochrony konserwatorskiej; dopuszcza się wprowadzenie funkcji gwarantujących dotychczasowe warunki zimowania nietoperzy; dopuszcza się lokalizację tablic informacyjnych dotyczących przyrody; należy zapewnić ochronę wszystkich elementów fortów (budowle kubaturowe, nasypy ziemne, zieleń forteczna); należy wprowadzić zakaz lokalizowania nowych oraz rozbudowy istniejących obiektów budowlanych z wyjątkiem: rekonstrukcji elementów fortyfikacji; ścieżek rekreacyjnych, a także obiektów małej architektury; infrastruktury technicznej (z wyłączeniem obiektów telefonii komórkowej) oraz niezbędnej infrastruktury transportowej, tablic informacyjnych dotyczących obiektów zabytkowych Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Teren inwestycji nie jest objęty jest miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego ZGODNOŚĆ PRZEDSIĘWZIĘCIA Z PLANAMI GOSPODARKI ODPADAMI. PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO Budowa ITPOK wpłynie na realizację wymagań wynikających z zapisów Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Wielkopolskiego i Planu Gospodarki Odpadami dla miasta Poznania, które mają na celu wdrożenie prawa Unii Europejskiej w zakresie gospodarki odpadami w Polsce. Jest to przede wszystkim związane ze: zmniejszeniem ilości składowanych odpadów; zmniejszeniem ilości składowanych odpadów ulegających biodegradacji; zwiększeniem stopnia odzysku odpadów. Metoda termicznego unieszkodliwiania odpadów z odzyskiem energii pozwoli na: unieszkodliwienie około 240 tys. Mg komunalnych frakcji resztkowej odpadów zmieszanych, redukcję masy odpadów po termicznym unieszkodliwianiu odpadów do około 90%, zachowanie najwyższych standardów ochrony środowiska, spełnienie warunków dyrektywy UE 1999/31/WE dotyczącej ograniczania składowania odpadów ulegających biodegradacji, spełnienie warunków dyrektywy 94/62/WE i jej nowelizacji, dotyczącej odpadów opakowaniowych i określającej poziom 60 % odzysku, produkcję energii ze źródeł odnawialnych i w przyszłości na uzyskanie tzw. zielonych certyfikatów, produkcję energii w kogeneracji zgodnie z warunkami dyrektywy 2004/8/WE, uzyskanie kosztu unieszkodliwiania odpadów porównywalnego z innymi metodami, ponowne wykorzystania odpadów poprocesowych tj. żużli, odzyskania metali, rozwiązanie problemu zagrożenia sanitarnego środowiska przez odpady. Strona 59

60 Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010 W grudniu 2006 uchwałą Nr 233 Rada Ministrów przyjęła Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010 (M.P. z 2006 Nr 90 poz. 946), który przedstawia prognozy, cele i zadania gospodarki odpadami na lata oraz perspektywicznie okresu Wymogi polskiego i unijnego prawa narzucają konieczność zmniejszenia ilości składowanych odpadów ulegających biodegradacji. Do końca 2010 roku ilość ta nie powinna przekroczyć 3,29 mln Mg, do końca roku ,19 mln Mg, a w 2020 roku 1,53 mln Mg. Z wymagań tych można szacować, że w roku 2010 metodami innymi niż składowanie należy unieszkodliwić 2,4 mln a w 2018 co najmniej 3,6 mln Mg. Biorąc pod uwagę prognozy KPGO 2010 przewiduje rozwój selektywnego zbierania odpadów, powstawanie ponadgminnych związków celowych dla rozwoju systemów gospodarowania odpadami, zmniejszenie ilości składowisk odpadów oraz rozwój instalacji do biologicznego odzysku i termicznego przekształcania odpadów. Główne cele KPGO 2010 w gospodarce odpadami: zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów, zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska, zmniejszenie ilości wszystkich odpadów kierowanych na składowiska odpadów, zamknięcie do końca 2009 r. wszystkich krajowych składowisk niespełniających standardów Unii Europejskiej, wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów. Przyjęte cele szczegółowe dla gospodarowania odpadami komunalnymi dotyczą: 1) objęcia umowami na odbieranie odpadów komunalnych 100% mieszkańców najpóźniej do 2007 roku, 2) zapewnienia objęcia wszystkich mieszkańców systemem selektywnego zbierania odpadów, dla którego minimalne wymagania określono w Kpgo 2010, najpóźniej do końca 2007 r., 3) zmniejszenia ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów, aby nie było składowanych: w 2010 więcej niż 75% w 2013 więcej niż 50% w 2020 więcej niż 35% masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. Dla maksymalizacji odzysku oraz ograniczenia składowania odpadów ulegających biodegradacji KPGO 2010 jako konieczność przyjmuje budowę linii technologicznych do ich przetwarzania, zarówno metodami termicznymi, jak i biologicznymi i mechanicznobiologicznymi. Podstawowym założeniem funkcjonowania gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce ma być system rozwiązań regionalnych, w których są uwzględnione wszystkie niezbędne elementy tej gospodarki w danych warunkach lokalnych (np. z przekształcaniem termicznym). Istotnym jest, by planowane instalacje, w szczególności do termicznego przetwarzania odpadów spełniały kryteria BAT, a stosowane technologie były sprawdzone przez wieloletnie i liczne doświadczenia. KPGO 2010 wskazuje, iż dla aglomeracji lub regionów zamieszkałych przez więcej niż mieszkańców preferowaną metoda zagospodarowania zmieszanych odpadów komunalnych jest ich przekształcenie termiczne. Strona 60

61 Plan Gospodarki Odpadami Województwa Wielkopolskiego na lata z perspektywą na lata Plan Gospodarki Odpadami Województwa Wielkopolskiego na lata z perspektywą na lata powstał jako realizacja przepisów zawartych w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jednolity Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z późn. zm.), która wprowadziła obowiązek opracowania planów gospodarki odpadami i ich aktualizacji nie rzadziej niż co 4 lata. Niniejszy dokument stanowi aktualizację Planu Gospodarki Odpadami Województwa Wielkopolskiego przyjętego przez Sejmik Województwa Wielkopolskiego Uchwałą Nr XIII/170/03 z dnia 29 września 2003 r. Nadrzędnym celem planu do roku 2014 jest zminimalizowanie ilości wytwarzanych odpadów w sektorze komunalnym oraz wdrożenie nowoczesnych systemów ich odzysku i unieszkodliwiania. Jako cele główne PGOWW na lata z perspektywą na lata zakłada: 1. Utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju wyrażonego w PKB. 2. Zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów, zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska. 3. Gospodarowanie odpadami w województwie w oparciu o ponadgminne zakłady zagospodarowania odpadów. 4. Zwiększenie ilości zbieranych selektywnie odpadów niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych. 5. Wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów. 6. Zmniejszenie ilości odpadów unieszkodliwianych przez składowanie. 7. Zamknięcie do końca 2009 r. wszystkich składowisk odpadów niespełniających przepisów prawa. PGOWW na lata z perspektywą na lata wskazuje także na konieczność zagospodarowania zmieszanych odpadów komunalnych poprzez ich termiczne unieszkodliwianie dla obszarów zamieszkałych przez co najmniej 300 tys. mieszkańców, w tym dla aglomeracji poznańskiej Plan Gospodarki Odpadami dla miasta Poznania (2007) Plan Gospodarki Odpadami dla miasta Poznania (2007) przyjęty uchwałą Nr XIX/170/V/07 z dnia 17 lipca 2007 r. stanowi aktualizację Planu Gospodarki Odpadami dla miasta Poznania przyjętego przez Radę Miasta Poznania Uchwałą Nr XVII/499/IV/04 z dnia 22 czerwca 2004 r. Plan ten jest zgodny z założeniami i wyznaczonymi przez PGOWW na lata z perspektywą na lata celami do osiągnięcia w gospodarce odpadami. Ponadto w Planie Gospodarki Odpadami dla miasta Poznania (2007) przyjęto wskazane przez Strategię Gospodarki Odpadami dla miasta Poznania cele uznane za priorytetowe tj: 1. Określenie roli miasta w gospodarce odpadami. 2. Stworzenie systemu gospodarki odpadami jako zintegrowanego podejścia do gospodarki odpadami. 3. Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczności lokalnej. 4. Zmniejszanie ilości wytwarzanych odpadów. 5. Modyfikacja istniejącego prawa w celu stworzenia odpowiednich mechanizmów gospodarki odpadami. W celu osiągnięcia założeń, zaproponowano, że system gospodarki odpadami dla miasta Poznania uwzględni między innymi: Strona 61

62 1. selektywną zbiórkę odpadów komunalnych oraz standaryzację na terenie miasta usług związanych z selektywnym gromadzeniem odpadów, 2. program pilotażowej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji (zielonych i kuchennych) na terenie miasta Poznania, 3. sortownię odpadów komunalnych zmieszanych i zebranych selektywnie, 4. stanowisko demontażu i sortowania odpadów komunalnych wielkogabarytowych, 5. linię do sortowania i kruszenia odpadów komunalnych budowlanych. 6. instalację lub wytwórnię do produkcji paliwa alternatywnego. 7. instalację do rozkładu tlenowego i beztlenowego odpadów ulegających biodegradacji. 8. instalację do termicznego unieszkodliwiania odpadów. 9. rozbudowę i modernizację składowiska odpadów w Suchym Lesie. 10. program edukacyjny obejmujący mieszkańców wytwarzających odpady komunalne. PGO dla miasta Poznania zakłada, że system gospodarki odpadami dla miasta obejmuje w swoim zakresie wybudowanie instalacji do termicznego unieszkodliwiania odpadów obiektu, w którym będą zastosowane najlepsze rozwiązania techniczno technologiczne niedopuszczające do negatywnego oddziaływania na środowisko, który będzie spełniał wszystkie standardy i wymogi wynikające z przepisów prawa krajowego i dyrektyw Unii Europejskiej Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata Dokument przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 29 listopada 2006 roku i decyzją z dnia 7 grudnia 2007 r. zatwierdzony przez Komisję Europejską. Celem programu jest poprawa atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej. Działania w ramach PO Infrastruktura i Środowisko są uzupełniające w stosunku do działań realizowanych w ramach 16 regionalnych programów operacyjnych oraz innych opracowanych na lata programów operacyjnych. W ramach PO Infrastruktura i Środowisko realizowanych będzie 17 osi priorytetowych. Cele Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko oś priorytetowa II Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi skierowane są na zwiększenie korzyści gospodarczych poprzez zmniejszenie udziału składowanych odpadów komunalnych, a co za tym idzie zwiększenie udziału odpadów komunalnych poddawanych odzyskowi i unieszkodliwianiu innymi metodami niż składowanie oraz likwidacja zagrożeń wynikających ze składowania odpadów zgodnie z krajowym i wojewódzkimi planami gospodarki odpadami. W ramach wdrażania nowoczesnych technologii założone jest wprowadzanie termicznego przekształcania odpadów. W ramach tej osi wspierane będą głównie przedsięwzięcia zmierzające do utworzenia kompleksowych, skutecznych i efektywnych systemów lub instalacji gospodarki odpadami komunalnymi przeznaczonych do obsługi co najmniej 150 tysięcy mieszkańców oraz przedsięwzięcia znajdujące się na liście indykatywnej. W dniu 13 sierpnia 2008 r. ukazała się w Monitorze Polskim zaktualizowana Lista projektów indywidualnych dla Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (aktualizacja 31 lipca 2008 r.) Niniejszy projekt wg. zweryfikowanej listy znajduje się na pozycji POIiŚ Orientacyjny, całkowity koszt projektu wyniesie 640,00 mln PLN. Strona 62

63 5.2. MIEJSCE I ROLA ITPOK GOSPODARKI ODPADAMI W PRZYSZŁYM SYSTEMIE Przedsięwzięcie pt. Budowa instalacji termicznego przekształcania frakcji resztkowej z odpadów komunalnych wraz z możliwością przekształcania stabilizatu po fermentacji jest częścią projektu System gospodarki odpadami dla miasta Poznania. Cały projekt umożliwi spełnienie obowiązujących wymagań prawnych, osiągnięcie wysokich standardów ekologicznych oraz rozwój gospodarczy miasta, który byłby ograniczony bez stworzenia nowoczesnego systemu gospodarki odpadami. ITPOK będzie największym i najważniejszym elementem tego systemu. Obecna sytuacja w zakresie gospodarki odpadami wymaga podjęcia przez miasto natychmiastowych działań inwestycyjnoorganizacyjnych, biorąc pod uwagę, że: Funkcjonujący system gospodarki odpadami oparty jest na unieszkodliwianiu odpadów poprzez ich składowanie 87% zbieranych na terenie miasta Poznania odpadów jest unieszkodliwianych tą metodą. Największym składowiskiem przyjmującym odpady jest składowisko w Suchym Lesie, na którym deponowane jest ponad 40% zebranych odpadów. W dalszej kolejności odpady z terenu miasta deponowane były na składowisku w Mnichach (około 25%), a także Koninie i w Białęgach. W sytuacji, gdy praktycznie cały strumień odpadów kierowany jest do składowania, pojemność składowiska w Suchym Lesie zostanie wyczerpana około roku 2015 (przy założeniu, że w perspektywie kilku najbliższych lat ilość dostępnych składowisk poza terenem przedsięwzięcia będzie stale się zmniejszać i odpady będą musiały trafiać praktycznie w całości na składowisko w Suchym Lesie. System gospodarki odpadami obecnie funkcjonujący na terenie miasta Poznania jest niezgodny z wymogami prawa polskiego i unijnego, a w szczególności z art. 7 ust.3 Ustawy o odpadach. Artykuł ten mówi, odpady, których nie udało się poddać odzyskowi, powinny być tak unieszkodliwiane, aby składowane były wyłącznie te odpady, których unieszkodliwienie w inny sposób było niemożliwe z przyczyn technologicznych lub nieuzasadnione z przyczyn ekologicznych lub ekonomicznych. W obecnym systemie gospodarki odpadami miasta Poznań nie ma możliwości spełnienia kryteriów prawnych redukcji składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. Miasto musi liczyć się z płaceniem kar za nie wywiązanie się z powyższego obowiązku, począwszy od roku Centralna Oczyszczalnia Ścieków w Poznaniu będzie produkować ok Mg/rok wysuszonych osadów ściekowych po stabilizacji beztlenowej Jednym z założeń wstępnych do realizacji inwestycji Zagospodarowanie biogazu i termiczne suszenie osadów na terenie Centralnej Oczyszczalni Ścieków było, że wysuszone ustabilizowane osady ściekowe zostaną ponownie wykorzystane jako wartościowe paliwo i współspalane w instalacjach termicznego przekształcania odpadów. Prognoza ilości wytwarzanych odpadów komunalnych przewiduje, że na obszarze objętym przedsięwzięciem ilość odpadów będzie wzrastać od ponad 260 tys. Mg w 2008 roku do ponad 308 tys. Mg w roku Biorąc pod uwagę prognozowane ilości odpadów, ich skład morfologiczny oraz wymogi prawne oraz tendencje przewidujące zakaz składowania odpadów nieprzetworzonych lub o określonej wartości opałowej, w analizowanym przypadku najbardziej racjonalny wybór Opcji zakładającej rozwój selektywnego zbierania odpadów, który powinien osiągnąć około 20 % całkowitego strumienia wytworzonych odpadów komunalnych oraz z wiodącą technologią termicznego unieszkodliwiania pozostałych odpadów zmieszanych. Strona 63

64 Technologia ta zapewnia prawie całkowite zagospodarowanie odpadów oraz zminimalizowanie ilości odpadów przeznaczonych do składowania wraz z produkcją znaczących ilości energii cieplnej i elektrycznej na potrzeby mieszkańców. Jest to wariant najbardziej prorozwojowy i proekologiczny. Poniżej przedstawiono rozwiązanie systemu gospodarki odpadami dla miasta Poznania, które w wielokryterialnej analizie opcji zostało wskazane jako najkorzystniejsze. Strona 64

65 Rysunek 5.2 Rola i miejsce ITPOK w proponowanym systemie gospodarki odpadami dla miasta Poznania Strona 65

66 5.3. LOKALIZACJA PRZEDSIĘWZIĘCIA STAN FORMALNO PRAWNY LOKALIZACJI Teren pod inwestycję przestrzennego. nie jest objęty miejscowym planem zagospodarowania Grunty przewidziane pod budowę ITPOK położone są w dzielnicy Nowe Miasto, w obrębie ewidencyjnym Główna G131 arkusz 01. Ich powierzchnia wynosi 3,07 ha. Tabela 5.16 Spis działek pod budowę ITPOK Obręb Główna 01 2/11, 5/27 (część działki), 5/29, 5/ OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA LOKALIZACJI Teren planowanej inwestycji położony jest we wschodniej części Poznania, na lewym brzegu Warty, przy granicy administracyjnej miasta z terenami gminy Czerwonak (miejscowość Koziegłowy). W rejonie dominuje zabudowa przemysłowo magazynowa. Teren pod inwestycję mieści się w południowo zachodniej części terenów Elektrociepłowni Karolin. Bezpośrednie otoczenie planowanej inwestycji stanowią tereny eksploatowane przez EC Karolin oraz EKOZEC. Spółka EKO ZEC zajmuje południowozachodnią część terenu EC Karolin. Jej podstawową działalnością jest zagospodarowanie odpadów przemysłowych powstających w trakcie energetycznego spalania węgla kamiennego, odpadów stałych z wapniowej półsuchej metody odsiarczania spalin, handel żużlem oraz usługi związane z tą działalnością, a także usługi transportowe i ogólnobudowlane (recykling materiałów budowlanych). Ogólnie tereny EC Karolin ograniczone są zachodu ulicą Gdyńską i równoległą do niej linią kolejową, od północy linią kolejową do stacji Poznań Franowo, od wschodu terenami przemysłowymi (Bridgstone Poznań), od południa terenami nieuporządkowanej zielni, wśród których mieszczą się pozostałości Fortu IV. Generalnie rejon w pobliżu inwestycji charakteryzuje się niską wartością pod względem przyrodniczym, krajobrazowym i rekreacyjnym. Otaczające tereny są znacznie przeobrażone antropogenicznie, profile glebowe są zaburzone, a teren porasta roślinność ruderalna i synantropijna, co jest dodatkowo warunkowane przeznaczeniem terenu na funkcje przemysłowe. Jedynie pozostałości Fortu IV ujęte zostały w sieci obszarów chronionych Natura 2000, stanowiąc ostoję dla nietoperzy. Fort IV oddalony jest o około 0,25 km od granic terenu inwestycji. W pewnym oddaleniu (0,2 km) znajdują się ogródki działkowe, a dalej tereny zalesione. Lokalizacja inwestycji przedstawiona jest w załączniku 2. Strona 66

67 Korzystne położenie ITPOK na terenie miasta umożliwia zorganizowanie systemu gospodarki odpadami pod kątem logistycznym bez konieczności budowy stacji przeładunkowych i wpływa na obniżenie kosztów działalności systemu oraz jest korzystne z ekologicznego punktu widzenia, zapewniając najkrótszą drogę od wytwórcy odpadu do instalacji przetwarzającej UZBROJENIE TERENU I MEDIA Teren przeznaczony pod budowę Instalacji Termicznego Przekształcania Odpadów jest nie uzbrojony i nie zaopatrywany w media. Wymagane jest uzbrojenie terenu i doprowadzenie mediów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania ITPOK ENERGIA ELEKTRYCZNA I CIEPLNA W celu umożliwienia zasilania zakładu w energię elektryczna jak również jej odbioru należy wybudować stację transformatorową 15/0,4 kv. Wymagane jest doprowadzenie rurociągu ciepłowniczego w celu umożliwienia przesyłu ciepła w postaci podgrzanej wody do miejskiej sieci ciepłowniczej lub połączenie ITPOK z instalacjami EC Karolin w celu przesyłu pary technologicznej. Para technologiczna pochodząca z upustu turbiny o temperaturze około C i ciśnieniu około 1,2 MPa będzie mogła być przekazywana rurociągiem do instalacji EC Karolin WODA PITNA I TECHNOLOGICZNA W celu zasilania ITPOK w wodę do celów socjalnobytowych jak również technologicznych wykonać trzeba będzie podłączenie do wodociągu lub może zajść konieczność pobierania wód głębinowych. Instalację można również podłączyć do istniejącej infrastruktury EC Karolin. Elektrociepłownia w nadmiarze produkuje zdemineralizowaną wodę technologiczną, która po zawarciu porozumienia pomiędzy operatorem ITPOK a EC Karolin mogłaby być dostarczana do ITPOK ŚCIEKI ITPOK nie będzie generował ścieków technologicznych dlatego nie ma konieczności budowy podczyszczalni ścieków. Ścieki socjalnobytowe będą zrzucane do miejskiej sieci kanalizacyjnej. Do terenu zajmowanego przez ITPOK należy doprowadzić kanalizację deszczową, socjalnobytową oraz należy wybudować odwodnienie liniowe dróg wewnętrznych i placów NAJBLIŻSZA ZABUDOWA MIESZKALNA W pobliżu lokalizacji instalacji ITPOK brak jest zwartej zabudowy mieszkalnej. Najbliższa zwarta zabudowa rodzinna zlokalizowana jest w Koziegłowach. Osiedle Karolin zlokalizowane jest ok. 0,9 km od planowanej lokalizacji instalacji. Obecnie zasoby Spółdzielni na terenie osiedla Karolin obejmują 9 budynków, w których znajduje się 580 mieszkań, zamieszkałych przez ok mieszkańców. Osiedle Karolin powstawało w latach Dalej na północ w Koziegłowach (ok. 1,5 km od terenu instalacji) zlokalizowane jest Osiedle Leśne zamieszkałe przez ok mieszkańców. Budowę tego osiedla rozpoczęto w 1988 r. W najbliższych latach planuje się wybudowanie dalszych 400 mieszkań. Pomiędzy oboma osiedlami mieści się osiedle domów jednorodzinnych. Strona 67

68 W Koziegłowach przy ul. Piaskowej mieści się Zakład Karny typu półotwartego z oddziałem otwartym. Zlokalizowany jest za nasypem kolejowym w odległości ok. 0,8 km od planowanej lokalizacji instalacji. Zwarta zabudowa miejska na terenie Poznania (tereny mieszkaniowe o charakterze zabudowy śródmiejskiej w rejonie ul. Głównej) znajduje się w odległości ok. 1,5 km na południowy zachód od lokalizacji planowanej inwestycji. Bardziej rozproszona zabudowa o podobnym charakterze zlokalizowana jest wzdłuż ul. Bałtyckiej (głównie po południowej stronie w rejonie skrzyżowania z ul. Gdyńską) oraz Gnieźnieńskiej w odległości w przybliżeniu 1 km od terenu planowanej instalacji. W odległości około 1,5 km na wschód od lokalizacji, oddzielone od niej terenami EC Karolin oraz zakładami Bridgestone, mieści się osiedle domów jednorodzinnych w rejonie ul. Kołodziej i Kosiarzy. Najbliżej położone osiedla mieszkaniowe (os. Wilczy Młyn, budowane os. Wilczak) mieszczą się już ponad 2 km od terenu inwestycji w kierunku zachodnim. W bliższym sąsiedztwie planowanej instalacji mieści się pojedyncza zabudowa jednorodzinna: na granicy Poznania i Koziegłów przy ul. Gdyńskiej w Poznaniu i ul. Poznańskiej w Koziegłowach (ok. 0,9 km) oraz nieuporządkowana zabudowa jednorodzinna na terenie ogrodów działkowych POD Z. Masłowskiego w rejonie ul. Bałtyckiej i Syreniej. Zapisy projektu zmian Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania nie przewidują funkcji mieszkaniowej na tym obszarze. Teren ogrodów działkowych zlokalizowany jest ok. 0,2 km na południe od terenu planowanej instalacji, oddzielony od niej terenami Fortu IV CHARAKTERYSTYKA CAŁEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA I GŁÓWNE CECHY CHARAKTERYSTYCZNE PROCESÓW PRODUKCYJNYCH OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PRZEDSIĘWZIĘCIA Planowane działania inwestycyjne zrealizowane zostaną na niezagospodarowanym, pełniącym funkcję zaplecza budowy EC Karolin. terenie obecnie Dla opisywanego przedsięwzięcia zakłada się następujące zakresy budowy instalacji: adaptacja terenu do nowych potrzeb, wybudowanie instalacji termicznego przekształcania odpadów zawierającej dwie niezależne linie technologiczne, każda o wydajności 15,4 Mg/h z możliwością współspalania osadów ściekowych. Zakłada się pracę ciągłą przez 24 h na dobę, 7 dni w tygodniu z gwarantowaną ilością godzin dyspozycyjności 7800 h/rok dla każdej z linii. Dla umożliwienia ciągłej eksploatacji ITPOK w ciągu roku należy zapewnić możliwość eksploatowania każdej z linii osobno (przy wyłączonej drugiej linii), wykonanie instalacji waloryzacji żużli w celu dalszego ich zagospodarowania dla celów przemysłowych. Szacunkowa produkcja roczna żużli poprocesowych z dwóch linii termicznego przekształcania około Mg/rok, wykonanie instalacji zestalania i chemicznej stabilizacji popiołów i stałych pozostałości z procesu oczyszczania spalin, wykonanie podłączenia instalacji do miejskiej sieci ciepłowniczej lub istniejących instalacji EC Karolin w celu przesyłu pary technologicznej oraz sieci elektroenergetycznej. Oczekiwane szacunkowe wartości produkcji energii z termicznego przekształcania odpadów w dwóch liniach to około MWh/rok energii elektrycznej, a w kogeneracji około MWh/rok energii elektrycznej i MWh/rok energii cieplnej. Strona 68

69 Graficzne zobrazowanie istniejącego i perspektywicznego zagospodarowania terenu inwestycji przedstawiono w załączniku GŁÓWNE CECHY PRODUKCYJNYCH CHARAKTERYSTYCZNE PROCESÓW Unieszkodliwianie termiczne Planowana instalacja termicznego przekształcania odpadów oparta zostanie na nowoczesnej, technicznie dojrzałej technologii spalania odpadów w piecu z paleniskiem rusztowym. Do termicznego unieszkodliwienia kierowane będą tzw. resztkowe odpady komunalne, z których na wcześniejszym, nadrzędnym w systemie, etapie ich zagospodarowania, zostały wysegregowane użyteczne surowce wtórne. Odpady resztkowe nie będą zatem ponownie segregowane lub specjalnie przygotowywane, lecz bezpośrednio kierowane do leja zasypowego pieca, stanowiąc w ten sposób źródło odzysku energii zawartej w odpadach. Proces termicznego przekształcania odpadów przebiegać będzie autotermicznie, to znaczy, że nie będzie wymagać wspomagania przy użyciu konwencjonalnego paliwa, a sam będzie źródłem energii, zamienianej dalej na energię elektryczną i ciepło. Integralną częścią instalacji będzie efektywny kilkustopniowy system oczyszczania spalin, gwarantujący emisję zanieczyszczeń znacznie poniżej wymaganych prawnie standardów emisyjnych. Dodatkowo już sam proces termicznego przekształcania odpadów będzie tak prowadzony, aby w jego trakcie powstawało jak najmniej zanieczyszczeń. Odpady wtórne z procesu termicznego unieszkodliwiania, takie jak popioły oraz odpady pozostające po procesie oczyszczania spalin, podlegać będą oddzielnemu procesowi ich zestalania do bezpiecznej i obojętnej dla środowiska postaci. Żużle, po dalszej obróbce w instalacji do ich waloryzacji, będą spełniać normy pozwalające na przemysłowe ich zagospodarowanie. Zakłada się, że do termicznego unieszkodliwienia kierowane będą następujące rodzaje odpadów: odpady komunalne z gospodarstw domowych i infrastruktury, odpady z produkcji rzemieślniczej, handlu i usług, które pod względem składu zbliżone są do odpadów komunalnych z gospodarstw domowych (odpady przemysłowe i handlowe inne niż niebezpieczne), odpady z demontażu odpadów wielkogabarytowych i elektronicznych, palne odpady balastowe pochodzące z sortowni odpadów, osady ściekowe. Wymienione niżej odpady nie mogą być przyjmowane. Zagwarantuje to odpowiednią pracę instalacji w stosunku do zdefiniowanych odpadów: zwierciny, gruz, nadkłady i odpady kruszywa pochodzące z robót publicznych (drogowych) i budownictwa indywidualnego, nie poddane dezaktywacji odpady szpitalne, odpady z ubojni zwierząt jaki również specjalne odpady, które ze względu na ich łatwopalność, toksyczność, korozyjność lub ich charakter wybuchowy nie mogą być unieszkodliwiane w ten sam sposób co odpady komunalne bez stwarzania niebezpieczeństwa dla ludzi i dla środowiska, wszystkie przedmioty, które ze względu na wymiary, wagę lub naturę nie są zgodne z parametrami instalacji. Strona 69

70 Kontrola i ograniczenie co do przyjmowania wyżej wymienionych odpadów zapewnione będzie poprzez ewidencję przyjmowanych odpadów prowadzoną przy wjeździe na teren ITPOK. Zapobieganie wprowadzaniu do instalacji przedmiotów, które ze względu na ich wymiary, ich wagę lub ich naturę nie są zgodne z parametrami instalacji zaczyna odbywać się już na etapie przeładunku odpadów komunalnych z pojemników do pojazdów przewożących odpady. Na terenie ITPOK podgląd na odpady znajdujące się i mieszane w fosie za pomocą chwytaka stanowi kolejny etap kontroli jakości odpadów wprowadzanych do instalacji Waloryzacja żużli z odzyskiem metali Proces waloryzacji i obróbki żużli polegać będzie na obróbce mechanicznej celem uzyskania odpowiedniej frakcji handlowej oraz okresowym magazynowaniu żużla w kwaterach w hali (przez co najmniej 4 6 tygodni), zapewniającym jego dojrzewanie. Po sezonowaniu żużel będzie tymczasowo magazynowany na placu składowym żużla. Gotowy produkt będzie przeznaczony na zbyt dla celów przemysłowych produkcji materiału na podbudowę dla drogownictwa. Ponadto następować będzie odzysk metali żelaznych i nieżelaznych. Efektywność procesu prowadzonego na tym etapie przekształcania odpadów jest znacznie większa niż podczas odzysku metali prowadzonego na etapie wstępnego sortowania odpadów przed poddaniem ich procesowi spalania. Zarówno niewielkie metalowe elementy, jak również metale będące składową przedmiotów wielomateriałowych (np. kabli) mogą być dodatkowo odzyskane. Nakłady energii na odzysk metali z żużli są również znacznie mniejsze niż w przypadku poddawania procesowi całej masy odpadów, która kierowana będzie do termicznego unieszkodliwienia Budowa systemu energetycznego Budowa systemu polegać będzie na instalacji maszyn i urządzeń energetycznych, które pozwolą na maksymalne wykorzystanie energii wytwarzanej przez linie termicznego unieszkodliwiania odpadów komunalnych w piecukotle. Turbina upustowokondensacyjna pozwoli na jednoczesną produkcję energii elektrycznej i cieplnej w trybie kogeneracji. Za pomocą wymiennika ciepła będzie podgrzewana woda sieciowa dla miejskiego sytemu ogrzewania lub rurociąg parowy będzie dostarczał parę technologiczną do EC Karolin PRZYJMOWANE ODPADY Do odzysku lub unieszkodliwienia w ITPOK będą przyjmowane następujące odpady: Tabela 5.17 Rodzaje odpadów przyjmowanych do instalacji termicznego unieszkodliwienia L.p. Rodzaj odpadu Kod odpadu 1. Papier i tektura Inne odpady z mechanicznej obróbki odpadów inne niż wymienione w Papier i tektura Odzież Tekstylia Leki inne niż wymienione w Drewno inne niż wymienione w Tworzywa sztuczne Strona 70

71 L.p. Rodzaj odpadu Kod odpadu 9. Inne niewymienione frakcje zbierane w sposób selektywny Inne odpady nie ulegające biodegradacji Niesegregowane odpady komunalne Odpady komunalne nie wymienione w inny podgrupach Ustabilizowane komunalne osady ściekowe WARUNKI WYKORZYSTYWANIA TERENU I ZADANIA PRZEWIDZIANE W FAZIE REALIZACJI Ze względu na realizację przedsięwzięcia według tzw. żółtego FIDIC a, zgodnie z którym to wykonawca ma za zadanie określenie zakresu prac i koncepcji ich realizacji w celu osiągnięcia zleconego przez inwestora zadania, zaproponowane poniżej warunki wykorzystania terenu stanowią wstępną koncepcję, z której wykonawca może, ale nie musi skorzystać. W trakcie realizacji planowanej budowy EC Karolin będzie funkcjonować tak jak obecnie. Konieczne będzie wydzielenie placu budowy tak, aby nie zakłócać pracy elektrociepłowni i zapewnić bezpieczeństwo. Każdorazowo część terenu wydzielona na plac budowy będzie w pełni chroniona. Wokół placu wykonane zostanie stosowne ogrodzenie o wysokości 2,4 m, ustawione zostaną znaki ostrzegawcze. Warunki pracy na terenie budowy, miejsce na zaplecze techniczne oraz socjalnobiurowe, miejsca okresowego składowania materiałów budowlanych oraz odpadów z rozbiórki i adaptacji budynków, itp. zostaną określone w Planie BIOZ (Warunki bezpieczeństwa i higieny pracy dla placu budowy). Dokument ten, sporządzany na podstawie Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz. U. Nr 120, poz. 1126), musi zostać zatwierdzony przez Inżyniera Budowy. Parking dla pojazdów budowy musi się znajdować na podłożu utwardzonym, a pojazdy muszą być sprawne technicznie. W trakcie prowadzenia inwestycji istnieje możliwość zanieczyszczenia gruntów, a tym samym pośrednio wód podziemnych substancjami ropopochodnymi pochodzącymi z przebywających tam pojazdów mechanicznych (samochody, koparki, itp.), magazynowania olejów, smarów i innych materiałów niezbędnych do bieżącej eksploatacji i konserwacji sprzętu. W celu zapewnienia maksymalnej ochrony dla środowiska teren potencjalnie narażony na zanieczyszczenie powinien być zabezpieczony, a możliwość skażenia minimalizowana. Budowa realizowana będzie zgodnie z harmonogramem robót. Przekazywanie placu budowy będzie dokonywane uzgodnionymi etapami. Protokoły przekazania określonych segmentów budowy powinny zawierać załączniki graficzne przedstawiające teren przekazywany Wykonawcy i warunki jego wykorzystania. Wykonawca będzie mógł skorzystać z obecnie istniejących dróg wewnętrznych EC Karolin (po uzyskaniu zgody Inżyniera i Kierownika EC Karolin) lub wykona drogi dojazdowe do wszystkich stanowisk budowlanych. Minimalna szerokość dróg wynosić powinna 3,5 m a nawierzchnia przystosowana do ruchu pojazdów o całkowitym ciężarze 30 Mg. Place manewrowe muszą zostać wykonane we wszystkich kluczowych obszarach. Zostanie wykonane ogrodzenie dróg dojazdowych, placów manewrowych oraz parkingów. Usytuowanie dróg i odległości od obiektów budowlanych powinny zapewnić bezpieczne i łatwe manewrowanie różnych typów pojazdów niezbędnych do realizacji inwestycji. Strona 71

72 W koniecznych przypadkach będą wykonane tymczasowe wjazdy na teren budowy w celu ułatwienia dostępu dla personelu i sprzętu. Jeśli zaistnieje potrzeba, zostaną wykonane rampy rozładowcze w pobliżu otworów przygotowanych do transportu urządzeń. Place manewrowe powinny umożliwić pojazdom wykonywanie manewrów w celu dojazdu do miejsc rozładowania. Ponadto wykonany zostanie parking w zakresie niezbędnym do prawidłowego przeprowadzenia robót. Skrócony wstępny harmonogram inwestycji w rozbiciu na etapy przedstawiony jest na diagramie poniżej. Strona 72

73 Tabela 5.18 Skrócony wstępny harmonogram inwestycji w rozbiciu na etapy ZADANIE Budowa ITPOK POZNAŃ Opracowanie dokumenacji Decyzja o pozwoleniu na budowę Roboty ogólnobudowlane Wyposażenie obiektów Uruchomienie, pomiary urządzeń i obiektów Rozruch całości zsynchronizowanie pracy urządzeń i obiektów Odbiory końcowe, szkolenie, instrukcja eksploatacji i przekazanie użytkownikowi Źródło: Ostateczne Studium Wykonalności dla projektu System gospodarki odpadami miasta Poznania Strona 73

74 Zakres budowy obiektów i urządzeń Zakłada się następujące zakresy budowy instalacji: Węzeł przyjęcia i tymczasowego magazynowania odpadów budowa portierni oraz dwóch stanowisk ważenia pojazdów z automatycznymi wagami pomostowymi, budowa hali wyładunkowej wraz z niezbędnymi urządzeniami do prawidłowego funkcjonowania (stanowiska wyładowcze, automatyczne bramy wyładowcze, sygnalizacja), budowa fosy, kabiny sterowniczej, urządzeń do transportu i załadunku odpadów do pieca (suwnice z chwytakami). Węzeł przyjęcia i tymczasowego magazynowania osadów ściekowych budowa silosu magazynującego na osady wraz systemem podajników i śrub pozwalających na podawanie i dozowanie osadów ściekowych do pieca Węzeł spalania budowa linii termicznego przekształcania odpadów z możliwością współspalania wysuszonych osadów ściekowych o nominalnej wydajności Mg/h przy wartości opałowej odpadów komunalnych MJ/kg i osadów ściekowych MJ/kg (piec rusztowy, kocioł parowy odzysknicowy) wraz z niezbędnymi urządzeniami do prawidłowego funkcjonowania. Węzeł odzysku energii budowa systemu odzysku energii (piec zintegrowany z kotłem parowymodzysknicowym) i wytwarzania energii (turbina upustowokondensacyjna, wymiennik ciepła, generator) z procesu termicznego przekształcania odpadów komunalnych wraz z niezbędnymi urządzeniami do prawidłowego funkcjonowania. Węzeł oczyszczania spalin budowa instalacji oczyszczania spalin wraz z oprzyrządowaniem pozwalającym na pomiary emisji. Węzeł zagospodarowania pozostałości procesowych budowa instalacji do waloryzacji żużli (produkcja kruszyw) wraz z odzyskiem metali żelaznych i nieżelaznych, z placem składowym, budowa instalacji zestalania i chemicznej stabilizacji popiołów i stałych pozostałości z procesu oczyszczania spalin. Pozostała niezbędna infrastruktura: budowa systemu sterowania, kontroli i monitoringu przekształcania odpadów oraz instalacji towarzyszących, budowa linii zasilania energetycznego, budowa centralnej dyspozytorni, budowa budynku administracyjnosocjalnego, budowa laboratorium, budowa zbiornika na odcieki, budowa dróg wewnętrznych, budowa chodników, zagospodarowanie terenów (trawniki itp), budowa drogi dojazdowej do instalacji, inne. instalacji termicznego Strona 74

75 Warunki wykorzystywania terenu w fazie eksploatacji Teren w fazie eksploatacji będzie wykorzystywany zgodnie z jego przeznaczeniem i przewidywanym planem funkcjonowania. Prace związane z procesem termicznego przekształcania odpadów komunalnych na terenie ITPOK będą realizowane w zamkniętych halach i pomieszczeniach. Dowóz i wywóz odpadów komunalnych, osadów ściekowych, odpadów poprocesowych, materiałów eksploatacyjnych i części będzie realizowany przy użyciu sieci utwardzonych dróg wewnętrznych oraz dróg dojazdowych prowadzących z ulicy Gdyńskiej i Bałtyckiej. Wydzielona część terenu przeznaczona na zieleńce będzie wykorzystywana zgodnie z przeznaczeniem UWAGI NA TEMAT PRZEDSIĘWZIĘCIA FAZY REALIZACJI I LIKWIDACJI Parametry fazy realizacji przedsięwzięcia (czas trwania, największe natężenie prac budowlano rozbiórkowych oraz modernizacyjnych itp.) będą określone harmonogramem prac ustalonym przez Inżyniera Kontraktu na etapie pozwolenia budowlanego. Podstawowe elementy fazy realizacji opisano w rozdziale Dla analizowanej inwestycji przyjmuje się czas realizacji fazy wykonawczej (budowy, instalacji urządzeń) na okres około 21 miesięcy, czas rozruchu na okres około 6 miesięcy, a odbiory końcowe całości instalacji, szkolenia itp. na okres 3 miesięcy. Likwidacja planowanej inwestycji na chwilę obecną nie jest zakładana w perspektywie najbliższych kilkudziesięciu lat. Można jednak założyć, że w przypadku zaistnienia takiej okoliczności w perspektywie lat istniejące obiekty zostaną zlikwidowane bądź zmodernizowane zgodnie z obowiązującymi w tym czasie wymogami ochrony środowiska PRZEWIDYWANE WIELKOŚCI EMISJI ETAP REALIZACJI Z fazą budowy związana będzie emisja hałasu do środowiska i emisja zanieczyszczeń do powietrza od pracujących maszyn Hałas Emitowany hałas będzie miał charakter nieciągły, jego energia będzie podlegać zmianom w poszczególnych etapach budowy, a nawet w obrębie jednej zmiany roboczej, w zależności od przebiegu prac i udziału poszczególnych maszyn i urządzeń budowlanych. Prace prowadzone będą w porze dziennej, co pozwoli na częściowe ograniczenia uciążliwości akustycznej placu budowy Powietrze Prace przewidziane do wykonania podczas etapu budowy instalacji opisano dokładnie w rozdziale 5.5. Podczas prowadzenia tych prac pojawiać się będzie zanieczyszczenie powietrza pyłem powstającym przy pracach budowlanych i przewozach samochodowych (pylenie z powierzchni dróg dojazdowych). Strona 75

76 Ponadto z terenu budowy i dróg dojazdowych emitowane będą zanieczyszczenia będące produktami spalania paliw przez maszyny budowlane i pojazdy samochodowe (m. in. tlenki azotu, dwutlenek siarki, tlenek węgla, węglowodory alifatyczne). Zanieczyszczenia będą emitowane na małej wysokości, więc w wyniku z ich ograniczonego rozprzestrzeniania emisja związana z transportem i pracami pomocniczymi będzie miała charakter lokalny, związany z miejscem powstawania (teren budowy oraz drogi dojazdowe). Ponadto prace prowadzone podczas budowy instalacji będą miały charakter stosunkowo krótkotrwały. Największe natężenie prac będzie miało miejsce podczas budowy obiektów. W kolejnych etapach będą miały miejsce: rozruch instalacji i pomiary oraz odbiory techniczne. W związku z tym oddziaływanie instalacji na powietrze atmosferyczne w fazie realizacji nie będzie stanowiło istotnej uciążliwości dla powietrza, a także nie spowoduje znaczących zmian istniejącego tła zanieczyszczeń. Ze względu na lokalny charakter oddziaływań rozbudowa instalacji nie będzie również stanowić zagrożenia dla życia i zdrowia okolicznych mieszkańców Odpady Źródłem odpadów będzie przede wszystkim przygotowanie wykopów pod nowe inwestycje jak również niwelacja terenu. Będą to gleba i ziemia w tym kamienie ( ). Szacuje się, że ilość tych odpadów będzie wynosić co najmniej m3 (urobek z wykopów) ETAP EKSPLOATACJI Na etapie eksploatacji instalacji wystąpią różne rodzaje emisji, omówione w poniższych rozdziałach Emisje zanieczyszczeń do powietrza Na terenie ITPOK występować będą następujące źródła emisji zanieczyszczeń: 1. niezorganizowana emisja pyłu i odorów, zachodząca podczas rozładunku odpadów budynek fos. 2. emisja pyłu silos i instalacja waloryzacji żużli, 3. emisja zanieczyszczeń z procesu termicznego przekształcania odpadów, 4. produkty spalania paliw w silnikach samochodowych dowożących odpady Ścieki i odcieki Dla instalacji wyszczególniono następujące typy powstających ścieków: przemysłowe bytowo sanitarne deszczowe W tabeli wyszczególniono rodzaje i ilości poszczególnych typów ścieków. Strona 76

77 Tabela 5.19 Rodzaje i ilość ścieków Rodzaj ścieków przemysłowe ścieki technologiczne z linii termicznego unieszkodliwiania odcieki z surowych odpadów miejskich ścieki z odwadniania placu odkładczego żużli po waloryzacji bytowosanitarne deszczowe Ścieki bytowo sanitarne Wody opadowe Ilość 0 m3/rok (bezściekowa technologia oczyszczania spalin) 220 m3/rok (założ. 0,6 m3/d) 0,04 m3/s (przy miarodajnym deszczu w ciągu roku t = 15 min.) 1800 m3/rok 0,22 m3/s (przy miarodajnym deszczu w ciągu roku t = 15 min.) Źródło: obliczenia własne Ścieki technologiczne z linii termicznego unieszkodliwia nie będą powstawać, ze względu na zastosowanie bezściekowej technologii oczyszczania spalin. Odcieki z surowych odpadów miejskich (z fosy), ścieki z odwadniania placu odkładczego zwaloryzowanych żużli powinny być odprowadzane osobno od innych ścieków. Wody opadowe z dachów i terenów zielonych mogą być gromadzone w zbiorniku na cele ppoż lub utrzymanie zieleni. Wody z dróg i placów, ze względu na możliwe skażenie substancjami ropopochodnymi, będą odprowadzane do odbiornika wskazanego w pozwoleniu wodnoprawnym po przejściu przez podczyszczalnię ścieków deszczowych Hałas Izolinia 55dB w porze dziennej i izolinia 45dB w porze nocnej obejmie jedynie tereny przemysłowe, które nie podlegają ochronie akustycznej Odpady Główne grupy odpadów, które ostatecznie powstaną w wyniku przetwarzania odpadów wyszczególniono w tabeli poniżej. Tabela 5.20 Rodzaj i ilość odpadów powstających rocznie w wyniku funkcjonowania ITPOK. Kod odpadu Rodzaj odpadu Ilość [Mg/rok] odpady z procesu termicznego unieszkodliwiania odpadów komunalnych Mg do odzysku, * (natomiast po zestaleniu ) * (natomiast po zestaleniu ) żużle paleniskowe inne niż wymienione w * popioły lotne zawierające substancje niebezpieczne (natomiast po zestaleniu odpady zestalone inne niż wymienione w ) odpady z suchego oczyszczania gazów odlotowych (natomiast po zestaleniu odpady zestalone inne niż wymienione w ) złom żelazny usunięty z popiołów paleniskowych Mg do unieszkodliwienia (po zestaleniu) (po zestaleniu) Strona 77

78 założono, że do 5% żużli poddanych procesowi waloryzacji nie będzie spełniać wymogów użytkowania ich jako kruszyw drogowych 1 Odpady wytwarzane w czasie pracy instalacji stanowić będą niewielką ilość, w porównaniu z odpadami wyszczególnionymi powyżej. Ich rodzaje oraz przewidywane ilości opisano w rozdziale ETAP LIKWIDACJI Zakłada się, że w przypadku likwidacji inwestycji przeprowadzane działania i związane z nimi emisje będą zbliżone jak na etapie realizacji. Istniejące budynki ulegną częściowej likwidacji, a istniejąca infrastruktura wykorzystana do nowych zadań. Proces ten będzie przeprowadzony w perspektywie ponad 20 lat zgodnie z wymogami ochrony środowiska, wtedy obowiązującymi. Strona 78

79 6. CHARAKTERYSTYKA TECHNOLOGII INSTALACJA TERMICZNEGO UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW 6.1. PODSTAWOWE PARAMETRY TECHNOLOGICZNE PODSTAWOWE PARAMETRY TECHNOLOGICZNE INSTALACJI DO TERMICZNEGO PRZEKSZTAŁCANIA FRAKCJI RESZTKOWEJ ZMIESZANYCH ODPADÓW KOMUNALNYCH WRAZ Z PODSUSZONYMI OSADAMI ŚCIEKOWYMI W zaproponowanej koncepcji wykorzystano doświadczenia aglomeracji europejskich dotyczące termicznego przekształcania stałych odpadów komunalnych w oparciu o spalanie w piecu rusztowym, bowiem metoda ta jest wiodącą we wszystkich aglomeracjach europejskich liczących powyżej mieszkańców. Do najistotniejszych cech wskazanego rozwiązania należą: ruszt pochylony do tyłu lub poziomy, którego konstrukcja sprawdziła się w zakładach termicznego unieszkodliwiania odpadów komunalnych na całym świecie, i który należy uwzględnić już teraz, aby zapewnić możliwość spalania odpadów o różnej wartości opałowej, piec zintegrowany z kotłem, optymalny odzysk energii zawartej w odpadach poprzez współpracę z turbogeneratorem kondensacyjnoupustowym o parametrach pary 400 C i 40 bar, pozwalającym na skojarzone funkcjonowanie, zapewniające zasilanie miejskiej sieci w ciepłą wodę i sieci publicznej w energię elektryczną, oczyszczanie spalin z efektywnym systemem, typu selektywnej niekatalitycznej redukcji SNCR, w celu redukcji tlenków azotu, spełniającym najbardziej rygorystyczne wymagania emisyjne oraz półsuchym systemem oczyszczania spalin w celu redukcji kwaśnych zanieczyszczeń, pyłów, metali ciężkich oraz dioksyn i furanów. Zakładane parametry techniczne instalacji przedstawione są w tabeli 6.1. Tabela 6.21 Zakładane parametry techniczne instalacji termicznego unieszkodliwiania odpadów komunalnych dla poszczególnych opcji Parametry instalacji Jedn. Opis Ilość linii x zaprojektowana godzinowa przepustowość Przepustowość linii spalania Ilość linii Nominalna wydajność jednej linii Czas pracy instalacji Minimalna wydajność jednej linii Osady ściekowe (z oczyszczalni ścieków) Nominalna wartość opałowa Odpady medyczne Odpady Odpady komunalne z gospodarstw domowych oraz infrastruktury Nominalna wartość opałowa x Mg/h Mg/h h/rok Mg/h Mg/rok Energia elektryczna ciepło 2 x 15,4 ( Mg/rok) kj/kg Mg/rok 2 15, ~ % sm Nie stosowane kj/kg Mg/rok Strona 79

80 Parametry instalacji Jedn. Opis Dopuszczalne odchylenia wartości opałowej Odpady medyczne Nominalna wartość opałowa Ilość Urządzenia Ruszt mechaniczny ruchomy Typ Technologia Kocioł kj/kg kj/kg Mg/h Typ Rodzaj konstrukcji wsporczej Ciśnienie pary przegrzanej (p) Temp. pary przegrzanej bar C Rodzaj obiegu Powietrze wtórne Recyrkulacja spalin Oczyszczanie spalin Typ Odczynnik Redukcja NOx Typ Odczynnik SNCR mocznik stały Redukcja dioksyn i metali ciężkich w formie gazowej Typ Reagent W zależności od doświadczenia zamawiającego (poziomy lub pionowy) Samonośna W zależności od doświadczenia zamawiającego (zalecany naturalny) Tak W zależności od doświadczenia zamawiającego Półsuchy Wapno palone SNCR Mocznik stały granulki Metoda strumieniowopyłowa, wtrysk węgla aktywnego Węgiel aktywny Energia Energia elektrycz elektrycz na na ciepło Odzysk energii (skraplacz chłodzony powietrzem) Moc elektryczna produkowana SNCR mocznik stały Moc elektryczna odprowadzana do sieci SNCR mocznik stały Moc cieplna Podciśnienie w skraplaczu Temperatura otoczenia konstrukcji Mg/rok Energia elektryczna ciepło do Nie stosowane Pochylony do tyłu lub poziomy Ruszt o wydajnym chłodzeniu, przystosowany do spalania odpadów o wysokiej wartości opałowej kwe kwe kwth mbar C Źródło: opracowanie własne Strona 80

81 Wszystkie emitowane substancje zanieczyszczające nie mogą przekroczyć standardów emisyjnych narzuconych przez Dyrektywę 2000/76/WE z dnia 4 grudnia 2000 r. (Dz. Urz. WE L 332 z , str. 91) w sprawie spalania odpadów jak i kompatybilne z tą dyrektywą prawo polskie rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji (Dz. U. Nr 260, poz. 2181). Oczekiwane parametry procesowe i emisyjne przedstawione są w tabeli 6.2. Tabela 6.22 Oczekiwane parametry emisyjne Dopuszczalne wartości emisji do powietrza (1) Pył całkowity HCl SO2 HF NO NO2 jako NO2 NH3 (mg/mu3) (mg/mu3) (mg/mu3) (mg/mu3) (mg/mu3) (mg/mu3) Średnie wartości dobowe CO (mg/mu3) lub 150 dla średniej wartości 10 minutowej (mg/mu3) Zanieczyszczenia Jednostki Substancje organiczne w postaci gazów i par, w przeliczeniu na całkowity węgiel organiczny CdTl Hg (mg/mu3) SbAsPbCrCo CuMnNiV Dioksyny i furany (mg/mu3) (mg/mu3) Średnie wartości półgodzinne % Średnie wartości półgodzinne Wartości średnie dotyczące minimum 30 minutowego i maksymalnie 8 godzinnego okresu pobierania próbek 0,05 0,05 0,5 Wartości średnie mierzone w minimum 6 godzinnym i maksimum 8 godzinnym okresie pobierania próbek (ng/mu3) 0,1 (1) 1013 mbar ; 0 C ; 11 % O2 gaz suchy. Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji (Dz. U. Nr 260, poz. 2181). Przebieg procesu termicznego unieszkodliwiania resztkowych odpadów komunalnych Przywóz i wyładunek odpadów Po przyjeździe do ITPOK samochody będą ważone na wadze pomostowej wyposażonej w komputerowy system ważenia. Kierowca wprowadzi kartę magnetyczną do czytnika. Operacja ta pozwala na automatyczne ważenie i wydruk w nastawni wszystkich informacji dotyczących ważenia. Zakończenie operacji ważenia upoważnia kierowcę do dalszej jazdy. Odpady będą wyładowywane do wybetonowanej fosy z poziomu wyładunkowego w zamkniętej hali. Następnie z fosy odpady podawane będą do pieca. Rampa wyładowcza będzie przykryta konstrukcją umożliwiającą całkowite odizolowanie procesu technologicznego od środowiska zewnętrznego. Przykrycie rampy zredukuje całkowicie możliwość oddziaływań odorowych. Wentylatory powietrza pierwotnego zasysające powietrze z rejonu hali wyładunkowej będą wytwarzać podciśnienie zapobiegając wypływaniu powietrza na zewnątrz. Przy wyjeździe z ITPOK, puste samochody oraz pojazdy wywożące pozostałości procesowe (żużle, złom, popioły i stałe pozostałości z oczyszczania spalin) być muszą być zważone. Strona 81

82 Załadunek pieca Załadunek pieców powinien następować mechanicznie bez wstępnej segregacji stałych odpadów komunalnych. Fosa zapewni całkowitą pojemność na zapas odpadów na siedem dni, przy maksymalnym obciążeniu linii. Trzy suwnice (w tym jedna rezerwowa) sterowane będą z pulpitu usytuowanego w sterowni zapewniającej pełny wgląd na proces, który zapewni jednorodność odpadów (poprzez wymieszanie ich w fosie), przemieszczanie odpadów i załadunek do leja zsypowego pieca. Załadunek będzie monitorowany za pomocą kamer. Przeszklona sterownia umożliwi bezpośredni widok na fosę i pomieszczenie rozładunkowe. Odpady w leju zasypowym stworzą śluzę powietrzną separującą przestrzeń komory paleniskowej od obszaru fosy. Wejście do pieca stanowi lej z urządzeniem dozującym zaopatrzonym w hydrauliczny wypychacz wykonujący ruchy posuwistozwrotne. Wypchnięte odpady spadają na początek rusztu. Ruszt Proponowany ruszt typu pochylonego lub poziomego będzie odpowiednio chłodzony i przystosowany do spalania na nim odpadów o wysokiej wartości opałowej. Utworzony jest z wielu sekcji ułożonych poprzecznie. Odpady spalone na ruszcie spadają stopniowo w dół ciągle obracając się. Dla nowoczesnych konstrukcji rusztu, powietrze może być z powodzeniem wykorzystywane jako czynnik chłodzący. W końcowym etapie spalania odpady, które w czasie procesu stały się żużlem, ulegają stopniowemu schładzaniu pod wpływem powietrza pierwotnego. Usuwanie żużla jest regulowane za pomocą odpowiednio przystosowanego urządzenia (np. ruchomej żaluzji). Obieg żużel i złom Odżużlacz z zamknięciem wodnym. Ruszt będzie wyposażony w odżużlacz z zamknięciem wodnym. Woda w odżużlaczu znajduje się na stałym poziomie i działa, jako przesłona, uniemożliwiająca przepływ tzw. fałszywego powietrza do komory paleniskowej jak także wypływ spalin i pyłów z komory na zewnątrz instalacji. Odżużlacz z zamknięciem wodnym: gwarantuje schładzanie żużla do temperatury rzędu 80 do 90 C; nawilża żużel zapobiegając zanieczyszczeniom poprzez ulatnianie się pyłów; wraz z komorą paleniskową zapewnia osłonę od gazów i zapobiega napływaniu powietrza i wypływaniu pyłu i spalin. Zgarniacz z napędem hydraulicznym będzie przesuwać żużel z końcowej strefy rusztu, z tzw. strefy wypalania, poprzez stożkową rynnę odżużlacza. Usuwanie żużla i złomu Na wejściu do odżużlacza, istnieje możliwość ręcznego wydzielania dużych, ponadgabarytowych elementów złomu żelaznego. Żużel i pozostałe elementy złomu metali będą transportowane na taśmie przenośnika do miejsca sezonowania żużli. Metale żelazne i nie żelazne będą wychwytywane z żużla i gromadzone w pojemnikach. Będą przeznaczone do powtórnego wykorzystania przemysłowego.

83 Żużel Będzie transportowany na taśmie przenośnika do miejsca sezonowania i po odpowiedniej obróbce zbywany jako produkt dla celów przemysłowych (np. wykorzystanie jako kruszywo do podbudowy dróg). Obieg powietrza do spalania Linie termicznego unieszkodliwiania będą wyposażone w wentylatory powietrza pierwotnego zasysający powietrze znad fosy z odpadami. To zapewnia odprowadzenie odoru i pyłów z hali wyładunkowej i wprowadzenie ich do komory paleniskowej. Zapobiega to przedostawaniu się ich do środowiska. Powietrze wtórne może być zasysane z górnej części pomieszczenia kotła, co pozwala na chłodzenie tego obszaru. Wentylator powietrza pierwotnego będzie zasilać obieg powietrza pierwotnego pod rusztem. Powietrze będzie ogrzewane w podgrzewaczu powietrza. Powietrze pierwotne będzie dostawało się do różnych stref wejściowych pod rusztem za pomocą regulatora umożliwiającego dostosowanie przepływu w każdej strefie. Dla linii spalania wentylator powietrza wtórnego będzie obsługiwał rzędy dysz usytuowane na ściance przedniej i tylnej komory paleniskowej. Obieg spalin Gazy ze spalania będą przechodzić kolejno przez : kocioł odzysknicowy, instalację oczyszczania spalin, wentylator ciągu, komin wypychający spaliny do atmosfery. Proponowany system oczyszczania spalin będzie spełniał wymagania standardów emisyjnych narzuconych dyrektywę 2000/76/WE z dnia 4 grudnia 2000 r. (Dz. Urz. WE L 332 z , str. 91) w sprawie spalania odpadów jak i kompatybilne z tą dyrektywą prawo polskie rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji (Dz. U. Nr 260, poz. 2181).. Opis technologii oczyszczania spalin zawarty jest w pkt opracowania. Obieg popioły i odpady Popioły opadające z rusztu kierowane będą do lejów rozdzielających pod rusztem i odprowadzane będą do studzienek żużlowych. Dalej po zmieszaniu z żużlem będą razem z nim waloryzowane. Popioły pochodzące z lejów pod kotłem i ekonomizerem oraz z instalacji do oczyszczania spalin będą grupowane i usuwane osobno, nie razem z żużlem. Popioły i stałe pozostałości z systemu oczyszczania spalin podlegać będą procesowi zestalenia w przeznaczonej do tego celu instalacji przy wykorzystaniu środków wiążących. Strona 83

84 Obieg wodnoparowy Woda zasilająca Woda do celów technologicznych (zasilania kotła) będzie pobierana z sieci miejskiej po uprzednim uzdatnianiu w punkcie demineralizacji wody. Para przegrzana wyprodukowana w kotle po przejściu przez turbinę jest następnie kondensowana w skraplaczu i odgazowywana w odgazowywaczu w celu powtórnego wykorzystania. Woda odgazowana, będzie podawana do kotła odzysknicowego za pomocą pompy zasilającej. Ewentualne ubytki wody w procesie będą uzupełniane ze stacji demineralizacji. Kocioł Samonośny kocioł z wewnętrzną wężownicą o obiegu naturalnym (poziomy lub pionowy) ma za zadanie wytworzenie pary wodnej z doprowadzanej, uzdatnionej wody kotłowej, która w dalszym procesie wykorzystana będzie do produkcji ciepła i energii elektrycznej. Wykorzystanie pary Wyprodukowana para świeża przez kocioł będzie zasilała turbinę upustowokondensacyjną posiadająca upusty pary służące do: podgrzania wody z miejskiej sieci C.O. (upust regulowany), wspomagania procesów odgazowywania kondensatu w odgazowywaczu, wstępnego podgrzania powietrza pierwotnego (upusty regulowane lub nie), podgrzania kondensatu (upust nieregulowany). Na wyjściu z turbiny para będzie skraplana w skraplaczu powietrznym. W przypadku zatrzymania turbiny, para za pomocą by passa będzie kierowana do skraplacza. Podstawowy schemat procesu przedstawiono na rysunku 6.1. Rysunek 6.3 Podstawowy schemat procesu termicznego przekształcania odpadów Strona 84

85 Odbiór i transport wewnętrzny odpadów Instalacja powinna być zaprojektowana tak aby zaopatrywać w odpady dwie linie termicznego unieszkodliwiania odpadów. Będzie składać się z następujących zespołów: Waga pomostowa i stanowisko ważenia Instalacja wyposażona będzie w dwie automatyczne wagi pomostowe służące do ważenia pojazdów. Informacje o wadze pojazdów będą zbierane i przekazywane do nastawni. Ważeniu podlegać będą zarówno pojazdy wjeżdżające jak i wyjeżdżające z terenu instalacji. Przyjmowanie odpadów Odpady przyjmowane będą w oparciu o rampę i stanowiska wyładowcze. Odpady z samochodów dostarczających odpady komunalne będą wyrzucane do fosy. Fosa zapewni zapas odpadów na siedem dni, przy maksymalnym obciążeniu linii. Załadunek pieca powinien następować mechanicznie bez wstępnej segregacji stałych odpadów komunalnych. Trzy suwnice (w tym jedna rezerwowa) sterowane będą z pulpitów usytuowanych w sterowni zapewniającej pełny wgląd na proces, który zapewnia jednorodność odpadów (poprzez wymieszanie ich w fosie), przemieszczanie odpadów i załadunek do leja zsypowego pieca. Załadunek będzie monitorowany za pomocą kamer. Przeszklona sterownia umożliwi bezpośredni widok na fosę i pomieszczenie rozładunkowe. Podajnik za lejem zasypowym będzie wysoko umiejscowiony aby odpady mogły stworzyć śluzę powietrzną z komorą paleniskową. Spalanie Lej zasypowy, rynna zasypowa i wyposażenie dodatkowe Lej zasypowy Piec będzie wyposażony w lej zasypowy, do którego podawane będą odpady z chwytaka suwnicy. Pod własnym ciężarem będą opadać do rynny zasypowej. Rynna zasypowa Rynnę zasypową pieca stanowi kanał o przekroju prostokątnym, rozszerzający się ku dołowi, co pozwala na rozluźnienie zbitej masy odpadów oraz ich regularny przepływ. Przepustowość rynny będzie dostosowana do wydajności pieca. Rynna działa jako tymczasowy magazyn zasilający piec w odpady. Rynna zasypowa za lejem zasypowym jest wystarczająco wysoko położona aby słup odpadów znajdujący się wewnątrz zapewnił szczelność pomiędzy komorą paleniskową i lejem zasypowym. Dolna część rynny zasypowej chroniona jest przed przegrzaniem (może je wywołać promieniowanie cieplne pieca) płaszczem wodnym. Strona 85

86 Wyposażenie dodatkowe Klapa zamykająca Ruchoma klapa, usytuowana w górnej części rynny, uruchomiana jest siłownikiem hydraulicznym co pozwala na jej zamknięcie w przypadku zatrzymania pieca. Wskaźnik niskiego poziomu odpadów Przewidziany jest mikrofalowy czujnik niskiego poziomu odpadów w rynnie. Czujnik ten jest niewrażliwy na pył i zanieczyszczenia. Wypychacz odpadów Instalacja będzie wyposażona w hydrauliczny wypychacz odpadów znajdujący się na końcu rynny, który zapewni właściwe dozowanie i rozłożenie odpadów na ruszcie. Na skutek działania wypychacza kierunek odpadów ulega zmianie z pionowego na poziomy; zbite w rynnie pod wpływem własnego ciężaru odpady, będą rozluźnione oraz w sposób ciągły i równomierny wprowadzane na ruszt. Ruszt Proponuje się zastosowanie ruchomego ruszt mechanicznego poziomego lub pochylonego. Nowoczesna i wielokrotnie sprawdzona konstrukcja rusztu będzie składała się z kilku sekcji ułożonych poprzecznie. Proponowane rozwiązanie rusztu prowadzi do następujących rezultatów: specjalnie realizowany ruch rzędów ruchomych rusztowin poprawia jakość procesu spalania, a tym samym przyczynia się do bardzo niskiej emisji tlenku węgla (CO), rozwiązanie konstrukcyjne rusztu zapewni idealną kontrolę warstwy odpadów na całej powierzchni rusztu, rusztowiny powinny być wykonane ze stali z wysoką zawartością chromu i zaprojektowane tak, aby zachodziło ich wydajne chłodzenie, rozwiązanie konstrukcyjne rusztowin zapewni możliwość ich samooczyszczenia. Proponowane rozwiązanie zapewni doprowadzenie powietrza pierwotnego do warstwy odpadów i kontrolę przepływu powietrza do spalania, niezależnie do każdej części rusztu. Kształt rusztowin i dostarczanie powietrza pierwotnego ma zapewnić zredukowanie do minimum ilości drobnej frakcji przesiewanej pod ruszt, tzw. przesiewów i zapewnić nie tylko wymaganą prawnie jakość żużli i popiołów paleniskowych, ale także regularne rozprowadzanie powietrza pierwotnego na całej powierzchni rusztu. Przesiana frakcja drobna spod rusztu będzie zbierana w leju mieszczącym się poniżej każdej strefy rusztu i kierowana do zbiornika żużla z zamknięciem wodnym. Szczegóły rozwiązania technicznego będą zaproponowane przez dostawcę technologii. Strona 86

87 Powietrze doprowadzane do pieca Powietrze pierwotne niezbędne do procesu spalania odpadów, spełniające także rolę czynnika chłodzącego ruszt, pobierane będzie częściowo lub całkowicie znad fosy gromadzącej odpady, zwanej też zbiornikiem odpadów, co pozwoli na utrzymywanie w zbiorniku stałej wartości podciśnienia, dzięki czemu nastąpi zasysanie powietrza do wnętrza fosy blokując w ten sposób przedostawanie się na zewnątrz odorów i pyłów, które wraz z zassanym powietrzem pierwotnym kierowane będą pod ruszt, a tym samym do pieca. Wentylatory powietrza zasilają następujące obiegi procesowe: obieg powietrza pierwotnego: powietrze pierwotne zasysane z objętości znad zbiornika odpadów, często następnie podgrzane do odpowiedniej temperatury, poprzez przepustnice regulowane hydraulicznie, jest wdmuchiwane pod ruszt. Jest ono ogrzewane do optymalnej temperatury wynikającej z charakterystyki i właściwości paliwowych odpadów, a głównie zawartości wilgoci, obieg powietrza wtórnego: powietrze wtórne, w niektórych przypadkach także tzw. powietrze tercjarne, będzie wprowadzane do komory paleniskowej za pośrednictwem dysz, które zostały rozmieszczone w ścianach komory paleniskowej w taki sposób, aby zapewnić prawidłowe mieszanie spalin i całkowite ich dopalenie jak również stabilność płomienia. Hydraulika Ruchome rusztowiny, wypychacz odpadów usytuowany w dolnej części rynny zasypowej, klapa zamykająca rynnę i wypychacz żużla znajdujący się w odżużlaczu będą elementami napędzanymi hydraulicznie ze sterowaniem prowadzonym z oddzielnej nastawni lub nastawni centralnej. Usuwanie żużla Ruszt, a konkretnie jego ostatnia strefa wypalania, połączona będzie z umieszczonym na jej końcu popychaczem lub obrotowym odbieraczem żużla, który kieruje żużel do zbiornika z zamknięciem wodnym uniemożliwiającym przedostawanie się powietrza do komory paleniskowej a jednocześnie chłodzącym gorący żużel. Woda w zamknięciu wodnym będzie stale uzupełniana i utrzymywana na stałym poziomie. Strefy powietrza pod rusztem Powietrze pierwotne będzie kierowane w ściśle określonych proporcjach pod ruszt, do jego wydzielonych stref, dzięki czemu osiągane są następujące funkcje: pod ruszt kierowana jest wymagana procesem spalania, ściśle określona dla jego poszczególnych stref, ilość powietrza o stałym lecz regulowanym przepływie, co gwarantuje wysoką jakość tego procesu, optymalnie zbliżoną do spalania zupełnego i całkowitego, kieruje i odprowadza drobną frakcję popiołów paleniskowych, również optymalnie wypalonych, do lejów usytuowanych pod rusztem. Niezbędne dla prawidłowo przebiegającego procesu spalania odpadów powietrze pierwotne, doprowadzane do poszczególnych stref rusztu, będzie dozowane i kontrolowane poprzez zawory klapowe sterowane z centralnej dyspozytorni spalarni. Część dolna każdej strefy rusztu będzie zaprojektowana tak, aby ułatwiać usuwanie frakcji przesianej przez ruszt. Strona 87

88 Umieszczone pod rusztem leje zsypowe dla wydzielanych w procesie spalania popiołów paleniskowych będą izolowane cieplnie. W ścianie komory leja zsypowego popiołów będą znajdowały się włazy inspekcyjne umożliwiające dostęp do każdej strefy nawiewu i komory głównej. Stalowa konstrukcja izolacja termiczna obmurze Stalowa konstrukcja pieca Piec podtrzymywany będzie poprzez stalową, samonośną konstrukcją szkieletową (zwaną także rusztem, jednak nie mającym nic wspólnego z rusztem, na którym odbywa się proces spalania), która jest niezależna od konstrukcji budynku. Na samonośnej konstrukcji rusztu wsporczego wsparta będzie również podpora kotła, która jest konstrukcją bezfundamentową. Osłona i izolacja Obmurze pieca chronione będzie od zewnątrz izolacją termiczną oraz blaszanym płaszczem o grubości min. 3 mm. Zespół obmurze izolacja termiczna będzie przewidziany po to, aby temperatura płaszcza mierzona z odległości 1 m nie była wyższa od temperatury otoczenia, średnio nie więcej niż o 20 ºC. W blaszanym płaszczu będą znajdowały się wizjery i włazy inspekcyjne pozwalające na nadzorowanie poprawności procesu spalania. Włazy i wizjery będą wyposażone w urządzenia ryglujące, a często także, szczególnie wizjery, w kamery monitorujące przebieg procesu spalania na ruszcie. Wybór materiału konstrukcyjnego na obmurze pieca wynika z doświadczeń konstruktora i pozwala na ograniczenie ryzyka nawisów, a jednocześnie daje gwarancję zachowania wymaganej wytrzymałości mechanicznej i termicznej. Podgrzewanie powietrza pierwotnego W celu udoskonalenia cyklu procesu termicznego unieszkodliwiania odpadów na ruszcie niezbędne będzie odpowiednie podgrzewanie powietrza pierwotnego, co realizowane będzie poprzez: podgrzewanie powietrza poprzez wymienniki ciepła dostarczanego w parze pobieranej z upustu turbiny, uzupełnianie iości ciepła parą pobieraną z upustu z walczaka (w przypadku niskich wartości opałowych odpadów lub pracy ze zmniejszoną wydajnością, wymagającą wyższych temperatur powietrza), tzw. ekonomizer, czyli poprzez wymiennik ciepła spaliny powietrze pierwotne, umieszczony w ciągu konwekcyjnym kotła. Powietrze wtórne, które ma na celu zagwarantować zupełne spalanie gazów, będzie wtłaczane do pieca przez rząd dysz, umieszczonych na obwodzie i odpowiednich wysokościach ścian komory paleniskowej. Nie będzie konieczne ogrzewanie powietrza wtórnego chyba, że wynika to z zaleceń konstrukcyjnych dla danego systemu. Strona 88

89 Palniki rozruchowowspomagające Komora paleniskowa wyposażona będzie w zasilane olejem opałowym palniki rozruchowowspomagające. Spełniają one podwójną rolę, umożliwiają dokonanie rozruchu instalacji i doprowadzenie temperatury spalin w komorze paleniskowej do min. 850 oc, co jest warunkiem prawnym rozpoczęcia podawania odpadów na ruszt oraz rolę wspomagającą, co może mieć miejsce, gdy np. obniży się na skutek wahań wartości opałowej odpadów temperatura procesu. Palniki wspomagające muszą wówczas zapewnić odpowiednio wysoką temperaturę spalin w komorze paleniskowej, wynoszącą w najbardziej niekorzystnych warunkach co najmniej 850 C przez minimum 2 sekundy. W normalnych warunkach nie ma konieczności używania palników wspomagających. Ich obecność zwiększa niezawodność prowadzonego procesu termicznego unieszkodliwiania odpadów. Kiedy temperatura spalin osiąga minimalną dopuszczalną wartość lub spada poniżej system alarmowy uruchamia palniki wspomagające. Temperatura załączenia palników jak i włączenie systemu alarmowego będzie częścią centralnego komputerowego systemu sterowania i dozoru spalarni. Palniki rozruchowowspomagające będą używane podczas fazy wygaszania procesu spalania odpadów, która podobnie jak faza procesu rozruchu musi zostać zakończona przy ściśle określonej temperaturze spalin, przy której można dopiero wstrzymać podawanie ostatniej partii odpadów. Kocioł odzysknicowy Kocioł właściwy Ciepło wydzielane w procesie spalania odpadów będzie odzyskiwane w poziomym lub pionowym kotle wodnorurkowym, który powinien być zintegrowany z rusztem. Koncepcja kotła i przegrzewaczy powinna zwiększać: odporność powierzchni ogrzewalnych na korozję, odporność na gromadzenie zanieczyszczeń, stabilność cieplną: przegrzewacze gwarantują stałą temperaturę pary i pozwalają na zmniejszenie wydajności schładzania, niską prędkość spalin, a przez to optymalną wymianę ciepła, znaczny czas przebywania spalin w wymaganej prawnie temperaturze, znaczny odstęp pomiędzy rurkami w wymiennikach rurowych. Konstrukcja kotła odzysknicowego będzie modułowa, która pozwoli na montaż kotła w miejscu jego posadowienia. Dobrane projektowo parametry pary przegrzanej, o ciśnieniu i temperaturze, odpowiednio 40 bar 400 C, powinny optymalizować sprawność energetyczną i zagwarantować utrzymanie niskiego poziomu zagrożenia powierzchni ogrzewalnych kotła ze strony korozji chlorowej. Takie zaprojektowanie kotła jak i optymalne rozplanowanie jego powierzchni wymiany ciepła powodują w nieznacznym stopniu zanieczyszczenie jego powierzchni ogrzewalnych. W celu podtrzymania efektywnej wymiany ciepła, przewidziana będzie instalacja do strzepywania osiadłego pyłu na powierzchniach ogrzewalnych kotła, na ciągach rur parownika i ekonomizera, co realizowane jest poprzez wibracje lub za pomocą zdmuchiwaczy sadzy z małym dodatkiem pary. Strona 89

90 Dodatkowe urządzenia: Dodatkowe urządzenia, jak palniki rozruchowowspomagające, będą zlokalizowane na ścianach membranowych pierwszego ciągu kotła. Palniki zasilane będą olejem opałowym podawanym ze zbiornika zlokalizowanego na terenie instalacji. Uzdatnianie wody kotłowej Stacja uzdatniania wody będzie obejmować: punkt demineralizacji (działający na zasadzie odwróconej osmozy), punkt termicznego odgazowywania, stację dozowania preparatów, zbiornik wody uzdatnionej wraz ze stacją pomp. Przewidywane jest stanowisko dozowania obejmujące: stanowisko dozowania fosforanu (V) sodu (Na3PO4) za pośrednictwem pompy dozującej, wtryskującej preparat do zbiornika pary w celu regulacji wskaźnika ph wody kotłowej, stanowisko dozowania reduktorów tlenu (hydrazyny lub równoważnego) z pompą dozującą, wtryskującą preparat do rur zasysających pomp wody zasilającej. Instalacja będzie składała się z trzech elektropomp wody zasilającej, zapewniając pełną redundancję systemu (2 w ruchu, 1 w rezerwie). Parametry rurociągów doprowadzających wodę muszą być zgodne z obowiązującymi w tym zakresie normami projektowymi i wykonawczymi. Produkcja energii elektrycznej Para przegrzana, produkowana przez kocioł, będzie zasilała kondensacyjną połączoną z generatorem, usytuowaną w maszynowni. turbinę upustowo Aby umożliwić optymalną produkcję energii elektrycznej oraz ciepła, przyjęto następujący układ: Proponowana turbina upustowokondensacyjna posiadać będzie upusty pary: pierwszy, regulowany upust z turbiny zasila miejską sieć cieplną i wysokotemperaturowy stopień podgrzewacza powietrza pierwotnego, pozostałe upusty, nieregulowane, zasilają odgazowywacz, niskotemperaturowy stopień podgrzewacza powietrza i podgrzewacz kondensatu, para wychodząca z turbiny jest skraplana w kondensatorze próżniowym. Energia elektryczna produkowana będzie z nadmiarem w stosunku do własnych potrzeb. Nadmiar produkowanej energii powinien być odprowadzany do sieci publicznej poprzez transformator podwyższający napięcie. W przypadku odstawienia turbiny, para świeża może być skierowana poprzez zawór redukcyjny bezpośrednio do skraplacza. Pozwala to, w sytuacji przerwy w pracy turbiny, na kontynuowanie termicznego unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Przewidywany całkowity czas przestojów turbiny w ciągu roku nie może być większy niż 5% ogólnej liczby godzin pracy turbiny. Proponowana turbina upustowokondensacyjna powinna zapewnić: dużą elastyczność przy produkcji ciepła oraz energii elektrycznej w trybie osobnym lub skojarzonym; Strona 90

91 zaspokojenie potrzeb własnych ITPOK. System oczyszczania spalin Podstawowe założenia Dla ITPOK, zostały zaproponowane następujące systemy oczyszczania spalin: odsiarczania spalin metodą półsuchą w celu redukcji kwaśnych związków SO 2, HF, HCl, pyłów, połączonej z metodą strumieniowopyłową z wykorzystaniem węgla aktywnego w celu redukcji metali ciężkich, dioksyn i furanów, odpylania spalin z wykorzystaniem filtra tkaninowego, odazotowania spalin metodami pierwotnymi oraz wtórną SNCR z wykorzystaniem mocznika w celu redukcji emisji NOx. Półsuchy system odsiarczania spalin zapewnia dokładne oczyszczenia spalin przy optymalnym zużyciu reagentów i umiarkowanej produkcji pozostałości procesowych. W porównaniu z suchym systemem powstaje mniejsza ilość pozostałości wymagających zagospodarowania co obniża koszt ich składowania. Koszty eksploatacyjne i inwestycyjne są niższe w porównaniu z metodą mokrą dzięki mniejszej złożoności urządzeń i braku konieczności budowy podczyszczalni wody procesowej. W tabeli 6.3 przedstawiono osiągane poziomy emisji przy wykorzystaniu półsuchego systemu oczyszczania spalin. Tabela 6.23 Osiągane poziomy emisji dla półsuchego sytemu oczyszczania spalin Średnia wartość półgodzinna (mg/ Średnia wartość dobowa (mg/mn3) mn3) Substancja Osiągane dopuszczalne Osiągane dopuszczalne HCl < HF <2 4 <1 1 SO2 < <20 50 Źródło: Reference Document on the Best Available Techniques for Waste Incineration August 2006 Systemy te pozwalają na przestrzeganie rygorystycznych poziomów emisji szkodliwych związków w spalinach wymaganych przez dyrektywę 2000/76/WE z dnia 4 grudnia 2000 r. (Dz. Urz. WE L 332 z , str. 91) w sprawie spalania odpadów jak i kompatybilne z tą dyrektywą prawo polskie rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji (Dz. U. Nr 260, poz. 2181). Oczyszczanie spalin metodą pół suchą Opis metody Proces oczyszczania spalin metodą półsuchą, wspomagany filtrem workowym, pozwoli sprostać aktualnie obowiązującym i przyszłym standardom emisyjnym, dzięki bardzo wydajnej redukcji ilości kwaśnych składników spalin (HCI, HF, SO2), metali ciężkich, pyłów, dioksyn i furanów zawartych w spalinach, powstających w trakcie procesu spalania odpadów komunalnych. W metodzie półsuchej spaliny wchodzą w kontakt w komorze reakcyjnej z odczynnikiem redukującym kwaśne składniki spalin (HCl, HF, SO2) oraz odczynnikiem adsorpcyjnym redukującym metale ciężkie, dioksyny i furany. Proponowanymi odczynnikami jest wapno palone (CaO) i węgiel aktywny. Kwaśne zanieczyszczenia będą neutralizowane poprzez kontakt i reakcję z drobnymi cząstkami zasadowymi. Proces można podzielić na następujące etapy: spaliny schładzane będą w wieży reakcyjnej poprzez wtrysk wody, do optymalnej temperatury w której będzie mogła zajść reakcja z odczynnikami. Strona 91

92 Podstawowy odczynnik (CaO) wprowadzany będzie do komory reakcyjnej z wodą chłodząca gdzie będzie mieszany ze spalinami w wyniku czego dojdzie do reakcji neutralizacji kwaśnych gazów (reakcja absorpcyjna), węgiel aktywny wtryskiwany będzie do spalin aby umożliwić adsorpcję gazowych zanieczyszczeń na jego powierzchni, mieszanka spalin, reagentów i produktów powstałych w wyniku reakcji wprowadzana jest do filtra workowego. Funkcja filtra workowego jest podwójna: pozwala na zakończenie neutralizacji kwaśnych gazów i adsorpcję gazowych zanieczyszczeń w czasie perkolacji spalin przechodzących przez placek filtracyjny na powierzchni filtrów. Placek filtracyjny tworzą stałe cząstki uwięzione na powierzchni filtrującej (lotny pył, produkty uboczne reakcji, nadmiar odczynników). Placek filtracyjny jest stałym i suchym produktem. zapewni odpylenie spalin, z separacją stałych cząstek z oczyszczonych spalin. Obieg oczyszczania spalin utrzymywany jest w podciśnieniu poprzez wentylator wyciągowy kierujący spaliny do komina. Spaliny wchodzą w kontakt ze sproszkowanym odczynnikiem w komorze reakcyjnej w obecności wody chłodzącej. Reakcje zachodzące z odczynnikami są aktywną fazą procesu. Optymalny zakres temperatur, wymagany do zajścia odpowiednich reakcji jest uzyskiwany poprzez kontrolę przepływu wody chłodzącej. Ilość mleczka wapiennego wtryskiwanego do reaktora jest kontrolowana zgodnie z zawartością kwasów w spalinach, aby osiągnąć wymagane poziomy emisji w kominie. Kwaśne gazy, głównie HCI, HF i SO2 są neutralizowane, w kontakcie z odczynnikiem, zgodnie z poniższymi reakcjami: 2 HCl Ca (OH)2 Ca Cl2 2 H2O 2 HF Ca (OH)2 Ca F2 2 H2O SO2 1/2 O2 Ca (OH)2 Ca SO4 H2O Metale ciężkie w formie gazowej jak rtęć i frakcja kadmu adsorbowane są częściowo na powierzchni cząstek wapna. Węgiel aktywny pozwala na zwiększenie redukcji ciężkich metali, a także wychwycenie dioksyn i furanów. Silos i stacja dozowania pozwala na wtryskiwanie reagenta (węgiel aktywny) do strumienia spalin. Wtryskiwanie węgla aktywnego, który ma bardzo dużą powierzchnię właściwą BET ( m2/g) pozwala na wychwytywanie gazowych zanieczyszczeń takich jak lotne metale ciężkie (zwłaszcza rtęć), jak również części dioksyn i furanów dzięki fizyko chemicznemu zjawisku adsorpcji molekuł tych substancji na powierzchni węgla aktywnego. W mieszalniku statycznym, spaliny wchodzą w kontakt ze sproszkowanymi odczynnikami. Reakcja z tymi odczynnikami jest fazą aktywną procesu. Spaliny wchodzą w kontakt z odczynnikami (w formie sproszkowanej) wtryskiwanymi do komory reakcyjnej. Strona 92

93 Parametry wpływające na wydajność oczyszczania spalin: Fizyczne właściwości odczynników: Rozproszenie cząstek w spalinach: urządzenia do wtryskiwania odczynnika muszą zapewnić optymalne rozproszenie cząstek w spalinach, co ułatwi kontakt zanieczyszczeń z odczynnikami. Czas kontaktu: Ponieważ reakcja nie następuje natychmiast, konieczne będzie zastosowanie komory reakcyjnej, gwarantującej wymagany czas przebywania spalin w komorze, a przez to niezbędny czas reakcji, dla docelowej wydajności. Perkolacja spalin przechodzących przez filtr workowy pozwoli zwiększyć efektywność reakcji i zminimalizować zużycie reagentów i produkcję stałych pozostałości. Temperatura spalin: Wapno reagujące zachowuje bardzo dobre własności w temperaturze między 110 C i 250 C, najlepsze wyniki oczyszczania osiągane są w zakresie 140 C 160 C. Temperatura taka będzie osiągnięta przez obniżenie temperatury spalin w komorze reakcyjnej. Filtr workowy Stałe cząsteczki wychodzące z kanału homogenizującego będą się osadzać na powierzchniach worków filtra. Filtr workowy stanowi ważny etap oczyszczania spalin, ponieważ nie tylko spełnia rolę odpylania spalin, ale dodatkowo nadmiar odczynników obecny na powierzchniach worków będzie nadal reagował ze spalinami. Spaliny przechodzące przez warstwę placka filtracyjnego, utworzoną przez nadmiar odczynników (wapno i węgiel aktywny), pyły i produkty reakcji pozwalają na kontynuację reakcji neutralizujących w filtrze. W filtrze workowym, perkolacja spalin poprzez warstwę osadzoną na powierzchni worków, zwiększa kontakt między zanieczyszczeniami i odczynnikami i pozwala w ten sposób zakończyć reakcje oraz zminimalizować zużycie odczynników i wytwarzanie pozostałości stałych. Obiegi procesu oczyszczania spalin metodą półsuchą Obieg odczynnika: Wszystkie odczynniki dostarczane będą do spalarni ciężarówkami i transportowane pneumatycznie do odpowiedniego silosu. Odczynnik będzie transportowany z silosu do stacji przygotowanie mleczka wapiennego. Mleczko wapienne będzie transportowane do komory reakcyjnej z dodatkiem wody chłodzącej. Obieg węgla aktywnego: Węgiel aktywny, magazynowany w metalowym silosie, wspólnym dla obu linii, będzie wprowadzany do obiegu za pomocą śluzy dozującej. Strona 93

94 Obieg spalin: Spaliny będą schładzane do odpowiedniej temperatury i wejdą w kontakt z odczynnikami w komorze reakcyjnej. Na wyjściu z reaktora, spaliny z nadmiarem odczynników i stałymi pozostałościami poreakcyjnymi przemieszczają się do filtra workowego. Strzepywanie worków w filtrze workowym, zapewnią maksymalną efektywność procesu odpylania. Obieg popiołu i produktów reakcji: Lotne popioły gromadzone w lejach pod rusztem i pozostałości z filtra workowego będą transportowane za pomocą przenośników mechanicznych lub pneumatycznych do silosów. Po stabilizacji muszą być one składowane na składowisku przystosowanym do składowanie tego typu odpadów. Redukcja NOx W celu redukcji stężeń tlenków azotu NOx, proponowany jest proces selektywnej niekatalitycznej ich redukcji (SNCR Selective Non Catalytic Reduction), pozwalający na bezproblemowe osiągnięcie wymaganego przepisami standardu emisyjnego dla NOx przeliczonych na NO2, równego 200 mg/m3µ Redukcja stężeń tlenków azotu może być osiągnięta dwoma, wyraźnie różniącymi się metodami: poprzez redukcję, którą zaliczamy do metod pierwotnych, polegającą na redukcji tlenków azotu u źródła ich powstawania. Polega ona głównie na optymalizacji procesu spalania, poprzez redukcję, którą zaliczamy do metod wtórnych, polegającą na chemicznej redukcji tlenków azotu na skutek poddania ich działaniu mocznika CO(NH2)2, zgodnie z poniższymi reakcjami: Reakcje z mocznikiem: 4 NO 2 CO(NH2)2 O2 4 N2 4 H2O 2 CO2 (3) 2 NO2 2 CO(NH2)2 O2 3 N2 4 H2O 2 CO2 (4) Produktami reakcji redukującej są gazowy neutralny dla środowiska azot, para wodna (także dwutlenek węgla z mocznikiem). Istnieją dwie metody redukcji tlenków azotu metodami wtórnymi: selektywna redukcja katalityczna (SCR) i selektywna redukcja niekatalityczna (SNCR). Przyjęty dla przedmiotowej koncepcji instalacji termicznego unieszkodliwiania odpadów komunalnych proces redukcji NOx bazuje na procesie selektywnej, niekatalitycznej redukcji (SNCR Selective NonCatalytic Reduction) Proponowane jest rozwiązanie SNCR z wtryskiem roztworu mocznika lub suchego mocznika do komory paleniskowej. Ta selektywna, niekatalityczna redukcja, umożliwia właściwą kontrolę wtryskiwania odczynnika oraz dobre wymieszanie go ze spalinami, dzięki czemu uzyskuje się zmniejszenie jego zużycia. Strona 94

95 W przypadku stosowania roztworu mocznika, wprowadza się wodę, która wyraźnie zmniejsza wydajność termiczną piecakotła, co w konsekwencji powoduje również zmniejszenie produkcji energii o około 1% w stosunku do rozwiązania z zastosowaniem suchego mocznika. SNCR z roztworem mocznika Mocznik CO(NH2)2 będzie produkowany przez odparowanie wody z roztworu ciekłego w kontakcie z gorącymi spalinami w komorze paleniskowej. W niskich temperaturach, odczynnik nie reaguje z tlenkami azotu, gdy tymczasem pali się w temperaturach wyższych zwiększając w ten sposób emisję tlenków azotu. Ważne jest aby odczynnik był wtryskiwany dokładnie we właściwym zakresie temperatur. Dysze wtryskujące, z rozpylaniem wspomaganym sprężonym powietrzem, powodują ciągłe, dokładne i dogłębne rozprowadzenie odczynnika w palenisku. Wtryskiwanie odczynnika do paleniska powinno odbywać się na dwóch poziomach dysz, tak aby zawsze znajdywać się w optymalnym przedziale temperatur reakcji i to niezależnie od obciążenia piecakotła. Wtryskiwanie w optymalnym zakresie temperatur będzie nadzorowane w sposób ciągły przez pomiar temperatury na poziomach wtrysku. SNCR z mocznikiem stałym W przypadku używania stałego mocznika, gazowy amoniak NH3 jest produkowany poprzez rozkład termiczny mocznika w kontakcie z gorącymi spalinami w komorze paleniskowej. CO(NH2)2 H2O CO2 2 NH3 Z uwagi na to, że reakcja będzie przebiegała w wysokich temperaturach spalin, zawartych pomiędzy 850 i 1000 C, proces ten nie będzie wymagał katalizatora. Podstawowa reakcja chemiczna, na której opiera się proces redukcji tlenków azotu jest taka sama jak w metodzie SNCR ciekłej. 4 NO 4 NH3 O2 4 N2 6 H2O W niskich temperaturach, odczynnik nie reaguje z tlenkami azotu, gdy natomiast temperaturę procesu zostanie podwyższona to wówczas automatycznie następuje przyrost stężenia tlenków azotu. Ważne jest więc aby mocznik był wtryskiwany we właściwym zakresie temperatur. Dysze wtryskowe zaprojektowane będą w taki sposób, żeby ich głowice pracujące w jednolitych warunkach powodowały stałe, dokładne i dogłębne rozprowadzenie (homogenizację) reagenta w objętości spalin przepływających przez komorę paleniskową. Otrzymuje się w ten sposób dużą powierzchnię reakcji, konieczną do osiągnięcia wysokiego stopnia redukcji i zminimalizowania zawartości nieprzereagowanego NH3. Wtryskiwanie odczynnika do komory paleniskowej powinno odbywać się na dwóch poziomach dysz, tak aby znajdować się zawsze w optymalnym przedziale temperatur reakcji i to niezależnie od obciążenia piecakotła. Wtryskiwanie w optymalnym oknie temperatur będzie nadzorowane w sposób ciągły, przez pomiar temperatury spalin na różnych poziomach wtrysku. Strona 95

96 Komin Przewidziane jest zaprojektowanie systemów kominowych dla planowanych linii. Oczyszczone spaliny będą kierowane przez wentylator ciągu do komina i dalej do atmosfery. Przewiduje się budowę jednego stalowego komina, który powinien być wkomponowany w architekturę głównej hali termicznego przekształcania odpadów komunalnych. Instalacje elektryczne Produkcja energii, zasilanie podstawowe ITPOK połączony będzie z siecią dystrybucyjną linią 15 kv (zasilanie podstawowe) tak przy produkcji jak i przy zużyciu energii. Zespół turbogeneratora będzie dołączony do stacji średniego napięcia za pośrednictwem transformatora podwyższającego. Podczas normalnej pracy, turbogenerator jest sprzęgnięty na stałe z siecią. Zapewnia w ten sposób zasilanie instalacji w energię elektryczną i odsprzedaż nadmiaru energii miejscowemu Zakładowi Energetycznemu. W przypadku awarii turbogeneratora sieć zapewnia zasilanie instalacji bez przerw, napięciem 15 kv. W przypadku utraty połączenia z siecią lokalną, turbogenerator gwarantuje samodzielną pracę instalacji (praca na wyspę). Zliczanie zużycia / sprzedaży dokonywane jest na poziomie stacji 15 kv. W razie konieczności przewidziany jest montaż filtra w szereg z turbogeneratorem (układ dławiący), w celu tłumienia sygnałów taryfikacyjnych pochodzących z sieci lokalnej. Niezależne zasilanie awaryjne Rezerwowy agregat niskiego napięcia umożliwi zasilanie instalacji, stanowiąc jej zabezpieczenie w przypadku jednoczesnej utraty zasilania z lokalnej sieci i turbogeneratora. Rozruch agregatu będzie automatyczny przy braku napięcia. Przewidziane są niezbędne blokady uniemożliwiające równoległą pracę agregatu i zasilania z sieci. Parametry rezerwowego zasilania zostaną podane przez dostawcę technologii. Rozdział niskiego napięcia Główny rozdział niskiego napięcia w ITPOK będzie realizowany poprzez rozdzielnię główną niskiego napięcia (RGnn), zasilaną z rozdzielni średniego napięcia (RSN) za pośrednictwem transformatorów 15 kv/0,4kv. W przypadku utraty dwóch głównych źródeł (turbogeneratora i sieci lokalnej), agregat pozwala na w pełni bezpieczne zatrzymanie instalacji. Instalacja zawierać będzie wszystkie urządzenia elektryczne związane z rozdziałem głównym: transformatory SN/nn, rozdzielnię główną niskiego napięcia, baterie kondensatorów, falownik, prostownik do ładowania akumulatorów. Zawierać będzie również wyposażenie elektryczne konieczne do zasilania oraz kontroli i sterowania całości urządzeń procesu: urządzenia rozruchowe, nastawniki, szafy, skrzynki rozdzielcze i szafy automatyki. Zapotrzebowanie na media podczas eksploatacji Poniżej przedstawiono charakterystykę mediów, które będą wykorzystane w instalacji termicznego unieszkodliwiania odpadów. Wyróżniono następujące rodzaje: Woda technologiczna Będzie pochodzić z sieci lokalnej. Będzie używana do zaspokojenia potrzeb instalacji. Woda kotłowa będzie mogła być dostarczana z linii procesowej EC Karolin. Strona 96

97 Elektryczność Podłączenie do sieci dystrybucyjnej średniego napięcia 15 kv będzie wykonane przez główny wyłącznik transformatora podwyższającego. Istnieje możliwość wykorzystania istniejącej linii energetycznej wychodzącej z EC Karolin. Tabela 6.24 Zapotrzebowanie na energię elektryczną na etapie eksploatacji Zapotrzebowanie energii na Zapotrzebowanie energii na cele cele ogólne technologiczne (np. oświetlenie) [kw] [kw] Instalacja Instalacja do termicznego unieszkodliwiania odpadów komunalnych Instalacja do waloryzacji żużli Źródło: opracowanie własne Należy przede wszystkim podkreślić, że jedną z głównych funkcji instalacji, oprócz zagospodarowywania odpadów, będzie wytwarzanie energii. Część z wytworzonej energii będzie zaspokajała potrzeby własne, zaś znaczna nadwyżka będzie kierowana do sieci. Dane przedstawione w powyższej tabeli mają więc charakter informacyjny o poziomie zapotrzebowania na energię. Możliwe jest zapewnienie sytuacji, aby funkcjonowanie instalacji nie wymagało poboru energii z zewnątrz, choć z praktyki stosowanej w podobnych zakładach wynika, że następuje częściowy pobór energii z sieci, głównie na cele ogólne. Ciepło Eksport ciepła do miejskiej sieci ciepłowniczej będzie zapewniony poprzez istniejący kolektor znajdujący się na terenie EC Karolin, którego pojemność będzie dostosowana do przyjęcia ilości ciepła produkowanego przez linię. Woda miejska będzie podgrzewana w wymienniku ciepła do odpowiedniej temperatury poprzez parę pochodzącą z upustu turbiny. Wapno palone Wapno palone używane do przygotowania mleczka wapiennego powinno spełniać następujące wymagania: Tabela 6.25 Wymagania dla wapna palonego używanego do przygotowania mleczka wapiennego Skład CaO > 93 CaCO3 46,5 SiO2 AI2O3 % Fe2O3 < 0,5 MgO < 0,5 S < 0,03 H2 O <1 % % < 1 Rozmiar ziaren >28 m2/g 100 % <100 µm 85 % < 64 µm 50 % < 20 µm % % % % Reaktywność Dla stosunku masowego 4 (np. mieszanka 150 g CaO i 600 g wody) temperatura powinna wynosić: 50 do 60 C przez 5 minut 60 d0 70 C przez 15 minut Powierzchnia > 20 właściwa m2/g (B.E.T.) Źródło: opracowanie własne Wodorotlenek wapnia Proces neutralizacji kwaśnych składników spalin odbywa się z udziałem uwodnionego wodorotlenku wapnia, którego własności są następujące: Ca(OH)2 > 95 % CaCO3 24 % SiO2 AI2O3 < 1 % Fe2O3 < 0,5 % Strona 97

98 MgO < 0,5 % S < 0,03 % H2O < 1 % powierzchnia właściwa (B.E.T.) > 28 m2/g objętość porowata (B.J.H.) >0,07 cm3/g średnica ziaren d50 < 10 µm Węgiel aktywny Podstawowe właściwości węgla aktywnego przyjęte dla potrzeb instalacji oczyszczania spalin są następujące: typ aktywny w parze liczba jodowa > 700 wilgotność przy zastosowaniu <4 % zawartość popiołów < 10 % ciężar objętościowy = 490 g/l powierzchnia właściwa (B.E.T.) > 700 m2/g udział w % wagowych cząstek o rozmiarach 10 mikronów < 60 % 44 mikronów < 30 % 74 mikronów < 15 % 150 mikronów <3 % Mocznik Rozróżnia się dwie metody redukcji tlenków azotu przy zastosowaniu mocznika: metoda mokra SNCR, przy użyciu mocznika w ciekłej postaci, metoda sucha SNCR, przy użyciu stałego mocznika. Mokry mocznik Odczynnik może zostać przygotowany na terenie ITPOK ze stałego mocznika, lub można wykorzystać produkty dostępne na rynku. Suchy mocznik W porównaniu z metodą SNCR, wykorzystującą mocznik mokry, zastosowanie stałego mocznika ma następujące zalety nie wymaga rozcieńczenia i wtrysku wody jak przy mokrej metodzie SNCR, co zwiększa efektywność produkcji energii elektrycznej i ciepła o około 1%, jest nie toksyczny i łatwo dostępny na polski rynku i oferowany przez np. takie firmy YARA Polska Sp. z.o.o. lub BRENNTAG Polska. Strona 98

99 Odczynnik ma postać białych granulek utwardzonych przez formalinę. Jego właściwości przedstawiają się następująco : Skład Azot > 46,20 %; Wilgotność < 0,40 %; Biuret < 0,6 %; Formaldehyd pomiędzy 0,2 i 0,3%; NH3 wolny < 0,5% wagowych Tabela 6.26 Właściwości suchego mocznika Rodzaj Właściwości Właściwości analiz fizyczne chemiczne nierozpuszczalność w wodzie < 15 ppm; żelazo < 5 ppm; popioły < 20 ppm; ph w roztworze 10% 10 max temperatura topnienia C; Masa właściwa: zbita kg/m3; niezbita kg/m3; Rozpuszczalność: woda w 20 C 50 % alkohol w 90 C 17 % masa molowa 60; wzór sumaryczny CO (NH2)2 Wielkość ziaren 1 < < 2,5 mm > 95 % wagowy; średnica średnia 1,6 mm < 1 mm < 3% wagowy Źródło: opracowanie własne Opis przewidywanego obiegu osadów ściekowych Z uwagi na znaczną suchość osadów ściekowych, możliwy jest ich transport mechaniczny i wprowadzanie bezpośrednio do leja na odpady gdzie zostaną wymieszane zanim zostaną podane do pieca. Należy zapewnić magazyn pośredni tych osadów pozwalający utworzyć bufor pomiędzy dwoma kolejnymi dostawami osadów z oczyszczalni ścieków. Rolę magazynu pośredniego pełnić będzie zbiornik podciśnieniowy zapobiegający emisji odorów do otoczenia. Przewidywany schemat wyposażenia dla obiegu osady przedstawia się następująco: przyjęcie osadów w leju odbiorczym i ich transport do silosu magazynującego, silos (lub silosy) magazynujący osady, system pobierania i dozowania osadów u dołu silosa magazynującego, transport osadów do leja zasilającego odpadami zespołu pieckocioł, pojemność silosu musi zagwarantować rezerwę na około trzy dni. Strona 99

100 7. CHARAKTERYSTYKA TECHNOLOGII INSTALACJA DO WALORYZACJI ŻUŻLI WRAZ Z ODZYSKIEM METALI 7.1. ZAŁOŻENIA W celu minimalizacji ilości odpadów usuwanych na składowisko oraz poprawy wskaźników ekonomicznych proponuje się budowę instalacji do sortowania i sezonowania żużli ze spalania z odzyskiem metali oraz wytwarzaniem kruszyw frakcji 032 mm, które mogą być wykorzystywane w przemyśle budowlanym (np. drogownictwie). Żużel usuwany z odżużlacza z zamknięciem wodnym będzie transportowany za pośrednictwem przenośników taśmowych do miejsca jego sezonowania. Przed sezonowaniem żużel będzie przesiewany i rozdrabniany na kruszarce. Proponowana instalacja powinna składać się z następujących elementów: urządzenia odbierającego żużel wychodzący z odżużlacza z zamknięciem wodnym, urządzeń do transportu żużla do miejsca jego waloryzacji, urządzeń do odzysku metali żelaznych i nieżelaznych, urządzenia przesiewającego w celu eliminacji frakcji 200 mm, kruszarki frakcji nadsitowych tj. powyżej 200 mm i powyżej 32 mm, kwatery dojrzewania żużli w okresie czasu od 4 do 6 tygodni, systemu kanałów odbierających ewentualne odcieki, które będą kierowane do bezodpływowego zbiornika, systemu urządzeń przesiewających żużle po dojrzewaniu w celu osiągnięcia frakcji 032 mm. Finalny produkt czyli żużle po waloryzacji (sezonowaniu) będą sprzedawane i wykorzystywane np. jako materiał przy budowie dróg. Natomiast złom sprzedawany będzie zewnętrznym odbiorcom. Schemat instalacji do waloryzacji żużla przedstawia rysunek 7.1. Sezonowanie żużli (waloryzacja) Żużel jako stała pozostałość po procesie termicznego przekształcania odpadów komunalnych składa się głównie z substancji niepalnych, nierozpuszczalnych w wodzie krzemianów, tlenków glinu i żelaza. Jedną z metod bezpiecznego zagospodarowania żużli zgodną z BAT jest jego waloryzacja. Proces waloryzacji polega na wystawieniu żużla najpierw na działanie atmosfery (powietrza) przez okres od około miesiąca do maksymalnie sześciu, a następnie mechaniczną obróbkę z wydzieleniem odpowiedniej frakcji żużla, oraz oddzieleniem z jego składu metali żelaznych i nieżelaznych. Sam proces sezonowania polega na przenikaniu wilgoci zawartej w powietrzu do ziaren żużla gdzie zachodzą procesy hydratacji. Proces hydratacji polega na przyłączaniu wody do związków chemicznych zawartych w ziarnach żużla. Taka metoda waloryzacji żużla wyraźnie poprawia jego odporność na wymywanie metali ciężkich, pozwalając na ich pełne, przemysłowe wykorzystanie.

101 Rysunek 7.4 Schemat instalacji do waloryzacji żużla Strona 101

102 8. OPIS ELEMENTÓW PRZYRODNICZYCH ŚRODOWISKA 8.1. WARUNKI KLIMATYCZNE Teren planowanej inwestycji znajduje się w rejonie środkowowielkopolskiego regionu klimatycznego. Warunki klimatyczne kształtują się zasadniczo pod wpływem mas powietrza polarnomorskiego znad Atlantyku. Znacznie słabiej zaznacza się wpływy mas powietrza polarnokontynentalnego i zwrotnikowego. Temperatura powietrza w regionie w ciągu roku wynosi średnio 8,18,7 C. Średnia temperatura najzimniejszego miesiąca (grudnia) wynosi 1,9 C, zaś średnia temperatura lipca 17,3 C. Najwyższą wartość temperatury maksymalnej odnotowano w 1959 roku, w lipcu 38,2 C, zaś najniższą wartość temperatury minimalnej w 1956 roku, w lutym 28,7 C. Średnia roczna suma opadów należy do jednej z niższych w Polsce i wynosi około 508 mm. Najwięcej opadów obserwuje się w czerwcu i lipcu. Czas zalegania pokrywy śnieżnej wynosi średnio 50 dni w roku. Największą liczbę dni przymrozkowych notuje się w okresie od grudnia do marca (średnio ok. 80 dni), a okres wegetacyjny trwa dni i jest jednym z dłuższych w Polsce. Sama inwestycja planowana jest w obrębie suburbiów aglomeracji, co powoduje, że warunki klimatyczne będą podlegać modyfikacjom powodowanym przez oddziaływanie miasta (nieco wyższym niż w jego otoczeniu zachmurzeniu i opadom) i powstającą wyspę ciepła. Zjawisko miejskiej wyspy ciepła jest cechą charakterystyczną dużych aglomeracji miejskich. W wyniku zmian urbanistycznych w charakterze pierwotnego siedliska, dopływu do atmosfery ciepła wytworzonego sztucznie, zwiększonego albedo i zanieczyszczenia powietrza oddziaływanie miasta Poznania w obrębie omawianego terenu powoduje powstawanie chmur o budowie pionowej sprzyjającym częstszym opadom, a także zmniejszenia siły wiatrów Podobnie jak w całym kraju, obserwuje się tutaj przewagę wiatrów zachodnich i północnoi południowozachodnich. Rozkład kierunków i prędkości wiatrów jest szczególnie istotny przy określaniu wpływu na środowisko przedmiotowej inwestycji. Poniżej podano dane ze stacji meteorologicznej PoznańŁawica. Tabela 8.27 Zestawienie udziałów poszczególnych kierunków wiatru [%] wysokość anemometru 17 m. NNE ENE E 5,22 6,48 9,29 Źródło: IPPC Suchy Las ESE 8,36 SSE 8,51 S 5,91 SSW 12,00 WSW 10,88 W 13,54 WNW 7,71 NNW 7,72 N 4,38 Z rozkładu wiatrów wynika, że w analizowanym rejonie najczęściej występują wiatry z kierunku zachodniego i południowozachodniego. Największe prędkości wiatrów występują w okresie zimowym, a najmniejsze w okresie letnim. Na podstawie przedstawionej poniżej tabeli częstości występowania poszczególnych prędkości wiatrów wnioskować można, że w większości są to wiatry słabe (25 m/s) i bardzo słabe (05 m/s), oraz wiatry umiarkowane (57 m/s). Tabela 8.28 Zestawienie częstości występowania poszczególnych prędkości wiatrów [%]. 1 m/s 2 m/s 3 m/s 4 m/s 5 m/s 6 m/s 7 m/s 8 m/s 9 m/s 10 m/s 11 m/s

103 14,13 15,32 16,24 Źródło: IPPC Suchy Las 12,61 12,88 9,02 7,20 7,23 1,66 2,72 0,99 Nasłonecznienie rzeczywiste wynosi przeciętnie ok h/rok. Najpogodniejszymi miesiącami są sierpień i wrzesień, zaś najpochmurniejszymi listopad i grudzień JAKOŚĆ POWIETRZA Jakość powietrza w obszarze Poznania pod kątem ochrony zdrowia określona została przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska na podstawie danych z lat Analiza tych danych przedstawiona jest w opracowaniu Stan środowiska w Wielkopolsce w 2006 roku. Tabela 8.29 Stan jakość powietrza pod kątem ochrony zdrowia Główne komponenty zanieczyszczeń Raport WIOŚ za rok 2006 SO2 NO2 PM10 O3 CO Benzen Ołów Klasa strefy A A A ( w kilku strefach w centrum miasta C) C A A A Źródło: WIOŚ Stan środowiska w Wielkopolsce w 2006 r. Zakwalifikowanie obszaru do strefy A świadczy o występujących stężeniach substancji nie przekraczających wartości dopuszczalnej. Klasyfikacja obszaru do strefy C świadczy o notowanych stężeniach powyżej wartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji. Klasyfikacja do strefy C wiąże się z koniecznością określenia obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych oraz opracowaniem programu ochrony powietrza (POP) dla tego obszaru. Aktualny stan jakości powietrza wartości średnioroczne dla rejonu lokalizacji inwestycji, według Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Poznaniu (pismo z dnia 13 czerwca 2008 r., załącznik 4), wynosi: Tabela 8.30 Aktualny stan zanieczyszczenia powietrza Nazwa zanieczyszczenia dwutlenek azotu dwutlenek siarki pył zawieszony PM10 benzen ołów Stężenie średnioroczne (μg/m3) % stężenia dopuszczalnego 23,0 5,0 31,0 2,0 0,01 57,5 16,66 77,5 40,0 2,0 Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 5 grudnia 2002 roku w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu, dla substancji nie wymienionych powyżej określono tło zanieczyszczenia w wysokości 10 % dopuszczalnego stężenia średniorocznego dla danej substancji. Na podstawie danych zawartych w powyższej tabeli można stwierdzić, że jakość powietrza atmosferycznego na analizowanym obszarze dla 3 z 6 zanieczyszczeń jest zadowalająca. Dla dwutlenku azotu istniejący stan jakości powietrza osiąga prawie 60% wielkości Strona 103

104 dopuszczalnej i wywołany jest zarówno oddziaływaniem źródeł przemysłowych jak i transportu samochodowego. Największym problemem jest zanieczyszczenie pyłem PM10. Zagadnienie to jest typowe dla wszystkich aglomeracji miejskich i stanowi sumę oddziaływań emisji przemysłowych, z transportu oraz znosu wtórnego. Rozwiązywanie tych zagadnień w aglomeracjach odbywa się poprzez stosowanie wysokosprawnych odpylaczy w źródłach przemysłowych, ograniczenie emisji PM w pojazdach samochodowych (EURO3, EURO4) oraz utrzymywanie jakości terenów miejskich w odpowiedniej czystości i zazielenieniu MORFOLOGIA I HYDROLOGIA Według regionalizacji fizycznogeograficznej J. Kondrackiego (1998) obszar Poznania i jego okolic należy do prowincji Niżu Środkowoeuropejskiego, do podprowincji Pojezierza Południowobałtyckiego, a w jej obrębie do makroregionu Pojezierza Wielkopolskiego. Poznań położony jest w mezoregionie Pojezierza poznańskiego. Miasto Poznań usytuowane jest na południkowo zorientowanej Przełomowej Dolinie Warty, dodatkowo rozdzielone rzeką Wartą na dwie jednostki morfologiczne; po zachodniej stronie rzeki na Wysoczyznę Poznańską, po stronie wschodniej na Wysoczyznę Gnieźnieńską. Poznań cechuje dość urozmaicone ukształtowanie terenu widoczną formą jest Przełomowa Dolina Warty, której dno znajduje się na wysokości 45 m n.p.m. Jej szerokość w okolicach śródmieścia i Starego Miasta wynosi do 4 km natomiast w kierunku północnym ulega zawężeniu w okolicach Umultowa szerokość wynosi do 1,5 km. Rzeźba powierzchni wykazuje dużą zmienność. W obrębie dna byłego wyrobiska rzędne terenu wahają się w granicach 71,0 76,0 m npm., natomiast rzędne powierzchni terenu na wysoczyźnie dochodzą do 77,0 81,0 m npm. Od zachodu wysoczyzna morenowa graniczy z doliną rzeki Warty. W odległości ok. 1,3 km od zachodnich granic terenu przepływa rzeka Warta, a w odległości około 0.9 km na południe dopływ Warty rzeka Długa WARUNKI GEOLOGICZNE W budowie geologicznej Poznania wyróżniono trzy zespoły skalne: osady kenozoiku, mezozoiku, peleozoiku. Najstarszymi utworami są skały karbońskie, głównie skały okruchowe (zlepieńce, piaskowce, mułowce, iłowce). Wody termalne i zmineralizowane, występujące na terenie miasta w sąsiedztwie Jeziora Maltańskiego są natomiast pochodzenia jurajskiego. Na terenie Poznania słabo reprezentowane są osady kredowe. Z trzeciorzędu pochodzą m.in. pokłady węgla brunatnego. Utwory holocenu stanowią natomiast głównie piaski różnoziarniste, mułki, gytie, torfy w dolinach rzek, których miąższość wynosi od 5 do 15 m. W podłożu lokalizacji planowanego ITPOK znajdują się zarówno utwory trzeciorzędowe jak i czwartorzędowe. Trzeciorzęd wytworzony jest w postaci iłów, węgla brunatnego oraz piasków mułkowatych i drobnoziarnistych formacji burowęglowej oraz pstrych iłów poznańskich. Strop utworów burowęglowych zalega na głębokości m ppt. tj. na rzędnych 5,0 12,0 m. npm. Powyżej tych utworów występują kilkudziesięciometrowa warstwa iłów pstrych, wśród których spotyka się sporadycznie osady piaszczyste o niewielkiej miąższości. Strona 104

105 Występujący na tym terenie czwartorzęd można podzielić na plejstocen i holocen. W podokresie plejstoceńskim wykształciły się gliny morenowe zaliczane do utworów lodowcowych i serii piaszczysto żwirowej. Wśród utworów gliniastych spotyka się przewarstwienia i soczewy piaszczyste. Strop glin zalega na głębokości od 0,8 m do 4,6 m (w wyrobiskach rzędna 68,15 74,11) do 10,4 m ( poza jego granicami), tj. na rzędnych 67,43 72,41 m n.p.m, obniżając się w kierunku rzek Warty i Głównej. Podokres holoceński reprezentowany jest przez nasypy niekontrolowane w postaci gruzu budowlanego i odpadów bytowych, złożonych na przeważającej części dna wyrobiska kruszywa naturalnego. Miąższość warstwy gruzu waha się od 0,8 do 2,2 m, warstwy odpadów bytowych około 4 m. Obecnie teren ten jest zrekultywowany WARUNKI HYDROGEOLOGICZNE Na terenie lokalizacji stwierdzono występowanie dwóch pięter wodonośnych: czwartorzędowego i trzeciorzędowego. Piętro czwartorzędowe to plejstoceński poziom wodonośny, w którym rozróżnić należy następujące warstwy wodonośne: Dolinna warstwa wodonośna związana jest z dolinami rzek Warty i Głównej. W dolinie rzeki Warty zwierciadło wody osiąga rzędną około 51,0 m n.p.m., a miąższość warstwy wodonośnej nie przekracza kilku metrów. W dolinie rzeki Głównej zwierciadło wody wynosi od kilku do kilkunastu metrów. Warstwa dolinna jest bezpośrednio zasilana przez wody warstwy nadglinowej z terenu wysoczyzny. Dynamika wód, oprócz zasilania z wysoczyzny, wykazuje ścisłą zależność od stanów rzek. Dolinna warstwa wodonośna na rozpatrywanym terenie ujmowana jest w dolinie rzeki Głównej i rzeki Warty m.in. przez ujęcia Zakładów Piwowarskich. Nadglinowa (sandrowa) warstwa wodonośna to zasadnicza warstwa wodonośna występująca w tej części wysoczyzny. Tworzy ona ciągły poziom o swobodnym zwierciadle wody. Warstwa ta pozbawiona jest izolacji od powierzchni terenu i jest drenowana przez Wartę i Główną. Strumień wód gruntowych w tym rejonie uzależniony jest od zasilania opadowego. Warstwę nadglinową budują piaski drobne, średnie, pospółki i żwiry. Miąższość warstwy wodonośnej dochodzi do 2 m w obrębie wysoczyzny. W wyniku częściowego wyeksploatowania kruszywa na przedmiotowym terenie, poniżej poziomu wód gruntowych, powstał rozległy staw. Jego lustro wody zalega na rzędnej 73,81 m n.p.m. Woda z nadglinowej warstwy na rozpatrywanym terenie nie jest eksploatowana. Międzyglinowa warstwa wodonośna związana jest z piaskami zalegającymi w formie soczewek wśród glin lodowcowych. Wody z tych soczewek nie kontaktują się ze sobą. Charakteryzują się one zwierciadłem napiętym. Stwierdzono je jedynie na obszarze wysoczyznowym. Warstwa ta nie ma charakteru użytkowego. Piętro trzeciorzędowe ma dwa poziomy wodonośne: podrzędny i główny. Poziom podrzędny wstępuje w obrębie lokalnych soczewek piasków drobnych i mułkowatych zalegających wśród iłów poznańskich. Lustro wody ma charakter napięty i stabilizuje się na podobnych rzędnych jak wody poziomu plejstoceńskiego. Poziom ten nie ma znaczenia użytkowego. Główny poziom występuje w warstwie piasków drobnych i mułkowatych formacji burowęglowej, zalegających poniżej głębokości 74,0 81,0 m ppt, tj. na rzędnej od 1 do 13 m n.p.m. Nad warstwą wodonośną zalegają iły poznańskie o miąższości kilkudziesięciu metrów, które stanowią dobrą izolację przed zanieczyszczeniami z nadległych poziomów. Strona 105

106 Warstwy te są powszechnie eksploatowane przez szereg ujęć przemysłowych, tworzących centrum leja depresyjnego wód mioceńskich w obrębie Poznania. Ujęcia te pracują z wydajnością od 10 do 50 m3/h. Według mapy obszarów głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) w Polsce (Kleczkowski (red), 1990) na terenie Poznania i okolic nie wyznaczono głównych zbiorników wód podziemnych. Trzeciorzędowe, lokalne zbiorniki wód podziemnych zlokalizowane są w rejonach: Złotniki (w obrębie zabudowy wiejskiej) i Poznań Malta Decor (na terenie zabudowy miejskiej) JAKOŚĆ WÓD PODZIEMNYCH Według Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej stan jakościowy wód podziemnych zlewni Poznańskiego Dorzecza Warty jest bardzo słaby. Ocena wód podziemnych w wybranych punktach badawczych sieci regionalnej województwa wielkopolskiego wykazała pewną poprawę jakości wód podziemnych w ujęciu statystycznym. W 2002 roku w województwie przeważały wody niskiej jakości (III klasy) stanowiące 58% przebadanych i pobranych prób. Zgodnie z informacją z objaśnień do mapy geośrodowiskowej 1: arkusz 471 Poznań, wody podziemne poziomu trzecio i czwartorzędowego, w obrębie miasta i okolic, w przeważającej części zaliczane są do klasy II wód średniej jakości, wymagające prostego uzdatniania (odżelazienie, odmanganowienie). Wody klasy III złej jakości, wymagające skomplikowanego uzdatniania, występują w dnie doliny Warty (w dzielnicach Poznania: Wilda, Świerczewo) oraz w dzielnicy Morasko. O zaliczeniu wód do tej klasy decydują najczęściej przekroczone wskaźniki takie jak: azot, żelazo, bor, potas, sód i przewodnictwo właściwe. Wody klasy Ib dobrej jakości, ale nie trwałej z uwagi na brak izolacji, niewymagające uzdatniania, występują w okolicach Czerwonaku, Kiekrzy i Poznańskich osiedli: Plewiska i Ławica. W Poznaniu nie występują wody podziemne najwyższej klasy Ia. Jakość wód w mieście ulega znacznej degradacji pod wpływem: nawozów, ścieków, odpadów i środków zimowego utrzymania. Wyniki badań fizyko chemicznych przeprowadzonych w pobliżu terenu inwestycji w 1997 r. wskazują duże zanieczyszczenie wód. W większości są to wody pozaklasowe, nieliczne tylko mieszczą się w III niskiej klasie jakości. Odnotowano bardzo wysokie stężenia: siarczanów, chlorków, manganu i żelaza. Występowanie tak wysokich stężeń zanieczyszczeń w wodach było prawdopodobnie spowodowane oddziaływaniem istniejącego w przeszłości na tych terenach nielegalnego składowania odpadów komunalnych i przemysłowych JAKOŚĆ WÓD POWIERZCHNIOWYCH Stan jakości wód powierzchniowych, tj. rzeki Warty analizowany był w roku 2006r., w ramach monitoringu środowiska prowadzonego przez Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Strona 106

107 Tabela 8.31 Stan jakości wód powierzchniowych rzeki Warty parametr ph BZT5 [mg O2/m3] ChZTCr [mg O2/m3] Tlen rozpuszczony [mg O2/m3] Chlorki [mg Cl/m3] Siarczany [mg SO4/m3] Zawiesina ogólna [mg /m3] Ilość prób Wartość średnia 8 5,06 29,9 9,6 52,6 85,3 14,3 Źródło: WIOŚ 2006r POWIERZCHNIA ZIEMI I GLEBY Dla oceny zanieczyszczenia gleb metalami zastosowano wartości dopuszczalne stężeń określone w Załączniku do Rozporządzenia Ministra środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. Nr 165 z dnia 4 października 2002 r., poz. 1359). Wyniki analiz gleb pochodzą ze zbioru analiz chemicznych wykonanych do Atlasu geochemicznego Polski 1: (Lis, Pasieczna, 1995) opróbowanie w siatce 5x5 km oraz Atlasu geochemicznego Poznania i okolic 1: (Lis, Pasieczna, 2005) opróbowanie w siatce 1x1 km. Wartości dopuszczalne pierwiastków dla poszczególnych grup zanieczyszczeń oraz zakresy i ich przeciętne zawartości w glebach z terenu Poznania (dokładnie arkusza 471 mapy geośrodowiskowej Polski w skali 1:50 000) przedstawiono w tabeli poniżej. Pod uwagę brana była tylko ta część zawartości metali, której źródłem są zanieczyszczenia antropogeniczne, a więc słabo związana i łatwo ługowalna kwasami, nie zaś całkowita zawartość metali. Tabela zawiera również dane o zawartości przeciętnych (median) pierwiastków w glebach terenów niezabudowanych Polski (najmniej zanieczyszczonych w kraju). Tabela 8.32 Zawartość metali w glebach (w mg/kg) Wartości dopuszczalne stężeń w glebie lub ziemi (Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r.) Zakresy zawartości w glebach na arkuszu 471Poznań Wartość przeciętnyc h (median) w glebach na arkuszu 471Poznań N=311 N=311 Metale Grupa B 2) Grupa C 3) Grupa A 1) As Arsen Ba Bar Cr Chrom Głębokość (m p.p.t.) 0,00, Wartość przeciętnych (median) w glebach obszarów niezabudowanych Polski 4) N=6522 Frakcja ziarnowa Frakcja ziarnowa <2 mm <1 mm Mineralizacja woda Mineralizacja królewska HCl (1:4) Głębokość (m p.p.t.) 0,00,2 <538 <5 < Strona 107

108 Zn Cynk Cd Kadm Co Kobalt Cu Miedź Ni Nikiel Pb Ołów Hg Rtęć 0, Ilość badanych próbek gleb z arkusza 471Poznań w poszczególnych grupach zanieczyszczeń As Arsen Ba Bar Cr Chrom 311 Zn Cynk Cd Kadm Co Kobalt Cu Miedź Ni Nikiel 310 Pb Ołów Hg Rtęć Sumaryczna klasyfikacja badanych gleb z obszaru arkusza 471Poznań do poszczególnych grup zanieczyszczeń (ilość próbek) , ,5 <0,5 < < <0,05712 <0,05 <0,05 1) grupa A a) nieruchomości gruntowe wchodzące w skład obszaru poddanego ochronie na podstawie przepisów ustawy Prawo wodne, b) obszary poddane ochronie na podstawie przepisów o ochronie przyrody; jeżeli utrzymanie aktualnego poziomu zanieczyszczenia gruntów nie stwarza zagrożenia dla zdrowia ludzi lub środowiska dla obszarów tych stężenia zachowują standardy wynikające ze stanu faktycznego, 2) grupa B grunty zaliczone do użytków rolnych z wyłączeniem gruntów pod stawami i gruntów pod rowami, grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione, nieużytki, a także grunty zabudowane i zurbanizowane z wyłączeniem terenów przemysłowych, użytków kopalnych oraz terenów komunikacyjnych, 3) grupa C tereny przemysłowe, użytki kopalne, tereny komunikacyjne, 4) Lis, Pasieczna, 1995 Atlas geochemiczny Polski 1: N ilość próbek Źródło: opis do mapy geośrodowiskowej Polski 1:50 000, arkusz 471 Poznań, PIG 2005 Jak wynika z tabeli, przeciętne wartości arsenu, baru, kadmu, kobaltu, ołowiu i rtęci w glebach arkusza są identyczne lub zbliżone do wartości przeciętnych (median) w glebach obszarów niezabudowanych Polski. Nieco wyższe wartości przeciętne zanotowano dla cynku, chromu, miedzi i niklu. Jak podaje PIG w opisie do mapy geośrodowiskowej (arkusz 471 Poznań), w aspekcie zawartości metali 83,3% spośród badanych próbek spełnia warunki klasyfikacji do grupy A (standard obszaru poddanego ochronie), co pozwala na ich wielofunkcyjne użytkowanie. Do grupy B zaliczono 11,6% analizowanych próbek, a do grupy C 4,5%. Dopuszczalne zawartości stężeń metali dla grupy C zostały przekroczone w 2 próbkach co stanowi 0,6% badanych gleb (próbki o numerach 148, 158). Gleby zaliczone do grupy C oraz wykazujące zawartości metali przekraczające górne limity dla tej grupy występują w obrębie zwartej zabudowy miejskiej Poznania. Jeden z punktów, z którego pobierane były próbki gleb podczas opracowywania Atlasu geochemicznego Poznania i okolic 1: znajdował się w rejonie inwestycji, przy EC II Karolin. Dane o poszczególnych parametrach, odczytane z map zamieszczono w tabeli poniżej. Wynika z nich, że teren w rejonie inwestycji spełnia wymagania dla gruntów grupy A. Tabela 8.33 Zawartość metali w glebie przy EC Karolin (w mg/kg) parametr ph Cd Cr Cu Hg Pb Zn mg/kg Warstwa 0,00,2 m. gleby Warstwa 0,40,6 m. gleby 7,7 0, <0, ,9 0, , Źródło: na podstawie danych z Atlasu geochemicznego Poznania i okolic 1: Strona 108

109 8.9. FLORA I FAUNA Obszar pod planowaną inwestycję otoczony jest z trzech stron w promieniu około 0,4 0,8 km terenami o charakterze przemysłowym. Od południa z terenem inwestycji graniczy niewielki obszar nieuporządkowanej zielni o powierzchni około 0,2 km2, na którym mieszczą się pozostałości Fortu IV. Północnowschodnia granica niewielkiego terenu zajętego pod ogródki działkowe znajduje się w odległości około 0,2 km na południe od terenu planowanej instalacji, oddzielona terenami Fortu IV. Dalsze otoczenie stanowią tereny o różnym charakterze i przeznaczeniu, tworząc przestrzenną mozaikę. Są to głównie tereny przemysłowe, tereny baz logistycznomagazynowych tereny niezagospodarowane z roślinnością ruderalną i synantropijną lub zalesione oraz sieć dróg, w tym dróg o znaczeniu krajowym. Tereny zielone w okolicy lokalizacji ITPOK obejmują: Las przy ul. Chemicznej po przeciwnej stronie ul. Gdyńskiej ok. 0,8 km na zachód od terenu planowanej instalacji. tereny zielone w dolinie rzeki Głównej od ok. 0,6 km od terenu planowanej instalacji. kompleks leśny pomiędzy Koziegłowami, a Kicinem ok. 2 km na północny wschód od terenu planowanej instalacji. kompleks leśny z cmentarzem komunalnym Miłostowo położony za doliną rzeki Głównej i ciągiem komunikacyjnym w kierunku Gniezna (ul. Gnieźnieńska i tory kolejowe) ok. 1 km na południe i południowy wschód od terenu planowanej instalacji. Tereny przemysłowe nie stanowią żadnej wartości pod względem przyrodniczym. Jako ostoja bądź miejsca żerowania drobnych zwierząt, w tym ptaków służyć mogą tereny ogródków działkowych. Mając na uwadze, że w rejonie Nowego Miasta znajduje się kompleks leśny o znacznej powierzchni, należy oczekiwać, że zwierzęta pojawiające się w okolicy będą go preferować w stosunku do niewielkich niezagospodarowanych obszarów położonych w pobliżu inwestycji. Miejscem odgrywającym znaczenie jako siedlisko dla nietoperzy jest Fort IV, ujęty w sieci obszarów Natura Jego charakter i znaczenie są omówione w kolejnym rozdziale OBSZARY CHRONIONE, W TYM OBSZARY NATURA 2000 Jedno z zagrożeń dla zachowania terenów cennych przyrodniczo w obecnym stanie w rejonie aglomeracji poznańskiej stanowi brak rozwiązania problemu gospodarki odpadami dla Poznania. Obszary chronione ze względu na wartości przyrodnicze położone są z reguły w znacznym oddaleniu od terenu inwestycji, wyjątkiem jest teren Fortu IV. Obszary te wyszczególniono poniżej. Są one ujęte w europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000: Fort IV jeden z elementów składających się na specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 Fortyfikacje w Poznaniu, kod PLH300005) odległość ok. 0,25 km na południe od terenu inwestycji; kolejne dwa elementy ujęte w tym obszarze znajdują się w odległości co najmniej 1,8 km od terenu inwestycji. Obszar Chronionego Krajobrazu Biedrusko (specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 Biedrusko, kod PLH300001) ok. 10 km na północ, Strona 109

110 Wielkopolski Park Narodowy (specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 Ostoja Wielkopolska, kod PLH300010) ok. 14 km na południe i południowy zachód, Rogaliński Park Krajobrazowy (specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 Rogalińska Dolina Warty, kod PLH300012) ok. 15 km na południe i południowy wschód (uwaga: obszar Natura 2000 nie obejmuje terenów położonych parku krajobrazowego położonych najbliżej lokalizacji i rozpoczyna się ok. 20 km od lokalizacji), Obszar specjalnej ochrony ptaków Dolina Samicy, kod PLB ok. 14 km na północ i północny zachód. Poniżej scharakteryzowano Fort IV, który to obszar zostanie przeanalizowany pod kątem możliwości oddziaływania inwestycji na wartości przyrodnicze podlegające ochronie. Ze względu na oddalenie pozostałych obszarów od terenu inwestycji, nie będzie ona na nie oddziaływać CHARAKTERYSTYKA OBSZARU NATURA 2000 FORTYFIKACJE W POZNANIU PLH300005, ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM FORTU IV Zgodnie z opisem obszaru zawartym na witrynie internetowej Ministerstwa Środowiska poświęconej Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000, ostoja PLH Fortyfikacje w Poznaniu, obejmuje kompleks XIXwiecznych budowli fortecznych (Forty: F I, F Ia, F II, F IIa, F III, F IIIa, F IV, F IVa, F V, F Va, FVI, F VIa, F VII, F VIIa, F VIII, F VIIIa, F IX, F IXa oraz Cytadelę, bunkier na Sołaczu, bunkier przy al. Wojska Polskiego, bunkier przy ul. Mazowieckiej), rozmieszczonych głównie pośród terenów zielonych Poznania. Stanowią one miejsca zimowania nietoperzy. Wśród fortów szczególne znaczenie ma Fort I zaliczany do najważniejszych miejsc zimowania nietoperzy w Polsce (1059 osobników w 2001). Jest to czwarte pod względem liczebności zimowisko w Polsce. W systemie zimowisk stwierdzono występowanie 4 gatunków z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej, w tym stabilne populacje nocka dużego i mopka. Ponad połowa z tych pojedynczych obiektów (13) znajduje się na liście 120 największych zimowisk nietoperzy w Polsce (stwierdzono 50 lub więcej nietoperzy). Fort IV (Hake), położony ok. 0,25 km na południe od granic terenu planowanej inwestycji ITPOK, przy południowej granicy terenu EC Karolin, zbudowany został w latach W roku 1945 znajdował się na terenie fabryki amunicji, który podczas bitwy o Poznań został wysadzony. Zachowały się fragmenty kaponiery czołowej, części piwnicznej i obwałowanie z majdanem. Obecnie jest to teren nieuporządkowany, porośnięty stosunkowo rzadkim drzewostanem akacji (grochodrzewu). Fort ten pomimo złego stanu zachowania jest dość istotnym miejscem hibernacji nietoperzy w Poznaniu. Od kilku lat liczebność zimujących w nim nietoperzy oscyluje pomiędzy osobników. Podczas zimowego liczenia przeprowadzonego stwierdzono tam obecność 101 nietoperzy należących do 6 gatunków. Gatunek Nocek Natterera Myotis nattereri Nocek rudy Myotis daubentonii Gacek brunatny Plecotus auritus Mopek Barbastella barbastellus Liczebność Strona 110

111 Nocek duży Myotis myotis Mroczek późny Eptesicus serotinus Nieoznaczone RAZEM Dane te są jeszcze niepublikowane i pochodzą z informacji ustnej otrzymanej od A. Szubert z Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu. OPIS GATUNKÓW Nocej Natterera Myotis nattereri jest to mały gatunek osiadły. Zasiedla całą Europę za wyjątkiem środkowej i północnej Skandynawii. W Polsce stwierdzony na terenie całego kraju. Żywi się owadami, które chwyta w locie lub zbiera z powierzchni liści. W okresie letnim jest związany z terenami leśnymi. Jego letnimi kryjówkami są dziuple i skrzynki, chociaż był obserwowany również w szczelinach budynków. Samice tworzą kolonie lęgowe liczące zwykle poniżej 40 osobników. Zimuje w podziemiach, często będąc gatunkiem dominującym. Nocek rudy Myotis daubentonii niewielki gatunek występujący w całej Europie z wyjątkiem północnej Skandynawii. W Polsce występuje na terenie całego kraju. Żeruje nad zbiornikami wodnymi polując na owady latające jak i zbierając je z powierzchni wody. Latem szuka schronienia w dziuplach, rzadziej w skrzynkach lęgowych lub szczelinach mostów. Sporadycznie spotyka się pojedyncze osobniki na strychach. Zimą hibernuje w podziemiach, często będąc najliczniejszym gatunkiem. W niektórych podziemiach szczyt jego liczebności przypada na jesień, są one zatem głównie kwaterą przejściową. Gacek brunatny Plecotus auritus mały gatunek o charakterystycznym wyglądzie. Występuje w całej Europie z wyjątkiem północnych i południowych jej krańców. W Polsce wstępuje na terenie całego kraju. Poluje wśród koron drzew i krzewów, często zbierając drobne bezkręgowce z liści czy ścian budynków. Zasiedla lasy, jak i obszary zabudowane. Niewielkie kolonie rozrodcze spotyka się w budynkach, dziuplach, skrzynkach. Zimą preferuje chłodne kryjówki tj.: piwnice, jaskinie, forty. Spotykany jest także w studniach, dziuplach i strychach. Mopek Barbastella barbastellus nietoperz średniej wielkości. Występuje w Europie z wyjątkiem jej północnych krańców. W Polsce występuje na terenie całego kraju chociaż jego letnie obserwacje są rzadkie. Gatunek związany z lasami. Odżywia się motylami nocnymi, rzadziej innymi owadami, chwytanymi w locie. Latem spotykany jest w budynkach. Zimą preferuje kryjówki chłodne. Spotykany jest w podziemiach a także w dziuplach drzew. Nocek duży Myotis myotis jeden z trzech największych nietoperzy. Występuje w południowej i środkowej Europie. W Polsce występuje licznie w południowej i środkowej części kraju, natomiast z północnej części znane są nieliczne obserwacje. Odżywia się dużymi owadami nielatającymi. W okresie letnim kryje się najczęściej na strychach, w dużych podziemiach a także sporadycznie w budkach lęgowych. Na miejsce hibernowania wybiera podziemia naturalne jak i sztuczne. Poszczególne osobniki często przebywają w ciasnych skupieniach. Podczas zimowych liczeń stwierdzono, że w ostatnich latach liczba osobników tego gatunku w zimowiskach nie maleje, a w niektórych obiektach wzrasta. Strona 111

112 Mroczek późny Eptesicus serotinus należy do największych krajowych gatunków. Zasiedla całą Europę z wyjątkiem północnej jej części. W Polsce pospolity. Na terenach zabudowanych jest najliczniejszym gatunkiem. Żywi się zarówno dużymi jak i małymi owadami. Często poluje nad wodami. Latem za schronienie wybiera najczęściej szczeliny w budynkach. Pojedyncze osobniki można spotkać w skrzynkach dla ptaków. Zimą w podziemiach spotykane są jedynie nieliczne osobniki. Przypuszcza się, że gatunek ten zimuje w innych kryjówkach niż reszta krajowych gatunków. Źródło: oficjalna strona poświęcona obszarom Natura Rys Lokalizacja Fortu IV oraz innych wybranych obiektów objętych ochroną w ramach obszaru PLH Fortyfikacje w Poznaniu 8.11.DOBRA MATERIALNE I DOBRA KULTURY Zgodnie z informacją od Miejskiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu (pismo z dnia 25 czerwca 2008 r., znak MKZ.I.T/ /08; załącznik 5) w granicy planowanego przedsięwzięcia zlokalizowany jest zabytkowy, wpisany do rejestru zabytków decyzją z dnia r. pod nr A 245, Fort IV (Hake), podlegający ścisłej ochronie konserwatorskiej. W związku z powyższym uwarunkowaniem planowanie inwestycji należy uzgodnić z Miejskim Konserwatorem Zabytków w Poznaniu. Jak stwierdza pismo na terenie planowanej inwestycji nie występują rozpoznane stanowiska archeologiczne, natomiast pod ziemią mogą się znajdować nierozpoznane dawne urządzenia fortowe. Strona 112

113 8.12.OBIEKTY ISTOTNE DLA STANU ŚRODOWISKA W OTOCZENIU LOKALIZACJI W najbliższym otoczeniu inwestycji znajdują się liczne obiekty wpływające na stan środowiska zakłady przemysłowe, w tym wysokich technologii, bazy, składy, hurtownie itp oraz zakłady recyklingu i bazy techniczne, trasy komunikacyjne ( w tym droga nr 92 i 196) i linie kolejowe. Największe i najbliżej położone obiekty to Bridgestone Poznań i EC Karolin (o osiąganej mocy cieplnej ok. 840 MW i mocy elektrycznej ok. 270 MW). Charakterystyczny komin elektrociepłowni, o wysokości 200 m., jest najwyższą budowlą w Poznaniu. Południowo zachodnia część terenu EC Karolin wykorzystywana jest przez Spółkę EKO ZEC, której podstawową działalnością jest zagospodarowanie odpadów przemysłowych powstających w trakcie energetycznego spalania węgla kamiennego, odpadów stałych z wapniowej półsuchej metody odsiarczania spalin, handel żużlem oraz usługi związane z tą działalnością, a także usługi transportowe i ogólnobudowlane (recykling materiałów budowlanych). Obiekty te są przede wszystkim źródłami emisji hałasu, pyłów oraz spalin ze środków transportu. Oddziaływanie wszystkich wymienionych obiektów, jak również fakt położenia w obrębie aglomeracji wpływa na poziom tła zanieczyszczeń w rejonie inwestycji. Strona 113

114 9. OKREŚLENIE PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO WYBRANEGO WARIANTU REALIZACJI INWESTYCJI FAZA REALIZACJI 9.1. ODDZIAŁYWANIE NA POWIETRZE ATMOSFERYCZNE Głównymi źródłami zanieczyszczeń na terenie przewidzianym pod inwestycję w fazie realizacji będą prace budowlane. Prace przewidziane do wykonania podczas etapu budowy instalacji oraz emisje powstające podczas realizacji tych prac opisano dokładnie w rozdziale 5. Eksploatacja pojazdów samochodowych oraz maszyn budowlanych będzie generować zanieczyszczenia pochodzące ze spalania paliw w silnikach (m. in. tlenki azotu, dwutlenek siarki, tlenek węgla, węglowodory alifatyczne) oraz będą źródłem pylenia podczas prac budowlanych. Emisja zanieczyszczeń będzie zachodzić w większości na małej wysokości, co znacznie ograniczy rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń w poziomie. Biorąc pod uwagę lokalizacje dróg dojazdowych oraz proponowanych rejonów prac budowlanych uciążliwość dla powietrza związana z budową ITPOK będzie niewielka i ograniczy się do granic inwestycji. Można więc stwierdzić, że wpływ emisji na powietrze atmosferyczne będzie miał charakter lokalny, związany z miejscem powstawania (teren budowy oraz drogi dojazdowe). Szacuje się, że największe natężenie prac będzie miało miejsce podczas budowy planowanych obiektów zgodnie z harmonogramem budowy. W miarę wzrostu zaawansowania inwestycji uciążliwości te będą maleć. W dalszych etapach budowy będą miały miejsce: rozruch instalacji i pomiary oraz odbiory techniczne. W związku z tym oddziaływanie ITPOK na powietrze atmosferyczne w fazie realizacji nie będzie stanowiło istotnej uciążliwości dla powietrza, a także nie spowoduje zmian istniejącego tła zanieczyszczeń wokół ITPOK. Ze względu na lokalny charakter oddziaływań rozbudowa instalacji nie będzie również stanowić zagrożenia dla życia i zdrowia okolicznych mieszkańców EMISJE Analiza przedstawionych dotychczas informacji i danych pozwala na podstawowe stwierdzenie, że w trakcie realizacji inwestycji wystąpią źródła emisji niezorganizowanej, związane głównie z transportem materiałów budowlanych oraz pracą maszyn budowlanych. Analiza danych dotyczących ilości samochodów i maszyn budowlanych oraz ich lokalizacja wskazują, że uciążliwość z tego tytułu będzie miała charakter lokalny oraz będzie zmienna w czasie i przestrzeni, a oddziaływanie będzie pomijalne. Obliczone wielkości emisji niezorganizowanej przedstawiono poniżej. Emisję zanieczyszczeń dla źródeł powierzchniowych określono wg wzoru: E= B k 1000

115 gdzie: E B k emisja danego zanieczyszczenia [kg/h], maksymalne zużycie paliwa przez maszyny budowlane [kg/h], wskaźnik emisji danego zanieczyszczenia [kg zanieczyszczenia/tonę napędowego], oleju praca maszyn budowlanych: maksymalna ilość spalonego paliwa przez maszyny budowlane na placu budowy: 100 kg/h, czas realizacji inwestycji ok. 30 miesięcy, w tym najcięższych robót budowlanych ok. 8 miesięcy. czas emisji w roku: 12 h * 6 dni w tyg * 32 tygodnie = ok h/rok Tabela 9.35 Wielkości emisji maksymalnej (chwilowej wyrażonej w g/s i kg/h oraz rocznej wyrażonej w Mg/rok). Rodzaj zanieczyszczenia Dwutlenek azotu Tlenek węgla Węglowodory alifatyczne Dwutlenek siarki g/s 0,3614 0,5781 0,1156 0,2167 Emisja maksymalna kg/h 1,3010 2,0810 0,4160 0,7800 Mg/rok 2,9923 4,7863 0,9568 1,7940 Źródło: opracowanie własne 9.2. ODDZIAŁYWANIE NA KLIMAT AKUSTYCZNY W okresie realizacji inwestycji będą wykonywane typowe prace konstrukcyjne związane głównie ze wznoszeniem obiektów kubaturowych o lekkiej szkieletowej konstrukcji stalowej. Gotowe do montażu elementy będą przywożone na teren ITPOK, na placu budowy nie przewiduje się wytwórni konstrukcji stalowych. Biorąc pod uwagę lokalizację inwestycji oraz charakter sąsiednich terenów, które w promieniu kilkuset metrów nie podlegają ochronie przed hałasem, nie wykonywano obliczeń akustycznych dla okresu budowy. Prace budowlane nie będą powodowały przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu w środowisku i nie będą stanowiły uciążliwości dla sąsiednich terenów ODDZIAŁYWANIE POWIERZCHNIOWE NA WODY PODZIEMNE I Realizacja inwestycji nie będzie miała bezpośredniego wpływu na wody powierzchniowe, ze względu na znaczne oddalenie od zbiorników i cieków powierzchniowych (nie mniej niż 0,9 km) Realizacja inwestycji może mieć bezpośredni wpływ na wody podziemne. Podczas fundamentowania obiektów może być konieczne wykonanie odwodnienia w rejonie wykopów, co lokalnie i okresowo może obniżyć zwierciadło wód gruntowych. Nie jest natomiast przewidywane wykonanie bezpośrednich ujęć wód podziemnych. W trakcie fazy budowy może dojść do zanieczyszczenia gruntów i poprzez infiltrację także wód podziemnych substancjami ropopochodnymi: olejami lub paliwem z pracujących pojazdów i maszyn. W celu ograniczenia możliwości powstania i rozprzestrzeniania zanieczyszczenia pojazdy powinny być sprawnie technicznie, a zaplecze budowy powinno Strona 115

116 zostać zlokalizowane na terenie utwardzonym, zabezpieczonym podłożem betonowym. Oleje, smary, paliwa, itp. muszą być przechowywane w szczelnych, zamkniętych zbiornikach. W czasie budowy może dojść do naruszenia lub czasowego usunięcia warstw ochronnych wód podziemnych, dlatego wszystkie roboty wgłębne powinny być wykonywane z należytą starannością GOSPODARKA ODPADAMI Źródłem odpadów będzie przede wszystkim przygotowanie wykopów pod nowe inwestycje jak również niwelacja terenu. Będą to gleba i ziemia w tym kamienie ( ). Szacuje się, że ilość tych odpadów będzie wynosić co najmniej m3 (urobek z wykopów). Ponadto, w niewielkich ilościach, mogą powstawać resztkowe odpady związane z budową nowych obiektów, w tym: odpady betonu ( ), gruz ceglany ( ), zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia ( ), odpadowa papa ( ). drewno ( ), mieszaniny metali ( ), kable ( ). opakowaniowe ( ), zużyte ubrania ochronne ( ), i in. Gospodarowanie odpadami na etapie realizacji inwestycji musi się odbywać w oparciu o warunki określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 21 marca 2006 r. w sprawie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów poza instalacjami i urządzeniami (Dz.U. z 2006 r. Nr 49 poz. 356). Odpady wytworzone na etapie budowlanym powinny zostać przekazane firmom zajmującym się wywozem odpadów, posiadającym stosowne zezwolenia na ich odbiór. Odpady w postaci gruzu po zakończeniu realizacji inwestycji mogą zostać wykorzystane na potrzeby rekultywacji terenów (wypełnienia terenów niekorzystnie przekształconych) lub utwardzania powierzchni terenów, budowy wałów nasypów, podbudów dróg itp.. Odpady te owinny zostać rozkruszone. Odpady stalowe powinny zostać przekazane do odzysku. Ziemia i kamienie z wykopów mogą zostać wykorzystane do niwelacji terenu inwestycji. Papa odpadowa może zostać odzyskana zgodnie z ww. rozporządzeniem, pod warunkiem wykorzystania jej do wykonywania drobnych napraw i konserwacji. Wytworzone w czasie realizacji inwestycji odpady będą okresowo składowane na wydzielonym placu na terenie inwestycji, a następnie wywożone ODDZIAŁYWANIE NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI, GLEBY Budowa instalacji wpłynie na zmianę ukształtowania powierzchni ziemi. Konieczne będzie wykonanie niwelacji terenu jak również wykopów pod fundamenty planowanych obiektów. Strona 116

117 Będzie to jednak typowe oddziaływanie związane z posadowieniem obiektów na niezagospodarowanym terenie. Zaleca się, aby w największym możliwym stopniu zdjąć warstwę gleby przed rozpoczęciem prac budowlanych, a następnie wykorzystać ją po ich zakończeniu, celem zagospodarowania i urządzenia terenu. Park maszyn budowlanych powinien być wydzielony na utwardzonym podłożu, który zostanie przygotowany w tym celu na czas budowy w ramach projektu organizacji robót. Pozwoli to na ograniczenie oddziaływania na gleby ODDZIAŁYWANIE NA LUDZI, ZWIERZĘTA I ROŚLINY W rozdziale 8 opisany został szczegółowo charakter rejonu wokół ITPOK. Jest to teren przemysłowy, położony przy ciągach komunikacyjnych, z dala od terenów mieszkalnych oraz terenów istotnych z przyrodniczego punktu widzenia (z wyjątkiem Fortu IV, dla którego to siedliska analizę oddziaływania na etapie budowy omówiono w kolejnym podrozdziale). Pewną uciążliwością ze względu na ludzi oraz faunę może być hałas od pracujących urządzeń, prac budowlanych oraz, okresowo, wywożonych odpadów. Należy jednak podkreślić, że uciążliwość ta, opisana szerzej w rozdziale dot. oddziaływania hałasu, będzie niewielka i okresowa. Z budowlanym etapem inwestycji wiąże się również zapylenie i zanieczyszczenie powietrza od pracujących maszyn i pojazdów. Jest to również czynnik okresowy, który nie wpłynie na pogorszenie jakości środowiska, mającej znaczenie dla mieszkańców, fauny oraz flory w dłuższym interwale czasowym. W większym stopniu na działanie tych czynników będą wystawieni pracownicy budowy. Bezpieczeństwo i higiena ich pracy warunkowana będzie jednak odrębnymi przepisami ODDZIAŁYWANIE NATURA 2000 NA OBSZARY CHRONIONE, W TYM Realizacja inwestycji nie będzie powodować negatywnych skutków dla obszarów podlegających ochronie, w tym dla obszaru Natura 2000 Fortyfikacje w Poznaniu PLH Obszary te położone są w takiej odległości od miejsca inwestycji, że oddziaływanie związane z prowadzeniem prac budowlanych (np. zapylenie, hałas) nie będzie w ich rejonie odczuwalne i nie będzie wpływać na to, co podlega ochronie. Prace budowlane będą prowadzone w porze dziennej. Główne natężenie prac (w tym hałasu) przewidziane jest w okresie wiosennym i letnim (w II i III kwartale). Zarówno pora dnia jak i pora roku nie koliduje z trybem życia nietoperzy, które mogły by przebywać w Forcie IV, w zasadzie wyłącznie podczas snu zimowego PODSUMOWANIE Wpływ inwestycji na środowisko w fazie budowy będzie niewielki, okresowy i będzie ograniczony ze względu na wykonywanie prac w porze dziennej, zgodnie z podanymi powyżej zasadami. Strona 117

118 Okresowa i krótkotrwała emisja zanieczyszczeń ze środków transportu i maszyn budowlanych odbywających się na bardzo niskiej wysokości ograniczy oddziaływanie tych źródeł do skali lokalnej w zasadzie nie wykraczającej poza granice ITPOK. Istotnym oddziaływaniem będzie powstanie znacznego tonażu odpadów z wykopów. 10.OKREŚLENIE PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO WYBRANEGO WARIANTU REALIZACJI INWESTYCJI FAZA EKSPLOATACJI 10.1.ODDZIAŁYWANIE NA ATMOSFERYCZNEGO STAN JAKOŚCI POWIETRZA PRZEDMIOT I ZAKRES ANALIZY Przedmiotem analizy jest ocena stanu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego spowodowanego emisją substancji pyłowych i gazowych ze źródeł usytuowanych na terenie obiektu w fazie eksploatacji przedsięwzięcia polegającego na budowie instalacji termicznego przekształcania frakcji resztkowej z odpadów komunalnych (ITPOK) wraz z możliwością przekształcania stabilizatu po fermentacji. Niniejsza część zawiera następujące elementy: dokładną charakterystykę źródeł emisji, określenie rodzajów i ilości zanieczyszczeń w g/s, kg/h i Mg/rok, jakie będą odprowadzane do atmosfery z poszczególnych źródeł, określenie maksymalnych stężeń zanieczyszczeń, określenie częstości przekraczania wartości odniesienia lub dopuszczalnego poziomu substancji w powietrzu, obliczonych ze stężeń poszczególnych substancji odniesionych do 1 godziny, a także stężeń średnich, uwzględniając tło zanieczyszczeń atmosfery i okoliczne warunki fizjograficzne METODYKA Obliczenia wykonano wg pakietu OPERAT 2000 dla Windows firmy PROEKO, Usługi Komputerowe w Ochronie Środowiska, Al. Wolności 21/11, Kalisz. System obliczeń rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym OPERAT uwzględnia referencyjne metody obliczeniowe zawarte w rozporządzeniu Ministra Środowiska z 5 grudnia 2002 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 1/2003, poz. 12) ANALIZA UCIĄŻLIWOŚCI Warunki meteorologiczne i analiza szorstkości terenu Przy wykonaniu analizy rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu niezbędne jest poznanie warunków meteorologicznych panujących na danym terenie. W niniejszej ocenie uwzględniono elementy klimatyczne, które bezpośrednio wpływają na rozkład przestrzenny zanieczyszczeń: temperaturę powietrza, rozkład kierunków i prędkości wiatru oraz stany równowagi atmosfery. Strona 118

119 Dane pochodzą ze stacji Poznań jako najbliżej położonej względem omawianej inwestycji: wysokość wiatromierza 17 m, średnia roczna temperatura powietrza: 8,2oC, średnia temperatura okresu zimowego: 2,2oC, średnia temperatura okresu letniego: 14,2oC. W tabeli poniżej przedstawiono udziały poszczególnych kierunków wiatru [%] oraz zestawienie częstości poszczególnych prędkości wiatru [%], które w sposób jakościowy pozwalają ocenić wpływ omawianego obiektu na otoczenie. Tabela Zestawienie udziałów poszczególnych kierunków wiatru [%] 1 NNE 5,22 2 ENE 6,48 3 E 9,29 4 ESE 8,36 5 SSE 8,51 6 S 5,91 7 SSW 12,00 8 WSW 10,88 9 W 13,54 10 WNW 7,71 11 NNW 7,72 12 N 4,38 Tabela Zestawienie częstości poszczególnych prędkości wiatru [%] 1 m/s 14,13 2 m/s 15,32 3 m/s 16,24 4 m/s 12,61 5 m/s 12,88 6 m/s 9,02 7 m/s 7,20 8 m/s 7,23 9 m/s 1,66 10 m/s 2,72 11 m/s 0,99 W ciągu roku obserwuje się przewagę wiatrów z kierunków zachodnich, w związku z tym najbardziej narażone na negatywny wpływ ITPOK będą tereny położone po jego wschodniej stronie. Dokładny opis terenów wokół instalacji zamieszczony został w rozdziale 5.3. W pobliżu lokalizacji instalacji ITPOK brak jest zwartej zabudowy mieszkalnej. Najbliższa zabudowa ok. 0,9 km od planowanej lokalizacji instalacji. Zabudowa ta leży w odległości od instalacji większej niż 10krotność wysokości najwyższego z emitorów (10 hmax = 10 x 50 m) i w związku z tym zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z 5 grudnia 2002 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 1/2003, poz. 12) nie ma potrzeby obliczenia stężeń zanieczyszczeń emitowanych w fazie realizacji i eksploatacji i na różnych poziomach zabudowy mieszkaniowej. Stany równowagi atmosfery dla poszczególnych kierunków i prędkości wiatrów uwzględnione zostały w obliczeniach za pomocą pakietu programów komputerowych OPERAT Szorstkość aerodynamiczną podłoża wyznaczono na podstawie mapy topograficznej 1: w zasięgu równym 50 hmax. Dla każdego sektora róży wiatrów obliczono średnią wartość z0 według wzoru: z0 = 1 F Fc z 0 c c gdzie: z0 z0c F Fc średnia wartość współczynnika aerodynamicznej szorstkości terenu na obszarze objętym obliczeniami [m], średnia wartość współczynnika aerodynamicznej szorstkości terenu na obszarze o danym typie pokrycia terenu [m], powierzchnia obszaru objętego obliczeniami, powierzchnia obszaru o danym typie pokrycia terenu. Biorąc pod uwagę charakter terenu sąsiadującego z projektowaną inwestycją, do obliczeń stężeń przyjęto średnia wartość z0 z wartości obliczonych dla występujących obszarów o danym typie pokrycia terenu, tj. 2,0 m. Strona 119

120 Tło zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego Zgodnie z pismem Mazowieckiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska z dn r. znak: WM.djk /1533w/08 aktualne tło zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego w rejonie lokalizacji inwestycji wynosi: dwutlenek siarki 5 μg/m3, dwutlenek azotu 23 μg/m3, pył zawieszony PM10 31 μg/m3, benzen 2 μg/m3, ołów 0,01 μg/m3. Dla pozostałych zanieczyszczeń przyjęto wartości odniesienia zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2003 r. Nr 1, poz. 12) w wysokości 10% dopuszczalnego stężenia średniorocznego Wymagania formalnoprawne Obowiązujące w kraju przepisy prawne nakładają na źródła emisji zanieczyszczeń powietrza obowiązek dotrzymania norm stężeń substancji zanieczyszczających (imisji) oraz norm emisji. Wielkości dopuszczalne imisji zawarte są w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 roku w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. nr 47 poz. 281). Wartości te prezentuje tabela poniżej. Dla planowanej inwestycji przyjęto poziomy jak dla roku 2010, ze względu na termin zakończenia budowy. Tabela Dopuszczalne poziomy niektórych substancji w powietrzu Nazwa substancji Lp. (numer CAS)* Dopuszczalna Dopuszczalny Okres Częstość poziom uśredniania przekraczania substancji wyników dopuszczalnego w powietrzu pomiarów poziomu w roku [µg/m ] kalendarzowym rok kalendarzowy jedna Dwutlenek godzina azotu rok ( ) kalendarzowy 2. Tlenki azotu d) rok ( , kalendarzowy ) jedna godzina Benzen 24 Dwutlenek godziny siarki Rok ( ) kalendarzowy i pora zimowa (okres od 01.X do 31.III) Ołówf) rok ( ) kalendarzowy Margines tolerancji [%] [µg/m3] c) 200 c) 18 razy 40 c) 30 c) od c) 24 razy c) 3 razy 20e) 0,5c) Termin osiągnię cia poziomó w od dopuszc 2010 zalnych r r r r r r r r. Strona 120

121 Nazwa substancji Lp. (numer CAS)* Okres uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy 24 Pył godziny zawieszony rok PM10 g) kalendarzowy Tlenek osiem węgla godzin h) (630080) 1 Benzen 5 6 Dopuszczalna Dopuszczalny Częstość poziom przekraczania substancji dopuszczalnego w powietrzu poziomu w roku [µg/m ] kalendarzowym Margines tolerancji [%] [µg/m3] Termin osiągnię cia poziomó w od 2010 dopuszc zalnych 5c) r. 50 c) 35 razy r. 40 c) r c) h) r. Objaśnienia: a) oznaczenie numeryczne substancji wg Chemical Abstracts Service Registry Number b) w przypadku programów ochrony powietrza o których mowa w art. 91 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku, częstość przekraczania odnosi się do poziomu dopuszczalnego wraz a marginesem tolerancji c) poziom dopuszczalny ze względu na ochronę zdrowia ludzi d) Suma dwutlenku azotu i tlenku azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu e) Poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin f) Suma metalu i jego związków w pyle zawieszonym PM10 g) Stężenie pyłu o średnicy aerodynamicznej ziaren do 10 µm (PM10) mierzone metodą wagową z separacją frakcji lub metodami uznanymi za równorzędne h) maksymalna średnia ośmiogodzinna spośród średnich kroczących, obliczanych co godzinę z ośmiu średnich jednogodzinnych w ciągu doby. każdą tak obliczoną średnią 8godzinną przypisuje się dobie, w której się ona kończy. Pierwszym okresem obliczeniowym dla każdej doby jest okres od godziny dnia poprzedniego do godziny danego dnia. Ostatnim okresem obliczeniowym dla każdej doby jest okres od godziny do tego dnia czasu środkowoeuropejskiego CET Drugim aktem prawnym regulującym poziomy imisji jest rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 grudnia 2002 roku w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. nr 1/2003 poz.12). Prezentuje je tabela poniżej. Tabela Wartości odniesienia substancji zanieczyszczających w powietrzu oraz czasy ich obowiązywania wg Rozrządzenia Ministra Środowiska z dnia 5 grudnia 2002 r. (Dz. U. z 2003 r. Nr 1, poz. 12) i tło zanieczyszczeń w rejonie inwestycji. Nazwa substancji numer CAS Dwutlenek azotu Dwutlenek siarki Tlenek węgla Pył zawieszony PM10 Chlorowodór Fluorowodór Kadm * Tal* Rtęć* Ołów* Antymon i jego związki* Wartości odniesienia uśrednione dla okresu D1 [1 godz.] Da [1 rok] µg/m3 µg/m ,52 0,01 1 0,13 0,7 0,04 5 0, Tło zanieczyszczeń R Da R µg/m ,5 0,2 0,001 0,013 0,004 0,01 0,2 µg/m ,5 1,8 0,009 0,117 0,036 0,49 1,8 Strona 121

122 Nazwa substancji numer CAS Dwutlenek azotu Dwutlenek siarki Arsen* Chrom* Kobalt* Miedź* Mangan* Nikiel* Wanad* Cyna* Wartości odniesienia uśrednione dla okresu D1 [1 godz.] Da [1 rok] µg/m3 µg/m ,2 0,01 4,6 0,4 5 0,4 20 0, ,23 0,025 2,3 0, ,8 Tło zanieczyszczeń R Da R µg/m ,001 0,04 0,04 0,06 0,1 0,0025 0,025 0,38 µg/m ,009 0,36 0,36 0,54 0,9 0,0225 0,225 3,42 *suma metalu i jego związków w pyle zawieszonym PM10 Rozporządzenie to określa także wartość odniesienia opadu substancji pyłowej, która wynosi 200 g/(m2 rok). Uznaje się, że wartość odniesienia substancji w powietrzu uśredniona dla jednej godziny jest dotrzymana, jeżeli wartość ta nie jest przekraczana więcej niż przez 0,274% czasu w roku dla dwutlenku siarki oraz więcej niż 0,2% czasu w roku dla pozostałych zanieczyszczeń. W przypadku dwutlenku azotu, dwutlenku siarki, pyłu zawieszonego, tlenku węgla i benzenu częstość przekraczania odnosi się do wartości odniesienia wraz z marginesem tolerancji określonym w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 roku w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. nr 47 poz.281). Jeżeli dopuszczalna wartość odniesienia lub dopuszczalny poziom substancji uśrednione dla roku nie są przekroczone, należy uznać, że nie nastąpiło przekroczenie dopuszczalnej wartości. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 1, poz. 12 z 2003 r.) oraz Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 roku w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. nr 47 poz.281), jeśli wokół rozpatrywanej instalacji i w odległości mniejszej niż 30 xmm, czyli 30krotność odległości, na której wystąpią maksymalne stężenia chwilowe, występują obszary ochrony uzdrowiskowej, podczas obliczeń należy wziąć pod uwagę zaostrzone normy czystości powietrza. Obszary ochrony uzdrowiskowej oraz parków narodowych nie występują w odległości 30 * xmm (30 * 303,1 m) od ITPOK. Z punktu widzenia ochrony atmosfery nie istnieją specjalne wymagania co do ochrony obiektów zabytkowych oraz dóbr materialnych. Dotrzymanie ogólnych wymagań ochrony powietrza będzie więc oznaczać, że wpływ instalacji na ww. obiekty będzie znikomy i nie spowoduje pogorszenia ich ogólnego stanu. Dla niektórych instalacji zostały określone również dopuszczalne do wprowadzania do powietrza normy emisji. Reguluje je Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji Dz. U. nr 260 z 2005 r., poz. 2181). Dla omawianej spalarni odpadów komunalnych normy te prezentuje tabela poniżej. Strona 122

123 Tabela Standardy emisyjne z instalacji spalania odpadów Lp. Nazwa substancji Pył ogółem Substancje organiczne w postaci gazów i par wyrażone jako całkowity węgiel organiczny chlorowodór fluorowodór Dwutlenek siarki Tlenek węgla Tlenek azotu i dwutlenek azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu z istniejących instalacji o zdolności przerobowej do 6 Mg odpadów spalanych w ciągu godziny Metale ciężkie i ich związki wyrażone jako metal Standardy emisyjne w mg/m3u(dla dioksyn i furanów w ng/m3u) przy zawartości 11% tlenu w gazach odlotowych Średnie Średnie trzydziestominutowe dobowe A B ) ) 400 5) Średnie z próby o czasie trwania 30 minut do 8 godzin kadm tal 0,05 rtęć 0,05 Antymon arsen ołów chrom kobalt miedź mangan nikiel wanad 0,5 8 9 Dioksyny i furany Średnia z próby o czasie trwania od 6 do 8 godzin 0,14) Objaśnienia: 1) do dnia r. standard emisyjny pyłu z instalacji spalania odpadów wynosi 20 mg/m3 2) wartość średnia dziesięciominutowa 4) jako suma iloczynów stężeń dioksyn i furanów w gazach odlotowych oraz ich współczynników równoważności toksycznej 5) do dnia r. standard emisyjny NOx z istniejących instalacji spalania odpadów o nominalnej zdolności przerobowej do 6 Mg odpadów spalanych w ciągu godziny wynosi 500 mg/m3u prz zawartości 11% tlenu w gazach odlotowych Charakterystyka miejsc powstawania emisji w ITPOK Ogólne założenia technologiczne zostały przedstawione w rozdziale 6 i 7. Poniżej natomiast przedstawiono rozwiązania technologiczne najbardziej istotne z punktu widzenia ochrony atmosfery. Budynek fos Budynek ten jest źródłem niezorganizowanej emisji pyłu i odorów, zachodzącej podczas rozładunku odpadów. Aby zminimalizować wpływ budynku fos na powietrze atmosferyczne, został zainstalowany system wentylatorów utrzymujący stałe podciśnienie w budynku. Zanieczyszczone powietrze jest odciągane pod ruszt, gdzie spalane są zawarte w nim substancje odorotwórcze oraz pył, co znacznie ogranicza ich emisję. W celu jeszcze sprawniejszego działania instalacji proponuje się zwiększanie ciągu wentylatorów podczas otwierania bram budynku fos i powrót ich pracy do stanu bazowego po zamknięciu bram. Strona 123

124 Instalacja waloryzacji żużli Zostanie wykonana instalacja waloryzacji żużli poprodukcyjnych z dwóch linii obróbki termicznej. Proces waloryzacji i obróbki żużli prowadzony będzie przez tymczasowe składowanie w hali. W tym okresie żużel będzie dojrzewał. Żużel będzie transportowany na taśmie przenośnika do miejsca czasowego składowania na terenie ITPOK i po odpowiedniej obróbce waloryzacji żużla zbywany jako produkt dla celów przemysłowych. Zaleca się, alby system wentylacyjny budynku przeznaczonego pod instalacje waloryzacji żużli został wyposażony w filtry tkaninowe, co zapobiegnie emisji pyłów do atmosfery. Silos W silosie przechowywane będą produkty używane w metodzie półsuchej odsiarczania spalin stosowanej w ITPOK. Silos będzie miał wysokość ok. 8 m i może być źródłem emisji pyłu. Proponuje się zatem na otworze oddechowym silosu zainstalować filtr workowy, który ograniczy emisje pyłów do minimum. Określenie stopnia redukcji emisji zostanie dokonane na etapie projektu technicznego. Można jednak przewidywać, ze zgodnie z praktyką maksymalne stężenie pyłu w gazach odlotowych nie przekroczy 5 mg/nm3. Linie do spalania odpadów Głównym źródłem emisji zanieczyszczeń gazowych na terenie ITPOK jest prowadzony tam proces technologiczny, polegający na kompleksowej przeróbce stałych odpadów komunalnych i związane z tym termiczne unieszkodliwianie odpadów nie nadających się do powtórnego zastosowania z odzyskiem energii elektrycznej. W wyniku spalania odpadów w piecu i złożonych procesów chemicznych zachodzących w wysokich temperaturach powstają zanieczyszczenia gazowe emitowane do atmosfery. Poza głównymi składnikami spalin takimi jak dwutlenek węgla i para wodna w wyniku spalania powstają również wykazujące właściwości toksyczne związki nieorganiczne i organiczne. Są to między innymi: tlenki azotu (NOx), dwutlenek siarki (SO2), tlenek węgla (CO), chlorowodór (HCl), fluorowodór (HF), metale ciężkie (As, Co, Pb, Cd i in.), a także całkowity węgiel organiczny (TOC) oraz dioksyny i furany. Planowana jest budowa dwóch linii termicznego unieszkodliwiana odpadów o wydajności 15,4 Mg/h każda. Nowe linie będą wyposażone w odrębne kominy i wentylatory ciągu. Zakłada się ciągłą pracę linii przez 24 h na dobę, siedem dni w tygodniu. Środki transportu Pojazdy poruszające się po terenie ITPOK będą źródłem emisji zanieczyszczeń w wyniku spalania paliw w silnikach. a) dowóz odpadów Wszystkie samochody dowozić będą odpady do bunkra rozładunkowego. Proces rozładunku samochodu obejmować będzie podjazd pod bramę, otwarcie bramy budynku fos, postój na biegu jałowym, opróżnienie samochodu, zamknięcie bramy i odjazd. b) transport żużla Żużel będzie okresowo składowany pod wiatą, a następnie odbierany przez zewnętrznego odbiorcę. Odbiór będzie odbywać się nieregularnie, nie każdego dnia. Dodatkowo z ITPOK będą wywożone odpady z oczyszczania spalin, popioły po stabilizacji, które ostatecznie mają trafić na składowisko i złom przeznaczony na sprzedaż. c) ładowarka Ładowarka będzie pracowała na placu składowym żużli po waloryzacji przez ok. 3 godz. dziennie. Strona 124

125 OBLICZENIA EMISJI Z POSZCZEGÓLNYCH ŹRÓDEŁ W fazie eksploatacji emisja zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego z terenu obiektu będzie miała charakter zorganizowany oraz niezorganizowany Emisje z procesu technologicznego emisja zorganizowana Linie termicznego unieszkodliwiania odpadów: Przewidziane jest zaprojektowanie nowych systemów kominowych dla planowanych nowych linii. Oczyszczone spaliny będą kierowane przez wentylator ciągu do komina i dalej do atmosfery. Planowane jest ulokowanie dwóch nowych kominów osobno dla każdej z nowych linii obok siebie. Głównym źródłem emisji zorganizowanej zanieczyszczeń gazowych na terenie ITPOK będzie prowadzony tam proces technologiczny, polegający na kompleksowej przeróbce stałych odpadów komunalnych i związane z tym termiczne unieszkodliwianie odpadów Poza głównymi składnikami spalin takimi jak, dwutlenek węgla i para wodna, w wyniku spalania powstają również wykazujące właściwości toksyczne związki nieorganiczne i organiczne. Są to między innymi: tlenki azotu (NOX), dwutlenek siarki (SO2), tlenek węgla (CO), chlorowodór (HC1), fluorowodór (HF), metale ciężkie (As, Co, Pb, Cd i in.), a także całkowity węgiel organiczny (TOC) oraz dioksyny i furany. Charakterystyka fizyczna projektowanych punktowych źródeł emisji do powietrza (emitorów) została zebrana poniżej w tabeli poniżej. Tabela Charakterystyka emitorów istniejących w ITPOK Symbol emitora E1 E2 E3 Opis emitora Wysokość emitora [m] Komin z pieca linii 1 50 Komin z pieca linii 2 50 Odpowietrzenie silosu 8,3 cementu 1,6 1,6 Przepływ w emitorze lub wydajność wentylatora [Nm3/h] ,0 0 Średnica wewnętrzna emitora [m] Temperatura wylotowa gazów [oc] Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2005 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji (dz. U. Nr 260, poz. 2181) wielkości dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń w gazach odlotowych z nowych instalacji termicznego unieszkodliwiania odpadów przedstawiają się następująco: Tabela Wielkości dopuszczalne stężeń zanieczyszczeń w gazach odlotowych z nowych instalacji termicznego unieszkodliwiania odpadów Parametry instalacji CO w gazach odlotowych (gaz suchy, 11 % O2, warunki normalne) Pyły w gazach odlotowych (gaz suchy, 11 % O2, warunki normalne) HCl w gazach odlotowych (gaz suchy, 11 % O2, warunki normalne) HF w gazach odlotowych (gaz suchy, 11 % O2, warunki normalne) SO2 w gazach odlotowych (gaz suchy, 11 % O2, warunki normalne) Substancje organiczne wyrażone w (TOC) (gaz suchy, 11 % O2, warunki normalne) Dioksyny i furany w w gazach odlotowych (gaz suchy, 11 % O2, warunki normalne) Stężenie maksymalne Jednostka mg/m3u 50 mg/m3u 10 mg/m3u 10 mg/m3u 1 mg/m3u 50 mg/m3u 10 ng/m3u 0,1 Strona 125

126 Parametry instalacji mg/m3u Stężenie maksymalne 200 mg/m3u mg/m3u mg/m3u 0,05 0,05 0,5 Jednostka NOx wyrażony jako NO2 w gazach odlotowych (gaz suchy, 11 % O2, warunki normalne) Metale ciężkie w gazach odlotowych Cd Ti Hg Sb As Pb Cr Co Cu Mn Ni V Strumień gazów suchych w warunkach umownych przeliczone na 11% O2 wynosi dla linii 1 i 2 po m3/h, wobec tego emisja dla każdej linii przedstawia się następująco: Tabela Wielkości emisji z linii termicznego unieszkodliwiania odpadów Emisja Lp Rodzaj zanieczyszczenia antymon i jego związki arsen całkowity węgiel organiczny chlorowodór chrom dioksyny i furany dwutlenek siarki fluorowodór kadm kobalt mangan miedź nikiel ołów pył ogółem rtęć tal tlenek węgla tlenki azotu wanad [kg/h] 0,038 0,038 0,770 0,770 0,038 0, ,848 0,077 0,004 0,038 0,038 0,038 0,038 0,038 0,770 0,004 0,004 3,848 15,391 0,038 [Mg/rok] 0,300 0,300 6,002 6,002 0,300 0, ,012 0,600 0,030 0,300 0,300 0,300 0,300 0,300 6,002 0,030 0,030 30, ,050 0,300 Zgodnie z danymi SOCOTEC Polska, maksymalny przepływ spalin wilgotnych w warunkach normalnych dla jednej linii termicznego unieszkodliwiania odpadów wyniesie Nm3/h. W warunkach następująco: Qrz = Qn Tg Tn rzeczywistych = maksymalny przepływ spalin będzie kształtował się 397 m h W związku z tym maksymalna prędkość wylotowa gazów będzie wynosić: v rz = Qrz m m = 55687,2 15,5 2 2 h s Π r 3,14 0,8 Strona 126

127 Silos: Emisja dopuszczalna pyłu z silosu dla analogicznej instalacji termicznego unieszkodliwiania odpadów o wydajności 7,6 Mg/h znajdującej się w ZUSOK w Warszawie, wynosi 0,0168 kg/h, czyli 0,0017 Mg/rok (ok. 100 h rocznie). Maksymalna emisja godzinowa z planowanego silosu będzie się kształtować na podobnym poziomie. Zmieni się natomiast czas emisji pyłów z silosu, co związane będzie ze zwiększonym zapotrzebowaniem na surowce do instalacji odsiarczania spalin, a co za tym idzie częstszym napełnianiem silosu. Na potrzeby niniejszego opracowania założono, że czas emisji pyłów z silosu wzrośnie proporcjonalnie do wzrostu wydajności łącznie dla dwóch linii i będzie wynosił ok. 405 h/rok. Emisja roczna będzie wynosić zatem 0,0068 Mg/rok Emisja niezorganizowana Emisja niezorganizowana na terenie instalacji będzie pochodzić z operacji dowozu odpadów do bunkra rozładunkowego (podjazd pod bramę, otwarcie bramy budynku fos, postój na biegu jałowym, opróżnienie samochodu, zamknięcie bramy i odjazd), transportu żużla i pracy ładowarki. Środki transportu a) dowóz odpadów Odpady przeznaczone do spalenia dowożone będą do ITPOK samochodami ciężarowymi o ładowności ok. 7 Mg. Przewiduje się, że dziennie w godzinach do ITPOK będzie przyjeżdżało ok. 131 samochodów ciężarowych dowożących odpady. Wszystkie samochody dowozić będą odpady po utwardzonych drogach wewnętrznych oraz drogach dojazdowych prowadzących z ulicy Gdyńskiej i Bałtyckiej do bunkra rozładunkowego. Proces rozładunku samochodu obejmować będzie podjazd pod bramę, otwarcie bramy budynku fos, postój na biegu jałowym, opróżnienie samochodu, zamknięcie bramy i odjazd. Szacowany czas powyższych operacji to ok. 3 min. Długość drogi przejazdu samochodu dowożącego odpady to ok. 450 m. b) transport żużla Żużel będzie okresowo składowany pod wiatą, a następnie odbierany przez zewnętrznego odbiorcę. Odbiór będzie odbywać się nieregularnie, nie każdego dnia. Żużel będzie stanowił ok. 30% wsadu do pieców tj. ok Mg dziennie. Przyjmując jako środki transportu samochody ciężarowe o ładowności ok. 20 Mg dziennie, będzie to średnio ok. 7 kursów. Dodatkowo z ITPOK będą wywożone odpady z oczyszczania spalin, popioły po stabilizacji, które ostatecznie mają trafić na składowisko i złom przeznaczony na sprzedaż. Wszystkie te produkty również będą wywożone samochodami o ładowności ok. 20 Mg. Na podstawie zakładanych parametrów projektowanych linii do termicznej obróbki odpadów ustalono, że jednego dnia będzie miało miejsce ok. 16 kursów samochodów związanych w sumie z transportem żużla, odpadów z oczyszczania spalin i popiołów po stabilizacji w godzinach Przejazd jednego samochodu na terenie ITPOK trwać będzie ok. 3 min i wynosić ok. 600 m. c) ładowarka Ładowarka będzie pracowała na placu składowym żużli po waloryzacji przez ok. 3 godz. dziennie. Strona 127

128 Wskaźniki emisji zanieczyszczeń dla źródeł liniowych przyjęto wg Assessment of Sources of Air, Water and Land Pollution A Guide to Rapid Source Inventory Techniques and their Formulating Environmental Control Strategies, Aleksander P. Economopoulos, World Health Organization, Genewa 1993 r., dla pojazdów poruszających się z niewielką prędkością. Tabela Wskaźniki emisji zanieczyszczeń dla źródeł liniowych [g/1km/poj.] Lp Rodzaj zanieczyszczenia Dwutlenek azotu Tlenek węgla Węglowodory alifatyczne Dwutlenek siarki Pył zawieszony Samochody ciężarowe Zapłon samoczynny 18,20 7,30 5,80 3,63 1,60 Wskaźniki emisji zanieczyszczeń dla źródeł powierzchniowych przyjęto wg publikacji Wydawnictwa Komunikacji i Łączności Paliwa, Oleje i Smary, J. Michałowska (poniżej): Tabela Ilość szkodliwych składników gazów spalinowych ze spalania oleju napędowego (kg/mg paliwa) Rodzaj zanieczyszczenia Dwutlenek azotu Tlenek węgla Węglowodory alifatyczne Dwutlenek siarki Ilość składnika gazów spalinowych w kg pochodząca z 1 tony spalonego oleju napędowego Emisję zanieczyszczeń dla źródeł liniowych określono wg wzoru: E = n k l p gdzie: E n k l p emisja danego zanieczyszczenia [g/h], potok pojazdów [poj/h], wskaźnik emisji danego zanieczyszczenia [g/km/poj], długość trasy przejazdu [km], udział pojazdów o danym typie silnika [] Emisję zanieczyszczeń dla źródeł powierzchniowych określono wg wzoru: E= B k 1000 gdzie: E emisja danego zanieczyszczenia [kg/h], B maksymalne zużycie paliowa przez maszyny budowlane [kg/h], k wskaźnik emisji danego zanieczyszczenia [g/km/poj], 1. dowóz odpadów ilość pojazdów: maksymalnie 131 w ciągu 14 godzin (620) czas przejazdu jednego pojazdu: 3 min droga: 0,45 km czas emisji w roku: 3/60 h * 131 pojazdów * 5 dni w tyg * 52 tyg = 1703 h/rok Strona 128

129 Tabela 10.46Wielkość emisji generowanej podczas dowozu odpadów Lp Rodzaj zanieczyszczenia Dwutlenek azotu Tlenek węgla Dwutlenek siarki Pył zawieszony Węglowodory alifatyczne [g/s] 0, , , , ,00678 Emisja [kg/h] 0, , , , ,02442 [Mg/rok] 0, , , , , transport żużla, odpadów z oczyszczania spalin i popiołów po stabilizacji ilość pojazdów: maksymalnie 16 w ciągu 14 godzin (620) czas przejazdu jednego pojazdu: 3 min droga: 0,6 km czas emisji w roku: 3/60 h * 16 pojazdów * 5 dni w tyg * 52 tyg = 208 h/rok Tabela Wielkość emisji generowanej podczas transportu żużla, odpadów z oczyszczania spalin i popiołów ze stabilizacji Lp. Rodzaj zanieczyszczenia Dwutlenek azotu Tlenek węgla Dwutlenek siarki Pył zawieszony Węglowodory alifatyczne [g/s] 0, , , , ,00110 Emisja [kg/h] 0, , , , ,00398 [Mg/rok] 0, , , , , ładowarka czas pracy w ciągu dnia: 3 godz. maksymalne zużycie oleju napędowego 40kg/h czas emisji w roku: 3 h * 5 dni w tyg * 52 tyg = 780 h/rok Tabela Wielkość emisji generowanej podczas pracy ładowarki Lp Rodzaj zanieczyszczenia Dwutlenek azotu Tlenek węgla Węglowodory alifatyczne Dwutlenek siarki [g/s] 0,1446 0,2312 0,0462 0,0867 Emisja [kg/h] 0,5204 0,8324 0,1664 0,3120 [Mg/rok] 0,4059 0,6493 0,1298 0,2434 Emisja sumaryczna: Tabela Wielkość sumarycznej emisji niezorganizowanej z terenu ITPOK Lp Rodzaj zanieczyszczenia Dwutlenek azotu Tlenek węgla Dwutlenek siarki Pył zawieszony Węglowodory alifatyczne Emisja sumaryczna [g/s] [kg/h] [Mg/rok] 0, , , , , , , , , , , , , , ,17221 W związku ze specyficzną działalnością instalacji, obejmującą przede wszystkim termiczne unieszkodliwianie odpadów komunalnych, jego uciążliwość względem powietrza atmosferycznego bierze swoje źródło przede wszystkim w tych procesach. Transport samochodowy na terenie ITPOK stanowić będzie niejako poboczne źródło emisji o charakterze lokalnym, o niewielkiej uciążliwości i zasięgu. Strona 129

130 Częstotliwość przejazdów samochodów transportujących odpady to najczęściej kilka samochodów w ciągu godziny, a więc emisja pochodząca z transportu będzie stanowić znikomy procent całkowitej emisji instalacji. Biorąc pod uwagę omówione wyżej czynniki decydujące o uciążliwości instalacji względem powietrza atmosferycznego, emisje niezorganizowaną pochodzącą ze spalania paliw przez samochody dostawcze, pominięto w dalszych obliczeniach, ze względu na jej marginalne znaczenie OKREŚLENIE MAKSYMALNYCH STĘŻEŃ ORAZ ZAKRESU OBLICZEŃ Obliczenia maksymalnych stężeń zanieczyszczeń (Smm) przeprowadzono na komputerze w oparciu o pakiet programów OPERAT W obliczeniach uwzględniono maksymalne emisje zanieczyszczeń, zanieczyszczeń oraz maksymalne czasokresy pracy źródeł. aktualne tło Cemisy dla poszczególnych źródeł emisji przedstawiono w tabeli poniżej: Cemisy Numer emitora Rodzaj emitora Czas emisji [h/rok] E1 E2 E3 Linia 1 Linia 2 Odpowietrzenie silosu Cemisy (udziały w roku) 0,8904 0,8904 0,0462 Szkic sytuacyjny obiektu wraz z lokalizacją emitorów przedstawia załącznik 6. Parametry emitorów oraz dane do obliczeń przedstawia załącznik 7. Klasyfikację emitorów w stosunku do stężeń dopuszczalnych obliczonych z D1 przedstawia poniższa tabela (oraz załącznik 8): Tabela Klasyfikacja emitorów w stosunku do stężeń dopuszczalnych Lp Nazwa zanieczyszczenia arsen dwutlenek azotu dwutlenek siarki kadm nikiel ołów pył zawieszony PM10 rtęć tlenek węgla amoniak antymon i jego związki chlorowodór chrom związki III i IV wartościowe fluor kobalt Suma stężeń max. ΣSmm [µg/m3] Stęż. dopuszcz.d1 [µg/m3] Ocena 0, ,52 0, , D1 < Smm < D1 0.1 D1 < Smm < D1 Smm < 0.1 D1 Smm < 0.1 D1 0.1 D1 < Smm < D1 Smm < 0.1 D1 Smm < 0.1 D1 Smm < 0.1 D1 Smm < 0.1 D1 Smm < 0.1 D1 5, Smm < 0.1 D1 0, Smm < 0.1 D1 0, Smm < 0.1 D1 0,140 0, Smm < 0.1 D1 Smm < 0.1 D1 0, ,255 28,316 0,015 0,140 0,140 10,167 0,015 28,316 0,140 Σ Smm D1 0,700 0,566 0,081 0,028 0,609 0,028 0,036 0,021 0,001 0,006 0,028 0,007 0,019 0,028 0,016 Strona 130

131 Lp. Nazwa zanieczyszczenia mangan miedź tal wanad węgiel elementarny Suma stężeń max. ΣSmm [µg/m3] Stęż. dopuszcz.d1 [µg/m3] Ocena ,3 150 Smm < 0.1 D1 Smm < 0.1 D1 Smm < 0.1 D1 Smm < 0.1 D1 Smm < 0.1 D1 0,140 0,015 0,140 2,833 0,140 Σ Smm D1 0,007 0,015 0,061 0,019 0,700 *skrócony zakres obliczeń oznacza ΣSmm 0.1 D OBLICZENIA SUMARYCZNE STANU ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA Przestrzenne rozkłady maksymalnych, sumarycznych stężeń poszczególnych zanieczyszczeń emitowanych na terenie obiektu w stosunku do obowiązujących norm uwzględniając tło zanieczyszczeń obliczono w oparciu o program OPERAT Ze względu na wartość Σ Smm do pełnego zakresu obliczeń zakwalifikowane zostały dwutlenek azotu, arsen i nikiel. Spośród tych zanieczyszczeń emisja dwutlenku azotu będzie miała zdecydowanie największe znaczenie dla stanu środowiska (stosunek stężenia maksymalnego do stężenia dopuszczalnego dla tego zanieczyszczenia jest największy w porównaniu z innymi zanieczyszczeniami). Pozostałe emitowane zanieczyszczenia nie stanowią zagrożenia dla stanu czystości powietrza w okolicy, ponieważ ich maksymalne stężenia są mniejsze od wartości 0,1 D1 i nie wymagają dalszych obliczeń (zakres skrócony). Dane do obliczeń długookresowych zawiera załącznik 9. Do obliczeń przyjęto siatkę obliczeniową 50 x 50 [m]. Dopuszczalne stężenia średnioroczne oraz częstości przekroczeń stężeń jednogodzinnych są dotrzymane. Obliczone częstości przekraczania wartości odniesienia lub dopuszczalnych poziomów substancji oraz wartości stężeń substancji odniesionych do roku [Sa] są następujące: Wyniki obliczeń na poziomie terenu i na różnych poziomach okolicznej zabudowy Zakres obliczeń Lp. Rodzaj zanieczyszczeń Częstości przekraczania Stężenia średnioroczne Sa D1 [%] [μg/m3] Poziom terenu: z = 0 m 1 Arsen 0.0 < 0,2% < Da R [0,010,001] 2 Dwutlenek azotu 0.0 < 0.2% < Da R [4023] 3 Nikiel 0.0 < 0.2% < Da R [0,0250,0025] Wyniki obliczeń częstości przekraczania wartości odniesienia lub dopuszczalnych poziomów substancji oraz wartości stężeń substancji odniesionych do roku [Sa] zawiera załącznik 10. Graficzną prezentację stanu zanieczyszczenia przedstawiono w załączniku Strona 131

132 WNIOSKI I ZALECENIA W niniejszej analizie dokonano analizę i ocenę uciążliwości dla powietrza atmosferycznego wynikającej z budowy Instalacji Termicznego Przekształcania Odpadów Komunalnych w Poznaniu, ze szczególnym uwzględnieniem fazy eksploatacji, dla której wykonano obliczenia emisji oraz rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń z emitorów zakładowych z uwzględnieniem tła oraz istniejących warunków fizjograficznych. W opracowaniu uwzględniono metodykę obliczeń i wartości odniesienia zawarte w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z 5 grudnia 2002 r w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 1/2003, poz. 12) oraz dopuszczalne poziomy zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 47/2008 r., poz. 281). Na terenie obiektu występować będą następujące źródła emisji zanieczyszczeń: faza realizacji spalanie oleju napędowego oraz pylenie przez maszyny budowlane (emisja niezorganizowana), faza eksploatacji emisja pochodząca z instalacji termicznego unieszkodliwiania odpadów oraz silosu (emisja zorganizowana) oraz emisja spalin w wyniku ruchu pojazdów samochodowych po terenie instalacji (emisja niezorganizowana). Jak wykazała analiza, realizacja inwestycji zgodnie z przyjętymi założeniami nie powinna spowodować ponadnormatywnego oddziaływania na powietrze atmosferyczne planowanego obiektu poza jego granicami. Faza rozbudowy będzie stosunkowo krótkotrwała, a uciążliwości ograniczać się będą do placu budowy, co wykluczy możliwość negatywnego oddziaływania inwestycji na zdrowie okolicznych mieszkańców. Dla fazy eksploatacji przedsięwzięcia, jako fazy najbardziej uciążliwej pod względem oddziaływania na powietrze atmosferyczne, dokonano szczegółowej i kompleksowej analizy rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń z instalacji termicznego unieszkodliwiania odpadów. Wstępne obliczenia wykazały, że większość zanieczyszczeń emitowanych z instalacji została zakwalifikowana do skróconego zakresu obliczeń, co oznacza, że ich stężenia w powietrzu są bardzo niskie i nie stanowią żadnego zagrożenia dla czystości atmosfery. Do pełnego zakresu obliczeń zostały zakwalifikowane dwutlenek azotu, arsen oraz nikiel. Przeprowadzone obliczenia w siatce receptorów potwierdziły ich znikomy wpływ na środowisko zarówno wartości stężeń średniorocznych jak i jednogodzinnych są znacznie poniżej dopuszczalnych wartości. Nowoczesny i wysokosprawny system oczyszczania spalin, oparty na metodzie półsuchej (w celu redukcji związków kwaśnych oraz dioksyn i furanów) oraz metodzie SNCR z wykorzystaniem mocznika lub wody amoniakalnej w celu redukcji NOx zapewni redukcję zanieczyszczeń zawartych w gazach odlotowych do bezpiecznego poziomu, co potwierdziły przeprowadzone obliczenia. Analiza wykazała, że dla wszystkich rozpatrywanych zanieczyszczeń zarówno w czasie budowy, eksploatacji jak i likwidacji ITPOK, spełnione będą wymagania przepisów ochrony powietrza. Należy nadmienić, że obliczenia emisji ITPOK zostały przeprowadzone z uwzględnieniem poziomu tła, który jest wynikiem pracy sąsiednich instalacji np. EC Karolin. W ten sposób oceniono skumulowany z emitorami znajdującymi się w okolicy wpływ ITPOK na stan powietrza atmosferycznego. Mając na uwadze szczególnie takie aspekty jak lokalizacja wobec terenów zabudowy mieszkalnej i terenów szczególnie chronionych stwierdzono iż realizacja przedsięwzięcia nie spowoduje uciążliwości względem powietrza atmosferycznego. Spełnienie norm emisji do powietrza gwarantuje brak negatywnego oddziaływania na sąsiadujący z instalacją obszar Natura Strona 132

133 10.2.ODDZIAŁYWANIE NA KLIMAT AKUSTYCZNY WYMAGANIA DOTYCZĄCE OCHRONY PRZED HAŁASEM Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku, powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, określone zostały w Rozporządzeniu Ministra Środowiska dnia 14 czerwca 2007 w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. (Dz. U nr 120 poz. 826). Dopuszczalne wartości poziomu hałasu są wyrażone wskaźnikami odpowiednio dla pory dziennej LAeq D i pory nocnej LAeq N. Wartości dopuszczalne zależą od rodzaju źródła hałasu, charakteru terenów narażonych na jego oddziaływanie oraz od pory doby. W Rozporządzeniu zostały zdefiniowane dwie podstawowe grupy źródeł hałasu; drogi lub linie kolejowe oraz pozostałe obiekty i działalność będąca źródłem hałasu (dodatkowo poza dwoma głównymi grupami źródeł są wyodrębnione wymagania dotyczące hałasu lotniczego i hałasu od linii elektroenergetycznych). W rozpatrywanym przypadku źródła związane z okresem budowy i eksploatacji projektowanej inwestycji należy zaliczyć do grupy obejmującej pozostałe obiekty i działalność będącą źródłem hałasu. Dla tej grupy do oceny warunków akustycznych przyjmuje się przedział czasu odniesienia dla pory dziennej równy 8 najmniej korzystnym godzinom dnia kolejno po sobie następującym, natomiast dla pory nocnej przedział równy 1 najmniej korzystnej godzinie nocy. Wyciąg z powyżej wspomnianego Rozporządzenia, zawierający wartości dopuszczalne poziomów hałasu obowiązujące w przypadku hałasu związanego z budową i eksploatacją ITPOK w Poznaniu zamieszczono w tabeli poniżej. Tabela Dopuszczalne poziomy hałasu instalacyjnego w środowisku wg Rozporządzenia Ministra Środowiska dnia 14 czerwca 2007 w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. (Dz. U nr 120 poz. 826). Lp. 1 2 Przeznaczenie terenu a. b. a) b) 3 c) d) a) b) c) d) 4 Strefa ochronna A uzdrowiska Tereny szpitali poza miastem Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej Tereny zabudowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży 1) Tereny domów opieki społecznej Tereny szpitali w miastach Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego Tereny zabudowy zagrodowej Tereny rekreacyjnowypoczynkowe1) Tereny mieszkaniowo usługowe dzień noc LAeq D LAeq N 45 db 40 db 50 db 40 db 55 db 45 db a) 55 db 45 db Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców2) W przypadku niewykorzystywania tych terenów, zgodnie z ich funkcją, w porze nocy, nie obowiązuje na nich dopuszczalny poziom hałasu w porze nocy. 2) Strefa śródmiejska miast powyżej 100tys. Mieszkańców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których występują dzielnice o liczbie mieszkańców pow. 100 tys. Można wyznaczyć w tych dzielnicach strefę śródmiejską, jeżeli charakteryzuje się ona zwartą zabudową mieszkaniową z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. 1) Teren planowanej inwestycji położony jest w południowo zachodniej części terenów Elektrociepłowni Karolin, która mieści się we wschodniej części Poznania, na lewym brzegu Warty, przy granicy administracyjnej miasta z terenami gminy Czerwonak (miejscowość Koziegłowy). Ogólnie tereny EC Karolin ograniczone są zachodu ulicą Gdyńską i równoległą do niej linią kolejową, od północy linią kolejową do stacji Poznań Franowo, od wschodu terenami przemysłowymi (Bridgestone Poznań), od południa terenami nieuporządkowanej zielni, wśród których położony jest Fort IV. Strona 133

134 Południowo zachodnia część terenu EC Karolin wykorzystywana jest przez Spółkę EKO ZEC, której podstawową działalnością jest zagospodarowanie odpadów przemysłowych powstających w trakcie energetycznego spalania węgla kamiennego, odpadów stałych z wapniowej półsuchej metody odsiarczania spalin, handel żużlem oraz usługi związane z tą działalnością, a także usługi transportowe i ogólnobudowlane (recykling materiałów budowlanych). Rejon EC Karolin to tereny o dominującej zabudowie przemysłowo magazynowej. Bezpośrednie otoczenie planowanej inwestycji stanowią tereny eksploatowane przez EC Karolin oraz EKOZEC. W pobliżu lokalizacji instalacji ITPOK brak jest zwartej zabudowy mieszkalnej. Najbliższa zwarta zabudowa rodzinna zlokalizowana jest w Koziegłowach. Osiedle Karolin zlokalizowane jest ok. 0,9 km od planowanej lokalizacji instalacji. Dalej na północ w Koziegłowach (ok. 1,5 km od terenu instalacji) zlokalizowane jest Osiedle Leśne. Zwarta zabudowa miejska na terenie Poznania (tereny mieszkaniowe o charakterze zabudowy śródmiejskiej w rejonie ul. Głównej) znajduje się w odległości ok. 1,5 km na południowy zachód od lokalizacji planowanej inwestycji. Bardziej rozproszona zabudowa o podobnych charakterze zlokalizowana jest wzdłuż ul. Bałtyckiej oraz Gnieźnieńskiej w odległości w przybliżeniu 1 km od terenu planowanej instalacji. W bliższym sąsiedztwie planowanej instalacji mieści się pojedyncza zabudowa jednorodzinna: Zapisy projektu zmian Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania nie przewidują funkcji mieszkaniowej na tym obszarze. Zapisy projektu zmian studium Na podstawie Uchwały Nr XXXV/291/IV/2003 Rady Miasta Poznania z dnia 16 grudnia 2003 roku w sprawie przystąpienia do zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania opracowany został projekt zmiany Studium. Zgodnie z podziałem terenu Poznania, zawartym w projekcie zmiany studium uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego m. Poznania, EC Karolin mieści się w części środkowej podstrefy C4 Karolin, Janikowo, obejmującej teren ograniczony ulicą: Bałtycką, doliną rzeki Warty, granicami miasta Poznania, torami kolejowymi w kierunku Gniezna, ulicą Gnieźnieńską, doliną rzeki Głównej. Jest to podstrefa o dominującej funkcji przemysłowej. W podstrefie C4 wyróżnia się przede wszystkim następujące elementy funkcjonalno przestrzenne: przewaga terenów produkcyjnych oraz magazynowo składowych o charakterze zabudowy wielkogabarytowej lub halowej, teren Elektrociepłowni Poznań II funkcja specjalistyczna oddziaływująca na otoczenie. W części projektu Studium, określającej kierunku zagospodarowania przestrzennego, teren EC Karolin znajduje się w obszarze oznaczonym jako P2sw. Są to: tereny zabudowy średniowysokiej: zakładów przemysłowych, w tym wysokich technologii, baz, składów, hurtowni, półhurtowni i innej działalności gospodarczej oraz zakładów recyklingu i baz technicznych. Na terenie EC Karolin, w miejscu planowanej lokalizacji ITPOK, wyznaczono w projekcie Studium obszar inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym: budowa instalacji do odzysku i utylizacji odpadów komunalnych w rejonie Karolina. Wyznaczenie na terenie EC Karolin obszaru pod budowę instalacji do odzysku i utylizacji odpadów komunalnych stanowi realizację zapisów Programu Gospodarki Odpadami dla m. Poznania. Strona 134

135 Terenom sąsiadującym z EC Karolin wyznaczono następujące funkcje: P2sw rejon, obejmujący również teren EC Karolin, ograniczony linią kolejową w kierunku Poznań Franowo (granica administracyjna Poznania), ul. Gdyńską, ul. Bałtycką oraz terenami Bridgestone Polska. W podanych powyżej granicach, na terenie Fortu IV, wyznaczono obszar UF usługi w fortach. Przemysłowa funkcja zagospodarowania terenu P2sw dotyczy również zabudowy ogrodów działkowych POD Z. Masłowskiego. P2n (tereny zabudowy niskiej: zakładów przemysłowych, w tym wysokich technologii, baz, składów, hurtowni, półhurtowni i innej działalności gospodarczej oraz zakładów recyklingu i baz technicznych) tereny na wschód od EC Karolin (obejmują m.in. Bridgestone, Wyborowa SA). UF (usługi w fortach) obszar ten obejmuje tereny Fortu IV. Obszar ten objęty jest ochroną przyrodniczą i konserwatorską. Fort IV to również projektowany obszar NATURA 2000 zgłoszony do zatwierdzenia przez Komisję Europejską CHARAKTERYSTYKA ŹRÓDEŁ HAŁASU Charakterystyka technologiczna ITPOK pod kątem emisji hałasu Zmieszane odpady komunalne i żużel transportowane będą samochodami ciężarowymi o ładowności odpowiednio 7Mg i 20Mg. Samochody dostarczające odpady będą ważone na wadze umiejscowionej obok portierni. Następnie będą kierowały się na rampę wyładowczą, która znajduje się wewnątrz hali rozładunkowej. Odpady będą wyładowywane do betonowej fosy z poziomu wyładunkowego. Po rozładunku, samochody opuszczą halę a następnie skierują się w stronę wyjazdu z ITPOK. Przed opuszczeniem terenu ITPOK zostaną ponownie zważone. Wyładowane do fosy odpady będą następnie kierowane do pieca. Ich załadunek będzie odbywał się przy pomocy suwnicy. Dodatkowo przy pomocy suwnicy będzie wykonywane mieszanie odpadów przed ich załadowaniem do pieca. Wejście do pieca będzie stanowił lej z urządzeniem dozującym zaopatrzonym w hydrauliczny wypychacz wykonujący ruchy posuwistozwrotne. Wypchnięte odpady spadają na początek rusztu. Odpady komunalne będą przekształcane do postaci żużli i popiołów, które będą przekazywane dalej do zestalenia. Powstały w wyniku procesu technologicznego żużel będzie transportowany na taśmie przenośnika do miejsca sezonowania i po odpowiedniej obróbce zbywany jako produkt dla celów przemysłowych. Przed sezonowaniem żużel będzie rozdrabniany na kruszarce. Popioły opadające z rusztu kierowane będą do lejów rozdzielających pod rusztem i odprowadzane będą do studzienek żużlowych. Dalej po zmieszaniu z żużlem będą razem z nim waloryzowane. Popioły i stałe pozostałości z systemu oczyszczania spalin podlegać będą procesowi zestalenia w przeznaczonej do tego celu instalacji przy wykorzystaniu środków wiążących. Lotne popioły gromadzone w lejach pod rusztem i pozostałości z filtra workowego będą transportowane za pomocą przenośników mechanicznych lub pneumatycznych do silosów. Po stabilizacji będą składowane na składowisku przystosowanym do składowanie tego typu odpadów. Strona 135

136 Linia termicznego unieszkodliwiania stałych odpadów komunalnych z systemem oczyszczania spalin będzie działała w sposób ciągły przez całą dobę, również w godzinach nocnych. Wszystkie urządzenia związane z załadunkiem odpadów do pieca, spalaniem oraz obsługą procesu spalania będą działały w porze dziennej i w porze nocnej. Przez całą dobę będzie działała także maszynownia z turbiną i generatorem prądu oraz stacja demineralizacji. Skraplacze obsługujące turbinę pracują z wydajnością zależną od aktualnego zapotrzebowania na chłód będą pracowały w porze dziennej i nocnej. W godzinach , tj. tylko w porze dziennej, będzie działała hala waloryzacji żużla oraz budynek zestalania odpadów z systemu oczyszczania spalin. Wyłącznie w porze dziennej będą odbywać się również prace związane z funkcjonowaniem placu składowania żużla. Dowóz odpadów i transport zewnętrzny będzie odbywał się przez pięć dni w tygodniu w godzinach W tym samym okresie będzie działała hala wyładunkowa. Biorąc pod uwagę realizowane procesy technologiczne i związane z nimi urządzenia stanowiące źródła hałasu emitowanego do środowiska, w modelu obliczeniowym instalacji zostaną uwzględnione źródła punktowe reprezentujące pojedyncze urządzenia znajdujące się na zewnątrz, źródła typu budynek reprezentujące obiekty kubaturowe charakteryzujące się określonym poziomem hałasu we wnętrzu i określoną izolacyjnością akustyczną zewnętrznych przegród budowlanych, źródła liniowe reprezentujące drogi dojazdowe i trasy, po których poruszają się środki transportu oraz źródła powierzchniowe obejmujące obszary działania ładowarek. Parametry akustyczne źródeł hałasu zostały ustalone głównie na podstawie pomiarów akustycznych wykonanych na terenie ZUSOK Warszawa oraz innych obiektów o podobnym przeznaczeniu. Źródła typu budynek Hala rozładunkowa będzie to budynek o konstrukcji stalowej szkieletowej, ściany i dach wykonane będą z blachy stalowej trapezowej bez ocieplenia. Brama wjazdowa do hali będzie znajdowała się na ścianie zachodniej hali, natomiast wyjazdowa na ścianie wschodniej. Samochody z odpadami będą wjeżdżać do wnętrza budynku a następnie ustawiać się na stanowiskach rozładunkowych. Po otworzeniu wrót fosy nastąpi wyładunek odpadów z ciężarówek. Po zakończeniu wyładunku wrota fosy zostaną zamknięte, natomiast ciężarówki opuszczą halę. Równoważny poziom hałasu we wnętrzu hali oszacowany w oparciu o wyniki pomiarów hałasu wykonanych na rampie rozładunkowej ZUSOK Warszawa wynosi LAeq = 80 db. Budynek spalania, bunkier na odpady i maszynownia będzie to budynek o lekkiej konstrukcji stalowej szkieletowej, ściany i dach będą wykonane z blachy stalowej trapezowej bez ocieplenia. Fragment hali obejmujący fosę przy hali wyładunkowej częściowo żelbetowy. Ściany i dach w pomieszczeniu maszynowni z turbiną i generatorem będą wyposażone w dodatkową izolację akustyczną. Wentylatory spalin będą się znajdowały we wnętrzu hali spalania (nie na zewnątrz budynku). Poziom hałasu w poszczególnych częściach budynku będzie zróżnicowany, do obliczeń akustycznych przyjęto następujące wartości ustalone w oparciu o wcześniejsze pomiary hałasu: bunkier na odpady 83 db hala spalarnia 85 db. maszynownia z turbogeneratorem kondensacyjnoupustowym 100 db. Strona 136

137 Stacja demineralizacji będzie ona położona we wschodniej części budynku spalarni przy maszynowni. Hałas powstający we wnętrzu budynku będzie związany głównie z działaniem pomp instalacji obiegu wody, pracujących w sposób ciągły również w godzinach nocnych. Poziom hałasu we wnętrzu stacji ustalono na podstawie pomiarów hałasu wykonanych w ZUSOK Warszawa LA eq= 82dB. Stacja będzie miała lekką konstrukcję stalową, ściany i dach z blachy trapezowej bez ocieplenia. Budynek zestalania odpadów z systemu oczyszczania spalin wolnostojący budynek położony będzie w północno wschodniej części działki. Hałas powstający we wnętrzu będzie związany głównie z okresowym działaniem urządzeń mieszających i transportowych. W obecnej fazie projektowej poziom hałasu we wnętrzu budynku można jedynie oszacować na ok. LA eq= 80 db. Projektowany budynek będzie miał lekką konstrukcję stalową. Budynek waloryzacji żużli wolnostojący budynek położony będzie we wschodniej części działki. Hałas w nim powstający będzie związany z obróbką żużla, głównie z działaniem kruszarki. W projekcie założono, że kruszarka będzie się znajdowała odrębnym odpowiednio wydzielonym pod względem akustycznym pomieszczeniu. Do obliczeń emisji hałasu do środowiska przyjęto poziom hałasu we wnętrzu budynku LA eq= 90 db. Podobnie jak w przypadku większość pozostałych obiektów budynek będzie miał lekką konstrukcję stalową. W tabeli poniżej zestawiono obliczeniowe wartości poziomu hałasu ustalone w poszczególnych budynkach na podstawie przeprowadzonych pomiarów hałasu, oraz oszacowaną wartość wskaźnika izolacyjności akustycznej właściwej RA2 ścian i dachu poszczególnych obiektów. Tabela Zestawienie obliczeniowych parametrów akustycznych źródeł hałasu typu budynek L.P Nazwa budynku Hala rozładunkowa Budynek spalania Bunkier na odpady Maszynownia Stacja DEMI Budynek zestalania Budynek waloryzacji żużli LA, db RA2, db ściany dach Źródło: ROŚ ZUSOK Warszawa Źródła powierzchniowe Plac składowy żużla emitorem hałasu będzie tutaj ładowarka kołowa, której zadaniem będzie formowanie pryzm i załadunek żużla na samochody ciężarowe. Do obliczeń przyjęto, że ładowarka będzie pracowała przez 3 godziny w trakcie 8 godzinnego dnia pracy. Działanie ładowarki będzie reprezentowane przez jedno źródło powierzchniowe. W tabeli poniżej przedstawiono poziom mocy akustycznej zastępczego powierzchniowego źródła hałasu reprezentującego działanie ładowarki. Równoważny poziom mocy akustycznej zastępczego źródła powierzchniowego reprezentującego ruchome źródło hałasu został obliczony ze wzoru: LAW,eq = LAW 10lg((nxt)/T) gdzie: LAW poziom mocy akustycznej działającego źródła dźwięku LAW,eq równoważny poziom mocy akustycznej dla czasu odniesienia T T czas odniesienia równy 480 min w porze dziennej, 60 min w porze nocnej Strona 137

138 n liczba działających jednocześnie maszyn Tabela Zestawienie powierzchniowych źródeł hałasu reprezentujących działanie ładowarek. Obszar działania LAW, db Liczba maszyn n Czas działania t, [min] Plac składowania 109 żużla Źródło: ROŚ ZUSOK Warszawa Poziom mocy akustycznej zastępczego źródła powierzchniowego LAW,eq db dzień noc 105 Punktowe źródła stacjonarne działające na zewnątrz Na obecnym etapie nie można wskazać wszystkich punktowych stacjonarnych źródeł hałasu. Jednym z głównych emitorów na terenie ITPOK będzie skraplacz usytuowany w północnej części instalacji. Zgodnie z przyjętą koncepcją technologiczną wentylatory spalin będą usytuowane we wnętrzu hali spalania odpadów, nie będą stanowiły zewnętrznych źródeł hałasu (będą wpływały na warunki akustyczne we wnętrzu hali). Również proponowany system chłodzenia leja zsypowego do pieca nie będzie wymagał zastosowania zewnętrznych urządzeń chłodniczych, ciepło będzie wytracane na wymiennikach, co pozwoli na wyeliminowanie poważnych zewnętrznych źródeł hałasu. Na obecnym etapie nie są znane inne urządzenia zewnętrzne stanowiące źródło emisji hałasu do środowiska związane z systemem wentylacji (klimatyzacji) hali wyładunkowej, budynku spalania, stacji TRAFO, budynku administracyjnego, oraz pozostałych obiektów kubaturowych przewidywanych na terenie instalacji. Urządzenia takie jak wentylatory dachowe, klimatyzatory, wywietrzaki, czerpnie i wyrzutnie powietrza a także przenośniki taśmowe stanowią drugorzędne źródło hałasu, jednak ich akustyczne oddziaływanie powinno być uwzględnione w fazie projektowania obiektu na odpowiednim poziomie szczegółowości. Obecnie nie są znane typy i parametry akustyczne urządzeń stanowiących główne zewnętrzne źródła hałasu. Do obliczeń przyjęto dane uzyskane w wyniku wcześniejszych pomiarów hałasu wykonanych w ZUSOK Warszawa oraz innych obiektach o podobnym przeznaczeniu. Założono, że skraplacze działają w sposób ciągły również w godzinach nocnych. Tabela Poziom mocy akustycznej dominujących punktowych źródeł hałasu. Nr Nazwa i lokalizacja urządzenia LAW, db Czas działania w okresie odniesienia, min Poziom mocy akustycznej zastępczego źródła LAW,eq, db dzień noc dzień noc 1 Skraplacz pary 1061) ) Poziom mocy akustycznej skraplacza podczas działania wentylatora na niższych obrotach może być mniejszy Źródło: ROŚ ZUSOK Warszawa Środki transportu Transport odpadów i żużla odbywał się będzie przy użyciu sieci utwardzonych dróg wewnętrznych oraz dróg dojazdowych prowadzących z ulicy Gdyńskiej i Bałtyckiej. Odpady przeznaczone do spalenia dowożone będą do ITPOK samochodami ciężarowymi o ładowności ok. 7 Mg. Do transportu żużla planuje się użycie samochodów o ładowności ok. 20 Mg. Wjazd i wyjazd z terenu ITPOK będzie odbywał się przez jedną bramę. Strona 138

139 W modelu obliczeniowym jako źródła hałasu zostały wyróżnione dwie drogi transportowe na terenie ITPOK: transport odpadów do spalenia transport żużla Transport odpadów do spalenia samochody po minięciu bramy będą ważone na wadze znajdującej się obok portierni. Następnie przejadą do hali rozładunku. Do hali wjadą przez wrota znajdujące się na zachodniej jej ścianie. Następnie manewrując ustawiają się do rozładunku przy fosie, a po otwarciu odpowiedniej bramy fosy nastąpi ich rozładunek. Po rozładunku samochody wyjadą z hali wrotami wyjazdowymi znajdującymi się na wschodniej ścianie hali. Po opuszczeniu hali samochody skierują się do bramy wyjazdowej z terenu ITPOK przy której zostaną ponownie zważone. Przewiduje się, że dziennie w godzinach do ITPOK będzie przyjeżdżało ok. 131 samochodów ciężarowych dowożących odpady do spalenia. Daje to ok. 75 samochodów w okresie odniesienia wynoszącym dla pory dziennej T= 8 godz. Czas przejazdu pojedynczego samochodu na terenie ITPOK będzie trwał ok. 3 min. Dowóz odpadów będzie reprezentowany przez jedno liniowe źródło hałasu usytuowane na trasie przejazdu. Proces rozładunku samochodów obejmujący podjazd pod bramę fosy, otwarcie bramy postój na biegu jałowym, opróżnienie samochodu, zamknięcie bramy i odjazd, będzie się odbywał we wnętrzu hali wyładunkowej, jest uwzględniony jako odrębne źródło typu budynek. Transport żużla, odpadów z oczyszczania spalin, popiołów po stabilizacji i złomu żużel powstały w wyniku działania instalacji będzie waloryzowany i okresowo składowany, a następnie odbierany przez zewnętrznego odbiorcę. Do transportu żużla wykorzystywane będą samochody o ładowności ok. 20 Mg. Dodatkowo z ITPOK będą wywożone odpady z oczyszczania spalin, popioły po stabilizacji, które to finalnie mają trafić na składowisko i złom przeznaczony na sprzedaż. Wszystkie te produkty również będą wywożone samochodami o ładowności ok. 20 Mg. Na podstawie zakładanych parametrów projektowanej linii do termicznej obróbki odpadów ustalono, że jednego dnia będzie miało miejsce ok. 16 kursów samochodów związanych w sumie z transportem żużla, odpadów z oczyszczania spalin i popiołów po stabilizacji. Obliczeniowo przyjęto 9 samochodów w ciągu czasu odniesienia równego w porze dziennej T=8 godz. Czas przejazdu pojedynczego samochodu na terenie ITPOK będzie trwał ok. 3 min. Transport żużla będzie reprezentowany przez jedno liniowe źródło hałasu usytuowane na trasie przejazdu. Sam załadunek za pomocą ładowarki będzie traktowany jako odrębne źródło hałasu. Poziom mocy akustycznej samochodów ciężarowych poruszających się po terenie przyjęto wg Instrukcji ITB Nr 338 Metoda określania emisji i imisji hałasu przemysłowego w środowisku oraz programu komputerowego HPZ Obliczeniowy poziom mocy akustycznej zastępczych liniowych źródeł hałasu reprezentujących transport na terenie ITPOK obliczono w tabeli poniżej. Strona 139

140 Tabela Zestawienie parametrów akustycznych środków transportu. Źródło Transport odpadów do spalenia Transport żużla, odpadów z oczyszczania spalin, popiołów po stabilizacji i złomu Transport łącznie LAW, db Liczba pojazdów n Czas działania t, [min] 101, Poziom mocy akustycznej zastępczego źródła liniowego LAW,eq db dzień noc , , Źródło: opracowanie własne Poniżej przedstawiono tabele z wszystkimi danymi wprowadzonymi do programu HPZ2001. Hał a s P r ze m ys ł ow y Zew nę tr zny Program HPZ 2001 Windows : Wersja: listopad'2007 Licencja Zakładu Akustyki ITB: NA0205 SOCOTEC POLSKA DZI E Ń LI S TA S pe c yfi k a c ja Lp. Nr el. Symbol e le m e n tów : Opis: Źródła wszechkierunkowe 1 1 ŹW1 Skraplacz 2 1 ZL1 Transport odpadów i żużla 3 2 ZL2 Transport odpadów i żużla 4 3 ZL3 Transport odpadów i żużla 5 1 ŹP1 Plac składowy żużla 6 1 B1 Hala rozładunkowa 7 2 B2 Bunkier na odpady 8 3 B3 Budynek spalania Źródła liniowe Źródła powierzchniowe Źródła budynki 9 4 B4 Maszynownia 10 5 B5 Instalacja zestalania i chemicznej stabilizacji 11 6 B6 Budynek waloryzacji żużli 12 7 B7 Stacja demineralizacji Ekrany 13 1 E1 Budynek administracji Pasy zieleni 14 1 Z1 Pas zieleni 15 2 Z2 Pas zieleni 16 3 Z3 Pas zieleni 17 4 Z4 Pas zieleni 18 5 Z5 Pas zieleni Strona 140

141 DZIEŃ DANE Ź R Ó D Ł A WSZECHKIERUNKOWE, Lp Symbol 1 ŹW1 x[m] y[m] 180,6 z[m] 319, x[m] B y[m] x[m] C y[m] x[m] D y[m] B1 Z290,0;292,3 321,4;292,3 321,4;342,6 Ściana nr h0[m] hw[m] Z290,0;342,6 13,0 0,0. 4 dach 0,0. 0,0. 0,0. 0,0. 0,0. 0,0. Wsp.odb.ß 0,8 0,8 0,8 0,8 80,0 80,0 80,0 80,0 20,0 3 h[m] L wew [db] 20,0 K0 liczba = 7 x[m] A y[m] 20,0 20,0 80,0 20,0 B2 266,2;292,3 Z289,6;292,3 Z289,6;342,6 Z266,4;342,6 34,0 Ściana nr dach Wsp.odb.ß 1,0 1,0 1,0 1,0 L wew [db] 83,0 83,0 83,0 83,0 83,0 Izol.R[dB] 20,0 20,0 20,0 20,0 20,0 B3 Z209,4;299,1 Z265,8;299,1 Z266,0;342,6 Z209,4;342,8 34,0 Ściana nr dach Wsp.odb.ß 1,0 1,0 1,0 1,0 L wew [db] 85,0 85,0 85,0 85,0 85,0 Izol.R[dB] 20,0 20,0 20,0 20,0 20,0 B4 Z187,5;307,0 Z209,0;307,0 Z209,0;343,0 187,3;342,8 14,5 Ściana nr dach Wsp.odb.ß 1,0 1,0 1,0 1,0 L wew [db] 100,0 100,0 100,0 100,0 Izol.R[dB] 5 106,0 Symbol Izol.R[dB] 2 LWA[dB] 10,0 Ź R Ó D Ł A B U D Y N K I, Lp liczba = 1 100,0 20,0 20,0 20,0 20,0 B5 176,4;378,1 176,8;360,1 207,8;360,1 207,8;378,1 8,0 20,0 Ściana nr dach Wsp.odb.ß 1,0 1,0 1,0 1,0 L wew [db] 80,0 80,0 80,0 80,0 80,0 Izol.R[dB] 20,0 20,0 20,0 20,0 20,0 B6 241,0;359,3 274,9;359,5 274,4;393,5 240,7;393,2 10,0 Ściana nr dach Wsp.odb.ß 1,0 1,0 1,0 1,0 L wew [db] 90,0 90,0 90,0 90,0 90,0 Izol.R[dB] 20,0 20,0 20,0 20,0 20,0 B7 187,1;298,9 Z209,2;299,1 Z208,8;307,3 Z187,3;307,3 14,5 Ściana nr dach Wsp.odb.ß 1,0 1,0 1,0 1,0 L wew [db] 82,0 82,0 82,0 82,0 82,0 Izol.R[dB] 20,0 20,0 20,0 20,0 20,0 Ź R Ó D Ł A LINIOWE, xp [m] Symbol 1 ZL1 350,6 281,5 0,0 172,1 283,6 0,0 99,0 3 2 ZL2 169,8 284,1 0,0 168,7 353,6 0,0 99,0 3 3 ZL3 172,7 354,4 0,0 335,3 353,9 0,0 99,0 3 yp [m] zp [m] liczba = 3 Lp xk [m] yk [m] zk [m] LWA [db] K0 Strona 141

142 Ź R Ó D Ł A P O W I E R Z C H N I O W E, Lp Symbol 1 ŹP1 x [m] y [m] 281,5 364,7 h0[m] LWA [db] 0,0 0,0 105,0 382,8 382,8 E K R A N Y A K U S T Y C Z N E, Lp 1 liczba = 1 h[m] liczba = 1 Symbol x[m] A y[m] x[m] B y[m] x[m] C y[m] x[m] D y[m] h[m] h0[m] hw[m] 0,0. E1 325,6;314,2 343,6;314,2 343,6;342,6 325,6;342,6 7,0 Bok nr góra Wsp.odb.ß 1,0 1,0 1,0 1,0 P A S Y Z I E L E N I, liczba = 5 Lp Symbol x[m] A y[m] x[m] B y[m] x[m] C y[m] x[m] D y[m] 1 Z1 356,7;253,4 379,2;250,8 379,4;252,6 356,7;255,4 h[m] 4,0 h0[m] 0,0 2 Z2 378,2;253,0 379,2;253,0 379,0;401,0 377,6;400,8 4,0 0,0 3 Z3 163,7;399,8 377,4;399,8 377,6;401,2 163,7;401,2 4,0 0,0 4 Z4 163,5;278,3 164,7;278,1 164,7;399,4 163,5;399,6 4,0 0,0 5 Z5 165,1;278,1 350,6;254,6 350,8;256,2 165,1;279,9 4,0 0,0 SIATKA PUNKTÓW OBSERWACJI Xmin[m] Xmax[m] Ymin[m] Ymax[m] dx[m] dy[m] z[m] Ltła[dB] 150,0 500,0 0,0 650,0 10,0 10,0 4,0 0,00 NOC LISTA S pe c yfi k a c ja e le m e n tów : Lp. Nr el. Symbol Opis: 1 1 ŹW1 2 1 B2 Bunkier na odpady 3 2 B3 Budynek spalania 4 3 B4 Maszynownia 5 4 B7 Stacja demineralizacji 6 1 E1 Budynek administracji 7 2 E2 Budynek waloryzacji żużli 8 3 E3 Budynek zestalania odpadów z systemu oczyszczania spalin 9 1 Z1 Pas zieleni 10 2 Z2 Pas zieleni 11 3 Z3 Pas zieleni 12 4 Z4 Pas zieleni 13 5 Z5 Pas zieleni Źródła wszechkierunkowe Skraplacz Źródła budynki Ekrany Pasy zieleni NOC DANE Ź R Ó D Ł A WSZECHKIERUNKOWE, Lp Symbol 1 ŹW1 x[m] 180,6 y[m] 319,2 z[m] 10,0 liczba = 1 LWA[dB] 106,0 K0 3 Strona 142

143 Ź R Ó D Ł A B U D Y N K I, Lp 1 x[m] A y[m] x[m] B y[m] x[m] C y[m] x[m] D y[m] B2 266,2;292,3 Z289,6;292,3 Z289,6;342,6 Ściana nr h[m] h0[m] hw[m] Z266,4;342,6 34,0 0,0. 4 dach 0,0. 0,0. 0,0. h[m] h0[m] hw[m] 0,0. 0,0. 0,0. Wsp.odb.ß 1,0 1,0 1,0 1,0 L wew [db] 83,0 83,0 83,0 83,0 Izol.R[dB] 2 liczba = 4 Symbol 20,0 20,0 20,0 20, ,0 B3 Z209,4;299,1 Z265,8;299,1 Z266,0;342,6 Z209,4;342,8 34,0 Ściana nr dach Wsp.odb.ß 1,0 1,0 1,0 1,0 L wew [db] 85,0 85,0 85,0 85,0 85,0 Izol.R[dB] 20,0 20,0 20,0 20,0 20,0 B4 Z187,5;307,0 Z209,0;307,0 Z209,0;343,0 187,3;342,8 14,5 Ściana nr dach Wsp.odb.ß 1,0 1,0 1,0 1,0 L wew [db] 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Izol.R[dB] 20,0 20,0 20,0 20,0 20,0 B7 187,1;298,9 Z209,2;299,1 Z208,8;307,3 Z187,3;307,3 14,5 Ściana nr dach Wsp.odb.ß 1,0 1,0 1,0 1,0 L wew [db] 82,0 82,0 82,0 82,0 82,0 Izol.R[dB] 20,0 20,0 20,0 20,0 20,0 E K R A N Y A K U S T Y C Z N E, Lp 83,0 liczba = 3 Symbol x[m] A y[m] x[m] B y[m] x[m] C y[m] x[m] D y[m] E1 325,6;314,2 343,6;314,2 343,6;342,6 325,6;342,6 7,0 Bok nr góra Wsp.odb.ß 1,0 1,0 1,0 1,0 E2 241,0;359,3 274,9;359,5 274,4;393,5 241,0;393,2 10,0 Bok nr góra Wsp.odb.ß 1,0 1,0 1,0 1,0 E3 176,6;359,3 207,9;359,5 207,6;377,7 176,6;378,0 8,0 góra Bok nr Wsp.odb.ß 1,0 1,0 1,0 1,0 P A S Y Z I E L E N I, liczba = 5 Lp Symbol x[m] A y[m] x[m] B y[m] x[m] C y[m] x[m] D y[m] h[m] h0[m] 1 Z1 356,7;253,4 379,2;250,8 379,4;252,6 356,7;255,4 4,0 0,0 2 Z2 378,2;253,0 379,2;253,0 379,0;401,0 377,6;400,8 4,0 0,0 3 Z3 163,7;399,8 377,4;399,8 377,6;401,2 163,7;401,2 4,0 0,0 4 Z4 163,5;278,3 164,7;278,1 164,7;399,4 163,5;399,6 4,0 0,0 5 Z5 165,1;278,1 350,6;254,6 350,8;256,2 165,1;279,9 4,0 0,0 SIATKA PUNKTÓW OBSERWACJI Xmin[m] Xmax[m] Ymin[m] Ymax[m] dx[m] dy[m] z[m] Ltła[dB] 150,0 500,0 0,0 650,0 10,0 10,0 4,0 0,00

144 DANE WYJŚCIOWE DO OBLICZEŃ AKUSTYCZNYCH Analizę potencjalnego oddziaływania na środowisko akustyczne wykonano przy pomocy programu komputerowego HPZ Obliczenia przeprowadzono zgodnie z zaleceniami zawartymi w: Directive 2002/49/EC of the European Parliament and of the Council of 25 June 2002 relating to the assessment and management of environmental noise, official Journal of the European Communities L 189/12 Commission recommendation C(2003)2807 concerning the guidelines on the revised interim computation methods for industrial noise, aircraft noise, road traffic and railway noise, and related emission data. Instrukcji ITB Nr 338 Metoda określania emisji i imisji hałasu przemysłowego w środowisku oraz programie komputerowym HPZ_95_ITB. normie PN EN ISO Dane do programu dotyczące parametrów akustycznych istniejących źródeł hałasu ustalono głównie na podstawie wyników pomiarów akustycznych wykonanych ma terenie ZUSOK Warszawa, we wnętrzu poszczególnych pomieszczeń, a także w bezpośrednim sąsiedztwie źródeł hałasu. Wykorzystano również wcześniejsze wyniki pomiarów hałasu wykonane dla obiektów o podobnym przeznaczeniu. Do pomiarów zastosowano miernik poziomu dźwięku firmy SVANTEK typ SVAN 945, I klasy dokładności, spełniający wymagania normy IEC 651, IEC 804, IEC , oraz Polskiej Normy PN79/T Zestaw pomiarowy składał się z: mikrofonu pomiarowego 1/2" przedwzmacniacza miernika poziomu dźwięku typ 40 AN firmy G.R.A.S nr typ SV 11 nr 1503 typ SVAN 945 nr 3505 Świadectwo Legalizacji Okręgowego Urzędu Miar Nr 1 w Warszawie Nr W3/391/06 wystawione dn ważne do dnia 31 marca Obliczenia wykonano odrębnie dla pory dziennej i pory nocnej uwzględniając okresy działania poszczególnych źródeł hałasu. Przy obliczeniach nie uwzględniono tła akustycznego emitowanego przez EC Karolin. Efekt tła uwzględniono przy omawianiu wyników obliczeń WYNIKI OBLICZEŃ ODDZIAŁYWANIA OBIEKTÓW ITPOK NA KLIMAT AKUSTYCZNY Wyniki obliczeń akustycznych wykonanych w bezpośrednim otoczeniu ITPOK w Poznaniu pokazano dla pory dziennej w Załączniku 12 natomiast dla pory nocnej w Załączniku 13. W porze dziennej izolinia 55 db obejmuje tereny przemysłowe, które nie podlegają ochronie akustycznej, co oznacza, że normy dotyczące ochrony akustycznej dla terenów poza obszarem przemysłowym są dotrzymane. Izolinia ta przebiega w odległości ok. 200 m na północ od ITPOK, w odległości ok. 100 m na południe oraz w odległości ok. 75 m a na wschód i zachód od instalacji. W porze nocnej izolinia 45 db obejmuje tereny przemysłowe nie podlegające ochronie akustycznej, co oznacza, że normy dotyczące tej ochrony dla terenów poza obszarem przemysłowym są dotrzymane. Izolinia wybiega poza granice ITPOK głównie w kierunku północnym, zachodnim i południowym Strona 144

145 Zasadniczym elementem wpływającym na klimat akustyczny w porze nocnej jest działanie skraplacza. Nie występuje natomiast oddziaływanie pochodzące od środków transportu zewnętrznego (samochody) i wewnętrznego (ładowarki), ponieważ pracują one jedynie w porze dziennej. Zarówno w dzień jak i w nocy emisja hałasu odbywa się głównie w kierunku terenów EC Karolin, które jako tereny przemysłowe niepodlegają ochronie akustycznej. Po nałożeniu otrzymanych wyników na mapę hałasu przemysłowego Poznania w okolicach EC Karolin dla pory dziennej i nocnej (rys oraz 10.2) i porównaniu hałasu emitowanego z przedmiotowej instalacji w stosunku do obecnego tła akustycznego wykazano, że wartość imisji dźwięku generowanego przez ITPOK poza granice instalacji jest znacznie niższa od tła akustycznego występującego na tym terenie, które w porze dziennej mieści się w przedziale db, a w porze nocnej w przedziale db. Wprowadzenia nowego emitora, jakim jest ITPOK, w okolicach EC Karolin i kumulacja ich oddziaływań nie powinna pogorszyć okolicznego środowiska akustycznego, szczególnie ze względu na kierunek emisji hałasu przez ITPOK. Źródło: Rysunek 10.5 Poziom hałasu przemysłowego w okolicach EC Karolin pora dzienna. Strona 145

146 Źródło: Rysunek 10.6 Poziom hałasu przemysłowego w okolicach EC Karolin pora nocna. Tereny Fortu IV objęte siecią Natura 2000 znajdują się poza obszarem oddziaływania ITPOK. Generalnie, instalacja obejmuje zasięgiem oddziaływania tereny przemysłowe a tereny podlegające ochronie akustycznej znajdują się poza zasięgiem oddziaływania akustycznego ITPOK. Przeprowadzone obliczenia wykazały, że działanie ITPOK w Poznaniu nie będzie powodowało przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Obliczenia przeprowadzono przy następujących założeniach: a) Poziom mocy akustycznej źródeł hałasu nie będzie większy od wartości podanych w tabeli. Ponieważ w obecnej fazie brak jest dokładnych danych dotyczących parametrów akustycznych elementów instalacji dane te należy zweryfikować w fazie projektu budowlanego po ostatecznym zaprojektowaniu konkretnych urządzeń i rozwiązań technologicznych. b) Wentylatory spalin będą się znajdowały we wnętrzu hali spalania (nie na zewnątrz budynku). c) Zastosowana technologia chłodzenia lejów zsypowych nie wymaga zastosowania dodatkowych urządzeń chłodniczych na zewnątrz d) Wszystkie prace związane z waloryzacją żużla będą się odbywały we wnętrzu budynku łącznie z działaniem kruszarek. Stanowisko kruszenia zostanie odpowiednio wydzielone we wnętrzu budynku. Spełnienie obowiązujących wymagań akustycznych będzie możliwe przy uwzględnieniu powyższych warunków. W fazie projektu technicznego należy wykonać ponowne obliczenia akustyczne z uwzględnieniem parametrów akustycznych charakterystycznych dla ostatecznie przyjętych rozwiązań technologicznych i ostatecznej lokalizacji urządzeń. Po uruchomieniu ITPOK w Poznaniu należy wykonać kontrolne pomiary hałasu w środowisku. Następne pomiary środowiskowe należy wykonać po dwóch latach od uruchomienia instalacji. Strona 146